ÝóÃóÚóÇÏó ÇáÊøóÔúÈöíåó ÈöÞóæúáöåö: (ßóÏõÎóÇäö äóÇÑò) áöíõÍóÞøöÞó ãóÚúäóì ÇáÊøóÔúÈöíåö ÇáúÃóæøóáö. æóÝöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» «ÊóßóÑøóÑó ÇáúßõÝúÑõ ãöäúåõãú áöÃóäøóåõãú ßóÝóÑõæÇ ÈöãõæÓóì Ëõãøó ÈöÚöíÓóì Ëõãøó ÈöãõÍóãøóÏò- ÕóáóæóÇÊõ Çááøóåö Úóáóíúåöãú- ÝóÚõØöÝó ÈóÚúÖõ ßõÝúÑöåöãú Úóáóì ÈóÚúÖò» ¡ Ãóíú ÝóÇáúßóÝúÑõ ÇáËøóÇäöí ÇÚúÊõÈöÑó ãõÎóÇáöÝðÇ áöáøóÐöí ÞóÈúáóåõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÚóØúÝö Þóæúáöåö:
æóÞóæúáöåöãú Úóáì ãóÑúíóãó ÈõåúÊÇäÇð. æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõ ÚõæóíúÝò ÇáúÞóæóÇÝöíøö:
ÇááÄã ÃóßúÑóãõ ãöäú æóÈúÑò æóæóÇáöÏöåö ... æóÇááøõÄúãõ ÃóßúÑóãõ ãöäú æóÈúÑò æóãóÇ æóáóÏóÇ
ÅöÐú ÚóØóÝó Þóæúáóåõ: (æóÇááøõÄúãõ ÃóßúÑóãõ ãöäú æóÈúÑò) ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó ÇáËøóÇäöí ÞóÏú ÚõØöÝó Úóáóíúåö Þóæúáõåõ: (æóãóÇ æóáóÏóÇ) .
æóÇáúÈõåúÊóÇäõ ãóÕúÏóÑõ ÈóåóÊóåõ ÅöÐóÇ ÃóÊóÇåõ ÈöÞóæúáò Ãóæú Úóãóáò áóÇ íóÊóÑóÞøóÈõåõ æóáóÇ íóÌöÏõ áóåõ ÌóæóÇÈðÇ¡ æóÇáøóÐöí íóÊóÚóãøóÏõ
Ðóáößó ÈóåõæÊñ¡ æóÌóãúÚõåõ: ÈõåõÊñ æóÈõåúÊñ. æóÞóÏú Òóíøóäó ÇáúíóåõæÏõ ãóÇ ÔóÇÁõæÇ Ýöí ÇáúÅöÝúßö Úóáóì ãóÑúíóãó- ÚóáóíúåóÇ ÇáÓøóáóÇãõ-. ÃóãøóÇ Þóæúáõåõãú ÅöäøóÇ ÞóÊóáúäóÇ ÇáúãóÓöíÍó ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó¡ ÝóãóÍóáøõ ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö Úóáóíúåöãú ãöäúåõ: åõæó Ãóäøóåõãú ÞóÕóÏõæÇ Ãóäú íóÚõÏøõæÇ åóÐóÇ ÇáúÅöËúãó Ýöí ãóÝóÇÎöÑö ÃóÓúáóÇÝöåöãõ ÇáÑøóÇÌöÚóÉö Åöáóì ÇáúÅöÎúáóÇÝö ÈöÇáúÚóåúÏö ÇáúãõÈöíäö Ýöí ÓóÈöíáö äóÕúÑö ÇáÏøöíäö.
æóÇáúãóÓöíÍõ ßóÇäó áóÞóÈðÇ áöÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- áóÞøóÈóåõ Èöåö ÇáúíóåõæÏõ ÊóåóßøõãðÇ Úóáóíúåö: áöÃóäøó ãóÚúäóì ÇáúãóÓöíÍö Ýöí ÇááøõÛóÉö ÇáúÚöÈúÑöíøóÉö ÈöãóÚúäóì Çáúãóáößö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÇÓúãõåõ ÇáúãóÓöíÍõ ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [45] ¡ æóåõæó áóÞóÈñ ÞóÕóÏõæÇ ãöäúåõ ÇáÊøóåóßøõãó¡ ÝóÕóÇÑó áóÞóÈðÇ áóåõ Èóíúäóåõãú.
æóÞóáóÈó Çááøóåõ ÞóÕúÏóåõãú ÊóÍúÞöíÑóåõ ÝóÌóÚóáóåõ ÊóÚúÙöíãðÇ áóåõ. æóäóÙöíÑõåõ ãóÇ ßóÇäó íõØúáöÞõ ÈóÚúÖõ ÇáúãõÔúÑößöíäó Úóáóì ÇáäøóÈöíÁö ãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇÓúãó ãõÐóãøóãò¡ ÞóÇáóÊö ÇãúÑóÃóÉõ ÃóÈöí áóåóÈò: ãõÐóãøóãðÇ ÚóÕóíúäóÇ¡ æóÃóãúÑóåõ ÃóÈóíúäóÇ.
ÝóÞóÇáó ÇáäøóÈöíÁõ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÃóáóÇ ÊóÚúÌóÈõæäó ßóíúÝó íóÕúÑöÝõ Çááøóåõ Úóäøöí ÔóÊúãó ÞõÑóíúÔò æóáóÚúäóåõãú¡ íóÔúÊõãõæäó æóíóáúÚóäõæäó ãõÐóãøóãðÇ æóÃóäóÇ ãõÍóãøóÏñ (1)
_________
(1) Úóä ÃÈí åõÑóíúÑóÉ Ýöí «ÕóÍöíÍ ÇáÈõÎóÇÑöíø» Ýöí ÈóÇÈ ãóÇ ÌóÇÁó Ýöí ÃóÓãóÇÁ ÇáäøóÈöí- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó- ãä ßÊÇÈ ÇáãäÇÞÈ.(6/19)
æóÞóæúáõåõ: ÑóÓõæáó Çááøóåö Åöäú ßóÇäó ãöäó ÇáúÍößóÇíóÉö: ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåõ ÇáËøóäóÇÁ Úóáóíúåö æóÇáúÅöíãóÇä Åöáóì Ãóäøó ÇáøóÐöíäó íóÊóÈóÌøóÍõæäó ÈöÞóÊúáöåö ÃóÍúÑöíóÇÁõ ÈöãóÇ ÑóÊøóÈó áóåõãú Úóáóì Þóæúáöåöãú Ðóáößó¡ Ýóíóßõæäõ äóÕúÈõ ÑóÓõæáó Çááøóåö Úóáóì ÇáúãóÏúÍö¡ æóÅöäú ßóÇäó ãöäó ÇáúãóÍúßöíøö: ÝæÕÝåã ÅíøÇå ãóÞúÕõæÏ ãöäúåõ ÇáÊøóåóßøõãó¡ ßóÞóæúáö ÇáúãõÔúÑößöíäó áöáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöí äõÒøöáó Úóáóíúåö ÇáÐøößúÑõ Åöäøóßó áóãóÌúäõæäñ [ÇáúÍÌÑ: 6] æóÞóæúáö Ãóåúáö ãóÏúíóäó áöÔõÚóíúÈò ÃóÕóáÇÊõßó ÊóÃúãõÑõßó Ãóäú äóÊúÑõßó ãóÇ íóÚúÈõÏõ ÂÈÇÄõäÇ Ãóæú Ãóäú äóÝúÚóáó Ýöí ÃóãúæÇáöäÇ ãóÇ äóÔÄõÇ Åöäøóßó áóÃóäúÊó ÇáúÍóáöíãõ ÇáÑøóÔöíÏõ [åæÏ: 87] Ýóíóßõæäõ äóÕúÈõ «ÑóÓõæáö Çááøóåö» Úóáóì ÇáäøóÚúÊö áöáúãóÓöíÍö.
æóÞóæúáõåõ æóãÇ ÞóÊóáõæåõ ÇáúÎó ÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÇáúæóÇæó Ýöíåö áöáúÍóÇáö¡ Ãóíú Þóæúáöåöãú Ðóáößó Ýöí ÍóÇáö Ãóäøóåõãú ãóÇ ÞóÊóáõæåõ¡ æóáóíúÓó ÎóÈóÑðÇ Úóäú äóÝúíö ÇáúÞóÊúáö áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó ÎóÈóÑðÇ áóÇÞúÊóÖóì ÇáúÍóÇáõ ÊóÃúßöíÏóåõ ÈöãõÄóßøöÏóÇÊò ÞóæöíøóÉò¡ æóáóßöäøóåõ áóãøóÇ ßóÇäó ÍóÇáðÇ ãöäú ÝóÇÚöáö ÇáúÞóæúáö ÇáúãóÚúØõæÝö Úóáóì ÃóÓúÈóÇÈö áóÚúäöåöãú æóãõÄóÇÎóÐóÊöåöãú ßóÇäóÊú Êöáúßó ÇáúÃóÓúÈóÇÈõ ãõÝöíÏóÉð ËõÈõæÊó ßóÐöÈöåöãú¡ Úóáóì Ãóäøóåõ íóÌõæÒõ ßóæúäõåõ ÎóÈóÑðÇ ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì ÇáúÌõãóáö ÇáúãõÎúÈóÑö ÈöåóÇ Úóäúåõãú¡ æóíóßõæäõ ÊóÌúÑöíÏõåõ ãöäó ÇáúãõÄóßøöÏóÇÊö: ÅöãøóÇ áöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøó ÇáúãõÎóÇØóÈó Èöåö åõãõ ÇáúãõÄúãöäõæäó¡ æóÅöãøóÇ áöÇÚúÊöÈóÇÑö åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö ÛóäöíøðÇ Úóäö ÇáÊøóÃúßöíÏö¡ Ýóíóßõæäõ ÊóÑúßõ ÇáÊøóÃúßöíÏö ÊóÎúÑöíÌðÇ Úóáóì ÎöáóÇÝö ãõÞúÊóÖóì ÇáÙøóÇåöÑö¡ æóÅöãøóÇ áößóæúäöåö áóãú íõÊóáóÞøó ÅöáøóÇ ãöäó Çááøóåö ÇáúÚóÇáöãö ÈöÎóÝöíøóÇÊö ÇáúÃõãõæÑö ÝóßóÇäó ÃóÚúÙóãó ãöäú Ãóäú íõÄóßøóÏó.
æóÚóØóÝó æóãÇ ÕóáóÈõæåõ áöÃóäøó ÇáÕøóáúÈó ÞóÏú íóßõæäõ Ïõæäó ÇáúÞóÊúáö¡ ÝóÞóÏú ßóÇäõæÇ ÑõÈøóãóÇ ÕóáóÈõæÇ
ÇáúÌóÇäöíó ÊóÚúÐöíÈðÇ áóåõ Ëõãøó ÚóÝóæúÇ Úóäúåõ¡ æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÅöäøóãÇ ÌóÒÇÁõ ÇáøóÐöíäó íõÍÇÑöÈõæäó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ ...
Ãóäú íõÞóÊøóáõæÇ Ãóæú íõÕóáøóÈõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 33] . æóÇáúãóÔúåõæÑõ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö: Ãóäøó ÇáÕøóáúÈó åõæó Ãóäú íõæËóÞó ÇáúãóÚúÏõæÏõ áöáúÞóÊúáö Úóáóì ÎóÔóÈóÉò ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÓúÊóØöíÚõ ÇáÊøóÍóÑøõßó Ëõãøó íõØúÚóäõ ÈöÇáÑøõãúÍö Ãóæú íõÑúãóì ÈöÓóåúãò¡ æóßóÐóáößó ßóÇäõæÇ íóÒúÚõãõæäó Ãóäøó ÚöíÓóì ÕõáöÈó Ëõãøó ØõÚöäó ÈöÑõãúÍò Ýöí ÞóáúÈöåö.
æóÌõãúáóÉõ æóáßöäú ÔõÈøöåó áóåõãú ÇÓúÊöÏúÑóÇßñ¡ æóÇáúãõÓúÊóÏúÑóßõ åõæó ãóÇ ÃóÝóÇÏóåõ æóãÇ ÞóÊóáõæåõ ãöäú ßóæúäö åóÐóÇ ÇáúÞóæúáö áóÇ ÔõÈúåóÉó Ýöíåö. æóÃóäøóåõ ÇÎúÊöáóÇÞñ ãóÍúÖñ¡ ÝóÈóíøóäó ÈöÇáöÇÓúÊöÏúÑóÇßö Ãóäøó ÃóÕúáó Ùóäøöåöãú Ãóäøóåõãú ÞóÊóáõæåõ Ãóäøóåõãú ÊóæóåøóãõæÇ Ãóäøóåõãú ÞóÊóáõæåõ¡ æóåöíó ÔõÈúåóÉñ ÃóæúåóãóÊö ÇáúíóåõæÏó(6/20)
Ãóäøóåõãú ÞóÊóáõæÇ ÇáúãóÓöíÍó¡ æóåöíó ãóÇ ÑóÃóæúåõ ÙóÇåöÑðÇ ãöäú æõÞõæÚö ÞóÊúáò æóÕóáúÈò Úóáóì ÐóÇÊò íóÚúÊóÞöÏõæäóåóÇ ÐóÇÊó ÇáúãóÓöíÍö¡ æóÈöåóÐóÇ æóÑóÏóÊö ÇáúÂËóÇÑõ Ýöí ÊóÃúæöíáö ßóíúÝöíøóÉö ãóÚúäóì ÇáÔøóÈóåö.
æóÞóæúáõåõ: ÔõÈøöåó áóåõãú íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ãóÚúäóÇåõ: Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó ÇáøóÐöíäó ÒóÚóãõæÇ ÞóÊúáóåõãõ ÇáúãóÓöíÍó Ýöí ÒóãóÇäöåöãú ÞóÏú ÔõÈøöåó áóåõãú ãõÔóÈøóåñ ÈöÇáúãóÓöíÍö ÝóÞóÊóáõæåõ¡ æóäóÌøóì Çááøóåõ ÇáúãóÓöíÍó ãöäú ÅöåóÇäóÉö ÇáúÞóÊúáö¡ Ýóíóßõæäõ Þóæúáõåõ: ÔõÈøöåó ÝöÚúáðÇ ãóÈúäöíøðÇ áöáúãóÌúåõæáö¡ ãõÔúÊóÞøðÇ ãöäó ÇáÔøóÈóåö¡ æóåõæó ÇáúãõãóÇËóáóÉõ Ýöí ÇáÕøõæÑóÉö. æóÍõÐöÝó ÇáúãóÝúÚõæáõ ÇáøóÐöí ÍóÞøõåõ Ãóäú íóßõæäó äóÇÆöÈó ÝóÇÚá (ÔÈøå) ááÏáÇáÉ ÝöÚúáö (ÔõÈøöåó) Úóáóíúåö ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ÔõÈøöåó ãõÔóÈøóåñ Ýóíóßõæäõ «áóåõãú» äóÇÆöÈðÇ Úóäö ÇáúÝóÇÚöáö. æóÖóãöíÑõ (áóåõãú) Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ:
ÅöäøóÇ ÞóÊóáúäóÇ ÇáúãóÓöíÍó ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó æóåõãú íóåõæÏõ ÒóãóÇäöåö¡ Ãóíú æóÞóÚóÊú áóåõãõ ÇáúãõÔóÇÈóåóÉõ¡ æóÇááøóÇãõ Úóáóì åóÐóÇ ÈöãóÚúäóì ÚöäúÏó ßóãóÇ ÊóÞõæáõ: ÍóÕóáó áöí Ùóäøñ ÈößóÐóÇ. æóÇáöÇÓúÊöÏúÑóÇßõ Èóíøöäñ Úóáóì åóÐóÇ ÇáöÇÍúÊöãóÇáö.
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãóÚúäóì æóáóßöäú ÔõÈøöåó áöáúíóåõæÏö ÇáúÃóæøóáöíäó æóÇáúÂÎöÑöíäó ÎóÈóÑõ ÕóáúÈö ÇáúãóÓöíÍö¡ Ãóíö ÇÔúÊóÈóåó Úóáóíúåöãõ ÇáúßóÐöÈõ ÈöÇáÕøöÏúÞö¡ Ýóíóßõæäõ ãöäú ÈóÇÈö Þóæúáö ÇáúÚóÑóÈö: Îõíøöáó Åöáóíúßó¡ æóÇÎúÊóáóØó Úóáóì ÝõáóÇäò. æóáóíúÓó ËóãøóÉó ÔóÈöíåñ ÈöÚöíÓóì æóáóßöäøó ÇáúßóÐöÈó Ýöí ÎóÈóÑöåö ÔóÈöíåñ ÈöÇáÕøöÏúÞö¡ æóÇááøóÇãõ Úóáóì åóÐóÇ áóÇãõ ÇáúÃóÌóá: Ãóí áóíúÓó ÇáúÎóÈóÑõ ßóÐöÈõåõ ÈöÇáÕøöÏúÞö áöÃóÌúáöåöãú¡ Ãóíú áöÊóÖúáöíáöåöãú¡ Ãóíú Ãóäøó ßõÈóÑóÇÁóåõãõ ÇÎúÊóáóÞõæåõ áóåõãú áöíõÈóÑøöÏõæÇ Ûóáöíáóåõãú ãöäó ÇáúÍóäóÞö Úóáóì ÚöíÓóì ÅöÐú ÌóÇÁó ÈöÅöÈúØóÇáö ÖóáóÇáóÇÊöåöãú. Ãóæú Êóßõæäõ ÇááøóÇãõ ÈöãóÚúäóì- Úóáóì- áöáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö ÇáúãóÌóÇÒöíøö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÅöäú ÃóÓóÃúÊõãú ÝóáóåÇ [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 7] . æóäõßúÊóÉõ ÇáúÚõÏõæáö Úóäú ÍóÑúÝò- Úóáóì- ÊóÖúãöíäö ÝöÚúáö ÔõÈøöåó ãóÚúäóì ÕõäöÚó¡ Ãóíú ÕóäóÚó ÇáúÃóÍúÈóÇÑõ åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑó áöÃóÌúáö ÅöÏúÎóÇáö ÇáÔøõÈúåóÉö Úóáóì ÚóÇãøóÊöåöãú.
æóÝöí ÇáúÃóÎúÈóÇÑö Ãóäøó (íóåõæÐóÇ ÇáöÇÓúÎöÑúíõæØöíøó) ÃóÍóÏõ ÃóÕúÍóÇÈö ÇáúãóÓöíÍö¡ æóßóÇäó ÞóÏú Öóáøó æóäóÇÝóÞó¡ åõæó ÇáøóÐöí æóÔóì ÈöÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- æóåõæó ÇáøóÐöí ÃóáúÞóì Çááøóåõ Úóáóíúåö ÔóÈóåó ÚöíÓóì¡ æóÃóäøóåõ ÇáøóÐöí ÕõáöÈó¡ æóåóÐóÇ ÃóÕúáõåõ Ýöí ÅöäúÌöíáö ÈöÑóäóÇÈöí ÃóÍóÏõ ÊóáóÇãöíÐö ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó¡ æóåóÐóÇ íõáóÇÆöãõ ÇáöÇÍúÊöãóÇáó ÇáúÃóæøóáó.
æóíõÞóÇáõ: Åöäøó (ÈöíáóÇØöÓó) ¡ æóÇáöíó ÝöáóÓúØöíäó¡ ÓõÆöáó Ýöí ÑõæãóÉó Úóäú ÞóÖöíøóÉö ÞóÊúáö ÚöíÓóì æóÕóáúÈöåö ÝóÃóÌóÇÈó ÈöÃóäøóåõ áóÇ Úöáúãó áóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäú åóÐöåö ÇáúÞóÖöíøóÉö¡ ÝóÊóÃóíøóÏó ÈöÐóáößó ÇÖúØöÑóÇÈõ(6/21)
ÇáäøóÇÓö Ýöí æõÞõæÚö ÞóÊúáöåö æóÕóáúÈöåö¡ æóáóãú íóÞóÚú¡ æóÅöäøóãóÇ ÇÎúÊóáóÞó ÇáúíóåõæÏõ ÎóÈóÑóåõ¡ æóåóÐóÇ íõáóÇÆöãõ ÇáöÇÍúÊöãóÇáó ÇáËøóÇäöí.
æóÇáøóÐöí íóÌöÈõ ÇÚúÊöÞóÇÏõåõ ÈöäóÕøö ÇáúÞõÑúÂäö: Ãóäøó ÇáúãóÓöíÍó áóãú íõÞúÊóáú¡ æóáóÇ ÕõáöÈó¡ æóÃóäøó Çááøóåó ÑóÝóÚóåõ Åöáóíúåö æóäóÌøóÇåõ ãöäú ØóÇáöÈöíåö¡ æóÃóãøóÇ ãóÇ ÚóÏóÇ Ðóáößó ÝóÇáúÃóãúÑõ Ýöíåö ãõÍúÊóãóáñ. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Ýöí ÑóÝúÚöåö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøöí ãõÊóæóÝøöíßó æóÑÇÝöÚõßó Åöáóíøó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [55] .
æóÞóæúáõåõ: æóÅöäøó ÇáøóÐöíäó ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöíåö áóÝöí Ôóßøò ãöäúåõ íóÏõáøõ Úóáóì æõÞõæÚö ÎöáóÇÝò Ýöí ÔóÃúäö ÞóÊúáö ÇáúãóÓöíÍö. æóÇáúÎöáóÇÝõ Ýöíåö ãóæúÌõæÏñ Èóíúäó ÇáúãóÓöíÍöíøöíäó: ÝóÌõãúåõæÑõåõãú íóÞõæáõæäó: ÞóÊóáóÊúåõ ÇáúíóåõæÏõ¡ æóÈóÚúÖõåõãú íóÞõæáõ: áóãú íóÞúÊõáúåõ ÇáúíóåõæÏõ¡ æóáóßöäú ÞóÊóáõæÇ íóåõæÐóÇ ÇáöÇÓúÎöÑúíõæØöíøó ÇáøóÐöí ÔõÈøöåó áóåõãú ÈöÇáúãóÓöíÍö¡ æóåóÐóÇ ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏõ ãóÓúØõæÑñ Ýöí ÅöäúÌöíáö ÈöÑúäóÇÈöí- ÇáøóÐöí ÊóÚúÊóÈöÑõåõ ÇáúßóäöíÓöíøóÉõ Çáúíóæúãó ßöÊóÇÈðÇ ãõÍóÑøóÝðÇ- ÝóÇáúãóÚúäóì Ãóäøó ãõÚúÙóãó ÇáäøóÕóÇÑóì ÇáúãõÎúÊóáöÝöíäó Ýöí ÔóÃúäöåö ÛóíúÑõ ãõÄúãöäöíäó ÈöÕóáúÈöåö¡ Èóáú íõÎóÇáöÌõ ÃóäúÝõÓóåõãõ ÇáÔøóßøõ¡ æóíóÊóÙóÇåóÑõæäó ÈöÇáúíóÞöíäö¡ æóãóÇ åõæó ÈöÇáúíóÞöíäö¡ ÝóãóÇ áóåõãú Èöåö ãöäú Úöáúãò ÞóÇØöÚò ÅöáøóÇ ÇÊøöÈóÇÚó ÇáÙøóäøö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÙøóäøö åõäóÇ: ãóÚúäóì ÇáÔøóßøö¡ æóÞóÏú ÃõØúáöÞó ÇáÙøóäøõ Úóáóì åóÐóÇ Ýöí ãóæóÇÖöÚó ßóËöíÑóÉò ãöäú ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö¡ æóÝöí ÇáúÞõÑúÂäö Åöäøó ÈóÚúÖó ÇáÙøóäøö ÅöËúãñ [ÇáÍÌÑÇÊ: 12] ¡
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍö: «ÅöíøóÇßõãú æóÇáÙøóäøó ÝóÅöäøó ÇáÙøóäøó ÃóßúÐóÈõ ÇáúÍóÏöíËö»
ÝóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö ÅöáøóÇ ÇÊøöÈÇÚó ÇáÙøóäøö ãõäúÞóØöÚñ¡ ßóÞóæúáö ÇáäøóÇÈöÛóÉö:
ÍóáóÝúÊõ íóãöíäðÇ ÛóíúÑó Ðöí ãóËúäóæöíøóÉò ... æóáóÇ Úöáúãó ÅöáøóÇ ÍõÓúäõ Ùóäøò ÈöÕóÇÍöÈö
æóãÇ ÞóÊóáõæåõ íóÞöíäÇð (157) Èóáú ÑóÝóÚóåõ Çááøóåõ Åöáóíúåö æóßÇäó Çááøóåõ ÚóÒöíÒÇð ÍóßöíãÇð (158) .
íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì Þóæúáöåö: æóãÇ ÞóÊóáõæåõ æóãÇ ÕóáóÈõæåõ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÚúØóÝó Úóáóì Þóæúáöåö: ãóÇ áóåõãú Èöåö ãöäú Úöáúãò.
æóÇáúíóÞöíäõ: ÇáúÚöáúãõ ÇáúÌóÇÒöãõ ÇáøóÐöí áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáÔøóßøó¡ Ýóåõæó ÇÓúãõ ãóÕúÏóÑò¡ æóÇáúãóÕúÏóÑõ ÇáúíóÞóäõ ÈöÇáÊøóÍúÑöíßö¡ íõÞóÇáõ: íóÞöäó ßóÝóÑöÍó íóíúÞóäõ íóÞóäðÇ¡ æóåõæó ãóÕúÏóÑñ Þóáöíáõ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö¡ æóíõÞóÇáõ: ÃóíúÞóäó íõæÞöäõ ÅöíÞóÇäðÇ¡ æóåõæó ÇáÔøóÇÆöÚõ.(6/22)
æóÞóæúáõåõ íóÞöíäÇð íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó äõÕöÈó Úóáóì ÇáäøöíóÇÈóÉö Úóäö ÇáúãóÝúÚõæáö ÇáúãõØúáóÞö ÇáúãõÄóßøöÏö áöãóÖúãõæäö ÌõãúáóÉò ÞóÈúáóåõ: áöÃóäøó ãóÖúãõæäó: æóãÇ ÞóÊóáõæåõ íóÞöíäÇð ÈóÚúÏó Þóæúáöåö: æóÞóæúáöåöãú ÅöäøóÇ ÞóÊóáúäóÇ ÇáúãóÓöíÍó Åöáóì Þóæúáöåö æóãÇ ÞóÊóáõæåõ æóãÇ ÕóáóÈõæåõ æóáßöäú ÔõÈøöåó áóåõãú íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇäúÊöÝóÇÁó ÞóÊúáöåöãú ÅöíøóÇåõ ÃóãúÑñ ãõÊóíóÞøóäñ¡ ÝóÕóÍøó Ãóäú íóßõæäó íóÞöíäðÇ ãõÄóßøöÏðÇ áöåóÐóÇ ÇáúãóÖúãõæäö. æóíóÕöÍøõ Ãóäú íóßõæäó Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇáö ãöäó
ÇáúæóÇæö Ýöí ÞóÊóáõæåõ¡ Ãóíú ãóÇ ÞóÊóáõæåõ ãõÊóíóÞøöäöíäó ÞóÊúáóåõ¡ æóíóßõæäõ ÇáäøóÝúíõ ãõäúÕóÈøðÇ Úóáóì ÇáúÞóíúÏö æóÇáúãõÞóíøóÏö ãóÚðÇ¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö ÞóÈúáóåõ æóãÇ ÞóÊóáõæåõ æóãÇ ÕóáóÈõæåõ¡ Ãóíú: åõãú Ýöí ÒóÚúãöåöãú ÞóÊúáóåõ áóíúÓõæÇ ÈöãõæÞöäöíäó ÈöÐóáößó áöáöÇÖúØöÑóÇÈö ÇáøóÐöí ÍóÕóáó Ýöí ÔóÎúÕöåö Íöíäó ÅöãúÓóÇßö ãóäú ÃóãúÓóßõæåõ¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÝóÇáúÞóÊúáõ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö. æóÖóãöíÑõ ÇáäøóÕúÈö Ýöí ÞóÊóáõæåõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÞóÊúáõ ãõÓúÊóÚúãóáðÇ ãóÌóÇÒðÇ Ýöí ÇáÊøóãóßøõäö ãöäó ÇáÔøóíúÁö æóÇáÊøóÛóáøõÈö Úóáóíúåö ßóÞóæúáöåöãú:
ÞóÊóáó ÇáúÎóãúÑó ÅöÐóÇ ãóÒóÌóåóÇ ÍóÊøóì ÃóÒóÇáó ÞõæøóÊóåóÇ¡ æóÞóæúáöåöãú: ÞóÊóáó ÃóÑúÖðÇ ÚóÇáöãõåóÇ¡ æóãöäú ÔöÚúÑö «ÇáúÍóãóÇÓóÉö» Ýöí ÈóÇÈö ÇáúåöÌóÇÁö:
íóÑõæÚõßó ãöäú ÓóÚöÏö ÇÈúä ÚóãúÑòæ ÌõÓõæãõåóÇ ... æóÊóÒúåóÏõ ÝöíåóÇ Íöíäó ÊóÞúÊõáõåóÇ ÎõÈúÑóÇ
æóÞóæá ÇáÔøóÇÚöÑ:
ßóÐóáöß ÊõÎúÈöÑõ ÚóäúåóÇ ÇáúÚóÇáöãóÇÊõ ÈöåóÇ ... æóÞóÏú ÞóÊóáúÊõ ÈöÚöáúãöí Ðóáößõãú íóÞóäðÇ
æóÞóæúáö ÇáúÂÎóÑö:
ÞóÊóáóÊúäöíó ÇáúÃóíøóÇãõ Íöíäó ÞóÊóáúÊõåóÇ ... ÎõÈúÑðÇ ÝóÃõÈúÕöÑõ ÞóÇÊöáðÇ ãóÞúÊõæáðÇ
æóÖóãöíÑõ ÇáäøóÕúÈö Ýöí ÞóÊóáõæåõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúÚöáúãö ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì ãóÇ áóåõãú Èöåö ãöäú Úöáúãò¡ Ýóíóßõæäõ íóÞöíäÇð Úóáóì åóÐóÇ ÊóãúíöíÒðÇ áöäöÓúÈóÉö (ÞóÊóáõæåõ) .
æóáöÐóáößó ßõáøöåö ÃóÚúÞóÈó ÈöÇáúÅöÈúØóÇáö ÈöÞóæúáöåö: Èóáú ÑóÝóÚóåõ Çááøóåõ Åöáóíúåö Ãóíú Ýóáóãú íóÙúÝóÑõæÇ Èöåö. æóÇáÑøóÝúÚõ:
ÅöÈúÚóÇÏõåõ Úóäú åóÐóÇ ÇáúÚóÇáóãö Åöáóì ÚóÇáóãö ÇáÓøóãóÇæóÇÊö¡ æó (Åöáóì) ÅöÝóÇÏóÉõ ÇáöÇäúÊöåóÇÁö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ÈöãóÚúäóì ÇáÊøóÔúÑöíÝö¡ Ãóíú ÑóÝóÚóåõ Çááøóåõ ÑóÝúÚó ÞõÑúÈò æóÒõáúÝóì.(6/23)
æóÅöäú ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÅöáøóÇ áóíõÄúãöäóäøó Èöåö ÞóÈúáó ãóæúÊöåö æóíóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö íóßõæäõ Úóáóíúåöãú ÔóåöíÏðÇ (159)
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ãóÚúäóì åóÐóÇ ÇáÑøóÝúÚö¡ æóÚóáóì ÇáöÇÎúÊöáóÇÝö Ýöí Ãóäøó ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÈóÞöíó ÍóíøðÇ Ãóæú ÃóãóÇÊóåõ Çááøóåõ¡ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøöí ãõÊóæóÝøöíßó æóÑÇÝöÚõßó Åöáóíøó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [55] .
æóÇáÊøóÐúíöíáõ ÈöÞóæúáöåö: æóßÇäó Çááøóåõ ÚóÒöíÒÇð ÍóßöíãÇð ÙóÇåöÑõ ÇáúãóæúÞöÚö áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÚóÒøó ÝóÞóÏú ÍóÞøó áöÚöÒøöåö Ãóäú íõÚöÒøó ÃóæúáöíóÇÁóåõ¡ æóáóãøóÇ ßóÇäó ÍóßöíãðÇ ÝóÞóÏú ÃóÊúÞóäó ÕõäúÚó åóÐóÇ ÇáÑøóÝúÚö ÝóÌóÚóáóåõ ÝöÊúäóÉð áöáúßóÇÝöÑöíäó¡ æóÊóÈúÕöÑóÉð áöáúãõÄúãöäöíäó¡ æóÚõÞõæÈóÉð áíåæÐÇ ÇáÎÇÆä.
[159]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÂíóÉ 159]
æóÅöäú ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊÇÈö ÅöáÇøó áóíõÄúãöäóäøó Èöåö ÞóÈúáó ãóæúÊöåö æóíóæúãó ÇáúÞöíÇãóÉö íóßõæäõ Úóáóíúåöãú ÔóåöíÏÇð (159)
ÚóØúÝñ Úóáóì ÌõãúáóÉö æóãÇ ÞóÊóáõæåõ [ÇáäøöÓóÇÁ: 157] . æóåóÐóÇ ÇáúßóáóÇãõ ÅöÎúÈóÇÑñ Úóäúåõãú¡ æóáóíúÓó ÃóãúÑðÇ áóåõãú¡ áöÃóäøó æõÞõæÚó áóÇãö ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö Ýöíåö íõäóÇÏöí Úóáóì ÇáúÎóÈóÑöíøóÉö. æÅöäú äóÇÝöíóÉñ æãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊÇÈö ÕöÝóÉñ áöãóæúÕõæÝò ãóÍúÐõæÝò ÊóÞúÏöíÑõåõ: ÃóÍóÏñ.
æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóÌúÑõæÑõ ÚóÇÆöÏñ áÚíÓì: Ãíø áíæãääø ÈöÚöíÓóì¡ æóÇáÖøóãöíÑõ Ýöí ãóæúÊöåö íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóÚõæÏó Åöáóì ÃóÍóÏö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ Ãóíú ÞóÈúáó Ãóäú íóãõæÊó ÇáúßöÊóÇÈöíøõ¡ æóíõÄóíøöÏõåõ ÞöÑóÇÁóÉõ ÃõÈóíøö Èúäö ßóÚúÈò ÅöáøóÇ áóíõÄúãöäóäøó Èöåö ÞóÈúáó ãóæúÊöåö. æóÃóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö íõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì ÝóÃóãøóÇ ÇáäøóÕóÇÑóì Ýóåõãú ãõÄúãöäõæäó ÈöÚöíÓóì ãöäú ÞóÈúáõ¡ ÝóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúíóåõæÏó. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó ãóÚó ÔöÏøóÉö ßõÝúÑöåöãú ÈöÚöíÓóì áóÇ íóãõæÊõ ÃóÍóÏñ ãöäúåõãú ÅöáøóÇ æóåõæó íõÄúãöäõ ÈöäõÈõæøóÊöåö ÞóÈúáó ãóæúÊöåö¡ Ãóíú íóäúßóÔöÝõ áóåõ Ðóáößó ÚöäúÏó ÇáöÇÍúÊöÖóÇÑö ÞóÈúáó ÇäúÒöåóÇÞö ÑõæÍöåö¡ æóåóÐöåö ãöäøóÉñ ãöäó Çááøóåö ÈöåóÇ Úóáóì ÚöíÓóì¡ ÅöÐú ÌóÚóáó ÃóÚúÏóÇÁóåõ áóÇ íóÎúÑõÌõæäó ãöäó ÇáÏøõäúíóÇ ÅöáøóÇ æóÞóÏú ÂãóäõæÇ Èöåö ÌóÒóÇÁð áóåõ Úóáóì ãóÇ áóÞöíó ãöäú ÊóßúÐöíÈöåöãú¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóÊóãóÊøóÚú ÈöãõÔóÇåóÏóÉö ÃõãøóÉò ÊóÊúÈóÚõåõ. æóÞöíáó: ßóÐóáößó ÇáäøóÕúÑóÇäöíøõ ÚöäúÏó ãóæúÊöåö íóäúßóÔöÝõ áóåõ Ãóäøó ÚöíÓóì ÚóÈúÏõ Çááøóåö.
æóÚöäúÏöí Ãóäøó ÖóãöíÑó Èöåö ÑóÇÌöÚñ Åöáóì ÇáÑøóÝúÚö ÇáúãóÃúÎõæÐö ãöäú ÝöÚúáö ÑóÝóÚóåõ Çááøóåõ Åöáóíúåö [ÇáäøöÓóÇÁ:
158] ¡ æóíóÚõãøõ Þóæúáõåõ Ãóåúáö ÇáúßöÊÇÈö ÇáúíóåõæÏó¡ æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ ÍóíúËõ ÇÓúÊóæóæúÇ ãóÚó ÇáúíóåõæÏö Ýöí ÇÚúÊöÞóÇÏö æõÞõæÚö ÇáÕøóáúÈö.(6/24)
ÝóÈöÙõáúãò ãöäó ÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ ÍóÑøóãúäóÇ Úóáóíúåöãú ØóíøöÈóÇÊò ÃõÍöáøóÊú áóåõãú æóÈöÕóÏøöåöãú Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö ßóËöíÑðÇ (160) æóÃóÎúÐöåöãõ ÇáÑøöÈóÇ æóÞóÏú äõåõæÇ Úóäúåõ æóÃóßúáöåöãú ÃóãúæóÇáó ÇáäøóÇÓö ÈöÇáúÈóÇØöáö æóÃóÚúÊóÏúäóÇ áöáúßóÇÝöÑöíäó ãöäúåõãú ÚóÐóÇÈðÇ ÃóáöíãðÇ (161) áóßöäö ÇáÑøóÇÓöÎõæäó Ýöí ÇáúÚöáúãö ãöäúåõãú æóÇáúãõÄúãöäõæäó íõÄúãöäõæäó ÈöãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó æóãóÇ ÃõäúÒöáó ãöäú ÞóÈúáößó æóÇáúãõÞöíãöíäó ÇáÕøóáóÇÉó æóÇáúãõÄúÊõæäó ÇáÒøóßóÇÉó æóÇáúãõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö ÃõæáóÆößó ÓóäõÄúÊöíåöãú ÃóÌúÑðÇ ÚóÙöíãðÇ (162)
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó Çááøóåó íóÞúÐöÝõ Ýöí äõÝõæÓö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈóíúäö ÇáÔøóßøó Ýöí ÕöÍøóÉö ÇáÕøóáúÈö¡ ÝóáóÇ íóÒóÇáõ ÇáÔøóßøõ íõÎóÇáöÌõ ÞõáõæÈóåõãú æóíóÞúæóì ÍóÊøóì íóÈúáõÛó ãóÈúáóÛó ÇáúÚöáúãö ÈöÚóÏóãö ÕöÍøóÉö ÇáÕøóáúÈö Ýöí ÂÎöÑö ÃóÚúãóÇÑöåöãú ÊóÕúÏöíÞðÇ áöãóÇ ÌóÇÁó Èöåö ÇáäøóÈöíÁõ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÍóíúËõ ßóÐøóÈó ÃóÎúÈóÇÑóåõãú ÝóäóÝóì ÇáÕøóáúÈó Úóäú ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-.
æóÞöíáó: ÇáÖøóãöíÑõ Ýöí Þóæúáöåö ãóæúÊöåö ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÚöíÓóì¡ Ãóíú ÞóÈúáó ãóæúÊö ÚöíÓóì¡ ÝóÝóÑøóÚó ÇáúÞóÇÆöáõæäó ÈöåóÐóÇ ÊóÝóÇÑöíÚó: ãöäúåóÇ Ãóäøó ãóæúÊóåõ áóÇ íóÞóÚõ ÅöáøóÇ ÂÎöÑó ÇáÏøõäúíóÇ áöíóÊöãøó ÅöíãóÇäõ ÌóãöíÚö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö Èöåö ÞóÈúáó æõÞõæÚö ÇáúãóæúÊö¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÌóÚóáó ÅöíãóÇäóåõãú ãõÓúÊóÞúÈóáðÇ æóÌóÚóáóåõ ÞóÈúáó ãóæúÊöåö¡ ÝóáóÒöãó Ãóäú íóßõæäó ãóæúÊõåõ ãõÓúÊóÞúÈóáðÇ æóãöäúåóÇ ãóÇ
æóÑóÏó Ýöí ÇáúÍóÏöíËö: Ãóäøó ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- íóäúÒöáõ Ýöí ÂÎöÑö ãõÏøóÉö ÇáÏøõäúíóÇ áöíõÄúãöäó Èöåö Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö
¡ æóáóÇ íóÎúÝóì Ãóäøó Úõãõæãó Þóæúáöåö: æóÅöäú ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊÇÈö íõÈúØöáõ åóÐóÇ ÇáÊøóÝúÓöíÑó: áöÃóäøó ÇáøóÐöíäó íõÄúãöäõæäó Èöåö- Úóáóì ÍóÓóÈö åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáö- åõãõ ÇáøóÐöíäó ÓóíõæÌóÏõæäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö áóÇ ÌóãöíÚõåõãú.
æóÇáÔøóåöíÏõ: ÇáÔøóÇåöÏõ íóÔúåóÏõ ÈöÃóäøóåõ ÈóáøóÛó áóåõãú ÏóÚúæóÉó ÑóÈøöåöãú ÝóÃóÚúÑóÖõæÇ¡ æóÈöÃóäøó ÇáäøóÕóÇÑóì ÈóÏøóáõæÇ¡
æóãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ãõÝóÕøóáñ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó ÇáúÂíóÇÊö Ýöí ÓõæÑóÉ ÇáúÚõÞõæÏ [109] .
[160- 162]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÇáúÂíóÇÊ 160 Åöáóì 162]
ÝóÈöÙõáúãò ãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ÍóÑøóãúäÇ Úóáóíúåöãú ØóíøöÈÇÊò ÃõÍöáøóÊú áóåõãú æóÈöÕóÏøöåöãú Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö ßóËöíÑÇð (160) æóÃóÎúÐöåöãõ ÇáÑøöÈóæÇ æóÞóÏú äõåõæÇ Úóäúåõ æóÃóßúáöåöãú ÃóãúæÇáó ÇáäøóÇÓö ÈöÇáúÈÇØöáö æóÃóÚúÊóÏúäÇ áöáúßÇÝöÑöíäó ãöäúåõãú ÚóÐÇÈÇð ÃóáöíãÇð (161) áßöäö ÇáÑøóÇÓöÎõæäó Ýöí ÇáúÚöáúãö ãöäúåõãú æóÇáúãõÄúãöäõæäó íõÄúãöäõæäó ÈöãÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó æóãÇ ÃõäúÒöáó ãöäú ÞóÈúáößó æóÇáúãõÞöíãöíäó ÇáÕøóáÇÉó æóÇáúãõÄúÊõæäó ÇáÒøóßÇÉó æóÇáúãõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö ÃõæáÆößó ÓóäõÄúÊöíåöãú ÃóÌúÑÇð ÚóÙöíãÇð(6/25)
(162)
Åöäú ßóÇäó ãõÊóÚóáøóÞó Þóæúáöåö: ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] ãóÍúÐõæÝðÇ Úóáóì ÃóÍóÏö ÇáúæóÌúåóíúäö ÇáúãõÊóÞóÏøöãóíúäö ßóÇäó Þóæúáõåõ: ÝóÈöÙõáúãò ãõÝóÑøóÚðÇ Úóáóì ãóÌúãõæÚö ÌóÑóÇÆöãöåöãõ ÇáÓøóÇáöÝóÉö. Ýóíóßõæäõ ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÙõáúãöåöãú ÙõáúãðÇ ÂÎóÑó ÛóíúÑó ãóÇ ÚõÏøöÏó ãöäú ÞóÈúáõ¡ æóÅöäú ßóÇäó Þóæúáõåõ: ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÞóæúáöåö: ÍóÑøóãúäÇ Úóáóíúåöãú ÝóÞóæúáõåõ: ÝóÈöÙõáúãò ÇáúÎó ÈóÏóáñ ãõØóÇÈöÞñ ãöäú ÌõãúáóÉö ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËÇÞóåõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] ÈöÅöÚóÇÏóÉö ÇáúÚóÇãöáö Ýöí ÇáúÈóÏóáö ãöäúåõ áöØõæáö ÇáúÝóÕúáö. æóÝóÇÆöÏóÉõ ÇáúÅöÊúíóÇäö Èöåö Ãóäú íóÙúåóÑó ÊóÚóáøõÞõåõ ÈöÞóæúáöåö: ÍóÑøóãúäÇ Úóáóíúåöãú ØóíøöÈÇÊò ÅöÐú ÈóÚõÏó ãóÇ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ãõÊóÚóáøöÞöåö¡ æóåõæó Þóæúáõåõ: ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËÇÞóåõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] áöíóÞúæóì ÇÑúÊöÈóÇØõ ÇáúßóáóÇãö. æóÃõÊöíó Ýöí ÌõãúáóÉö ÇáúÈóÏóáö ÈöáóÝúÙò ÌóÇãöÚò áöáúãõÈúÏóáö ãöäúåõ æóãóÇ ÚõØöÝó Úóáóíúåö: áöÃóäøó äóÞúÖó ÇáúãöíËóÇÞö¡ æóÇáúßõÝúÑó¡ æóÞóÊúáó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö¡ æóÞóæúáóåõãú ÞõáõæÈõäóÇ ÛõáúÝñ¡ æóÞóæúáóåõãú Úóáóì ãóÑúíóãó ÈõåúÊóÇäðÇ¡ æóÞóæúáóåõãú ÞóÊóáúäóÇ ÚöíÓóì: ßõáøõ Ðóáößó Ùõáúãñ. ÝóßóÇäóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÇáúÃóÎöíÑóÉõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÝóÐúáóßóÉö áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ ßóÃóäøóåõ Þöíáó: ÝóÈöÐóáößó ßõáøöåö ÍóÑøóãúäóÇ Úóáóíúåöãú¡ áóßöäú ÚóÏóáó Åöáóì áóÝúÙö ÇáÙøõáúãö áöÃóäøóåõ ÃóÍúÓóäõ ÊóÝóäøõäðÇ¡ æóÃóßúËóÑõ ÝóÇÆöÏóÉð ãöäó ÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö. æóÞóÏú ãóÑøó ÈóíóÇäõ Ðóáößó ÞóÑöíÈðÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] . æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÙõáúãðÇ ÂÎóÑó ÃóÌúãóáóåõ ÇáúÞõÑúÂäõ.
æóÊóäúßöíÑõ (Ùõáúãò) áöáÊøóÚúÙöíãö¡ æóÇáúÚõÏõæáö Úóäú Ãóäú íóÞõæáó «ÝóÈöÙõáúãöåöãú» ¡ ÍóÊøóì ÊóÃúÊöíó ÇáÖøóãóÇÆöÑõ ãõÊóÊóÇÈöÚóÉð ãöäú Þóæúáöåö: ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËÇÞóåõãú æóßõÝúÑöåöãú Åöáóì ÂÎöÑöåö¡ Åöáóì ÇáöÇÓúãö ÇáÙøóÇåöÑö æóåõæó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ áöÃóÌúáö ÈõÚúÏö ÇáÖøóãöíÑö Ýöí ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúãõÈúÏóáö ãöäúåóÇ: æóåöíó ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] .
æóáöÃóäøó Ýöí ÇáúãóæúÕõæáö æóÕúáóÊöåö ãóÇ íóÞúÊóÖöí ÇáÊøóäóÒøõåó Úóäö ÇáÙøõáúãö áóæú ßóÇäõæÇ ßóãóÇ æóÕóÝõæÇ ÃóäúÝõÓóåõãú¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ÅöäøóÇ åõÏúäÇ Åöáóíúßó [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 156] ÝóÕõÏõæÑõ ÇáÙøõáúãö Úóäö ÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ ãóÍóáøõ ÇÓúÊöÛúÑóÇÈò.
æóÇáúÂíóÉõ ÇÞúÊóÖóÊú: Ãóäøó ÊóÍúÑöíãó ãóÇ ÍõÑøöãó Úóáóíúåöãú ÅöäøóãóÇ ßóÇäó ÚöÞóÇÈðÇ áóåõãú¡ æóÃóäøó Êöáúßó ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö áóíúÓó ÝöíåóÇ ãöäó ÇáúãóÝóÇÓöÏ ãóÇ íÊÞÖí ÊóÍúÑöíãó ÊóäóÇæõáöåóÇ¡ æóÅöáøóÇ áóÍõÑøöãóÊú Úóáóíúåöãú ãöäú Ãóæøóáö ãóÌöíÁö
ÇáÔøóÑöíÚóÉö. æóÞóÏú Þöíáó: Åöäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöåóÐöåö ÇáØøóíøöÈóÇÊö åõæó ãóÇ ÐõßöÑó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÚóáóì ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ÍóÑøóãúäÇ ßõáøó Ðöí ÙõÝõÑò æóãöäó ÇáúÈóÞóÑö æóÇáúÛóäóãö ÍóÑøóãúäÇ Úóáóíúåöãú ÔõÍõæãóåõãÇ- Åöáóì Þóæúáöåö- Ðáößó ÌóÒóíúäÇåõãú ÈöÈóÛúíöåöãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [146] ¡ ÝóåóÐóÇ åõæó ÇáúÌóÒóÇÁõ Úóáóì Ùõáúãöåöãú.(6/26)
äóÞóáó ÇáúÝóÎúÑõ Ýöí ÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö Úóäú ÚóÈúÏö ÇáúÌóÈøóÇÑö Ãóäøóåõ ÞóÇáó: «äóÝúÓõ ÇáÊøóÍúÑöíãö áóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÚõÞõæÈóÉð Úóáóì ÌõÑúãò ÕóÏóÑó ãöäúåõãú áöÃóäøó ÇáÊøóßúáöíÝó ÊóÚúÑöíÖñ áöáËøóæóÇÈö¡ æóÇáÊøóÚúÑöíÖó áöáËøóæóÇÈö ÅöÍúÓóÇäñ¡ Ýóáóãú íóÌõÒú Ãóäú íóßõæäó ÇáÊøóßúáöíÝõ ÌóÒóÇÁð Úóáóì ÇáúÌõÑúãö. ÞóÇáó ÇáúÝóÎúÑõ: æóÇáúÌóæóÇÈõ Ãóäøó ÇáúãóäúÚó ãöäó ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö íõãúßöäõ Ãóäú íóßõæäó áöÞóÕúÏö ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÇáËøóæóÇÈö æóíõãúßöäõ Ãóäú íóßõæäó áöáúÌõÑúãö» .
æóåóÐóÇ ÇáúÌóæóÇÈõ ãõÕóÇÏóÑóÉñ Úóáóì Ãóäøó ãöãøóÇ íõÞóæøöí ÇáúÅöÔúßóÇáó Ãóäøó ÇáúÚõÞõæÈóÉó ÍóÞøõåóÇ Ãóäú ÊõÎóÕøó ÈöÇáúãõÌúÑöãöíäó Ëõãøó ÊõäúÓóÎó. ÝóÇáøóÐöí íóÙúåóÑõ áöí Ýöí ÇáúÌóæóÇÈö: ÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÓóÈóÈõ ÊóÍúÑöíãö Êöáúßó ÇáØøóíøöÈóÇÊö Ãóäøó ãóÇ ÓóÑóì Ýöí ØöÈóÇÚöåöãú ÈöÓóÈóÈö ÈóÛúíöåöãú æóÙõáúãöåöãú ãöäó ÇáúÞóÓóÇæóÉö ÕóÇÑó Ðóáößó ØóÈúÚðÇ Ýöí ÃóãúÒöÌóÊöåöãú ÝóÇÞúÊóÖóì Ãóäú íõáóØøöÝó Çááøóåõ ØöÈóÇÚóåõãú ÈöÊóÍúÑöíãö ãóÃúßõæáóÇÊò ãöäú ØóÈúÚöåóÇ ÊóÛúáöíÙõ ÇáØøöÈóÇÚö¡ æóáöÐóáößó áóãøóÇ ÌóÇÁóåõãú ÚöíÓóì ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóåõãú ÈóÚúÖó ãóÇ ÍóÑøóãó Úóáóíúåöãú ãöäú Ðóáößó áöÒóæóÇáö ãõæÌöÈö ÇáÊøóÍúÑöíãö¡ æóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÊóÍúÑöíãõ ãóÇ ÍóÑøóãó Úóáóíúåöãú ÚöÞóÇÈðÇ áöáøóÐöíäö ÙóáóãõæÇ æóÈóÛóæúÇ Ëõãøó ÈóÞöíó Ðóáößó Úóáóì ãóäú ÌóÇÁó ÈöÚúÏóåõãú áöíóßõæäó áóåõãú ÐößúÑóì æóíóßõæäó áöáúÃóæøóáöíäó ÓõæÁõ ÐößúÑò ãöäú ÈóÇÈö Þóæúáöåö: æóÇÊøóÞõæÇ ÝöÊúäóÉð áóÇ ÊõÕöíÈóäøó ÇáøóÐöíäó ÙóáóãõæÇ ãöäúßõãú ÎóÇÕøóÉð [ÇáúÃóäúÝóÇá: 25] ¡
æóÞóæúáö ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ãóÇ ãöäú äóÝúÓò ÊõÞúÊóáõ ÙõáúãðÇ ÅöáøóÇ ßóÇäó Úóáóì ÇÈúäö ÂÏóãó ÇáúÃóæøóáö ßöÝúáñ ãöäú ÏóãöåóÇ»
. Ðóáößó áöÃóäøóåõ Ãóæøóáõ ãóäú Óóäøó ÇáúÞóÊúáó. æóÅöãøóÇ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáÊøóÍúÑöíãó ÚõÞõæÈóÉñ ÏõäúíóæöíøóÉñ ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì ÇáúÍöÑúãóÇäö ãöäó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÝóáóÇ äóÙóÑó Åöáóì ãóÇ íóÚúÑöÖõ áöåóÐóÇ ÇáÊøóÍúÑöíãö ÊóÇÑóÉð ãöäó ÇáËøóæóÇÈö Úóáóì äöíøóÉö ÇáöÇãúÊöËóÇáö áöáäøóåúíö¡ áöäõÏúÑóÉö ÍõÕõæáö åóÐöåö ÇáäøöíøóÉö Ýöí ÇáÊøóÑúßö.
æóÕóÏøõåõãú Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö: Åöäú ßóÇäó ãóÕúÏóÑó ÕóÏøó ÇáúÞóÇÕöÑõ ÇáøóÐöí ãõÖóÇÑöÚõåõ íóÕöÏøõ- ÈößóÓúÑö ÇáÕøóÇÏö- ÝóÇáúãóÚúäóì ÈöÅöÚúÑóÇÖöåöãú Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö æóÅöäú ßóÇäó ãóÕúÏóÑó ÇáúãõÊóÚóÏøöí ÇáøóÐöí ÞöíóÇÓõ ãõÖóÇÑöÚöåö- ÈöÖóãøö ÇáÕøóÇÏö-¡ ÝóáóÚóáøóåõãú ßóÇäõæÇ íóÕõÏøõæäó ÇáäøóÇÓó Úóäö ÇáÊøóÞúæóì¡ æóíóÞõæáõæäó: ÓóíõÛúÝóÑõ áóäóÇ¡ ãöäú Òóãóäö ãõæÓóì ÞóÈúáó Ãóäú íõÍóÑøóãó Úóáóíúåöãú ÈóÚúÖõ ÇáØøóíøöÈóÇÊö. ÃóãøóÇ ÈóÚúÏó ãõæÓóì ÝóÞóÏú ÕóÏøõæÇ ÇáäøóÇÓó ßóËöíÑðÇ¡ æóÚóÇäóÏõæÇ ÇáúÃóäúÈöíóÇÁó¡ æóÍóÇæóáõæåõãú Úóáóì ßóÊúãö ÇáúãóæóÇÚöÙö¡ æóßóÐøóÈõæÇ ÚöíÓóì¡ æóÚóÇÑóÖõæÇ ÏóÚúæóÉó ãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÓóæøóáõæÇ áößóËöíÑò ãöäó ÇáäøóÇÓö¡ ÌóåúÑðÇ Ãóæú äöÝóÇÞðÇ¡ ÇáúÈóÞóÇÁó Úóáóì ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí(6/27)
Þóæúáöåö: Ãóáóãú ÊóÑó Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ äóÕöíÈÇð ãöäó ÇáúßöÊÇÈö íõÄúãöäõæäó ÈöÇáúÌöÈúÊö æóÇáØøóÇÛõæÊö [ÇáäøöÓóÇÁ: 51] ÇáúÂíóÇÊö.
æóáöÐóáößó æõÕöÝó Èö ßóËöíÑÇð ÍóÇáðÇ ãöäúåõ.
æóÃóÎúÐõåõãõ ÇáÑøöÈóÇ ÇáøóÐöí äõåõæÇ Úóäúåõ åõæó Ãóäú íóÃúÎõÐõæåõ ãóäú Þóæúãöåöãú ÎóÇÕøóÉð æóíóÓõæÛõ áóåõãú ÃóÎúÐõåõ ãöäú
ÛóíúÑö ÇáúÅöÓúÑóÇÆöíáöíøöíäó ßóãóÇ Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö 23 ãöäú ÓöÝúÑö ÇáÊøóËúäöíóÉö «áóÇ ÊõÞúÑöÖú ÃóÎóÇßó ÈÑÈÇ ÑóÈøðÇ ÞÖøÉ Ãóæú ÑöÈóÇ ØóÚóÇãò Ãóæú ÑöÈóÇ ÔóíúÁò ãóÇ ãöãøóÇ íõÞúÑóÖõ ÈöÑöÈðÇ. áöáúÃóÌúäóÈöíøö ÊõÞúÑöÖõ ÈöÑöÈðÇ» . æóÇáÑøöÈóÇ ãõÍóÑøóãñ Úóáóíúåöãú ÈöäóÕøö ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ýöí ÓöÝúÑö ÇáúÎõÑõæÌö Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö 22 «Åöäú ÃóÞúÑóÖúÊó ÝöÖøóÉð áöÔóÚúÈöí ÇáúÝóÞöíÑö ÇáøóÐöí ÚöäúÏóßó ÝóáóÇ Êóßõäú áóåõ ßóÇáúãõÑóÇÈöí áóÇ ÊóÖóÚõæÇ Úóáóíúåö ÑöÈðÇ» æóÃóßúáõåõãú ÃóãúæóÇáó ÇáäøóÇÓö ÈöÇáúÈóÇØöáö ÃóÚóãøõ ãöäó ÇáÑøöÈóÇ ÝóíóÔúãóáõ ÇáÑøóÔúæóÉó ÇáúãõÍóÑøóãóÉó ÚöäúÏóåõãú¡ æóÃóÎúÐóåõãõ ÇáúÝöÏóÇÁó Úóáóì ÇáúÃóÓúÑóì ãöäú Þóæúãöåöãú¡ æóÛóíúÑó Ðóáößó.
æóÇáöÇÓúÊöÏúÑóÇßõ ÈöÞóæúáöåö: áßöäö ÇáÑøóÇÓöÎõæäó Ýöí ÇáúÚöáúãö ÅöáóÎ äÇÔíÁ Úóáóì ãóÇ íõæåöãõåõ ÇáúßóáóÇãõ ÇáÓøóÇÈöÞõ ÇÈúÊöÏóÇÁð ãä Þóæúáå: íóÓúÆóáõßó Ãóåúáõ ÇáúßöÊÇÈö [ÇáäøöÓóÇÁ: 153] ãöäú ÊóæóÛøõáöåöãú Ýöí ÇáÖøóáóÇáóÉö ÍóÊøóì áóÇ íõÑúÌóì áöÃóÍóÏò ãöäúåõãú ÎóíúÑñ æóÕóáóÇÍñ¡ ÝóÇÓúÊõÏúÑößó ÈöÃóäøó ÇáÑøóÇÓöÎöíäó Ýöí ÇáúÚöáúãö ãöäúåõãú áóíúÓõæÇ ßóãóÇ Êõæõåøöãó¡ Ýóåõãú íõÄúãöäõæäó ÈöÇáúÞõÑúÂäö ãöËúáõ ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÓóáóÇãò æóãõÎóíúÑöíÞò.
æóÇáÑøóÇÓöÎõ ÍóÞöíÞóÊõåõ ÇáËøóÇÈöÊõ ÇáúÞóÏóãö Ýöí ÇáúãóÔúíö¡ áóÇ íóÊóÒóáúÒóáõ æóÇÓúÊõÚöíÑó áöáÊøóãóßøõäö ãöäó ÇáúæóÕúÝö ãöËúáõ ÇáúÚöáúãö ÈöÍóíúËõ áóÇ ÊóÛõÑøõåõ ÇáÔøóÈóåõ. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ íóÚúáóãõ ÊóÃúæöíáóåõ ÅöáøóÇ Çááøóåõ æóÇáÑøóÇÓöÎõæäó Ýöí ÇáúÚöáúãö Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [7] . æóÇáÑøóÇÓöÎõ Ýöí ÇáúÚöáúãö ÈóÚöíÏñ Úóäö ÇáÊøóßóáøõÝö æóÚóäö ÇáÊøóÚóäøõÊö¡ ÝóáóíúÓó Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇáúÍóÞøö ÍóÇÌöÈñ¡ Ýóåõãú íóÚúÑöÝõæäó ÏóáóÇÆöáó ÕöÏúÞö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö æóáóÇ íóÓúÃóáõæäóåõãú ÎóæóÇÑöÞó ÇáúÚóÇÏóÇÊö.
æóÚóØúÝõ ÇáúãõÄúãöäõæäó Úóáóì ÇáÑøóÇÓöÎõæäó ËóäóÇÁñ Úóáóíúåöãú ÈöÃóäøóåõãú áóãú íóÓúÃóáõæÇ äóÈöíøóåõãú Ãóäú íõÑöíóåõãõ ÇáúÂíóÇÊö ÇáúÎóæóÇÑöÞó áöáúÚóÇÏóÉö. ÝóáöÐóáößó ÞóÇáó íõÄúãöäõæäó¡ Ãóíú ÌóãöíÚõåõãú ÈöãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó¡ Ãóíö ÇáúÞõÑúÂäö¡ æóßóÝóÇåõãú Èöåö ÂíóÉð¡ æóãóÇ ÃõäúÒöáó ãöäú ÞóÈúáößó Úóáóì ÇáÑøõÓõáö¡ æóáóÇ íõÚóÇÏõæäó ÑõÓõáó Çááøóåö ÊóÚóÕøõÈðÇ æóÍóãöíøóÉð.(6/28)
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó Ýöí Þóæúáöåö: æóÇáúãõÄúãöäõæäó ÇáøóÐöíäó åóÏóÇåõãõ Çááøóåõ áöáúÅöíãóÇäö ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóáóãú íóßõæäõæÇ ãöäó ÇáÑøóÇÓöÎöíäó Ýöí ÇáúÚöáúãö ãöäúåõãú¡ ãöËúáó ÇáúíóåõæÏöíøö ÇáøóÐöí ßóÇäó íóÎúÏöãõ ÑóÓõæáó Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÂãóäó Èöåö.
æóÚóØúÝõ ÇáúãõÞöíãöíäó ÈöÇáäøóÕúÈö ËóÈóÊó Ýöí ÇáúãõÕúÍóÝö ÇáúÅöãóÇãö¡ æóÞóÑóÃóåõ ÇáúãõÓúáöãõæäó Ýöí ÇáÃÞØÇÑ Ïæä äóßöíÑ ÝóÚóáöãúäóÇ Ãóäøóåõ ØóÑöíÞóÉñ ÚóÑóÈöíøóÉñ Ýöí ÚóØúÝö ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÕöÝóÇÊò ãóÍóÇãöÏó¡ Úóáóì ÃóãúËóÇáöåóÇ¡ ÝóíóÌõæÒõ Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãõÚúØõæÝóÇÊö ÇáäøóÕúÈõ Úóáóì ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÈöÇáúãóÏúÍö¡ æóÇáÑøóÝúÚõ Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÆúäóÇÝö áöáöÇåúÊöãóÇãö¡ ßóãóÇ ÝóÚóáõæÇ Ðóáößó Ýöí ÇáäøõÚõæÊö ÇáúãõÊóÊóÇÈöÚóÉö¡ ÓóæóÇÁñ ßóÇäóÊú ÈöÏõæäö ÚóØúÝò Ãóãú ÈöÚóØúÝò¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáßöäøó ÇáúÈöÑøó ãóäú Âãóäó- Åöáóì Þóæúáå- æóÇáÕøóÇÈöÑöíäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 177] . ÞóÇáó ÓöíÈóæóíúåö Ýöí «ßöÊóÇÈöåö» «ÈóÇÈõ ãóÇ íóäúÊóÕöÈõ Ýöí ÇáÊøóÚúÙöíãö æóÇáúãóÏúÍö æóÅöäú ÔöÆúÊó ÌóÚóáúÊóåõ ÕöÝóÉð ÝóÌóÑóì Úóáóì ÇáúÃóæøóáö¡ æóÅöäú ÔöÆúÊó ÞóØóÚúÊóåõ ÝóÇÈúÊóÏóÃúÊóåõ» . æóÐóßóÑó ãöäú ÞóÈöíáö ãóÇ äóÍúäõ ÈöÕóÏóÏöåö åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÝóÞóÇáó: «Ýóáóæú
ßóÇäó ßõáøõåõ ÑóÝúÚðÇ ßóÇäó ÌóíøöÏðÇ» ¡ æóãöËúáõåõ æóÇáúãõæÝõæäó ÈöÚóåúÏöåöãú ÅöÐÇ ÚÇåóÏõæÇ æóÇáÕøóÇÈöÑöíäó Ýöí ÇáúÈóÃúÓÇÁö æóÇáÖøóÑøóÇÁö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 177] ¡ æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõ ÇáúÎöÑúäóÞö:
áóÇ íÈÚÏä Þæãöí ÇáøóÐöí åõãõæ ... Óõãøõ ÇáúÚõÏóÇÉö æóÂÝóÉõ ÇáúÌõÒõÑö
ÇáäøóÇÒöáõæäó Èößõáøö ãõÚúÊóÑóßò ... æóÇáØøóíøöÈöíäó ãóÚóÇÞöÏó ÇáúÃõÒõÑö
Ýöí ÑöæóÇíóÉö íõæäõÓó Úóäö ÇáúÚóÑóÈö: ÈöÑóÝúÚö (ÇáäøóÇÒöáõæäó) æóäóÕúÈö (ÇáØøóíøöÈöíäó) ¡ áöÊóßõæäó äóÙöíÑó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó åóÐóÇ ãöãøóÇ íóÌúÑöí Úóáóì ÞóÕúÏö ÇáÊøóÝóäøõäö ÚöäúÏó ÊóßóÑøõÑö ÇáúãõÊóÊóÇÈöÚóÇÊö¡ æóáöÐóáößó ÊóßóÑøóÑó æõÞõæÚõåõ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ãóÚúØõæÝóÇÊò ãõÊóÊóÇÈöÚóÇÊò ßóãóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö æóÝöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóÝöí Þóæúáå:
æÇáÕøóÇÈöÆõæäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö [69] .
æóÑõæöíó Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó æóÃóÈóÇäò Èúäö ÚõËúãóÇäó Ãóäøó äóÕúÈó ÇáúãõÞöíãöíäó ÎóØóÃñ¡ ãöäú ßóÇÊöÈö ÇáúãõÕúÍóÝö æóÞóÏú ÚóÏøóÊú ãöäó ÇáúÎóØóÃö åóÐöåö ÇáúÂíóÉó. æóÞóæúáöåö: æóáßöäøó ÇáúÈöÑøó ãóäú Âãóäó ÈöÇááøóåö- Åöáóì Þóæúáöåö- æóÇáÕøóÇÈöÑöíäó Ýöí ÇáúÈóÃúÓÇÁö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 177] æóÞóæúáöåö: Åöäú åÐÇäö áóÓÇÍöÑÇäö [Øå: 63] . æóÞóæáå: ÇáÕøóÇÈöÆõæäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö [69] . æóÞóÑóÃóÊúåóÇ ÚóÇÆöÔóÉõ¡ æóÚóÈúÏõ Çááøóåõ Èúäõ ãóÓúÚõæÏò¡ æóÃõÈóíøõ Èúäõ ßóÚúÈò¡ æóÇáúÍóÓóäõ¡ æóãóÇáößõ Èúäõ ÏöíäóÇÑò¡ æóÇáúÌóÍúÏóÑöíøõ¡ æóÓóÚöíÏõ Èúäõ ÌõÈóíúÑò¡ æóÚöíÓóì Èúäõ ÚõãóÑó¡ æóÚóãúÑõæ Èúäõ ÚõÈóíúÏò:
æóÇáúãõÞöíãõæäó- ÈöÇáÑøóÝúÚö-. æóáóÇ ÊõÑóÏøõ ÞöÑóÇÁóÉõ ÇáúÌõãúåõæÑö ÇáúãõÌúãóÚö ÚóáóíúåóÇ ÈöÞöÑóÇÁóÉò ÔóÇÐøóÉò.(6/29)
ÅöäøóÇ ÃóæúÍóíúäóÇ Åöáóíúßó ßóãóÇ ÃóæúÍóíúäóÇ Åöáóì äõæÍò æóÇáäøóÈöíøöíäó ãöäú ÈóÚúÏöåö æóÃóæúÍóíúäóÇ Åöáóì ÅöÈúÑóÇåöíãó æóÅöÓúãóÇÚöíáó æóÅöÓúÍóÇÞó æóíóÚúÞõæÈó æóÇáúÃóÓúÈóÇØö æóÚöíÓóì æóÃóíøõæÈó æóíõæäõÓó æóåóÇÑõæäó æóÓõáóíúãóÇäó æóÂÊóíúäóÇ ÏóÇæõæÏó ÒóÈõæÑðÇ (163) æóÑõÓõáðÇ ÞóÏú ÞóÕóÕúäóÇåõãú Úóáóíúßó ãöäú ÞóÈúáõ æóÑõÓõáðÇ áóãú äóÞúÕõÕúåõãú Úóáóíúßó æóßóáøóãó Çááøóåõ ãõæÓóì ÊóßúáöíãðÇ (164) ÑõÓõáðÇ ãõÈóÔøöÑöíäó æóãõäúÐöÑöíäó áöÆóáøóÇ íóßõæäó áöáäøóÇÓö Úóáóì Çááøóåö ÍõÌøóÉñ ÈóÚúÏó ÇáÑøõÓõáö æóßóÇäó Çááøóåõ ÚóÒöíÒðÇ ÍóßöíãðÇ (165)
æóãöäó ÇáäøóÇÓö ãóäú ÒóÚóãó Ãóäøó äóÕúÈó ÇáúãõÞöíãöíäó æóäóÍúæóåõ åõæó ãóÙúåóÑõ ÊóÃúæöíáö Þóæúáö ÚõËúãóÇäó áößõÊøóÇÈö ÇáúãóÕóÇÍöÝö Íöíäó ÃóÊóãøõæåóÇ æóÞóÑóÃóåóÇ Ãóäøóåõ ÞóÇáó áóåõãú: «ÃóÍúÓóäúÊõãú æóÃóÌúãóáúÊõãú æóÃóÑóì áóÍúäðÇ ÞóáöíáðÇ ÓóÊõÞöíãõåõ ÇáúÚóÑóÈõ ÈöÃóáúÓöäóÊöåóÇ» . æóåóÐöåö ÃóæúåóÇãñ æóÃóÎúÈóÇÑñ áóãú ÊóÕöÍøó Úóäö ÇáøóÐöíäó äõÓöÈóÊú Åöáóíúåöãú. æóãöäó ÇáúÈóÚöíÏö ÌÏøÇ Ãóä íÎØìÁ ßóÇÊöÈõ ÇáúãõÕúÍóÝö Ýöí ßóáöãóÉò Èóíúäó ÃóÎóæóÇÊöåóÇ ÝóíõÝúÑöÏóåóÇ ÈöÇáúÎóØóÃö Ïõæäó ÓóÇÈöÞóÊöåóÇ Ãóæú ÊóÇÈöÚóÊöåóÇ¡ æóÃóÈúÚóÏó ãöäúåõ Ãóäú íóÌöíÁó ÇáúÎóØóÃõ Ýöí ØóÇÆöÝóÉò ãõÊóãóÇËöáóÉò ãöäó ÇáúßóáöãóÇÊö æóåöíó ÇáøóÊöí ÅöÚúÑóÇÈõåóÇ ÈöÇáúÍõÑõæÝö ÇáäøóÇÆöÈóÉö Úóäú ÍóÑóßóÇÊö ÇáúÅöÚúÑóÇÈö ãöäó ÇáúãõËóäøóì æóÇáúÌóãúÚö Úóáóì ÍóÏøöåö. æóáóÇ ÃóÍúÓóÈõ ãóÇ ÑóæóÇåõ Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó æóÃóÈóÇäö Èúäö ÚõËúãóÇäó Ýöí Ðóáößó ÕóÍöíÍðÇ. æóÞóÏú ÚóáöãúÊõ æóÌúåó ÚóÑóÈöíøóÊöåö Ýöí ÇáúãõÊóÚóÇØöÝóÇÊö¡ æóÃóãøóÇ æóÌúåõ ÚóÑóÈöíøóÉö Åöäú åÐÇäö áóÓÇÍöÑÇäö ÝóíóÃúÊöí ÚöäúÏó ÇáúßóáóÇã Ýöí ÓõæÑóÉö Øå [63] .
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÊóÃúæöíáó Þóæúáö ÚõËúãóÇäó åõæó ãóÇ æóÞóÚó Ýöí ÑóÓúãö ÇáúãõÕúÍóÝö ãöäú äóÍúæö ÇáúÃóáöÝóÇÊö ÇáúãóÍúÐõæÝóÉö. ÞóÇáó ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» : «æóåõãú ßóÇäõæÇ ÃóÈúÚóÏó åöãøóÉð Ýöí ÇáúÛóíúÑóÉö Úóáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÐóÈøö ÇáúãóØóÇÚöäö Úóäúåõ ãöäú Ãóäú íóÊúÑõßõæÇ Ýöí ßöÊóÇÈö Çááøóåö ËõáúãóÉð áöíóÓõÏøóåóÇ ãóäú ÈóÚúÏóåõãú æóÎóÑúÞðÇ íóÑúÝõæåõ ãóäú íóáúÍóÞõ Èöåöãú» . æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó äóÙöíÑõ åóÐóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇáÕøóÇÈöÑöíäó Ýöí ÇáúÈóÃúÓÇÁö æóÇáÖøóÑøóÇÁö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [177] .
æóÇáúæóÚúÏõ ÈöÇáúÃóÌúÑö ÇáúÚóÙöíãö ÈöÇáäøöÓúÈóÉö áöáÑøóÇÓöÎöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö áöÃóäøóåõãú ÂãóäõæÇ ÈöÑóÓõæáöåöãú æóÈöãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÞóÏú
æóÑóÏó Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍö: Ãóäøó áóåõãú ÃóÌúÑóíúäö¡
æóÈöÇáäøöÓúÈóÉö áöáúãõÄúãöäöíäó ãöäó ÇáúÚóÑóÈö áöÃóäøóåõãú ÓóÈóÞõæÇ ÛóíúÑóåõãú ÈöÇáúÅöíãóÇäö.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ: ÓóäõÄúÊöíåöãú- Èöäõæäö ÇáúÚóÙóãóÉö- æóÞóÑóÃóåõ ÍóãúÒóÉõ æóÎóáóÝñ- ÈöíóÇÁö ÇáúÛóíúÈóÉö- æóÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö Ýöí Þóæúáöåö: æóÇáúãõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö.
[163- 165]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÇáúÂíóÇÊ 163 Åöáóì 165]
ÅöäøóÇ ÃóæúÍóíúäÇ Åöáóíúßó ßóãÇ ÃóæúÍóíúäÇ Åöáì äõæÍò æóÇáäøóÈöíøöíäó ãöäú ÈóÚúÏöåö æóÃóæúÍóíúäÇ Åöáì ÅöÈúÑÇåöíãó æóÅöÓúãÇÚöíáó æóÅöÓúÍÇÞó æóíóÚúÞõæÈó æóÇáúÃóÓúÈÇØö æóÚöíÓì æóÃóíøõæÈó æóíõæäõÓó æóåÇÑõæäó æóÓõáóíúãÇäó æóÂÊóíúäÇ ÏÇæõÏó ÒóÈõæÑÇð (163) æóÑõÓõáÇð ÞóÏú ÞóÕóÕúäÇåõãú Úóáóíúßó ãöäú ÞóÈúáõ æóÑõÓõáÇð áóãú äóÞúÕõÕúåõãú Úóáóíúßó æóßóáøóãó Çááøóåõ ãõæÓì ÊóßúáöíãÇð (164) ÑõÓõáÇð ãõÈóÔøöÑöíäó æóãõäúÐöÑöíäó áöÆóáÇøó íóßõæäó áöáäøóÇÓö Úóáóì Çááøóåö ÍõÌøóÉñ ÈóÚúÏó ÇáÑøõÓõáö æóßÇäó Çááøóåõ ÚóÒöíÒÇð ÍóßöíãÇð(6/30)
(165)
ÇÓúÊóÃúäóÝóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊõ ÇáÑøóÏøó Úóáóì ÓõÄóÇáö ÇáúíóåõæÏö Ãóäú íõäúÒöáó Úóáóíúåöãú ßöÊóÇÈðÇ ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö¡ ÈóÚúÏó Ãóäú ÍõãöÞõæÇ Ýöí Ðóáößó ÈöÊóÍúãöíÞö ÃóÓúáóÇÝöåöãú: ÈöÞóæúáöåö: ÝóÞóÏú ÓóÃóáõæÇ ãõæÓì ÃóßúÈóÑó ãöäú Ðáößó [ÇáäøöÓóÇÁ: 153] ¡ æóÇÓúÊõØúÑöÏóÊú ÈóíúäóåõãóÇ Ìõãóáñ ãöäú ãõÎóÇáóÝóÉö ÃóÓúáóÇÝöåöãú¡ æóãóÇ äóÇáóåõãú ãöäú ÌóÑøóÇÁö Ðóáößó¡ ÝóÃóÞúÈóáó ÇáúÂäó Úóáóì ÈóíóÇäö Ãóäøó ÅöäúÒóÇáó ÇáúÞõÑúÂäö Úóáóì ãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áóãú íóßõäú ÈöÏóÚðÇ¡ ÝóÅöäøóåõ ÔóÃúäõ ÇáúæóÍúíö áöáÑøõÓõáö¡ Ýóáóãú íõÞúÏóÍú Ýöí ÑöÓóÇáóÊöåöãú Ãóäøóåõãú áóãú íõäóÒøóáú Úóáóíúåöãú ßöÊóÇÈñ ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö.
æóÇáÊøóÃúßöíÏõ (ÈöÅöäøó) áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöåóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö Ãóæú áöÊóäúÒöíáö ÇáúãóÑúÏõæÏö Úóáóíúåöãú ãóäúÒöáóÉó ãóäú íõäúßöÑõ ßóíúÝöíøóÉó ÇáúæóÍúíö áöáÑøõÓõáö ÛóíúÑö ãõæÓóì¡ ÅöÐú áóãú íóÌúÑõæÇ Úóáóì ãõæÌóÈö Úöáúãöåöãú ÍóÊøóì ÃóäúßóÑõæÇ ÑöÓóÇáóÉó ÑóÓõæáò áóãú íõäúÒóáú Åöáóíúåö ßöÊóÇÈñ ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö.
æóÇáúæóÍúíõ ÅöÝóÇÏóÉõ ÇáúãóÞúÕõæÏö ÈöØóÑöíÞò ÛóíúÑö ÇáúßóáóÇãö¡ ãöËúáó ÇáúÅöÔóÇÑóÉö ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÝóÎóÑóÌó Úóáì Þóæúãöåö ãöäó ÇáúãöÍúÑÇÈö ÝóÃóæúÍì Åöáóíúåöãú Ãóäú ÓóÈøöÍõæÇ ÈõßúÑóÉð æóÚóÔöíøðÇ [ãóÑúíóã: 11] . æóÞóÇáó ÏóÇæõæÏ Èúäõ ÌóÑöíÑò:
íóÑúãõæäó ÈöÇáúÎõØóÈö ÇáØøöæóÇáö æóÊóÇÑóÉð ... æóÍúíõ ÇááøóæóÇÍöÙö ÎöíÝóÉó ÇáÑøõÞóÈóÇÁö
æóÇáÊøóÔúÈöíåõ Ýöí Þóæúáöåö: ßóãÇ ÃóæúÍóíúäÇ Åöáì äõæÍò ÊóÔúÈöíåñ ÈöÌöäúÓö ÇáúæóÍúíö æóÅöäö ÇÎúÊóáóÝóÊú ÃóäúæóÇÚõåõ¡ ÝóÅöäøó ÇáúæóÍúíó Åöáóì ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóÇäó ÈöÃóäúæóÇÚò ãöäó ÇáúæóÍúíö æóÑóÏó ÈóíóÇäõåóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÚóÇÆöÔóÉó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Úóäú ÓõÄóÇáö ÇáúÍóÇÑöËö Èúäö åöÔóÇãò ÇáäøóÈöíÁó Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóíúÝó íóÃúÊöíßó ÇáúæóÍúíõ- ÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóÍúíö Åöáóì ÛóíúÑöåö ãöãøóäú
ÓóãøóÇåõãõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÝóÅöäøóåõ íõÍúÊóãóáõ ÈóÚúÖñ ãöäó ÇáúÃóäúæóÇÚö¡ Úóáóì Ãóäøó ÇáúæóÍúíó áöáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóÇäó ãöäúåõ ÇáúßöÊóÇÈõ ÇáúÞõÑúÂäõ æóáóãú íóßõäú áöÈóÚúÖö ãóäú ÐõßöÑó ãóÚóåõ ßöÊóÇÈñ. æóÚóÏøó Çááøóåõ åõäóÇ ÌóãúÚðÇ ãöäó ÇáäøóÈöíÆöíäó æóÇáúãõÑúÓóáöíäó æóÐóßóÑó Ãóäøóåõ ÃóæúÍóì Åöáóíúåöãú æóáóãú íóÎúÊóáöÝö ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ýöí Ãóäøó ÇáÑøõÓõáó æóÇáúÃóäúÈöíóÇÁó íõæÍóì Åöáóíúåöãú.(6/31)
æóÅöäøóãóÇ ÇÎúÊóáóÝóÊú ÚöÈóÇÑóÇÊõåõãú Ýöí ãóÚúäóì ÇáÑøóÓõæáö æóÇáäøóÈöíÁö. ÝóÝöí ßóáóÇãö ÌóãóÇÚóÉò ãöäú ÚõáóãóÇÆöäóÇ áóÇ äóÌöÏõ ÊóÝúÑöÞóÉð¡ æóÃóäøó ßõáøó äóÈöíÁò Ýóåõæó ÑóÓõæáñ áöÃóäøóåõ íõæÍóì Åöáóíúåö ÈöãóÇ áóÇ íóÎúáõæ ãöäú ÊóÈúáöíÛöåö æóáóæú Åöáóì Ãóåúáö ÈóíúÊöåö. æóÞóÏú íóßõæäõ ÍóÇáõ ÇáÑøóÓõæá ãõÈúÊóÏà ÈäÈÄÉ Ëõãøó íóÚúÞõÈõåóÇ ÅÑúÓóÇáå¡ ÝóÊáß ÇáäøõÈõæøóÉ ÊãåíÏ ÇáÑÓóÇáóÉ ßóãóÇ ßóÇäó ÃóãúÑõ ãóÈúÏóÃö ÇáúæóÍúíö Åöáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÅöäøóåõ ÃóÎúÈóÑó ÎóÏöíÌóÉó¡ æóäóÒóáó Úóáóíúåö: æóÃóäúÐöÑú ÚóÔöíÑóÊóßó ÇáúÃóÞúÑóÈöíäó [ÇáÔøõÚóÑóÇÁ: 214] . æóÇáúÞóæúáõ ÇáÕøóÍöíÍõ Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó ÃóÎóÕøõ¡ æóåõæó ãóäú ÃõæÍöíó Åöáóíúåö ãóÚó ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáÊøóÈúáöíÛö¡ æóÇáäøóÈöíÁõ áóÇ íõÄúãóÑõ ÈöÇáÊøóÈúáöíÛö æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú íõÈóáøöÛõ Úóáóì æóÌúåö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÇáÏøõÚóÇÁö áöáúÎóíúÑö¡ íóÚúäöí ÈöÏõæäö ÅöäúÐóÇÑò æóÊóÈúÔöíÑò.
æóæóÑóÏó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóÍóÇÏöíËö: ÇáúÃóäúÈöíóÇÁõ ãöÇÆóÉõ ÃóáúÝò æóÃóÑúÈóÚóÉñ æóÚöÔúÑõæäó ÃóáúÝðÇ¡ æóÚóÏøõ ÇáÑøõÓõáö ËóáóÇËõãöÇÆóÉò æóËóáóÇËóÉó ÚóÔóÑó ÑóÓõæáðÇ
. æóÞóÏú æóÑóÏó Ýöí ÍóÏöíËö ÇáÔøóÝóÇÚóÉö¡ Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö: Ãóäøó äõæÍðÇ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Ãóæøóáõ ÇáÑøõÓõáö. æóÞóÏú ÏóáøóÊú ÂíóÇÊõ ÇáúÞõÑúÂäö Úóáóì Ãóäøó ÇáÏøöíäó ßóÇäó ãóÚúÑõæÝðÇ Ýöí Òóãóäö ÂÏóãó æóÃóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó ßóÇäó ãóÚúáõæãðÇ áóåõãú¡ ÝóÞóÏú ÞóÑøóÈó ÇÈúäóÇ ÂÏóãó ÞõÑúÈóÇäðÇ¡ æóÞóÇáó ÃóÍóÏõåõãóÇ áöáúÂÎóÑö ÅöäøóãÇ íóÊóÞóÈøóáõ Çááøóåõ ãöäó ÇáúãõÊøóÞöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 27] ¡ æóÞóÇáó áóåõ: Åöäøöí ÃóÎÇÝõ Çááøóåó ÑóÈøó ÇáúÚÇáóãöíäó Åöäøöí ÃõÑöíÏõ Ãóäú ÊóÈõæÁó ÈöÅöËúãöí æóÅöËúãößó ÝóÊóßõæäó ãöäú ÃóÕúÍÇÈö ÇáäøóÇÑö æóÐáößó ÌóÒÇÁõ ÇáÙøóÇáöãöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 28¡ 29] . æóÏóáøó Úóáóì Ãóäøóåõ áóãú íóßõäú íóæúãóÆöÐò Èóíúäóåõãú ãóäú íóÃúÎõÐõ Úóáóì íóÏö ÇáúãõÚúÊóÏöí æóíóäúÊóÕöÝõ áöáÖøóÚöíÝö ãöäó ÇáúÞóæöíøö¡ ÝóÅöäøóãóÇ ßóÇäó ãóÇ ÊóÚóáøóãõæåõ ãöäú ØóÑöíÞóÉö ÇáúæóÚúÙö æóÇáÊøóÚúáöíãö æóßóÇäóÊú ÑöÓóÇáóÉð ÚóÇÆöáöíøóÉð.
æóäõæÍñ åõæó Ãóæøóáõ ÇáÑøõÓõáö¡ æóåõæó äõæÍõ Èúäõ áóÇãóßó¡ æóÇáúÚóÑóÈõ ÊóÞõæáõ: áóãóßõ Èúäõ ãõÊõæÔóÇáöÍó Èúäö ÃóÎúäõæÎó. æóíõÓóãøöíåö ÇáúãöÕúÑöíøõæäó åõÑúãõÓó¡ æóíõÓóãøöíåö ÇáúÚóÑóÈõ ÅöÏúÑöíÓõ Èúäõ íóÇÑöÏó Èúäö ãóåúáóáúÆöíáó Èúäö ÞöíäóÇäó Èúäö ÃóäúæóÔó Èúäö ÔöíËó Èúäö ÂÏóãó¡ ÍóÓóÈó- Þóæúáö ÇáÊøóæúÑóÇÉö-. æóÝöí Òóãóäöåö æóÞóÚó ÇáØøõæÝóÇäõ ÇáúÚóÙöíãõ. æóÚóÇÔó ÊöÓúÚóãöÇÆóÉò æóÎóãúÓöíäó ÓóäóÉð¡ æóÞöíáó ÊöÓúÚóãöÇÆóÉò æóÊöÓúÚöíäó ÓóäóÉð¡ æóÇáúÞõÑúÂäõ ÃóËúÈóÊó Ðóáößó. æóÞóÏú ãóÇÊó äõæÍñ ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö ÈöËóáóÇËóÉö ÂáóÇÝö ÓóäóÉò æóÊöÓúÚãöÇÆóÉ ÓäÉ æóÃóÑúÈÚ æóÓóÈúÚöíäó ÓóäóÉð Úóáóì ÍóÓóÈö ÍöÓóÇÈö ÇáúíóåõæÏö ÇáúãõÓúÊóãóÏøö ãöäú ßöÊóÇÈöåöãú.
æóÅöÈúÑóÇåöíãõ åõæó ÇáúÎóáöíáõ¡ ÅöÈúÑóÇåöíãõ Èúäõ ÊóÇÑöÍó- æóÇáúÚóÑóÈõ ÊõÓóãøöíåö ÂÒóÑó- Èúäó äóÇÍõæÑó Èúäö ÓÇÑæÛ Èä ÃÑÛæ Èúäö ÝóÇáöÛó Èúäö ÚóÇÈöÑó Èúäö ÔóÇáöÍó Èúäö ÞöíäóÇäó Èúäö ÃóÑúÝóÎúÔóÏó Èúäö ÓóÇãó Èúäö äõæÍò. æõáöÏó ÓóäóÉó 2893 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö¡ Ýöí ÈóáóÏö ÃõæÑö ÇáúßóáúÏóÇäöíøöíäó¡ æóãóÇÊó Ýöí ÈöáóÇÏö ÇáúßóäúÚóÇäöíøöíäó¡ æóåöíó ÓõæÑöíóÇ¡ Ýöí ÍóÈúÑõæäó ÍóíúËõ ãóÏúÝóäõåõ ÇáúÂäó ÇáúãóÚúÑõæÝõ ÈöÈóáóÏö ÇáúÎóáöíáö ÓóäóÉó 2718 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö.(6/32)
æóÅöÓúãóÇÚöíáõ åõæó ÇÈúäõ ÅöÈúÑóÇåöíãó ãöäó ÇáúÌóÇÑöíóÉö ÇáúãöÕúÑöíøóÉö åóÇÌóÑó. ÊõæõÝøöíó ÈöãóßøóÉó ÓóäóÉó 2686 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö ÊóÞúÑöíÈðÇ. æóßóÇäó ÅöÓúãóÇÚöíáõ ÑóÓõæáðÇ Åöáóì Þóæúãöåö ÇáøóÐöíäó Íóáøó Èóíúäóåõãú ãöäú ÌõÑúåõãó æóÛóíúÑöåöãú¡ æóÅöáóì ÃóÈúäóÇÆöåö æóÃóåúáöåö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóÇÐúßõÑú Ýöí ÇáúßöÊÇÈö ÅöÓúãÇÚöíáó Åöäøóåõ ßÇäó ÕÇÏöÞó ÇáúæóÚúÏö æóßÇäó ÑóÓõæáðÇ äóÈöíøðÇ [ãóÑúíóã: 54] .
æóÅöÓúÍóÇÞõ åõæó ÇÈúäõ ÅöÈúÑóÇåöíãó ãöäú ÓóÇÑóÉó ÇÈúäóÉó Úóãøöåö¡ ÊõæõÝøöíó ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö ÓóäóÉó 2613¡ æóßóÇäó ÅöÓúÍóÇÞõ äóÈöíøðÇ ãõÄóíøöÏðÇ áöÔóÑúÚö ÃóÈöíåö ÅöÈúÑóÇåöíã æóáã íÌìÁ ÈöÔóÑúÚò.
æóíóÚúÞõæÈõ åõæó ÇÈúäõ ÅöÓúÍóÇÞó¡ ÇáúãõáóÞøóÈõ ÈöÅöÓúÑóÇÆöíáó. ÊõæõÝøöíó ÓóäóÉó 2586 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö. æóßóÇäó íóÚúÞõæÈõ äóÈöíøðÇ ãõÄóíøöÏðÇ áöÔóÑúÚö ÅöÈúÑóÇåöíãó¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóæóÕøóì ÈöåÇ ÅöÈúÑÇåöíãõ Èóäöíåö æóíóÚúÞõæÈõ [ÇáúÈóÞóÑóÉ:
132] æóáã íÌìÁ ÈöÔóÑúÚò ÌóÏöíÏò.
æóÇáúÃóÓúÈóÇØõ åõãú ÃóÓúÈóÇØõ ÅöÓúÍóÇÞó¡ Ãóíú ÃóÍúÝóÇÏõåõ¡ æóåõãú ÃóÈúäóÇÁõ íóÚúÞõæÈó ÇËúäóÇ ÚóÔóÑó ÇÈúäðÇ: ÑõæÈöíäõ¡ æóÔóãúÚõæäõ¡ æóÌóÇÏõ¡ æóíóåõæÐóÇ¡ æóíóÓóÇßöÑõ¡ æóÒóÈõæáõæäõ¡ æóíõæÓõÝõ¡ æóÈöäúíóÇãöíäõ¡ æóãõäóÓøóì¡ æóÏóÇäò¡ æóÃóÔúíóÑõ¡ æóËóÝúÊóÇáöí. ÝóÃóãøóÇ íõæÓõÝõ ÝóßóÇäó ÑóÓõæáðÇ áöÞóæúãöåö ÈöãöÕúÑó. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì ÎØÇÈÇ áöÈóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Úóáóì áöÓóÇäö ãõÄúãöäö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ Ãóæú ÎöØóÇÈðÇ ãöäó Çááøóåö æóáóÞóÏú ÌÇÁóßõãú íõæÓõÝõ ãöäú ÞóÈúáõ ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö ÝóãÇ ÒöáúÊõãú Ýöí Ôóßøò ãöãøóÇ ÌÇÁóßõãú Èöåö ÍóÊøóì ÅöÐÇ åóáóßó ÞõáúÊõãú áóäú íóÈúÚóËó Çááøóåõ ãöäú ÈóÚúÏöåö ÑóÓõæáðÇ [ÛóÇÝöÑ: 34] .
æóÃóãøóÇ ÈóÞöíøóÉõ ÇáúÃóÓúÈóÇØö ÝóßóÇäó ßõáøñ ãöäúåõãú ÞóÇÆöãðÇ ÈöÏóÚúæóÉö ÔóÑöíÚóÉö ÅöÈúÑóÇåöíãó Ýöí Èóäöíåö æóÞóæúãöåö. æóÇáúæóÍúíõ Åöáóì åóÄõáóÇÁö ãõÊóÝóÇæöÊñ.
æóÚöíÓóì åõæó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó¡ æõáöÏó ãöäú ÛóíúÑö ÃóÈò ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö ÓóäóÉó 622. æóÑõÝöÚó Åöáóì ÇáÓøóãóÇÁö ÞóÈúáóåóÇ ÓóäóÉó 589. æóåõæó ÑóÓõæáñ ÈöÔóÑúÚò äóÇÓöÎò áöÈóÚúÖö ÃóÍúßóÇãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö. æóÏóÇãóÊú ÏóÚúæóÊõåõ Åöáóì Çááøóåö ËóáóÇËó Óöäöíäó.
æóÃóíæÈ åõæó äÈíÁ. Þöíáó: Ãóäøóåõ ÚóÑóÈöíøõ ÇáúÃóÕúáö ãöäú ÃóÑúÖö ÚõæÕò¡ Ýöí ÈöáóÇÏö ÃóÏóæúãó¡ æóåöíó ãöäú ÈöáóÇÏö ÍóæúÑóÇäó¡ æóÞöíáó: åõæó ÃóíøõæÈõ Èúäõ äóÇÍõæÑó ÃóÎöí ÅöÈúÑóÇåöíãó¡ æóÞöíáó: ÇÓúãõåõ ÚóæóÖñ¡ æóÞöíáó: åõæó íõæÈóÇÈõ ÇÈúäõ ÍóÝöíÏö ÚöíÓõæ. æóÞöíáó: ßóÇäó ÞóÈúáó ÅöÈúÑóÇåöíãó ÈöãöÇÆóÉö ÓóäóÉò.(6/33)
æóÇáÕøóÍöíÍõ Ãóäøóåõ ßóÇäó ÈóÚúÏó ÅöÈúÑóÇåöíãó æóÞóÈúáó ãõæÓóì Ýöí ÇáúÞóÑúäö ÇáúÎóÇãöÓó ÚóÔóÑó ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÍö¡ Ãóíú Ýöí ÇáúÞóÑúäö ÇáúÍóÇÏöí æóÇáúÚöÔúÑöíäó ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö. æóíõÞóÇáõ: Åöäøó ÇáúßöÊóÇÈó ÇáúãóäúÓõæÈó Åöáóíúåö Ýöí ßõÊõÈö ÇáúíóåõæÏö ÃóÕúáõåõ ãõÄóáøóÝñ ÈöÇááøõÛóÉö ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö æóÃóäøó ãõæÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- äóÞóáóåõ Åöáóì ÇáúÚöÈúÑóÇäöíøóÉö Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáúãóæúÚöÙóÉö¡ ÝóÙóäøó ßóËöíÑñ ãöäó ÇáúÈóÇÍöËöíäó Ýöí ÇáÊøóÇÑöíÎö Ãóäøó ÃóíøõæÈó ãöäú ÞóÈöíáóÉò ÚóÑóÈöíøóÉò. æóáóíúÓó Ðóáößó ÈöÈóÚöíÏò. æóßóÇäó ÃóíøõæÈõ ÑóÓõæáðÇ äóÈöíøðÇ. æóßóÇäó áóåõ ÕóÇÍöÈñ ÇÓúãõåõ ÇáúíóÝóÇÒõ ÇáúíóãóÇäöíøõ åõæó ÇáøóÐöí ÔóÏøó ÃóÒúÑóåõ Ýöí ÇáÕøóÈúÑö¡ ßóãóÇ ÓóäóÐúßõÑõåõ Ýöí ãóæúÖöÚöåö. æóÅöäøóãóÇ
ãõäöÚó ÇÓúãõåõ ãöäó ÇáÕøóÑúÝö ÅöÐú áóãú íóßõäú ãöäú ÚóÑóÈö ÇáúÍöÌóÇÒö æóäóÌúÏò áöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÇÚúÊóÈóÑóÊö ÇáúÞóÈóÇÆöáó ÇáúÈóÚöíÏóÉó ÚóäúåóÇ ÚóÌóãðÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÃóÕúáõåõãú ÚóÑóÈöíøðÇ¡ æóáöÐóáößó ãóäóÚõæÇ ËóãõæÏó ãöäó ÇáÕøóÑúÝö ÅöÐú ÓóßóäõæÇ ÇáúÍöÌúÑó.
æóíõæäõÓõ åõæó ÇÈúäõ ãóÊøóì ãöäú ÓöÈúØö ÒóÈõæáõæäó ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ ÈóÚóËóåõ Çááøóåõ Åöáóì Ãóåúáö äöíäóæóì ÚóÇÕöãóÉö ÇáúÂÔõæÑöíøöíäó¡ ÈóÚúÏó ÎóÑóÇÈö ÈóíúÊö ÇáúãóÞúÏöÓö¡ æóÐóáößó Ýöí ÍõÏõæÏö ÇáúÞóÑúäö ÇáúÍóÇÏöí ÚóÔóÑó ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö.
æóåóÇÑõæäõ ÃóÎõæ ãõæÓóì Èúäö ÚöãúÑóÇäó ÊõæõÝøöíó ÓóäóÉó 1972 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö æóåõæó ÑóÓõæáñ ãóÚó ãõæÓóì Åöáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó.
æóÓõáóíúãóÇäõ åõæó ÇÈúäõ ÏóÇæõÏó. ßóÇäó äóÈöíøðÇ ÍóÇßöãðÇ ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö æóãóáößðÇ ÚóÙöíãðÇ. ÊõæõÝøöíó ÓóäóÉó 1597 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö. æóãöãøóÇ ÃóæúÍóì Çááøóåõ Èöåö Åöáóíúåö ãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ ßöÊóÇÈõ «ÇáúÌóÇãöÚóÉö» æóßöÊóÇÈõ «ÇáúÃóãúËóÇáö ãöäó ÇáúÍößúãóÉö æóÇáúãóæóÇÚöÙö» ¡ æóåöíó ãóäúÓõæÈóÉñ Åöáóì ÓõáóíúãóÇäó æóáóãú íõÞóáú ÝöíåóÇ Åöäøó Çááøóåó ÃóæúÍóÇåóÇ Åöáóíúåö ÝóÚóáöãúäóÇ ÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú ãõæÍóì ÈöãóÚóÇäöíåóÇ Ïõæäó áóÝúÙöåóÇ.
æóÏóÇæõÏõ ÃóÈõæ ÓõáóíúãóÇäó åõæó ÏóÇæõÏõ Èúäõ íóÓöí¡ ÊõæõÝøöíó ÓóäóÉó 1626 ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö¡ ÈóÚóËóåõ Çááøóåõ áöäóÕúÑö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó. æóÃóäúÒóáó Úóáóíúåö ßöÊóÇÈðÇ Ýöíåö ãóæóÇÚöÙõ æóÃóãúËóÇáõ¡ ßóÇäó Èóäõæ ÅöÓúÑóÇÆöíáó íóÊóÑóäøóãõæäó ÈöÝõÕõæáöåö¡ æóåõæó ÇáúãõÓóãøóì ÈöÇáÒøóÈõæÑö. æóåõæó ãóÕúÏóÑñ Úóáóì æóÒúäö ÝóÚõæáò ãöËúáõ ÞóÈõæáò. æóíõÞóÇáõ Ýöíåö: ÒõÈõæÑñ- ÈöÖóãøö ÇáÒøóÇíö- Ãóíú ãóÕúÏóÑðÇ ãöËúáó ÇáÔøõßõæÑö¡ æóãóÚúäóÇåõ ÇáúßöÊóÇÈóÉõ æóíõÓóãøóì ÇáúãóßúÊõæÈõ ÒóÈõæÑðÇ ÝóíõÌúãóÚõ Úóáóì ÇáÒøõÈõÑö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö æóÇáÒøõÈõÑö [Âá ÚãÑóÇä: 184] . æóÞóÏú ÕóÇÑó(6/34)
ÚóáóãðÇ ÈöÇáúÛóáóÈóÉö Ýöí áõÛóÉö ÇáúÚóÑóÈö Úóáóì ßöÊóÇÈö ÏóÇæõÏó ÇáäøóÈöíÁö¡ æóåõæó ÃóÍóÏõ ÃóÓúÝóÇÑö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúãõÞóÏøóÓö ÚöäúÏó ÇáúíóåõæÏö.
æóÚõØöÝóÊú ÌõãúáóÉõ æóÂÊóíúäÇ ÏÇæõÏó ÒóÈõæÑÇð Úóáóì ÃóæúÍóíúäÇ Åöáóíúßó. æóáóãú íõÚúØóÝö ÇÓúãõ ÏóÇæõÏó Úóáóì ÈóÞöíøóÉö ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáúãóÐúßõæÑóÉö ÞóÈúáóåõ áöáúÅöíãóÇÁö Åöáóì Ãóäøó ÇáÒøóÈõæÑó ãõæÍðì ÈöÃóäú íóßõæäó ßöÊóÇÈðÇ.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ÒóÈõæÑÇð- ÈöÝóÊúÍö ÇáÒøóÇíö-¡ æóÞóÑóÃóåõ ÍóãúÒóÉõ æóÎóáóÝñ- ÈöÖóãøö ÇáÒøóÇíö-.
æóÞóæúáõåõ: æóÑõÓõáðÇ ÞóÏú ÞóÕóÕúäÇåõãú Úóáóíúßó ãöäú ÞóÈúáõ íóÚúäöí Ýöí Âíö ÇáúÞõÑúÂäö ãöËúáó: åõæÏò¡ æóÕóÇáöÍò¡ æóÔõÚóíúÈó¡ æóÒóßóÑöíøóÇÁó¡ æóíóÍúíóì¡ æóÅöáúíóÇÓó¡ æóÇáúíóÓóÚó¡ æóáõæØò¡ æóÊõÈøóÚò. æóãóÚúäóì Þóæúáöåö:
æóÑõÓõáðÇ áóãú äóÞúÕõÕúåõãú Úóáóíúßó áóãú íóÐúßõÑúåõãõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ Ýóãöäúåõãú ãóäú áóãú íóÑöÏú ÐößúÑõåõ Ýöí ÇáÓøõäøóÉö: ãöËúáõ ÍóäúÙóáóÉó Èúäö ÕóÝúæóÇäó äóÈöíÁö ÃóÕúÍóÇÈö ÇáÑøóÓøö¡ æóãöËúáõ ÈóÚúÖö ÍõßóãóÇÁö ÇáúíõæäóÇäö ÚöäúÏó ÈóÚúÖö ÚõáóãóÇÁö ÇáúÍößúãóÉö. ÞóÇáó ÇáÓøóåúÑóæóÑúÏöíøõ Ýöí «ÍößúãóÉö ÇáúÅöÔúÑóÇÞö» : «ãöäúåõãú Ãóåúáõ ÇáÓøöÝóÇÑóÉö» . æóãöäúåõãú ãóäú
ÐóßóÑóÊúåõ ÇáÓøõäøóÉõ: ãöËúáõ ÎóÇáöÏö Èúäö ÓöäóÇäò ÇáúÚóÈúÓöíøö.
æóÅöäøóãóÇ ÐóßóÑó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì åõäóÇ ÇáúÃóäúÈöíóÇÁó ÇáøóÐöíäó ÇÔúÊõåöÑõæÇ ÚöäúÏó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ãõÍóÇÌøóÊõåõãú. æóÅöäøóãóÇ ÊóÑóßó Çááøóåõ Ãóäú íóÞõÕøó Úóáóì ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÃóÓúãóÇÁó ßóËöíÑò ãöäó ÇáÑøõÓõáö áöáöÇßúÊöÝóÇÁö Èöãóäú ÞóÕøóåõãú Úóáóíúåö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÐúßõæÑöíäó åõãú ÃóÚúÙóãõ ÇáÑøõÓõáö æóÇáúÃóäúÈöíóÇÁö ÞóÕóÕðÇ ÐóÇÊó ÚöÈóÑò.
æóÞóæúáõåõ: æóßóáøóãó Çááøóåõ ãõæÓì ÊóßúáöíãÇð ÛõíøöÑó ÇáúÃõÓúáõæÈõ ÝóÚõÏöáó Úóäö ÇáúÚóØúÝö Åöáóì ÐößúÑö ÝöÚúáò ÂÎóÑó¡ áöÃóäøó áöåóÐóÇ ÇáäøóæúÚö ãöäó ÇáúæóÍúíö ãóÒöíÏó ÃóåóãøöíøóÉò¡ æóåõæó ãóÚó Êöáúßó ÇáúãóÒöíøóÉö áóíúÓó ÅöäúÒóÇáó ßöÊóÇÈò ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú Êóßõäú ÚöÈúÑóÉñ ÅöáøóÇ ÈöÅöäúÒóÇáö ßöÊóÇÈò ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö ÍóÓóÈó ÇÞúÊöÑóÇÍöåöãú¡ ÝóÞóÏú ÈóØóáó ÃóíúÖðÇ ãóÇ ÚóÏóÇ ÇáúßóáöãóÇÊö ÇáúÚóÔúÑö ÇáúãõäóÒøóáóÉö Ýöí ÇáúÃóáúæóÇÍö Úóáóì ãõæÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-.
æóßóáóÇãõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÕöÝóÉñ ãõÓúÊóÞöáøóÉñ ÚöäúÏóäóÇ¡ æóåöíó ÇáúãõÊóÚóáøöÞóÉõ ÈöÅöÈúáóÇÛö ãõÑóÇÏö Çááøóåö Åöáóì ÇáúãóáóÇÆößóÉö æóÇáÑøõÓõáö¡ æóÞóÏú ÊóæóÇÊóÑó Ðóáößó Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö æóÇáÑøõÓõáö ÊóæóÇÊõÑðÇ ËóÈóÊó(6/35)
ÚöäúÏó ÌóãöíÚö Çáúãöáøöíøöíäó¡ ÝóßóáóÇãõ Çááøóåö ÕöÝóÉñ áóåõ ËóÈóÊóÊú ÈöÇáÔøóÑúÚö áóÇ íóÏõáøõ ÚóáóíúåóÇ ÇáÏøóáöíáõ ÇáúÚóÞúáöíøõ Úóáóì ÇáÊøóÍúÞöíÞö ÅöÐú áóÇ ÊóÏõáøõ ÇáúÃóÏöáøóÉõ ÇáúÚóÞúáöíøóÉõ Úóáóì Ãóäøó Çááøóåó íóÌöÈõ áóåõ ÅöÈúáóÇÛõ ãõÑóÇÏöåö ÇáäøóÇÓó Èóáú íóÌõæÒõ Ãóäú íõæÌöÏó ÇáúãóæúÌõæÏóÇÊö Ëõãøó íóÊúÑõßõåóÇ æóÔóÃúäóåóÇ¡ ÝóáóÇ íóÊóÚóáøóÞõ Úöáúãõåõ ÈöÍóãúáöåóÇ Úóáóì ÇÑúÊößóÇÈö ÍóÓóäö ÇáúÃóÝúÚóÇáö æóÊóÌóäøõÈö ÞóÈóÇÆöÍöåóÇ. ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÎóáóÞó ÇáúÚóÌúãóÇæóÇÊö ÝóãóÇ ÃóãóÑóåóÇ æóáóÇ äóåóì¡ Ýóáóæú ÊóÑóßó ÇáäøóÇÓó ÝóæúÖóì ßÇáÍíæÇä áãÇ ÓÊÍÇá Ðóáößó. æóÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏó Íóãúáó ÇáúãóÎúáõæÞóÇÊö Úóáóì ÔóíúÁò íõÑöíÏõåõ ÝóØóÑóåóÇ Úóáóì Ðóáößó ÝóÇäúÓóÇÞóÊú Åöáóíúåö ÈöÌöÈöáøóÇÊöåóÇ¡ ßóãóÇ ÝóØóÑó ÇáäøóÍúáó Úóáóì ÅöäúÊóÇÌö ÇáúÚóÓóáö¡ æóÇáÔøóÌóÑö Úóáóì ÇáúÅöËúãóÇÑö. æóáóæú ÔóÇÁó áóÍóãóáó ÇáäøóÇÓó ÃóíúÖðÇ Úóáóì ÌöÈöáøóÉò áóÇ íóÚúÏõæäóåóÇ¡ ÛóíúÑó ÃóäøóäóÇ ÅöÐú ÞóÏú ÚóáöãúäóÇ Ãóäøóåõ ÚóÇáöãñ¡ æóÃóäøóåõ Íóßöíãñ¡ æóÇáúÚöáúãõ íóÞúÊóÖöí ÇäúßöÔóÇÝó ÍóÞóÇÆöÞö ÇáúÃóÔúíóÇÁö Úóáóì ãóÇ åöíó Úóáóíúåö ÚöäúÏóåõ¡ Ýóåõæó ÅöÐú íóÚúáóãõ ÍóÓóäó ÇáúÃóÝúÚóÇáö æóÞõÈúÍóåóÇ¡ íõÑöíÏõ ÍõÕõæáó ÇáúãóäóÇÝöÚö æóÇäúÊöÝóÇÁó ÇáúãóÖóÇÑøö¡ æóíóÑúÖóì ÈöÇáúÃõæáóì¡ æóíóßúÑóåõ ÇáËøóÇäöíóÉó¡ æóÅöÐö ÇÞúÊóÖóÊú ÍößúãóÊõåõ æóÅöÑóÇÏóÊõåõ Ãóäú ÌóÚóáó ÇáúÈóÔóÑó ÞóÇÈöáðÇ áöáÊøóÚóáøõãö æóÇáÕøóáóÇÍö¡ æóÌóÚóáó ÚõÞõæáó ÇáúÈóÔóÑö ÕóÇáöÍóÉð áöÈõáõæÛö ÛóÇíóÇÊö ÇáúÎóíúÑö¡ æóÛóÇíóÇÊö ÇáÔøóÑøö¡ æóÇáÊøóÝóäøõäö ÝöíåöãóÇ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÍóíóæóÇäö ÇáøóÐöí íóÈúáõÛõ ÝöíãóÇ ÌõÈöáó Úóáóíúåö ãöäú ÎóíúÑò Ãóæú ÔóÑøò Åöáóì ÛóÇíóÉò ÝõØöÑó ÚóáóíúåóÇ áóÇ íóÚúÏõæåóÇ¡ ÝóßóÇäó ãöäó ÇáúãõÊóæóÞøóÚö ØõÛúíóÇäõ ÇáÔøóÑøö Úóáóì ÇáúÎóíúÑö ÈöÚóãóáö ÝóÑöíÞö ÇáúÃóÔúÑóÇÑö ãöäó ÇáúÈóÔóÑö ßóÇäó ãöäú ãõÞúÊóÖóì ÇáúÍößúãóÉö Ãóäú íóÍúãöáó ÇáäøóÇÓó Úóáóì ÝöÚúáö ÇáúÎóíúÑö ÇáøóÐöí íóÑúÖóÇåõ¡ æóÊóÑúßö ÇáÔøóÑøö ÇáøóÐöí íóßúÑóåõåõ¡ æóÍóãúáõåõãú Úóáóì åóÐóÇ ÞóÏú íóÍúÕõáõ ÈöÎóáúÞö ÃóÝóÇÖöáö ÇáäøóÇÓö æóÌóÈúáöåöãú Úóáóì ÇáÕøóáóÇÍö æóÇáúÎóíúÑö¡ Ýóíóßõæäõæäó ÏõÚóÇÉð áöáúÈóÔóÑö¡ áóßöäøó ÍößúãóÉó Çááøóåö æóÝóÖúáóåõ ÇÞúÊóÖóì Ãóäú íóÎúáõÞó ÇáÕøóÇáöÍöíäó ÇáúÞóÇÈöáöíäó áöáúÎóíúÑö¡ æóÃóäú íõÚöíäóåõãú Úóáóì ÈõáõæÛö ãóÇ ÌõÈöáõæÇ Úóáóíúåö ÈöÅöÑúÔóÇÏöåö æóåóÏúíöåö¡ ÝóÎóáóÞó ÇáäøõÝõæÓó ÇáúÞóÇÈöáóÉó áöáäøõÈõæøóÉö æóÇáÑøöÓóÇáóÉö æóÃóãóÏøóåóÇ ÈöÇáúÅöÑúÔóÇÏö ÇáÏøóÇáøö Úóáóì ãõÑóÇÏöåö ÇáúãõÚóÈøöÑö Úóäúåõ ÈöÇáúæóÍúíö¡ ßóãóÇ ÇÞúÊóÖóÇåõ Þóæúáõåõ
ÊóÚóÇáóì: Çááøóåõ ÃóÚúáóãõ ÍóíúËõ íóÌúÚóáõ ÑöÓÇáóÊóåõ [ÇáúÃóäúÚóÇã: 124] ÝóÃóËúÈóÊó ÑöÓóÇáóÉð æóÊóåúíöÆóÉó ÇáúãõÑúÓóáö áöÞóÈõæáöåóÇ æóãöäú åõäóÇ ËóÈóÊóÊú ÕöÝóÉõ ÇáúßóáóÇãö. ÝóÚóáöãúäóÇ ÈöÃóÎúÈóÇÑö ÇáÔøóÑöíÚóÉö ÇáúãõÊóæóÇÊöÑóÉö Ãóäøó Çááøóåó ÃóÑóÇÏó ãöäó ÇáúÈóÔóÑö ÇáÕøóáóÇÍó æóÃóãóÑóåõãú Èöåö¡ æóÃóäøó ÃóãúÑóåõ ÈöÐóáößó ÈóáóÛó Åöáóì ÇáúÈóÔóÑö Ýöí ÚõÕõæÑò¡ ßóËöíÑóÉò æóÐóáößó íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó Çááøóåó íóÑúÖóì ÈóÚúÖó ÃóÚúãóÇáö ÇáúÈóÔóÑö æóáóÇ íóÑúÖóì ÈóÚúÖóåóÇ æóÃóäøó Ðóáößó íÓãøì ßáóÇãÇ äÝÓíÇ¡ æóåõæó ÃóÒóáöíøñ.
Ëõãøó Åöäøó ÍóÞöíÞóÉó ÕöÝóÉö ÇáúßóáóÇãö íõÍúÊóãóáõ Ãóäú Êóßõæäó ãöäú ãõÊóÚóáøöÞóÇÊö ÕöÝóÉö ÇáúÚöáúãö¡ Ãóæú ãöäú ãõÊóÚóáøöÞóÇÊö ÕöÝóÉö ÇáúÅöÑóÇÏóÉö¡ Ãóæú ÕöÝóÉò ãõÓúÊóÞöáøóÉò ãõÊóãóíøöÒóÉò Úóäö ÇáÕøöÝóÊóíúäö ÇáúÃõÎúÑóíóíúäö(6/36)
Ýóãöäúåõãú ãóäú íóÞõæáõ: Úóáöãó ÍóÇÌóÉó ÇáäøóÇÓö Åöáóì ÇáúÅöÑúÔóÇÏö ÝóÃóÑúÔóÏóåõãú¡ Ãóæú ÃóÑóÇÏó åõÏóì ÇáäøóÇÓö ÝóÃóÑúÔóÏóåõãú. æóäóÍúäõ äóÞõæáõ: Åöäøó ÇáúÅöáóåöíøóÉó ÊóÞúÊóÖöí ËõÈõæÊó ÕöÝóÇÊö ÇáúßóãóÇáö ÇáøóÊöí ãöäúåóÇ ÇáÑøöÖóÇ æóÇáúßóÑóÇåöíóÉõ æóÇáúÃóãúÑõ æóÇáäøóåúíõ áöáúÈóÔóÑö Ãóæö ÇáúãóáóÇÆößóÉö¡ ÝóËóÈóÊóÊú ÕöÝóÉñ ãõÓúÊóÞöáøóÉñ åöíó ÕöÝóÉõ ÇáúßóáóÇãö ÇáäøóÝúÓöíøö æóßõáøõ Ðóáößó ãõÊóÞóÇÑöÈñ¡ æóÊóÝúÕöíáõåõ Ýöí Úöáúãö ÇáúßóáóÇãö.
ÃóãøóÇ Êóßúáöíãõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈóÚúÖó ÚöÈóÇÏöåö ãöäó ÇáúãóáóÇÆößóÉö Ãóæö ÇáúÈóÔóÑö Ýóåõæó ÅöíÌóÇÏõ ãóÇ íóÚúÑöÝõ ãöäúåõ Çáúãóáóßõ Ãóæö ÇáÑøóÓõæáõ Ãóäøó Çááøóåó íóÃúãõÑõ Ãóæú íóäúåóì Ãóæú íõÎúÈöÑõ. ÝóÇáÊøóßúáöíãõ ÊóÚóáøõÞñ áöÕöÝóÉö ÇáúßóáóÇãö ÈöÇáúãõÎóÇØóÈö Úóáóì ÌóÚúáö ÇáúßóáóÇãö ÕöÝóÉð ãõÓúÊóÞöáøóÉð¡ Ãóæú ÊóÚóáøõÞõ ÇáúÚöáúãö ÈöÅöíÕóÇáö ÇáúãóÚúáõæãö Åöáóì ÇáúãõÎóÇØóÈö¡ Ãóæú ÊóÚóáøõÞõ ÇáúÅöÑóÇÏóÉö ÈöÅöÈúáóÇÛö ÇáúãõÑóÇÏö Åöáóì ÇáúãõÎóÇØóÈö. ÝóÇáúÃóÔóÇÚöÑóÉõ ÞóÇáõæÇ: Êóßúáöíãõ Çááøóåö ÚóÈúÏóåõ åõæó Ãóäú íóÎúáõÞó áöáúÚóÈúÏö ÅöÏúÑóÇßðÇ ãöäú ÌöåóÉö ÇáÓøóãúÚö íóÊóÍóÕøóáõ Èöåö ÇáúÚöáúãó ÈößóáóÇãö Çááøóåö Ïõæäó ÍõÑõæÝò æóáóÇ ÃóÕúæóÇÊò. æóÞóÏú æóÑóÏó ÊóãúËöíáõåõ ÈöÃóäøó ãõæÓóì ÓóãöÚó ãöËúáó ÇáÑøóÚúÏö Úóáöãó ãöäúåõ ãóÏúáõæáó ÇáúßóáóÇãö ÇáäøóÝúÓöíøö. ÞõáúÊõ: æóÞóÏú
ãóËøóáóåõ ÇáäøóÈöíÁõ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍö Úóäú ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó «Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÅöÐóÇ ÞóÖóì ÇáúÃóãúÑó Ýöí ÇáÓøóãóÇÁö ÖóÑóÈóÊö ÇáúãóáóÇÆößóÉõ ÈöÃóÌúäöÍóÊöåóÇ ÎõÖúÚóÇäðÇ áöÞóæúáöåö ßóÃóäøóåõ ÓöáúÓöáóÉñ Úóáóì ÕóÝúæóÇäò ÝóÅöÐóÇ ÝõÒøöÚó Úóäú ÞõáõæÈöåöãú ÞóÇáõæÇ: ãóÇÐóÇ ÞóÇáó ÑóÈøõßõãú¡ ÞóÇáõæÇ áöáøóÐöí ÞóÇáó «ÇáúÍóÞøó æóåõæó ÇáúÚóáöíøõ ÇáúßóÈöíÑõ»
¡ ÝóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúÞóæúáö áóÇ íóáúÒóãõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãóÓúãõæÚõ áöáÑøóÓõæáö Ãóæö Çáúãóáóßö ÍõÑõæÝðÇ æóÃóÕúæóÇÊðÇ Èóáú åõæó Úöáúãñ íóÍúÕõáõ áóåõ ãöäú ÌöåóÉö ÓóãúÚöåö íóÊøóÕöáõ ÈößóáóÇãö Çááøóåö¡ æóåõæó ÊóÚóáøõÞñ ãöäú ÊóÚóáøõÞóÇÊö ÕöÝóÉö ÇáúßóáóÇãö ÇáäøóÝúÓöíøö ÈöÇáúãõßóáøöãö ÝöíãóÇ áóÇ íóÒóÇáõ¡ ÝóÐóáößó ÇáÊøóÚóáøõÞõ ÍóÇÏöËñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó ßóÊóÚóáøõÞö ÇáúÅöÑóÇÏóÉö. æóÞóÇáóÊö ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉõ: íóÎúáõÞõ Çááøóåõ ÍõÑõæÝðÇ æóÃóÕúæóÇÊðÇ ÈöáõÛóÉö ÇáÑøóÓõæáö ÝóíóÓúãóÚõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ¡ ÝóíóÚúáóãõ Ãóäøó Ðóáößó ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö¡ ÈöÚöáúãò íóÌöÏõåõ Ýöí äóÝúÓöåö¡ íóÚúáóãõ Èöåö Ãóäøó Ðóáößó æóÑóÏó Åöáóíúåö ãöäú ÞöÈóáö Çááøóåö¡ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ áóíúÓó ÈöæóÇÓöØóÉö Çáúãóáóßö¡ Ýóåõãú íõÝóÓøöÑõæäóåõ ÈöãöËúáö ãóÇ äõÝóÓøöÑõ Èöåö äóÍúäõ äõÒõæáó ÇáúÞõÑúÂäö ÝóÅöÓúäóÇÏõ ÇáúßóáóÇãö Åöáóì Çááøóåö ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáúÅöÓúäóÇÏö¡ Úóáóì Þóæúáöåöãú¡ áöÃóäøó Çááøóåó ãõäóÒøóåñ Úóäö ÇáúÍõÑõæÝö æóÇáúÃóÕúæóÇÊö. æóÇáúßóáóÇãõ ÍóÞöíÞóÉð ÍõÑõæÝñ æóÃóÕúæóÇÊñ¡ æóåóÐöåö ÓóÝúÓóØóÉñ Ýöí ÇáÏøóáöíáö áöÃóäøóåõ áóÇ íóÞõæáõ ÃóÍóÏñ ÈöÃóäøó ÇáúÍõÑõæÝó æóÇáúÃóÕúæóÇÊó ÊóÊøóÕöÝõ ÈöåóÇ ÇáÐøóÇÊõ ÇáúÚóáöíøóÉõ. æóåõæó ÚöäúÏóäóÇ æóÚöäúÏóåõãú ÛóíúÑõ ÇáúæóÍúíö ÇáøóÐöí íóÞóÚõ Ýöí ÞóáúÈö ÇáÑøóÓõæáö¡ æóÛóíúÑõ ÇáÊøóÈúáöíÛö ÇáøóÐöí íóßõæäõ ÈöæóÇÓöØóÉö ÌöÈúÑöíáó¡ æóåõæó ÇáúãõÔóÇÑõ Åöáóíúåö ÈöÞóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì: Ãóæú ãöäú æóÑÇÁö ÍöÌÇÈò [ÇáÔæÑì: 51] .(6/37)
ÃóãøóÇ ßóáóÇãõ Çááøóåö ÇáúæóÇÑöÏõ áöáÑøóÓõæáö ÈöæóÇÓöØóÉö Çáúãóáóßö æóåõæó ÇáúãõÚóÈøóÑõ Úóäúåõ ÈöÇáúÞõÑúÂäö æÈÇáÊøæÑÇÉ æóÇáúÅöäúÌöíá æóÈöÇáÒøóÈõæÑö: ÝóÊöáúßó ÃóáúÝóÇÙñ æóÍõÑõæÝñ æóÃóÕúæóÇÊñ íõÚúáöãõåóÇ Çááøóåõ áöáúãóáóßö ÈößóíúÝöíøóÉò áóÇ äóÚúáóãõåóÇ¡ íóÚúáóãõ ÈöåóÇ Çáúãóáóßõ Ãóäøó Çááøóåó íóÏõáøõ¡ ÈöÇáúÃóáúÝóÇÙö ÇáúãóÎúÕõæÕóÉö ÇáúãõáúÞóÇÉö áöáúãóáóßö¡ Úóáóì ãóÏúáõæáóÇÊö Êöáúßó ÇáúÃóáúÝóÇÙö ÝóíõáúÞöíåóÇ Çáúãóáóßõ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ßóãóÇ åöíó ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Ãóæú íõÑúÓöáó ÑóÓõæáðÇ ÝóíõæÍöíó ÈöÅöÐúäöåö ãóÇ íóÔÇÁõ
[ÇáÔæÑì: 51] æóÞóÇáó: äóÒóáó Èöåö ÇáÑøõæÍõ ÇáúÃóãöíäõ Úóáì ÞóáúÈößó áöÊóßõæäó ãöäó ÇáúãõäúÐöÑöíäó ÈöáöÓÇäò ÚóÑóÈöíøò ãõÈöíäò [ÇáÔøõÚóÑóÇÁ: 193- 195] . æóåóÐóÇ áóÇ íóãúÊóÑöí Ýöí ÍõÏõæËöåö ãóäú áóåõ äóÕöíÈñ ãöäó ÇáúÚöáúãö Ýöí ÇáÏøöíäö. æóáóßöäú ÃóãúÓóßó ÈóÚúÖõ ÃóÆöãøóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö Úóäö ÇáÊøóÕúÑöíÍö ÈöÍõÏõæËöåö¡ Ãóæú Èößóæúäöåö ãóÎúáõæÞðÇ¡ Ýöí ãóÌóÇáöÓö ÇáúãõäóÇÙóÑóÉö ÇáøóÊöí ÛóÔöíóÊúåóÇ ÇáúÚóÇãøóÉõ¡ Ãóæú ÙõáúãóÉõ ÇáúãõßóÇÈóÑóÉö¡ æóÇáÊøóÍóÝøõÒõ Åöáóì ÇáäøóÈúÒö æóÇáúÃóÐóì: ÏóÝúÚðÇ áöáúÅöíåóÇãö¡ æóÅöÈúÞóÇÁð Úóáóì ÇáäøöÓúÈóÉö Åöáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÊóäóÕøõáðÇ ãä ÛæÛÇÁ ÇáØøóÚóÇã¡ ÝóÑóÍöãó Çááøóåõ äõÝõæÓðÇ ÝóÊóäóÊú¡ æóÃóÌúÓóÇÏðÇ ÃóæúÌóÚóÊú¡ æóÃóÝúæóÇåðÇ ÓóßóÊóÊú¡ æóÇáúÎóíúÑó ÃóÑóÇÏõæÇ¡ ÓóæóÇÁð ÇÞúÊóÕóÏõæÇ Ãóãú ÒóÇÏõæÇ. æóÇááøóåõ ÍóÓöíÈõ ÇáøóÐöíäó ÃóáøóÈõæÇ Úóáóíúåöãú æóÌóãóÚõæÇ¡ æóÃóÛúÑõæÇ Èöåöãú æóÈöÆúÓó ãóÇ ÕóäóÚõæÇ.
æóÞóæúáõåõ ÊóßúáöíãÇð ãóÕúÏóÑñ áöáÊøóæúßöíÏö. æóÇáÊøóæúßöíÏõ ÈöÇáúãóÕúÏóÑö íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÊóÃúßöíÏö ÇáäøöÓúÈóÉö æóÊóÍúÞöíÞöåóÇ ãöËúáó (ÞóÏú) æó (Åöäøó) ¡ æóáóÇ íõÞúÕóÏõ Èöåö ÑóÝúÚõ ÇÍúÊöãóÇáö ÇáúãóÌóÇÒö¡ æóáöÐóáößó ÃóßøóÏóÊö ÇáúÚóÑóÈõ ÈöÇáúãóÕúÏóÑö ÃóÝúÚóÇáðÇ áóãú ÊõÓúÊóÚúãóáú ÅöáøóÇ ãóÌóÇÒðÇ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíõÐúåöÈó Úóäúßõãõ ÇáÑøöÌúÓó Ãóåúáó ÇáúÈóíúÊö æóíõØóåøöÑóßõãú ÊóØúåöíÑÇð ÝóÅöäøóåõ ÃóÑóÇÏó Ãóäøóåõ íõØóåøöÑõåõãõ ÇáØøóåóÇÑóÉó ÇáúãóÚúäóæöíøóÉó¡ Ãóíö ÇáúßóãóÇáó ÇáäøóÝúÓöíøó¡ Ýóáóãú íõÝöÏö ÇáÊøóÃúßöíÏõ ÑóÝúÚó ÇáúãóÌóÇÒö. æóÞóÇáóÊú åöäúÏõ ÈöäúÊõ ÇáäøõÚúãóÇäö Èúäö ÈóÔöíÑò ÊóÐõãøõ ÒóæúÌóåóÇ ÑóæúÍó Èúäó ÒöäúÈóÇÚò:
Èóßóì ÇáúÎóÒøõ ãöäú ÑóæúÍò æóÃóäúßóÑó ÌöáúÏõåõ ... æóÚóÌøóÊú ÚóÌöíÌðÇ ãöäú ÌõÐóÇãó ÇáúãóØóÇÑöÝõ
æóáóíúÓó ÇáúÚóÌöíÌõ ÅöáøóÇ ãóÌóÇÒðÇ¡ ÝóÇáúãóÕúÏóÑõ íõÄóßøöÏõ¡ Ãóíú íõÍóÞøöÞõ ÍõÕõæá ÇáúÝöÚúá ÇáãæßøÏ Úóáóì ãóÇ åõæó Úóáóíúåö ãöäó ÇáúãóÚúäóì ÞóÈúáó ÇáÊøóÃúßöíÏö.
ÝóãóÚúäóì Þóæúáöåö: ÊóßúáöíãÇð åõäóÇ: Ãóäøó ãõæÓóì ÓóãöÚó ßóáóÇãðÇ ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö¡ ÈöÍóíúËõ áóÇ íõÍúÊóãóáõ Ãóäøó Çááøóåó ÃóÑúÓóáó Åöáóíúåö ÌöÈúÑöíáó ÈößóáóÇãò¡ Ãóæú ÃóæúÍóì Åöáóíúåö Ýöí äóÝúÓöåö. æóÃóãøóÇ ßóíúÝöíøóÉõ ÕõÏõæÑö åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö Úóäú ÌóÇäöÈö Çááøóåö ÝóÛóÑóÖñ ÂÎóÑõ åõæó ãóÌóÇáñ áöáäøóÙóÑö Èóíúäó ÇáúÝöÑóÞö¡ æóáöÐóáößó(6/38)
ÝóÇÍúÊöÌóÇÌõ ßóËöíÑò ãöäó ÇáúÃóÔóÇÚöÑóÉö ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö Úóáóì ßóæúäö ÇáúßóáóÇãö ÇáøóÐöí ÓóãöÚóåõ ãõæÓóì ÇáÕøöÝóÉó ÇáÐøóÇÊöíøóÉó ÇáúÞóÇÆöãóÉó ÈöÇááøóåö ÊóÚóÇáóì ÇÍúÊöÌóÇÌñ ÖóÚöíÝñ. æóÞóÏú Íóßóì ÇÈúäõ ÚóÑóÝóÉó Ãóäøó ÇáúãóÇÒöÑöíøõ ÞóÇáó Ýöí «ÔóÑúÍö ÇáÊøóáúÞöíäö» : Åöäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÍõÌøóÉñ Úóáóì ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉö Ýöí Þóæúáöåöãú: Åöäøó Çááøóåó áóãú íõßóáøöãú ãõæÓóì ãõÈóÇÔóÑóÉð Èóáú ÈöæóÇÓöØóÉö ÎóáúÞö ÇáúßóáóÇãö áöÃóäøóåõ ÃóßøóÏóåõ ÈöÇáúãóÕúÏóÑö¡ æóÃóäøó ÇÈúäó ÚóÈúÏö ÇáÓøóáóÇãö ÇáÊøõæäöÓöíøó¡ ÔóíúÎó ÇÈúäö ÚóÑóÝóÉó¡ ÑóÏøóåõ ÈöÃóäøó ÇáÊøóÃúßöíÏó ÈöÇáúãóÕúÏóÑö áöÅöÒóÇáóÉö
ÇáÔøóßøö Úóäö ÇáúÍóÏöíËö áóÇ Úóäö ÇáúãõÍóÏøöËö Úóäúåõ. æóÊóÚóÞøóÈóåõ ÇÈúäõ ÚóÑóÝóÉó ÈöãóÇ íóÄõæáõ Åöáóì ÊóÃúíöíÏö ÑóÏøö ÇÈúäö ÚóÈúÏö ÇáÓøóáóÇãö.
æóÞóæúáõåõ: ÑõÓõáðÇ ÍóÇáñ ãöäó ÇáúãóÐúßõæÑöíäó¡ æóÞóÏú ÓóãøóÇåõãú ÑõÓõáðÇ áöãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ¡ æóåöíó ÍóÇáñ ãõæóØøöÆóÉñ áöÕöÝóÊöåóÇ¡ ÃóÚúäöí ãõÈóÔøöÑöíäó áöÃóäøóåõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÍóÇá.
æóÞóæáå: áöÆóáøóÇ íóßõæäó áöáäøóÇÓö Úóáóì Çááøóåö ÍõÌøóÉñ ÈóÚúÏó ÇáÑøõÓõáö ÊóÚúáöíáñ áöÞóæúáöåö: ãõÈóÔøöÑöíäó æóãõäúÐöÑöíäó æóáóÇ íóÕöÍøõ ÌóÚúáõåõ ÊóÚúáöíáðÇ áöÞóæúáöåö: ÅöäøóÇ ÃóæúÍóíúäÇ Åöáóíúßó áöÃóäøó Ðóáößó ãóÓõæÞñ áöÈóíóÇäö ÕöÍøóÉö ÇáÑøöÓóÇáóÉö ãóÚó ÇáúÎõáõæøö Úóäú åõÈõæØö ßöÊóÇÈò ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö ÑóÏøðÇ Úóáóì Þóæúáöåöãú: ÍóÊøóì ÊõäóÒøöáó ÚóáóíúäÇ ßöÊÇÈÇð äóÞúÑóÄõåõ [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 93] . ÝãæÞÚ Þóæúáå: áöÆóáøóÇ íóßõæäó áöáäøóÇÓö Úóáóì Çááøóåö ÍõÌøóÉñ ÈóÚúÏó ÇáÑøõÓõáö ãóæúÞöÚó ÇáúÅöÏúãóÇÌö ÊóÚúáöíãðÇ áöáúÃõãøóÉö ÈöÍößúãóÉò ãöäó ÇáÍßã Ýöí ÈÚËÊå ÇáÑøõÓõáó.
æóÇáúÍõÌøóÉõ ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÕöÏúÞö ÇáúãõÏøóÚöí æóÍóÞøöíøóÉö ÇáúãõÚúÊóÐöÑö¡ Ýóåöíó ÊóÞúÊóÖöí ÚóÏóãó ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö ÈöÇáÐøóäúÈö Ãóæö ÇáÊøóÞúÕöíÑö. æóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÇáúÚõÐúÑõ ÇáúÈóíøöäõ ÇáøóÐöí íõæÌöÈõ ÇáÊøóäóÕøõáó ãöäó ÇáúÛóÖóÈö æóÇáúÚöÞóÇÈö.
ÝóÅöÑúÓóÇáõ ÇáÑøõÓõáö áöÞóØúÚö ÚõÐúÑö ÇáúÈóÔóÑö ÅöÐóÇ ÓõÆöáõæÇ Úóäú ÌóÑóÇÆöãö ÃóÚúãóÇáöåöãú¡ æóÇÓúÊóÍóÞøõæÇ ÛóÖóÈó Çááøóåö æóÚöÞóÇÈóåõ. ÝóÚõáöãó ãöäú åóÐóÇ Ãóäøó áöáäøóÇÓö ÞóÈúáó ÅöÑúÓóÇáö ÇáÑøõÓõáö ÍõÌøóÉð Åöáóì Çááøóåö Ãóäú íóÞõæáõæÇ: áóæúáÇ ÃóÑúÓóáúÊó ÅöáóíúäÇ ÑóÓõæáðÇ ÝóäóÊøóÈöÚó ÂíÇÊößó æóäóßõæäó ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó [ÇáúÞóÕóÕ: 47] .
æóÃóÔúÚóÑóÊö ÇáúÂíóÉõ Ãóäøó ãöäú ÃóÚúãóÇáö ÇáäøóÇÓö ãóÇ åõæó ÈöÍóíúËõ íõÛúÖöÈõ Çááøóåó æóíõÚóÇÞóÈõ Úóáóíúåö¡ æóåöíó ÇáúÃóÝúÚóÇáõ ÇáøóÊöí ÊóÏõáøõ ÇáúÚõÞõæáõ ÇáÓøóáöíãóÉõ Úóáóì ÞõÈúÍöåóÇ áöÅöÝúÖóÇÆöåóÇ Åöáóì ÇáúÝóÓóÇÏö æóÇáúÃóÖúÑóÇÑö ÇáúÈóíøöäóÉö. æóæóÌúåõ ÇáúÅöÔúÚóÇÑö Ãóäøó ÇáúÍõÌøóÉó ÅöäøóãóÇ ÊõÞóÇÈöáõ ãõÍóÇæóáóÉó Úóãóáò ãóÇ¡ ÝóáóãøóÇ ÈóÚóËó Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó áöÞóØúÚö ÇáúÍõÌøóÉö ÚóáöãúäóÇ Ãóäøó Çááøóåó Íöíäó ÈóÚóËó ÇáÑøõÓõáó ßóÇäó ÈöÕóÏóÏö Ãóäú íõÄóÇÎöÐó ÇáúãóÈúÚõæËó Åöáóíúåöãú¡ ÝóÇÞúÊóÖóÊú ÑóÍúãóÊõåõ Ãóäú íóÞúØóÚó ÍõÌøóÊóåõãú ÈöÈöÚúËóÉö ÇáÑøõÓõáö æóÅöÑúÔóÇÏöåöãú æóÅöäúÐóÇÑöåöãú¡ æóáöÐóáößó ÌóÚóáó ÞóØúÚó ÇáúÍõÌøóÉö ÚöáøóÉð ÛóÇÆöíøóÉð áöáÊøóÈúÔöíÑö æóÇáúÅöäúÐóÇÑö: ÅöÐö ÇáÊøóÈúÔöíÑõ æóÇáúÅöäúÐóÇÑõ ÅöäøóãóÇ íõÈóíøöäóÇäö ÚóæóÇÞöÈó ÇáúÃóÚúãóÇáö¡ æóáöÐóáößó áóãú íõÚóáøöáú ÈóÚúËóÉó ÇáÑøõÓõáö ÈöÇáÊøóäúÈöíåö Åöáóì ãóÇ íõÑúÖöí Çááøóåó æóãóÇ íõÓúÎöØõåõ.(6/39)
ÝóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ãõáúÌöÆóÉñ ÌóãöíÚó ÇáúÝöÑóÞö Åöáóì ÇáúÞóæúáö ÈöÃóäøó ÈöÚúËóÉó ÇáÑøõÓõáö ÊóÊóæóÞøóÝõ ÚóáóíúåóÇ ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉõ ÈöÇáÐøõäõæÈö¡ æóÙóÇåöÑõåóÇ Ãóäøó ÓóÇÆöÑó ÃóäúæóÇÚö ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö ÊóÊóæóÞøóÝõ ÚóáóíúåóÇ¡ ÓóæóÇÁñ Ýöí Ðóáößó ÇáÐøõäõæÈõ ÇáÑøóÇÌöÚóÉõ Åöáóì ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö¡ æóÇáÑøóÇÌöÚóÉõ Åöáóì ÇáúÚóãóáö¡ æóÝöí æõÌõæÈö ãóÚúÑöÝóÉö Çááøóåö. ÝóÅöÑúÓóÇáõ ÇáÑøõÓõáö ÚöäúÏóäóÇ ãöäú ÊóãóÇãö ÇáúÚóÏúáö ãöäó Çááøóåö áöÃóäøóåõ áóæú áóãú íõÑúÓöáúåõãú áóßóÇäóÊö ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉõ ÈöÇáúÚóÐóÇÈö ãõÌóÑøóÏó ÇáúÅöØúáóÇÞö ÇáøóÐöí ÊóÞúÊóÖöíåö ÇáúÎóÇáöÞöíøóÉõ ÅöÐú áóÇ íõÓúÃóáõ ÚóãøóÇ íóÝúÚóáõ¡ æóßóÇäóÊú ÚóÏúáðÇ ÈöÇáúãóÚúäóì ÇáúÃóÚóãøö.
ÝóÃóãøóÇ ÌõãúåõæÑõ Ãóåúáö ÇáÓøõäøóÉö¡ ÇáøóÐöíäó ÊõÊóÑúÌóãõ Úóäú ÃóÞúæóÇáöåöãú ØóÑöíÞóÉõ ÇáúÃóÔúÚóÑöíøö¡ ÝóÚóãøóãõæÇ æóÞóÇáõæÇ:
áóÇ íóËúÈõÊõ ÔóíúÁñ ãöäó ÇáúæóÇÌöÈóÇÊö¡ æóáóÇ ãõÄóÇÎóÐóÉó Úóáóì ÊóÑúßò Ãóæú ÝöÚúáò ÅöáøóÇ ÈöÈöÚúËóÉö ÇáÑøõÓõáö ÍóÊøóì ãóÚúÑöÝóÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÇÓúÊóÏóáøõæÇ ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóÛóíúÑöåóÇ: ãöËúáö æóãÇ ßõäøóÇ ãõÚóÐøöÈöíäó ÍóÊøóì äóÈúÚóËó ÑóÓõæáðÇ [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ:
15] æóÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö. æóÝöí ÏóÚúæóì ÇáúÅöÌúãóÇÚö äóÙóÑñ¡ æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Èöåö Úóáóì ÃóÕúáò ãöäú ÃõÕõæáö ÇáÏøöíäö äóÙóÑñ ÂÎóÑõ¡ æóÝöí ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö ÈöÇáúÂíóÇÊö¡ æóåöíó ÙóæóÇåöÑõ¡ Úóáóì ÃóÕúáò ãöäú ÃõÕõæáö ÇáÏøöíäö äóÙóÑñ ËóÇáöËñ¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íõÞóÇáó: ÅöäøóåóÇ ÊóßóÇËóÑóÊú ßóËúÑóÉð ÃóÈúáóÛóÊúåóÇ Åöáóì ãóÑúÊóÈóÉö ÇáúÞóØúÚö¡ æóåóÐóÇ ÃóíúÖðÇ ãóÌóÇáñ áöáäøóÙóÑö¡ æóåõãú ãõáúÌóÆõæäó Åöáóì ÊóÃúæöíáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ áöÃóäøóåõãú ÞóÇÆöáõæäó ÈöãõÄóÇÎóÐóÉö Ãóåúáö ÇáúÝóÊúÑóÉö Úóáóì ÅöÔúÑóÇßöåöãú ÈöÇááøóåö.
æóÇáúÌóæóÇÈõ Ãóäú íõÞóÇáó: Åöäøó ÇáÑøõÓõáó Ýöí ÇáúÂíóÉö ßõáøñ ÅöÝúÑóÇÏöíøñ¡ ÕóÇÏöÞñ ÈöÇáÑøóÓõæáö ÇáúæóÇÍöÏö¡ æóåõæó íóÎúÊóáöÝõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáÏøóÚúæóÉö. ÝóÃóãøóÇ ÇáÏøóÚúæóÉõ Åöáóì ÌõãúáóÉö ÇáúÅöíãóÇäö æóÇáÊøóæúÍöíÏö ÝóÞóÏú ÊóÞóÑøóÑóÊú ÈöÇáÑøõÓõáö ÇáúÃóæøóáöíäó¡ ÇáøóÐöíäó ÊóÞóÑøóÑó ãöäú ÏóÚóæóÇÊöåöãú ÚöäúÏó ÇáúÈóÔóÑö æõÌõæÈõ ÇáúÅöíãóÇäö æóÇáÊøóæúÍöíÏö¡ æóÃóãøóÇ ÇáÏøóÚúæóÉõ Åöáóì ÊóÝúÕöíáö ÇáúÂíóÇÊö æóÇáÕøöÝóÇÊö æóÅöáóì ÝõÑõæÚö ÇáÔøóÑóÇÆöÚö¡ Ýóåöíó ÊóÊóÞóÑøóÑõ ÈöãóÌöíÁö ÇáÑøõÓõáö ÇáøóÐöíäó íóÎúÊóÕøõæäó ÈöÃõãóãò ãóÚúÑõæÝóÉò.
æóÃóãøóÇ ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉõ ÝóÞóÏú ÃËÈÊæÇ ÇáúÍÓä æÇáÞÈÍ ÇáÐøóÇÊöíøóíúäö Ýöí ÍóÇáóÉö ÚóÏóãö ÅöÑúÓóÇáö ÑóÓõæáò ÝóÞóÇáõæÇ:
Åöäøó ÇáúÚóÞúáó íóËúÈõÊõ Èöåö æõÌõæÈõ ßóËöíÑò ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ æóÍõÑúãóÉõ ßóËöíÑò¡ áóÇ ÓöíøóãóÇ ãóÚúÑöÝóÉõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ áöÃóäøó ÇáúãóÚúÑöÝóÉó ÏóÇÝöÚóÉñ áöáÖøõÑøö ÇáúãóÙúäõæäö¡ æóåõæó ÇáÖøõÑøõ ÇáúÃõÎúÑóæöíøõ¡ ãöäú áöÍóÇÞö ÇáúÚóÐóÇÈö Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö¡ ÍóíúËõ ÃóÎúÈóÑó Úóäúåõ ÌóãúÚñ ßóËöíÑñ¡ æóÎóæúÝö ãóÇ íóÊóÑóÊøóÈõ Úóáóì ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÝöÑóÞö Ýöí ãóÚúÑöÝóÉö ÇáÕøóÇäöÚö ÞóÈúáó ÇáúãóÚúÑöÝóÉö ÇáÕøóÍöíÍóÉö ãöäó ÇáúãõÍóÇÑöÈóÇÊö¡ æóåõæó ÖõÑøñ Ïõäúíóæöíøñ¡ æóßõáøõ ãóÇ íóÏúÝóÚõ ÇáÖøõÑøó ÇáúãóÙúäõæäó Ãóæö ÇáúãóÔúßõæßó æóÇÌöÈñ ÚóÞúáðÇ¡(6/40)
ßóãóäú ÃóÑóÇÏó Óõáõæßó ØóÑöíÞò ÝóÃõÎúÈöÑó ÈöÃóäøó Ýöíåö ÓóÈõÚðÇ¡ ÝóÅöäøó ÇáúÚóÞúáó íóÞúÊóÖöí Ãóäú íóÊóæóÞøóÝó æóíóÈúÍóËó ÍóÊøóì íóÚúáóãó ÃóíóÓúáõßõ Ðóáößó ÇáØøóÑöíÞó Ãóãú áóÇ¡ æóßóÐóáößó æõÌõæÈõ ÇáäøóÙóÑö Ýöí ãõÚúÌöÒóÉö ÇáÑøõÓõáö æóÓóÇÆöÑö ãóÇ íõÄóÏøöí Åöáóì ËõÈõæÊö ÇáÔøóÑóÇÆöÚö. ÝóáöÐóáößó ÊóÃóæøóáõæÇ åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÈöãóÇ ÐóßóÑóåõ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÅöÐú ÞóÇáó: «ÝóÅöäú ÞõáúÊó: ßóíúÝó íóßõæäõ áöáäøóÇÓö Úóáóì Çááøóåö ÍõÌøóÉñ ÞóÈúáó ÇáÑøõÓõáö æóåõãú ãóÍúÌõæÌõæäó ÈöãóÇ äóÕóÈóåõ Çááøóåõ ãöäó ÇáúÃóÏöáøóÉö ÇáøóÊöí ÇáäøóÙóÑõ ÝöíåóÇ ãõæóÕøöáñ Åöáóì ÇáúãóÚúÑöÝóÉö¡ æóÇáÑøõÓõáõ Ýöí ÃóäúÝõÓöåöãú áóãú íóÊóæóÕøóáõæÇ Åöáóì ÇáúãóÚúÑöÝóÉö ÈöÇáäøóÙóÑö Ýöí Êöáúßó ÇáúÃóÏöáøóÉö¡ Ãóíú ÞóÈúáó ÇáÑøöÓóÇáóÉö. ÞõáúÊõ: ÇáÑøõÓõáõ ãõäóÈøöåõæäó Úóäö ÇáúÛóÝúáóÉö æóÈóÇÚöËõæäó Úóáóì ÇáäøóÙóÑö ãóÚó ÊóÈúáöíÛö ãóÇ Íóãóáõæåõ ãöäú ÃõãõæÑö ÇáÏøöíäö æóÊóÚúáöíãö ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÝóßóÇäó ÅöÑúÓóÇáõåõãú ÅöÒóÇÍóÉð áöáúÚöáøóÉö æóÊóÊúãöíãðÇ áöÅöáúÒóÇãö ÇáúÍõÌøóÉö» . íóÚúäöí Ãóäøó ÈöÚúËóÉó ÇáÑøõÓõáö ÑóÍúãóÉñ ãöäó Çááøóåö áóÇ ÚóÏúáñ¡ æóáóæú áóãú íóÈúÚóËúåõãú áóßóÇäóÊö ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉõ Úóáóì ÇáúÞóÈóÇÆöÍö ÚóÏúáðÇ¡ ÝóÈöÚúËóÉõ ÇáÑøõÓõáö ÅöÊúãóÇãñ áöáúÍõÌøóÉö Ýöí ÃóÕúáö ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö¡ æóÅöÊúãóÇãñ áöáúÍõÌøóÉö Ýöí ÒöíóÇÏóÉö ÇáÊøóÒúßöíóÉö Ãóäú íóÞõæáó ÇáäøóÇÓõ: ÑóÈøóäóÇ áöãó áóãú ÊõÑúÔöÏúäóÇ Åöáóì ãóÇ íóÑúÝóÚõ ÏóÑóÌóÇÊöäóÇ Ýöí ãóÑóÇÊöÈö ÇáÕøöÏøöíÞöíäó æóÞóÕóÑúÊóäóÇ Úóáóì ãõÌóÑøóÏö ÇáäøóÌóÇÉö ãöäó ÇáúÚóÐóÇÈö¡ Íöíäó ÇåúÊóÏóíúäóÇ áöÃóÕúáö ÇáÊøóæúÍöíÏö ÈöÚõÞõæáöäóÇ.
æóÞóÇáó ÇáúãóÇÊöÑöíÏöíøõ ÈöãõæóÇÝóÞóÉö ÇáúÌõãúåõæÑö ÝöíãóÇ ÚóÏóÇ ÇáúãóÚúÑöÝóÉö ÈöÇááøóåö ÊóÚóÇáóì ÚöäúÏó ÅöÑóÇÏóÉö ÅöÝúÍóÇãö ÇáÑøõÓõáö ÎóÇÕøóÉð áöÃóäøóåõ ÑóÂåõ ãóÈúäóì ÃõÕõæáö ÇáÏøöíäö¡ ßóãóÇ íõÔöíÑõ Åöáóíúåö Þóæúáõ ÕóÏúÑö ÇáÔøóÑöíÚóÉö Ýöí «ÇáÊøóæúÖöíÍö» «Ãóíú íóßõæäõ ÇáúÝöÚúáõ ÕöÝóÉð íõÍúãóÏõ ÝóÇÚöáõ ÇáúÝöÚúáö æóíõËóÇÈõ áöÃóÌúáöåóÇ Ãóæú íõÐóãøõ æóíõÚóÇÞóÈõ áöÃóÌúáöåóÇ áöÃóäøó æõÌõæÈó ÊóÕúÏöíÞö ÇáäøóÈöíÁö Åöäú ÊóæóÞøóÝó Úóáóì ÇáÔøóÑúÚö íõáúÒöãõ ÇáÏøóæúÑó» æóÕóÑøóÍó ÃóíúÖðÇ ÈöÃóäøóåóÇ ÊõÚóÑøöÝõ ÈöÇáÔøóÑúÚö ÃóíúÖðÇ.
æóÞóÏú ÖóÇíóÞó ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉõ ÇáúÃóÔóÇÚöÑóÉó Ýöí åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÈöÎõÕõæÕö æõÌõæÈö ÇáúãóÚúÑöÝóÉö ÝóÞóÇáõæÇ: áóæú áóãú ÊóÌöÈö ÇáúãóÚúÑöÝóÉõ ÅöáøóÇ ÈöÇáÔøóÑúÚö áóáóÒöãó ÅöÝúÍóÇãõ ÇáÑøõÓõáö¡ Ýóáóãú Êóßõäú áöáúÈóÚúËóÉö ÝóÇÆöÏóÉñ. æóæóÌúåõ ÇááøõÒõæãö Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó ÅöÐóÇ ÞóÇáó áöÃóÍóÏò: ÇäúÙõÑú Ýöí ãõÚúÌöÒóÊöí ÍóÊøóì íóÙúåóÑó ÕöÏúÞöí áóÏóíúßó¡ Ýóáóåõ Ãóäú íóÞõæáó: áóÇ ÃóäúÙõÑõ ãóÇ áóãú íóÌöÈú Úóáóíøó¡ áöÃóäøó ÊóÑúßó ÛóíúÑó ÇáúæóÇÌöÈö ÌóÇÆöÒñ¡ æóáóÇ íóÌöÈõ Úóáóíøó ÍóÊøóì íóËúÈõÊó ÚöäúÏöí ÇáúæõÌõæÈõ ÈöÇáÔøóÑúÚö¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ ÇáÔøóÑúÚõ ãóÇ ÏõãúÊõ áóãú ÃóäúÙõÑú¡ áöÃóäøó ËõÈõæÊó ÇáÔøóÑúÚö äóÙóÑöíøñ áóÇ ÖóÑõæÑöíøñ.
æóÙóÇåóÑóåõãõ ÇáúãóÇÊöÑöíÏöíøóÉõ æóÈóÚúÖõ ÇáÔøóÇÝöÚöíøóÉö Úóáóì åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö.(6/41)
æóáóãú ÃóÑó áöáúÃóÔóÇÚöÑóÉö ÌóæóÇÈðÇ ãõÞúäöÚðÇ¡ Óöæóì Ãóäøó ÅöãóÇãó ÇáúÍóÑóãóíúäö Ýöí «ÇáúÅöÑúÔóÇÏö» ÃóÌóÇÈó: ÈöÃóäøó åóÐóÇ ãõÔúÊóÑößõ ÇáúÅöáúÒóÇãö áöÃóäøó æõÌõæÈó ÇáÊøóÃóãøõáö Ýöí ÇáúãõÚúÌöÒóÉö äóÙóÑöíøñ áóÇ ÖóÑõæÑöíøñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ Ýóáöãóäú ÏóÚóÇåõ ÇáÑøóÓõæáõ Ãóäú íóÞõæáó: áóÇ ÃóÊóÃóãøóáõ Ýöí ÇáúãõÚúÌöÒóÉö ãóÇ áóãú íóÌöÈú Ðóáößó Úóáóíøó ÚóÞúáðÇ¡ æóáóÇ íóÌöÈõ Úóáóíøó ÚóÞúáðÇ ãóÇ áóãú ÃóäúÙõÑú¡ áöÃóäøóåõ æõÌõæÈñ äóÙóÑöíøñ¡ æóÇáäøóÙóÑöíøõ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì ÊóÑúÊöíÈö ãõÞóÏøöãóÇÊò¡ ÝóÃóäóÇ áóÇ ÃõÑóÊøöÈõåóÇ.
æóÊóÈöÚóåõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáúÌóæóÇÈö ÌóãöíÚõ ÇáúãõÊóßóáøöãöíäó ÈóÚúÏóåõ ãöäó ÇáúÃóÔóÇÚöÑóÉö ãöËúáõ ÇáúÈóíúÖóÇæöíø æÇáÚÖÏ æÇáÊÝÊÇÒÇäíø. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóÑóÝóÉó Ýöí «ÇáÔøóÇãöáö» : Åöäøóåõ ÇÚúÊöÑóÇÝñ ÈöáõÒõæãö ÇáúÅöÝúÍóÇãö ÝóáóÇ íõÒöíáõ ÇáÔøõÈúåóÉó Èóáú íõÚóãøöãõåóÇ ÈóíúäóäóÇ æóÈóíúäóåõãú¡ Ýóáóãú íóÍúÕõáú ÏóÝúÚõ ÇáúÅöÔúßóÇáö æóßóáóÇãõ ÇÈúäö ÚóÑóÝóÉó ÑóÏøñ ãõÊóãóßøöäñ. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ãõÑóÇÏó ÅöãóÇãö ÇáúÍóÑóãóíúäö Ãóäú íõÓúÞöØó ÇÓúÊöÏúáóÇáó ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉö áöÃóäúÝõÓöåöãú Úóáóì ÇáúæõÌõæÈö ÇáúÚóÞúáöíøö ÈöÊóãóÍøõÖö ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö ÈöÇáúÃóÏöáøóÉö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö æóåõæó ãóØúáõæÈõäóÇ.
æóÃóäóÇ ÃóÑóì Ãóäú íóßõæäó ÇáúÌóæóÇÈõ ÈöÃóÍóÏö ØóÑöíÞóíúäö:
ÃóæøóáõåõãóÇ: ÈöÇáúãóäúÚö¡ æóåõæó Ãóäú äóãúäóÚó Ãóäú íóßõæäó æõÌõæÈõ ÓóãóÇÚö ÏóÚúæóÉö ÇáÑøóÓõæáö ãõÊóæóÞøöÝðÇ Úóáóì ÇáúÅöÕúÛóÇÁö Åöáóíúåö¡ æóÇáäøóÙóÑö Ýöí ãõÚúÌöÒóÊöåö¡ æóÃóäøóåõ áóæú áóãú íóËúÈõÊú æõÌõæÈõ Ðóáößó ÈöÇáúÚóÞúáö íóáúÒóãõ ÅöÝúÍóÇãó ÇáÑøóÓõæáö¡ Èóáú äóÏøóÚöí Ãóäøó Ðóáößó ÃóãúÑñ ËóÈóÊó ÈöÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÇáøóÊöí ÊóÚóÇÞóÈó æõÑõæÏõåóÇ Èóíúäó ÇáúÈóÔóÑö¡ ÈöÍóíúËõ ÞóÏú Úóáöãó ßõáøõ ãóäú áóåõ ÚóáóÇÞóÉñ ÈöÇáúãóÏóäöíøóÉö ÇáúÈóÔóÑöíøóÉö ÈöÃóäøó ÏõÚóÇÉð ÃóÊóæúÇ Åöáóì ÇáäøóÇÓö Ýöí ÚõÕõæÑò ãõÎúÊóáöÝóÉò¡ æóÏóÚúæóÊõåõãú æóÇÍöÏóÉñ: ßõáøñ íóÞõæáõ Åöäøóåõ ãóÈúÚõæËñ ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö áöíóÏúÚõæó ÇáäøóÇÓó Åöáóì ãóÇ íõÑöíÏõåõ Çááøóåõ ãöäúåõãú¡ ÝóÇÓúÊóÞóÑøó Ýöí äõÝõæÓö ÇáúÈóÔóÑö ßõáøöåöãú Ãóäøó åõäóÇáößó ÅöíãóÇäðÇ æóßõÝúÑðÇ¡ æóäóÌóÇÉð æóÇÑúÊöÈóÇÞðÇ¡ ÇÓúÊöÞúÑóÇÑðÇ áóÇ íóÌöÏõæäó Ýöí äõÝõæÓöåöãú ÓóÈöíáðÇ Åöáóì ÏóÝúÚöåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÏóÚóÇ ÇáÑøóÓõæáõ ÇáäøóÇÓó Åöáóì ÇáúÅöíãóÇäö ÍóÖóÑóÊú Ýöí äóÝúÓö ÇáúãóÏúÚõæøö
ÇáÓøóÇãöÚö Êöáúßó ÇáúÃóÎúÈóÇÑõ ÇáúãóÇÖöíóÉõ æóÇáúãõÍóÇæóÑóÇÊõ¡ ÝóæóÌóÈó Úóáóíúåö æõÌõæÈðÇ ÇÖúØöÑóÇÑöíøðÇ ÇÓúÊöãóÇÚõåõ æóÇáäøóÙóÑõ Ýöí ÇáúÃóãúÑö ÇáúãõÞóÑøóÑö Ýöí äõÝõæÓö ÇáúÈóÔóÑö¡ æóáöÐóáößó ÂÎóÐó Çááøóåõ Ãóåúáó ÇáúÝóÊúÑóÉö ÈöÇáúÅöÔúÑóÇßö ßóãóÇ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö äõÕõæÕñ ßóËöíÑóÉñ ãöäó ÇáúßöÊóÇÈö æóÇáÓøõäøóÉö. æóáöÐóáößó Ýóáóæú ÞóÏøóÑúäóÇ ÃóÍóÏðÇ áóãú íõÎóÇáöØú ÌóãóÇÚóÇÊö ÇáúÈóÔóÑö¡ æóáóãú íóÓúÈöÞú áóåõ ÔõÚõæÑñ ÈöÃóäøó ÇáäøóÇÓó ÂãóäõæÇ æóßóÝóÑõæÇ æóÃóËúÈóÊõæÇ æóÚóØøóáõæÇ¡ áóãóÇ æóÌóÈó Úóáóíúåö ÇáúÅöÕúÛóÇÁõ Åöáóì ÇáÑøóÓõæáö áöÃóäøó Ðóáößó(6/42)
ÇáöÇäúÓöíóÇÞó ÇáÖøóÑõæÑöíøó ãóÝúÞõæÏñ ÚöäúÏóåõ. æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö íóßõæäõ ÇáúæõÌõæÈõ ÛóíúÑó ÔóÑúÚöíøò¡ æóáóÇ ÚóÞúáöíøò äóÙóÑöíøò¡ Èóáú åõæó ãöäó ÇáúÃõãõæÑö ÇáÖøóÑõæÑöíøóÉö ÇáøóÊöí áóÇ íõÓúÊóØóÇÚõ ÏóÝúÚõåóÇ ÝóáóÇ ÚóÌóÈó Ãóäú ÊóÞóÚó ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉõ ÈöÊóÚóãøõÏö ãõÎóÇáóÝóÊöåóÇ.
æóËóÇäöí ÇáúÌóæóÇÈóíúäö: ÈöÇáÊøóÓúáöíãö¡ ÛóíúÑó Ãóäøó ãóÇ æóÞóÑó Ýöí ÌöÈöáøóÉö ÇáúÈóÔóÑö ãöäö ÇÓúÊöØúáóÇÚö ÇáúÍóæóÇÏöËö æóÇáúÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÌóÏöíÏóÉö¡ æóÇáúÅöÕúÛóÇÁö áößõáøö ÕóÇÍöÈö ÏóÚúæóÉò¡ ÃóãúÑñ íóÍúãöáõ ßõáøó ãóäú ÏóÚóÇåõ ÇáÑøóÓõæáõ Åöáóì ÇáÏøöíäö Úóáóì Ãóäú íóÓúÊóãöÚó áößóáóÇãöåö¡ æóíóÊóáóÞøóì ÏóÚúæóÊóåõ æóÊóÍóÏøöíóåõ æóãõÚúÌöÒóÊóåõ¡ ÝóáóÇ íóÔúÚõÑõ ÅöáøóÇ æóÞóÏú ÓóáóßóÊú ÏóÚúæóÊõåõ Åöáóì äóÝúÓö ÇáúãóÏúÚõæøö¡ ÝóÍóÑøóßóÊú Ýöíåö ÏóÇÚöíóÉó ÇáäøóÙóÑö¡ Ýóåõæó íóäúÌóÐöÈõ Åöáóì ÊóáóÞøöí ÇáÏøóÚúæóÉö¡ ÑõæóíúÏðÇ ÑõæóíúÏðÇ¡ ÍóÊøóì íóÌöÏó äóÝúÓóåõ ÞóÏú æóÚóÇåóÇ æóÚóáöãóåóÇ ÚöáúãðÇ áóÇ íóÓúÊóØöíÚõ ÈóÚúÏóåõ Ãóäú íóÞõæáó: Åöäøöí áóÇ ÃóäúÙõÑõ ÇáúãõÚúÌöÒóÉó¡ Ãóæú áóÇ ÃõÕúÛöí Åöáóì ÇáÏøóÚúæóÉö. ÝóÅöäú åõæó ÃóÚúÑóÖó ÈóÚúÏó Ðóáößó ÝóÞóÏö ÇÎúÊóÇÑó ÇáúÚóãóì Úóáóì ÇáúåõÏóì¡ ÝóßóÇäó ãõÄóÇÎóÐðÇ¡ Ýóáóæú ÞóÏøóÑúäóÇ ÃóÍóÏðÇ ãóÑøó ÈöÑóÓõæáò íóÏúÚõæ ÝóÔóÛóáóåõ ÔóÇÛöáñ Úóäú ÊóÚóÑøõÝö ÃóãúÑöåö æóÇáúÅöÕúÛóÇÁö áößóáóÇãöåö æóÇáäøóÙóÑö Ýöí ÃóÚúãóÇáöåö¡ áóÓóáøóãúäóÇ Ãóäøóåõ áóÇ íóßõæäõ ãõÎóÇØöÈðÇ¡ æóÃóäøó åóÐóÇ ÇáúæóÇÍöÏó æóÃóãúËóÇáóåõ ÅöÐóÇ ÃóÝúÍóãó ÇáÑøóÓõæáó áóÇ ÊóÊóÚóØøóáõ ÇáÑøöÓóÇáóÉõ¡ æóáóßöäøóåõ ÎóÓöÑó åóÏúíóåõ¡ æóÓóÝøóåó äóÝúÓóåõ.
æóáóÇ íóÑöÏõ ÚóáóíúäóÇ Ãóäøó ãóäú ÓóãöÚó ÏóÚúæóÉó ÇáÑøóÓõæáö ÝóÌóÚóáó ÃóÕóÇÈöÚóåõ Ýöí ÃõÐõäóíúåö æóÃóÚúÑóÖó åóÇÑöÈðÇ ÍöíäóÆöÐò¡ áóÇ íóÊóæóÌøóåõ Åöáóíúåö æõÌõæÈõ ÇáúãóÚúÑöÝóÉö¡ áöÃóäøó åóÐóÇ ãóÇ ÕóäóÚó ÕõäúÚóåõ ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó Ãóäú Úóáöãó Ãóäøóåõ ÞóÏú ÊóåóíøóÃó áöÊóæóÌøõåö ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö Úóáóíúåö ÅöÐóÇ ÓóãöÚó ÝóÚóÕóì¡ æóßóÝóì ÈöåóÐóÇ ÔõÚõæÑðÇ ãöäúåõ ÈöÊóæóÌøõåö ÇáÊøóßúáöíÝö Åöáóíúåö Ýóíóßõæäõ ãõÄóÇÎóÐðÇ Úóáóì ÇÓúÊöÍúÈóÇÈöåö ÇáúÚóãóì Úóáóì ÇáúåõÏóì¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì Ýöí Þóæúãö äõæÍò: æóÅöäøöí ßõáøóãÇ ÏóÚóæúÊõåõãú- Ãóíú Åöáóì ÇáúÅöíãóÇäö- áöÊóÛúÝöÑó áóåõãú ÌóÚóáõæÇ ÃóÕÇÈöÚóåõãú Ýöí ÂÐÇäöåöãú æóÇÓúÊóÛúÔóæúÇ ËöíÇÈóåõãú [äæÍ: 7] .
æóÇáúÅöÙúåóÇÑõ Ýöí ãóÞóÇãö ÇáúÅöÖúãóÇÑö Ýöí Þóæúáöåö: ÈóÚúÏó ÇáÑøõÓõáö Ïõæäó Ãóäú íõÞóÇáó: ÈóÚúÏóåõãú¡ áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöåóÐöåö ÇáúÞóÖöíøóÉö æóÇÓúÊöÞúáóÇáöåóÇ Ýöí ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ãóÚúäóÇåóÇ ÍóÊøóì ÊóÓöíÑó ãöÓúÑóì ÇáúÃóãúËóÇáö.
æóãõäóÇÓóÈóÉõ ÇáÊøóÐúíöíáö ÈöÇáúæóÕúÝóíúäö Ýöí Þóæúáöåö: ÚóÒöíÒÇð ÍóßöíãÇð: ÃóãøóÇ ÈöæóÕúÝö ÇáúÍóßöíãö ÝóÙóÇåöÑóÉñ¡(6/43)
áóßöäö Çááøóåõ íóÔúåóÏõ ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó ÃóäúÒóáóåõ ÈöÚöáúãöåö æóÇáúãóáóÇÆößóÉõ íóÔúåóÏõæäó æóßóÝóì ÈöÇááøóåö ÔóåöíÏðÇ (166)
áöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÃóÎúÈóÇÑó ßõáøóåóÇ Ïóáöíáõ ÍößúãóÊöåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÃóãøóÇ ÈöæóÕúÝö ÇáúÚóÒöíÒö ÝóáöÃóäøó ÇáúÚóÒöíÒó íõäóÇÓöÈõ ÚöÒøóÊóåõ Ãóäú íóßõæäó ÛóÇáöÈðÇ ãöäú ßõáøö ØóÑöíÞò Ýóåõæó ÛóÇáöÈñ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúãóÚúÈõæÏöíøóÉö¡ áóÇ íõÓúÃóáõ ÚóãøóÇ íóÝúÚóáõ¡ æóÛóÇáöÈñ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúãóÚúÞõæáöíøóÉö ÅöÐú ÔóÇÁó Ãóäú áóÇ íõÄóÇÎöÐó ÚóÈöíÏóåõ ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÃóÏöáøóÉö æóÇáúÈóÑóÇåöíäö æóÇáúÂíóÇÊö. æóÊóÃúÎöíÑõ
æóÕúÝö ÇáúÍóßöíãö áöÃóäøó ÅöÌúÑóÇÁó ÚöÒøóÊöåö Úóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóãóÇãö åõæó ÃóíúÖðÇ ãöäú ÖõÑõæÈö ÇáúÍößúãóÉ ÇáÈÇåÑÉ.
[166]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÂíóÉ 166]
áßöäö Çááøóåõ íóÔúåóÏõ ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó ÃóäúÒóáóåõ ÈöÚöáúãöåö æóÇáúãóáÇÆößóÉõ íóÔúåóÏõæäó æóßóÝì ÈöÇááøóåö ÔóåöíÏÇð (166)
åóÐóÇ ÇÓúÊöÏúÑóÇßñ Úóáóì ãóÚúäðì ÃóËóÇÑóåõ ÇáúßóáóÇãõ: áöÃóäøó ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãä Þóæúáå: íóÓúÆóáõßó Ãóåúáõ ÇáúßöÊÇÈö [ÇáäøöÓóÇÁ: 153] ãóÓõæÞñ ãóÓóÇÞó ÈóíóÇäö ÊóÚóäøõÊöåöãú æóãõßóÇÈóÑóÊöåöãú Úóäú Ãóäú íóÔúåóÏõæÇ ÈöÕöÏúÞö ÇáÑøóÓõæáö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÕöÍøóÉö äöÓúÈóÉö ÇáúÞõÑúÂäö Åöáóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ ÝóßóÇäó åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì íóÓúÊóáúÒöãõ Ãóäøóåõãú íóÃúÈóæúäó ãöäó ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÈöÕöÏúÞö ÇáÑøóÓõæáö¡ æóÃóäøó Ðóáößó íõÍúÒöäõ ÇáÑøóÓõæáó Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ ÝóÌóÇÁó ÇáöÇÓúÊöÏúÑóÇßõ ÈöÞóæúáöåö: áßöäö Çááøóåõ íóÔúåóÏõ. ÝóÅöäøó ÇáöÇÓúÊöÏúÑóÇßó ÊóÚúÞöíÈõ ÇáúßóáóÇãö ÈöÑóÝúÚö ãóÇ íõÊóæóåøóãõ ËõÈõæÊõåõ Ãóæú äóÝúíõåõ. æóÇáúãóÚúäóì: áóãú íóÔúåóÏú Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö áóßöäøó Çááøóåó ÔóåöÏó æóÔóåóÇÏóÉõ Çááøóåö ÎóíúÑñ ãöäú ÔóåóÇÏóÊöåöãú.
æóÞóÏú ãóÖóì ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÓúÊóÔúåöÏõæÇ ÔóåöíÏóíúäö ãöäú ÑöÌÇáößõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [282] ¡ Ãóäøó ÍóÞöíÞóÉó ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÅöÎúÈóÇÑñ áöÊóÕúÏöíÞö ãõÎúÈöÑò¡ æóÊóßúÐöíÈö ãõÎúÈöÑò ÂÎóÑó. æóÊóÞóÏøóãó ÃóäøóåóÇ ÊõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúÎóÈóÑö ÇáúãõÍóÞøöÞö ÇáøóÐöí áóÇ íóÊóØóÑøóÞõåõ ÇáÔøóßøõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÔóåöÏó Çááøóåõ Ãóäøóåõ áóÇ Åöáåó ÅöáøóÇ åõæó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [18] . ÝóÇáÔøóåóÇÏóÉõ Ýöí Þóæúáöåö: áßöäö Çááøóåõ íóÔúåóÏõ ÃõØúáöÞóÊú Úóáóì ÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÈöäõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö ãöäó Çááøóåö ÅöØúáóÇÞðÇ ãóÌóÇÒöíøðÇ¡ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑó ÊóÖóãøóäó ÊóÕúÏöíÞó ÇáÑøóÓõæáö æóÊóßúÐöíÈó ãõÚóÇäóÏöíåö¡ æóåõæó ÅöØúáóÇÞñ Úóáóì æóÌúåö ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö ãöäó ÇáúÅöØúáóÇÞö ÇáúÍóÞöíÞöíøö åõæó ÛóíúÑõ ÇáúÅöØúáóÇÞö ÇáøóÐöí Ýöí Þóæúáöåö: ÔóåöÏó Çááøóåõ Ãóäøóåõ áóÇ Åöáåó ÅöáøóÇ åõæó [Âá ÚãÑóÇä: 18] ÝóÅöäøóåõ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúãóÌóÇÒö ÇáúãõÑúÓóáö. æóÚõØöÝó ÔóåóÇÏóÉõ ÇáúãóáóÇÆößóÉö Úóáóì ÔóåóÇÏóÉö Çááøóåö: áöÒöíóÇÏóÉö ÊóÞúÑöíÑö åóÐöåö ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÈöÊóÚóÏøõÏö ÇáÔøõåõæÏö¡ æóáöÃóäøó ÔóåóÇÏóÉó Çááøóåö ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáúÚöáúãö æóÔóåóÇÏóÉó ÇáúãóáóÇÆößóÉö(6/44)
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÕóÏøõæÇ Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö ÞóÏú ÖóáøõæÇ ÖóáóÇáðÇ ÈóÚöíÏðÇ (167)
ÍóÞöíÞóÉñ. æóÅöÙúåóÇÑõ ÝöÚúáö íóÔúåóÏõæäó ãóÚó æõÌõæÏö ÍóÑúÝö ÇáúÚóØúÝö áöáÊøóÃúßöíÏö. æóÍóÑúÝõ (áóßöäú) ÈöÓõßõæäö Çáäøõæäö ãõÎóÝøóÝõ áóßöäøó ÇáúãõÔóÏøóÏóÉö Çáäøõæäö ÇáøóÊöí åöíó ãöäú ÃóÎóæóÇÊö (Åöäøó) æóÅöÐóÇ ÎõÝøöÝóÊú ÈóØõáó ÚóãóáõåóÇ.
æóÞóæúáõåõ: æóßóÝì ÈöÇááøóåö ÔóåöíÏÇð íóÌúÑöí Úóáóì ÇáöÇÍúÊöãóÇáóíúäö.
æóÞóæúáõåõ: ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó ÃóäúÒóáóåõ ÈöÚöáúãöåö æóÞóÚó ÊóÍúæöíáñ Ýöí ÊóÑúßöíÈö ÇáúÌõãúáóÉö áöÞóÕúÏö ÇáúÅöÌúãóÇáö ÇáøóÐöí íóÚúÞõÈõåõ ÇáÊøóÝúÕöíáõ¡ áöíóßõæäó ÃóæúÞóÚó Ýöí ÇáäøóÝúÓö. æóÃóÕúáõ ÇáúßóáóÇãö: íóÔúåóÏõ ÈöÅöäúÒóÇáö ãóÇ ÃóäúÒóáóåõ Åöáóíúßó ÈöÚöáúãöåö áöÃóäøó Þóæúáóåõ: ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó áóãú íõÝóÏö ÇáúãóÔúåõæÏõ Èöåö ÅöáøóÇ ÖöãúäðÇ ãóÚó ÇáúãóÔúåõæÏö Ýöíåö ÅöÐú ÌöíÁó ÈöÇÓúãö ÇáúãóæúÕõæáö áöíõæÕöáó ÈöÕöáóÉò ÝöíåóÇ ÅöíãóÇÁñ Åöáóì ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ æóãóÚó Ðóáößó áóãú íõÐúßóÑö ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÇáøóÐöí åõæó ÍóÞøõ ãóÏúÎõæáö ÇáúÈóÇÁö ÈóÚúÏó ãóÇÏøóÉö ÔóåöÏó¡ ÝóÊóßõæäõ ÌõãúáóÉõ ÃóäúÒóáóåõ ÈöÚöáúãöåö ãõßóãøöáóÉó ãóÚúäóì ÇáÔøóåóÇÏóÉö. æóåóÐóÇ ÞóÑöíÈñ ãöäó ÇáÊøóÍúæöíáö ÇáøóÐöí íóÓúÊóÚúãöáõåõ ÇáúÚóÑóÈõ Ýöí ÊóãúíöíÒö ÇáäøöÓúÈóÉö. æóÞóÇáó
ÇáÒøóãóÎúÔóÑöíøõ: «ãóæúÞöÚõ Þóæúáöåö: ÃóäúÒóáóåõ ÈöÚöáúãöåö ãöäú Þóæúáöåö: áßöäö Çááøóåõ íóÔúåóÏõ ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó ãóæúÞöÚõ ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúãõÝóÓøöÑóÉö áöÃóäøóåõ ÈóíóÇäñ áöáÔøóåóÇÏóÉö æóÃóäøó ÔóåóÇÏóÊóåõ ÈöÕöÍøóÊöåö Ãóäøóåõ ÃóäúÒóáóåõ ÈöÇáäøóÙúãö ÇáúãõÚúÌöÒö» . ÝóáóÚóáøóåõ íóÌúÚóáõ ÌõãúáóÉó áßöäö Çááøóåõ íóÔúåóÏõ ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó ãõÓúÊóÞöáøóÉð ÈöÇáúÝóÇÆöÏóÉö¡ æóÃóäøó ãóÚúäóì ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó ÈöÕöÍøóÉö ãóÇ ÃóäúÒóáó Åöáóíúßó¡ æóãóÇ ÐóßóÑúÊõåõ ÃóÚúÑóÞõ Ýöí ÇáúÈóáóÇÛóÉö.
æóãóÚúäóì ÃóäúÒóáóåõ ÈöÚöáúãöåö Ãóíú ãõÊóáóÈøöÓðÇ ÈöÚöáúãöåö¡ Ãóíú ÈóÇáöÛðÇ ÇáúÛóÇíóÉó Ýöí ÈóÇÈö ÇáúßõÊõÈö ÇáÓøóãóÇæöíøóÉö¡ ÔóÃúäõ ãóÇ íóßõæäõ ÈöÚöáúãò ãöäó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóãóÚúäóì Ðóáößó Ãóäøóåõ ãõÚúÌöÒñ áóÝúÙðÇ æóãóÚúäðì¡ ÝóßóãóÇ ÃóÚúÌóÒó ÇáúÈõáóÛóÇÁó ãöäú Ãóåúáö ÇááøöÓóÇäö ÃóÚúÌóÒó ÇáúÚõáóãóÇÁó ãöäú Ãóåúáö ÇáúÍóÞóÇÆöÞö ÇáúÚóÇáöíóÉö.
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: æóßóÝì ÈöÇááøóåö ÔóåöíÏÇð ÒóÇÆöÏóÉñ áöáÊøóÃúßöíÏö¡ æóÃóÕúáõåõ: ßóÝóì Çááøóåõ ÔóåöíÏðÇ ßóÞóæúáöåö:
ßóÝóì ÇáÔøóíúÈõ æóÇáúÅöÓúáóÇãõ áöáúãóÑúÁö äóÇåöíðÇ Ãóæú íõÖóãøóäõ (ßóÝóì) ãóÚúäóì ÇÞúÊóäöÚõæÇ¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÈóÇÁ ááÊÚÏíÉ.
[167]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÂíóÉ 167]
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÕóÏøõæÇ Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö ÞóÏú ÖóáøõæÇ ÖóáÇáÇð ÈóÚöíÏÇð(6/45)
(167)
íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ åõäóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö¡ Ãóíö ÇáúíóåõæÏó¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÌõãúáóÉõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÝóÐúáóßóÉö áöáúßóáóÇãö ÇáÓøóÇÈöÞö ÇáÑøóÇÏøö Úóáóì ÇáúíóåõæÏö ãöäó ÇáÊøóÍóÇæõÑö ÇáúãõÊóÞóÏøöãö. æóÕóÏøõåõãú Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ãöäú ÕóÏøö ÇáúÞóÇÕöÑö ÇáøóÐöí ÞöíóÇÓõ ãõÖóÇÑöÚöåö íóÕöÏøõ- ÈößóÓúÑö ÇáÕøóÇÏö-¡ Ãóíú ÃóÚúÑóÖõæÇ Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö. Ãóíö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ãóæú åõæó ãöäú ÕóÏøó ÇáúãõÊóÚóÏøöí ÇáøóÐöí ÞöíóÇÓõ ãõÖóÇÑöÚöåö- ÈöÖóãøö ÇáÕøóÇÏö-¡ Ãóíú ÕóÏøõæÇ ÇáäøóÇÓó. æóÍõÐöÝó ÇáúãóÝúÚõæáõ áöÞóÕúÏö ÇáÊøóßúËöíÑö. ÝóÞóÏú ßóÇäó ÇáúíóåõæÏõ íóÊóÚóÑøóÖõæäó áöáúãõÓúáöãöíäó ÈöÇáúÝöÊúäóÉö¡ æóíõÞóæøõæäó ÃóæúåóÇãó ÇáúãõÔúÑößöíäó ÈöÊóßúÐöíÈöåöãõ ÇáäøóÈöíÁó Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ ßóãóÇ åõæó ÇáúÛóÇáöÈõ Ýöí ÅöØúáóÇÞö åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÌõãúáóÉõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ¡ ÇäúÊóÞóáó Åöáóíúåö ÈöãõäóÇÓóÈóÉö ÇáúÎóæúÖö Ýöí ãõäóÇæóÇÉö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö áöáúÅöÓúáóÇãö. æóÕóÏøõåõãú Úóäú ÓóÈöíáö Çááøóåö¡ Ãóíú ÕóÏøõåõãõ ÇáäøóÇÓó Úóäö ÇáÏøõÎõæáö Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ãóÔúåõæÑñ.
æóÇáÖøóáóÇáõ ÇáúßõÝúÑõ áöÃóäøóåõ ÖóíóÇÚñ Úóäö ÇáúÅöíãóÇäö¡ ÇáøóÐöí åõæó ØóÑöíÞõ ÇáúÎóíúÑö æóÇáÓøóÚóÇÏóÉö¡ ÝóÅöØúáóÇÞõ ÇáÖøóáóÇáö Úóáóì ÇáúßõÝúÑö ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ ãóÈúäöíøóÉñ Úóáóì ÇÓúÊöÚóÇÑóÉö ÇáØøóÑöíÞö ÇáúãõÓúÊóÞöíãö áöáúÅöíãóÇäö. æóæóÕúÝõ ÇáÖøóáóÇáö ÈöÇáúÈóÚöíÏö ãóÚó Ãóäøó ÇáúÈõÚúÏó ãöäú ÕöÝóÇÊö ÇáúãóÓóÇÝóÇÊö åõæó ÇÓúÊöÚóÇÑóÉõ ÇáúÈõÚúÏö áöÔöÏøóÉö ÇáÖøóáóÇáö æóßóãóÇáöåö Ýöí äóæúÚöåö¡ ÈöÍóíúËõ áóÇ íõÏúÑóßõ ãöÞúÏóÇÑõåõ¡ æóåõæó ÊóÔúÈöíåñ ÔóÇÆöÚñ Ýöí ßóáóÇãöåöãú: Ãóäú íõÔóÈøöåõæÇ ÈõáõæÛó ÇáúßóãóÇáö ÈöãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÇáúãóÓóÇÝóÇÊö æóÇáäøöåóÇíóÇÊö ßóÞóæúáöåöãú: ÈóÚöíÏõ ÇáúÛóæúÑö¡ æóÈóÚöíÏõ ÇáúÞóÚúÑö¡ æóáóÇ äöåóÇíóÉó áóåõ¡ æóáóÇ ÛóÇíóÉó áóåõ¡ æóÑóÌõáñ ÈóÚöíÏõ ÇáúåöãøóÉö¡ æóÈóÚöíÏõ ÇáúãóÑúãóì¡ æóáóÇ ãõäúÊóåóì áößöÈóÇÑöåóÇ¡ æóÈóÍúÑñ áóÇ ÓóÇÍöáó áóåõ¡ æóÞóæúáöåöãú:
åóÐóÇ ÅöÛúÑóÇÞñ Ýöí ßóÐóÇ.
æóãöäú ÈóÏöíÚö ãõäóÇÓóÈóÊöåö åõäóÇ Ãóäøó ÇáÖøóáóÇáó ÇáúÍóÞöíÞöíøó íóßõæäõ Ýöí ÇáúÝóíóÇÝöí æóÇáúãóæóÇãöí¡ ÝóÅöÐóÇ ÇÔúÊóÏøó ÇáÊøöíåõ æóÇáÖøóáóÇáõ ÈóÚõÏó ÕóÇÍöÈõåõ Úóäö ÇáúãóÚúãõæÑö¡ ÝóßóÇäó Ýöí æóÕúÝöåö ÈöÇáúÈóÚöíÏö ÊóÚóÇåõÏñ áöáúÍóÞöíÞóÉö¡ æóÅöíãóÇÁñ Åöáóì Ãóäøó Ýöí ÅöØúáóÇÞöåö Úóáóì ÇáúßõÝúÑö æóÇáúÌóåúáö äÞáÇ ÚÑÝíÇ.(6/46)
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÙóáóãõæÇ áóãú íóßõäö Çááøóåõ áöíóÛúÝöÑó áóåõãú æóáóÇ áöíóåúÏöíóåõãú ØóÑöíÞðÇ (168) ÅöáøóÇ ØóÑöíÞó Ìóåóäøóãó ÎóÇáöÏöíäó ÝöíåóÇ ÃóÈóÏðÇ æóßóÇäó Ðóáößó Úóáóì Çááøóåö íóÓöíÑðÇ (169)
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÇáúÂíóÇÊ 168 Åöáóì 169]
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÙóáóãõæÇ áóãú íóßõäö Çááøóåõ áöíóÛúÝöÑó áóåõãú æóáÇ áöíóåúÏöíóåõãú ØóÑöíÞÇð (168) ÅöáÇøó ØóÑöíÞó Ìóåóäøóãó ÎÇáöÏöíäó ÝöíåÇ ÃóÈóÏÇð æóßÇäó Ðáößó Úóáóì Çááøóåö íóÓöíÑÇð (169)
ÇáúÌõãúáóÉõ ÈóíóÇäñ áöÌõãúáóÉö ÞóÏú ÖóáøõæÇ ÖóáÇáðÇ ÈóÚöíÏÇð [ÇáäøöÓóÇÁ: 167] ¡ áöÃóäøó ÇáÓøóÇãöÚó íóÊóÑóÞøóÈõ ãóÚúÑöÝóÉó ÌóÒóÇÁö åóÐóÇ ÇáÖáÇá ÞÈíøäÊå åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ.
æóÅöÚóÇÏóÉõ ÇáúãóæúÕõæáö æóÕöáóÊöåö Ïõæäó Ãóäú íõÐúßóÑó ÖóãöíÑõåõãú áöÊõÈúäóì Úóáóíúåö ÕöáóÉõ æóÙóáóãõæÇ¡ æóáöÃóäøó Ýöí ÊóßúÑöíÑö ÇáÕøöáóÉö ÊóäúÏöíÏðÇ Úóáóíúåöãú. æóíóÌöíÁõ Úóáóì ÇáúæóÌúåóíúäö Ýöí ÇáúãõÑóÇÏö ãöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ Ãóäú íóßõæäó ÚóØúÝõ ÇáÙøõáúãö Úóáóì ÇáúßõÝúÑö Ýöí Þóæúáöåö: Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÙóáóãõæÇ ÅöãøóÇ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö Ùõáúãõ ÇáäøóÝúÓö¡ æóÙõáúãõ ÇáäøóÈöíÁö æóÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóÐóáößó ÇááøóÇÆöÞõ ÈöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóÅöãøóÇ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö ÇáÔøöÑúßõ¡ ßóãóÇ åõæó ÔóÇÆöÚñ Ýöí ÇÓúÊöÚúãóÇá ÇáúÞõÑúÂä ßóÞóæúáöå: Åöäøó ÇáÔøöÑúßó áóÙõáúãñ ÚóÙöíãñ [áõÞúãóÇä: 13] ¡ Ýóíóßõæäõ ãöäú ÚóØúÝö ÇáúÃóÎóÕøö Úóáóì ÇáúÃóÚóãøö Ýöí ÇáúÃóäúæóÇÚö æóÅöãøóÇ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö ÇáÊøóÚóÏøöí Úóáóì ÇáäøóÇÓö¡ ßóÙõáúãöåöãõ ÇáäøóÈöíÁó Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÅöÎúÑóÇÌöåö ãöäú ÃóÑúÖöåö¡ æóÊóÃúáöíÈö ÇáäøóÇÓö Úóáóíúåö¡ æóÛóíúÑö Ðóáößó¡ æóÙõáúãöåöãõ ÇáúãõÄúãöäöíäó ÈöÊóÚúÐöíÈöåöãú Ýöí Çááøóåö¡ æóÅöÎúÑóÇÌöåöãú¡ æóãõÕóÇÏóÑóÊöåöãú Ýöí ÃóãúæóÇáöåöãú¡ æóãõÚóÇãóáóÊöåöãú ÈöÇáäøöÝóÇÞö æóÇáÓøõÎúÑöíóÉö æóÇáúÎöÏóÇÚö æóÅöãøóÇ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö ÇÑúÊößóÇÈõ ÇáúãóÝóÇÓöÏö æóÇáúÌóÑóÇÆöãö ãöãøóÇ ÇÓúÊóÞóÑøó ÚöäúÏó Ãóåúáö ÇáúÚõÞõæáö Ãóäøóåõ Ùõáúãñ æóÚõÏúæóÇäñ.
æóÞóæúáõåõ: áóãú íóßõäö Çááøóåõ áöíóÛúÝöÑó áóåõãú ÕöíÛóÉõ ÌõÍõæÏò¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
ãóÇ ßÇäó áöÈóÔóÑò Ãóäú íõÄúÊöíóåõ Çááøóåõ ÇáúßöÊÇÈó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [79] ¡ Ýóåöíó ÊóÞúÊóÖöí ÊóÍúÞöíÞó ÇáäøóÝúíö¡ æóÞóÏú äõÝöíó Úóäö Çááøóåö Ãóäú íóÛúÝöÑó áóåõãú ÊóÍúÐöíÑðÇ ãöäó ÇáúÈóÞóÇÁö Úóáóì ÇáúßõÝúÑö æóÇáÙøõáúãö¡ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúÍõßúãó äöíØó ÈöÇáúæóÕúÝö æóáóãú íõäóØú ÈöÃóÔúÎóÇÕò ãóÚúÑõæÝöíäó¡ ÝóÅöäú åõãú ÃóÞúáóÚõæÇ Úóäö ÇáúßõÝúÑö æóÇáÙøõáúãö áóãú íóßõæäõæÇ ãöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÙóáóãõæÇ. æóãóÚúäóì äóÝúíö Ãóäú íóåúÏöíóåõãú ØóÑöíÞðÇ: Åöäú ßóÇäó ØóÑöíÞÇ íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö Ýóåõæó æóÇÖöÍñ: Ãóíú áóÇ íåúÏöíåã ØóÑöíÞÇ ÈæÕáåã Åöáóì ãóßóÇäò ÅöáøóÇ ØóÑöíÞðÇ íõæóÕøöáõ Åöáóì Ìóåóäøóãó. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó ãöäó ÇáØøóÑöíÞö ÇáúÂíóÇÊõ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ¡ ßóÞóæúáöåö: ÇåúÏöäóÇ ÇáÕøöÑÇØó ÇáúãõÓúÊóÞöíãó [ÇáúÝóÇÊöÍóÉ: 6] . ÝóäóÝúíõ åóÏúíöåöãú Åöáóíúåö(6/47)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÞóÏú ÌóÇÁóßõãõ ÇáÑøóÓõæáõ ÈöÇáúÍóÞøö ãöäú ÑóÈøößõãú ÝóÂãöäõæÇ ÎóíúÑðÇ áóßõãú æóÅöäú ÊóßúÝõÑõæÇ ÝóÅöäøó áöáøóåö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóßóÇäó Çááøóåõ ÚóáöíãðÇ ÍóßöíãðÇ (170)
ÅöäúÐóÇÑñ ÈöÃóäøó ÇáúßõÝúÑó æóÇáÙøõáúãó ãöäú ÔóÃúäöåöãóÇ Ãóäú íõÎóíøöãóÇ Úóáóì ÇáúÞóáúÈö ÈöÛöÔóÇæóÉò ÊóãúäóÚõåõ ãöäú æõÕõæáö ÇáúåõÏóì Åöáóíúåö¡ áöíõÍóÐøöÑó ÇáúãõÊóáóÈøöÓó ÈöÇáúßõÝúÑö æóÇáÙøõáúãö ãöäó ÇáÊøóæóÛøõáö ÝöíåöãóÇ¡ ÝóáóÚóáøóåõ Ãóäú íõÕúÈöÍó æóáóÇ
ãõÎóáøöÕó áóåõ ãöäúåõãóÇ. æóäóÝúíõ åõÏóì Çááøóåö ÅöíøóÇåõãú Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ãóÌóÇÒñ ÚóÞúáöíøñ Ýöí äóÝúíö ÊóíúÓöíÑö ÃóÓúÈóÇÈö ÇáúåõÏóì ÈöÍóÓóÈö ÞóÇäõæäö ÍõÕõæáö ÇáúÃóÓúÈóÇÈö æóÍõÕõæáö ÂËóÇÑöåóÇ ÈóÚúÏóåóÇ. æóÚóáóì Ãóíøö ÇáöÇÍúÊöãóÇáóíúäö ÝóÊóæúÈóÉõ ÇáúßóÇÝöÑö ÇáÙøóÇáöãö ÈöÇáúÅöíãóÇäö ãóÞúÈõæáóÉñ¡ æóßóËöíÑðÇ ãóÇ Âãóäó ÇáúßóÇÝöÑõæäó ÇáÙøóÇáöãõæäó æóÍóÓõäó ÅöíãóÇäõåõãú¡ æóÂíóÇÊõ ÞóÈõæáö ÇáÊøóæúÈóÉö¡ æóßóÐóáößó ãõÔóÇåóÏóÉõ ÇáúæóÇÞöÚö¡ ãöãøóÇ íóåúÏöí Åöáóì ÊóÃúæöíáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóÊóÞóÏøóãó äóÙöíÑõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÞóÑöíÈðÇ¡ Ãóíö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Ëõãøó ßóÝóÑõæÇ [ÇáäøöÓóÇÁ: 137] ÇáúÂíóÉó.
æóÞóæúáõåõ: ÅöáøóÇ ØóÑöíÞó Ìóåóäøóãó ÇÓúÊöËúäóÇÁñ ãõÊøóÕöáñ Åöäú ßóÇäó ÇáØøóÑöíÞõ ÇáøóÐöí äóÝóì åóÏúíóåõãú Åöáóíúåö ÇáØøóÑöíÞó ÇáúÍóÞöíÞöíøó¡ æóãõäúÞóØöÚñ Åöäú ÃõÑöíÏó ÈöÇáØøóÑöíÞö ÇáúÃóæøóáö ÇáúåõÏóì. æóÝöí åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÊóÃúßöíÏõ ÇáÔøóíúÁö ÈöãóÇ íõÔúÈöåõ ÖöÏøóåõ: áöÃóäøó ÇáúßóáóÇãó ãóÓõæÞñ áöáúÅöäúÐóÇÑö¡ æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ Ýöíåö ÑóÇÆöÍóÉõ ÅöØúãóÇÚò¡ Ëõãøó ÅöÐóÇ ÓõãöÚó ÇáúãõÓúÊóËúäóì ÊóÈóíøóäó Ãóäøóåõ ãöäú ÞóÈöíáö ÇáúÅöäúÐóÇÑö. æóÝöíåö Êóåóßøõãñ áöÃóäøóåõ ÇÓúÊóËúäóì ãöäó ÇáØøóÑöíÞö ÇáúãóÚúãõæáö áöíóåúÏöíóåõãú¡ æóáóíúÓó ÇáúÅöÞúÍóÇãõ Èöåöãú Ýöí ØóÑöíÞö Ìóåóäøóãó ÈöåóÏúíò áöÃóäøó ÇáúåóÏúíó åõæó ÅöÑúÔóÇÏõ ÇáÖøóÇáøö Åöáóì ÇáúãóßóÇäö ÇáúãóÍúÈõæÈö.
æóáöÐóáößó ÚóÞøóÈóåõ ÈöÞóæúáöåö: æóßÇäó Ðáößó Ãóíö ÇáúÅöÞúÍóÇãõ Èöåöãú Ýöí ØóÑöíÞö ÇáäøóÇÑö Úóáóì Çááøóåö íóÓöíÑðÇ ÅöÐú áóÇ íõÚúÌöÒõåõ ÔóíúÁñ¡ æóÅöÐú åõãú ÚóÈöíÏõåõ íóÕúÑöÝõåõãú Åöáóì ÍóíúËõ íóÔóÇÁ.
[170]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÂíóÉ 170]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÞóÏú ÌÇÁóßõãõ ÇáÑøóÓõæáõ ÈöÇáúÍóÞøö ãöäú ÑóÈøößõãú ÝóÂãöäõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú æóÅöäú ÊóßúÝõÑõæÇ ÝóÅöäøó áöáøóåö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóßÇäó Çááøóåõ ÚóáöíãÇð ÍóßöíãÇð (170)
ÈóÚúÏó ÇÓúÊöÝúÑóÇÛö ÇáúÍöæóÇÑö ãóÚó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ Ëõãøó ÎöØóÇÈö Ãóåúáö ÇáúßõÝúÑö ÈöãóÇ åõæó ÕóÇáöÍñ áöÃóäú íóßõæäó ÔóÇãöáðÇ áöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æõÌøöåó ÇáúÎöØóÇÈõ Åöáóì ÇáäøóÇÓö ÌóãöíÚðÇ:(6/48)
áöíóßõæäó ÊóÐúíöíáðÇ æóÊóÃúßöíÏðÇ áöãóÇ ÓóÈóÞóåõ¡ ÅöÐú ÞóÏú ÊóåóíøóÃó ãöäó ÇáúÞóæóÇÑöÚö ÇáÓøóÇáöÝóÉö ãóÇ ÞóÇãóÊú Èöåö ÇáúÍõÌøóÉõ¡ æóÇÊøóÓóÚóÊö ÇáúãóÍóÌøóÉõ¡ ÝóßóÇäó ÇáúãóÞóÇãõ áöáúÃóãúÑö ÈöÇÊøöÈóÇÚö ÇáÑøóÓõæáö æóÇáúÅöíãóÇäö. æóßóÐóáößó ÔóÃúäõ ÇáúÎóØöíÈö ÅöÐóÇ ÊóåóíøóÃóÊö ÇáúÃóÓúãóÇÚõ¡ æóáóÇäóÊö ÇáØøöÈóÇÚõ.
æóíõÓóãøóì åóÐóÇ ÈöÇáúãóÞúÕöÏö ãöäó ÇáúÎöØóÇÈö¡ æóãóÇ íóÊóÞóÏøóãõåõ ÈöÇáúãõÞóÏøöãóÉö. Úóáóì Ãäø ÇáúÎØÇÈ ÈíÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ íóÚúäöí ÎõÕõæÕó ÇáúãõÔúÑößöíäó Ýöí ÇáúÛóÇáöÈö¡ æóåõæó ÇáúãõäóÇÓöÈõ áöÞóæúáöåö: ÝóÂãöäõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú.
æóÇáÊøóÚúÑöíÝõ Ýöí ÇáÑøóÓõæáõ áöáúÚóåúÏö¡ æóåõæó ÇáúãóÚúåõæÏõ Èóíúäó ÙóåúÑóÇäóíúåöãú. (æÇáÍÞø) åõæó ÇáÔøóÑöíÚóÉõ æóÇáúÞõÑúÂäõ¡ æãöäú ÑóÈøößõãú ãõÊóÚóáøöÞñ Èö ÌÇÁóßõãõ¡ Ãóæú ÕöÝóÉñ áöáúÍóÞøö¡ æó (ãöäú) áöáöÇÈúÊöÏóÇÁö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ÝöíåöãóÇ¡ æóÊóÚúÏöíóÉõ ÌóÇÁó Åöáóì ÖóãöíÑö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÊóÑúÛöíÈñ áóåõãú Ýöí ÇáúÅöíãóÇäö áöÃóäøó ÇáøóÐöí íóÌöíÁõ ãõåúÊóãøðÇ ÈöäóÇÓò íóßõæäõ ÍóÞøðÇ Úóáóíúåöãú Ãóäú íóÊøóÈöÚõæåõ¡ æóÃóíúÖðÇ Ýöí ØóÑöíÞö ÇáúÅöÖóÇÝóÉö ãöäú Þóæúáöåö ÑóÈøößõãú ÊóÑúÛöíÈñ ËóÇäò áöãóÇ ÊóÏõáøõ Úóáóíúåö ãöäö ÇÎúÊöÕóÇÕöåöãú ÈöåóÐóÇ ÇáÏøöíäö ÇáøóÐöí åõæó ÂÊò ãöäú ÑóÈøöåöãú¡ ÝóáöÐóáößó ÃõÊöíó ÈöÇáúÃóãúÑö
ÈöÇáúÅöíãóÇäö ãõÝóÑøóÚðÇ Úóáóì åóÇÊöåö ÇáúÌõãóáö ÈöÞóæúáöåö: ÝóÂãöäõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú.
æóÇäúÊóÕóÈó ÎóíúÑÇð Úóáóì ÊóÚóáøõÞöåö ÈöãóÍúÐõæÝò áóÇÒöãö ÇáúÍóÐúÝö Ýöí ßóáóÇãöåöãú áößóËúÑóÉö ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö¡ ÝóÌóÑóì ãóÌúÑóì ÇáúÃóãúËóÇáö¡ æóÐóáößó ÝöíãóÇ Ïóáøó Úóáóì ÇáúÃóãúÑö æóÇáäøóåúíö ãöäó ÇáúßóáóÇãö äóÍúæó ÇäúÊóåõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 171] ¡ æóæóÑóÇÁóßó ÃóæúÓóÚó áóßó¡ Ãóíú ÊóÃóÎøóÑú¡ æóÍóÓúÈõßó ÎóíúÑðÇ áóßó¡ æóÞóæúáõ ÚõãóÑó Èúäö ÃóÈöí ÑóÈöíÚóÉó:
ÝóæóÇÚöÏöíåö ÓóÑúÍóÊóíú ãóÇáößò ... Ãóæö ÇáÑøõÈóì ÈóíúäóåõãóÇ. ÃóÓúåóáóÇ
ÝóäóÕúÈõåõ ãöãøóÇ áóãú íõÎúÊóáóÝú Ýöíåö Úóäö ÇáúÚóÑóÈö¡ æóÇÊøóÝóÞó Úóáóíúåö ÃóÆöãøóÉõ ÇáäøóÍúæö¡ æóÅöäøóãóÇ ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí ÇáúãóÍúÐõæÝö: ÝóÌóÚóáóåõ ÇáúÎóáöíáõ æóÓöíÈóæóíúåö ÝöÚúáðÇ ÃóãúÑðÇ ãóÏúáõæáðÇ Úóáóíúåö ãöäú ÓöíóÇÞö ÇáúßóáóÇãö¡ ÊóÞúÏöíÑõåõ: ÇíúÊö Ãóæö ÇÞúÕöÏú¡ ÞóÇáóÇ: áöÃóäøóßó áóãøóÇ ÞõáúÊó áóåõ: ÇäúÊóåö¡ Ãóæö ÇÝúÚóáú¡ Ãóæú ÍóÓúÈõßó¡ ÝóÃóäúÊó ÊóÍúãöáõåõ Úóáóì ÔóíúÁò ÂÎóÑó ÃóÝúÖóáó áóåõ. æóÞóÇáó ÇáúÝóÑøóÇÁõ ãöäó ÇáúßõæÝöíøöíäó: åõæó Ýöí ãöËúáöåö ÕöÝóÉõ ãóÕúÏóÑò ãóÍúÐõæÝò¡ æóåõæó áóÇ íóÊóÃóÊøóì ÝöíãóÇ ßóÇäó ãõäúÊóÕöÈðÇ ÈóÚúÏó äóåúíò¡ æóáóÇ ÝöíãóÇ ßóÇäó ãõäúÊóÕöÈðÇ ÈóÚúÏó ÛóíúÑö ãõÊóÕóÑøöÝò¡ äóÍúæó: æóÑóÇÁóßó æóÍóÓúÈõßó.
æóÞóÇáó ÇáúßöÓóÇÆöíøõ æóÇáúßõæÝöíøõæäó: äõÕöÈó ÈößóÇäó ãóÍúÐõæÝóÉò ãóÚó ÎóÈóÑöåóÇ¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: íóßõäú ÎóíúÑðÇ. æóÚöäúÏöí:
Ãóäøóåõ ãóäúÕõæÈñ Úóáóì(6/49)
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú æóáóÇ ÊóÞõæáõæÇ Úóáóì Çááøóåö ÅöáøóÇ ÇáúÍóÞøó ÅöäøóãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóßóáöãóÊõåõ ÃóáúÞóÇåóÇ Åöáóì ãóÑúíóãó æóÑõæÍñ ãöäúåõ ÝóÂãöäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÑõÓõáöåö æóáóÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáóÇËóÉñ ÇäúÊóåõæÇ ÎóíúÑðÇ áóßõãú ÅöäøóãóÇ Çááøóåõ Åöáóåñ æóÇÍöÏñ ÓõÈúÍóÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóßóÝóì ÈöÇááøóåö æóßöíáðÇ (171)
ÇáúÍóÇáö ãöäó ÇáúãóÕúÏóÑö ÇáøóÐöí ÊóÖóãøóäóåõ ÇáúÝöÚúáõ¡ æóÍúÏóåõ¡ Ãóæú ãóÚó ÍóÑúÝö Çáäøóåúíö¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ÝóÂãóäõæÇ ÍóÇáó ßóæúäö ÇáúÅöíãóÇäö ÎóíúÑðÇ¡ æóÍóÓúÈõßó ÍóÇáõ ßóæúäö ÇáöÇßúÊöÝóÇÁö ÎóíúÑðÇ¡ æóáóÇ ÊóÝúÚóáú ßóÐóÇ ÍóÇáó ßóæúäö ÇáöÇäúÊöåóÇÁö ÎóíúÑðÇ. æóÚóæúÏõ ÇáúÍóÇáö Åöáóì ãóÕúÏóÑö ÇáúÝöÚúáö Ýöí ãóËóáöåö ßóÚóæúÏö ÇáÖøóãöíÑö Åöáóíúåö Ýöí Þóæúáöåö: ÇÚúÏöáõæÇ åõæó ÃóÞúÑóÈõ áöáÊøóÞúæì [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 8] ¡ áóÇ ÓöíøóãóÇ æóÞóÏú ÌóÑóì åóÐóÇ ãóÌúÑóì ÇáúÃóãúËóÇáö¡ æóÔóÃúäõ ÇáúÃóãúËóÇáö ÞõæøóÉõ ÇáúÅöíÌóÇÒö. æóÞóÏú ÞóÇáó ÈöÐóáößó ÈóÚúÖõ ÇáúßõæÝöíøöíäó æóÃóÈõæ ÇáúÈóÞóÇÁö.
æóÞóæúáõåõ æóÅöäú ÊóßúÝõÑõæÇ ÃõÑöíÏó Èöåö Ãóäú ÊóÈúÞóæúÇ Úóáóì ßõÝúÑößõãú.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÅöäøó áöáøóåö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö åõæó Ïóáöíáñ Úóáóì ÌóæóÇÈö ÇáÔøóÑúØö¡ æóÇáúÌóæóÇÈõ ãóÍúÐõæÝñ áöÃóäøó ÇáÊøóÞúÏöíÑó: Åöäú ÊóßúÝõÑõæÇ ÝóÅöäøó Çááøóåó Ûóäöíøñ Úóäú ÅöíãóÇäößõãú áöÃóäøó áöáøóåö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóæóÇÊ æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ æóÕóÑøóÍó ÈöãóÇ ÍõÐöÝó åõäóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáÒøõãóÑö [7] Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäú ÊóßúÝõÑõæÇ ÝóÅöäøó Çááøóåó Ûóäöíøñ Úóäúßõãú æóÝöíåö ÊóÚúÑöíÖñ ÈöÇáúãõÎóÇØóÈöíäó¡ Ãóíú Åöäøó ßõÝúÑóßõãú áóÇ íõÝúáöÊõßõãú ãöäú ÚöÞóÇÈöåö¡ áöÃóäøóßõãú ÚóÈöíÏõåõ¡ áöÃóäøó áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóæóÇÊ æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö.
[171]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÂíóÉ 171]
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ Úóáóì Çááøóåö ÅöáÇøó ÇáúÍóÞøó ÅöäøóãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóßóáöãóÊõåõ ÃóáúÞÇåÇ Åöáì ãóÑúíóãó æóÑõæÍñ ãöäúåõ ÝóÂãöäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÑõÓõáöåö æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ ÇäúÊóåõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú ÅöäøóãóÇ Çááøóåõ Åöáåñ æÇÍöÏñ ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóßóÝì ÈöÇááøóåö æóßöíáÇð (171)
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ Úóáóì Çááøóåö ÅöáøóÇ ÇáúÍóÞøó ÅöäøóãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóßóáöãóÊõåõ ÃóáúÞÇåÇ Åöáì ãóÑúíóãó æóÑõæÍñ ãöäúåõ.
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ ÈöÎöØóÇÈò ãõæóÌøóåò Åöáóì ÇáäøóÕóÇÑóì ÎóÇÕøóÉð. æóÎõæØöÈõæÇ ÈöÚõäúæóÇäö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÃóäøóåõãú ÎóÇáóÝõæÇ ßöÊóÇÈóåõãú. æóÞóÑöíäóÉõ Ãóäøóåõãõ ÇáúãõÑóÇÏõ åöíó Þóæúáõåõ: ÅöäøóãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Åöáóì Þóæúáå: äú íóßõæäó ÚóÈúÏÇð áöáøóåö
[ÇáäøöÓóÇÁ: 172] ÝóÅöäøóåõ ÈóíóÇäñ áöáúãõÑóÇÏö ãöäú ÅöÌúãóÇáö Þóæúáöåö:
áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ Úóáóì Çááøóåö ÅöáøóÇ ÇáúÍóÞøó æóÇÈúÊõÏöÆóÊú ãóæúÚöÙóÊõåõãú ÈöÇáäøóåúíö Úóäö ÇáúÛõáõæøö áöÃóäøó ÇáäøóÕóÇÑóì ÛóáóæúÇ Ýöí ÊóÚúÙöíãö ÚöíÓóì- ÝóÇÏøóÚóæúÇ áóåõ ÈõäõæøóÉó Çááøóåö¡ æóÌóÚóáõæåõ ËóÇáöËó ÇáúÂáöåóÉö.
æóÇáúÛõáõæøõ: ÊóÌóÇæõÒõ ÇáúÍóÏøö ÇáúãóÃúáõæÝö¡ ãõÔúÊóÞøñ ãöäú ÛóáúæóÉö ÇáÓøóåúãö¡ æóåöíó ãõäúÊóåóì ÇäúÏöÝóÇÚöåö¡(6/50)
æóÇÓúÊõÚöíÑó áöáÒøöíóÇÏóÉö Úóáóì ÇáúãóØúáõæÈö ãöäó ÇáúãóÚúÞõæáö¡ Ãóæö ÇáúãóÔúÑõæÚö Ýöí ÇáúãõÚúÊóÞóÏóÇÊö¡ æóÇáúÅöÏúÑóÇßóÇÊö¡ æóÇáúÃóÝúÚóÇáö. æóÇáúÛõáõæøõ Ýöí ÇáÏøöíäö Ãóäú íõÙúåöÑó ÇáúãõÊóÏóíøöäõ ãóÇ íóÝõæÊõ ÇáúÍóÏøó ÇáøóÐöí ÍóÏøóÏó áóåõ ÇáÏøöíäõ. æóäóåóÇåõãú Úóäö ÇáúÛõáõæøö áöÃóäøóåõ ÃóÕúáñ áößóËöíÑò ãöäú ÖóáóÇáöåöãú æóÊóßúÐöíÈöåöãú áöáÑøõÓõáö ÇáÕøóÇÏöÞöíäó. æóÛõáõæøõ Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÊóÌóÇæõÒõåõãõ ÇáúÍóÏøó ÇáøóÐöí ØóáóÈóåõ Ïöíäõåõãú ãöäúåõãú: ÝóÇáúíóåõæÏõ ØõæáöÈõæÇ ÈöÇÊøöÈóÇÚö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóãóÍóÈøóÉö ÑóÓõæáöåöãú¡ ÝóÊóÌóÇæóÒõæåõ Åöáóì ÈöÛúÖóÉö ÇáÑøõÓõáö ßóÚöíÓóì æóãõÍóãøóÏò- ÚóáóíúåöãóÇ ÇáÓøóáóÇãõ-¡ æóÇáäøóÕóÇÑóì ØõæáöÈõæÇ ÈöÇÊøöÈóÇÚö ÇáúãóÓöíÍö ÝóÊóÌóÇæóÒõæÇ Ýöíåö ÇáúÍóÏøó Åöáóì ÏóÚúæóì ÅöáóåöíøóÊöåö Ãóæú ßóæúäöåö ÇÈúäó Çááøóåö¡ ãóÚó ÇáúßõÝúÑö ÈöãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ Úóáóì Çááøóåö ÅöáøóÇ ÇáúÍóÞøó ÚóØúÝñ ÎóÇÕøñ Úóáóì ÚóÇãøò áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöÇáäøóåúíö Úóäö ÇáöÇÝúÊöÑóÇÁö ÇáÔøóäöíÚö. æóÝöÚúáõ ÇáúÞóæúáö ÅöÐóÇ ÚõÏøöíó ÈöÍóÑúÝö (Úóáóì) Ïóáøó Úóáóì Ãóäøó äöÓúÈóÉó ÇáúÞóÇÆöáö ÇáúÞóæúáö Åöáóì ÇáúãóÌúÑõæÑö Èö (Úóáóì) äöÓúÈóÉñ ßóÇÐöÈóÉñ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóíóÞõæáõæäó Úóáóì Çááøóåö ÇáúßóÐöÈó [Âá ÚãÑóÇä: 78] .
æóãóÚúäóì ÇáúÞóæúáö Úóáóì Çááøóåö åõäóÇ: Ãóäú íóÞõæáõæÇ ÔóíúÆðÇ íóÒúÚõãõæäó Ãóäøóåõ ãöäú Ïöíäöåöãú¡ ÝóÅöäøó ÇáÏøöíäó ãöäú ÔóÃúäöåö Ãóäú íõÊóáóÞøóì ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö.
æóÞóæúáõåõ: ÅöäøóãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÌõãúáóÉñ ãõÈóíøöäóÉñ áöáúÍóÏøö ÇáøóÐöí ßóÇäó ÇáúÛõáõæøõ ÚöäúÏóåõ¡ ÝóÅöäøóåõ ãõÌúãóáñ æóãõÈóíøöäóÉñ áöáúãõÑóÇÏö ãöäú Þóæúáö ÇáúÍóÞøö.
æóáößóæúäöåóÇ ÊóÊóäóÒøóáõ ãöäó ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ ãóäúÒöáóÉó ÇáúÈóíóÇäö ÝõÕöáóÊú ÚóäúåóÇ. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÞóÕúÑó ÇáúãóÓöíÍö Úóáóì ÕöÝóÇÊò ËóáóÇËò: ÕöÝóÉõ ÇáÑøöÓóÇáóÉö¡ æóÕöÝóÉõ ßóæúäöåö ßóáöãóÉó Çááøóåö ÃõáúÞöíóÊú Åöáóì ãóÑúíóãó¡ æóÕöÝóÉõ ßóæúäöåö ÑõæÍðÇ ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö. ÝóÇáúÞóÕúÑõ ÞóÕúÑõ ãóæúÕõæÝò Úóáóì ÕöÝóÉò. æóÇáúÞóÕúÏõ ãöäú åóÐóÇ ÇáúÞóÕúÑö ÅöÈúØóÇáõ ãóÇ ÃóÍúÏóËóåõ Ûõáõæøõåõãú Ýöí åóÐöåö ÇáÕøöÝóÇÊö ÛõáõæøðÇ ÃóÎúÑóÌóåóÇ Úóäú ßõäúåöåóÇ ÝóÅöäøó åóÐöåö ÇáÕøöÝóÇÊö ËóÇÈöÊóÉñ
áöÚöíÓóì¡ æóåõãú ãõËúÈöÊõæäó áóåóÇ ÝóáóÇ íõäúßóÑõ Úóáóíúåöãú æóÕúÝõ ÚöíÓóì ÈöåóÇ¡ áóßöäøóåõãú ÊóÌóÇæóÒõæÇ ÇáúÍóÏøó ÇáúãóÍúÏõæÏó áóåóÇ ÝóÌÚáõæÇ ÇáÑÓóÇáóÉ ÇáäÈæøÉ¡ æóÌóÚóáõæÇ ÇáúßóáöãóÉó ÇÊøöÍóÇÏó ÍóÞöíÞóÉö ÇáúÅöáóåöíøóÉö ÈöÚöíÓóì Ýöí ÈóØúäö ãóÑúíóãó ÝóÌóÚóáõæÇ(6/51)
ÚöíÓóì ÇÈúäðÇ áöáøóåö æóãóÑúíóãó ÕóÇÍöÈóÉð áöáøóåö- ÓõÈúÍóÇäóåõ-¡ æóÌóÚóáõæÇ ãóÚúäóì ÇáÑøõæÍö Úóáóì ãóÇ Èöåö ÊóßóæøóäóÊú ÍóÞöíÞóÉõ ÇáúãóÓöíÍö Ýöí ÈóØúäö ãóÑúíóãó ãöäú äóÝúÓö ÇáúÅöáóåöíøóÉö.
æóÇáúÞóÕúÑõ ÅöÖóÇÝöíøñ¡ æóåõæó ÞóÕúÑõ ÅöÝúÑóÇÏò¡ Ãóíú ÚöíÓóì ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì ÕöÝóÉö ÇáÑøöÓóÇáóÉö æóÇáúßóáöãóÉö æóÇáÑøõæÍö¡ áóÇ íóÊóÌóÇæóÒõ Ðóáößó Åöáóì ãóÇ íõÒóÇÏõ Úóáóì Êöáúßó ÇáÕøöÝóÇÊö ãöäú ßóæúäö ÇáúãóÓöíÍö ÇÈúäðÇ áöáøóåö æóÇÊøöÍóÇÏö ÇáúÅöáóåöíøóÉö Èöåö æóßóæúäö ãóÑúíóãó ÕóÇÍöÈóÉð.
æóæóÕúÝõ ÇáúãóÓöíÍö ÈöÃóäøóåõ ßóáöãóÉõ Çááøóåö æóÕúÝñ ÌóÇÁó ÇáÊøóÚúÈöíÑõ Èöåö Ýöí ÇáúÃóäóÇÌöíáö ÝóÝöí ÕóÏúÑö ÅöäúÌöíáö íõæÍóäøóÇ «Ýöí ÇáúÈóÏúÁö ßóÇäó ÇáúßóáöãóÉ¡ æÇáßáÇãÉ ßóÇäó ÚöäúÏó Çááøóåö¡ æóßóÇäó ÇáúßóáöãóÉõ Çááøóåó- Ëõãøó ÞóÇáó- æóÇáúßóáöãóÉõ ÕóÇÑó ÌóÓóÏðÇ æóÍóáøó ÈóíúäóäóÇ» . æóÞóÏú ÍóßóÇåõ ÇáúÞõÑúÂäõ æóÃóËúÈóÊóåõ ÝóÏóáøó Úóáóì Ãóäøóåõ ãöäó ÇáúßóáöãóÇÊö ÇáúÅöäúÌöíáöíøóÉö¡ ÝóãóÚúäóì Ðóáößó Ãóäøóåõ ÃóËóÑõ ßóáöãóÉö Çááøóåö. æóÇáúßóáöãóÉõ åöíó ÇáÊøóßúæöíäõ¡ æóåõæó ÇáúãõÚóÈøóÑõ Úóäúåõ Ýöí ÇáöÇÕúØöáóÇÍö Èö (ßõäú) . ÝóÅöØúáóÇÞõ ÇáúßóáöãóÉö Úóáóì ÇáÊøóßúæöíäö ãóÌóÇÒñ¡ æóáóíúÓó åõæó ÈößóáöãóÉò¡ æóáóßöäøóåõ ÊóÚóáøõÞõ ÇáúÞõÏúÑóÉö.
æóæóÕúÝõ ÚöíÓóì ÈöÐóáößó áöÃóäøóåõ áóãú íóßõäú áöÊóßúæöíäöåö ÇáÊøóÃúËöíÑõ ÇáÙøóÇåöÑõ ÇáúãóÚúÑõæÝõ Ýöí Êóßúæöíäö ÇáúÃóÌöäøóÉö¡ ÝóßóÇäó ÍõÏõæËõåõ ÈöÊóÚóáøõÞö ÇáúÞõÏúÑóÉö¡ Ýóíóßõæäõ Ýöí ßóáöãóÊõåõ Ýöí ÇáúÂíóÉö ãóÌóÇÒóÇäö: ãóÌóÇÒõ ÍóÐúÝò¡ æóãóÌóÇÒõ ÇÓúÊöÚóÇÑóÉò ÕóÇÑó ÍóÞöíÞóÉð ÚõÑúÝöíøóÉð.
æóãóÚúäóì ÃóáúÞÇåÇ Åöáì ãóÑúíóãó ÃóæúÕóáóåóÇ Åöáóì ãóÑúíóãó¡ æóÑõæÚöíó Ýöí ÇáÖøóãöíÑö ÊóÃúäöíËõ áóÝúÙö ÇáúßóáöãóÉö¡ æóÅöáøóÇ ÝóÅöäøó ÇáúãõÑóÇÏó ãöäúåóÇ ÚöíÓóì¡ Ãóæú ÃóÑóÇÏó ßóáöãóÉó ÃóãúÑö ÇáÊøóßúæöíäö. æóæóÕúÝõ ÚöíÓóì ÈöÃóäøóåõ ÑõæÍõ Çááøóåö æóÕúÝñ æóÞóÚó Ýöí ÇáúÃóäóÇÌöíáö. æóÞóÏú ÃóÞóÑøóåõ Çááøóåõ åõäóÇ¡ Ýóåõæó ãöãøóÇ äóÒóáó ÍóÞøðÇ.
æóãóÚúäóì ßóæúäö ÚöíÓóì ÑõæÍðÇ ãöäó Çááøóåö Ãóäøó ÑõæÍóåõ ãöäó ÇáúÃóÑúæóÇÍö ÇáøóÊöí åöíó ÚóäóÇÕöÑõ ÇáúÍóíóÇÉö¡ áóßöäøóåóÇ äõÓöÈóÊú Åöáóì Çááøóåö áöÃóäøóåóÇ æóÕóáóÊú Åöáóì ãóÑúíóãó ÈöÏõæäö Êóßóæøõäò Ýöí äõØúÝóÉò ÝóÈöåóÐóÇ ÇãúÊóÇÒó Úóäú ÈóÞöíøóÉö ÇáúÃóÑúæóÇÍö. æóæõÕöÝó ÈöÃóäøóåõ ãõÈúÊóÏóÃñ ãöäú ÌóÇäöÈö Çááøóåö¡ æóÞöíáó: áöÃóäøó ÚöíÓóì áóãøóÇ ÛóáóÈóÊú Úóáóì äóÝúÓöåö ÇáúãóáóßöíøóÉõ æõÕöÝó ÈöÃóäøóåõ ÑõæÍñ¡ ßóÃóäøó ÍõÙõæÙó ÇáúÍóíóæóÇäöíøóÉö ãõÌóÑøóÏóÉñ Úóäúåõ. æóÞöíáó: ÇáÑøõæÍõ ÇáäøóÝúÎóÉõ.
æóÇáúÚóÑóÈõ ÊõÓóãøöí ÇáäøóÝúÓó ÑõæÍðÇ æóÇáäøóÝúÎó ÑõæÍðÇ. ÞóÇáó Ðõæ ÇáÑøõãøóÉö íóÐúßõÑõ áöÑóÝöíÞöåö Ãóäú íõæÞöÏó äóÇÑðÇ ÈöÍóØóÈò:(6/52)
ÝóÞõáúÊõ áóåõ ÇÑúÝóÚúåóÇ Åöáóíúßó ÝóÃóÍúíöåóÇ ... ÈöÑõæÍößó æóÇÞúÊõÊúåõ áóåóÇ ÞöíÊóÉð ÞóÏúÑðÇ
(Ãóíú ÈöäóÝúÎößó) .
æóÊóáúÞöíÈõ ÚöíÓóì ÈöÇáÑøõæÍö ØóÝóÍóÊú Èöåö ÚöÈóÇÑóÇÊõ ÇáúÃóäóÇÌöíáö. æó (ãöäú) ÇÈúÊöÏóÇÆöíøóÉñ Úóáóì ÇáÊøóÞóÇÏöíÑö.
ÝóÅöäú ÞõáúÊó: ãóÇ ÍößúãóÉõ æõÞõæÚö åóÐóíúäö ÇáúæóÕúÝóíúäö åõäóÇ Úóáóì ãóÇ ÝöíåöãóÇ ãöäú ÔõÈúåóÉò ÖóáøóÊú ÈöåóÇ ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóåóáøóÇ æõÕöÝó ÇáúãóÓöíÍõ Ýöí ÌõãúáóÉö ÇáúÞóÕúÑö ÈöãöËúáö ãóÇ æõÕöÝó Èöåö ãõÍóãøóÏñ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú ÅöäøóãÇ ÃóäóÇ ÈóÔóÑñ ãöËúáõßõãú íõæÍì Åöáóíøó [ÇáúßóåúÝ: 110] ÝóßóÇäó ÃóÕúÑóÍõ Ýöí ÈóíóÇäö ÇáúÚõÈõæÏöíøóÉö¡ æóÃóäúÝóì áöáÖøóáóÇáö.
ÞõáúÊõ: ÇáúÍößúãóÉõ Ýöí Ðóáößó Ãóäøó åóÐóíúäö ÇáúæóÕúÝóíúäö æóÞóÚóÇ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÅöäúÌöíáö¡ Ãóæú Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó æóÕúÝðÇ áöÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-¡ æóßóÇäóÇ ãóÝúåõæãóíúäö Ýöí áõÛóÉö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó íóæúãóÆöÐò¡ ÝóáóãøóÇ ÊóÛóíøóÑóÊú ÃóÓóÇáöíÈõ ÇááøõÛóÇÊö æóÓóÇÁó ÇáúÝóåúãõ Ýöí ÅöÏúÑóÇßö ÇáúÍóÞöíÞóÉö æóÇáúãóÌóÇÒö ÊóÓóÑøóÈó ÇáÖøóáóÇáõ Åöáóì ÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÓõæÁö æóÖúÚöåöãóÇ ÝóÃõÑöíÏó ÇáÊøóäúÈöíåõ Úóáóì Ðóáößó ÇáúÎóØóÃö Ýöí ÇáÊøóÃúæöíáö¡ Ãóíú Ãóäøó ÞõÕóÇÑóì ãóÇ æóÞóÚó áóÏóíúßõãú ãöäú ßóáóÇãö ÇáúÃóäóÇÌöíáö åõæó æóÕúÝõ ÇáúãóÓöíÍö ÈößóáöãóÉö Çááøóåö æóÈöÑóæúÍö Çááøóåö¡ æóáóíúÓó Ýöí ÔóíúÁò ãöäú Ðóáößó ãóÇ íõÄóÏøöí Åöáóì ÇÚúÊöÞóÇÏö Ãóäøóåõ ÇÈúäõ Çááøóåö æóÃóäøóåõ Åöáóåñ.
æóÊóÕúÏöíÑõ ÌõãúáóÉö ÇáúÞóÕúÑö ÈöÃóäøóåõ ÑóÓõæáõ Çááøóåö íõäóÇÏöí Úóáóì æóÕúÝö ÇáúÚõÈõæÏöíøóÉö ÅöÐú áóÇ íõÑúÓöáõ ÇáúÅöáóåõ ÅöáóåðÇ ãöËúáóåõ¡ ÝóÝöíåö ßöÝóÇíóÉñ ãöäó ÇáÊøóäúÈöíåö Úóáóì ãóÚúäóì ÇáúßóáöãóÉö æóÇáÑøõæÍö.
ÝóÂãöäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÑõÓõáöåö æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ ÇäúÊóåõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú ÅöäøóãóÇ Çááøóåõ Åöáåñ æÇÍöÏñ ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóßóÝì ÈöÇááøóåö æóßöíáðÇ ÇáúÝóÇÁõ áöáÊøóÝúÑöíÚö Úóäú ÌõãúáóÉö ÇáúÞóÕúÑö æóãóÇ ÈõäöíóÊú Úóáóíúåö. Ãóíú ÅöÐóÇ æóÖóÍó ßõáøõ ãóÇ Èóíøóäóåõ Çááøóåõ(6/53)
ãöäú æóÍúÏóÇäöíøóÊöåö¡ æóÊóäúÒöíåöåö¡ æóÕöÏúÞö ÑõÓõáöåö¡ íóÊóÝóÑøóÚõ Ãóäú ÂãõÑóßõãú ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇááøóåö æóÑõÓõáöåö. æóÃõãöÑõæÇ ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇááøóåö ãóÚó ßóæúäöåöãú ãõÄúãöäöíäó¡ Ãóíö ÇáäøóÕóÇÑóì¡ áöÃóäøóåõãú áóãøóÇ æóÕóÝõæÇ Çááøóåó ÈöãóÇ áóÇ íóáöíÞõ ÝóÞóÏú ÃóÝúÓóÏõæÇ ÇáúÅöíãóÇäó¡ æóáöíóßõæäó ÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇááøóåö ÊóãúåöíÏðÇ áöáúÃóãúÑö ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÈöÑõÓõáöåö¡ æóåõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ æóåóÐóÇ åõæó ÇáÙøóÇåöÑõ ÚöäúÏöí. æóÃõÑöíÏó ÈöÇáÑøõÓõáö ÌóãöíÚõåõãú¡ Ãóíú áóÇ ÊóßúÝõÑõæÇ ÈöæóÇÍöÏò ãöäú ÑõÓõáöåö. æóåóÐóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáöÇÍúÊöÑóÇÓö Úóäú Ãóäú íóÊóæóåøóãó ãõÊóæóåøöãõæäó Ãóäú íõÚúÑöÖõæÇ Úóäö ÇáúÅöíãóÇäö ÈöÑöÓóÇáóÉö ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ãõÈóÇáóÛóÉð Ýöí äóÝúíö ÇáúÅöáóåöíøóÉö Úóäúåõ.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ Ãóíú áóÇ ÊóäúØöÞõæÇ ÈöåóÐöåö ÇáúßóáöãóÉö¡ æóáóÚóáøóåóÇ ßóÇäóÊú ÔöÚóÇÑðÇ áöáäøóÕóÇÑóì Ýöí Ïöíäöåöãú ßóßóáöãóÉö ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÚöäúÏó ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóãöäú ÚóæóÇÆöÏöåöãõ ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÇáÊøóËúáöíËö ÈöÇáúÃóÕóÇÈöÚö ÇáËøóáóÇËóÉö: ÇáúÅöÈúåóÇãö æóÇáúÎöäúÕóÑö æóÇáúÈöäúÕöÑö. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÂíóÉö Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáäøõØúÞö ÈöÇáúãõÔúÊóåöÑö
ãöäú ãóÏúáõæáö åóÐöåö ÇáúßóáöãóÉö æóÚóäö ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö. áöÃóäøó ÃóÕúáó ÇáúßóáóÇãö ÇáÕøöÏúÞõ ÝóáóÇ íóäúØöÞõ ÃóÍóÏñ ÅöáøóÇ Úóäö ÇÚúÊöÞóÇÏò¡ ÝóÇáäøóåúíõ åõäóÇ ßöäóÇíóÉñ ÈöÅöÑóÇÏóÉö ÇáúãóÚúäóì æóáóÇÒöãöåö. æóÇáúãõÎóÇØóÈõ ÈöÞóæúáöåö: æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ÎõÕõæÕõ ÇáäøóÕóÇÑóì.
æËóáÇËóÉñ ÎóÈóÑõ ãõÈúÊóÏóÃò ãóÍúÐõæÝò ßóÇäó ÍóÐúÝõåõ áöíóÕúáõÍó áößõáøö ãóÇ íóÕúáõÍõ ÊóÞúÏöíÑõåõ ãöäú ãóÐóÇåöÈöåöãú ãöäó ÇáÊøóËúáöíËö¡ ÝóÅöäøó ÇáäøóÕóÇÑóì ÇÖúØóÑóÈõæÇ Ýöí ÍóÞöíÞóÉö ÊóËúáöíËö ÇáúÅöáóåö ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí¡ ÝóíõÞóÏøóÑõ ÇáúãõÈúÊóÏóÃõ ÇáúãóÍúÐõæÝõ Úóáóì ÍóÓóÈö ãóÇ íóÞúÊóÖöíåö ÇáúãóÑúÏõæÏõ ãöäú ÃóÞúæóÇáöåöãú Ýöí ßóíúÝöíøóÉö ÇáÊøóËúáöíËö ãöãøóÇ íóÕöÍøõ ÇáúÅöÎúÈóÇÑõ Úóäúåõ ÈöáóÝúÙö ËóáÇËóÉñ ãöäó ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÇáúÅöáóåö¡ æóåöíó ÚöÏøóÉõ ÃóÓúãóÇÁò. ÝóÝöí ÇáúÂíóÉö ÇáúÃõÎúÑóì áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 73] . æóÝöí ÂíóÉö ÂÎöÑö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöí Åöáåóíúäö ãöäú Ïõæäö Çááøóåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 116] ¡ Ãóíú Åöáóåóíúäö ãóÚó Çááøóåö¡ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí¡ ÝóÇáúãóÌúãõæÚõ ËóáóÇËóÉñ: ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãú Åöáóåñ æóáóßöäøóåõãú íóÞõæáõæäó: Åöäøó ãóÌúãõæÚó ÇáËøóáóÇËóÉö Åöáóåñ æóÇÍöÏñ Ãóæö ÇÊøóÍóÏóÊö ÇáËøóáóÇËóÉ ÝóÕóÇÑó Åöáóå æóÇÍöÏ. ÞóÇáó Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» : (ËóáóÇËóÉñ) ÎóÈóÑõ ãõÈúÊóÏóÃò ãóÍúÐõæÝò ÝóÅöäú ÕóÍøóÊö ÇáúÍößóÇíóÉõ Úóäúåõãú Ãóäøóåõãú íóÞõæáõæäó: åõæó ÌóæúåóÑñ æóÇÍöÏñ æóËóáóÇËóÉõ ÃóÞóÇäöíãó¡ ÝóÊóÞúÏöíÑõåõ Çááøóåõ ËóáóÇËóÉñ æóÅöáøóÇ ÝóÊóÞúÏöíÑõåõ ÇáúÂáöåóÉõ ËóáóÇËóÉñ ÇåÜ.
æóÇáÊøóËúáöíËõ ÃóÕúáñ Ýöí ÚóÞöíÏóÉö ÇáäøóÕóÇÑóì ßõáøöåöãú¡ æóáóßöäøóåõãú ãõÎúÊóáöÝõæäó Ýöí ßóíúÝöíøóÊöåö. æóäóÔóÃó(6/54)
ãöäö ÇÚúÊöÞóÇÏö ÞõÏóãóÇÁö ÇáúÅöáóåöíøöíäó ãöäú äóÕóÇÑóì ÇáúíõæäóÇäö Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì (ËóÇáõæËñ) ¡ Ãóíú Ãóäøóåõ ÌóæúåóÑñ æóÇÍöÏñ¡ æóåóÐóÇ ÇáúÌóæúåóÑõ ãóÌúãõæÚõ ËóáóÇËóÉö ÃóÞóÇäöíãó¡ æóÇÍöÏõåóÇ ÃõÞúäõæãñ- ÈöÖóãøö ÇáúåóãúÒóÉö æóÓõßõæäõ ÇáúÞóÇÝö-. ÞóÇáó Ýöí «ÇáúÞóÇãõæÓö» : åõæó ßóáöãóÉñ ÑõæãöíøóÉñ¡ æóÝóÓøóÑóåõ ÇáúÞóÇãõæÓõ ÈöÇáúÃóÕúáö¡ æÝÓøÑå ÇáÊÝÊÇÒÇäíø Ýöí ßöÊóÇÈö «ÇáúãóÞóÇÕöÏö» ÈöÇáÕøöÝóÉö. æóíóÙúåóÑõ Ãóäøóåõ ãõÚóÑøóÈõ ßóáöãóÉö (Þóäõæãó ÈöÞóÇÝò ãõÚóÞøóÏò ÚóÌóãöíøò) æóåõæó ÇáöÇÓúãõ¡ Ãóíö (ÇáúßóáöãóÉõ) . æóÚóÈøóÑõæÇ Úóäú ãóÌúãõæÚö ÇáúÃóÞóÇäöíãö ÇáËøóáóÇËóÉö ÈöÚöÈóÇÑóÉò (ÂÈóÇ- ÇÈúäóÇ- ÑõæÍóÇ ÞõÏõÓóÇ) æóåóÐöåö ÇáúÃóÞóÇäöíãõ íóÊóÝóÑøóÚõ ÈóÚúÖõåóÇ Úóäú ÈóÚúÖò: ÝóÇáúÃõÞúäõæãõ ÇáúÃóæøóáõ ÃõÞúäõæãõ ÇáÐøóÇÊö Ãóæö- ÇáúæõÌõæÏö ÇáúÞóÏöíãö æóåõæó ÇáúÃóÈõ æóåõæó ÃóÕúáõ ÇáúãóæúÌõæÏóÇÊö.
æóÇáúÃõÞúäõæãõ ÇáËøóÇäöí ÃõÞúäõæãõ ÇáúÚöáúãö¡ æóåõæó ÇáöÇÈúäõ¡ æóåõæó Ïõæäõ ÇáúÃõÞúäõæãö ÇáúÃóæøóáö¡ æóãöäúåõ ßóÇäó ÊóÏúÈöíÑõ ÌóãöíÚö ÇáúÞõæóì ÇáúÚóÞúáöíøóÉö.
æóÇáúÃõÞúäõæãõ ÇáËøóÇáöËõ ÃõÞúäõæãõ ÇáÑøõæÍö ÇáúÞõÏõÓö¡ æóåõæó ÕöÝóÉõ ÇáúÍóíóÇÉö¡ æóåöíó Ïõæäõ ÃõÞúäõæãö ÇáúÚöáúãö æóãöäúåóÇ ßóÇäó ÅöíÌóÇÏõ ÚóÇáóãö ÇáúãóÍúÓõæÓóÇÊö.
æóÞóÏú ÃóåúãóáõæÇ ÐößúÑó ÕöÝóÇÊò ÊóÞúÊóÖöíåóÇ ÇáúÅöáóåöíøóÉõ¡ ãöËúáó ÇáúÞöÏóãö æóÇáúÈóÞóÇÁö¡ æóÊóÑóßõæÇ ÕöÝóÉó ÇáúßóáóÇãö æóÇáúÞõÏúÑóÉö æóÇáúÅöÑóÇÏóÉö¡ Ëõãøó ÃóÑóÇÏõæÇ Ãóäú íóÊóÃóæøóáõæÇ ãóÇ íóÞóÚõ Ýöí ÇáúÅöäúÌöíáö ãöäú ÕöÝóÇÊö Çááøóåö ÝóÓóãøõæÇ ÃõÞúäõæãó
ÇáÐøóÇÊö ÈöÇáúÃóÈö¡ æóÃõÞúäõæãó ÇáúÚöáúãö ÈöÇáöÇÈúäö¡ æóÃõÞúäõæãó ÇáúÍóíóÇÉö ÈöÇáÑøõæÍö ÇáúÞõÏõÓö¡ áöÃóäøó ÇáúÅöäúÌöíáó ÃóØúáóÞó ÇÓúãó ÇáúÃóÈö Úóáóì Çááøóåö¡ æóÃóØúáóÞó ÇÓúãó ÇáöÇÈúäö Úóáóì ÇáúãóÓöíÍö ÑóÓõæáöåö¡ æóÃóØúáóÞó ÇáÑøõæÍó ÇáúÞõÏõÓó Úóáóì ãóÇ Èöåö ßõæøöäó ÇáúãóÓöíÍõ Ýöí ÈóØúäö ãóÑúíóãó¡ Úóáóì Ãóäøóåõãú ÃóÑóÇÏõæÇ Ãóäú íõäóÈøöåõæÇ Úóáóì Ãóäøó ÃõÞúäõæãó ÇáúæõÌõæÏö åõæó ãõÝöíÖõ ÇáúÃõÞúäõæãóíúäö ÇáúÂÎóÑóíúäö ÝóÑóÇãõæÇ Ãóäú íóÏõáøõæÇ Úóáóì ÚóÏóãö ÊóÃóÎøõÑö ÈóÚúÖö ÇáÕøöÝóÇÊö Úóäú ÈóÚúÖò ÝóÚóÈøóÑõæÇ ÈöÇáúÃóÈö æóÇáöÇÈúäö¡ (ßóãóÇ ÚóÈøóÑó ÇáúÝóáóÇÓöÝóÉõ ÇáúíõæäóÇäõ ÈöÇáÊøóæóáøõÏö) . æóÓóãøõæÇ ÃõÞúäõæãó ÇáúÚöáúãö ÈöÇáúßóáöãóÉö áöÃóäøó ãöäú ÚöÈóÇÑóÇÊö ÇáúÅöäúÌöíáö ÅöØúáóÇÞó ÇáúßóáöãóÉö Úóáóì ÇáúãóÓöíÍö¡ ÝóÃóÑóÇÏõæÇ Ãóäøó ÇáúãóÓöíÍó ãóÙúåóÑõ Úöáúãö Çááøóåö¡ Ãóíú Ãóäøóåõ íóÚúáóãõ ãóÇ Úóáöãóåõ Çááøóåõ æóíõÈóáøöÛõåõ¡ æóåõæó ãóÚúäóì ÇáÑøöÓóÇáóÉö ÅöÐú ßóÇäó ÇáúÚöáúãõ íóæúãó ÊóÏúæöíäö ÇáúÃóäóÇÌöíáö ãõßóáøóáðÇ ÈöÇáúÃóáúÝóÇÙö ÇáöÇÕúØöáóÇÍöíøóÉö áöáúÍößúãóÉö ÇáúÅöáóåöíøóÉö ÇáÑøõæãöíøóÉö¡ ÝóáóãøóÇ ÇÔúÊóÈóåóÊú Úóáóíúåöãõ ÇáúãóÚóÇäöí ÃóÎóÐõæÇ ÈöÇáÙøóæóÇåöÑö ÝóÇÚúÊóÞóÏõæÇ Ãóäøó ÇáúÃóÑúÈóÇÈó ËóáóÇËóÉñ æóåóÐóÇ ÃóÕúáõ ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö¡ æóÞóÇÑóÈõæÇ ÚóÞöíÏóÉó ÇáÔøöÑúßö.(6/55)
Ëõãøó ÌóÑøóåõãõ ÇáúÛõáõæøõ Ýöí ÊóÞúÏöíÓö ÇáúãóÓöíÍö ÝóÊóæóåøóãõæÇ Ãóäøó Úöáúãó Çááøóåö ÇÊøóÍóÏó ÈöÇáúãóÓöíÍö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: Åöäøó ÇáúãóÓöíÍó ÕóÇÑó äóÇÓõæÊõåõ áóÇåõæÊðÇ¡ ÈöÇÊøöÍóÇÏö ÃõÞúäõæãö ÇáúÚöáúãö Èöåö¡ ÝóÇáúãóÓöíÍõ ÌóæúåóÑóÇäö æóÃõÞúäõæãñ æóÇÍöÏñ¡ Ëõãøó äóÔóÃóÊú Ýöíåöãú ÚóÞöíÏóÉõ ÇáúÍõáõæáö¡ Ãóíú Íõáõæáö Çááøóåö Ýöí ÇáúãóÓöíÍö ÈöÚöÈóÇÑóÇÊò ãõÊóäóæøöÚóÉò¡ Ëõãøó ÇÚúÊóÞóÏõæÇ ÇÊøöÍóÇÏó Çááøóåö ÈöÇáúãóÓöíÍö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: Çááøóåõ åõæó ÇáúãóÓöíÍõ. åóÐóÇ ÃóÕúáõ ÇáÊøóËúáöíËö ÚöäúÏó ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÚóäúåõ ÊóÝóÑøóÚóÊú ãóÐóÇåöÈõ ËóáóÇËóÉñ ÃóÔóÇÑó Åöáóì ÌóãöíÚöåóÇ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ- æóÞóæúáõåõ- áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 72] æóÞóæúáõåõ: ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöí Åöáåóíúäö ãöäú Ïõæäö Çááøóåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 116] æóßóÇäõæÇ íóÞõæáõæäó: Ýöí ÚöíÓóì áóÇåõæÊöíøóÉñ ãöäú ÌöåóÉö ÇáúÃóÈö æóäóÇÓõæÊöíøóÉñ- Ãóíú ÅöäúÓóÇäöíøóÉñ- ãöäú ÌöåóÉö ÇáúÃõãøö.
æóÙóåóÑó ÈöÇáúÅöÓúßóäúÏóÑöíøóÉö ÑóÇåöÈñ ÇÓúãå (ÂÑíæÓ) ÞóÇáõæÇ ÈöÇáÊøóæúÍöíÏö æóÃóäøó ÚöíÓóì ÚóÈúÏõ Çááøóåö ãóÎúáõæÞñ¡ æóßóÇäó Ýöí Òóãóäö (ÞÓØäØíäæÓ ÓõáúØóÇä ÇáÑøæä ÈóÇäöí ÇáúÞõÓúØóäúØöíäöíøóÉö) . ÝóáóãøóÇ ÊóÏóíøóäó ÞõÓúØóäúØöíäõæÓõ ÇáúãóÐúßõæÑõ ÈöÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö ÓóäóÉó 327 ÊóÈöÚó ãóÞóÇáóÉó (ÂÑöíõæÓó) ¡ Ëõãøó ÑóÃóì ãõÎóÇáóÝóÉó ãõÚúÙóãö ÇáÑøõåúÈóÇäö áóåõ ÝóÃóÑóÇÏó Ãóäú íõæóÍøöÏó ßóáöãóÊóåõãú¡ ÝóÌóãóÚó ãóÌúãóÚðÇ ãöäú ÚõáóãóÇÁö ÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÃóæóÇÎöÑö ÇáúÞóÑúäö ÇáÑøóÇÈöÚö ãöäó ÇáÊøóÇÑöíÎö ÇáúãóÓöíÍöíøö¡ æóßóÇäó Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóÌúãóÚö äóÍúæõ ÃóáúÝóíú ÚóÇáòãò ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÝóæóÌóÏóåõãú ãõÎúÊóáöÝöíäó ÇÎúÊöáóÇÝðÇ ßóËöíÑðÇ æóæóÌóÏó ÃóßúËóÑó ØóÇÆöÝóÉò ãöäúåõãú Úóáóì Þóæúáò æóÇÍöÏò ËóáóÇËóãöÇÆóÉò æóÈöÖúÚóÉó ÚóÔóÑó ÚóÇáöãðÇ ÝóÃóÎóÐó Þóæúáóåõãú æóÌóÚóáóåõ ÃóÕúáó ÇáúãóÓöíÍöíøóÉö æóäóÕóÑóåõ¡ æóåóÐöåö ÇáØøóÇÆöÝóÉõ ÊõáóÞøóÈõ (ÇáúãóáúßóÇäöíøóÉõ) äöÓúÈóÉð áöáúãóáößö.
æóÇÊøóÝóÞó Þóæúáõåõãú Úóáóì Ãóäøó ßóáöãóÉó Çááøóåö ÇÊøóÍóÏóÊú ÈöÌóÓóÏö ÚöíÓóì¡ æóÊóÞóãøóÕóÊú Ýöí äóÇÓõæÊöåö¡ Ãóíú ÅöäúÓóÇäöíøóÊöåö¡ æóãóÇÒóÌóÊúåõ ÇãúÊöÒóÇÌó ÇáúÎóãúÑö ÈöÇáúãóÇÁö¡ ÝóÕóÇÑóÊö ÇáúßóáöãóÉõ ÐóÇÊðÇ Ýöí ÈóØúäö ãóÑúíóãó¡ æóÕóÇÑóÊú Êöáúßó ÇáÐøóÇÊõ ÇÈúäðÇ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì¡ ÝóÇáúÅöáóåõ ãóÌúãõæÚõ ËóáóÇËóÉö ÃóÔúíóÇÁó:
ÇáúÃóæøóáõ ÇáúÃóÈõ Ðõæ ÇáúæõÌõæÏö¡ æóÇáËøóÇäöí ÇáöÇÈúäõ Ðõæ ÇáúßóáöãóÉö¡ Ãóíö ÇáúÚöáúãö¡ æóÇáËøóÇáöËõ ÑõæÍõ ÇáúÞõÏõÓö.(6/56)
Ëõãøó ÍóÏóËóÊú Ýöíåöãú ÝöÑúÞóÉõ ÇáúíóÚúÞõæÈöíøóÉö æóÝöÑúÞóÉõ ÇáäøóÓúØõæÑöíøóÉö (1) Ýöí ãóÌóÇãöÚò ÃõÎúÑóì ÇäúÚóÞóÏóÊú Èóíúäó ÇáÑøõåúÈóÇäö. ÝóÇáúíóÚúÞõæÈöíøóÉõ¡ æóíõÓóãøóæúäó ÇáúÂäó (ÃóÑúËõæÏõßúÓó) ¡ ÙóåóÑõæÇ Ýöí ÃóæóÇÓöØö ÇáúÞóÑúäö ÇáÓøóÇÏöÓö ÇáúãóÓöíÍöíøö¡ æóåõãú ÃóÓúÈóÞõ ãöäó ÇáäøóÓúØõæÑöíøóÉö ÞóÇáõæÇ: ÇäúÞóáóÈóÊö ÇáúÅöáóåöíøóÉõ áóÍúãðÇ æóÏóãðÇ ÝóÕóÇÑó ÇáúÅöáóåõ åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÝóáöÃóÌúáö Ðóáößó ÕóÏóÑóÊú Úóäö ÇáúãóÓöíÍö ÎóæóÇÑöÞõ ÇáúÚóÇÏóÇÊö ãöäú ÅöÍúíóÇÁö ÇáúãóæúÊóì æóÅöÈúÑóÇÁö ÇáúÃóßóãóåö æóÇáúÃóÈúÑóÕö ÝóÃóÔúÈóåó ÕõäúÚõåõ ÕõäúÚó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ãöãøóÇ íóÚúÌöÒõ Úóäúåõ ÛóíúÑõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. æóßóÇäó äóÕóÇÑóì ÇáúÍóÈóÔóÉö íóÚóÇÞöÈóÉð¡ æóÓóäóÊóÚóÑøóÖõ áöÐößúÑöåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö [72] ¡ æóÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÇÎúÊóáóÝó ÇáúÃóÍúÒÇÈõ ãöäú Èóíúäöåöãú [ãóÑúíóã:
37] .
æóÇáäøóÓúØõæÑöíøóÉõ ÞóÇáóÊú: ÇÊøóÍóÏóÊö ÇáúßóáöãóÉõ ÈöÌóÓóÏö ÇáúãóÓöíÍö ÈöØóÑöíÞö ÇáúÅöÔúÑóÇÞö ßóãóÇ ÊõÔúÑöÞõ ÇáÔøóãúÓõ ãöäú ßõæøóÉò ãä ÈáøæÑ¡ ÝÇáãÓÍ ÅöäúÓóÇäñ¡ æóåõæó ßóáöãóÉõ Çááøóåö¡ ÝóáöÐóáößó åõæó ÅöäúÓóÇäñ Åöáóåñ¡ Ãóæú åõæó áóåõ ÐóÇÊöíøóÊóÇäö ÐóÇÊñ ÅöäúÓóÇäöíøóÉñ æóÃõÎúÑóì ÅöáóåöíøóÉñ¡ æóÞóÏú ÃõØúáöÞó Úóáóì ÇáÑøóÆöíÓö ÇáÏøöíäöíøö áöåóÐöåö ÇáäøöÍúáóÉö áóÞóÈõ (ÌóÇËöáöíÞó) .
æóßóÇäóÊö ÇáäøöÍúáóÉõ ÇáäøóÓúØõæÑöíøóÉõ ÛóÇáöÈóÉð Úóáóì äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö. æóßóÇäó ÑõåúÈóÇäõ ÇáúíóÚóÇÞöÈóÉö æóÑõåúÈóÇäõ ÇáäøóÓúØõæÑöíøöíäó íóÊóÓóÇÈóÞõæäó áöÈóËøö ßõáøö ÝóÑöíÞò äöÍúáóÊóåõ Èóíúäó ÞóÈóÇÆöáö ÇáúÚóÑóÈö. æóßóÇäó ÇáúÃóßóÇÓöÑóÉõ ÍõãóÇÉð áöáäøóÓúØõæÑöíøóÉö. æóÞóíóÇÕöÑóÉõ ÇáÑøõæãö ÍõãóÇÉð áöáúíóÚúÞõæÈöíøóÉö. æóÞóÏú ÔóÇÚóÊö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉõ ÈöäöÍúáóÊóíúåóÇ Ýöí ÈóßúÑò¡ æóÊóÛúáöÈó¡ æóÑóÈöíÚóÉó¡ æóáóÎúãò¡ æóÌõÐóÇãó¡ æóÊóäõæÎó¡ æóßóáúÈò¡ æóäóÌúÑóÇäó¡ æóÇáúíóãóäö¡ æóÇáúÈóÍúÑöíäö. æóÞóÏú ÈóÓóØúÊõ åóÐóÇ áöíõÚúáóãó ÍõÓúäõ ÇáúÅöíÌóÇÒö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ æóÅöÊúíóÇäöåö Úóáóì åóÐöåö ÇáúãóÐóÇåöÈö ßõáøöåóÇ. Ýóáöáøóåö åóÐóÇ ÇáúÅöÚúÌóÇÒõ ÇáúÚöáúãöíøõ.
_________
(1) ÇáíÚÞæÈíÉ ãäÓæÈÉ Åöáóì ÑóÇåöÈ ÇÓúãå íóÚúÞõæÈ ÇáÈÑÐÚÇäí¡ ßóÇäó ÑóÇåöÈðÇ ÈöÇáúÞõÓúØóäúØöíäöíøóÉö. æÇáäÓØæÑíÉ äöÓúÈóÉ Åöáóì äÓØæÑ ÇáúÍóßöíã¡ ÑóÇåöÈ ÙåÑ Ýöí Òãä ÇáúÎóáöíÝóÉ ÇáúãóÃúãõæä æóÔÑÍ ÇáÃäÇÌíá¡ ßóÐóÇ ÞóÇáó ÇáÔåÑÓÊÇäí Ýöí ßÊÇÈ «Çáúãáóá æÇáäÍá» ¡ æóÇáÙøóÇåöÑ Ãäøå ãä ÇÔúÊöÈóÇå ÇáúÃóÓúãóÇÁ Ýöí ÃóÎúÈóÇÑ åóÐöå ÇáäÍáÉ. æóÇáøóÐöí íóÞõæáå ãÄÑÎæ ÇáúßóäöíÓóÉ Ãäø äÍáÉ ÇáäÓØæÑíÉ ãóæúÌõæÏóÉ ãä ÃóæóÇÆöá ÇáúÞÑä ÇáúÎóÇãöÓ ãä ÇáÊøóÇÑöíÎ ÇáãÓíÍí æÃäø ãÄÓÓåÇ åõæó ÇáÈØÑíÞ äÓØæÑíæÓ¡ ÈØÑöíÞ ÇáúÞõÓúØóäúØöíäöíøóÉ ÇáÓæÑí¡ ÇáúãóæúáõæÏ Ýöí ÍõÏõæÏ ÓäÉ 380 ãÓíÍíÉ æÇáãÊæÝøì Ýöí ÈÑÞÉ Ýöí ÍõÏõæÏ ÓäÉ 440. æóåóÇÊóÇäö ÇáäÍáÊÇä ÊÚÊÈÑÇä ÚöäúÏ ÇáãáßÇäíÉ ãÈÊÏÚíä.(6/57)
æóÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÕúÈö (ÎóíúÑðÇ) ãöäú Þóæúáöåö: ÇäúÊóåõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú ßóÇáúÞóæúáö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
ÝóÂãöäõæÇ ÎóíúÑÇð áóßõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 170] . æóÇáúÞóÕúÑõ Ýöí Þóæúáöåö: ÅöäøóãóÇ Çááøóåõ Åöáåñ æÇÍöÏñ ÞóÕúÑõ ãóæúÕõæÝò
Úóáóì ÕöÝóÉò¡ áöÃóäøó (ÅöäøóãóÇ) íóáöíåóÇ ÇáúãóÞúÕõæÑõ¡ æóåõæó åõäóÇ ÞóÕúÑñ ÅöÖóÇÝöíøñ¡ Ãóíú áóíúÓó Çááøóåõ ÈöËóáóÇËóÉò.
æóÞóæúáõåõ: ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ ÅöÙúåóÇÑñ áöÛóáóØöåöãú Ýöí ÃóÝúåóÇãöåöãú¡ æóÝöí ÅöØúáóÇÞóÇÊöåöãú áóÝúÙó ÇáúÃóÈö æóÇáöÇÈúäö ßóíúÝóãóÇ ßóÇäó ãóÍúãóáõåõãóÇ áöÃóäøóåõãóÇ ÅöãøóÇ ÖóáóÇáóÉñ æóÅöãøóÇ ÅöíåóÇãõåóÇ¡ ÝóßóáöãóÉõ (ÓõÈúÍóÇäóåõ) ÊõÝöíÏõ ÞõæøóÉó ÇáÊøóäúÒöíåö áöáøóåö ÊóÚóÇáóì Úóäú Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ¡ æóÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ÛóáóØö ãõËúÈöÊöíåö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÅöáóåöíøóÉó ÊõäóÇÝöí Çáúßóæúäó ÃóÈðÇ æóÇÊøöÎóÇÐó ÇÈúäò¡ áöÇÓúÊöÍóÇáóÉö ÇáúÝóäóÇÁö¡ æóÇáöÇÍúÊöíóÇÌö¡ æóÇáöÇäúÝöÕóÇáö¡ æóÇáúãõãóÇËóáóÉö áöáúãóÎúáõæÞóÇÊö Úóäö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. æóÇáúÈõäõæøóÉõ ÊóÓúÊóáúÒöãõ ËõÈõæÊó åóÐöåö ÇáúãõÓúÊóÍöíáóÇÊö áöÃóäøó ÇáäøóÓúáó ÞóÇäõæäñ ßóæúäöíøñ áöáúãóæúÌõæÏóÇÊö áöÍößúãóÉö ÇÓúÊöÈúÞóÇÁö ÇáäøóæúÚö¡ æóÇáäøóÇÓõ íóÊóØóáøóÈõæäóåóÇ áöÐóáößó¡ æóáöáúÅöÚóÇäóÉö Úóáóì áóæóÇÒöãö ÇáúÍóíóÇÉö¡ æóÝöíåóÇ ÇäúÝöÕóÇáõ ÇáúãóæúáõæÏö Úóäú ÃóÈöíåö¡ æóÝöíåóÇ Ãäø ÇáÇÈúä ããÇËáÉ áöÃóÈöíåö ÝóÃóÈõæåõ ãõãóÇËöáñ áóåõ áóÇ ãóÍóÇáóÉó.
æó (ÓõÈúÍóÇäó) ÇÓúãõ ãóÕúÏóÑö ÓóÈøóÍó¡ æóáóíúÓó ãóÕúÏóÑðÇ¡ áöÃóäøóåõ áóãú íõÓúãóÚú áóåõ ÝöÚúáñ ÓóÇáöãñ. æóÌóÒóãó ÇÈúäõ Ìöäøöí ÈöÃóäøóåõ Úóáóãñ Úóáóì ÇáÊøóÓúÈöíÍö¡ Ýóåõæó ãöäú ÃóÚúáóÇãö ÇáúÃóÌúäóÇÓö¡ æóåõæó ãóãúäõæÚñ ãöäó ÇáÕøóÑúÝö áöáúÚóáóãöíøóÉö æóÇáÒøöíóÇÏóÉö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóíúåö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÞÇáõæÇ ÓõÈúÍÇäóßó áóÇ Úöáúãó áóäÇ ÅöáøóÇ ãóÇ ÚóáøóãúÊóäÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [32] .
æóÞóæúáõåõ: Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ ãõÊóÚóáøöÞñ Èö (ÓõÈúÍóÇäó) ÍÑÝ ÇáúÌóÑøö¡ æóåõæó ÍóÑúÝõ (Úóäú) ãóÍúÐõæÝðÇ.
æóÌõãúáóÉõ áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÊóÚúáöíáñ áöÞóæúáöåö: ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ áöÃóäøó ÇáøóÐöí áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóæóÇÊ æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÞóÏö ÇÓúÊóÛúäóì Úóäö ÇáúæóáóÏö¡ æóáöÃóäøó ãóäú íóÒúÚõãõ Ãóäøóåõ æóáóÏñ áóåõ åõæó ãöãøóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö ßóÇáúãóáóÇÆößóÉö Ãóæö ÇáúãóÓöíÍö¡ ÝóÇáúßõáøõ ÚóÈöíÏõåõ æóáóíúÓó ÇáöÇÈúäõ ÈöÚóÈúÏò.(6/58)
áóäú íóÓúÊóäúßöÝó ÇáúãóÓöíÍõ Ãóäú íóßõæäó ÚóÈúÏðÇ áöáøóåö æóáóÇ ÇáúãóáóÇÆößóÉõ ÇáúãõÞóÑøóÈõæäó æóãóäú íóÓúÊóäúßöÝú Úóäú ÚöÈóÇÏóÊöåö æóíóÓúÊóßúÈöÑú ÝóÓóíóÍúÔõÑõåõãú Åöáóíúåö ÌóãöíÚðÇ (172) ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö ÝóíõæóÝøöíåöãú ÃõÌõæÑóåõãú æóíóÒöíÏõåõãú ãöäú ÝóÖúáöåö æóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóäúßóÝõæÇ æóÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ ÝóíõÚóÐøöÈõåõãú ÚóÐóÇÈðÇ ÃóáöíãðÇ æóáóÇ íóÌöÏõæäó áóåõãú ãöäú Ïõæäö Çááøóåö æóáöíøðÇ æóáóÇ äóÕöíÑðÇ (173)
æóÞóæúáõåõ: æóßóÝì ÈöÇááøóåö æóßöíáðÇ ÊóÐúíöíáñ¡ æóÇáúæóßöíáõ ÇáúÍóÇÝöÙõ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÍóÇÝöÙõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö¡ Ãóíö ÇáúãóæúÌõæÏóÇÊö ßõáøöåóÇ. æóÍõÐöÝó ãóÝúÚõæáõ (ßóÝóì) áöáúÚõãõæãö¡ Ãóíú ßóÝóì ßõáøó ÃóÍóÏò¡ Ãóíú ÝóÊóæóßøóáõæÇ Úóáóíúåö¡ æóáóÇ ÊóÊóæóßøóáõæÇ Úóáóì ãóäú ÊóÒúÚõãõæäóåõ ÇÈúäðÇ áóåõ. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÑúßöíÈö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóßóÝì ÈöÇááøóåö æóßöíáðÇ Ýöí åóÐöå ÇáÓøõæÑóÉ.
[172¡ 173]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÇáúÂíóÇÊ 172 Åöáóì 173]
áóäú íóÓúÊóäúßöÝó ÇáúãóÓöíÍõ Ãóäú íóßõæäó ÚóÈúÏÇð áöáøóåö æóáÇ ÇáúãóáÇÆößóÉõ ÇáúãõÞóÑøóÈõæäó æóãóäú íóÓúÊóäúßöÝú Úóäú ÚöÈÇÏóÊöåö æóíóÓúÊóßúÈöÑú ÝóÓóíóÍúÔõÑõåõãú Åöáóíúåö ÌóãöíÚÇð (172) ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÝóíõæóÝøöíåöãú ÃõÌõæÑóåõãú æóíóÒöíÏõåõãú ãöäú ÝóÖúáöåö æóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóäúßóÝõæÇ æóÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ ÝóíõÚóÐøöÈõåõãú ÚóÐÇÈÇð ÃóáöíãÇð æóáÇ íóÌöÏõæäó áóåõãú ãöäú Ïõæäö Çááøóåö æóáöíøðÇ æóáÇ äóÕöíÑÇð (173)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ æóÇÞöÚñ ãóæúÞöÚó ÊóÍúÞöíÞö ÌõãúáóÉö áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö [ÇáäøöÓóÇÁ: 171] Ãóæú ãóæúÞöÚó ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóì ãóÇ ÊóÖóãøóäóÊúåõ ÌõãúáóÉõ ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ [ÇáäøöÓóÇÁ: 171] .
æóÇáöÇÓúÊöäúßóÇÝõ: ÇáÊøóßóÈøõÑõ æóÇáöÇãúÊöäóÇÚõ ÈöÃóäóÝóÉò¡ Ýóåõæó ÃóÔóÏøõ ãöäó ÇáöÇÓúÊößúÈóÇÑö¡ æóäóÝúíõ ÇÓúÊöäúßóÇÝö ÇáúãóÓöíÍö: ÅöãøóÇ ÅöÎúÈóÇÑñ Úóäö ÇÚúÊöÑóÇÝö ÚöíÓóì ÈöÃóäøóåõ ÚóÈúÏõ Çááøóåö¡ æóÅöãøóÇ ÇÍúÊöÌóÇÌñ Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì ÈöãóÇ íõæÌóÏõ Ýöí ÃóäóÇÌöíáöåöãú. ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÍößóÇíóÉð Úóäúåõ ÞÇáó Åöäøöí ÚóÈúÏõ Çááøóåö ÂÊÇäöíó ÇáúßöÊÇÈó [ãóÑúíóã: 30] ÅöáóÎú.
æóÝöí äõÕõæÕö ÇáúÅöäúÌöíáö ßóËöíÑñ ãöãøóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãóÓöíÍó ÚóÈúÏõ Çááøóåö æóÃóäøó Çááøóåó Åöáóåõåõ æóÑóÈøõåõ¡ ßóãóÇ Ýöí ãõÌóÇÏóáóÊöåö ãóÚó ÅöÈúáöíÓó¡ ÝóÞóÏú ÞóÇáó áóåõ ÇáúãóÓöíÍõ «áöáÑøóÈøö Åöáóåößó ÊóÓúÌõÏõ æóÅöíøóÇåõ æóÍúÏóåõ ÊóÚúÈõÏõ» .
æóÚõÏöáó Úóäú ØóÑöíÞö ÇáúÅöÖóÇÝóÉö Ýöí Þóæúáå: ÈúÏÇð áöáøóåö
ÝóÃõÙúåöÑó ÇáúÍóÑúÝõ ÇáøóÐöí ÊõÞóÏøóÑõ ÇáúÅöÖóÇÝóÉõ Úóáóíúåö: áöÃóäøó ÇáÊøóäúßöíÑó åõäóÇ ÃóÙúåóÑõ Ýöí ÇáúÚõÈõæÏöíøóÉö¡ Ãóíú ÚóÈúÏðÇ ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúÚóÈöíÏö¡ æóáóæú ÞóÇáó: ÚóÈúÏó Çááøóåö áóÃóæúåóãóÊö ÇáúÅöÖóÇÝóÉõ Ãóäøóåõ ÇáúÚóÈúÏõ ÇáúÎöÕøöíÕõ¡ Ãóæú Ãóäøó Ðóáößó Úóáóãñ áóåõ.(6/59)
æóÃóãøóÇ ãóÇ Íóßóì Çááøóåõ Úóäú ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Ýöí Þóæúáöåö ÞÇáó Åöäøöí ÚóÈúÏõ Çááøóåö ÂÊÇäöíó ÇáúßöÊÇÈó [ãóÑúíóã: 30] ÝóáöÃóäøóåõ áóãú íóßõäú Ýöí ãóÞóÇãö ÎöØóÇÈö ãóäö ÇÏøóÚóæúÇ áóåõ ÇáúÅöáóåöíøóÉó.
æóÚóØúÝõ ÇáúãóáóÇÆößóÉö Úóáóì ÇáúãóÓöíÍö ãóÚó Ãóäøóåõ áóãú íóÊóÞóÏøóãú ÐößúÑñ áöãóÒóÇÚöãö ÇáúãõÔúÑößöíäó ÈöÃóäøó ÇáúãóáóÇÆößóÉó ÈóäóÇÊõ Çááøóåö ÍóÊøóì íóÊóÚóÑøóÖó áöÑóÏøö Ðóáößó¡ ÅöÏúãóÇÌñ áöÞóÕúÏö ÇÓúÊöÞúÕóÇÁö ßõáøö ãóäö ÇÏøõÚöíóÊú áóåõ ÈõäõæøóÉõ Çááøóåö¡ áöíóÔúãóáóåõ ÇáúÎóÈóÑõ ÈöäóÝúíö ÇÓúÊöäúßóÇÝöåö Úóäú Ãóäú íóßõæäó ÚóÈúÏðÇ áöáøóåö¡ ÅöÐú ÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÞóÈúáóåõ Þóæúáõåõ: ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ [ÇáäøöÓóÇÁ: 171] ¡ æóÞóÏú ÞóÇáóÊö ÇáúÚóÑóÈõ: Åöäøó ÇáúãóáóÇÆößóÉó ÈóäóÇÊõ Çááøóåö ãöäú äöÓóÇÁö ÇáúÌöäøö¡ æóáöÃóäøóåõ ÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÃóíúÖðÇ Þóæúáõåõ: áóåõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö [ÇáäøöÓóÇÁ: 171] ¡ æóãöäú ÃóÝúÖóáö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö ÇáúãóáóÇÆößóÉõ¡ ÝóÐõßöÑõæÇ åõäóÇ áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇÚúÊöÑóÇÝöåöãú ÈöÇáúÚõÈõæÏöíøóÉö. æóÅöäú ÌÚáÊ Þóæúáå: äú íóÓúÊóäúßöÝó ÇáúãóÓöíÍõ
ÇÓúÊöÏúáóÇáðÇ Úóáóì ãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ Þóæúáõåõ: ÓõÈúÍÇäóåõ Ãóäú íóßõæäó áóåõ æóáóÏñ [ÇáäøöÓóÇÁ: 171] ßóÇäó ÚóØúÝõ áóÇ ÇáúãóáÇÆößóÉõ ÇáúãõÞóÑøóÈõæäó
ãõÍúÊóãöáðÇ áöáÊøóÊúãöíãö ßóÞóæúáöåö: ÇáÑøóÍúãäö ÇáÑøóÍöíãö [ÇáúÝóÇÊöÍóÉ: 3] ÝóáóÇ ÏóáóÇáóÉó Ýöíåö Úóáóì ÊóÝúÖöíáö ÇáúãóáóÇÆößóÉö Úóáóì ÇáúãóÓöíÍö¡ æóáóÇ Úóáóì ÇáúÚóßúÓö æóãõÍúÊóãöáðÇ áöáÊøóÑóÞøöí Åöáóì ãóÇ åõæó ÇáúÃóæúáóì ÈöÚóßúÓö ÇáúÍõßúãö Ýöí ÃóæúåóÇãö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó¡ æóÅöáóì åóÐóÇ ÇáúÃóÎöíÑö ãóÇáó ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóãóËøóáóåõ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóäú ÊóÑúÖì Úóäúßó ÇáúíóåõæÏõ æóáóÇ ÇáäøóÕÇÑì ÍóÊøóì ÊóÊøóÈöÚó ãöáøóÊóåõãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 120] æóÌóÚóáó¡ ÇáúÂíóÉó ÏóáöíáðÇ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãóáóÇÆößóÉó ÃóÝúÖóáõ ãöäó ÇáúãóÓöíÍö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉö ÈöÊóÝúÖöíáö ÇáúãóáóÇÆößóÉö Úóáóì ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö¡ æóÒóÚóãó Ãóäøó Úöáúãó ÇáúãóÚóÇäöí áóÇ íóÞúÊóÖöí ÛóíúÑó Ðóáößó¡ æóåõæó ÊóÖúíöíÞñ áöæóÇÓöÚò¡ ÝóÅöäøó ÇáúßóáóÇãó ãõÍúÊóãöáñ áöæõÌõæåò¡ ßóãóÇ ÚóáöãúÊó¡ ÝóáóÇ íóäúåóÖõ Èöåö ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáõ.
æóÇÚúáóãú Ãóäøó ÊóÝúÖöíáó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö Úóáóì ÇáúãóáóÇÆößóÉö ãõØúáóÞðÇ åõæó Þóæúáõ ÌõãúåõæÑö Ãóåúáö ÇáÓøõäøóÉö¡ æóÊóÝúÖöíáó
ÇáúãóáóÇÆößóÉö Úóáóíúåöãú Þóæúáõ ÌõãúåõæÑö ÇáúãõÚúÊóÒöáóÉö æóÇáúÈóÇÞöáøóÇäöíøö æóÇáúÍóáöíãöíøö ãöäú Ãóåúáö ÇáÓøõäøóÉö¡ æóÞóÇáó Þóæúãñ ÈöÇáÊøóÝúÕöíáö Ýöí ÇáÊøóÝúÖöíáö¡ æóäõÓöÈó Åöáóì ÈóÚúÖö ÇáúãóÇÊöÑöíÏöíøóÉö¡ æóáóãú íõÖúÈóØú Ðóáößó ÇáÊøóÝúÕöíáõ¡ æóÇáúãóÓúÃóáóÉõ ÇÌúÊöåóÇÏöíøóÉñ¡ æóáóÇ ØóÇÆöáó æóÑóÇÁó ÇáúÎóæúÖö ÝöíåóÇ¡ æóÞóÏú äóåóì ÇáäøóÈöíÁõ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäö ÇáúÎóæúÖö Ýöí ÊõÝóÇÖõáö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö¡ ÝóãóÇ Ùóäøõßó ÈöÇáúÎóæúÖö Ýöí ÇáÊøóÝóÇÖõáö Èóíúäó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö æóÈóíúäó ãóÎúáõæÞóÇÊö ÚóÇáóãò ÂÎóÑó áóÇ ÕöáóÉó áóäóÇ Èöåö.(6/60)
æó (ÇáúãõÞóÑøóÈõæäó) ¡ íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó æóÕúÝðÇ ßóÇÔöÝðÇ¡ æóÃóäú íóßõæäó ãõÞóíøóÏðÇ¡ ÝóíõÑóÇÏõ Èöåöãõ ÇáúãõáóÞøóÈõæäó (ÈöÇáúßóÑõæÈöíøöíäó) æóåõãú ÓóÇÏóÉõ ÇáúãóáóÇÆößóÉö: ÌöÈúÑöíáõ æóÅöÓúÑóÇÝöíáõ æóãöíßóÇÆöíáõ æóÚöÒúÑóÇÆöíáõ. æóæóÕúÝõåõãú ÈöÇáúßóÑõæÈöíøöíäó æóÕúÝñ ÞóÏöíãñ æóÞóÚó Ýöí ÈóíúÊö äóÓóÈò Åöáóì ÃõãóíøóÉó Èúäö ÃóÈöí ÇáÕøóáúÊö. æóÞóÏú ÞóÇáõæÇ: Åöäøóåõ æóÕúÝñ ãõÔúÊóÞøñ ãöäú ßóÑóÈó ãõÑóÇÏöÝö ÞóÑõÈó¡ æóÒöíÏó Ýöíåö ÕöíÛóÊóÇ ãõÈóÇáóÛóÉò¡ æóåöíó ÒöäóÉõ ÝóÚõæáò æóíóÇÁõ ÇáäøóÓóÈö. æóÇáøóÐöí ÃóÙõäøõ Ãóäøó åóÐóÇ ÇááøóÝúÙó äõÞöáó Åöáóì ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö ãöäó ÇáúÚöÈúÑóÇäöíøóÉö: áöæõÞõæÚö åóÐóÇ ÇááøóÝúÙö Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ýöí ÓöÝúÑö ÇááøóÇæöíøöíäó æóÝöí ÓöÝúÑö ÇáúÎõÑõæÌö¡ æóÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÚöÈúÑóÇäöíøóÉö ÈöãóÚúäóì ÇáúÞõÑúÈö¡ ÝóáöÐóáößó ÚóÏóáó Úóäúåõ ÇáúÞõÑúÂäõ æóÌóÇÁó ÈöãõÑóÇÏöÝöåö ÇáÝÕíÍ ÝóÞóÇáó: úãõÞóÑøóÈõæäó
¡ æóÚóáóíúåö Ýóãóäú Ïõæäóåõãú ãöäó ÇáúãóáóÇÆößóÉö íóËúÈõÊõ áóåõãú ÚóÏóãõ ÇáöÇÓúÊöäúßóÇÝö Úóäö ÇáúÚõÈõæÏöíøóÉö áöáøóåö ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúÃóÍúÑóì.
æóÞóæúáõåõ: ãóäú íóÓúÊóäúßöÝú Úóäú ÚöÈÇÏóÊöåö
ÇáúÂíóÉó ÊóÎóáøõÕñ Åöáóì ÊóåúÏöíÏö ÇáúãõÔúÑößöíäó ßóãóÇ ÃóäúÈóÃó Úóäúåõ Þóæúáõåõ: æóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóäúßóÝõæÇ æóÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ ÝóíõÚóÐøöÈõåõãú ÚóÐÇÈÇð ÃóáöíãÇð æóáÇ íóÌöÏõæäó áóåõãú ãöäú Ïõæäö Çááøóåö æóáöíøðÇ æóáÇ äóÕöíÑÇð.
æóÖóãöíÑõ ÇáúÌóãúÚö Ýöí Þóæúáå: ÓóíóÍúÔõÑõåõãú
ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÛóíúÑö ãóÐúßõæÑò Ýöí ÇáúßóáóÇãö¡ Èóáú Åöáóì ãóÚúáõæãò ãöäó ÇáúãóÞóÇãö¡ Ãóíú ÝóÓóíóÍúÔõÑõ ÇáäøóÇÓó Åöáóíúåö ÌóãöíÚðÇ ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö ÇáÊøóÝúÕöíáõ ÇáúãõÝóÑøóÚõ Úóáóíúåö æóåõæó Þóæúáõåõ: ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÇáúÎó. æóÖóãöíÑõ æóáÇ íóÌöÏõæäó ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóäúßóÝõæÇ æóÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ¡ Ãóíú áóÇ íóÌöÏõæäó æóáöíøðÇ Íöíäó íóÍúÔõÑõ Çááøóåõ ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóÚõæÏó Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóäúßóÝõæÇ æóÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ æóíßæä ãöíÚÇð
ÈöãóÚúäóì ãóÌúãõæÚöíäó Åöáóì ÛóíúÑöåöãú¡ ãóäúÕõæÈðÇ¡ ÝóÅöäøó áóÝúÙó ÌóãöíÚò áóåõ ÇÓúÊöÚúãóÇáóÇÊñ ÌóãøóÉñ: ãöäúåóÇ Ãóäú íóßõæäó æóÕúÝðÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúãõÌúÊóãóÚö¡ æóÝöí ßóáóÇãö ÚõãóÑó áöáúÚóÈøóÇÓö æóÚóáöíøò: «Ëõãøó ÌöÆúÊõãóÇäöí æóÃóãúÑõßõãóÇ ÌóãöíÚñ» Ãóíú ãõÊøóÝöÞñ ãóÌúãõæÚñ¡ Ýóíóßõæäõ ãóäúÕõæÈðÇ Úóáóì ÇáúÍóÇáö æóáóíúÓó ÊóÃúßöíÏðÇ. æóÐößúÑõ ÝóÑöíÞö ÇáúãõÄúãöäöíäó Ýöí ÇáÊøóÝúÕöíáö íóÏõáøõ Úóáóì ÃóÍóÏö ÇáÊøóÞúÏöíÑóíúäö.
æóÇáÊøóæúÝöíóÉõ ÃóÕúáõåóÇ ÅöÚúØóÇÁõ ÇáÔøóíúÁö æóÇÝöíðÇ¡ Ãóíú ÒóÇÆöÏðÇ Úóáóì ÇáúãöÞúÏóÇÑö ÇáúãóØúáõæÈö¡ æóáóãøóÇ ßóÇäó ÊóÍóÞøõÞõ ÇáúãõÓóÇæóÇÉö íóÎúÝóì áöÞöáøóÉö ÇáúãóæóÇÒöíäö ÚöäúÏóåõãú¡ æóáöÇÚúÊöãóÇÏöåöãú Úóáóì Çáúßóíúáö¡ ÌóÚóáõæÇ ÊóÍóÞøõÞó ÇáúãõÓóÇæóÇÉö ÈöãöÞúÏóÇÑò Ýöíåö ÝóÖúáñ Úóáóì ÇáúãöÞúÏóÇÑö ÇáúãõÓóÇæöí¡ ÃõØúáöÞóÊö ÇáÊøóæúÝöíóÉõ Úóáóì ÅöÚúØóÇÁö ÇáãÚÇÏá
æÊÞÇÈá ÈÇáÎÓÇä æóÈöÇáúÛóÈúäö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì ÍößóÇíóÉð Úóäú ÔõÚóíúÈò(6/61)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÞóÏú ÌóÇÁóßõãú ÈõÑúåóÇäñ ãöäú ÑóÈøößõãú æóÃóäúÒóáúäóÇ Åöáóíúßõãú äõæÑðÇ ãõÈöíäðÇ (174) ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÇÚúÊóÕóãõæÇ Èöåö ÝóÓóíõÏúÎöáõåõãú Ýöí ÑóÍúãóÉò ãöäúåõ æóÝóÖúáò æóíóåúÏöíåöãú Åöáóíúåö ÕöÑóÇØðÇ ãõÓúÊóÞöíãðÇ (175)
ÃóæúÝõæÇ Çáúßóíúáó æóáÇ ÊóßõæäõæÇ ãöäó ÇáúãõÎúÓöÑöíäó [ÇáÔøõÚóÑóÇÁ: 181] æóáöÐóáößó ÞóÇáó åõäóÇ: æóíóÒöíÏõåõãú ãöäú ÝóÖúáöåö¡ æóåóÐöåö ÇáÊøóæúÝöíóÉõ æóÇáÒøöíóÇÏóÉõ íóÑúÌöÚóÇäö Åöáóì ÊóÞúÏöíÑò íóÚúáóãõåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ íóÌöÏõæäó áóåõãú ãöäú Ïõæäö Çááøóåö æóáöíøðÇ æóáÇ äóÕöíÑÇð ÊÃííÓ áóåõãú ÅöÐú ÞóÏú ÚõÑöÝó ÚöäúÏó ÇáúÚóÑóÈö æóÛóíúÑöåöãú¡ ãöäú Ãõãóãö Ðóáößó ÇáúÚóÕúÑö¡ ÇáöÇÚúÊöãóÇÏõ ÚöäúÏó ÇáÖøöíÞö Úóáóì ÇáúÃóæúáöíóÇÁö æóÇáäøõÕóÑóÇÁö áöíóßõÝøõæÇ Úóäúåõãõ ÇáúãóÕóÇÆöÈó ÈöÇáúÞöÊóÇáö Ãóæö ÇáúÝöÏóÇÁö¡ ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ:
íóÃúãõáúäó ÑöÍúáóÉó äóÕúÑò æóÇÈúäö ÓóíøóÇÑò æóáöÐóáößó ßóËõÑó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö äóÝúíõ Çáúæóáöíøö¡ æóÇáäøóÕöíÑö¡ æóÇáúÝöÏóÇÁö- Ýóáóäú íõÞúÈóáó ãöäú ÃóÍóÏöåöãú ãöáúÁõ ÇáúÃóÑúÖö ÐóåóÈÇð æóáóæö ÇÝúÊóÏì Èöåö ÃõæáÆößó áóåõãú ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ æóãÇ áóåõãú ãöäú äÇÕöÑöíäó [Âá ÚãÑóÇä: 91] .
[174¡ 175]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÇáúÂíóÇÊ 174 Åöáóì 175]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÈõÑúåÇäñ ãöäú ÑóÈøößõãú æóÃóäúÒóáúäÇ Åöáóíúßõãú äõæÑÇð ãõÈöíäÇð (174) ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÇÚúÊóÕóãõæÇ Èöåö ÝóÓóíõÏúÎöáõåõãú Ýöí ÑóÍúãóÉò ãöäúåõ æóÝóÖúáò æóíóåúÏöíåöãú Åöáóíúåö ÕöÑÇØÇð ãõÓúÊóÞöíãÇð (175)
ÝóÐúáóßóÉñ áöáúßóáóÇãö ÇáÓøóÇÈöÞö ÈöãóÇ åõæó ÌóÇãöÚñ áöáúÃóÎúÐö ÈöÇáúåõÏóì æóäóÈúÐõ ÇáÖøóáóÇáö¡ ÈöãóÇ ÇÔúÊóãóáó Úóáóíúåö ÇáúÞõÑúÂäõ ãöäú ÏóáóÇÆöáö ÇáúÍóÞøö æóßóÈúÍö ÇáúÈóÇØöáö. ÝóÇáúÌõãúáóÉõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ æóÅöÞúÈóÇáñ Úóáóì ÎöØóÇÈö ÇáäøóÇÓö ßõáøöåöãú ÈóÚúÏó Ãóäú ßóÇäó ÇáúÎöØóÇÈõ ãõæóÌøóåðÇ Åöáóì Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÎóÇÕøóÉð. æóÇáúÈõÑúåóÇäõ: ÇáúÍõÌøóÉõ¡ æóÞóÏú íõÎóÕøóÕõ ÈöÇáúÍõÌøóÉö ÇáúæóÇÖöÍóÉö ÇáúÝóÇÕöáóÉö¡ æóåõæó ÛóÇáöÈõ ãóÇ íõÞúÕóÏõ Èöåö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ æóáöåóÐóÇ Óóãøóì ÍõßóãóÇÁõ ÇáúÅöÓúáóÇãö ÃóÌóáøó ÃóäúæóÇÚö ÇáÏøóáöíáö¡ ÈõÑúåóÇäðÇ.
æóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÏóáóÇÆöáõ ÇáäøõÈõæÁóÉö. æóÃóãøóÇ ÇáäøõæÑõ ÇáúãõÈöíäõ Ýóåõæó ÇáúÞõÑúÂäõ áöÞóæúáöåö: æóÃóäúÒóáúäÇ æóÇáúÞóæúáõ Ýöí ÌÇÁóßõãú ßóÇáúÞóæúáö Ýöí äóÙöíÑöåö ÇáúãõÊóÞóÏøöãö Ýöí Þóæúáöåö: ÞóÏú ÌÇÁóßõãõ ÇáÑøóÓõæáõ ÈöÇáúÍóÞøö ãöäú ÑóÈøößõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 170] æóßóÐóáößó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ÃóäúÒóáúäÇ Åöáóíúßõãú.
æó (ÃóãøóÇ) Ýöí Þóæúáöåö: ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÈöÇááøóåö íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó áöáÊøóÝúÕöíáö: ÊóÝúÕöíáðÇ áöãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ãöäö ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÝöÑóÞö æóÇáäøóÒóÚóÇÊö: Èóíúäó ÞóÇÈöáòöö(6/62)
íóÓúÊóÝúÊõæäóßó Þõáö Çááøóåõ íõÝúÊöíßõãú Ýöí ÇáúßóáóÇáóÉö Åöäö ÇãúÑõÄñ åóáóßó áóíúÓó áóåõ æóáóÏñ æóáóåõ ÃõÎúÊñ ÝóáóåóÇ äöÕúÝõ ãóÇ ÊóÑóßó æóåõæó íóÑöËõåóÇ Åöäú áóãú íóßõäú áóåóÇ æóáóÏñ ÝóÅöäú ßóÇäóÊóÇ ÇËúäóÊóíúäö ÝóáóåõãóÇ ÇáËøõáõËóÇäö ãöãøóÇ ÊóÑóßó æóÅöäú ßóÇäõæÇ ÅöÎúæóÉð ÑöÌóÇáðÇ æóäöÓóÇÁð ÝóáöáÐøóßóÑö ãöËúáõ ÍóÙøö ÇáúÃõäúËóíóíúäö íõÈóíøöäõ Çááøóåõ áóßõãú Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ æóÇááøóåõ Èößõáøö ÔóíúÁò Úóáöíãñ (176)
áöáúÈõÑúåóÇäö æóÇáäøõæÑö¡ æóãõßóÇÈöÑò ÌóÇÍöÏò¡ æóíóßõæäõ ãõÚóÇÏöáõ åóÐóÇ ÇáÔøóÞøö ãóÍúÐõæÝðÇ áöáÊøóåúæöíáö¡ Ãóíú: æóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÝóáóÇ ÊóÓóáú Úóäúåõãú¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó (ÃóãøóÇ) áöãõÌóÑøóÏö ÇáÔøóÑúØö Ïõæäó ÊóÝúÕöíáò¡ æóåõæó ÔóÑúØñ áöÚõãõæãö ÇáúÃóÍúæóÇáö¡ áöÃóäøó (ÃóãøóÇ) Ýöí ÇáÔøóÑúØö ÈöãóÚúäóì (ãóåúãóÇ íóßõäú ãöäú ÔóíúÁò) æóÝöí åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö áóÇ ÊõÝöíÏõ ÇáÊøóÝúÕöíáó æóáóÇ ÊóØúáõÈõ
ãõÚóÇÏöáðÇ.
æóÇáöÇÚúÊöÕóÇãõ: ÇááøóæúÐõ¡ æóÇáöÇÚúÊöÕóÇãõ ÈöÇááøóåö ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ áöáøóæúÐö ÈöÏöíäöåö¡ æóÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö æóÇÚúÊóÕöãõæÇ ÈöÍóÈúáö Çááøóåö ÌóãöíÚÇð Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [103] . æóÇáúÅöÏúÎóÇáõ Ýöí ÇáÑøóÍúãóÉö æóÇáúÝóÖúáö ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäö ÇáÑøöÖóì.
æóÞóæúáõåõ: æóíóåúÏöíåöãú Åöáóíúåö ÕöÑÇØÇð ãõÓúÊóÞöíãÇð: ÊóÚóáøõÞõ ÇáúÌóÇÑøö æóÇáúãóÌúÑõæÑö Èö (íóåúÏöí) Ýóåõæó ÙóÑúÝõ áóÛúæò¡ æÕöÑÇØÇð ãóÝúÚõæáõ (íóåúÏöí) ¡ æóÇáúãóÚúäóì íóåúÏöíåöãú ÕöÑóÇØðÇ ãõÓúÊóÞöíãðÇ áöíóÕöáõæÇ Åöáóíúåö¡ Ãóíú Åöáóì Çááøóåö¡ æóÐóáößó åõæó ãõÊóãóäøóÇåõãú¡ ÅöÐú ÞóÏú ÚóáöãõæÇ Ãóäøó æÚÏåã ÚöäúÏå.
[176]
[ÓõæÑóÉ ÇáäøöÓóÇÁ (4) : ÂíóÉ 176]
íóÓúÊóÝúÊõæäóßó Þõáö Çááøóåõ íõÝúÊöíßõãú Ýöí ÇáúßóáÇáóÉö Åöäö ÇãúÑõÄñ åóáóßó áóíúÓó áóåõ æóáóÏñ æóáóåõ ÃõÎúÊñ ÝóáóåÇ äöÕúÝõ ãóÇ ÊóÑóßó æóåõæó íóÑöËõåÇ Åöäú áóãú íóßõäú áóåÇ æóáóÏñ ÝóÅöäú ßÇäóÊóÇ ÇËúäóÊóíúäö ÝóáóåõãóÇ ÇáËøõáõËÇäö ãöãøóÇ ÊóÑóßó æóÅöäú ßÇäõæÇ ÅöÎúæóÉð ÑöÌÇáÇð æóäöÓÇÁð ÝóáöáÐøóßóÑö ãöËúáõ ÍóÙøö ÇáúÃõäúËóíóíúäö íõÈóíøöäõ Çááøóåõ áóßõãú Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ æóÇááøóåõ Èößõáøö ÔóíúÁò Úóáöíãñ (176)
áóÇ ãõäóÇÓóÈóÉó Èóíúäó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóÈóíúäó ÇááøóÇÊöí ÞóÈúáóåóÇ¡ ÝóæõÞõæÚõåóÇ ÚóÞöÈóåóÇ áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ áöÃóÌúáö äõÒõæáöåóÇ ÚóÞöÈó äõÒõæáö ãóÇ ÊóÞóÏøóãóåóÇ ãöäú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ãóÚó ãõäóÇÓóÈóÊöåóÇ áöÂíóÉö ÇáúßóáóÇáóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö Ýöí ÃóËúäóÇÁö ÐößúÑö ÇáúÝóÑóÇÆöÖö áöÃóäøó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÈóíóÇäðÇ áöÍóÞöíÞóÉö ÇáúßóáóÇáóÉö ÃóÔóÇÑó Åöáóíúåö Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: áóíúÓó áóåõ æóáóÏñ¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí Ãóæøóáö ÇáÓøõæÑóÉö Ãóäøóåõ ÃóáúÍóÞó ÈöÇáúßóáóÇáóÉö ÇáúãóÇáößó ÇáøóÐöí áóíúÓó áóåõ æóÇáöÏñ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÇáúÌõãúåõæÑö æóãóÇáößö Èúäö ÃóäóÓò.
ÝóÍõßúãõ ÇáúßóáóÇáóÉö ÞóÏú Èõíøöäó ÈóÚúÖõåõ Ýöí ÂíóÉò Ãóæøóáó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ Ëõãøó Åöäøó ÇáäøóÇÓó ÓóÃóáõæÇ(6/63)
ÑóÓõæáó Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäú ÕõæÑóÉò ÃõÎúÑóì ãöäú ÕõæóÑö ÇáúßóáóÇáóÉö. æóËóÈóÊó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Ãóäøó ÇáøóÐöí ÓóÃóáóåõ åõæó ÌóÇÈöÑõ Èúäõ ÚóÈúÏö Çááøóåö ÞóÇáó: ÚóÇÏóäöí ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóÃóÈõæ ÈóßúÑò ãóÇÔöíóíúäö Ýöí Èóäöí ÓóáóãóÉó ÝóæóÌóÏóÇäöí ãõÛúãðì Úóáóíøó ÝóÊóæóÖøóÃó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÕóÈøó Úóáóíøó æóÖõæÁóåõ ÝóÃóÝóÞúÊõ æóÞõáúÊõ: ßóíúÝó ÃóÕúäóÚõ Ýöí ãóÇáöí ÝóÅöäøóãóÇ íóÑöËõäöí ßóáóÇáóÉñ.
ÝóäóÒóáó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÓúÊóÝúÊõæäóßó Þõáö Çááøóåõ íõÝúÊöíßõãú Ýöí ÇáúßóáÇáóÉö ÇáúÂíóÉó. æóÞóÏú Þöíáó: ÅöäøóåóÇ äóÒóáóÊú æóÑóÓõæáõ Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãõÊóÌóåøöÒñ áöÍöÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Ýöí ÞóÖöíøóÉö ÌóÇÈöÑö Èúäö ÚóÈúÏö Çááøóåö.
ÝóÖóãöíÑõ ÇáúÌóãóÇÚóÉö Ýöí Þóæúáöåö: íóÓúÊóÝúÊõæäóßó ÛóíúÑõ ãóÞúÕõæÏò Èöåö ÌóãúÚñ¡ Èóáú ÃõÑöíÏó Èöåö ÌöäúÓõ ÇáÓøóÇÆöáöíäó¡ Úóáóì äóÍúæö: «ãóÇ ÈóÇáõ ÃóÞúæóÇãò íóÔúÊóÑöØõæäó ÔõÑõæØðÇ» æóåóÐóÇ ßóËöíÑñ Ýöí ÇáúßóáóÇãö. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáÓøõÄóÇáõ ÞóÏú ÊóßóÑøóÑó æóßóÇäó ÂÎöÑõ ÇáÓøóÇÆöáóíúäö ÌóÇÈöÑó Èúäó ÚóÈúÏö Çááøóåö ÝóÊóÃóÎøóÑó ÇáúÌóæóÇÈõ áöãóäú ÓóÃóáó ÞóÈúáóåõ¡ æóÚõÌøöáó ÇáúÈóíóÇäõ áóåõ áöÃóäøóåõ æóÞúÊõ ÇáúÍóÇÌóÉö áöÃóäøóåõ ßóÇäó íóÙõäøõ äóÝúÓóåõ ãóíøöÊðÇ ãöäú Ðóáößó ÇáúãóÑóÖö æóÃóÑóÇÏó Ãóäú
íõæÕöíó ÈöãóÇáöåö¡ Ýóíóßõæäõ ãöäú ÊóÃúÎöíÑö ÇáúÈóíóÇäö Åöáóì æóÞúÊö ÇáúÍóÇÌóÉö.
æóÇáÊøóÚúÈöíÑõ ÈöÕöíÛóÉö ÇáúãõÖóÇÑöÚö Ýöí ãóÇÏøóÉö ÇáÓøõÄóÇáö ØóÑöíÞóÉñ ãóÔúåõæÑóÉ¡ äóÍúæ: íóÓúÆóáõæäóßó Úóäö ÇáúÃóåöáøóÉö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 189] ¡ æóíóÓúÆóáõæäóßó ãóÇÐóÇ íõäúÝöÞõæäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 219] . áöÃóäøó ÔóÃúäó ÇáÓøõÄóÇáö íóÊóßóÑøóÑõ¡ ÝóÔóÇÚó ÅöíÑóÇÏõåõ ÈöÕöíÛóÉö ÇáúãõÖóÇÑöÚö¡ æóÞóÏú íóÛúáöÈõ ÇÓúÊöÚúãóÇáõ ÈóÚúÖö ÕöíóÛö ÇáúÝöÚúáö Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãóæóÇÞöÚö¡ æóãöäúåõ ÛóáóÈóÉõ ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúãõÖóÇÑöÚö Ýöí ÇáÏøõÚóÇÁö Ýöí ãóÞóÇãö ÇáúÅöäúßóÇÑö: ßóÞóæúáö ÚóÇÆöÔóÉó «íóÑúÍóãõ Çááøóåõ ÃóÈóÇ ÚóÈúÏö ÇáÑøóÍúãóäö» (ÊóÚúäöí ÇÈúäó ÚõãóÑó) . æóÞóæúáöåöãú: «íóÛúÝöÑõ Çááøóåõ áóåõ» . æóãöäúåõ ÛóáóÈóÉõ ÇáúãóÇÖöí ãóÚó áóÇ ÇáäÇÝíÉ Ýöí ÇáÏøõÚóÇÁö ÅöÐóÇ áóãú ÊõßóÑøóÑú áóÇ äóÍúæõ «ÝóáóÇ ÑóÌóÚó» . Úóáóì Ãóäøó ÇáúßóáóÇáóÉó ÞóÏú ÊóßóÑøóÑó ÝöíåóÇ ÇáÓøõÄóÇáõ ÞóÈúáó äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö æóÈóÚúÏóåóÇ. æóÞóÏú ÞóÇáó ÚõãóÑõ Èúäõ ÇáúÎóØøóÇÈö: ãóÇ ÑóÇÌóÚúÊõ ÑóÓõæáó Çááøóåö Ýöí ÔóíúÁò ãõÑóÇÌöÚóÊöí ÅöíøóÇåõ Ýöí ÇáúßóáóÇáóÉö¡ æóãóÇ ÃóÛúáóÙó áöí ÑóÓõæáõ Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÔóíúÁò ãóÇ ÃóÛúáóÙó áöí ÝöíåóÇ ÍóÊøóì ØóÚóäó Ýöí äóÍúÑöí¡ æóÞóÇáó: «íóßúÝöíßó ÂíóÉõ ÇáÕøóíúÝö ÇáøóÊöí Ýöí ÂÎöÑö ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö» ¡ æóÞóæúáõåõ: Ýöí ÇáúßóáÇáóÉö íóÊóäóÇÒóÚõåõ Ýöí ÇáÊøóÚóáøõÞö ßõáøñ ãöäú ÝöÚúáö (íóÓúÊóÝúÊõæäóßó) æóÝöÚúáö (íõÝúÊöíßõãú) .(6/64)
æóÞóÏú Óóãøóì ÇáäøóÈöíÁõ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÈöÂíóÉö ÇáÕøóíúÝö¡ æóÚõÑöÝóÊú ÈöÐóáößó¡ ßóãóÇ ÚõÑöÝóÊú ÂíóÉõ ÇáúßóáóÇáóÉö ÇáøóÊöí Ýöí Ãóæøóáö ÇáÓøõæÑóÉö ÈöÂíóÉö ÇáÔøöÊóÇÁö¡ æóåóÐóÇ íóÏõáøõäóÇ Úóáóì Ãóäøó ÓõæÑóÉó ÇáäøöÓóÇÁö äóÒóáóÊú Ýöí ãõÏøóÉò ãõÊóÝóÑøöÞóÉò ãöäó ÇáÔøöÊóÇÁö Åöáóì ÇáÕøóíúÝö æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó åóÐóÇ Ýöí ÇÝúÊöÊóÇÍö ÇáÓøõæÑóÉö.
æóÞóÏú Ñõæöíó: Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó Ýöí ÇáúßóáóÇáóÉö äóÒóáóÊú Ýöí ØóÑöíÞö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö¡ æóáóÇ íóÕöÍøõ Ðóáößó áöÃóäøó ÍóÌøóÉó ÇáúæóÏóÇÚö ßóÇäóÊú Ýöí Òóãóäö ÇáúÈóÑúÏö áöÃóäøóåõ áóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÛóÒúæóÉó ÊóÈõæßó æóÞóÚóÊú Ýöí æóÞúÊö ÇáúÍóÑøö Íöíäó ØóÇÈóÊö ÇáËøöãóÇÑõ¡ æóÇáäøóÇÓõ íõÍöÈøõæäó ÇáúãóÞóÇãó Ýöí ËöãóÇÑöåöãú æóÙöáóÇáöåöãú¡ æóÐóáößó íóÞúÊóÖöí Ãóäú Êóßõæäó ÛóÒúæóÉõ ÊóÈõæßó Ýöí äóÍúæö ÔóåúÑö ÃõÛõÓúØõÓó Ãóæö ÇÔúÊóäúÈöÑó æóåõæó æóÞúÊñ ØóíøöÈõ ÇáúÈõÓúÑö æóÇáÑøõØóÈö¡ æóßóÇäóÊú ÓóäóÉó ÊöÓúÚò æóßóÇäóÊú Ýöí ÑóÌóÈò æóäóÒóáó ÝöíåóÇ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóÞÇáõæÇ áóÇ ÊóäúÝöÑõæÇ Ýöí ÇáúÍóÑøö [ÇáÊøóæúÈóÉ: 81] . Ëõãøó ßóÇäóÊú ÍóÌøóÉõ ÃóÈöí ÈóßúÑò Ýöí Ðöí ÇáúÞöÚúÏóÉö ãöäú Êöáúßó ÇáÓøóäóÉö¡ ÓóäóÉö ÊöÓúÚò¡ æóÐóáößó íõæóÇÝöÞõ ÏöÌóäúÈöÑó. æóßóÇäó ÍóÌøõ ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÍóÌøóÉó ÇáúæóÏóÇÚö Ýöí Ðöí ÇáúÍöÌøóÉö ãöäú ÓóäóÉö ÚóÔúÑò ÝóíõæóÇÝöÞõ äóÍúæó ÔóåúÑö ÏöÌóäúÈöÑó ÃóíúÖðÇ.
æóÚóäú ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö: Ãóäøóåõ ÎóØóÈó ÝóÞóÇáó: «ËóáóÇËñ áóæú ÈóíøóäóåóÇ ÑóÓõæáõ Çááøóåö áóßóÇäó ÃóÍóÈøó Åöáóíøó ãöäó ÇáÏøõäúíóÇ æóãóÇ ÝöíåóÇ: ÇáúÌóÏøõ. æóÇáúßóáóÇáóÉõ¡ æóÃóÈúæóÇÈõ ÇáÑøöÈóÇ» . æóÝöí ÑöæóÇíóÉò æóÇáúÎöáóÇÝóÉõ. æóÎóØóÈó ÃóíúÖðÇ ÝóÞóÇáó: æóÇááøóåö Åöäøöí ãóÇ ÃóÏóÚõ ÈóÚúÏöí ÔóíúÆðÇ åõæó Ãóåóãøõ Åöáóíøó ãöäú ÃóãúÑö ÇáúßóáóÇáóÉö. æóÞóÇáó Ýöí ãóÌúãóÚò ãöäó ÇáÕøóÍóÇÈóÉö: áóÃóÞúÖöíóäøó Ýöí ÇáúßóáóÇáóÉö ÞóÖóÇÁð ÊóÊóÍóÏøóËõ Èöåö ÇáäøöÓóÇÁõ Ýöí ÎõÏõæÑöåóÇ. æóÃóäøóåõ ßóÊóÈó ßöÊóÇÈðÇ Ýöí Ðóáößó ÝóãóßóËó íóÓúÊóÎöíÑõ Çááøóåó Ýöíåö¡ ÝóáóãøóÇ ØõÚöäó ÏóÚóÇ ÈöÇáúßöÊóÇÈö ÝóãóÍóÇåõ. æóáóíúÓó ÊóÍóíøõÑõ ÚõãóÑó Ýöí ÃóãúÑö ÇáúßóáóÇáóÉö ÈöÊóÍóíøõÑò Ýöí Ýóåúãö ãóÇ ÐóßóÑóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Ýöí ßöÊóÇÈöåö æóáóßöäøóåõ Ýöí ÇäúÏöÑóÇÌö ãóÇ áóãú íóÐúßõÑúåõ ÇáúÞõÑúÂäõ
ÊóÍúÊó ãóÇ ÐóßóÑóåõ ÈöÇáúÞöíóÇÓö. æóÞóÏú ÐóßóÑó ÇáúÞõÑúÂäõ ÇáúßóáóÇáóÉó Ýöí ÃóÑúÈóÚö ÂíóÇÊò: ÂíóÊóíú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ÇáúãóÐúßõæÑö ÝöíåóÇ áóÝúÙõ ÇáúßóáóÇáóÉö¡ æóÂíóÉò Ýöí Ãóæøóáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö æóåöíó Þóæúáõåõ: ÝóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõ æóáóÏñ æóæóÑöËóåõ ÃóÈóæÇåõ ÝóáöÃõãøöåö ÇáËøõáõËõ [ÇáäøöÓóÇÁ: 11] . æóÂíóÉö ÂÎöÑö ÇáúÃóäúÝóÇáö [75] æóåöí Þóæúáå: æóÃõæáõæÇ ÇáúÃóÑúÍÇãö ÈóÚúÖõåõãú Ãóæúáì ÈöÈóÚúÖò Ýöí ßöÊÇÈö Çááøóåö ÚöäúÏó ãóäú ÑóÃóì ÊóæóÇÑõËó Ðóæöí ÇáúÃóÑúÍóÇãö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ßõáøó ÝóÑöíÖóÉò áóíúÓó ÝöíåóÇ æóáóÏñ æóáóÇ æóÇáöÏñ Ýóåöíó ßóáóÇáóÉñ ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáúÝóÑöíÖóÉõ ÇáøóÊöí(6/65)
áóíúÓó ÝöíåóÇ æóáóÏñ æóÝöíåóÇ æóÇáöÏñ ÝóÇáúÌõãúåõæÑõ ÃóäøóåóÇ áóíúÓóÊú ÈößóáóÇáóÉò. æóÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÊóÞóÏøöãöíäó: åöíó ßóáóÇáóÉñ.
æóÃóãóÑóåõ ÈöÃóäú íõÌöíÈó ÈöÞóæúáöåö: Çááøóåõ íõÝúÊöíßõãú áöáÊøóäúæöíåö ÈöÔóÃúäö ÇáúÝóÑöíÖóÉö¡ ÝóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö áöáöÇåúÊöãóÇãö áóÇ áöáúÞóÕúÑö¡ ÅöÐú ÞóÏú Úóáöãó ÇáúãõÓúÊóÝúÊõæäó Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó áóÇ íóäúØöÞõ ÅöáøóÇ Úóä æóÍí¡ Ýóåöíó áóãøóÇ ÇÓúÊóÝúÊóæúåõ ÝóÅöäøóãóÇ ØóáóÈõæÇ Íõßúãó Çááøóåö¡ ÝóÅöÓúäóÇÏõ ÇáúÅöÝúÊóÇÁö Åöáóì Çááøóåö Êóäúæöíåñ ÈöåóÐöåö ÇáúÝóÑöíÖóÉö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÃõÎúÊö åõäóÇ ÇáúÃõÎúÊõ ÇáÔøóÞöíÞóÉõ Ãóæö ÇáøóÊöí áöáúÃóÈö Ýöí ÚóÏóãö ÇáÔøóÞöíÞóÉö ÈöÞóÑöíäóÉò ãõÎóÇáöÝóÉò äóÕöíÈõåóÇ áöäóÕöíÈö ÇáúÃõÎúÊö áöáúÃõãøö ÇáúãóÞúÕõæÏóÉö Ýöí ÂíóÉö ÇáúßóáóÇáóÉö ÇáúÃõæáóì¡ æóÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö: æóåõæó íóÑöËõåÇ áöÃóäøó ÇáúÃóÎøó áöáúÃõãøö áóÇ íóÑöËõ ÌóãöíÚó ÇáúãóÇáö Åöäú áóãú íóßõäú áöÃõÎúÊöåö áöáúÃõãøö æóáóÏñ ÅöÐú áóíúÓó áóåõ ÅöáøóÇ ÇáÓøõÏõÓõ.
æóÞóæúáõåõ: Åöäö ÇãúÑõÄñ åóáóßó ÊóÞúÏöíÑõåõ: Åöäú åóáóßó ÇãúÑõÄñ¡ ÝóÇãúÑõÄñ ãõÎúÈóÑñ Úóäúåõ Èö (åóáóßó) Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáÔøóÑúØö¡ æóáóíúÓó (åóáóßó) ÈöæóÕúÝò áö (ÇãúÑõÄñ) ÝóáöÐóáößó ßóÇäó ÇáöÇãúÑõÄõ ÇáúãóÝúÑõæÖõ åõäóÇ ÌöäúÓðÇ ÚóÇãøðÇ.
æóÞóæúáõåõ: æóåõæó íóÑöËõåÇ íóÚõæÏõ ÇáÖøóãöíÑõ Ýöíåö Úóáóì áóÝúÙö (ÇãúÑõÄñ) ÇáúæóÇÞöÚö Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáÔøóÑúØö¡ ÇáúãõÝöíÏö áöáúÚõãõæãö: Ðóáößó Ãóäøóåõ æóÞóÚó Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáÔøóÑúØö áóÝúÙõ (ÇãúÑõÄñ) æóáóÝúÙõ (ÃóÎò) Ãóæú (ÃõÎúÊò) ¡ æóßõáøõåóÇ äóßöÑóÇÊñ æóÇÞöÚóÉñ Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáÔøóÑúØö¡ Ýóåöíó ÚóÇãøóÉñ ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåóÇ ÃóÌúäóÇÓõ ãóÏúáõæáóÇÊöåóÇ¡ æóáóíúÓó ãóÞúÕõæÏðÇ ÈöåóÇ ÔóÎúÕñ ãõÚóíøóäñ ÞóÏú åóáóßó¡ æóáóÇ ÃõÎúÊñ ãõÚóíøóäóÉñ ÞóÏú æóÑöËóÊú¡ ÝóáóãøóÇ ÞóÇáó æóåõæó íóÑöËõåÇ ßóÇäó ÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóÑúÝõæÚõ ÑóÇÌöÚðÇ Åöáóì (ÇãúÑõÄñ) áóÇ Åöáóì ÔóÎúÕò ãõÚóíøóäò ÞóÏú åóáóßó¡ ÅöÐú áóíúÓó áöãóÝúåõæãö ÇááøóÝúÙö åõäóÇ ÝóÑúÏñ ãõÚóíøóäñ ÝóáóÇ íõÔúßöáõ Úóáóíúßó ÈöÃóäøó Þóæúáóåõ: ÇãúÑõÄñ åóáóßó íóÊóÃóßøóÏõ ÈöÞóæúáöåö: æóåõæó íóÑöËõåÇ ÅöÐú ßóíúÝó íóÕöíÑõ ÇáúåóÇáößõ æóÇÑöËðÇ. æóÃóíúÖðÇ ßóÇäó ÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóäúÕõæÈõ Ýöí «íóÑöËõåóÇ» ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ãóÝúåõæãö áóÝúÙö ÃõÎúÊò áóÇ Åöáóì ÃõÎúÊò ãõÚóíøóäóÉò¡ ÅöÐú áóíúÓó áöãóÝúåõæãö ÇááøóÝúÙö åõäóÇ ÝóÑúÏñ ãõÚóíøóäñ¡ æóÚõáöãó ãöäú Þóæúáöåö: íóÑöËõåÇ Ãóäøó ÇáúÃõÎúÊó Åöäú ÊõæõÝøöíóÊú æóáóÇ æóáóÏó áóåóÇ íóÑöËõåóÇ ÃóÎõæåóÇ¡ æóÇáúÃóÎõ åõæó ÇáúæóÇÑöËõ Ýöí åóÐöåö(6/66)
ÇáÕøõæÑóÉö¡ æóåöíó ÚóßúÓõ ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ. ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóíóÑöËõ ÇáúÃõÎúÊó ÇãúÑõÄñ Åöäú åóáóßóÊú ÃõÎúÊõåõ æóáóãú íóßõäú áóåóÇ æóáóÏñ. æóÚõáöãó ãóÚúäóì ÇáúÅöÎúæóÉö ãöäú Þóæúáöåö: æóáóåõ ÃõÎúÊñ¡ æóåóÐóÇ ÅöíÌóÇÒñ ÈóÏöíÚñ¡ æóãóÚó ÛóÇíóÉö ÅöíÌóÇÒöåö Ýóåõæó Ýöí ÛóÇíóÉö ÇáúæõÖõæÍö¡ ÝóáóÇ íõÔúßöáõ ÈöÃóäøó ÇáúÃõÎúÊó ßóÇäóÊú æóÇÑöËóÉð áöÃóÎöíåóÇ ÝóßóíúÝó ÚóÇÏó ÚóáóíúåóÇ ÇáÖøóãöíÑõ ÈöÃóäú íóÑöËóåóÇ ÃóÎõæåóÇ ÇáúãóæúÑõæËõ¡ æóÊóÕöíÑõ åöíó ãóæúÑõæËóÉð¡ áöÃóäøó åóÐóÇ áóÇ íóÝúÑöÖõåõ ÚóÇáöãñ ÈöÇáúÚóÑóÈöíøóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ íõÊóæóåøóãõ Ðóáößó
áóæú æóÞóÚó Çáåáß æóÕÝÇ áÇãÑìÁ ÈöÃóäú Þöíáó: ÇáúãóÑúÁõ ÇáúåóÇáößõ íóÑöËõåõ æóÇÑöËõåõ æóåõæó íóÑöËõ æóÇÑöËóåõ Åöäú ãóÇÊó æóÇÑöËõåõ ÞóÈúáóåõ. æóÇáúÝóÑúÞõ Èóíúäó ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáóíúäö ÑóÔöíÞñ Ýöí ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö.
æóÞóæúáõåõ: íõÈóíøöäõ Çááøóåõ áóßõãú Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ ÇãúÊöäóÇäñ¡ æÃóäú ÊóÖöáøõæÇ ÊóÚúáöíáñ áö (íõÈóíøöäõ) ÍõÐöÝóÊú ãöäúåõ ÇááøóÇãõ¡ æóÍóÐúÝõ ÇáúÌóÇÑøö ãóÚó (Ãóäú) ÔóÇÆöÚñ. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáÊøóÚúáöíáõ ÈöäóÝúíö ÇáÖøóáóÇáö áóÇ áöæõÞõæÚöåö áöÃóäøó ÇáúÈóíóÇäó íõäóÇÝöí ÇáÊøóÖúáöíáó¡ ÝóÍõÐöÝóÊú áóÇ ÇáäøóÇÝöíóÉõ¡ æóÍóÐúÝõåóÇ ãóæúÌõæÏñ Ýöí ãóæóÇÞöÚó ãöäú ßóáóÇãöåöãú ÅöÐóÇ ÇÊøóÖóÍó ÇáúãóÚúäóì¡ ßóãóÇ æóÑóÏó ãóÚó ÝöÚúáö ÇáúÞóÓóãö Ýöí äóÍúæö:
ÝóÂáóíúäóÇ ÚóáóíúåóÇ Ãóäú ÊõÈóÇÚóÇ Ãóíú Ãóäú áóÇ ÊõÈóÇÚó¡ æóÞóæúáöåö:
ÂáóíúÊõ ÍóÈøó ÇáúÚöÑóÇÞö ÇáÏøóåúÑó ÃóØúÚóãõåõ æóåóÐóÇ ßóÞóæúáö ÚóãúÑöæ Èúäö ßõáúËõæãò:
äóÒóáúÊõãú ãóäúÒöáó ÇáúÃóÖúíóÇÝö ãöäøóÇ ... ÝóÚóÌøóáúäóÇ ÇáúÞöÑóì Ãóäú ÊóÔúÊõãõæäóÇ
Ãóíú Ãóäú áóÇ ÊóÔúÊõãõæäóÇ ÈöÇáúÈõÎúáö¡ æóåóÐóÇ ÊóÃúæöíáõ ÇáúßõæÝöíøöíäó¡ æóÊóÃóæøóáó ÇáúÈóÕúÑöíøõæäó ÇáúÂíóÉó æóÇáúÈóíúÊó æóäóÙóÇÆöÑóåõãóÇ Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö ãõÖóÇÝò íóÏõáøõ Úóáóíúåö ÇáÓøöíóÇÞõ åõæó ÇáúãóÝúÚõæáõ áöÃóÌúáöåö¡ Ãóíú ßóÑóÇåóÉó Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ¡ æóÈöÐóáößó ÞóÏøóÑóåóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» .
æóÞóÏú ÌóÚóáó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ ãóÝúÚõæáðÇ Èöåö áö (íõÈóíøöäõ) æóÞóÇáó: ÇáúãóÚúäóì Ãóäøó Çááøóåó ÝöíãóÇ Èóíøóäóåõ ãöäó ÇáúÝóÑóÇÆöÖö ÞóÏú Èóíøóäó áóßõãú ÖóáóÇáóßõãõ ÇáøóÐöí ßõäúÊõãú Úóáóíúåö Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ æóåóÐóÇ ÈóÚöíÏñ ÅöÐú áóíúÓó ãóÇ ÝóÚóáõæåõ Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ÖóáóÇáðÇ ÞóÈúáó ãóÌöíÁö ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ áöÃóäøó ÞöÓúãóÉóöö(6/67)
ÇáúãóÇáö áóíúÓóÊú ãöäó ÇáúÃóÝúÚóÇáö ÇáúãõÔúÊóãöáóÉö Úóáóì ÕöÝóÉö ÍóÓóäò æóÞóÈöíÍò ÈóíøöäóÉò ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝöíåóÇ ÍöÑúãóÇäñ áöãóäú åõæó ÍóÞöíÞñ ÈöÇáúãõÄóÇÓóÇÉö æóÇáúãóÈóÑøóÉö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãóÕúÏóÑó ãóÚó (Ãóäú) íóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íóßõæäó ÈöãóÚúäóì ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö¡ ÝóßóíúÝó íóÕöÍøõ Ãóäú íõÑóÇÏó Èö Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ ÖóáóÇáðÇ ÞóÏú ãóÖóì¡ æóÓóíóÌöíÁõ ÒöíóÇÏóÉõ ÈóíóÇäò áöåóÐóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ãóäú ÊóÞõæáõæÇ ÅöäøóãÇ ÃõäúÒöáó ÇáúßöÊÇÈõ Úóáì ØÇÆöÝóÊóíúäö ãöäú ÞóÈúáöäÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [156] .
æóÚóäú ÚõãóÑó Ãóäøóåõ ßóÇäó ÅöÐóÇ ÞóÑóÃó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó íóÞõæáõ: «Çááøóåõãøó ãóäú ÈõíøöäóÊú áóåõ ÇáúßóáóÇáóÉõ Ýóáóãú ÊõÈóíøóäú áöí» .
ÑóæóÇåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ¡ æóÝöí ÓóäóÏöåö ÇäúÞöØóÇÚñ¡ æóÞóÏú ÖóÚøóÝõæåõ.
æóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ Èößõáøö ÔóíúÁò Úóáöíãñ ÊóÐúíöíáñ. æóÝöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÅöíÐóÇäñ ÈöÎóÊúãö ÇáúßóáóÇãö¡ ßóÞóæúáöåö:
åóÐóÇ ÈóáÇÛñ áöáäøóÇÓö æóáöíõäúÐóÑõæÇ Èöåö [ÅöÈúÑóÇåöíã: 52] ÇáúÂíóÉó¡ æóßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì Ýöí ÍößóÇíóÉö ßóáóÇãö ÕóÇÍöÈö
ãõæÓóì Ðáößó ÊóÃúæöíáõ ãóÇ áóãú ÊóÓúØöÚú Úóáóíúåö ÕóÈúÑÇð [ÇáúßóåúÝ: 82] . ÝóÊõÄúÐöäõ ÈöÎöÊóÇãö ÇáÓøõæÑóÉö.
æóÊõÄúÐöäõ ÈöÎöÊóÇãö ÇáÊøóäúÒöíáö Åöäú ÕóÍøó ÃóäøóåóÇ ÂÎöÑõ ÂíóÉò äóÒóáóÊú ßóãóÇ Ðóáößó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáÑøöæóÇíóÇÊö¡ æóÅöÐóÇ ÕóÍøó Ðóáößó ÝóáóÇ ÃóÑóì ÇÕúØöáóÇÍó ÚõáóãóÇÁö ÈóáóÏöäóÇ Úóáóì Ãóäú íóÎúÊöãõæÇ ÊóÞúÑöíÑó ÏõÑõæÓöåöãú ÈöÞóæúáöåöãú: «æóÇááøóåõ ÃóÚúáóãõ» ÅöáøóÇ ÊóíóãøõäðÇ ÈöãõÍóÇßóÇÉö ÎóÊúãö ÇáÊøóäúÒöíáö.(6/68)
ÈöÓúãö Çááøóåö ÇáÑøóÍúãóäö ÇáÑøóÍöíãö
5- ÓõæÑóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö
åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ ÓõãøöíóÊú Ýöí ßõÊõÈö ÇáÊøóÝúÓöíÑö¡ æóßõÊõÈö ÇáÓøõäøóÉö¡ ÈöÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö: áöÃóäøó ÝöíåóÇ ÞöÕøóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉ ÇáøóÊöí ÓóÃóáóåóÇ ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó ãöäú ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-¡ æóÞóÏö ÇÎúÊõÕøóÊú ÈöÐößúÑöåóÇ. æóÝöí «ãõÓúäóÏö» ÃóÍúãóÏó Èúäö ÍóäúÈóáò æóÛóíúÑöåö æóÞóÚóÊú ÊóÓúãöíóÊõåóÇ ÓõæÑóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö Ýöí ßóáóÇãö ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÚõãóÑó¡ æóÚóÇÆöÔóÉó Ãõãøö ÇáúãõÄúãöäöíäó¡ æóÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó¡ æóÛóíúÑöåöãú. ÝóåóÐóÇ ÃóÔúåóÑõ ÃóÓúãóÇÆöåóÇ.
æóÊõÓóãøóì ÃóíúÖðÇ ÓõæÑóÉó ÇáúÚõÞõæÏö: ÅöÐú æóÞóÚó åóÐóÇ ÇááøóÝúÙõ Ýöí ÃóæøóáöåóÇ. æóÊõÓóãøóì ÃóíúÖðÇ ÇáúãõäúÞöÐóÉó.
ÝóÝöí «ÃóÍúßóÇãö ÇÈúäö ÇáúÝóÑóÓö» : Ñõæöíó Úóä ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÇáó: «ÓõæÑóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÊõÏúÚóì Ýöí ãáßæÊ ÇáÓøóãóæóÇÊ ÇáúãõäúÞöÐóÉó»
. ÞóÇáó: Ãóíú ÃóäøóåóÇ ÊõäúÞöÐõ ÕóÇÍöÈóåóÇ ãöäú ÃóíúÏöí ãóáóÇÆößóÉö ÇáúÚóÐóÇÈö.
æóÝöí ßöÊóÇÈö ßöäóÇíóÇÊö ÇáúÃõÏóÈóÇÁö áöÃóÍúãóÏó ÇáúÌõÑúÌóÇäöíøö (1) «íõÞóÇáõ: ÝõáóÇäñ áóÇ íóÞúÑóÃõ ÓõæÑóÉó ÇáúÃóÎúíóÇÑö¡ Ãóíú áóÇ íóÝöí ÈöÇáúÚóåúÏö¡ æóÐóáößó Ãóäøó ÇáÕøóÍóÇÈóÉó- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú- ßóÇäõæÇ íõÓóãøõæäó ÓõæÑóÉó ÇáúãóÇÆöÏóÉ ÓõæÑóÉ ÇáúÃóÎúÈóÇÑ. ÞóÇáó ÌóÑöíÑñ:
Åöäøó ÇáúÈóÚöíËó æóÚóÈúÏó Âáö ãõÊóÇÚöÓò ... áóÇ íóÞúÑóÂäö ÈöÓõæÑóÉö ÇáúÃóÎúíóÇÑö
æóåöíó ãóÏóäöíøóÉñ ÈöÇÊøöÝóÇÞò¡ Ñõæöíó ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ãõäúÕóÑóÝõ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãöäó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö¡ ÈóÚúÏó ÓõæÑóÉö ÇáúãõãúÊóÍöäóÉö¡ Ýóíóßõæäõ äõÒõæáõåóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö ÈöãõÏøóÉò áöÃóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúãõãúÊóÍöäóÉö äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó ÑõÌõæÚö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Åöáóì ÇáúãóÏöíäóÉö ãöäú ÕõáúÍö ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö¡ æóÞóÏú ÌóÇÁóÊúåõ ÇáúãõÄúãöäóÇÊõ ãõåóÇÌöÑóÇÊñ¡ æóØóáóÈó ãöäúåõ ÇáúãõÔúÑößõæäó ÅöÑúÌóÇÚóåõäøó Åöáóíúåöãú ÚóãóáðÇ ÈöÔõÑõæØö ÇáÕøõáúÍö¡ ÝóÃóÐöäó Çááøóåõ áöáúãõÄúãöäöíäó ÈöÚóÏóãö ÅöÑúÌóÇÚöåöäøó ÈóÚúÏó ÇãúÊöÍóÇäöåöäøó.
Ñóæóì ÇÈúäõ ÃóÈöí ÍóÇÊöãò Úóäú ãõÞóÇÊöáò Ãóäøó ÂíóÉó íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö
- Åöáóì- ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 94] äóÒóáóÊú ÚóÇãó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö ÝóáóÚóáøó Ðóáößóöö
_________
(1) ÕÝÍÉ (121) ãä «ÇáúãõäúÊóÎÈ ãä ßäÇíÇÊ ÇáÃÏÈÇÁ» ØÈÚ ÇáÓøóÚóÇÏóÉ ÈöãÕúÑ ÓäÉ 1326.(6/69)
ÇáúÈóÇÚöËõ áöáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ: Åöäøó ÓõæÑóÉó ÇáúÚõÞõæÏö äóÒóáóÊú ÚóÇãó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö. æóáóíúÓó æõÌõæÏõ Êöáúßó ÇáúÂíóÉö Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ÈöãõÞúÊóÖò Ãóäú íóßõæäó ÇÈúÊöÏóÇÁõ äõÒõæáö ÇáÓøõæÑóÉö ÓóÇÈöÞðÇ Úóáóì äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö ÅöÐú ÞóÏú ÊóáúÍóÞõ ÇáúÂíóÉõ ÈöÓõæÑóÉò äóÒóáóÊú ãõÊóÃóÎøöÑóÉò ÚóäúåóÇ.
æóÝöí «ÇáúÅöÊúÞóÇäö» : ÅöäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÞóÈúáó ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö¡ æóáóßöäú ÕóÍøó Ãóäøó ÂíóÉó Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] äóÒóáóÊú íóæúãó ÚóÑóÝóÉó Ýöí ÚóÇãö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö. æóáöÐóáößó ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí Ãóäøó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉó äóÒóáóÊú ãõÊóÊóÇÈöÚóÉð Ãóæú ãõÊóÝóÑøöÞóÉð¡ æóáóÇ íóäúÈóÛöí ÇáÊøóÑóÏøõÏõ Ýöí ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ãõäóÌøóãóÉð.
æóÞóÏú Ñõæöíó Úóäú ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÚóãúÑòæ æóÚóÇÆöÔóÉó ÃóäøóåóÇ ÂÎöÑõ ÓõæÑóÉò äóÒóáóÊú¡ æóÞóÏú Þöíáó: ÅöäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó ÇáäøöÓóÇÁö¡ æóãóÇ äóÒóáó ÈóÚúÏóåóÇ ÅöáøóÇ ÓõæÑóÉõ ÈóÑóÇÁóÉñ¡ ÈöäóÇÁð Úóáóì Ãóäøó ÈóÑóÇÁóÉñ ÂÎöÑõ ÓõæÑóÉò äóÒóáóÊú¡ æóåõæó Þóæúáõ ÇáúÈóÑóÇÁö Èúäö ÚóÇÒöÈò Ýöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» . æóÝöí «ãõÓúäóÏö ÃóÍúãóÏó» Úóäú ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÚóãúÑòæ¡ æóÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó: ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú æóÑóÓõæáõ Çááøóåö Ýöí ÓóÝóÑò¡ æóåõæó Úóáóì äóÇÞóÊöåö ÇáúÚóÖúÈóÇÁö¡ æóÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú Úóáóíúåö ßõáøóåóÇ. ÞóÇáó ÇáÑøóÈöíÚõ Èúäõ ÃóäóÓò: äóÒóáóÊú ÓõæÑóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö Ýöí ãóÓöíÑö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Åöáóì ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö.
æóÝöí «ÔõÚóÈö ÇáúÅöíãóÇäö» ¡ Úóäú ÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó: ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú Èöãöäðì. æóÚóäú ãõÍóãøóÏö Èúäö ßóÚúÈò: ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú Ýöí ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Èóíúäó ãóßøóÉó æóÇáúãóÏöíäóÉö. æóÚóäú ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó: äóÒóáóÊú ãóÑúÌöÚó ÑóÓõæáö Çááøóåö ãöäú ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Ýöí Çáúíóæúãö ÇáËøóÇãöäó ÚóÔóÑó ãöäú Ðöí ÇáúÍöÌøóÉö. æóÖõÚøöÝó åóÐóÇ ÇáúÍóÏöíËõ. æóÞóÏú Þöíáó: Åöäøó Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Ãóäú ÕóÏøõæßõãú Úóäö ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑÇãö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
2] ÃõäúÒöáó íóæúãó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó.
æóãöäó ÇáäøóÇÓö ãóäú Ñóæóì Úóäú ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö: Ãóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúãóÇÆöÏóÉö äóÒóáóÊú ÈöÇáúãóÏöíäóÉö Ýöí íóæúãö ÇËúäóíúäö. æóåõäóÇáößó ÑöæóÇíóÇÊñ ßóËöíÑóÉñ ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÚóÇãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Ýóíóßõæäõ ÇÈúÊöÏóÇÁõ äõÒõæáöåóÇ ÈöÇáúãóÏöíäóÉö ÞóÈúáó ÇáúÎõÑõæÌö Åöáóì ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö. æóÞóÏú Ñõæöíó Úóäú ãõÌóÇåöÏò: Ãóäøóåõ ÞóÇáó: Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú- Åöáóì-(6/70)
ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] äóÒóáó íóæúãó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó. æóãöËúáõåõ Úóäö ÇáÖøóÍøóÇßö¡ ÝóíóÞúÊóÖöí ÞóæúáõåõãóÇ Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ äóÒóáóÊú Ýöí ÝóÊúÍö ãóßøóÉó æóãóÇ ÈóÚúÏóåõ.
æóÚóäú ãõÍóãøóÏö Èúäö ßóÚúÈò ÇáúÞõÑóÙöíøö: Ãóäøó Ãóæøóáó ãóÇ äóÒóáó ãöäú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú ßóËöíÑÇð ãöãøóÇ ßõäúÊõãú ÊõÎúÝõæäó ãöäó ÇáúßöÊÇÈö- Åöáóì Þóæúáöåö- ÕöÑÇØò ãõÓúÊóÞöíãò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 15¡ 16] Ëõãøó äóÒóáóÊú ÈóÞöíøóÉõ ÇáÓøõæÑóÉö Ýöí ÚóÑóÝóÉó Ýöí ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö.
æóíóÙúåóÑõ ÚöäúÏöí Ãóäøó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉó äóÒóáó ÈóÚúÖõåóÇ ÈóÚúÏó ÈóÚúÖö ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö¡ æóÝöí Ðóáößó ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÏö ÇÓúÊóÞóÇãó áóåõ ÃóãúÑõ ÇáúÚóÑóÈö æóÃóãúÑõ ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóáóãú íóÈúÞó Ýöí ÚöäóÇÏö ÇáúÅöÓúáóÇãö
ÅöáøóÇ ÇáúíóåõæÏõ æóÇáäøóÕóÇÑóì. ÃóãøóÇ ÇáúíóåõæÏõ ÝóáöÃóäøóåõãú ãõÎúÊóáöØõæäó ÈöÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÇáúãóÏöíäóÉö æóãóÇ ÍóæúáóåóÇ¡ æóÃóãøóÇ ÇáäøóÕóÇÑóì ÝóáöÃóäøó ÝõÊõæÍó ÇáúÅöÓúáóÇãö ÞóÏú ÈóáóÛóÊú ÊõÎõæãó ãõáúßöåöãú Ýöí ÍõÏõæÏö ÇáÔøóÇãö. æóÝöí ÍóÏöíËö ÚõãóÑó Ýöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» : æóßóÇäó ãóäú Íóæúáó ÑóÓõæáö Çááøóåö ÞóÏö ÇÓúÊóÞóÇãó áóåõ æóáóãú íóÈúÞó ÅöáøóÇ ãõáúßõ ÛóÓøóÇäó ÈöÇáÔøóÇãö ßõäøóÇ äóÎóÇÝõ Ãóäú íóÃúÊöíóäóÇ.
æóÞóÏö ÇãúÊóÇÒóÊú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ ÈöÇÊøöÓóÇÚö äöØóÇÞö ÇáúãõÌóÇÏóáóÉö ãóÚó ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÇÎúÊöÕóÇÑö ÇáúãõÌóÇÏóáóÉö ãóÚó ÇáúíóåõæÏö¡ ÚóãøóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö¡ ãöãøóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÃóãúÑó ÇáúíóåõæÏö ÃóÎóÐó Ýöí ÊóÑóÇÌõÚò æóæóåúäò¡ æóÃóäøó ÇáöÇÎúÊöáóÇØó ãóÚó ÇáäøóÕóÇÑóì ÃóÕúÈóÍó ÃóÔóÏøó ãöäúåõ ãöäú Ðöí ÞóÈúáõ.
æóÝöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö ÊóÍúÑöíãõ ÇáÓøõßúÑö ÚöäúÏó ÇáÕøóáóæóÇÊö ÎóÇÕøóÉð¡ æóÝöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÊóÍúÑöíãõåõ ÈóÊóÇÊðÇ¡ ÝóåóÐóÇ ãõÊóÃóÎøöÑñ Úóäú ÈóÚúÖö ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö áóÇ ãóÍóÇáóÉó. æóáóíúÓó íóáúÒóãõ Ãóäú áóÇ ÊóäúÒöáó ÓõæÑóÉñ ÍóÊøóì íóäúÊóåöíó äõÒõæáõ ÃõÎúÑóì Èóáú íóÌõæÒõ Ãóäú ÊóäúÒöáó ÓõæÑóÊóÇäö Ýöí ãõÏøóÉò æóÇÍöÏóÉò. æóåöíó¡ ÃóíúÖðÇ¡ ãõÊóÃóÎøöÑóÉñ Úóäú ÓõæÑóÉö ÈóÑóÇÁóÉñ: áöÃóäøó ÈóÑóÇÁóÉñ ÊóÔúÊóãöáõ Úóáóì ßóËöíÑò ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÓõæÑóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö áóÇ ÊóÐúßõÑõ ãöäú ÃóÍúæóÇáöåöãú ÅöáøóÇ ãóÑøóÉð¡ æóÐóáößó(6/71)
íõÄúÐöäõ ÈöÃóäøó ÇáäøöÝóÇÞó Íöíäó äõÒõæáöåóÇ ÞóÏö ÇäúÞóØóÚó¡ Ãóæú ÎõÖøöÏóÊú ÔóæúßóÉõ ÃóÕúÍóÇÈöåö¡ æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäóÊú ÓõæÑóÉõ ÈóÑóÇÁóÉñ äóÒóáóÊú Ýöí ÚóÇãö ÍóÌøö ÃóÈöí ÈóßúÑò ÈöÇáäøóÇÓö¡ ÃóÚúäöí ÓóäóÉó ÊöÓúÚò ãöäó ÇáúåöÌúÑóÉö.
ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäøó ÈóÚúÖó ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö äóÒóáóÊú Ýöí ÚóÇãö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö¡ æóÍóÓúÈõßó ÏóáöíáðÇ ÇÔúÊöãóÇáõåóÇ Úóáóì ÂíóÉö Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] ÇáøóÊöí ÇÊøóÝóÞó Ãóåúáõ ÇáúÃóËóÑö Úóáóì ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú íóæúãó ÚóÑóÝóÉó¡ ÚóÇãó ÍöÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö¡ ßóãóÇ Ýöí ÎóÈóÑò Úóäú ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö. æóÝöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö [3] Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú ÝóáÇ ÊóÎúÔóæúåõãú.
æóÝöí ÎõØúÈóÉö ÍöÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö íóÞõæáõ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «Åöäøó ÇáÔøóíúØóÇäó ÞóÏú íóÆöÓó Ãóäú íõÚúÈóÏó Ýöí ÈóáóÏößõãú åóÐóÇ æóáóßöäøóåõ ÞóÏú ÑóÖöíó ÈöãóÇ Ïõæäó Ðóáößó ãöãøóÇ ÊõÍóÞøöÑõæäó ãöäú ÃóÚúãóÇáößõãú»
. æóÞóÏú ÚõÏøóÊö ÇáÓøõæÑóÉõ ÇáúÍóÇÏöíóÉó æóÇáÊöÓúÚöíäó Ýöí ÚóÏóÏö ÇáÓøõæóÑö Úóáóì ÊóÑúÊöíÈö ÇáäøõÒõæáö. Úóäú ÌóÇÈöÑö Èúäö ÒóíúÏò¡ äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó ÓõæÑóÉö ÇáúÃóÍúÒóÇÈö æóÞóÈúáó ÓõæÑóÉö ÇáúãõãúÊóÍöäóÉö. æóÚóÏóÏõ ÂíöåóÇ: ãöÇÆóÉñ æóÇËúäóÊóÇäö æóÚöÔúÑõæäó Ýöí ÚóÏóÏö ÇáúÌõãúåõæÑö¡ æóãöÇÆóÉñ æóËóáóÇËñ æóÚöÔúÑõæäó Ýöí ÚóÏøö ÇáúÈóÕúÑöíøöíäó¡ æóãöÇÆóÉñ æóÚöÔúÑõæäó ÚöäúÏó ÇáúßõæÝöíøöíäó.
æóÌõÚöáóÊú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ Ýöí ÇáúãõÕúÍóÝö ÞóÈúáó ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö ãóÚó Ãóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúÃóäúÚóÇãö ÃóßúËóÑõ ãöäúåóÇ ÚóÏóÏó ÂíóÇÊò: áóÚóáøó Ðóáößó áöãõÑóÇÚóÇÉö ÇÔúÊöãóÇáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö Úóáóì ÃóÛúÑóÇÖò ÊõÔúÈöåõ ãóÇ ÇÔúÊóãóáóÊú Úóáóíúåö ÓõæÑóÉõ ÇáäøöÓóÇÁö ÚóæúäðÇ Úóáóì ÊóÈúíöíäö ÅöÍúÏóÇåõãóÇ áöáúÃõÎúÑóì Ýöí Êöáúßó ÇáúÃóÛúÑóÇÖö.
æóÞóÏö ÇÍúÊóæóÊú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ Úóáóì ÊÔÑíÚÇÊ ßóËöíÑóÉ ÊäÈíÁ ÈöÃóäøóåóÇ ÃõäúÒöáóÊú áöÇÓúÊößúãóÇáö ÔóÑóÇÆöÚö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóáöÐóáößó ÇÝúÊõÊöÍóÊú ÈöÇáúæöÕóÇíóÉö ÈöÇáúæóÝóÇÁö ÈöÇáúÚõÞõæÏö¡ Ãóíú ÈöãóÇ ÚóÇÞóÏõæÇ Çááøóåó Úóáóíúåö Íöíäó ÏõÎõæáöåöãú Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ãöäó ÇáúÊöÒóÇãö ãóÇ íõÄúãóÑõæäó Èöåö¡ ÝóÞóÏú ßóÇäó ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íóÃúÎõÐõ ÇáúÈóíúÚóÉó Úóáóì ÇáÕøóáóÇÉö æóÇáÒøóßóÇÉö æóÇáäøõÕúÍö áößõáøö ãõÓúáöãò¡ ßóãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÌóÇÈöÑö Èúäö ÚóÈúÏö Çááøóåö Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö. æóÃóÎóÐó(6/72)
ÇáúÈóíúÚóÉó Úóáóì ÇáäøóÇÓö ÈöãóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãõãúÊóÍöäóÉö¡ ßóãóÇ Ñóæóì ÚõÈóÇÏóÉõ Èúäõ ÇáÕøóÇãöÊö. æóæóÞóÚó Ýöí ÃóæøóáöåóÇ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì:
Åöäøó Çááøóåó íóÍúßõãõ ãóÇ íõÑöíÏõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 1] . ÝóßóÇäóÊú ØóÇáöÚóÊõåóÇ ÈóÑóÇÚóÉõ ÇÓúÊöåúáóÇáò.
æóÐóßóÑó ÇáúÞõÑúØõÈöíøõ Ãóäøó ÝöíåóÇ ÊöÓúÚó ÚóÔúÑóÉó ÝóÑöíÖóÉð áóíúÓóÊú Ýöí ÛóíúÑöåóÇ¡ æóåöíó ÓóÈúÚñ Ýöí Þóæúáöåö:
æóÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ¡ æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ¡ æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉõ¡ æóÇáäøóØöíÍóÉõ. æóãÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ ... æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö¡ æóÃóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ÈöÇáúÃóÒúáÇãö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] ¡ æóãÇ ÚóáøóãúÊõãú ãöäó ÇáúÌóæÇÑöÍö ãõßóáøöÈöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 4] ¡ æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ... æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 5] ¡ æóÊóãóÇãõ ÇáØøõåõæÑö ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 6] ¡ (Ãóíú ÅöÊúãóÇãõ ãóÇ áóãú íõÐúßóÑú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö) æóÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÓøóÇÑöÞóÉõ
[ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 38] . æóáóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ- Åöáóì Þóæúáöåö- ÚóÒöíÒñ Ðõæ ÇäúÊöÞÇãò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] ¡ æóãóÇ ÌóÚóáó Çááøóåõ ãöäú ÈóÍöíÑóÉò æóáÇ ÓÇÆöÈóÉò æóáÇ æóÕöíáóÉò æóáÇ ÍÇãò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
103] ¡ æóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÔóåÇÏóÉõ Èóíúäößõãú ÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 106] ÇáúÂíóÉó æóÞóæúáöåö:
æóÅöÐÇ äÇÏóíúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 58] áóíúÓó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÐößúÑñ áöáúÃóÐóÇäö áöáÕøóáóæóÇÊö ÅöáøóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. Çå.
æóÞóÏö ÇÍúÊóæóÊú Úóáóì ÊóãúíöíÒö ÇáúÍóáóÇáö ãöäó ÇáúÍóÑóÇãö Ýöí ÇáúãóÃúßõæáóÇÊö¡ æóÚóáóì ÍöÝúÙö ÔóÚóÇÆöÑö Çááøóåö Ýöí ÇáúÍóÌøö æóÇáÔøóåúÑö ÇáúÍóÑóÇãö¡ æóÇáäøóåúíö Úóäú ÈóÚúÖö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ãöäú ÚóæóÇÆöÏö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ãöËúáö ÇáúÃóÒúáóÇãö¡ æóÝöíåóÇ ÔóÑóÇÆöÚõ ÇáúæõÖõæÁö¡ æóÇáúÛõÓúáö¡ æóÇáÊøóíóãøõãö¡ æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúÚóÏúáö Ýöí ÇáúÍõßúãö¡ æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáÕøöÏúÞö Ýöí ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡ æóÃóÍúßóÇãõ ÇáúÞöÕóÇÕö Ýöí ÇáúÃóäúÝõÓö æóÇáúÃóÚúÖóÇÁö¡ æóÃóÍúßóÇãõ ÇáúÍöÑóÇÈóÉö¡ æÊÓáíÉ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäú äöÝóÇÞö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ æóÊóÍúÑöíãõ ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö¡ æóÇáúÃóíúãóÇäõ æóßóÝøóÇÑóÊõåóÇ¡ æóÇáúÍõßúãõ Èóíúäó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÃõÕõæáõ ÇáúãõÚóÇãóáóÉö Èóíúäó ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóÈóíúäó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÈóíúäó ÇáúãõÔúÑößöíäó æóÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ æóÇáúÎóÔúíóÉõ ãöäú æöáóÇíóÊöåöãú Ãóäú ÊõÝúÖöíó Åöáóì ÇÑúÊöÏóÇÏö ÇáúãõÓúáöãö Úóäú Ïöíäöåö¡ æóÅöÈúØóÇáõ ÇáúÚóÞóÇÆöÏö ÇáÖøóÇáøóÉö áöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈóíúäö¡ æóÐößúÑõ ãóÓóÇæò ãöäú ÃóÚúãóÇáö ÇáúíóåõæÏö¡ æóÅöäúÕóÇÝõ ÇáäøóÕóÇÑóì ÝöíãóÇ áóåõãú ãóäú ÍõÓúäö ÇáúÃóÏóÈö æóÃóäøóåõãú ÃóÑúÌóì áöáúÅöÓúáóÇãö æóÐößúÑõ ÞóÖöíøóÉö ÇáÊøöíåö¡ æóÃóÍúæóÇáõ ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÊóÎóáøõÞö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈöãóÇ íõäóÇÞöÖõ ÃóÎúáóÇÞó ÇáÖøóÇáøöíäó Ýöí ÊóÍúÑöíãö ãóÇ ÃõÍöáøó áóåõãú¡ æóÇáÊøóäúæöíåõ ÈöÇáúßóÚúÈóÉö æóÝóÖóÇÆöáöåóÇ æóÈóÑóßóÇÊöåóÇ Úóáóì ÇáäøóÇÓö¡ æóãóÇ ÊóÎóáøóáó Ðóáößó Ãóæú ÊóÞóÏøóãóåõ ãöäó ÇáúÚöÈóÑö¡ æóÇáÊøóÐúßöíÑõ áöáúãõÓúáöãöíäó ÈöäöÚóãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÇáÊøóÚúÑöíÖõ
ÈöãóÇ æóÞóÚó Ýöíåö Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö ãöäú äóÈúÐö ãóÇ ÃõãöÑõæÇ Èöåö æóÇáÊøóåóÇæõäö Ýöíåö. æóÇÓúÊöÏúÚóÇÄõåõãú áöáúÅöíãóÇäö ÈöÇáÑøóÓõæáö ÇáúãóæúÚõæÏö Èöåö.(6/73)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚóÇãö ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáóì Úóáóíúßõãú ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ Åöäøó Çááøóåó íóÍúßõãõ ãóÇ íõÑöíÏõ (1)
æóÎõÊöãóÊú ÈöÇáÊøóÐúßöíÑö Èöíóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö¡ æóÔóåóÇÏóÉö ÇáÑøõÓõáö Úóáóì Ãõãóãöåöãú¡ æóÔóåóÇÏóÉö ÚöíÓóì Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÊóãúÌöíÏö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
[1]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 1]
ÈöÓúãö Çááøóåö ÇáÑøóÍúãäö ÇáÑøóÍöíãö
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÅöáÇøó ãóÇ íõÊúáì Úóáóíúßõãú ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ Åöäøó Çááøóåó íóÍúßõãõ ãóÇ íõÑöíÏõ (1)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö.
ÊóÕúÏöíÑõ ÇáÓøõæÑóÉö ÈöÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÅöíÝóÇÁö ÈöÇáúÚõÞõæÏö ãõÄúÐöäñ ÈöÃóäú ÓóÊóÑöÏõ ÈóÚúÏóåõ ÃóÍúßóÇãñ æóÚõÞõæÏñ ßóÇäóÊú ÚõÞöÏóÊú ãöäó Çááøóåö Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÅöÌúãóÇáðÇ æóÊóÝúÕöíáðÇ¡ ÐóßøóÑóåõãú ÈöåóÇ áöÃóäøó Úóáóíúåöãõ ÇáúÅöíÝóÇÁó ÈöãóÇ ÚóÇÞóÏõæÇ Çááøóåó Úóáóíúåö. æóåóÐóÇ ßóãóÇ ÊõÝúÊóÊóÍõ ÇáÙøóåóÇÆöÑõ ÇáÓøõáúØóÇäöíøóÉõ ÈöÚöÈóÇÑóÉö: åóÐóÇ ÙõåóíúÑñ ßóÑöíãñ íõÊóÞóÈøóáõ ÈöÇáØøóÇÚóÉö æóÇáöÇãúÊöËóÇáö. æóÐóáößó ÈóÑóÇÚóÉõ ÇÓúÊöåúáóÇáò.
ÝóÇáÊøóÚúÑöíÝõ Ýöí ÇáúÚõÞõæÏö ÊóÚúÑöíÝõ ÇáúÌöäúÓö áöáöÇÓúÊöÛúÑóÇÞö¡ ÝóÔóãóáó ÇáúÚõÞõæÏó ÇáøóÊöí ÚóÇÞóÏó ÇáúãõÓúáöãõæäó ÚóáóíúåóÇ ÑóÈøóåõãú æóåõæó ÇáöÇãúÊöËóÇáõ áöÔóÑöíÚóÊöåö¡ æóÐóáößó ßóÞóæúáöåö: æóÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúßõãú æóãöíËÇÞóåõ ÇáøóÐöí æÇËóÞóßõãú Èöåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 7] ¡ æóãöËúáö ãóÇ ßóÇäó íõÈóÇíöÚõ Úóáóíúåö ÇáÑøóÓõæáõ ÇáúãõÄúãöäöíäó Ãóäú áóÇ íõÔúÑößõæÇ ÈöÇááøóåö ÔóíúÆðÇ æóáóÇ íóÓúÑöÞõæÇ æóáóÇ íóÒúäõæÇ¡ æóíóÞõæáõ áóåõãú: Ýóãóäú æóÝøóì ãöäúßõãú ÝóÃóÌúÑõåõ Úóáóì Çááøóåö.
æóÔóãóáó ÇáúÚõÞõæÏó ÇáøóÊöí ÚóÇÞóÏó ÇáúãõÓúáöãõæäó ÚóáóíúåóÇ ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ ãöËúáó Þóæúáöåö: ÝóÓöíÍõæÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÃóÑúÈóÚóÉó ÃóÔúåõÑò [ÇáÊøóæúÈóÉ: 2] ¡ æóÞóæúáöåö: æóáóÇ Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 2] . æóíóÔúãóáõ ÇáúÚõÞõæÏó ÇáøóÊöí íóÊóÚóÇÞóÏõåóÇ ÇáúãõÓúáöãõæäó Èóíúäóåõãú.
æóÇáúÅöíÝóÇÁõ åõæó ÅöÚúØóÇÁõ ÇáÔøóíúÁö æóÇÝöíðÇ¡ Ãóíú ÛóíúÑö ãóäúÞõæÕò¡ æóáóãøóÇ ßóÇäó ÊóÍóÞøõÞõ ÊóÑúßö ÇáäøóÞúÕö áóÇ íóÍúÕõáõ Ýöí ÇáúÚõÑúÝö ÅöáøóÇ ÈöÇáÒøöíóÇÏóÉö Úóáóì ÇáúÞóÏúÑö ÇáúæóÇÌöÈö¡ ÕóÇÑó ÇáúÅöíÝóÇÁõ ãõÑóÇÏðÇ ãöäúåõ ÚõÑúÝðÇ ÇáúÚóÏúáõ¡ æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÝóíõæóÝøöíåöãú ÃõÌõæÑóåõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [173] .
æóÇáúÚõÞõæÏõ ÌóãúÚõ ÚóÞúÏò- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÚóíúäö-¡ æóåõæó ÇáöÇáúÊöÒóÇãõ ÇáúæóÇÞöÚõ Èóíúäó ÌóÇäöÈóíúäö Ýöí ÝöÚúáò ãóÇ.
æóÍóÞöíÞóÊõåõ Ãóäøó ÇáúÚóÞúÏó åõæó ÑÈØ ÇáúÍóÈá ÈÇáÚÑæÉ æóäóÍúæöåóÇ¡ æóÔóÏøõ ÇáúÍóÈóáö Ýöí äóÝúÓöåö ÃóíúÖðÇ ÚóÞúÏñ. Ëõãøó ÇÓúÊõÚúãöáó ãóÌóÇÒðÇ Ýöí ÇáöÇáúÊöÒóÇãö¡ ÝóÛóáóÈó ÇÓúÊöÚúãóÇáõåõ ÍóÊøóì ÕóÇÑó ÍóÞöíÞóÉð ÚõÑúÝöíøóÉð¡ ÞóÇáó ÇáúÍõØóíúÆóÉõ:(6/74)
Þóæúãñ ÅöÐóÇ ÚóÞóÏõæÇ ÚóÞúÏðÇ áöÌóÇÑöåöãõ ... ÔóÏøõæÇ ÇáúÚöäóÇÌó æóÔóÏøõæÇ ÝóæúÞóåõ ÇáúßóÑóÈóÇ
ÝóÐóßóÑó ãóÚó ÇáúÚóÞúÏö ÇáúÚöäóÇÌó æóåõæó ÍóÈúáñ íóÔõÏøõ ÇáúÞöÑúÈóÉó¡ æóÐóßóÑó ÇáúßóÑóÈó æóåõæó ÍóÈúáñ ÂÎóÑõ áöáúÞöÑúÈóÉö:
ÝóÑóÌóÚó ÈöÇáúÚóÞúÏö ÇáúãóÌóÇÒöíøö Åöáóì áóæóÇÒöãöåö ÝóÊóÎóíøóáó ãóÚóåõ ÚöäóÇÌðÇ æóßóÑóÈðÇ¡ æóÃóÑóÇÏó ÈöÌóãöíÚöåóÇ ÊóÎúíöíáó ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö. ÝóÇáúÚóÞúÏõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö ãóÕúÏóÑñ Óõãøöíó Èöåö ãóÇ íõÚúÞóÏõ¡ æóÃõØúáöÞó ãóÌóÇÒðÇ Úóáóì ÇáúÊöÒóÇãò ãöäú ÌóÇäöÈóíúäö áöÔóíúÁò æóãõÞóÇÈöáöåö¡ æóÇáúãóæúÖöÚõ ÇáúãóÔúÏõæÏõ ãöäó ÇáúÍóÈúáö íõÓóãøóì ÚõÞúÏóÉð. æóÃõØúáöÞó ÇáúÚóÞúÏõ ÃóíúÖðÇ Úóáóì ÇáÔøóíúÁö ÇáúãóÚúÞõæÏö ÅöØúáóÇÞðÇ áöáúãóÕúÏóÑö Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáö¡ ÝóÇáúÚõåõæÏõ ÚõÞõæÏñ¡ æóÇáÊøóÍóÇáõÝõ ãöäó ÇáúÚõÞõæÏö¡ æóÇáÊøóÈóÇíõÚõ æóÇáúãõÄóÇÌóÑóÉõ æóäóÍúæõåõãóÇ ãöäó ÇáúÚõÞõæÏö¡ æóåöíó ÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ. æóÏóÎóáó Ýöí Ðóáößó ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÇáøóÊöí ÔÑÚåÇ Çááå áäÇ áöÃóäøóåóÇ ßóÇáúÚõÞõæÏö¡ ÅöÐú ÞóÏö ÇáúÊóÒóãóåóÇ ÇáÏøóÇÎöáõ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ÖöãúäðÇ¡ æóÝöíåóÇ ÚóåúÏõ Çááøóåö ÇáøóÐöí ÃóÎóÐóåõ Úóáóì ÇáäøóÇÓö Ãóäú íóÚúÈõÏõæåõ æóáóÇ íõÔúÑößõæÇ Èöåö.
æóíóÞóÚõ ÇáúÚóÞúÏõ Ýöí ÇÕúØöáóÇÍö ÇáúÝõÞóåóÇÁö Úóáóì «ÅöäúÔóÇÁö ÊóÓúáöíãò Ãóæú ÊóÍóãøõáò ãöäú ÌóÇäöÈóíúäö» ÝóÞóÏú íóßõæäõ ÅöäúÔóÇÁõ ÊóÓúáöíãò ßóÇáúÈóíúÚö ÈöËóãóäò äóÇÖøò æóÞóÏú íóßõæäõ ÅöäúÔóÇÁõ ÊóÍóãøõáò ßóÇáúÅöÌóÇÑóÉö ÈöÃóÌúÑò äóÇÖøò¡ æóßóÇáÓøöáúãö æóÇáúÞöÑóÇÖö æóÞóÏú íóßõæäõ ÅöäúÔóÇÁõ ÊóÍóãøõáò ãöäú ÌóÇäöÈóíúäö ßóÇáäøößóÇÍö¡ ÅöÐö ÇáúãóåúÑõ áóãú íõÚúÊóÈóÑú ÚöæóÖðÇ æóÅöäøóãóÇ ÇáúÚöæóÖõ åõæó ÊóÍóãøõáõ ßõáøò ãöäó ÇáÒøóæúÌóíúäö ÍõÞõæÞðÇ áöáúÂÎóÑö. æóÇáúÚõÞõæÏõ ßõáøõåóÇ ÊóÍúÊóÇÌõ Åöáóì ÅöíÌóÇÈò æóÞóÈõæáò.
æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúÅöíÝóÇÁö ÈöÇáúÚõÞõæÏö íóÏõáøõ Úóáóì æõÌõæÈö Ðóáößó¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÅöíÝóÇÁó ÇáúÚóÇÞöÏö ÈöÚóÞúÏöåö ÍóÞøñ Úóáóíúåö¡ ÝóáöÐóáößó íõÞúÖóì Èöåö Úóáóíúåö¡ áöÃóäøó ÇáúÚõÞõæÏó ÔõÑöÚóÊú áöÓóÏøö ÍóÇÌóÇÊö ÇáúÃõãøóÉö Ýóåöíó ãöäú ÞöÓúãö ÇáúãõäóÇÓöÈö ÇáúÍóÇÌöíøö¡ Ýóíóßõæäõ ÅöÊúãóÇãõåóÇ ÍóÇÌöíøðÇ áöÃóäøó ãõßóãøöáó ßõáøö ÞöÓúãò ãöäú ÃóÞúÓóÇãö ÇáúãõäóÇÓöÈö ÇáËøóáóÇËóÉö íóáúÍóÞõ Èöãõßóãøöáöåö: Åöäú ÖóÑõæÑöíøðÇ¡ Ãóæú ÍóÇÌöíøðÇ¡ Ãóæú ÊóÍúÓöíäðÇ.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö «ÇáúãõÓúáöãõæäó Úóáóì ÔõÑõæØöåöãú ÅöáøóÇ ÔóÑúØðÇ ÃóÍóáøó ÍóÑóÇãðÇ Ãóæú ÍóÑøóãó ÍóáóÇáðÇ»
. ÝóÇáúÚõÞõæÏõ ÇáøóÊöí ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÔøóÑúÚõ Ýöí ÇäúÚöÞóÇÏöåóÇ ãõÌóÑøóÏõ ÇáÕøöíÛóÉö ÊõáúÒöãõ ÈöÅöÊúãóÇãö ÇáÕøöíÛóÉö Ãóæú ãóÇ íóÞõæãõ ãóÞóÇãóåóÇ¡ ßóÇáäøößóÇÍö æóÇáúÈóíúÚö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöãóÇ íóÞõæãõ ãóÞóÇãó(6/75)
ÇáÕøöíÛóÉö äóÍúæó ÇáúÅöÔóÇÑóÉö áöáúÃóÈúßóãö¡ æóäóÍúæó ÇáúãõÚóÇØóÇÉö Ýöí ÇáúÈõíõæÚö. æóÇáúÚõÞõæÏõ ÇáøóÊöí ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÔøóÑúÚõ Ýöí ÇäúÚöÞóÇÏöåóÇ ÇáÔøõÑõæÚó ÝöíåóÇ ÈóÚúÏó ÇáÕøöíÛóÉö ÊóáúÒóãõ ÈöÇáÔøõÑõæÚö¡ ßóÇáúÌõÚúáö æóÇáúÞöÑóÇÖö. æóÊóãúíöíÒõ ÌõÒúÆöíøóÇÊö ÃóÍóÏö ÇáäøóæúÚóíúäö ãöäú ÌõÒúÆöíøóÇÊö ÇáúÂÎóÑö ãóÌóÇáñ áöáöÇÌúÊöåóÇÏö.
æóÞóÇáó ÇáúÞóÑóÇÝöíøõ Ýöí ÇáúÝóÑúÞö ÇáÊøóÇÓöÚö æóÇáúãöÇÆóÊóíúäö: Åöäøó ÃóÕúáó ÇáúÚõÞõæÏö ãöäú ÍóíúËõ åöíó ÇááøõÒõæãõ¡ æóÅöäøó ãóÇ ËóÈóÊó Ýöí ÇáÔøóÑúÚö Ãóæú ÚöäúÏó ÇáúãõÌúÊóåöÏöíäó Ãóäøóåõ ãóÈúäöíøñ Úóáóì ÚóÏóãö ÇááøõÒõæãö ÈöÇáúÞóæúáö ÝóÅöäøóãóÇ Ðóáößó áöÃóäøó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÚõÞõæÏö ÎóÝóÇÁó ÇáúÍóÞøö ÇáúãõáúÊóÒóãö Èöåö ÝóíõÎúÔóì ÊóØóÑøõÞõ ÇáúÛóÑóÑö Åöáóíúåö¡ ÝóæóÓøóÚó ÝöíåóÇ Úóáóì ÇáúãõÊóÚóÇÞöÏöíäó ÝóáóÇ ÊóáúÒóãõåõãú ÅöáøóÇ ÈöÇáÔøõÑõæÚö Ýöí ÇáúÚóãóáö¡ áöÃóäøó ÇáÔøõÑõæÚó ÝóÑúÚõ ÇáÊøóÃóãøõáö æóÇáÊøóÏóÈøõÑö. æóáöÐóáößó ÇÎúÊóáóÝó
ÇáúãóÇáößöíøóÉõ Ýöí ÚõÞõæÏö ÇáúãõÛóÇÑóÓóÉö æóÇáúãõÒóÇÑóÚóÉö æóÇáÔøóÑößóÉö åóáú ÊõáúÍóÞõ ÈöãóÇ ãóÕúáóÍóÊõåõ Ýöí áõÒõæãöåö ÈöÇáúÞóæúáö¡ Ãóæú ÈöãóÇ ãóÕúáóÍóÊõåõ Ýöí áõÒõæãöåö ÈöÇáÔøõÑõæÚö. æóÞóÏö ÇÍúÊóÌøó Ýöí ÇáúÝóÑúÞö ÇáÓøóÇÏöÓö æóÇáÊöÓúÚöíäó æóÇáúãöÇÆóÉö Úóáóì Ãóäøó ÃóÕúáó ÇáúÚõÞõæÏö Ãóäú ÊõáúÒóãó ÈöÇáúÞóæúáö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö. æóÐóßóÑó Ãóäøó ÇáúãóÇáößöíøóÉó ÇÍúÊóÌøõæÇ ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö Úóáóì ÅöÈúØóÇáö ÍóÏöíËö: ÎöíóÇÑõ ÇáúãóÌúáöÓö íóÚúäöí ÈöäóÇÁð Úóáóì Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÞóÑøóÑóÊú ÃóÕúáðÇ ãöäú ÃõÕõæáö ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ æóåõæó Ãóäøó ãóÞúÕöÏó ÇáÔøóÇÑöÚö ãöäó ÇáúÚõÞõæÏö ÊóãóÇãõåóÇ¡ æóÈöÐóáößó ÕóÇÑó ãóÇ ÞóÑøóÑúÊõåõ ãõÞóÏøóãðÇ ÚöäúÏó ãóÇáößò Úóáóì ÎóÈóÑö ÇáúÂÍóÇÏö¡ ÝóáöÐóáößó áóãú íóÃúÎõÐú ãóÇáößñ ÈöÍóÏöíËö ÇÈúäö ÚõãóÑó «ÇáúãõÊóÈóÇíöÚóÇäö ÈöÇáúÎöíóÇÑö ãóÇ áóãú íóÊóÝóÑøóÞóÇ» .
æóÇÚúáóãú Ãóäøó ÇáúÚóÞúÏó ÞóÏú íóäúÚóÞöÏõ Úóáóì ÇÔúÊöÑóÇØö ÚóÏóãö ÇááøõÒõæãö¡ ßóÈóíúÚö ÇáúÎöíóÇÑö¡ ÝóÖóÈóØóåõ ÇáúÝõÞóåóÇÁõ ÈöãõÏøóÉò íõÍúÊóÇÌõ Åöáóì ãöËúáöåóÇ ÚóÇÏóÉð Ýöí ÇÎúÊöíóÇÑö ÇáúãóÈöíÚö Ãóæö ÇáÊøóÔóÇæõÑö Ýöí ÔóÃúäöåö.
æóãöäó ÇáúÚõÞõæÏö ÇáúãóÃúãõæÑö ÈöÇáúæóÝóÇÁö ÈöåóÇ ÚõÞõæÏõ ÇáúãõÕóÇáóÍóÇÊö æóÇáúãõåóÇÏóäóÇÊö Ýöí ÇáúÍõÑõæÈö¡ æóÇáÊøóÚóÇÞõÏõ Úóáóì äóÕúÑö ÇáúãóÙúáõæãö¡ æóßõáøõ ÊóÚóÇÞõÏò æóÞóÚó Úóáóì ÛóíúÑö ÃóãúÑò ÍóÑóÇãò¡ æóÞóÏú ÃóÛúäóÊú ÃóÍúßóÇãõ ÇáúÅöÓúáóÇãö Úóäö ÇáÊøóÚóÇÞõÏö Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ÅöÐú ÃóÕúÈóÍó ÇáúãõÓúáöãõæäó ßóÇáúÌóÓóÏö ÇáúæóÇÍöÏö¡ ÝóÈóÞöíó ÇáúÃóãúÑõ ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÇáúÅöíÝóÇÁö ÈöÇáúÚõÞõæÏö ÇáúãõäúÚóÞöÏóÉö Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö Úóáóì äóÕúÑö ÇáúãóÙúáõæãö æóäóÍúæöåö: ßóÍöáúÝö ÇáúÝõÖõæáö.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö: «ÃóæúÝõæÇ(6/76)
ÈöÚõÞõæÏö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö æóáóÇ ÊõÍúÏöËõæÇ ÚóÞúÏðÇ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö»
. æóÈóÞöíó ÃóíúÖðÇ ãóÇ ÊóÚóÇÞóÏó Úóáóíúåö ÇáúãõÓúáöãõæäó æóÇáúãõÔúÑößõæäó ßóÕõáúÍö ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö Èóíä ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÞõÑóíúÔò. æóÞóÏú
Ñõæöíó Ãóäøó ÝõÑóÇÊó Èúäó ÍóíøóÇäó ÇáúÚöÌúáöíøó ÓóÃóáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäú ÍöáúÝö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ÝóÞóÇáó: «áóÚóáøóßó ÊóÓúÃóáõ Úóäú ÍöáúÝö áõÌóíúãò æóÊóíúãò¡ ÞóÇáó:
äóÚóãú¡ ÞóÇáó: áóÇ íóÒöíÏõåõ ÇáúÅöÓúáóÇãõ ÅöáøóÇ ÔöÏøóÉð»
. ÞõáúÊõ: æóåóÐóÇ ãöäú ÃóÚúÙóãö ãóÇ ÚõÑöÝó Èöåö ÇáúÅöÓúáóÇãõ Èóíúäóåõãú Ýöí ÇáúæóÝóÇÁö áöÛóíúÑö ãóäú íóÚúÊóÏöí Úóáóíúåö. æóÞóÏú ßóÇäóÊú ÎõÒóÇÚóÉõ ãöäú ÞóÈóÇÆöáö ÇáúÚóÑóÈö ÇáøóÊöí áóãú ÊõäóÇæö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÇáøóÐöíäó ÞÇáó áóåõãõ ÇáäøóÇÓõ Åöäøó ÇáäøóÇÓó ÞóÏú ÌóãóÚõæÇ áóßõãú Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [173] .
ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáì Úóáóíúßõãú ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ Åöäøó Çááøóåó íóÍúßõãõ ãóÇ íõÑöíÏõ.
ÃóÔúÚóÑó ßóáóÇãõ ÈóÚúÖö ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ÈöÇáÊøóæóÞøõÝö Ýöí ÊóæúÌöíåö ÇÊøöÕóÇáö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÈöÞóæúáöåö: ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö. ÝóÝöí «ÊóáúÎöíÕö ÇáúßóæóÇÔöíøö» ¡ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÚõÞõæÏö ãóÇ ÈóÚúÏó Þóæúáöåö: ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö Çå. æóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏõ ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ãóÇ ãóÈúÏóÄõåõ Þóæúáõåõ: ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáì Úóáóíúßõãú ÇáúÂíóÇÊö.
æóÃóãøóÇ Þóæúáõ ÇáÒøóãóÎúÔóÑöíøö ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÊóÝúÕöíáñ áöãõÌúãóáö Þóæúáöåö: ÃóæúÝõæÇ
ÈöÇáúÚõÞõæÏö
ÝóÊóÃúæöíáõåõ Ãóäøó ãóÌúãõæÚó ÇáúßóáóÇãö ÊóÝúÕöíáñ áóÇ ÎõÕõæÕõ ÌõãúáóÉö ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÝóÅöäøó ÅöÈóÇÍóÉó ÇáúÃóäúÚóÇãö áóíúÓóÊú ÚóÞúÏðÇ íóÌöÈõ ÇáúæóÝóÇÁõ Èöåö ÅöáøóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÇ ÈóÚúÏóåõ ãöäú Þóæúáöåö: «ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáóì Úóáóíúßõãú» . æóÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÅöÈúØóÇáö ãóÇ ÍóÑøóãó Ãóåúáõ ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ÈóÇØöáðÇ ãöãøóÇ Ôóãóáóåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ãóÇ ÌóÚóáó Çááøóåõ ãöäú ÈóÍöíÑóÉò æóáÇ ÓÇÆöÈóÉò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 103] ÇáúÂíóÇÊö.
æóÇáúÞóæúáõ ÚöäúÏöí Ãóäøó ÌõãúáóÉó ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÊóãúåöíÏñ áöãóÇ ÓóíóÑöÏõ ÈóÚúÏóåóÇ ãöäó ÇáúãóäúåöíøóÇÊö: ßóÞóæúáöåö: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÞóæúáöåö: æóÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæì [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 2] ÇáøóÊöí åöíó ãöäú ÚõÞõæÏö ÔóÑöíÚóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóßóÇäó ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁõ ÈöÐößúÑö ÈóÚúÖö ÇáúãõÈóÇÍö ÇãúÊöäóÇäðÇ æóÊóÃúäöíÓðÇ áöáúãõÓúáöãöíäó¡ áöíóÊóáóÞøóæõÇ ÇáÊøóßóÇáöíÝó ÈöäõÝõæÓò ãõØúãóÆöäøóÉò(6/77)
ÝóÇáúãóÚúäóì: Åöäú ÍóÑøóãúäóÇ Úóáóíúßõãú ÃóÔúíóÇÁó ÝóÞóÏú ÃóÈóÍúäóÇ áóßõãú ÃóßúËóÑó ãöäúåóÇ¡ æóÅöäú ÃóáúÒóãúäóÇßõãú ÃóÔúíóÇÁó ÝóÞóÏú ÌóÚóáúäóÇßõãú Ýöí ÓóÚóÉò ãöäú ÃóÔúíóÇÁó ÃóæúÝóÑó ãöäúåóÇ¡ áöíóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ãóÇ íõÑöíÏõ ãöäúåõãú ÅöáøóÇ ÕóáóÇÍóåõãú æóÇÓúÊöÞóÇãóÊóåõãú. ÝóÌõãúáóÉõ ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ áöÃóäøóåóÇ ÊóÕúÏöíÑñ áöáúßóáóÇãö ÈóÚúÏó ÚõäúæóÇäöåö.
æóÇáúÈóåöíãóÉõ: ÇáúÍóíóæóÇäõ ÇáúÈóÑøöíøõ ãöäú Ðóæöí ÇáúÃóÑúÈóÚö ÅöäúÓöíøöåóÇ æóæóÍúÔöíøöåóÇ¡ ÚóÏóÇ ÇáÓøöÈóÇÚö¡ ÝóÊóÔúãóáõ ÈóÞúÑó ÇáúæóÍúÔö æóÇáÙøöÈóÇÁö. æóÅöÖóÇÝóÉõ ÈóåöíãóÉò Åöáóì ÇáúÃóäúÚóÇãö ãöäú ÅöÖóÇÝóÉö ÇáúÚóÇãøö áöáúÎóÇÕøö¡ æóåöíó ÈóíóÇäöíøóÉñ ßóÞóæúáöåöãú:
ÐõÈóÇÈõ ÇáäøóÍúáö æóãóÏöíäóÉõ ÈóÛúÏóÇÏó. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúÃóäúÚóÇãõ ÎóÇÕøóÉð¡ áöÃóäøóåóÇ ÛóÇáöÈõ ØóÚóÇãö ÇáäøóÇÓö¡ æóÃóãøóÇ ÇáúæóÍúÔõ ÝóÏóÇÎöáñ Ýöí Þóæúáöåö: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ¡ æóåöíó åõäóÇ áöÏóÝúÚö Êóæóåøõãö Ãóäú íõÑóÇÏó ãöäó ÇáúÃóäúÚóÇãö ÎõÕõæÕõ ÇáúÅöÈöáö áöÛóáóÈóÉö ÅöØúáóÇÞö ÇÓúãö ÇáúÃóäúÚóÇãö ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÐõßöÑóÊú (ÈóåöíãóÉõ) áöÔõãõæáö ÃóÕúäóÇÝö ÇáúÃóäúÚóÇãö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö: ÇáúÅöÈöáö¡ æóÇáúÈóÞóÑö¡ æóÇáúÛóäóãö¡ æóÇáúãóÚöÒö.
æóÇáúÅöÖóÇÝóÉõ ÇáúÈóíóÇäöíøóÉõ Úóáóì ãóÚúäóì (ãöäú) ÇáøóÊöí áöáúÈóíóÇäö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÇÌúÊóäöÈõæÇ ÇáÑøöÌúÓó ãöäó ÇáúÃóæúËÇäö [ÇáúÍóÌ: 30] .
æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáì Úóáóíúßõãú ãöäú Úõãõæãö ÇáÐøóæóÇÊö æóÇáúÃóÍúæóÇáö¡ æóãóÇ íõÊúáóì åõæó ãóÇ ÓóíõÝóÕøóáõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö: ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] ¡ æóßóÐóáößó Þóæúáõåõ: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ¡ ÇáúæóÇÞöÚõ ÍóÇáðÇ ãöäú ÖóãöíÑö ÇáúÎöØóÇÈö Ýöí Þóæúáöåö: ÃõÍöáøóÊú áóßõãú¡ æóåõæó ÍóÇáñ ãõÞóíøöÏñ ãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ãöäú Úõãõæãö ÃóÍúæóÇáò æóÃóãúßöäóÉò¡ áöÃóäøó ÇáúÍõÑõãó ÌóãúÚõ ÍóÑóÇãò ãöËúáõ ÑóÏóÇÍò Úóáóì ÑõÏõÍò.
æóÓóíóÃúÊöí ÊóÝúÕöíáõ åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÞöíÇãÇð áöáäøóÇÓö Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [97] .
æóÇáúÍóÑóÇãõ æóÕúÝñ áöãóäú ÃóÍúÑóãó ÈöÍóÌøò Ãóæú ÚõãúÑóÉò¡ Ãóíú äóæóÇåõãóÇ. æóæóÕúÝñ ÃóíúÖðÇ áöãóäú ßóÇäó ÍóÇáøðÇ Ýöí ÇáúÍóÑóãö¡ æóãöäú ÅöØúáóÇÞö ÇáúãõÍúÑöãö Úóáóì ÇáúÍóÇáøö ÈöÇáúÍóÑóãö Þóæúáõ ÇáÑøóÇÚöí:
ÞóÊóáõæÇ ÇÈúäó ÚóÝøóÇäó ÇáúÎóáöíÝóÉó ãõÍúÑöãðÇ Ãóíú ÍóÇáøðÇ ÈöÍóÑóãö ÇáúãóÏöíäóÉö.(6/78)
æóÇáúÍóÑóãõ: åõæó ÇáúãóßóÇäõ ÇáúãóÍúÏõæÏõ ÇáúãõÍöíØõ ÈöãóßøóÉó ãöäú ÌöåóÇÊöåóÇ Úóáóì ÍõÏõæÏò ãóÚúÑõæÝóÉò¡ æóåõæó ÇáøóÐöí áóÇ íõÕóÇÏõ ÕóíúÏõåõ¡ æóáóÇ íõÚúÖöÏõ ÔóÌóÑõåõ æóáóÇ ÊóÍöáøõ áõÞóØóÊõåõ¡ æóåõæó ÇáúãóÚúÑõæÝõ ÇáøóÐöí ÍóÏøóÏóåõ ÅöÈúÑóÇåöíãõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- æóäóÕóÈó ÃóäúÕóÇÈðÇ ÊõÚúÑóÝõ ÈöåóÇ ÍõÏõæÏõåõ¡ ÝóÇÍúÊóÑóãóåõ ÇáúÚóÑóÈõ¡ æóßóÇäó ÞõÕóíøñ ÞóÏú ÌóÏøóÏóåóÇ¡ æóÇÓúÊóãóÑøóÊú Åöáóì Ãóäú ÈóÏóÇ áöÞõÑóíúÔò Ãóäú íóäúÒöÚõæåóÇ¡ æóÐóáößó Ýöí ãõÏøóÉö ÅöÞóÇãóÉ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöãóßøóÉó¡ æóÇÔúÊóÏøó Ðóáößó Úóáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö¡ Ëõãøó Åöäøó ÞõÑóíúÔðÇ áóãú íóáúÈóËõæÇ Ãóäú ÃóÚóÇÏõæåóÇ ßóãóÇ ßóÇäóÊú. æóáóãøóÇ ßóÇäó ÚóÇãõ ÝóÊúÍö ãóßøóÉó ÈÚË ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÊãíãÇ Èúäó ÃóÓóÏò ÇáúÎõÒóÇÚöíøó ÝóÌóÏøóÏóåóÇ. Ëõãøó ÃóÍúíóÇåóÇ æóÃóæúÖóÍóåóÇ ÚõãóÑõ Èúäõ ÇáúÎóØøóÇÈö Ýöí ÎöáóÇÝóÊöåö ÓóäóÉó ÓóÈúÚó ÚÔÑóÉ¡ ÝóÈÚË ÇáÊøóÌúÏöíÏ ÍõÏõæÏö ÇáúÍóÑóãö ÃóÑúÈóÚóÉð ãöäú ÞõÑóíúÔò ßóÇäõæÇ íóÊóÈóÏøóæúäó Ýöí ÈöæóÇÏöí ãóßøóÉó¡ æóåõãú: ãóÎúÑóãóÉõ Èúäõ äóæúÝóáò ÇáÒøõåúÑöíøõ¡ æóÓóÚöíÏõ Èúäõ íóÑúÈõæÚò ÇáúãóÎúÒõæãöíøõ¡ æóÍõæóíúØöÈõ Èúäõ ÚóÈúÏö ÇáúÚõÒøóì ÇáúÚóÇãöÑöíøõ¡ æóÃóÒúåóÑõ Èúäõ ÚóæúÝò ÇáÒøõåúÑöíøõ¡ ÝóÃóÞóÇãõæÇ ÃóäúÕóÇÈðÇ ÌõÚöáóÊú ÚóáóÇãóÇÊò Úóáóì ÊóÎúØöíØö ÇáúÍóÑóãö Úóáóì ÍóÓóÈö ÇáúÍõÏõæÏö ÇáøóÊöí ÍÏøÏåÇ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÊóÈúÊóÏöÆõ ãöäó ÇáúßóÚúÈóÉö ÝóÊóÐúåóÈõ áöáúãóÇÔöí Åöáóì ÇáúãóÏöíäóÉö äóÍúæó ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóãúíóÇáò Åöáóì ÇáÊøóäúÚöíãö¡ æóÇáÊøóäúÚöíãõ áóíúÓó ãä ÇáúÍÑã¡ æÊãÊÏø Ýöí ØóÑöíÞö ÇáÐøóÇåöÈö Åöáóì ÇáúÚöÑóÇÞö ËóãóÇäöíóÉó ÃóãúíóÇáò ÝóÊóäúÊóåöí Åöáóì ãóæúÖöÚò íõÞóÇáõ áóåõ: ÇáúãóÞúØóÚõ¡ æóÊóÐúåóÈõ Ýöí ØóÑöíÞö ÇáØøóÇÆöÝö ÊöÓúÚóÉó (ÈöÊóÞúÏöíãö ÇáúãõËóäøóÇÉö) ÃóãúíóÇáò ÝóÊóäúÊóåöí Åöáóì ÇáúÌõÚúÑóÇäóÉö¡ æóãöäú ÌöåóÉö Çáúíóãóäö ÓóÈúÚóÉð (ÈöÊóÞúÏöíãö ÇáÓøöíäö) ÝóíóäúÊóåöí Åöáóì ÃóÖóÇÉö áöÈúäò¡ æóãöäú ØóÑöíÞö ÌõÏøóÉó ÚóÔóÑóÉó ÃóãúíóÇáò ÝóíóäúÊóåöí Åöáóì ÂÎöÑö ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö¡ æóÇáúÍõÏóíúÈöíóÉõ ÏóÇÎöáóÉñ Ýöí ÇáúÍóÑóãö. ÝóåóÐóÇ ÇáúÍóÑóãõ íóÍúÑõãõ ÕóíúÏõåõ¡ ßóãóÇ íóÍúÑõãõ ÇáÕøóíúÏõ Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö ÈöÍóÌøò Ãóæú ÚõãúÑóÉò.
ÝóÞóæúáõåõ: æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ íóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö ãõÍúÑöãõæäó¡ Ýóíóßõæäõ ÊóÍúÑöíãðÇ áöáÕøóíúÏö Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö: ÓóæóÇÁð ßóÇäó Ýöí ÇáúÍóÑóãö Ãóãú Ýöí ÛóíúÑöåö¡ æóíóßõæäõ ÊóÍúÑöíãõ ÕóíúÏö ÇáúÍóÑóãö áöÛóíúÑö ÇáúãõÍúÑöãö ËóÇÈöÊðÇ ÈöÇáÓøõäøóÉö¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö: ãõÍúÑöãõæäó æóÍóÇáøõæäó Ýöí ÇáúÍóÑóãö¡ æóíóßõæäõ ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇááøóÝúÙö Ýöí ãóÚúäóíóíúäö íóÌúãóÚõåõãóÇ ÞóÏúÑñ ãõÔúÊóÑóßñ ÈóíúäóåõãóÇ æóåõæó ÇáúÍõÑúãóÉõ¡ ÝóáóÇ íóßõæäõ ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúãõÔúÊóÑóßö Ýöí ãóÚúäóíóíúåö Åöäú ÞõáúäóÇ ÈöÚóÏóãö ÕöÍøóÉö ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö ÝöíåöãóÇ¡ Ãóæú íóßõæäõ ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö ÝöíåöãóÇ¡ Úóáóì ÑóÃúíö ãóäú íõÕóÍøöÍõ Ðóáößó¡ æóåõæó ÇáÕøóÍöíÍõ¡ ßóãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ Ýöí ÇáúãõÞóÏøöãóÉö ÇáÊøóÇÓöÚóÉö.(6/79)
æóÞóÏú ÊóÝóäøóäó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáì Úóáóíúßõãú æóÞóæúáöåö: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö¡ ÝóÌöíÁó ÈöÇáúÃóæøóáö ÈöÃóÏóÇÉö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö¡ æóÈöÇáËøóÇäöí ÈöÇáúÍóÇáóíúäö ÇáÏøóÇáøóíúäö Úóáóì ãõÛóÇíóÑóÉö ÇáúÍóÇáóÉö ÇáúãóÃúÐõæäö ÝöíåóÇ¡ æóÇáúãóÚúäóì: ÅöáøóÇ ÇáÕøóíúÏó Ýöí ÍóÇáóÉö ßóæúäößõãú ãõÍúÑöãöíäó¡ Ãóæú Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö. æóÅöäøóãóÇ ÊóÚóÑøóÖó áöÍõßúãö
ÇáÕøóíúÏö áöáúãõÍúÑöãö åõäóÇ áöãõäóÇÓóÈóÉö ßóæúäöåö ãõÓúÊóËúäðì ãöäú ÈóåöíãóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö Ýöí ÍóÇáò ÎóÇÕøò¡ ÝóÐõßöÑó åõäóÇ áöÃóäøóåõ ÊóÍúÑöíãñ ÚóÇÑöÖñ ÛóíúÑõ ÐóÇÊöíøò¡ æóáóæúáóÇ Ðóáößó áóßóÇäó ãóæúÖöÚõ ÐößúÑöåö ãóÚó ÇáúãóãúäõæÚóÇÊö ÇáúãõÊóÚóáøöÞóÉö ÈöÍõßúãö ÇáúÍõÑõãö æóÇáúÅöÍúÑóÇãö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚÇÆöÑó Çááøóåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 2] ÇáúÂíóÉó.
æóÇáÕøóíúÏõ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó åõäóÇ ãóÕúÏóÑðÇ Úóáóì ÃóÕúáöåö¡ æóÃóäú íóßõæäó ãõØúáóÞðÇ Úóáóì ÇÓúãö ÇáúãóÝúÚõæáö:
ßóÇáúÎóáúÞö Úóáóì ÇáúãóÎúáõæÞö¡ æóåõæó ÅöØúáóÇÞñ ÔóÇÆöÚñ ÃóÔúåóÑõ ãöäú ÅöØúáóÇÞöåö Úóáóì ãóÚúäóÇåõ ÇáúÃóÕúáöíøö¡ æóåõæó ÇáúÃóäúÓóÈõ åõäóÇ áöÊóßõæäó ãóæóÇÞöÚõåõ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö Úóáóì æóÊöíÑóÉò æóÇÍöÏóÉò¡ Ýóíóßõæäõ ÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÅöÕóÇÈóÉð áöÕóíúÏò. æóÇáÕøóíúÏõ ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑö: ÅöãúÓóÇßõ ÇáúÍóíóæóÇäö ÇáøóÐöí áóÇ íóÃúáóÝõ¡ ÈöÇáúíóÏö Ãóæú ÈöæóÓöíáóÉò ãõãúÓößóÉò¡ Ãóæú ÌóÇÑöÍóÉò: ßóÇáÔøöÈóÇßö¡ æóÇáúÍóÈóÇÆöáö¡ æóÇáÑøöãóÇÍö¡ æóÇáÓøöåóÇãö¡ æóÇáúßöáóÇÈö¡ æóÇáúÈõÒóÇÉö æóÈöãóÚúäóì ÇáúãóÝúÚõæáö åõæó ÇáúãóÕöíÏõ. æóÇäúÊóÕóÈó ÛóíúÑó Úóáóì ÇáúÍóÇáö ãöäó ÇáÖøóãöíÑö ÇáúãóÌúÑõæÑö Ýöí Þóæúáöåö: áóßõãú. æóÌõãúáóÉõ æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇáö ãöäú ÖóãöíÑö (ãõÍöáøöí) ¡ æóåóÐóÇ äóÓúÌñ ÈóÏöíÚñ Ýöí äóÙúãö ÇáúßóáóÇãö ÇÓúÊõÝöíÏó ãöäúåõ ÅöÈóÇÍóÉñ æóÊóÍúÑöíãñ: ÝóÇáúÅöÈóÇÍóÉõ Ýöí ÍóÇáö ÚóÏóãö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ æóÇáÊøóÍúÑöíãõ áóåõ Ýöí ÍóÇáö ÇáúÅöÍúÑóÇãö.
æóÌõãúáóÉõ Åöäøó Çááøóåó íóÍúßõãõ ãóÇ íõÑöíÏõ ÊóÚúáöíáñ áöÞóæúáöåö: ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö¡ Ãóíú áóÇ íóÕúÑöÝõßõãú Úóäö ÇáúÅöíÝóÇÁö ÈöÇáúÚõÞõæÏö Ãóäú íóßõæäó ÝöíãóÇ ÔóÑóÚóåõ Çááøóåõ áóßõãú ÔóíúÁñ ãöäú ËöÞóáò Úóáóíúßõãú¡ áöÃóäøóßõãú ÚóÇÞóÏúÊõãú Úóáóì ÚóÏóãö ÇáúÚöÕúíóÇäö¡ æóÚóáóì ÇáÓøóãúÚö æóÇáØøóÇÚóÉö áöáøóåö¡ æóÇááøóåõ íóÍúßõãõ ãóÇ íõÑöíÏõ áóÇ ãóÇ ÊõÑöíÏõæäó ÃóäúÊõãú. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøó Çááøóåó ÃóÚúáóãõ ÈöÕóÇáöÍößõãú ãöäúßõãú.(6/80)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚóÇÆöÑó Çááøóåö æóáóÇ ÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑóÇãó æóáóÇ ÇáúåóÏúíó æóáóÇ ÇáúÞóáóÇÆöÏó æóáóÇ Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑóÇãó íóÈúÊóÛõæäó ÝóÖúáðÇ ãöäú ÑóÈøöåöãú æóÑöÖúæóÇäðÇ æóÅöÐóÇ ÍóáóáúÊõãú ÝóÇÕúØóÇÏõæÇ æóáóÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Ãóäú ÕóÏøõæßõãú Úóäö ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑóÇãö Ãóäú ÊóÚúÊóÏõæÇ æóÊóÚóÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæóì æóáóÇ ÊóÚóÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚõÏúæóÇäö æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞóÇÈö (2)
æóÐóßóÑó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: Ãóäøó ÇáäøóÞøóÇÔó Íóßóì: Ãóäøó ÃóÕúÍóÇÈó ÇáúßöäúÏöíøö ÞóÇáõæÇ áóåõ: «ÃóíøõåóÇ ÇáúÍóßöíãõ ÇÚúãóáú áóäóÇ ãöËúáó åóÐóÇ ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÞóÇáó: äóÚóãú ÃóÚúãóáõ áóßõãú ãöËúáó ÈóÚúÖöåö¡ ÝóÇÍúÊóÌóÈó Úóäúåõãú ÃóíøóÇãðÇ Ëõãøó ÎóÑóÌó ÝóÞóÇáó: æóÇááøóåö ãóÇ ÃóÞúÏöÑõ Úóáóíúåö. æóáóÇ íõØöíÞõ åóÐóÇ ÃóÍóÏñ¡ Åöäøöí ÝóÊóÍúÊõ ÇáúãõÕúÍóÝó ÝóÎóÑóÌóÊú ÓõæÑóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÝóäóÙóÑúÊõ ÝóÅöÐóÇ åõæó ÞóÏú ÃóãóÑó ÈöÇáúæóÝóÇÁö æóäóåóì Úóäö ÇáäøóßúËö æóÍóáøóáó ÊóÍúáöíáðÇ ÚóÇãøðÇ Ëõãøó ÇÓúÊóËúäóì ÇÓúÊöËúäóÇÁð ÈóÚúÏó ÇÓúÊöËúäóÇÁò Ëõãøó ÃóÎúÈóÑó Úóäú ÞõÏúÑóÊöåö æóÍößúãóÊöåö Ýöí ÓóØúÑóíúäö æóáóÇ íóÓúÊóØöíÚõ ÃóÍóÏñ Ãóäú íóÃúÊöíó ÈöåóÐóÇ ÅöáøóÇ Ýöí ÃóÌúáóÇÏò» - ÌóãúÚõ ÌöáúÏò Ãóíú ÃóÓúÝóÇÑò-.
[2]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 2]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚÇÆöÑó Çááøóåö æóáÇ ÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó æóáÇ ÇáúåóÏúíó æóáÇ ÇáúÞóáÇÆöÏó æóáÇ Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó íóÈúÊóÛõæäó ÝóÖúáÇð ãöäú ÑóÈøöåöãú æóÑöÖúæÇäÇð æóÅöÐÇ ÍóáóáúÊõãú ÝóÇÕúØÇÏõæÇ æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Ãóäú ÕóÏøõæßõãú Úóäö ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑÇãö Ãóäú ÊóÚúÊóÏõæÇ æóÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæì æóáÇ ÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚõÏúæÇäö æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö (2)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚÇÆöÑó Çááøóåö æóáóÇ ÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó æóáóÇ ÇáúåóÏúíó æóáóÇ ÇáúÞóáÇÆöÏó æóáóÇ Âãøöíäó
ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó íóÈúÊóÛõæäó ÝóÖúáðÇ ãöäú ÑóÈøöåöãú æóÑöÖúæÇäÇð.
ÇÚúÊöÑóÇÖñ Èóíúäó ÇáúÌõãóáö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåõ æóÈóíúäó ÌõãúáóÉö æóÅöÐÇ ÍóáóáúÊõãú ÝóÇÕúØÇÏõæÇ. æóáöÐóáößó ÃõÚöíÏó ÇáúÎöØóÇÈõ ÈöÇáäøöÏóÇÁö ÈöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ. æóÊóæúÌöíåõ ÇáúÎöØóÇÈö Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ãóÚó Ãóäøóåõãú áóÇ íõÙóäøõ Èöåöãú ÅöÍúáóÇáõ ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö¡ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö Úóáóì ÇáÔøóÚóÇÆöÑö ÇáúÅöáóåöíøóÉö ÇáøóÊöí íóÃúÊöíåóÇ ÇáúãõÔúÑößõæäó ßóãóÇ íóÃúÊöíåóÇ ÇáúãõÓúáöãõæäó.
æóãóÚúäóì áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚÇÆöÑó Çááøóåö áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÇáúãõÍóÑøóãö ãöäúåóÇ Èóíúäó ÇáäøóÇÓö¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö: áóÇ ÊõÍöáøõæÇ¡ ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ãõÍóÑøóãó ÔóÚóÇÆöÑö Çááøóåö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Ýöí ÅöÍúáóÇáö ÇáÔøóåúÑö ÇáúÍóÑóÇãö ÈöÚóãóáö ÇáäøóÓöíÁö ÝóíõÍöáøõæÇ ãóÇ ÍóÑøóãó Çááøóåõ [ÇáÊøóæúÈóÉ: 37] æóÅöáøóÇ Ýóãöäú ÔóÚóÇÆöÑö Çááøóåö ãóÇ åõæó ÍóáóÇáñ ßóÇáúÍóáúÞö¡ æóãöäúåóÇ ãóÇ åõæó æóÇÌöÈñ. æóÇáúãõÍóÑøóãóÇÊõ ãóÚúáõæãóÉñ.
æóÇáÔøóÚóÇÆöÑõ: ÌóãúÚõ ÔóÚöíÑóÉò. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÊóÝúÓöíÑõåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøó ÇáÕøóÝÇ æóÇáúãóÑúæóÉó ãöäú ÔóÚÇÆöÑö Çááøóåö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 158] . æóÞóÏú ßóÇäóÊö ÇáÔøóÚóÇÆöÑõ ßõáøõåóÇ ãóÚúÑõæÝóÉð áóÏóíúåöãú¡ ÝóáöÐóáößó ÚóÏóáó Úóäú ÚóÏøöåóÇ åõäóÇ. æóåöíó ÃóãúßöäóÉñ¡ æóÃóÒúãöäóÉñ¡ æóÐóæóÇÊñ ÝóÇáÕøóÝóÇ¡ æóÇáúãóÑúæóÉõ¡ æóÇáúãóÔúÚóÑõ ÇáúÍóÑóÇãõ¡ ãöäó ÇáúÃóãúßöäóÉö.
æóÞóÏú ãóÖóÊú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö.(6/81)
æóÇáÔøóåúÑõ ÇáúÍóÑóÇãõ ãöäó ÇáÔøóÚóÇÆöÑö ÇáÒøóãóÇäöíøóÉö¡ æóÇáúåóÏúíõ æóÇáúÞóáóÇÆöÏõ ãöäó ÇáÔøóÚóÇÆöÑö ÇáÐøóæóÇÊö. ÝóÚóØúÝõ ÇáÔøóåúÑö ÇáúÍóÑóÇãö æóÇáúåóÏúíö æóãóÇ ÈóÚúÏóåõãóÇ ãöäú ÔóÚóÇÆöÑö Çááøóåö ÚóØúÝõ ÇáúÌõÒúÆöíøö Úóáóì ßõáøöíøöåö áöáöÇåúÊöãóÇãö Èöåö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÌöäúÓõ ÇáÔøóåúÑö ÇáúÍóÑóÇãö¡ áöÃóäøóåõ Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáäøóÝúíö¡ Ãóíö ÇáúÃóÔúåõÑõ ÇáúÍõÑõãõ ÇáúÃóÑúÈóÚóÉõ ÇáøóÊöí Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãöäúåÇ ÃóÑúÈóÚóÉñ ÍõÑõãñ ... ÝóáÇ ÊóÙúáöãõæÇ Ýöíåöäøó ÃóäúÝõÓóßõãú [ÇáÊøóæúÈóÉ: 36] . ÝóÇáÊøóÚúÑöíÝõ ÊóÚúÑöíÝõ ÇáúÌöäúÓö¡ æóåõæó ßóÇáäøóßöÑóÉö íóÓúÊóæöí Ýöíåö ÇáúãõÝúÑóÏõ æóÇáúÌóãúÚõ. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: ÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøóåõ ÃõÑöíÏó ÑóÌóÈñ ÎóÇÕøóÉð áöíóÔúÊóÏøó ÃóãúÑõ ÊóÍúÑöíãöåö ÅöÐú ßóÇäóÊö ÇáúÚóÑóÈõ ÛóíúÑõ ãõÌúãöÚóÉò Úóáóíúåö¡ ÝóÅöäøóãóÇ ÎõÕøó ÈöÇáäøóåúíö Úóäú ÅöÍúáóÇáöåö ÅöÐú áóãú íóßõäú ÌóãöíÚõ ÇáúÚóÑóÈö íõÍóÑøöãõæäóåõ¡ ÝóáöÐóáößó ßóÇäó íõÚúÑóÝõ ÈöÑóÌóÈö ãõÖóÑó Ýóáóãú Êóßõäú ÑóÈöíÚóÉõ æóáóÇ ÅöíóÇÏñ æóáóÇ ÃóäúãóÇÑñ íõÍóÑøöãõæäóåõ. æóßóÇäó íõÞóÇáõ áóåõ: ÔóåúÑõ Èóäöí ÃõãóíøóÉó ÃóíúÖðÇ¡ áöÃóäøó ÞõÑóíúÔðÇ ÍóÑøóãõæåõ ÞóÈúáó ÌóãöíÚö ÇáúÚóÑóÈö ÝóÊóÈöÚóÊúåõãú ãõÖóÑõ ßõáøõåóÇ áöÞóæúáö ÚóæúÝö Èúäö ÇáúÃóÍúæóÕö:
æóÔóåúÑö Èóäöí ÃõãóíøóÉó æóÇáúåóÏóÇíóÇ ... ÅöÐóÇ ÍÈÓÊ ãÖÑøÌåÇ ÇáÏÞÇÁ
æóÚóáóì åóÐóÇ íóßõæäõ ÇáÊøóÚúÑöíÝõ áöáúÚóåúÏö ÝóáóÇ íóÚõãøõ. æóÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøó ÇáÊøóÚúÑöíÝó áöáúÌöäúÓö¡ ßóãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ.
æóÇáúåóÏúíõ: åõæó ãóÇ íõåúÏóì Åöáóì ãóäóÇÓößö ÇáúÍóÌøö áöíõäúÍóÑó Ýöí ÇáúãóäúÍóÑö ãöäú ãöäðì¡ Ãóæú ÈöÇáúãóÑúæóÉö¡ ãöäó ÇáúÃóäúÚóÇãö.
æóÇáúÞóáóÇÆöÏõ: ÌóãúÚõ ÞöáóÇÏóÉò æóåöíó ÙóÝóÇÆöÑõ ãöäú ÕõæÝò Ãóæú æóÈóÑò¡ íõÑúÈóØõ ÝöíåóÇ äóÚúáóÇäö Ãóæú ÞöØúÚóÉñ ãöäú áöÍóÇÁö ÇáÔøóÌóÑö¡ Ãóíú ÞöÔúÑöåö¡ æóÊõæÖóÚõ Ýöí ÃóÚúäóÇÞö ÇáúåóÏóÇíóÇ ãõÔóÈøóåóÉð ÈöÞóáóÇÆöÏö ÇáäøöÓóÇÁö¡ æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåóÇ Ãóäú íõÚúÑóÝó ÇáúåóÏúíõ ÝóáóÇ íõÊóÚóÑøóÖõ áóåõ ÈöÛóÇÑóÉò Ãóæú äóÍúæöåóÇ. æóÞóÏú ßóÇäó ÈóÚúÖõ ÇáúÚóÑóÈö ÅöÐóÇ ÊóÃóÎøóÑó Ýöí ãóßøóÉó ÍóÊøóì ÎóÑóÌóÊö ÇáúÃóÔúåõÑõ ÇáúÍõÑõãõ¡ æóÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÑúÌöÚó Åöáóì æóØóäöåö¡ æóÖóÚó Ýöí ÚõäõÞöåö ÞöáóÇÏóÉð ãöäú áöÍóÇÁö ÔóÌóÑö ÇáúÍóÑóãö ÝóáóÇ íõÊóÚóÑøóÖõ áóåõ ÈöÓõæÁò.
æóæóÌúåõ ÚóØúÝö ÇáúÞóáóÇÆöÏö Úóáóì ÇáúåóÏúíö ÇáúãõÈóÇáóÛóÉõ Ýöí ÇÍúÊöÑóÇãöåö ÈöÍóíúËõ íóÍúÑõãõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ Úóáóì ÞöáóÇÏóÊöåö Èóáóåö ÐóÇÊöåö¡ æóåóÐóÇ ßóÞóæúáö ÃóÈöí ÈóßúÑò: æóÇááøóåö áóæú ãóäóÚõæäöí ÚöÞóÇáðÇöö(6/82)
ßóÇäõæÇ íõÄóÏøõæäóåõ Åöáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö áóÞóÇÊóáúÊõåõãú Úóáóíúåö. Úóáóì Ãóäøó ÇáúÞóáóÇÆöÏó ãöãøóÇ íõäúÊóÝóÚõ Èöåö¡ ÅöÐú ßóÇäó Ãóåúáõ ãóßøóÉó íóÊøóÎöÐõæäó ãöäó ÇáúÞóáóÇÆöÏö äöÚóÇáðÇ áöÝõÞóÑóÇÆöåöãú¡ ßóãóÇ ßóÇäõæÇ íóäúÊóÝöÚõæäó ÈöÌöáóÇáö ÇáúÈóÏóäö¡ æóåöíó ÔõÞóÞñ ãöäú ËöíóÇÈò ÊõæÖóÚõ Úóáóì ßöÝúáö ÇáúÈóÏóäóÉö ÝóíóÊøóÎöÐõæäó ãöäúåóÇ ÞõãõÕðÇ áóåõãú æóÃõÒõÑðÇ¡ ÝóáöÐóáößó ßóÇäó Çáäøóåúíõ Úóäú ÅöÍúáóÇáöåóÇ ßóÇáäøóåúíö Úóäú ÅöÍúáóÇáö ÇáúåóÏúíö áöÃóäøó Ýöí Ðóáößó ÊóÚúØöíáó ãóÕóÇáöÍö ÓõßøóÇäö ÇáúÍóÑóãö ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóÌóÇÈó Çááøóåõ Ýöíåöãú ÏóÚúæóÉó ÅöÈúÑóÇåöíãó ÅöÐú ÞóÇáó:
ÝóÇÌúÚóáú ÃóÝúÆöÏóÉð ãöäó ÇáäøóÇÓö Êóåúæöí Åöáóíúåöãú æóÇÑúÒõÞúåõãú ãöäó ÇáËøóãóÑÇÊö [ÅöÈúÑóÇåöíã: 37] ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÞöíÇãÇð áöáäøóÇÓö æóÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó æóÇáúåóÏúíó æóÇáúÞóáÇÆöÏó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 97] .
æóÞóæúáõåõ: æóáóÇ Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÚóØúÝñ Úóáóì ÔóÚÇÆöÑó Çááøóåö: Ãóíú æóáóÇ ÊóÍöáøõæÇ ÞóÇÕöÏöí ÇáúÈóíúÊö ÇáúÍóÑóÇãö æóåõãõ ÇáúÍõÌøóÇÌõ¡ ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÞóÇÕöÏõæåõ áöÍóÌøóÉò¡ áöÃóäøó ÇáúÈóíúÊó áóÇ íõÞúÕóÏõ ÅöáøóÇ áöáúÍóÌøö¡ æóáöÐóáößó áóãú íóÞõáú: æóáóÇ Âãøöíäó ãóßøóÉó¡ áöÃóäøó ãóäú ÞóÕóÏó ãóßøóÉó ÞóÏú íóÞúÕöÏõåóÇ áöÊõÌúÑò æóäóÍúæöåö¡ áöÃóäøó ãöäú ÌõãúáóÉö ÍõÑúãóÉö ÇáúÈóíúÊö ÍõÑúãóÉó ÞóÇÕöÏöåö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ãöäó ÇáúãõÔúÑößöíäó áöÃóäøó Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó ãõÍóÑøóãñ ÃóÐóÇåõãú Ýöí ÍóÇáóÉö ÞóÕúÏö ÇáúÈóíúÊö æóÛóíúÑöåóÇ ãöäó ÇáúÃóÍúæóÇáö. æóÞóÏú
Ñõæöíó ãóÇ íõÄóíøöÏõ åóÐóÇ Ýöí ÃóÓúÈóÇÈö ÇáäøõÒõæáö: æóåõæó Ãóäøó ÎóíúáðÇ ãöäú ÈóßúÑö Èúäö æóÇÆöáò æóÑóÏõæÇ ÇáúãóÏöíäóÉó æóÞóÇÆöÏõåõãú ÔõÑóíúÍõ Èúäõ ÖõÈóíúÚóÉó ÇáúãõáóÞøóÈõ ÈöÇáúÍõØóãö (ÈöæóÒúäö ÒõÝóÑó) ¡ æóÇáúãõßóäøóì ÃóíúÖðÇ ÈöÇÈúäö åöäúÏò. äöÓúÈóÉð Åöáóì Ãõãøöåö åöäúÏö ÈöäúÊö ÍóÓøóÇäó Èúäö ÚóãúÑöæ Èúäö ãóÑúËóÏò¡ æóßóÇäó ÇáúÍõØóãõ åóÐóÇ ãöäú ÈóßúÑö Èúäö æóÇÆöáò¡ ãöäú äõÒóáóÇÁö ÇáúíóãóÇãóÉö¡ ÝóÊóÑóßó Îóíúáóåõ ÎóÇÑöÌó ÇáúãóÏöíäóÉö æóÏóÎóáó Åöáóì ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÞóÇáó: «ÅöáóÇãó ÊóÏúÚõæ» ÝóÞóÇáó ÑóÓõæáõ Çááå: «Åöáóì ÔåÇÏ Ãóäú áóÇ Åöáóåó ÅöáøóÇ Çááøóåõ æóÃóäøó ãõÍóãøóÏðÇ ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóÅöÞóÇãö ÇáÕøóáóÇÉö æóÅöíÊóÇÁö ÇáÒøóßóÇÉö» . ÝóÞóÇáó: «ÍóÓóäñ ãóÇ ÊóÏúÚõæ Åöáóíúåö æóÓóÃóäúÙõÑõ æóáóÚóáøöí Ãóäú ÃõÓúáöãó æóÃóÑóì Ýöí ÃóãúÑößó ÛöáúÙóÉð æóáöí ãöäú æóÑóÇÆöí ãóäú áóÇ ÃóÞúØóÚõ ÃóãúÑðÇ Ïõæäóåõãú»
æóÎóÑóÌó ÝóãóÑøó ÈöÓóÑúÍö ÇáúãóÏöíäóÉö ÝóÇÓúÊóÇÞó ÅöÈöáðÇ ßóËöíÑóÉð æóáóÍöÞóåõ ÇáúãõÓúáöãõæäó áóãøóÇ ÃõÚúáöãõæÇ Èöåö Ýóáóãú íóáúÍóÞõæåõ¡ æóÞóÇáó Ýöí Ðóáößó ÑóÌóÒðÇ¡ æóÞöíáó: ÇáÑøóÌóÒõ áöÃóÍóÏö ÃóÕúÍóÇÈöåö¡ æóåõæó ÑõÔóíúÏõ Èúäõ ÑõãóíúÖò ÇáúÚóäóÒöíøõ æóåõæó:
åóÐóÇ ÃóæóÇäõ ÇáÔøóÏøö ÝóÇÔúÊóÏøöí Òöíóãú ÞóÏú áóÝøóåóÇ Çááøóíúáõ ÈöÓóæøóÇÞò ÍõØóãú(6/83)
áóíúÓó ÈöÑóÇÚöí ÅöÈöáò æóáóÇ Ûóäóãú æóáóÇ ÈöÌóÒøóÇÑò Úóáóì ÙóåúÑò æóÖóãú ÈóÇÊõæÇ äöíóÇãðÇ æóÇÈúäõ åöäúÏò áóãú íóäóãú ÈóÇÊó íõÞóÇÓöíåóÇ ÛõáóÇãñ ßóÇáÒøóáóãú ÎóÏóáøóÌõ ÇáÓøóÇÞóíúäö ÎóÝøóÇÞõ ÇáúÞóÏóãú Ëõãøó ÃóÞúÈóáó ÇáúÍõØóãõ Ýöí ÇáúÚóÇãö ÇáúÞóÇÈöáö æóåõæó ÚóÇãõ ÇáúÞóÖöíøóÉö ÝóÓóãöÚõæÇ ÊóáúÈöíóÉó ÍõÌøóÇÌö ÇáúíóãóÇãóÉö ÝóÞóÇáõæÇ:
åóÐóÇ ÇáúÍõØóãõ æóÃóÕúÍóÇÈõåõ æóãóÚóåõãú åóÏúíñ åõæó ãöãøóÇ äóåóÈóåõ ãöäú ÅöÈöáö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ÝóÇÓúÊóÃúÐóäõæÇ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí äåíåã¡ ÝóäóÒóáóÊö ÇáúÂíóÉõ Ýöí Çáäøóåúíö Úóäú Ðóáößó. Ýóåöíó Íõßúãñ ÚóÇãøñ äóÒóáó ÈóÚúÏó Êöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉö¡ æóßóÇäó Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáÊøóÚóÑøõÖö áöÈõÏúäö ÇáúÍõØóãö ãóÔúãõæáðÇ áöãóÇ ÇÔúÊóãóáóÊú Úóáóíúåö åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ.
æóÇáúÈóíúÊõ ÇáúÍóÑóÇãõ åõæó ÇáúßóÚúÈóÉõ. æóÓóíóÃúÊöí ÈóíóÇäõ æóÕúÝöåö ÈöåóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö ÚöäúÏó Þóæúáöåö: ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÞöíÇãÇð áöáäøóÇÓö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 97] Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóÌõãúáóÉõ íóÈúÊóÛõæäó ÝóÖúáðÇ ãöäú ÑóÈøöåöãú ÕöÝóÉñ áö Âãøöíäó ãöäú ÞóÕúÏöåöãõ ÇÈúÊöÛóÇÁó ÝóÖúáö Çááøóåö æóÑöÖúæóÇäöåö æóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÌóÇÁõæÇ áöÃóÌúáö ÇáúÍóÌøö ÅöíãóÇÁð Åöáóì ÓóÈóÈö ÍõÑúãóÉö Âãøöí ÇáúÈóíúÊö ÇáúÍóÑóÇãö.
æóÞóÏú äóåóì Çááøóåõ Úóäö ÇáÊøóÚóÑøõÖö áöáúÍóÌöíÌö ÈöÓõæÁò áöÃóäøó ÇáúÍóÌøó ÇÈúÊöÛóÇÁó ÝóÖúáö Çááøóåö æóÑöÖúæóÇäöåö¡ æóÞóÏú ßóÇäó Ãóåúáõ ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö íóÞúÕöÏõæäó ãöäúåõ Ðóáößó¡ ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ:
ÍóíøóÇßó ÑóÈøöí ÝóÅöäøóÇ áóÇ íóÍöáøõ áóäóÇ ... áóåúæõ ÇáäøöÓóÇÁö æóÅöäøó ÇáÏøöíäó ÞóÏú ÚóÒóãóÇ
ãõÔóãøöÑöíäó Úóáóì ÎõæÕò ãõÒóãøóãóÉò ... äóÑúÌõæ ÇáúÅöáóåó æóäóÑúÌõæ ÇáúÈöÑøó æóÇáØøõÚóãóÇ
æóíóÊóäóÒøóåõæäó Úóäú ÝõÍúÔö ÇáúßóáóÇãö¡ ÞóÇáó ÇáúÚóÌøóÇÌõ:
æóÑóÈøö ÃóÓúÑóÇÈò ÍóÌöíÌò ßõÙøóãò ... Úóäö ÇááøóÛóÇ æóÑóÝóËö ÇáÊøóßóáøõãö
æóíõÙúåöÑõæäó ÇáÒøõåúÏó æóÇáúÎõÔõæÚó¡ ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ:
ÈöãõÕúØóÍöÈóÇÊò ãöäú áÕÇÝ æËÈÑÉ ... ÈÒÑä ÅöáóÇáðÇ ÓóíúÑõåõäøó ÇáÊøóÏóÇÝõÚõ
Úóáóíúåöäøó ÔõÚúËñ ÚóÇãöÏõæäó áöÑóÈøöåöãú ... Ýóåõäøó ßóÃóØúÑóÇÝö ÇáúÍóäöíøö ÎóæóÇÔöÚõ(6/84)
æóæóÌúåõ Çáäøóåúíö Úóäö ÇáÊøóÚóÑøõÖö áöáúÍóÌöíÌö ÈöÓõæÁò æóÅöäú ßóÇäõæÇ ãõÔúÑößöíäó: Ãóäøó ÇáúÍóÇáóÉó ÇáøóÊöí ÞóÕóÏõæÇ ÝöíåóÇ ÇáúÍóÌøó æóÊóáóÈøóÓõæÇ ÚöäúÏóåóÇ ÈöÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ ÍóÇáóÉõ ÎóíúÑò æóÞõÑúÈò ãöäó ÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇááøóåö æóÊóÐóßøõÑö äöÚóãöåö¡ ÝóíóÌöÈõ Ãóäú íõÚóÇäõæÇ Úóáóì ÇáöÇÓúÊößúËóÇÑö ãöäúåóÇ áöÃóäøó ÇáúÎóíúÑó íóÊóÓóÑøóÈõ Åöáóì ÇáäøóÝúÓö ÑõæóíúÏðÇ¡ ßóãóÇ Ãóäøó ÇáÔøóÑøó íóÊóÓóÑøóÈõ ÅöáóíúåóÇ ßóÐóáößó¡ æóáöÐóáößó ÓóíóÌöíÁõ ÚóÞöÈó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Þóæúáõåõ: æóÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæì.
æóÇáúÝóÖúáõ: ÎóíúÑõ ÇáÏøõäúíóÇ¡ æóåõæó ÕóáóÇÍõ ÇáúÚóãóáö. æóÇáÑøöÖúæóÇäõ: ÑöÖóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Úóäúåõãú¡ æóåõæó ËóæóÇÈõ ÇáúÂÎöÑóÉö¡ æóÞöíáó: ÃóÑóÇÏó ÈöÇáúÝóÖúáö ÇáÑøöÈúÍó Ýöí ÇáÊøöÌóÇÑóÉö¡ æóåóÐóÇ ÈóÚöíÏñ Ãóäú íóßõæäó åõæó ÓóÈóÈõ Çáäøóåúíö ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ÃõÑöíÏó Êóãúßöíäõåõãú ãöäú ÅöÈúáóÇÛö ÇáÓøöáóÚö Åöáóì ãóßøóÉó.
æóÅöÐÇ ÍóáóáúÊõãú ÝóÇÕúØÇÏõæÇ.
ÊóÕúÑöíÍñ ÈöãóÝúåõæãö Þóæúáöåö: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 1] áöÞóÕúÏö ÊóÃúßöíÏö ÇáúÅöÈóÇÍóÉö. ÝóÇáúÃóãúÑõ Ýöíåö áöáúÅöÈóÇÍóÉö¡ æóáóíúÓó åóÐóÇ ãöäó ÇáúÃóãúÑö ÇáúæóÇÑöÏö ÈóÚúÏó Çáäøóåúíö¡ áöÃóäøó Êöáúßó ÇáúãóÓúÃóáóÉó ãóÝúÑõæÖóÉñ Ýöí Çáäøóåúíö Úóäú ÔóíúÁò äóåúíðÇ ãõÓúÊóãöÑøðÇ¡ Ëõãøó ÇáúÃóãúÑõ Èöåö ßóÐóáößó¡ æóãóÇ åõäóÇ: ÅöäøóãóÇ åõæó äåí ãæÞøÊ æóÃóãúÑñ Ýöí ÈóÞöíøóÉö ÇáúÃóæúÞóÇÊö¡ ÝóáóÇ íóÌúÑöí åõäóÇ ãóÇ ÐõßöÑó Ýöí ÃõÕõæáö ÇáúÝöÞúåö ãöäó ÇáúÎöáóÇÝö Ýöí ãóÏúáõæáö ÕöíÛóÉö ÇáúÃóãúÑö ÇáúæóÇÑöÏö ÈóÚúÏó ÍóÙúÑò: Ãóåúæó ÇáúÅöÈóÇÍóÉõ Ãóæö ÇáäøóÏúÈõ Ãóæö ÇáúæõÌõæÈõ. ÝóÇáÕøóíúÏõ ãõÈóÇÍñ ÈöÇáúÅöÈóÇÍóÉö ÇáúÃóÕúáöíøóÉö¡ æóÞóÏú ÍõÑøöãó Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ ÝóÅöÐóÇ ÇäúÊóåóÊú Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉõ ÑóÌóÚó Åöáóì ÅöÈóÇÍóÊå.
æÝóÇÕúØÇÏõæÇ ÕöíÛóÉõ ÇÝúÊöÚóÇáò¡ ÇÓúÊõÚúãöáóÊú Ýöí ÇáúßóáóÇãö áöÛóíúÑö ãóÚúäóì ÇáúãõØóÇæóÚóÉö ÇáøóÊöí åöíó ãóÏúáõæáõ ÕöíÛóÉö ÇáöÇÝúÊöÚóÇáö Ýöí ÇáúÃóÕúáö¡ ÝóÇÕúØóÇÏó Ýöí ßóáóÇãöåöãú ãõÈóÇáöÛóÉð Ýöí ÕóÇÏó. æóäóÙöíÑõåõ: ÇÖúØóÑøóåõ Åöáóì ßóÐóÇ. æóÞÏ äÒøá ÝóÇÕúØÇÏõæÇ ãóäúÒöáóÉó ÝöÚúáò áóÇÒöãò Ýóáóãú íõÐúßóÑú áóåõ ãóÝúÚõæáñ.(6/85)
æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Ãóäú ÕóÏøõæßõãú Úóäö ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑÇãö Ãóäú ÊóÚúÊóÏõæÇ.
ÚóØúÝñ Úóáóì Þóæúáöåö: áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚÇÆöÑó Çááøóåö áöÒöíóÇÏóÉö ÊóÞúÑöíÑö ãóÖúãõæäöåö¡ Ãóíú áóÇ ÊõÍöáøõæÇ ÔóÚóÇÆöÑó Çááøóåö æóáóæú ãóÚó ÚóÏõæøößõãú ÅöÐÇ áã íÈÏÃæßã ÈöÍóÑúÈò.
æóãóÚúäóì íóÌúÑöãóäøóßõãú íõßúÓöÈóäøóßõãú¡ íõÞóÇáõ: ÌóÑóãóåõ íóÌúÑöãõåõ¡ ãöËúáõ ÖóÑóÈó. æóÃóÕúáõåõ ßóÓóÈó¡ ãöäú ÌóÑóãó ÇáäøóÎúáóÉó ÅöÐóÇ ÌóÐøó ÚóÑóÇÌöíäóåóÇ¡ ÝóáóãøóÇ ßóÇäó ÇáúÌóÑúãõ áöÃóÌúáö ÇáúßóÓúÈö ÔóÇÚó ÅöØúáóÇÞõ ÌóÑóãó ÈöãóÚúäóì ßóÓóÈó¡ ÞóÇáõæÇ: ÌóÑóãó ÝõáóÇäñ áöäóÝúÓöåö ßóÐóÇ¡ Ãóíú ßóÓóÈó.
æóÚõÏøöíó Åöáóì ãóÝúÚõæáò ËóÇäò æóåõæó Ãóäú ÊóÚúÊóÏõæÇ¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: íõßúÓöÈõßõãõ ÇáÔøóäóÂäõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁó. æóÃóãøóÇ ÊóÚúÏöíóÊõåõ ÈöÚóáóì Ýöí Þóæúáöåö: æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Úóáì ÃóáøóÇ ÊóÚúÏöáõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 8] ÝóáöÊóÖúãöíäöåö ãóÚúäóì íóÍúãöáóäøóßõãú.
æóÇáÔøóäóÂäõ- ÈöÝóÊúÍö ÇáÔøöíäö ÇáúãõÚúÌóãóÉö æóÝóÊúÍö Çáäøõæäö Ýöí ÇáúÃóßúËóÑö¡ æóÞóÏú ÊõÓóßøóäõ Çáäøõæäõ ÅöãøóÇ ÃóÕóÇáóÉð æóÅöãøóÇ ÊóÎúÝöíÝðÇ- åõæó ÇáúÈõÛúÖõ. æóÞöíáó: ÔöÏøóÉõ ÇáúÈõÛúÖö¡ æóåõæó ÇáúãõäóÇÓöÈõ¡ áöÚóØúÝöåö Úóáóì ÇáúÈóÛúÖóÇÁö Ýöí Þóæúáö ÇáúÃóÍúæóÕö:
Ãóäúãöí Úóáóì ÇáúÈóÛúÖóÇÁö æóÇáÔøóäóÂäö æóåõæó ãöäó ÇáúãóÕóÇÏöÑö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÇáöÇÖúØöÑóÇÈö æóÇáÊøóÞóáøõÈö¡ áöÃóäøó ÇáÔøóäóÂäó Ýöíåö ÇÖúØöÑóÇÈõ ÇáäøóÝúÓö¡ Ýóåõæó ãöËúáõ ÇáúÛóáóíóÇäö æóÇáäøóÒóæóÇäö.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ: ÔóäóÂäõ- ÈöÝóÊúÍö Çáäøõæäö-. æóÞóÑóÃó ÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÃóÈõæ ÈóßúÑò Úóäú ÚóÇÕöãò¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò- ÈöÓõßõæäö Çáäøõæäö-. æóÞóÏú Þöíáó: Åöäøó ÓóÇßöäó Çáäøõæäö æóÕúÝñ ãöËúáõ ÛóÖúÈóÇäó¡ Ãóíú ÚóÏõæøñ¡ ÝóÇáúãóÚúäóì: áóÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÚóÏõæøõ Þóæúãò¡ Ýóåõæó ãöäú ÅöÖóÇÝóÉö ÇáÕøöÝóÉö Åöáóì ÇáúãóæúÕõæÝö. æóÅöÖóÇÝóÉõ ÔóäóÂäó ÅöÐóÇ ßóÇäó ãóÕúÏóÑðÇ ãöäú ÅöÖóÇÝóÉö ÇáúãóÕúÏóÑö Åöáóì ãóÝúÚõæáöåö¡ Ãóíú ÈõÛúÖõßõãú ÞóæúãðÇ¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö: Ãóäú ÕóÏøõæßõãú¡ áöÃóäøó ÇáúãõÈúÛóÖó Ýöí ÇáúÛóÇáöÈö åõæó ÇáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåö.(6/86)
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ: Ãóäú ÕóÏøõæßõãú- ÈöÝóÊúÍö åóãúÒóÉö (Ãóäú) -. æóÞóÑóÃóåõ ÇÈúäõ ßóËöíÑò¡ æóÃóÈõæ ÚóãúÑòæ¡ æóíóÚúÞõæÈõ:- ÈößóÓúÑö ÇáúåóãúÒóÉö- Úóáóì ÃóäøóåóÇ (Åöäú) ÇáÔøóÑúØöíøóÉõ¡ ÝóÌóæóÇÈõ ÇáÔøóÑúØö ãóÍúÐõæÝñ Ïóáøó Úóáóíúåö ãóÇ ÞóÈúáó ÇáÔøóÑúØö.
æóÇáúãóÓúÌöÏõ ÇáúÍóÑóÇãõ ÇÓúãñ ÌõÚöáó ÚóáóãðÇ ÈöÇáúÛóáóÈóÉö Úóáóì ÇáúãóßóÇäö ÇáúãõÍöíØö ÈöÇáúßóÚúÈóÉö ÇáúãóÍúÕõæÑö Ðöí ÇáúÃóÈúæóÇÈö¡ æóåõæó ÇÓúãñ ÅöÓúáóÇãöíøñ áóãú íóßõäú íõÏúÚóì ÈöÐóáößó Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÓúÌöÏó ãóßóÇäó ÇáÓøõÌõæÏö æóáóãú íóßõäú áöÃóåúáö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ÓõÌõæÏñ ÚöäúÏó ÇáúßóÚúÈóÉö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ýóæóáøö æóÌúåóßó ÔóØúÑó ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑÇãö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [144] ¡ æóÓóíóÃúÊöí ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÓõÈúÍÇäó ÇáøóÐöí ÃóÓúÑì ÈöÚóÈúÏöåö áóíúáðÇ ãöäó ÇáúãóÓúÌöÏö ÇáúÍóÑÇãö [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 1] .
æóÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæì æóáÇ ÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚõÏúæÇäö æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö.
ÊóÚúáöíáñ áöáäøóåúíö ÇáøóÐöí Ýöí Þóæúáöåö: æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò. æóßóÇäó ãõÞúÊóÖóì ÇáÙøóÇåöÑö Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÌõãúáóÉõ ãóÝúÕõæáóÉð¡ æóáóßöäøóåóÇ ÚõØöÝóÊú: ÊóÑúÌöíÍðÇ áöãóÇ ÊóÖóãøóäóÊúåõ ãöäó ÇáÊøóÔúÑöíÚö Úóáóì ãóÇ ÇÞúÊóÖóÊúåõ ãöäó ÇáÊøóÚúáöíáö¡ íóÚúäöí: Ãóäøó æóÇÌöÈóßõãú Ãóäú ÊóÊóÚóÇæóäõæÇ Èóíúäóßõãú Úóáóì ÝöÚúáö ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæóì¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó åóÐóÇ æóÇÌöÈõåõãú ÝöíãóÇ Èóíúäóåõãú¡ ßóÇäó ÇáÔøóÃúäõ Ãóäú íõÚöíäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæóì¡ áöÃóäøó ÇáÊøóÚóÇæõäó ÚóáóíúåóÇ íõßúÓöÈõ ãóÍóÈøóÉó ÊóÍúÕöíáöåóÇ¡ ÝóíóÕöíÑõ ÊóÍúÕöíáõåóÇ ÑóÛúÈóÉð áóåõãú¡ ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú íõÚöíäõæÇ ÚóáóíúåóÇ ßõáøó ÓóÇÚò ÅöáóíúåóÇ¡ æóáóæú ßóÇäó ÚóÏõæøðÇ¡ æóÇáúÍóÌøõ ÈöÑøñ ÝóÃóÚöíäõæÇ Úóáóíúåö æóÚóáóì ÇáÊøóÞúæóì¡ Ýóåõãú æóÅöäú ßóÇäõæÇ ßõÝøóÇÑðÇ íõÚóÇæóäõæäó Úóáóì ãóÇ åõæó ÈöÑøñ: áöÃóäøó ÇáúÈöÑøó íóåúÏöí áöáÊøóÞúæóì¡ ÝóáóÚóáøó ÊóßóÑøõÑó ÝöÚúáöåö íõÞóÑøöÈõåõãú ãöäó ÇáúÅöÓúáóÇãö. æóáóãøóÇ ßóÇäó ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ Úóáóì ÇáúÚóÏõæøö ÅöäøóãóÇ íóßõæäõ ÈöÊóÚóÇæõäöåöãú Úóáóíúåö äõÈøöåõæÇ Úóáóì Ãóäøó ÇáÊøóÚóÇæõäó áóÇ íóäúÈóÛöí Ãóäú íóßõæäó ÕóÏøðÇ Úóäö ÇáúãóÓúÌöÏö
ÇáúÍóÑóÇãö¡ æóÞóÏú ÃóÔóÑúäóÇ Åöáóì Ðóáößó ÂäöÝðÇ ÝóÇáÖøóãöíÑõ æóÇáúãõÝóÇÚóáóÉõ Ýöí ÊóÚÇæóäõæÇ áöáúãõÓúáöãöíäó¡(6/87)
ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ æóÇáÏøóãõ æóáóÍúãõ ÇáúÎöäúÒöíÑö æóãóÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö æóÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉõ æóÇáäøóØöíÍóÉõ æóãóÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ ÅöáøóÇ ãóÇ ÐóßøóíúÊõãú æóãóÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö æóÃóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö Ðóáößõãú ÝöÓúÞñ Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú ÝóáóÇ ÊóÎúÔóæúåõãú æóÇÎúÔóæúäö Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú æóÃóÊúãóãúÊõ Úóáóíúßõãú äöÚúãóÊöí æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáóÇãó ÏöíäðÇ Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò ÛóíúÑó ãõÊóÌóÇäöÝò áöÅöËúãò ÝóÅöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (3)
Ãóíú áöíõÚöäú ÈóÚúÖõßõãú ÈóÚúÖðÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæóì. æóÝóÇÆöÏóÉõ ÇáÊøóÚóÇæõäö ÊóíúÓöíÑõ ÇáúÚóãóáö¡ æóÊóæúÝöíÑõ ÇáúãóÕóÇáöÍö¡ æóÅöÙúåóÇÑõ ÇáöÇÊøöÍóÇÏö æóÇáÊøóäóÇÕõÑö¡ ÍóÊøóì íõÕúÈöÍó Ðóáößó ÎõáõÞðÇ áöáúÃõãøóÉö. æóåóÐóÇ ÞóÈúáó äõÒõæáö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöäøóãóÇ ÇáúãõÔúÑößõæäó äóÌóÓñ ÝóáÇ íóÞúÑóÈõæÇ ÇáúãóÓúÌöÏó ÇáúÍóÑÇãó ÈóÚúÏó ÚÇãöåöãú åóÐóÇ [ÇáÊøóæúÈóÉ: 28] .
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚõÏúæÇäö ÊóÃúßöíÏñ áöãóÖúãõæäö æóÊóÚÇæóäõæÇ Úóáóì ÇáúÈöÑøö æóÇáÊøóÞúæì áöÃóäøó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáÔøóíúÁö¡ æóÅöäú ßóÇäó íóÊóÖóãøóäõ Çáäøóåúíó Úóäú ÖöÏøöåö¡ ÝóÇáöÇåúÊöãóÇãõ ÈöÍõßúãö ÇáÖøöÏøö íóÞúÊóÖöí Çáäøóåúíó Úóäúåõ ÈöÎõÕõæÕöåö. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøóåõ íóÌöÈõ Ãóäú íóÕõÏøó ÈóÚúÖõßõãú ÈóÚúÖðÇ Úóäú Ùõáúãö Þóæúãò áóßõãú äóÍúæóåõãú ÔóäóÂäñ.
æóÞóæúáõåõ: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáúÂíóÉó ÊóÐúíöíáñ. æóÞóæúáõåõ: ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö ÊóÚúÑöíÖñ ÈöÇáÊøóåúÏöíÏö.
[3]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 3]
ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ æóÇáÏøóãõ æóáóÍúãõ ÇáúÎöäúÒöíÑö æóãÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö æóÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉõ æóÇáäøóØöíÍóÉõ æóãÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ ÅöáÇøó ãóÇ ÐóßøóíúÊõãú æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö æóÃóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ÈöÇáúÃóÒúáÇãö Ðáößõãú ÝöÓúÞñ Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú ÝóáÇ ÊóÎúÔóæúåõãú æóÇÎúÔóæúäö Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú æóÃóÊúãóãúÊõ Úóáóíúßõãú äöÚúãóÊöí æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò ÛóíúÑó ãõÊóÌÇäöÝò áöÅöËúãò ÝóÅöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (3)
ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ æóÇáÏøóãõ æóáóÍúãõ ÇáúÎöäúÒöíÑö æóãÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö æóÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉõ æóÇáäøóØöíÍóÉõ æóãÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ ÅöáøóÇ ãóÇ ÐóßøóíúÊõãú æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö.
ÇÓúÊöÆúäóÇÝ ÈíÇäíø äÇÔìÁ Úóäú Þóæúáöåö: ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö ÅöáøóÇ ãóÇ íõÊúáì Úóáóíúßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 1] ¡ Ýóåõæó ÈóíóÇäñ áöãóÇ áóíúÓó ÈöÍóáóÇáò ãöäó ÇáúÃóäúÚóÇãö.
æóãóÚúäóì ÊóÍúÑöíãö åóÐöåö ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö ÊóÍúÑöíãõ ÃóßúáöåóÇ¡ áöÃóäøóåõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú ãóÌúãõæÚö åóÐöåö ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö åõäóÇ. æóåöíó ÃóÍúæóÇáñ ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÇáúÃóäúÚóÇãö ÊóÞúÊóÖöí ÊóÍúÑöíãó ÃóßúáöåóÇ. æóÃõÏúãöÌó ÝöíåóÇ äóæúÚñ ãöäó ÇáúÍóíóæóÇäö áóíúÓó ãöäú ÃóäúæóÇÚö ÇáúÃóäúÚóÇãö æóåõæó ÇáúÎöäúÒöíÑõ¡ áöÇÓúÊöíÚóÇÈö ãõÍóÑøóãóÇÊö ÇáúÍóíóæóÇäö. æóåóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöíÚóÇÈõ Ïóáöíáñ áöÅöÈóÇÍóÉö ãóÇ Óöæóì Ðóáößó¡ ÅöáøóÇ ãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÇáÓøõäøóÉö ãöäú ÊóÍúÑöíãö ÇáúÍõãõÑö ÇáúÃóåúáöíøóÉö¡ Úóáóì ÇÎúÊöáóÇÝò Èóíúäó ÇáúÚõáóãóÇÁö Ýöí ãóÚúäóì ÊóÍúÑöíãöåóÇ¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ ÊóÍúÑöíãñ ãóäúÙõæÑñ Ýöíåö Åöáóì ÍóÇáóÉò(6/88)
áóÇ Åöáóì ÇáÕøöäúÝö. æóÃóáúÍóÞó ãóÇáößñ ÈöåóÇ ÇáúÎóíúáó æóÇáúÈöÛóÇáó ÞöíóÇÓðÇ¡ æóåõæó ãöäú ÞöíóÇÓö ÇáúÃóÏúæóäö¡ æóáöÞóæúáö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÅöÐú ÐóßóÑóåóÇ Ýöí ãóÚúÑöÖö ÇáöÇãúÊöäóÇäö ÇáúÎóíúáó æóÇáúÈöÛÇáó æóÇáúÍóãöíÑó áöÊóÑúßóÈõæåÇ æóÒöíäóÉð [ÇáäøóÍúá: 8] .
æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó ÎöáóÇÝðÇ áöÕóÇÍöÈóíúåö¡ æóåõæó ÇÓúÊöÏúáóÇáñ áóÇ íõÚúÑóÝõ áóåõ äóÙöíÑ Ýöí ÇáÃÏáøÉ ÇáúÝöÞúåöíøóÉö.
æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ æóÃóÈõæ íõæÓõÝó æóãõÍóãøóÏñ: íóÌõæÒõ Ãóßúáõ ÇáúÎóíúáö. æóËóÈóÊó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö¡ Úóäú ÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö ÃóÈöí ÈóßúÑò ÞóÇáóÊú: ÐóÈóÍúäóÇ ÝóÑóÓðÇ Úóáóì ÚóåúÏö ÑóÓõæáö Çááøóåö ÝóÃóßóáúäóÇåõ. æóáóãú íõÐúßóÑú Ãóäøó Ðóáößó ãóäúÓõæÎñ.
æóÚóäú ÌóÇÈöÑö Èúäö ÚóÈúÏö Çááøóåö Ãäø ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó äóåóì íóæúãó ÎóíúÈóÑó Úóäú áõÍõæãö ÇáúÍõãõÑö æóÑóÎøóÕó Ýöí áõÍõæãö ÇáúÎóíúáö
. æóÃóãøóÇ ÇáúÍõãõÑõ ÇáúÃóåúáöíøóÉõ ÝóÞóÏú æóÑóÏó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Ãäø ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó äóåóì Úóäú ÃóßúáöåóÇ Ýöí ÛóÒúæóÉö ÎóíúÈóÑó. ÝóÞöíáó: áöÃóäøó ÇáúÍõãõÑó ßóÇäóÊú ÍõãõæáóÊõåõãú Ýöí Êöáúßó ÇáúÛóÒóÇÉö. æóÞöíáó: äóåóì ÚóäúåóÇ ÃóÈóÏðÇ. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò ÈöÅöÈóÇÍóÊöåóÇ. ÝóáóíúÓó áöÊóÍúÑöíãö åóÐöåö ÇáËøóáóÇËóÉö Úóáóì ÇáúÅöØúáóÇÞö æóÌúåñ Èóíøöäñ ãöäó ÇáúÝöÞúåö æóáóÇ ãöäó ÇáÓøõäøóÉö.
æóÇáúãóíúÊóÉõ ÇáúÍóíóæóÇäõ ÇáøóÐöí ÒóÇáóÊú ãöäúåõ ÇáúÍóíóÇÉõ¡ æóÇáúãóæúÊõ ÍóÇáóÉñ ãóÚúÑõæÝóÉñ ÊóäúÔóÃõ Úóäú æõÞõæÝö ÍóÑóßóÉö ÇáÏøóãö ÈöÇÎúÊöáóÇáö Úóãóáö ÃóÍóÏö ÇáúÃóÚúÖóÇÁö ÇáÑÆíÓíÉ Ãóæ ßáøåÇ. æóÚöáøóÉõ ÊóÍúÑöíãöåóÇ Ãóäøó ÇáúãóæúÊó íóäúÔóÃõ Úóäú Úöáóáò íóßõæäõ ãõÚúÙóãõåóÇ ãõÖöÑøðÇ ÈöÓóÈóÈö ÇáúÚóÏúæóì¡ æóÊóãúíöíÒõ ãóÇ íõÚúÏöí Úóäú ÛóíúÑöåö ÚóÓöíÑñ¡ æóáöÃóäøó ÇáúÍóíóæóÇäó ÇáúãóíøöÊó áóÇ íõÏúÑóì ÛóÇáöÈðÇ ãöÞúÏóÇÑõ ãóÇ ãóÖóì Úóáóíúåö Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúãóæúÊö¡ ÝóÑõÈøóãóÇ ãóÖóÊú ãõÏøóÉñ ÊóÓúÊóÍöíáõ ãóÚóåóÇ ãóäóÇÝöÚõ áóÍúãöåö æóÏóãöåö ãóÖóÇÑøó¡ ÝóäöíØó ÇáúÍõßúãõ ÈöÛóÇáöÈö ÇáúÃóÍúæóÇáö æóÃóÖúÈóØöåóÇ.
æóÇáÏøóãõ åõäóÇ åõæó ÇáÏøóãõ ÇáúãõåúÑóÇÞõ¡ Ãóíö ÇáúãóÓúÝõæÍõ¡ æóåõæó ÇáøóÐöí íõãúßöäõ ÓóíóáóÇäõåõ ßóãóÇ ÕõÑøöÍó Èöåö Ýöí ÂíóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [145] ¡ ÍóãúáðÇ áöãõØúáóÞö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Úóáóì ãõÞóíøóÏö ÂíóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö¡ æóåõæó ÇáøóÐöí íóÎúÑõÌõ ãöäú ÚõÑõæÞö ÌóÓóÏö ÇáúÍóíóæóÇäö ÈöÓóÈóÈö ÞóØúÚö ÇáúÚöÑúÞö æóãóÇ Úóáóíúåö ãöäó ÇáúÌöáúÏö¡ æóåõæó ÓóÇÆöáñ áóÒöÌñ ÃóÍúãóÑõ Çááøóæúäö ãõÊóÝóÇæöÊõ ÇáúÍõãúÑóÉö ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáÓøöäøö æóÇÎúÊöáóÇÝö ÃóÕúäóÇÝö ÇáúÚõÑõæÞö.(6/89)
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÚöáøóÉó ÊóÍúÑöíãöåö ÇáúÞóÐóÇÑóÉõ: áöÃóäøóåõ íóßúÊóÓöÈõ ÑóÇÆöÍóÉð ßóÑöíåóÉð ÚöäúÏó áöÞóÇÆöåö ÇáúåóæóÇÁó¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó ßóËöíÑñ ãöäó ÇáúÝõÞóåóÇÁö ÈöäóÌóÇÓóÉö Úóíúäöåö¡ æóáóÇ ÊóÚóÑøõÖó Ýöí ÇáúÂíóÉö áöÐóáößó¡ Ãóæú áöÃóäøóåõ íóÍúãöáõ ãóÇ Ýöí ÌóÓóÏö ÇáúÍóíóæóÇäö ãöäó ÇáúÃóÌúÒóÇÁö ÇáúãõÖöÑøóÉö ÇáøóÊöí áóÇ íõÍóÇØõ ÈöãóÚúÑöÝóÊöåóÇ¡ Ãóæú áöãóÇ íõÍúÏöËõåõ ÊóÚóæøõÏõ ÔõÑúÈö ÇáÏøóãö ãöäó ÇáÖøóÑóÇæóÉö ÇáøóÊöí ÊóÚõæÏõ Úóáóì ÇáúÎõáõÞö ÇáúÅöäúÓóÇäöíøö ÈöÇáúÝóÓóÇÏö. æóÞóÏú ßóÇäóÊö ÇáúÚóÑóÈõ ÊóÃúßõáõ ÇáÏøóãó¡ ÝóßóÇäõæÇ Ýöí ÇáúãóÌóÇÚóÇÊö íóÝúÕöÏõæäó ãöäú ÅöÈöáöåöãú æóíóÎúáöØõæäó ÇáÏøóãó ÈöÇáúæóÈóÑö æóíóÃúßõáõæäóåõ¡ æíÓãøæäå ÇáúÚöáúåöÒó- ÈößóÓúÑö ÇáúÚóíúäö æóÇáúåóÇÁ.- æóßóÇäõæÇ íãáÃæä ÇáúãóÕöíÑó ÈöÇáÏøóãö æóíóÔúæõæäóåóÇ æóíóÃúßõáõæäóåóÇ¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöäøóãÇ ÍóÑøóãó Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉó æóÇáÏøóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [173] .
æóÅöäøóãóÇ ÞóÇáó: æóáóÍúãõ ÇáúÎöäúÒöíÑö æóáóãú íóÞõáú æóÇáúÎöäúÒöíÑõ ßóãóÇ ÞóÇáó: æóãÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö Åöáóì ÂÎöÑö ÇáúãóÚúØõæÝóÇÊö. æóáóãú íóÐúßõÑú ÊóÍúÑöíãó ÇáúÎöäúÒöíÑö Ýöí ÌóãöíÚö ÂíóÇÊö ÇáúÞõÑúÂäö ÅöáøóÇ ÈöÅöÖóÇÝóÉö áóÝúÙö áóÍúãò Åöáóì ÇáúÎöäúÒöíÑö. æóáóãú íóÃúÊö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Ýöí ÊóæúÌöíåö Ðóáößó ÈöæóÌúåò íóäúËóáöÌõ áóåõ ÇáÕøóÏúÑõ. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ðóáößó Ýöí
äóÙöíÑö åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉö ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [173] . æóíóÈúÏõæ áöí Ãóäøó ÅöÖóÇÝóÉó áóÝúÙö áóÍúãò Åöáóì ÇáúÎöäúÒöíÑö áöáúÅöíãóÇÁö Åöáóì Ãóäøó ÇáúãõÍóÑøóãó Ãóßóáõ áóÍúãöåö áöÃóäøó ÇááøóÍúãó ÅöÐóÇ ÐõßöÑó áóåõ Íõßúãñ ÝóÅöäøóãóÇ íõÑóÇÏõ Èöåö Ãóßúáõåõ. æóåóÐóÇ ÅöíãóÇÁñ Åöáóì Ãóäøó ãóÇ ÚóÏóÇ Ãóßúáó áóÍúãöåö ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÃóÌúÒóÇÆöåö åõæó ÝöíåóÇ ßóÓóÇÆöÑö ÇáúÍóíóæóÇäö Ýöí ØóåóÇÑóÉö ÔóÚúÑöåö¡ ÅöÐóÇ ÇäúÊõÒöÚó ãöäúåõ Ýöí ÍóíóÇÊöåö ÈöÇáúÌóÒøö¡ æóØóåóÇÑóÉö ÚöÑúÞöåö æóØóåóÇÑóÉö ÌöáúÏöåö ÈöÇáÏøóÈúÛö¡ ÅöÐóÇ ÇÚúÊóÈóÑúäóÇ ÇáÏøóÈúÛó ãõØóåøöÑðÇ ÌöáúÏó ÇáúãóíúÊóÉö¡ ÇÚúÊöÈóÇÑðÇ ÈöÃóäøó ÇáÏøóÈúÛó ßóÇáÐøóßóÇÉö. æóÞóÏú Ñõæöíó ÇáúÞóæúáõ ÈöØóåóÇÑóÉö ÌöáúÏö ÇáúÎöäúÒöíÑö ÈöÇáÏøóÈúÛö Úóäú ÏóÇæõÏó ÇáÙøóÇåöÑöíøö æóÃóÈöí íõæÓõÝó ÃóÎúÐðÇ ÈöÚõãõæã
Þóæúáå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ÃóíøõãóÇ ÅöåóÇÈò ÏõÈöÛó ÝóÞóÏú ØóåõÑó»
ÑóæóÇåõ ãõÓúáöãñ æóÇáÊøöÑúãöÐöíøõ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò. æóÚöáøóÉõ ÊóÍúÑöíãö ÇáúÎöäúÒöíÑö Ãóäøó áóÍúãóåõ íóÔúÊóãöáõ Úóáóì ÌóÑóÇËöíãó ãõÖöÑøóÉò áóÇ ÊóÞúÊõáõåóÇ ÍóÑóÇÑóÉõ ÇáäøóÇÑö ÚöäúÏó ÇáØøóÈúÎö¡ ÝóÅöÐóÇ æóÕóáóÊú Åöáóì Ïóãö Âßöáöåö ÚóÇÔóÊú Ýöí ÇáÏøóãö ÝóÃóÍúÏóËóÊú ÃóÖúÑóÇÑðÇ ÚóÙöíãóÉð¡ ãöäúåóÇ ãóÑóÖõ ÇáÏøöíÏóÇäö ÇáøóÊöí Ýöí ÇáúãóÚöÏóÉö.
æóãÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö åõæó ãóÇ Óõãøöíó Úóáóíúåö ÚöäúÏó ÇáÐøóÈúÍö ÇÓúãñ ÛóíúÑõ Çááøóåö.(6/90)
æóÇáúÅöåúáóÇáõ: ÇáúÌóåúÑõ ÈöÇáÕøóæúÊö æóãöäúåõ ÇáúÅöåúáóÇáõ ÈöÇáúÍóÌøö¡ æóåõæó ÇáÊøóáúÈöíóÉõ ÇáÏøóÇáøóÉõ Úóáóì ÇáÏøõÎõæáö Ýöí ÇáúÍóÌøö¡ æóãöäúåõ ÇÓúÊóåóáøó ÇáÕøóÈöíøõ ÕóÇÑöÎðÇ. Þöíáó: Ðóáößó ãõÔúÊóÞøñ ãöäö ÇÓúãö ÇáúåöáóÇáö¡ áöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó ßóÇäõæÇ ÅöÐóÇ ÑóÃóæúÇ åöáóÇáó Ãóæøóáö áóíúáóÉò ãöäó ÇáÔøóåúÑö ÑóÝóÚõæÇ ÃóÕúæóÇÊóåõãú ÈöÐóáößó áöíóÚúáóãó ÇáäøóÇÓõ ÇÈúÊöÏóÇÁó ÇáÔøóåúÑö¡ æóíõÍúÊóãóáõ ÚöäúÏöí Ãóäú íóßõæäó ÇÓúãõ ÇáúåöáóÇáö ÞóÏö ÇÔúÊõÞøó ãöäú ÌóåúÑö ÇáäøóÇÓö ÈöÇáÕøóæúÊö ÚöäúÏó ÑõÄúíóÊöåö. æóßóÇäõæÇ ÅöÐóÇ ÐóÈóÍõæÇ ÇáúÞóÑóÇÈöíäó áöáúÃóÕúäóÇãö äóÇÏóæúÇ ÚóáóíúåóÇ ÈöÇÓúãö ÇáÕøóäóãö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ÈöÇÓúãö ÇááøóÇÊö¡ ÈöÇÓúãö ÇáúÚõÒøóì.
æóÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ åöíó ÇáøóÊöí ÚóÑóÖó áóåóÇ ãóÇ íóÎúäõÞõåóÇ. æóÇáúÎóäúÞõ: ÓóÏøõ ãóÌóÇÑöí ÇáäøóÝóÓö ÈöÇáÖøóÛúØö Úóáóì ÇáúÍóáúÞö¡ Ãóæú ÈöÓóÏøöåö¡ æóÞóÏú ßóÇäõæÇ íóÑúÈöØõæäó ÇáÏøóÇÈøóÉó ÚöäúÏó ÎóÔóÈóÉò ÝóÑõÈøóãóÇ ÊóÎóÈøóØóÊú ÝóÇäúÎóäóÞóÊú æóáóãú íóÔúÚõÑõæÇ ÈöåóÇ¡ æóáóãú íóßõæäõæÇ íóÎúäõÞõæäóåóÇ ÚöäúÏó ÅöÑóÇÏóÉö ÞóÊúáöåóÇ. æóáöÐóáößó Þöíáó åõäóÇ: ÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ¡ æóáóãú íóÞõáö ÇáúãóÎúäõæÞóÉõ ÈöÎöáóÇÝö Þóæúáöåö æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ¡ ÝóåóÐóÇ ãõÑóÇÏõ ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ÈöÞóæúáöåö: ßóÇäó Ãóåúáõ ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö íóÎúäõÞõæäó ÇáÔøóÇÉó æóÛóíúÑóåóÇ ÝóÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú ÃóßóáõæåóÇ.
æóÍößúãóÉõ ÊóÍúÑöíãö ÇáúãõäúÎóäöÞóÉö Ãóäøó ÇáúãóæúÊó ÈöÇäúÍöÈóÇÓö ÇáäøóÝóÓö íõÝúÓöÏõ ÇáÏøóãó ÈöÇÍúÊöÈóÇÓö ÇáúÍóæóÇãöÖö ÇáúÝóÍúãöíøóÉö ÇáúßóÇÆöäóÉö Ýöíåö ÝóÊóÕöíÑõ ÃóÌúÒóÇÁõ ÇááøóÍúãö ÇáúãõÔúÊóãöáö Úóáóì ÇáÏøóãö ãõÖöÑøóÉð áöÂßöáöåö.
æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ: ÇáúãóÖúÑõæÈóÉõ ÈöÍóÌóÑò Ãóæú ÚóÕðÇ ÖóÑúÈðÇ ÊóãõæÊõ Èöåö Ïõæäó ÅöåúÑóÇÞö ÇáÏøóãö¡ æóåõæó ÇÓúãõ ãóÝúÚõæáò ãöäú æóÞóÐó ÅöÐóÇ ÖóÑóÈó ÖóÑúÈðÇ ãõËúÎöäðÇ. æóÊóÃúäöíËõ åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö áöÊóÃúæöíáöåö ÈöÃóäøóåõ æóÕúÝõ ÈóåöíãóÉò.
æóÍößúãóÉõ ÊóÍúÑöíãöåóÇ ÊõãóÇËöáõ ÍößúãóÉó ÊóÍúÑöíãö ÇáúãõäúÎóäöÞóÉö.
æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉõ: åöíó ÇáøóÊöí ÓóÞóØóÊú ãöäú ÌóÈóáò Ãóæú ÓóÞóØóÊú Ýöí ÈöÆúÑò ÊóÑóÏøöíðÇ ÊóãõæÊõ Èöåö¡ æóÇáúÍößúãóÉõ æóÇÍöÏóÉñ.
æóÇáäøóØöíÍóÉõ ÝóÚóíúáóÉñ ÈöãóÚúäóì ãóÝúÚõæáóÉò. æóÇáäøóØúÍõ ÖóÑúÈõ ÇáúÍóíóæóÇäö Ðöí ÇáúÞóÑúäóíúäö ÈöÞóÑúäóíúåö ÍóíóæóÇäðÇ ÂÎóÑó. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáøóÊöí äóØóÍóÊúåóÇ ÈóåöíãóÉñ ÃõÎúÑóì ÝóãóÇÊóÊú.(6/91)
æóÊóÃúäöíËõ ÇáäøóØöíÍóÉö ãöËúáõ ÊóÃúäöíËö ÇáúãõäúÎóäöÞóÉö¡ æóÙóåóÑóÊú ÚóáóÇãóÉõ ÇáÊøóÃúäöíËö Ýöí åóÐöåö ÇáúÃóæúÕóÇÝö æóåöíó ãöäú ÈóÇÈö ÝóÚöíáò ÈöãóÚúäóì ãóÝúÚõæáò áöÃóäøóåóÇ áóãú ÊóÌúÑö Úóáóì ãóæúÕõæÝò ãóÐúßõæÑò ÝóÕóÇÑóÊú ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÃóÓúãóÇÁö.
æóãÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ: Ãóíøõ ÈóåöíãóÉò ÃóßóáóåóÇ ÇáÓøóÈõÚõ¡ æóÇáÓøóÈõÚõ ßõáøõ ÍóíóæóÇäò íóÝúÊóÑöÓõ ÇáúÍóíóæóÇäó ßóÇáúÃóÓóÏö æóÇáäøóãöÑö æóÇáÖøóÈúÚö æóÇáÐøöÆúÈö æóÇáËøóÚúáóÈö¡ ÝóÍõÑøöãó Úóáóì ÇáäøóÇÓö ßõáøõ ãóÇ ÞóÊóáóåõ ÇáÓøóÈõÚõ¡ áöÃóäøó ÃóßöíáóÉó ÇáÓøóÈõÚö ÊóãõæÊõ ÈöÛóíúÑö ÓóÝúÍö ÇáÏøóãö ÛóÇáöÈðÇ Èóáú ÈöÇáÖøóÑúÈö Úóáóì ÇáúãóÞóÇÊöáö.
æóÞóæúáõåõ: ÅöáøóÇ ãóÇ ÐóßøóíúÊõãú ÇÓúÊöËúäóÇÁñ ãöäú ÌóãöíÚö ÇáúãóÐúßõæÑö ÞóÈúáóåõ ãöäú Þóæúáöåö: ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó ÇáúæóÇÞöÚó ÈóÚúÏó ÃóÔúíóÇÁó íóÕúáõÍõ áöÃóäú íóßõæäó åõæó ÈóÚúÖõåóÇ¡ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÌóãöíÚöåóÇ ÚöäúÏó ÇáúÌõãúåõæÑö¡ æóáóÇ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÇáúÃóÎöíÑóÉö ÅöáøóÇ ÚöäúÏó ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóÇáúÅöãóÇãö ÇáÑøóÇÒöíøö¡ æóÇáúãóÐúßõæÑóÇÊõ ÞóÈúáó ÈóÚúÖöåóÇ ãõÍóÑøóãóÇÊñ áöÐóÇÊöåóÇ æóÈóÚúÖõåóÇ ãõÍóÑøóãóÇÊñ áöÕöÝóÇÊöåóÇ. æóÍóíúËõ ßóÇäó ÇáúãõÓúÊóËúäóì ÍóÇáðÇ áóÇ ÐóÇÊðÇ¡ áöÃóäøó ÇáÐøóßóÇÉó ÍóÇáóÉñ¡ ÊóÚóíøóäó ÑõÌõæÚõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö áöãóÇ ÚóÏóÇ áóÍúãó ÇáúÎöäúÒöíÑö¡ ÅöÐú áóÇ ãóÚúäðì áöÊóÍúÑöíãö áóÍúãöåö ÅöÐóÇ áóãú íõÐóßøó æóÊóÍúáöíáõåõ ÅöÐóÇ Ðõßøöíó¡ áöÃóäøó åóÐóÇ Íõßúãõ ÌóãöíÚö ÇáúÍóíóæóÇäö ÚöäúÏó ÞóÕúÏö Ãóßúáöåö. Ëõãøó Åöäøó ÇáÐøóßóÇÉó ÍóÇáóÉñ ÊõÞúÕóÏõ áöÞóÊúáö ÇáúÍóíóæóÇäö ÝóáóÇ ÊóÊóÚóáøóÞõ ÈöÇáúÍóíóæóÇäö ÇáúãóíøöÊö¡ ÝóÚõáöãó ÚóÏóãõ ÑõÌõæÚö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö Åöáóì ÇáúãóíúÊóÉö áöÃóäøóåõ ÚóÈóËñ¡ æóßóÐóáößó ÅöäøóãóÇ ÊóÊóÚóáøóÞõ ÇáÐøóßóÇÉõ ÈöãóÇ Ýöíåö ÍóíóÇÉñ ÝóáóÇ ãóÚúäðì áöÊóÚóáøõÞöåóÇ ÈöÇáÏøóãö¡ æóßóÐóÇ ãóÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö¡ áöÃóäøóåõãú íõåöáøõæäó Èöåö ÚöäúÏó ÇáÐøóßóÇÉö¡ ÝóáóÇ ãóÚúäðì áöÊóÚóáøõÞö ÇáÐøóßóÇÉö ÈöÊóÍúáöíáöåö¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÈöÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö: ÇáúãõäúÎóäöÞóÉõ¡ æóÇáúãóæúÞõæÐóÉõ¡ æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉõ¡ æóÇáäøóØöíÍóÉõ¡ æóãóÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ¡ ÝóÅöäøó åóÐöåö ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö ÊóÚóáøóÞóÊú ÈöåóÇ ÃóÍúæóÇáñ ÊõÝúÖöí ÈöåóÇ Åöáóì ÇáúåóáóÇßö¡ ÝóÅöÐóÇ åóáóßóÊú ÈöÊöáúßó ÇáúÃóÍúæóÇáö áóãú íõÈóÍú ÃóßúáõåóÇ áöÃóäøóåóÇ ÍöíäóÆöÐò ãóíúÊóÉñ¡ æóÅöÐóÇ ÊóÏóÇÑóßõæåóÇ ÈöÇáÐøóßóÇÉö ÞóÈúáó ÇáúÝóæóÇÊö ÃõÈöíÍó ÃóßúáõåóÇ. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÃóäøóåóÇ ÅöÐóÇ ÃõáúÍöÞóÊö ÇáÐøóßóÇÉõ ÈöåóÇ Ýöí ÍóÇáóÉò åöíó ÝöíåóÇ ÍóíøóÉñ. æóåóÐóÇ ÇáúÈóíóÇäõ íõäóÈøöåõ Åöáóì æóÌúåö ÇáúÍóÕúÑö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú áóÇ ÃóÌöÏõ Ýöí ãóÇ ÃõæÍöíó Åöáóíøó ãõÍóÑøóãÇð Úóáì ØÇÚöãò íóØúÚóãõåõ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ãóíúÊóÉð Ãóæú ÏóãÇð ãóÓúÝõæÍÇð(6/92)
Ãóæú áóÍúãó ÎöäÒöíÑò ÝóÅöäøóåõ ÑöÌúÓñ Ãóæú ÝöÓúÞÇð Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 145] . ÝóÐóßóÑó ÃóÑúÈóÚóÉð áóÇ ÊóÚúãóáõ ÇáÐøóßóÇÉõ ÝöíåóÇ ÔóíúÆðÇ æóáóãú íóÐúßõÑö ÇáúãõäúÎóäöÞóÉó æóÇáúãóæúÞõæÐóÉó æóãóÇ ÚõØöÝó ÚóáóíúåóÇ åõäóÇ¡ áöÃóäøóåóÇ ÊõÍóÑøóãõ Ýöí ÍóÇáö ÇÊøöÕóÇáö ÇáúãóæúÊö ÈöÇáÓøóÈóÈö áóÇ ãõØúáóÞðÇ. ÝóÚóÖøõæÇ Úóáóì åóÐóÇ ÈöÇáäøóæóÇÌöÐö.
æóáöáúÝõÞóåóÇÁö Ýöí ÖóÈúØö ÇáúÍóÇáóÉö ÇáøóÊöí ÊóÚúãóáõ ÝöíåóÇ ÇáÐøóßóÇÉõ Ýöí åóÇÊöåö ÇáúÎóãúÓö ÚöÈóÇÑóÇÊñ ãõÎúÊóáöÝóÉñ:
ÝóÇáúÌõãúåõæÑõ ÐóåóÈõæÇ Åöáóì ÊóÍúÏöíÏöåóÇ ÈöÃóäú íóÈúÞóì Ýöí ÇáúÍóíóæóÇäö ÑóãóÞñ æóÚóáóÇãóÉõ ÍóíóÇÉò¡ ÞóÈúáó ÇáÐøóÈúÍö Ãóæö ÇáäøóÍúÑö¡ ãöäú ÊóÍúÑöíßö ÚõÖúæò Ãóæú Úóíúäò Ãóæú Ýóãò ÊóÍúÑöíßðÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÍóíóÇÉö ÚõÑúÝðÇ¡ æóáóíúÓó åõæó ÊóÍúÑöíßõ
ÇäúØöáóÇÞö ÇáúãóæúÊö. æóåóÐóÇ Þóæúáõ ãóÇáößò Ýöí «ÇáúãõæóØøóÃö» ¡ æóÑöæóÇíóÉõ ÌõãúåõæÑö ÃóÕúÍóÇÈöåö Úóäúåõ. æóÚóäú ãóÇáößò:
Ãóäøó ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö ÅöÐóÇ ÈóáóÛóÊú ãóÈúáóÛðÇ ÃõäúÝöÐóÊú ãóÚóåõ ãóÞóÇÊöáõåóÇ¡ ÈöÍóíúËõ áóÇ ÊõÑúÌóì ÍóíóÇÊõåóÇ áóæú ÊõÑößóÊú ÈöáóÇ ÐóßóÇÉò¡ áóÇ ÊóÕöÍøõ ÐóßóÇÊõåóÇ¡ ÝóÅöäú áóãú ÊóäúÝõÐú ãóÞóÇÊöáõåóÇ ÚóãöáóÊú ÝöíåóÇ ÇáÐøóßóÇÉõ. æóåóÐöåö ÑöæóÇíóÉõ ÇÈúäö ÇáúÞóÇÓöãö Úóäú ãóÇáößò¡ æóåõæó ÃóÍóÏõ Þóæúáóíö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö. æóãöäó ÇáúÝõÞóåóÇÁö ãóäú ÞóÇáõæÇ: ÅöäøóãóÇ íõäúÙóÑõ ÚöäúÏó ÇáÐøóÈúÍö ÃóÍóíøóÉñ åöíó Ãóãú ãóíúÊóÉñ¡ æóáóÇ íõäúÙóÑõ Åöáóì ÍóÇáóÉö åóáú íóÚöíÔõ ãöËúáõåóÇ áóæú ÊõÑößóÊú Ïõæäó ÐóÈúÍò. æóåõæó Þóæúáõ ÇÈúäö æóåúÈò ãöäú ÃóÕúÍóÇÈö ãóÇáößò¡ æóÇÎúÊóÇÑóåõ ÇÈúäõ ÍóÈöíÈò¡ æóÃóÍóÏõ Þóæúáóíúäö áöáÔøóÇÝöÚöíøö. æóäóÝúÓõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÇáúæóÇÞöÚö Ýöí ÇáúÂíóÉö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó Çááøóåó ÑóÎøóÕó Ýöí ÍóÇáóÉò åöíó ãóÍóáøõ ÊóæóÞøõÝò Ýöí ÅöÚúãóÇáö ÇáÐøóßóÇÉö¡ ÃóãøóÇ ÅöÐóÇ áóãú ÊõäúÝóÐö ÇáúãóÞóÇÊöáõ ÝóáóÇ íóÎúÝóì Úóáóì ÃóÍóÏò Ãóäøóåõ íõÈóÇÍõ ÇáúÃóßúáõ¡ ÅöÐú åõæó ÍöíäóÆöÐò ÍóíóæóÇäñ ãóÑúÖõæÖñ Ãóæú ãóÌúÑõæÍñ¡ ÝóáóÇ íõÍúÊóÇÌõ Åöáóì ÇáúÅöÚúáóÇãö ÈöÅöÈóÇÍóÉö Ãóßúáöåö ÈöÐóßóÇÉò¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íõÞóÇáó: Åöäøó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó åõäóÇ ãõäúÞóØöÚñ ÈöãóÚúäóì áóßöäú¡ Ãóíú áóßöäú ßõáõæÇ ãóÇ ÐóßøóíúÊõãú Ïõæäó ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö¡ æóåõæó ÈóÚöíÏñ. æóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÌóÚóáó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó ãöäú Þóæúáöåö: æóãÇ Ãóßóáó ÇáÓøóÈõÚõ Úóáóì ÑóÃúíö ãóäú íóÌúÚóáõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó áöáúÃóÎöíÑóÉö¡ æóáóÇ æóÌúåó áóåõ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó äóÇÙöÑðÇ Åöáóì ÛóáóÈóÉö åóÐóÇ ÇáÕøöäúÝö Èóíúäó ÇáúÚóÑóÈö¡ ÝóÞóÏú ßóÇäóÊö ÇáÓøöÈóÇÚõ æóÇáÐøöÆóÇÈõ ÊóäúÊóÇÈõåõãú ßóËöíÑðÇ¡ æóíóßúËõÑõ Ãóäú íõáúÍöÞõæåóÇ ÝóÊõÊúÑóßõ ÃóßóíúáóÊõåóÇ ÝóíõÏúÑößõæåóÇ ÈöÇáÐøóßóÇÉö.
æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö åõæó ãóÇ ßóÇäõæÇ íóÐúÈóÍõæäóåõ ãöäó ÇáúÞóÑóÇÈöíäö æóÇáäøõÔõÑóÇÊö ÝóæúÞó ÇáúÃóäúÕóÇÈö. æóÇáäøõÕõÈõ- ÈöÖóãøóÊóíúäö- ÇáúÍóÌóÑõ ÇáúãóäúÕõæÈõ¡ Ýóåõæó ãõÝúÑóÏñ ãõÑóÇÏñ Èöåö(6/93)
ÇáúÌöäúÓõ¡ æóÞöíáó: åõæó ÌóãúÚñ æóæóÇÍöÏõåõ äöÕóÇÈñ¡ æóíõÞóÇáõ: äóÕúÈñ- ÈöÝóÊúÍò ÝóÓõßõæäò- ßóÃóäøóåõãú Åöáì äõÕõÈò íõæÝöÖõæäó [ÇáãÚÇÑÌ: 43] . æóåõæó ÞóÏú íõØúáóÞõ ÈöãóÇ íõÑóÇÏöÝõ ÇáÕøóäóãó¡ æóÞóÏú íóÎõÕøõ ÇáÕøóäóãó ÈöãóÇ ßóÇäóÊú áóåõ ÕõæÑóÉñ¡ æóÇáäøõÕõÈõ ÈöãóÇ ßóÇäó ÕóÎúÑóÉð ÛóíúÑó ãõÕóæøóÑóÉò¡ ãöËúáó Ðöí ÇáúÎóáóÕóÉö æóãöËúáó ÓóÚúÏò. æóÇáúÃóÕóÍøõ Ãóäøó ÇáäøõÕõÈó åõæó ÍöÌóÇÑóÉñ ÛóíúÑõ ãóÞúÕõæÏò ãöäúåóÇ ÃóäøóåóÇ ÊöãúËóÇáñ áöáúÂáöåóÉö¡ Èóáú åöíó ãóæúÖõæÚóÉñ áöÃóäú ÊõÐúÈóÍó ÚóáóíúåóÇ ÇáúÞóÑóÇÈöíäõ æóÇáäøóÓóÇÆößõ ÇáøóÊöí íõÊóÞóÑøóÈõ ÈöåóÇ áöáúÂáöåóÉö æóáöáúÌöäøö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÃóÕúäóÇãó ßóÇäóÊú ãóÚúÏõæÏóÉð æóáóåóÇ ÃóÓúãóÇÁñ æóßóÇäóÊú Ýöí ãóæóÇÖöÚó ãõÚóíøóäóÉò ÊõÞúÕóÏõ áöáÊøóÞóÑøõÈö. æóÃóãøóÇ ÇáúÃóäúÕóÇÈõ Ýóáóãú Êóßõäú ãóÚúÏõæÏóÉð æóáóÇ ßóÇäóÊú áóåóÇ ÃóÓúãóÇÁñ æóÅöäøóãóÇ ßóÇäõæÇ- íóÊøóÎöÐõåóÇ ßõáøõ Íóíøò- íóÊóÞóÑøóÈõæäó ÚöäúÏóåóÇ¡ ÝóÞóÏú Ñóæóì ÃóÆöãøóÉõ ÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÚóÑóÈö: Ãóäøó ÇáúÚóÑóÈó ßóÇäõæÇ íõÚóÙøöãõæäó ÇáúßóÚúÈóÉó¡ æóåõãú æóáóÏõ ÅöÓúãóÇÚöíáó¡ ÝóáóãøóÇ ÊóÝóÑøóÞó ÈóÚúÖõåõãú æóÎóÑóÌõæÇ ãöäú ãóßøóÉó ÚóÙõãó Úóáóíúåöãú ÝöÑóÇÞõ ÇáúßóÚúÈóÉö ÝóÞóÇáõæÇ: ÇáúßóÚúÈóÉõ ÍóÌóÑñ¡ ÝóäóÍúäõ äóäúÕöÈõ Ýöí ÃóÍúíóÇÆöäóÇ ÍöÌóÇÑóÉð Êóßõæäõ áóäóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúßóÚúÈóÉö¡ ÝóäóÕóÈõæÇ åóÐöåö ÇáúÃóäúÕóÇÈó¡ æóÑõÈøóãóÇ ØóÇÝõæÇ ÍóæúáóåóÇ¡ æóáöÐóáößó íõÓóãøõæäóåóÇ ÇáÏøõæøóÇÑó- ÈöÖóãøö ÇáÏøóÇáøö ÇáúãõÔóÏøóÏóÉö æóÈöÊóÔúÏöíÏö ÇáúæóÇæö- æóíóÐúÈóÍõæäó ÚóáóíúåóÇ ÇáÏøöãóÇÁó ÇáúãõÊóÞóÑøóÈó ÈöåóÇ Ýöí Ïöíäöåöãú. æóßóÇäõæÇ íóØúáõÈõæäó áöÐóáößó ÃóÍúÓóäó ÇáúÍöÌóÇÑóÉö. æóÚóäú ÃóÈöí ÑóÌóÇÁò ÇáúÚõØóÇÑöÏöíøö Ýöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» : ßõäøóÇ äóÚúÈõÏõ ÇáúÍóÌóÑó ÝóÅöÐóÇ æóÌóÏúäóÇ ÍóÌóÑðÇ ÎóíúÑðÇ ãöäúåõ ÃóáúÞóíúäóÇ ÇáúÃóæøóáó æóÃóÎóÐúäóÇ ÇáúÂÎóÑó ÝóÅöÐóÇ áóãú äóÌöÏú ÍóÌóÑðÇ (Ãóíú Ýöí ÈöáóÇÏö ÇáÑøóãúáö) ÌóãóÚúäóÇ
ÌóËúæóÉð ãöäú ÊõÑóÇÈò Ëõãøó ÌöÆúäóÇ ÈöÇáÔøóÇÉö ÝóÍóáóÈúäóÇåóÇ Úóáóíúåö áöíóÕöíÑó äóÙöíÑó ÇáúÍóÌóÑö Ëõãøó ØõÝúäóÇ Èöåö.
ÝóÇáäøõÕõÈõ: ÍöÌóÇÑóÉñ ÃõÚöÏøóÊú áöáÐøóÈúÍö æóáöáØøóæóÇÝö Úóáóì ÇÎúÊöáóÇÝö ÚóÞóÇÆöÏö ÇáúÞóÈóÇÆöáö: ãöËúáõ ÍóÌóÑö ÇáúÛóÈúÛóÈö ÇáøóÐöí ßóÇäó Íóæúáó ÇáúÚõÒøóì. æóßóÇäõæÇ íóÐúÈóÍõæäó Úóáóì ÇáúÃóäúÕóÇÈö æóíõÔóÑøöÍõæäó ÇááøóÍúãó æóíóÔúæõæäóåõ¡ ÝóíóÃúßõáõæäó ÈóÚúÖóåõ æóíóÊúÑõßõæäó ÈóÚúÖðÇ áöáÓøóÏóäóÉö¡ ÞóÇáó ÇáúÃóÚúÔóì¡ íóÐúßõÑõ æóÕóÇíóÇ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÞóÕöíÏóÊöåö ÇáøóÊöí ÕóäóÚóåóÇ Ýöí ãóÏúÍöåö:
æóÐóÇ ÇáäøõÕõÈö ÇáúãóäúÕõæÈö áóÇ ÊóäúÓõßóäøóåõ(6/94)
æóÞóÇáó ÒóíúÏõ Èúäõ ÚóãúÑöæ Èúäö äÝóíúá ááäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÈúáó ÇáúÈóÚúËóÉö¡ æóÞóÏú ÚóÑóÖó Úóáóíúåö ÇáÑøóÓõæáõ ÓõÝúÑóÉð áöíóÃúßõáó ãóÚóåõ Ýöí ÚõßóÇÙò: Åöäøöí áóÇ Âßõáõ ãöãøóÇ ÊóÐúÈóÍõæäó Úóáóì ÃóäúÕóÇÈößõãú. æóÝöí ÍóÏöíËö ÝóÊúÍö ãóßøóÉó:
ßóÇäó Íóæúáó ÇáúÈóíúÊö ËóáóÇËõãöÇÆóÉò æóäóíøöÝò æóÓöÊøõæäó äõÕõÈðÇ¡ æóßóÇäõæÇ ÅöÐóÇ ÐóÈóÍõæÇ ÚóáóíúåóÇ ÑóÔøõæåóÇ ÈöÇáÏøóãö æÑÔøæÇ ÇáúßóÚúÈóÉ ÈÏãÇÆåã. æóÞóÏú ßóÇäó Ýöí ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÇáúÞóÏöíãóÉö ÊóÎúÕöíÕõ ÕõÎõæÑò áöÐóÈúÍö ÇáúÞóÑóÇÈöíäö ÚóáóíúåóÇ¡ ÊóãúíöíÒðÇ Èóíúäó ãóÇ ÐõÈöÍó ÊóÏóíøõäðÇ æóÈóíúäó ãóÇ ÐõÈöÍó áöáúÃóßúáö¡ Ýóãöäú Ðóáößó ÕóÎúÑóÉõ ÈóíúÊö ÇáúãóÞúÏöÓö¡ Þöíáó: ÅöäøóåóÇ ãöäú ÚóåúÏö ÅöÈúÑóÇåöíãó æóÊóÍúÊóåóÇ ÌõÈøñ íõÚóÈøóÑõ ÚóäúåóÇ ÈöÈöÆúÑö ÇáúÃóÑúæóÇÍö¡ áöÃóäøóåóÇ ÊóÓúÞõØõ ÝöíåóÇ ÇáÏøöãóÇÁõ¡ æóÇáÏøóãõ íõÓóãøóì ÑõæÍðÇ.
æóãöäú Ðóáößó ÝöíãóÇ Þöíáó: ÇáúÍóÌóÑõ ÇáúÃóÓúæóÏõ ßóÇäó Úóáóì ÇáúÃóÑúÖö Ëõãøó ÈóäóÇåõ ÅöÈúÑóÇåöíãõ Ýöí ÌõÏõÑö ÇáúßóÚúÈóÉö.
æóãöäúåóÇ ÍóÌóÑõ ÇáúãóÞóÇãö¡ Ýöí Þóæúáö ÈóÚúÖöåöãú. ÝóáóãøóÇ ÇÎúÊóáóØóÊö ÇáúÚóÞóÇÆöÏõ Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ÌóÚóáõæÇ åóÐöåö ÇáúãóÐóÇÈöÍó áöÐóÈúÍö ÇáúÞóÑóÇÈöíäö ÇáúãõÊóÞóÑøóÈö ÈöåóÇ áöáúÂáöåóÉö æóáöáúÌöäøö. æóÝöí «ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò:
ÇáäøõÕõÈõ: ÃóäúÕóÇÈñ íóÐúÈóÍõæäó ÚóáóíúåóÇ. ÞõáúÊõ: æóáöåóÐóÇ ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö ÈöÍóÑúÝö (Úóáóì) ¡ æóáóãú íóÞöáú æóãóÇ ÐõÈöÍó áöáäøõÕõÈö áöÃóäøó ÇáÐøóÈöíÍóÉó ÊõÞúÕóÏõ áöáúÃóÕúäóÇãö æóÇáúÌöäøö¡ æóÊõÐúÈóÍõ Úóáóì ÇáúÃóäúÕóÇÈö¡ ÝóÕóÇÑóÊö ÇáúÃóäúÕóÇÈõ ãöäú ÔóÚóÇÆöÑö ÇáÔøöÑúßö.
æóæóÌúåõ ÚóØúÝö æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö Úóáóì ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÇáúãóÐúßõæÑóÉö åõäóÇ¡ ãóÚó Ãóäøó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉó äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó Ãóäú ãóÖóÊú Óöäöíäó ßóËöíÑóÉð Úóáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÞóÏú åóÌóÑó ÇáúãõÓúáöãõæäó ÚöÈóÇÏóÉó ÇáúÃóÕúäóÇãö¡ Ãóäøó Ýöí ÇáúãõÓúáöãöíäó ßóËöíÑöíäó ßóÇäõæÇ ÞóÑöíÈöí ÚóåúÏò ÈöÇáÏøõÎõæáö Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóåõãú æóÅöäú ßóÇäõæÇ íóÚúáóãõæäó ÈõØúáóÇäó ÚöÈóÇÏóÉö ÇáúÃóÕúäóÇãö¡ Ãóæøóáõ ãóÇ íóÚúáóãõæäóåõ ãöäú ÚóÞöíÏóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÝóÞóÏú ßóÇäõæÇ ãóÚó Ðóáößó ãõÏøóÉó ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö áóÇ íóÎúÊóÕøõ ÇáÐøóÈúÍõ Úóáóì ÇáäøõÕõÈö ÚöäúÏóåõãú ÈöÐóÈóÇÆöÍö ÇáúÃóÕúäóÇãö ÎóÇÕøóÉð¡ Èóáú íóßõæäõ Ýöí ÐóÈóÇÆöÍö ÇáúÌöäøö æóäóÍúæöåóÇ ãöäó ÇáäøõÔõÑóÇÊö æóÐóÈóÇÆöÍö ÏóÝúÚö ÇáúÃóãúÑóÇÖö æóÏóÝúÚö ÇáÊøóÇÈöÚóÉö Úóäú æöáúÏóÇäöåöãú¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ßóÇäõæÇ íóÓúÊóÏúÝöÚõæäó ÈöÐóáößó Úóäú ÃóäúÝõÓöåöãõ ÇáúÈóÑóÕó æóÇáúÌõÐóÇãó æóãóÓøó ÇáúÌöäøö¡ æóÈöÎóÇÕøóÉò ÇáÕøöÈúíóÇäó¡ ÃóáóÇ ÊóÑóì Åöáóì ãóÇ æóÑóÏó Ýöí ßõÊõÈö ÇáÓøöíÑóÉö: Ãóäøó ÇáØøõÝóíúáó Èúäó ÚóãúÑòæ ÇáÏøóæúÓöíøó áóãøóÇ ÃóÓúáóãó ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö æóÑóÌóÚó Åöáóì Þóæúãöåö æóÏóÚóÇ ÇãúÑóÃóÊóåõ Åöáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö(6/95)
ÞóÇáóÊú áóåõ: ÃóÊóÎúÔóì Úóáóì ÇáÕøöÈúíóÉö ãöäú Ðöí ÇáÔøóÑóì (Õóäóãõ
ÏóæúÓò) . ÝóÞóÇáó: áóÇ¡ ÃóäóÇ ÖóÇãöäñ¡ ÝóÃóÓúáóãóÊú¡ æóäóÍúæó Ðóáößó¡ ÝóÞóÏú íóßõæäõ ãöäúåõãú ãóäö ÇÓúÊóãóÑøó Úóáóì ÐóÈúÍö ÈóÚúÖö ÇáÐøóÈóÇÆöÍö Úóáóì ÇáúÃóäúÕóÇÈö ÇáøóÊöí Ýöí ÞóÈóÇÆöáöåöãú Úóáóì äöíøóÉö ÇáÊøóÏóÇæöí æóÇáöÇäúÊöÔóÇÑö¡ ÝóÃóÑóÇÏó Çááøóåõ ÊóäúÈöíåóåõãú æóÊóÃúßöíÏó ÊóÍúÑöíãö Ðóáößó æóÅöÔóÇÚóÊóåõ. æóáöÐóáößó ÐõßöÑó Ýöí ÕóÏúÑö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö æóÝöí ÂÎöÑöåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöäøóãóÇ ÇáúÎóãúÑõ æóÇáúãóíúÓöÑõ æóÇáúÃóäúÕÇÈõ æóÇáúÃóÒúáÇãõ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØÇäö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 90] ÇáúÂíóÇÊö.
æóÃóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ÈöÇáúÃóÒúáÇãö Ðáößõãú ÝöÓúÞñ.
ÇáÔøóÃúä Ýöí ÇáãÚØÝ ÇáÊøóäóÇÓõÈõ Èóíúäó ÇáúãõÊóÚóÇØöÝóÇÊö¡ ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúãóÚúØõæÝó ãöäú äóæúÚö ÇáúãõÊóÚóÇØöÝóÇÊö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåõ¡ æóåöíó ÇáúãõÍóÑøóãõ ÃóßúáõåóÇ. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ Çáäøóåúíõ Úóäú Ãóßúáö ÇááøóÍúãö ÇáøóÐöí íóÓúÊóÞúÓöãõæäó Úóáóíúåö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö¡ æóåõæó áóÍúãõ ÌóÒõæÑö ÇáúãóíúÓöÑö áöÃóäøóåõ ÍóÇÕöáñ ÈöÇáúãõÞóÇãóÑóÉö¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáÓøöíäõ æóÇáÊøóÇÁõ Ýöí ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ãóÒöíÏóÊóíúäö ßóãóÇ åõãóÇ Ýöí Þóæúáöåöãõ: ÇÓúÊóÌóÇÈó æóÇÓúÊóÑóÇÈó. æóÇáúãóÚúäóì: æóÃóäú ÊóÞúÓöãõæÇ ÇááøóÍúãó ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö.
æóãöäó ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö ÖóÑúÈñ ÂÎóÑõ ßóÇäõæÇ íóÝúÚóáõæäóåõ Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö íóÊóØóáøóÈõæäó Èöåö ãóÚúÑöÝóÉó ÚóÇÞöÈóÉö ÝöÚúáò íõÑöíÏõæäó ÝöÚúáóåõ: åóáú åöíó ÇáäøóÌóÇÍõ æóÇáäøóÝúÚõ Ãóæú åöíó ÎóíúÈóÉñ æóÖõÑøñ¿. æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäó áóÝúÙõ ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö íóÔúãóáõåõ ÝóÇáúæóÌúåõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏðÇ ãöäó Çáäøóåúíö ÃóíúÖðÇ¡ Úóáóì ÞóÇÚöÏóÉö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúãõÔúÊóÑóßö Ýöí ãóÚúäóíóíúåö¡ ÝóÊóßõæäõ ÅöÑóÇÏóÊõåõ ÅöÏúãóÇÌðÇ æóÊóßõæäõ ÇáÓøöíäõ æóÇáÊøóÇÁõ áöáØøóáóÈö¡ Ãóíú ØóáóÈö ÇáúÞöÓúãö. æóØóáóÈõ ÇáúÞöÓúãö- ÈöÇáúßóÓúÑö- Ãóíö ÇáúÍóÙøõ ãöäú ÎóíúÑò Ãóæú ÖöÏøöåö¡ Ãóíú ØóáóÈõ ãóÚúÑöÝóÊöåö. ßóÇäó ÇáúÚóÑóÈõ¡ ßóÛóíúÑöåöãú ãöäó ÇáúãõÚóÇÕöÑöíäó¡ ãõæáóÚöíäó ÈöãóÚúÑöÝóÉö ÇáöÇØøöáóÇÚö Úóáóì ãóÇ ÓóíóÞóÚõ ãöäú ÃóÍúæóÇáöåöãú Ãóæú Úóáóì ãóÇ ÎóÝöíó ãöäó ÇáúÃõãõæÑö ÇáúãóßúÊõæãóÉö¡ æóßóÇäõæÇ íóÊóæóåøóãõæäó ÈöÃóäøó ÇáúÃóÕúäóÇãó æóÇáúÌöäøó íóÚúáóãõæäó Êöáúßó ÇáúãõÛóíøóÈóÇÊö ÝóÓóæøóáóÊú ÓóÏóäóÉõ ÇáúÃóÕúäóÇãö áóåõãú ØóÑöíÞóÉð íõãóæøöåõæäó Úóáóíúåöãú ÈöåóÇ ÝóÌóÚóáõæÇ ÃóÒúáóÇãðÇ. æóÇáúÃóÒúáóÇãõ ÌóãúÚõ Òóáóãò- ÈöÝóÊúÍóÊóíúäö- æóíõÞóÇáõ áóåõ: ÞöÏúÍñ- ÈößóÓúÑö ÇáúÞóÇÝö æóÓõßõæäö ÇáÏøóÇáö- æóåõæó ÚõæÏõ Óóåúãò áóÇ ÍóÏöíÏóÉó Ýöíåö.(6/96)
æóßóíúÝöíøóÉõ ÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÇáúãóíúÓöÑö: ÇáúãõÞóÇãóÑóÉõ Úóáóì ÃóÌúÒóÇÁö ÌóÒõæÑò íóäúÍóÑõæäóåõ æóíóÊóÞóÇãóÑõæäó Úóáóì ÃóÌúÒóÇÆöåö¡ æóÊöáúßó ÚóÔóÑóÉõ ÓöåóÇãò ÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ ÚóáóíúåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: íóÓúÆóáõæäóßó Úóäö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ÇáúÂíóÉó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [219] . æóßóÇäó ãõÞúÊóÖóì ÇáÙøóÇåöÑö Ãóäú íõÞóÇáó: æóãóÇ ÇÓúÊóÞúÓóãúÊõãú Úóáóíúåö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö¡ ÝóÛõíøöÑó ÇáúÃõÓúáõæÈõ æóÚõÏöáó Åöáóì æóÃóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ÈöÇáúÃóÒúáÇãö¡ áöíóßõæäó ÃóÔúãóáó áöáäøóåúíö Úóäú ØóÑöíÞóÊóíö ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ßöáúÊóíúåöãóÇ¡ æóÐóáößó ÅöÏúãóÇÌñ ÈóÏöíÚñ.
æóÃóÔúåóÑõ ÕõæóÑö ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ËóáóÇËóÉ ÞÏÇÍ: ÃóÍÏåóÇ ãóßúÊõæÈñ Úóáóíúåö «ÃóãóÑóäöí ÑóÈøöí» ¡ æóÑõÈøóãóÇ ßóÊóÈõæÇ Úóáóíúåö «ÇÝúÚóáú» æóíõÓóãøõæäóåõ ÇáúÂãöÑó. æóÇáúÂÎóÑõ: ãóßúÊõæÈñ Úóáóíúåö «äóåóÇäöí ÑóÈøöí» ¡ Ãóæú «áóÇ ÊóÝúÚóáú» æóíõÓóãøõæäóåõ
ÇáäøóÇåöíó. æóÇáËøóÇáöËõ: ÛõÝúáñ- ÈöÖóãøö ÇáúÛóíúäö ÇáúãõÚúÌóãóÉö æóÓõßõæäö ÇáúÝóÇÁö ÃõÎúÊö ÇáúÞóÇÝö- Ãóíú ãóÊúÑõæßñ ÈöÏõæäö ßöÊóÇÈóÉò. ÝóÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏó ÃóÍóÏõåõãú ÓóÝóÑðÇ Ãóæú ÚóãóáðÇ áóÇ íóÏúÑöí Ãóíóßõæäõ äóÇÝöÚðÇ Ãóãú ÖóÇÑøðÇ¡ ÐóåóÈó Åöáóì ÓóÇÏöäö Õóäóãöåöãú ÝóÃóÌóÇáó ÇáúÃóÒúáóÇãó¡ ÝóÅöÐóÇ ÎóÑóÌó ÇáøóÐöí Úóáóíúåö ßöÊóÇÈóÉñ¡ ÝóÚóáõæÇ ãóÇ ÑõÓöãó áóåõãú¡ æóÅöÐóÇ ÎóÑóÌó ÇáúÛõÝúáõ ÃóÚóÇÏõæÇ ÇáúÅöÌóÇáóÉó. æóáóãøóÇ ÃóÑóÇÏó ÇãúÑõÄõ ÇáúÞóíúÓö Ãóäú íóÞõæãó áöÃóÎúÐö ËóÃúÑö ÃóÈöíåö ÍõÌúÑò¡ ÇÓúÊóÞúÓóãó ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö ÚöäúÏó Ðöí ÇáúÎóáóÕóÉö¡ Õóäóãö ÎóËúÚóãó¡ ÝóÎóÑóÌó áóåõ ÇáäøóÇåöí ÝóßóÓóÑó ÇáúÞöÏóÇÍó æóÞóÇáó:
áóæú ßõäúÊó íóÇ ÐóÇ ÇáúÎóáóÕö ÇáúãóæúÊõæÑóÇ ... ãöËúáöí æóßóÇäó ÔóíúÎõßó ÇáúãóÞúÈõæÑóÇ
áóãú Êóäúåó Úóäú ÞóÊúáö ÇáúÚõÏóÇÉö ÒõæÑóÇ æóÞóÏú
æóÑóÏó¡ Ýöí ÍóÏöíËö ÝóÊúÍö ãóßøóÉó: Ãóäøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÌóÏó ÕõæÑóÉó ÅöÈúÑóÇåöíãó íóÓúÊóÞúÓöãõ ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö ÝóÞóÇáó: «ßóÐóÈõæÇ æóÇááøóåö Åöäö ÇÓúÊóÞúÓóãó ÈöåóÇ ÞóØøõ»
æóåõãú ÞóÏö ÇÎúÊóáóÞõæÇ Êöáúßó ÇáÕøõæÑóÉó¡ Ãóæú ÊóæóåøóãõæåóÇ áöÐóáößó¡ ÊóäúæöíåðÇ ÈöÔóÃúäö ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö¡ æóÊóÖúáöíáðÇ áöáäøóÇÓö ÇáøóÐöíäó íóÌúåóáõæäó. æóßóÇäóÊú áóåõãú ÃóÒúáóÇãñ ÃõÎúÑóì ÚöäúÏó ßõáøö ßóÇåöäò ãöäú ßõåøóÇäöåöãú¡ æóãöäú ÍõßøóÇãöåöãú¡ æóßóÇäó ãöäúåóÇ ÚöäúÏó (åõÈóáò) Ýöí ÇáúßóÚúÈóÉö ÓóÈúÚóÉñ ÞóÏú ßóÊóÈõæÇ Úóáóì ßõáøö æóÇÍöÏò ÔóíúÆðÇ ãöäú Ãóåóãøö ãóÇöö(6/97)
íóÚúÑöÖõ áóåõã Ýöí ÔÄæäåã¡ ßóÊóÈõæÇ Úóáóì ÃóÍóÏöåóÇ ÇáúÚóÞúáõ Ýöí ÇáÏøöíóÉö¡ ÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí ÊóÚúíöíäö ãóäú íóÍúãöáõ ÇáÏøöíóÉó ãöäúåõãú æóÃóÒúáóÇãñ áöÅöËúÈóÇÊö ÇáäøöÓóÈö¡ ãóßúÊõæÈñ Úóáóì æóÇÍöÏò «ãöäúßõãú» ¡ æóÚóáóì æóÇÍöÏò «ãöäú ÛóíúÑößõãú» ¡ æóÝöí ÂÎóÑó «ãõáúÕóÞñ» .
æóßóÇäóÊú áóåõãú ÃóÒúáóÇãñ áöÅöÚúØóÇÁö ÇáúÍóÞøö Ýöí ÇáúãöíóÇåö ÅöÐóÇ ÊóäóÇÒóÚõæÇ ÝöíåóÇ. æóÈöåóÐöåö ÇÓúÊóÞúÓóãó ÚóÈúÏõ ÇáúãõØøóáöÈö Íöíäó ÇÓúÊóÔóÇÑó ÇáúÂáöåóÉó Ýöí ÝöÏóÇÁö ÇÈúäöåö ÚóÈúÏö Çááøóåö ãöäó ÇáäøóÐúÑö ÇáøóÐöí äóÐóÑóåõ Ãóäú íóÐúÈóÍóåõ Åöáóì ÇáúßóÚúÈóÉö ÈöÚóÔóÑóÉò ãöäó ÇáúÅöÈöáö¡ ÝóÎóÑóÌó ÇáÒøóáóãõ Úóáóì ÚóÈúÏö Çááøóåö ÝóÞóÇáõæÇ áóåõ: ÇÑúÖö ÇáúÂáöåóÉó ÝóÒóÇÏó ÚóÔóÑóÉð ÍóÊøóì ÈóáóÛó ãöÇÆóÉð ãöäó ÇáúÅöÈöáö ÝóÎóÑóÌó ÇáÒøóáóãõ Úóáóì ÇáúÅöÈöáö ÝóäóÍóÑóåóÇ. æóßóÇäó ÇáÑøóÌõáõ ÞóÏú íóÊøóÎöÐõ ÃóÒúáóÇãðÇ áöäóÝúÓöåö¡ ßóãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÍóÏöíËö ÇáúåöÌúÑóÉö «Ãóäøó ÓõÑóÇÞóÉó ÇÈúä ãóÇáößò áóãøóÇ áÍÞ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöíóÃúÊöíó ÈöÎóÈóÑöåö Åöáóì Ãóåúáö ãóßøóÉ ÇÓÊÞÓã ÈÇáÃÒáÇã ÝóÎóÑóÌó áóåõ ãóÇ íóßúÑóåõ» .
æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Ýöí Þóæúáöåö: Ðáößõãú ÝöÓúÞñ ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì ÇáúãóÕúÏóÑö æóåõæó Ãóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ. æóÌöíÁó ÈöÇáúÅöÔóÇÑóÉö áöáÊøóäúÈöíåö Úóáóíúåö ÍóÊøóì íóÞóÚó ÇáúÍõßúãõ Úóáóì ãõÊóãóíøöÒò ãõÚóíøóäò.
æóÇáúÝöÓúÞõ: ÇáúÎõÑõæÌõ Úóäö ÇáÏøöíäö¡ æóÚóäö ÇáúÎóíúÑö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ íõÖöáøõ Èöåö ÅöáøóÇ ÇáúÝÇÓöÞöíäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [26] .
æóÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãó ÝöÓúÞðÇ áöÃóäøó ãöäúåõ ãóÇ åõæó ãõÞóÇãóÑóÉñ¡ æóÝöíåö ãóÇ åõæó ãöäú ÔóÑóÇÆöÚö ÇáÔøöÑúßö¡ áöÊóØóáøõÈö ÇáúãõÓóÈøóÈóÇÊö ãöäú ÛóíúÑö ÃóÓúÈóÇÈöåóÇ¡ ÅöÐú áóíúÓó ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãõ ÓóÈóÈðÇ ÚóÇÏöíøðÇ ãóÖúÈõæØðÇ¡ æóáóÇ ÓóÈóÈðÇ
ÔóÑúÚöíøðÇ¡ ÝóÊóãóÍøóÖó áöÃóäú íóßõæäó ÇÝúÊöÑóÇÁð¡ ãóÚó Ãóäøó ãóÇ Ýöíåö ãöäú Êóæóåøõãö ÇáäøóÇÓö ÅöíøóÇåõ ßóÇÔöÝðÇ Úóäú ãõÑóÇÏö Çááøóåö Èöåöãú¡ ãöäó ÇáúßóÐöÈö Úóáóì Çááøóåö¡ áöÃóäøó Çááøóåó äóÕóÈó áöãóÚúÑöÝóÉö ÇáúãõÓóÈøóÈóÇÊö ÃóÓúÈóÇÈðÇ ÚóÞúáöíøóÉð: åöíó ÇáúÚõáõæãõ æóÇáúãóÚóÇÑöÝõ ÇáúãõäúÊóÒóÚóÉõ ãöäó ÇáúÚóÞúáö¡ Ãóæú ãöäú ÃóÏöáøóÊöåö¡ ßóÇáÊøóÌúÑöÈóÉö¡ æóÌóÚóáó ÃóÓúÈóÇÈðÇ áóÇ ÊõÚúÑóÝõ ÓóÈóÈöíøóÊõåóÇ ÅöáøóÇ ÈöÊóæúÞöíÝò ãöäúåõ Úóáóì áöÓóÇäö ÇáÑøõÓõáö: ßóÌóÚúáö ÇáÒøóæóÇáö ÓóÈóÈðÇ áöáÕøóáóÇÉö. æóãóÇ ÚóÏóÇ Ðóáößó ßóÐöÈñ æóÈõåúÊóÇäñ¡ Ýóãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ßóÇäó ÝöÓúÞðÇ¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÝõÞóåóÇÄõäóÇ ÈöÌõÑúÍóÉö ãóäú íóäúÊóÍöáõ ÇÏøöÚóÇÁó ãóÚúÑöÝóÉö ÇáúÛõíõæÈö.(6/98)
æóáóíúÓó ãöäú Ðóáößó ÊõÚúÑóÝõ ÇáúãõÓóÈøóÈóÇÊõ ãöäú ÃóÓúÈóÇÈöåóÇ ßóÊóÚóÑøõÝö äõÒõæáö ÇáúãóØóÑö ãöäó ÇáÓøóÍóÇÈö¡ æóÊóÑóÞøõÈö ÎõÑõæÌö ÇáúÝóÑúÎö ãöäó ÇáúÈóíúÖóÉö ÈöÇäúÞöÖóÇÁö ãõÏøóÉö ÇáúÍóÖóÇäóÉö¡
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö «ÅöÐóÇ äóÔóÃóÊú ÈóÍúÑöíøóÉñ Ëõãøó ÊóÔóÇÁóãóÊú ÝóÊöáúßó Úóíúäõ ÛõÏóíúÞóÉò»
Ãóíú ÓóÍóÇÈóÉò ãöäú ÌöåóÉö ÈóÍúÑöåöãú¡ æóãóÚúäóì «Úóíúäõ» ÃóäøóåóÇ ßóËöíÑóÉõ ÇáúãóØóÑö.
æóÃóãøóÇ ÃóÒúáóÇãõ ÇáúãóíúÓöÑö¡ Ýóåöíó ÝöÓúÞñ¡ áöÃóäøóåóÇ ãöäú Ãóßúáö ÇáúãóÇáö ÈöÇáúÈóÇØöáö.
Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú ÝóáÇ ÊóÎúÔóæúåõãú æóÇÎúÔóæúäö.
ÌõãúáóÉñ æóÞóÚóÊú ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ÂíóÉö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉö¡ æóÈóíúäó ÂíóÉö ÇáÑøõÎúÕóÉö ÇáúÂÊöíóÉö: æóåöíó Þóæúáõåõ: Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò áöÃóäøó ÇÞúÊöÑóÇäó ÇáúÂíóÉö ÈöÝóÇÁö ÇáÊøóÝúÑöíÚö íóÞúÖöí ÈöÇÊøöÕóÇáöåóÇ ÈöãóÇ ÊóÞóÏøóãóåóÇ.
æóáóÇ íóÕúáõÍõ áöáöÇÊøöÕóÇáö ÈöåóÇ ÅöáøóÇ Þóæúáõåõ: ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ ÇáúÂíóÉó.
æóÇáúãõäóÇÓóÈóÉõ Ýöí åóÐóÇ ÇáöÇÚúÊöÑóÇÖö: åöíó Ãóäøó Çááøóåó áóãøóÇ ÍóÑøóãó ÃõãõæÑðÇ ßóÇäó ÝöÚúáõåóÇ ãöäú ÌõãúáóÉö Ïöíäö ÇáÔøöÑúßö¡ æóåöíó ãóÇ Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö¡ æóãóÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö¡ æóÊóÍúÑöíãõ ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö¡ æóßóÇäó Ýöí ßóËöíÑò ãöäúåóÇ ÊóÖúíöíÞñ Úóáóíúåöãú ÈöãõÝóÇÑóÞóÉö ãõÚúÊóÇÏöåöãú¡ æóÇáÊøóÞúáöíáö ãöäú ÃóÞúæóÇÊöåöãú¡ ÃóÚúÞóÈó åóÐöåö ÇáÔøöÏøóÉó ÈöÅöíäóÇÓöåöãú ÈöÊóÐúßöíÑö Ãóäøó åóÐóÇ ßõáøóåõ ÅößúãóÇáñ áöÏöíäöåöãú¡ æóÅöÎúÑóÇÌñ áóåõãú ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÖóáóÇáö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ æóÃóäøóåõãú ßóãóÇ ÃõíøöÏõæÇ ÈöÏöíäò ÚóÙöíãò ÓóãúÍò Ýöíåö ÕóáóÇÍõåõãú¡ ÝóÚóáóíúåöãú Ãóäú íóÞúÈóáõæÇ ãóÇ Ýöíåö ãöäó ÇáÔøöÏøóÉö ÇáÑøóÇÌöÚóÉö Åöáóì ÅöÕúáóÇÍöåöãú: ÝóÇáúÈóÚúÖõ ãóÕúáóÍóÊõåõ ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì ÇáúãóäóÇÝöÚö ÇáúÈóÏóäöíøóÉö¡ æóÇáúÈóÚúÖõ ãóÕúáóÍóÊõåõ ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì ÇáÊøóÑóÝøõÚö Úóäú ÍóÖöíÖö ÇáúßõÝúÑö: æóåõæó ãóÇ Ãõåöáøó Èöåö áöÛóíúÑö Çááøóåö¡ æóãóÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö. æóÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãõ ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö ÃóÐúßóÑóåõãú ÈöÝóæúÒöåöãú Úóáóì ãóäú íõäóÇæöíåöãú¡ æóÈöãóÍóÇÓöäö Ïöíäöåöãú æóÅößúãóÇáöåö¡ ÝóÅöäøó ãöäú ÅößúãóÇáö ÇáúÅöÕúáóÇÍö ÅöÌúÑóÇÁó ÇáÔøöÏøóÉö ÚöäúÏó ÇáöÇÞúÊöÖóÇÁö. æóÐõßøöÑõæÇ ÈöÇáäøöÚúãóÉö¡ Úóáóì ÚóÇÏóÉö ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÊóÚúÞöíÈö ÇáÔøöÏøóÉö ÈöÇááøöíäö. æóßóÇäó ÇáúãõÔúÑößõæäó¡ ÒóãóÇäðÇ¡ ÅöÐóÇ ÓóãöÚõæÇ ÃóÍúßóÇãó ÇáúÅöÓúáóÇãö ÑóÌóæúÇ Ãóäú ÊóËúÞõáó Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó ÝóíóÑúÊóÏøõæÇ Úóäö ÇáÏøöíäö¡ æóíóÑúÌöÚõæÇ(6/99)
Åöáóì ÇáÔøöÑúßö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇáúãõäóÇÝöÞõæäó áóÇ ÊõäúÝöÞõæÇ Úóáì ãóäú ÚöäúÏó ÑóÓõæáö Çááøóåö ÍóÊøóì íóäúÝóÖøõæÇ [ÇáãõäóÇÝöÞõæäó: 7] . ÝóáóãøóÇ äóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉó: ÈöÔóÇÑóÉð áöáúãõÄúãöäöíäó¡ æóäößóÇíóÉð ÈöÇáúãõÔúÑößöíäó. æóÞóÏú Ñõæöíó: ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú íóæúãó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó¡ ßóãóÇ ÑóæóÇåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ Úóäú ãõÌóÇåöÏò¡ æóÇáúÞõÑúØõÈöíøõ Úóäö ÇáÖøóÍøóÇßö. æóÞöíáó: äóÒóáóÊú íóæúãó ÚóÑóÝóÉó Ýöí ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö ãóÚó ÇáúÂíóÉö ÇáøóÊöí
ÓóÊóÃúÊöí ÚóÞöÈóåóÇ. æóåõæó ãóÇ ÑóæóÇåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ Úóäö ÇÈúäö ÒóíúÏò æóÌóãúÚò¡ æóäóÓóÈóåõ ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó Åöáóì ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö æóåõæó ÇáúÃóÕóÍøõ.
Ýó Çáúíóæúãó íóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö Çáúíóæúãõ ÇáúÍóÇÖöÑõ¡ æóåõæó íóæúãõ äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö¡ æóåõæó Åöäú ÃõÑöíÏó Èöåö íóæúãõ ÝóÊúÍö ãóßøóÉó¡ ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäøó Ðóáößó Çáúíóæúãó ßóÇäó ÃóÈúåóÌó ÃóíøóÇãö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÙóåóÑó Ýöíåö ãöäú ÞõæøóÉö ÇáÏøöíäö¡ Èóíúäó ÙóåóÑóÇäöíøö ãóäú ÈóÞöíó Úóáóì ÇáÔøöÑúßö¡ ãóÇ ÃóíúÃóÓóåõãú ãöäú ÊóÞóåúÞõÑö ÃóãúÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÞõáõæÈó ÌóãöíÚö ÇáúÚóÑóÈö ßóÇäóÊú ãõÊóÚóáøöÞóÉð ÈöãóßøóÉó æóãóæúÓöãö ÇáúÍóÌøö æóãóäóÇÓößöåö: ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú ÝöíåóÇ ÍóíóÇÊõåõãõ ÇáöÇÌúÊöãóÇÚöíøóÉõ æóÇáÊøöÌóÇÑöíøóÉõ æóÇáÏøöíäöíøóÉõ æÇáÃÏÈíÉ¡ æÞæÇã ÔÄæäåã¡ æóÊóÚóÇÑõÝõåöãú¡ æóÝóÕúáõ äöÒóÇÚöåöãú¡ ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú íóßõæäó ÇäúÝöÑóÇÏõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈöÊöáúßó ÇáúãóæóÇØöäö ÞóÇØöÚðÇ áöÈóÞöíøóÉö ÂãóÇáöåöãú: ãöäú ÈóÞóÇÁö Ïöíäö ÇáÔøöÑúßö¡ æóãöäú ãõÍóÇæóáóÉö ÇáúÝóÊøö Ýöí ÚóÖõÏö ÇáúÅöÓúáóÇãö. ÝóÐóáößó Çáúíóæúãõ Úóáóì ÇáúÍóÞöíÞóÉö: íóæúãõ ÊóãóÇãö ÇáúíóÃúÓö æóÇäúÞöØóÇÚö ÇáÑøóÌóÇÁö¡ æóÞóÏú ßóÇäõæÇ ÞóÈúáó Ðóáößó íõÚóÇæöÏõåõãõ ÇáÑøóÌóÇÁõ ÊóÇÑóÉð. ÝóÞóÏú ÞóÇáó ÃóÈõæ ÓõÝúíóÇäó íóæúãó ÃõÍõÏò «ÇÚúáõ åõÈóáõ- æóÞóÇáó- áóäóÇ ÇáúÚõÒøóì æóáóÇ ÚõÒøóì áóßõãú» . æóÞóÇáó ÕóÝúæóÇäõ Èúäõ ÃõãóíøóÉó Ãóæú ÃóÎõæåõ¡ íóæúãó åóæóÇÒöäó¡ Íöíäó ÇäúßóÔóÝó ÇáúãõÓúáöãõæäó æóÙóäøóåóÇ åóÒöíãóÉð áöáúãõÓúáöãöíäó: «ÃóáóÇ ÈóØõáó ÇáÓøöÍúÑõ Çáúíóæúãó» .
æóßóÇäó äõÒõæáõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö íóæúãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö ãóÚó ÇáúÂíóÉö ÇáøóÊöí ÈóÚúÏóåóÇ¡ ßóãóÇ íõÄóíøöÏõåõ
Þóæúáõ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÎõØúÈóÊöåö íóæúãóÆöÐò Ýöí Þóæúáö ßóËöíÑò ãöäú ÃóÕúÍóÇÈö ÇáÓøöíóÑö «ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ Åöäøó ÇáÔøóíúØóÇäó ÞóÏú íóÆöÓó Ãóäú íõÚúÈóÏó Ýöí ÈóáóÏößõãú åóÐóÇ æóáóßöäøóåõ ÞóÏú ÑóÖöíó ãöäúßõãú ÈöãóÇ Ïõæäó Ðóáößó ÝöíãóÇ ÊóÍúÞöÑõæäó ãöäú ÃóÚúãóÇáößõãú ÝóÇÍúÐóÑõæåõ Úóáóì ÃóäúÝõÓößõãú»
. æÇáúíóæúãó íóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö íóæúãñ ãõÚóíøóäñ¡ ÌóÏöíÑñ ÈöÇáöÇãúÊöäóÇäö ÈöÒóãóÇäöåö¡(6/100)
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÌúÚóáó (Çáúíóæúãó) ÈöãóÚúäóì ÇáúÂäó¡ Ãóíú ÒóãóÇäó ÇáúÍóÇáö¡ ÇáÕøóÇÏöÞö ÈöØóÇÆöÝóÉò ãöäó ÇáÒøóãóÇäö¡ ÑóÓóÎó ÇáúíóÃúÓõ¡ Ýöí ÎöáóÇáöåóÇ¡ Ýöí ÞõáõæÈö Ãóåúáö ÇáÔøöÑúßö ÈóÚúÏó Ãóäú ÎóÇãóÑó äõÝõæÓóåõãõ ÇáÊøóÑóÏøõÏõ Ýöí Ðóáößó¡ ÝóÅöäøó ÇáúÚóÑóÈó íõØúáöÞõæäó (Çáúíóæúãó) Úóáóì Òóãóäö ÇáúÍóÇáö¡ (æÇáÃãÓ) Úóáóì ÇáúãóÇÖöí¡ æó (ÇáúÛóÏó) Úóáóì ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö. ÞóÇáó ÒõåóíúÑñ:
æóÃóÚúáóãõ Úöáúãó Çáúíóæúãö æóÇáúÃóãúÓö ÞóÈúáóåõ ... æóáóßöäøóäöí Úóäú Úöáúãö ãóÇ Ýöí ÛóÏò Úóãöí
íõÑöíÏõ ÈöÇáúíóæúãö ÒóãóÇäó ÇáúÍóÇáö¡ æóÈöÇáúÃóãúÓö ãóÇ ãóÖóì¡ æóÈöÇáúÛóÏö ãóÇ íõÓúÊóÞúÈóáõ¡ æóãöäúåõ Þóæúáõ ÒöíóÇÏò ÇáúÃóÚúÌóãö:
ÑóÃóíúÊõßó ÃóãúÓö ÎóíúÑó Èóäöí ãóÚóÏøò ... æóÃóäúÊó Çáúíóæúãó ÎóíúÑñ ãöäúßó ÃóãúÓö
æóÃóäúÊó ÛóÏðÇ ÊõÒöíÏõ ÇáúÎóíúÑó ÎóíúÑðÇ ... ßóÐóÇßó ÊõÒöíÏõ ÓóÇÏóÉõ ÚóÈúÏö ÔóãúÓö
æóÝöÚúáõ íóÆöÓó íóÊóÚóÏøóì Èö (ãöäú) Åöáóì ÇáÔøóíúÁö ÇáøóÐöí ßóÇäó ãóÑúÌõæøðÇ ãöäú ÞóÈúáõ¡ æóÐóáößó åõæó ÇáúÞóÑöíäóÉõ
Úóáóì Ãóäøó ÏõÎõæáó (ãöäó) ÇáøóÊöí åöíó áöÊóÚúÏöíóÉö íóÆöÓó Úóáóì Þóæúáöåö Ïöíäößõãú¡ ÅöäøóãóÇ åõæó ÈöÊóÞúÏöíÑö ãõÖóÇÝò¡ Ãóíú íóÆöÓõæÇ ãöäú ÃóãúÑö Ïöíäößõãú¡ íóÚúäöí ÇáúÅöÓúáóÇãó¡ æóãóÚúáõæãñ Ãóäøó ÇáúÃóãúÑó ÇáøóÐöí ßóÇäõæÇ íóØúãóÚõæäó Ýöí ÍõÕõæáöåö: åõæó ÝõÊõæÑõ ÇäúÊöÔóÇÑö ÇáÏøöíäö æóÇÑúÊöÏóÇÏö ãõÊøóÈöÚöíåö Úóäúåõ.
æóÊóÝúÑöíÚõ Çáäøóåúíö Úóäú ÎóÔúíóÉö ÇáúãõÔúÑößöíäó Ýöí Þóæúáöåö: ÝóáÇ ÊóÎúÔóæúåõãú Úóáóì ÇáúÅöÎúÈóÇÑö Úóäú íóÃúÓöåöãú ãöäú ÃóÐóì ÇáÏøöíäö: áöÃóäøó íóÃúÓó ÇáúÚóÏõæøö ãöäú äóæóÇáö ÚóÏõæøöåö íõÒöíáõ ÈóÃúÓóåõ¡ æóíõÐúåöÈõ ÍóãóÇÓóåõ¡ æóíõÞúÚöÏõåõ Úóäú ØóáóÈö ÚóÏõæøöåö.
æóÝöí ÇáÍóÏöíË: «æäÕÑÊ ÈÇáÑøÛÈ»
. ÝóáóãøóÇ ÃóÎúÈóÑó Úóäú íóÃúÓöåöãú Øóãøóäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäú ÈóÃúÓö ÚóÏõæøöåöãú¡ ÝóÞóÇáó: ÝóáÇ ÊóÎúÔóæúåõãú æóÇÎúÔóæúäö Ãóæú áöÃóäøó ÇáúíóÃúÓó áóãøóÇ ßóÇäó ÍóÇÕöáðÇ ãöäú ÂËóÇÑö ÇäúÊöÕóÇÑóÇÊö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ íóæúãðÇ ÝóíóæúãðÇ¡ æóÐóáößó ãöäú ÊóÃúíöíÏö Çááøóåö áóåõãú¡ ÐóßøóÑó Çááøóåõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈöÐóáößó ÈöÞóæúáöåö: Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú¡ æóÅöäøó ÝóÑöíÞðÇ áóãú íõÛúäö Úóäúåõãú ÈóÃúÓõåõãú ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆðÇ áóÃóÍúÑöíóÇÁõ ÈöÃóäú áóÇ íõÎúÔóì ÈóÃúÓõåõãú¡ æóÃóäú íõÎúÔóì ãóäú ÎóÐóáóåõãú æóãóßøóäó ÃóæúáöíóÇÁóåõ ãöäúåõãú.(6/101)
æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó Þóæúáõåõ: ÝóáÇ ÊóÎúÔóæúåõãú æóÇÎúÔóæúäö ãõÝóÇÏó ÕöíÛóÉö ÇáúÍóÕúÑö¡ æóáóæú Þöíáó: ÝóÅöíøóÇíó ÝóÇÎúÔóæúäö áóÌóÑóì Úóáóì ÇáúÃóßúËóÑö Ýöí ãóÞóÇãö ÇáúÍóÕúÑö¡ æóáóßöäú ÚóÏóáó Åöáóì ÌõãúáóÊóíú äóÝúíò æóÅöËúÈóÇÊò: áöÃóäøó ãõÝóÇÏó ßöáúÊóÇ ÇáúÌõãúáóÊóíúäö ãóÞúÕõæÏñ¡ ÝóáóÇ íóÍúÓõäõ Øóíøõ ÅöÍúÏóÇåõãóÇ. æóåóÐóÇ ãöäó ÇáÏøóæóÇÚöí ÇáÕøóÇÑöÝóÉö Úóäú ÕöíÛóÉö ÇáúÍóÕúÑö Åöáóì ÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöÕöíÛóÊóíú ÅöËúÈóÇÊò æóäóÝúíò¡ ßóÞóæúáö ÇáÓøóãóæúÃóáö Ãóæú ÚóÈúÏö Çáúãóáößö Èúäö ÚóÈúÏö ÇáÑøóÍöíãö ÇáúÍóÇÑöËöíøö:
ÊóÓöíáõ Úóáóì ÍóÏøö ÇáÙøõÈóÇÊö äõÝõæÓõäóÇ ... æóáóíúÓóÊú Úóáóì ÛóíúÑö ÇáÙøõÈóÇÊö ÊóÓöíáõ
æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõåõ ÇáúÂÊöí ÝóáÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøóÇÓó æóÇÎúÔóæúäö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] .
Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú æóÃóÊúãóãúÊõ Úóáóíúßõãú äöÚúãóÊöí æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð.
Åöäú ßóÇäóÊú ÂíóÉõ Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú äóÒóáóÊú íóæúãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö ÈóÚúÏó ÂíóÉö Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú ÈöäóÍúæö ÇáúÚóÇãóíúäö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇáÖøóÍøóÇßõ¡ ßóÇäóÊú ÌõãúáóÉð ãõÓúÊóÞöáøóÉð¡ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøóÉð¡ æóßóÇäó æõÞõæÚõåóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÚóÞöÈó ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ¡ ÈÊæÞíÝ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÌóãúÚöåóÇ ãóÚó äóÙöíÑöåóÇ Ýöí ÅößúãóÇáö ÃóãúÑö ÇáÏøöíäö¡ ÇÚúÊöÞóÇÏðÇ æóÊóÔúÑöíÚðÇ¡ æóßóÇäó Çáúíóæúãõ ÇáúãóÚúåõæÏõ Ýöí åóÐöåö ÛóíúÑó Çáúíóæúãö ÇáúãóÚúåõæÏö Ýöí ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ æóÅöäú ßóÇäóÊóÇ äóÒóáóÊóÇ ãóÚðÇ íóæúãó ÇáúÍóÌøö ÇáúÃóßúÈóÑö¡ ÚóÇãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö¡ æóåõæó ãóÇ ÑóæóÇåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ Úóäö ÇÈúäö ÒóíúÏò æóÂÎóÑöíäó. æóÝöí ßóáóÇãö ÇÈúäö ÚóØöíøóÉó Ãóäøóåõ ãóäúÓõæÈñ Åöáóì ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö¡ æóÐóáößó åõæó ÇáÑøóÇÌöÍõ ÇáøóÐöí Úóæøóáó Úóáóíúåö Ãóåúáõ ÇáúÚöáúãö æóåõæó ÇáúÃóÕúáõ Ýöí ãõæóÇÝóÞóÉö ÇáÊøöáóÇæóÉö áöáäøõÒõæáö¡ ßóÇäó Çáúíóæúãõ
ÇáúãóÐúßõæÑõ Ýöí åóÐöåö æóÝöí ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ íóæúãðÇ æóÇÍöÏðÇ¡ æóßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ ÊóÚúÏóÇÏðÇ áöãöäøóÉò ÃõÎúÑóì¡ æóßóÇäó ÝóÕúáõåóÇ Úóäö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ ÌóÇÑöíðÇ Úóáóì Óöäóäö ÇáúÌõãóáö ÇáøóÊöí ÊõÓóÇÞõ áöáÊøóÚúÏóÇÏö Ýöí ãöäøóÉò Ãóæú ÊóæúÈöíÎò¡ æóáöÃóÌúáö Ðóáößó: ÃõÚöíÏó áöÝóÙõ Çáúíóæúãó áöíóÊóÚóáøóÞó ÈöÞóæúáöåö ÃóßúãóáúÊõ¡ æóáóãú íóÓúÊóÛúäö ÈöÇáÙøóÑúÝö ÇáøóÐöí ÊóÚóáøóÞó ÈöÞóæúáöåö: íóÆöÓó Ýóáóãú íóÞõáú: æóÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú.(6/102)
æóÇáÏøöíäõ: ãóÇ ßóáøóÝó Çááøóåõ Èöåö ÇáúÃõãøóÉó ãöäú ãóÌúãõæÚö ÇáúÚóÞóÇÆöÏö¡ æóÇáúÃóÚúãóÇáö¡ æóÇáÔøóÑóÇÆöÚö¡ æóÇáäøõÙõãö.
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøó ÇáÏøöíäó ÚöäúÏó Çááøóåö ÇáúÅöÓúáÇãõ Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [19] . ÝóÅößúãóÇáõ ÇáÏøöíäö åõæó ÅößúãóÇáõ ÇáúÈóíóÇäö ÇáúãõÑóÇÏö áöáøóåö ÊóÚóÇáóì ÇáøóÐöí ÇÞúÊóÖóÊö ÇáúÍößúãóÉõ ÊóäúÌöíãõåõ¡ ÝóßóÇäó ÈóÚúÏó äõÒõæáö ÃóÍúßóÇãö ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö¡ ÇáøóÊöí áóÇ íóÓóÚõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ÌóåúáõåóÇ¡ æóÈóÚúÏó ÊóÝóÇÕöíáö ÃóÍúßóÇãö ÞóæóÇÚöÏö ÇáúÅöÓúáóÇãö- ÇáøóÊöí ÂÎöÑõåóÇ ÇáúÍóÌøõ- ÈöÇáúÞóæúáö æóÇáúÝöÚúáö¡ æóÈóÚúÏó ÈóíóÇäö ÔóÑóÇÆöÚö ÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö æóÃõÕõæáö ÇáäøöÙóÇãö ÇáúÅöÓúáóÇãöíøö¡ ßóÇäó ÈóÚúÏó Ðóáößó ßõáøöåö ÞóÏú Êóãøó ÇáúÈóíóÇäõ ÇáúãõÑóÇÏõ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì Ýöí Þóæúáöåö: æóäóÒøóáúäÇ Úóáóíúßó ÇáúßöÊÇÈó ÊöÈúíÇäÇð áößõáøö ÔóíúÁò [ÇáäøóÍúá: 89] æóÞóæúáöåö: áöÊõÈóíøöäó áöáäøóÇÓö ãóÇ äõÒøöáó Åöáóíúåöãú [ÇáäøóÍúá: 44] ÈöÍóíúËõ ÕóÇÑó ãóÌúãõæÚõ ÇáÊøóÔúÑöíÚö ÇáúÍóÇÕöáö ÈöÇáúÞõÑúÂäö æóÇáÓøõäøóÉö¡ ßóÇÝöíðÇ Ýöí åóÏúíö ÇáúÃõãøóÉö Ýöí ÚöÈóÇÏóÊöåóÇ¡ æóãõÚóÇãóáóÊöåóÇ¡ æóÓöíóÇÓóÊöåóÇ¡ Ýöí ÓóÇÆöÑö ÚõÕõæÑöåóÇ¡ ÈöÍóÓóÈö ãóÇ ÊóÏúÚõæ Åöáóíúåö ÍóÇÌóÇÊõåóÇ¡ ÝóÞóÏú ßóÇäó ÇáÏøöíäõ æóÇÝöíðÇ Ýöí ßõáøö æóÞúÊò ÈöãóÇ íóÍúÊóÇÌõåõ ÇáúãõÓúáöãõæäó. æóáóßöäö ÇÈúÊóÏóÃóÊú ÃóÍúæóÇáõ ÌóãóÇÚóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈóÓöíØóÉð Ëõãøó ÇÊøóÓóÚóÊú ÌóÇãöÚóÊõåõãú¡ ÝóßóÇäó ÇáÏøöíäõ íóßúÝöíåöãú áöÈóíóÇäö ÇáúÍóÇÌóÇÊö Ýöí ÃóÍúæóÇáöåöãú ÈöãöÞúÏóÇÑö ÇÊøöÓóÇÚöåóÇ¡ ÅöÐú ßóÇäó ÊóÚúáöíãõ ÇáÏøöíäö ÈöØóÑöíÞö ÇáÊøóÏúÑöíÌö áöíóÊóãóßøóäó ÑõÓõæÎõåõ¡ ÍóÊøóì ÇÓúÊóßúãóáóÊú ÌóÇãöÚóÉõ ÇáúãõÓáãíä ßáø ÔÄæä ÇáúÌóæóÇãöÚö ÇáúßõÈúÑóì¡ æóÕóÇÑõæÇ ÃõãøóÉð ßóÃóßúãóáö ãóÇ Êóßõæäõ ÃõãøóÉð¡ Ýóßóãõáó ãöäú ÈóíóÇäö ÇáÏøóíúäö ãóÇ Èöåö ÇáúæóÝóÇÁõ ÈöÍóÇÌóÇÊöåöãú ßõáøöåóÇ¡ ÝóÐóáößó ãóÚúäóì ÅößúãóÇáö ÇáÏøöíäö áóåõãú íóæúãóÆöÐò. æóáóíúÓó Ýöí Ðóáößó ãóÇ íõÔúÚöÑõ ÈöÃóäøó ÇáÏøöíäó ßóÇäó äóÇÞöÕðÇ¡ æóáóßöäøó ÃóÍúæóÇáó ÇáúÃõãøóÉö Ýöí ÇáúÃõãóãöíøóÉö ÛóíúÑõ ãõÓúÊóæúÝóÇÉò¡ ÝóáóãøóÇ ÊóæóÝøóÑóÊú ßóãõáó ÇáÏøöíäõ áóåõãú ÝóáóÇ ÅöÔúßóÇáó Úóáóì ÇáúÂíóÉö. æóãóÇ äóÒóáó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö ÈóÚúÏó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö áóÚóáøóåõ áóíúÓó Ýöíåö ÊóÔúÑöíÚõ ÔóíúÁò ÌóÏöíÏò¡ æóáóßöäøóåõ ÊóÃúßöíÏñ áöãóÇ ÊóÞóÑøóÑó ÊóÔúÑöíÚõåõ ãöäú ÞóÈúáõ ÈöÇáúÞõÑúÂäö Ãóæö ÇáÓøõäøóÉö.
ÝóãóÇ äóÌöÏõåõ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ãöäó ÇáúÂíóÇÊö¡ ÈóÚúÏó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ ãöãøóÇ Ýöíåö ÊóÔúÑöíÚñ ÃóäóÝó ãöËúáõ ÌóÒóÇÁö ÕóíúÏö ÇáúãõÍúÑöãö¡ äóÌúÒöãõ ÈöÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÞóÈúáó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóÃóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó áóãøóÇ äóÒóáóÊú ÃõãöÑó ÈöæóÖúÚöåóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö. æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: áóãú íóäúÒöáú Úóáóì ÇáäøóÈöíÁö ÈóÚúÏó Ðóáößó Çáúíóæúãö ÊóÍúáöíáñ æóáóÇ ÊóÍúÑöíãñ æóáóÇ ÝóÑúÖñ. Ýóáóæú Ãóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÃóÖóÇÚõæÇ ßõáøó ÃóËóÇÑóÉò ãöäú Úöáúãò- æóÇáúÚöíóÇÐõ ÈöÇááøóåö- æóáóãú íóÈúÞó Èóíúäóåõãú ÅöáøóÇ ÇáúÞõÑúÂäõ áóÇÓúÊóØóÇÚõæÇ(6/103)
ÇáúæõÕõæáó Èöåö Åöáóì ãóÇ íóÍúÊóÇÌõæäóåõ Ýöí ÃõãõæÑö Ïöíäöåöãú. ÞóÇáó ÇáÔøóÇØöÈöíøõ: «ÇáúÞõÑúÂäõ¡ ãóÚó ÇÎúÊöÕóÇÑöåö¡ ÌóÇãöÚñ æóáóÇ íóßõæäõ ÌóÇãöÚðÇ ÅöáøóÇ æóÇáúãóÌúãõæÚõ Ýöíåö ÃõãõæÑñ ßõáøöíøóÉñ¡ áöÃóäøó ÇáÔøóÑöíÚóÉó ÊóãøóÊú ÈöÊóãóÇãö
äõÒõæáöåö áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú¡ æóÃóäúÊó ÊóÚúáóãõ: Ãóäøó ÇáÕøóáóÇÉó¡ æóÇáÒøóßóÇÉó¡ æóÇáúÌöåóÇÏó¡ æóÃóÔúÈóÇåó Ðóáößó¡ áóãú ÊõÈóíøóäú ÌóãöíÚõ ÃóÍúßóÇãöåóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÅöäøóãóÇ ÈóíøóäóÊúåóÇ ÇáÓäøÉ¡ æóßóÐóáößó ÇáãÇÏíøÇÊ ãöäó ÇáúÚõÞõæÏö æóÇáúÍõÏõæÏö æóÛóíúÑöåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ äóÙóÑúäóÇ Åöáóì ÑõÌõæÚö ÇáÔøóÑöíÚóÉö Åöáóì ßõáøöíøóÇÊöåóÇ ÇáúãóÚúäóæöíøóÉö¡ æóÌóÏúäóÇåóÇ ÞóÏú ÊóÖóãøóäóåóÇ ÇáúÞõÑúÂäõ Úóáóì ÇáúßóãóÇáö¡ æóåöíó: ÇáÖøóÑõæÑöíøóÇÊõ¡ æóÇáúÍóÇÌöíøóÇÊõ¡ æóÇáÊøóÍúÓöíäóÇÊõ æóãõßóãøöáõ ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåóÇ¡ ÝóÇáúÎóÇÑöÌõ Úóäö ÇáúßöÊóÇÈö ãöäó ÇáúÃóÏöáøóÉö: æóåõæó ÇáÓøõäøóÉõ¡ æóÇáúÅöÌúãóÇÚõ¡ æóÇáúÞöíóÇÓõ¡ ÅöäøóãóÇ äóÔóÃó Úóäö ÇáúÞõÑúÂäö æóÝöí ÇáÕøóÍöíÍö Úóäö ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò Ãóäøóåõ ÞóÇáó: «áóÚóäó Çááøóåõ æÇáæÇÔãÇÊ æóÇáúãõÓúÊóæúÔöãóÇÊö æÇáæÇÕáÇÊ æÇáãÓÊæÕáÇÊ æÇáãäÊãÕÇÊ áöáúÍõÓúäö ÇáúãõÛóíøöÑóÇÊö ÎóáúÞó Çááøóåö» ÝóÈóáóÛó ßóáóÇãõåõ ÇãúÑóÃóÉð ãöäú Èóäöí ÃóÓóÏò íõÞóÇáõ áóåóÇ: Ãõãøõ íóÚúÞõæÈó¡ æóßóÇäóÊú ÊóÞúÑóÃõ ÇáúÞõÑúÂäó¡ ÝóÃóÊóÊúåõ ÝóÞóÇáóÊú: «áóÚóäúÊó ßóÐóÇ æóßóÐóÇ» ÝóÐóßóÑóÊúåõ¡ ÝóÞóÇáó ÚóÈúÏõ Çááøóåö: «æóãóÇ áöí áóÇ ÃóáúÚóäõ ãóäú áóÚóäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóåõæó Ýöí ßöÊóÇÈö Çááøóåö» ¡ ÝóÞóÇáóÊö ÇáúãóÑúÃóÉõ: «áóÞóÏú ÞóÑóÃúÊõ ãóÇ Èóíúäó áóæúÍóíö ÇáúãõÕúÍóÝö¡ ÝóãóÇ æóÌóÏúÊõåõ» ¡ ÝóÞóÇáó: «áóÆöäú ßõäúÊö ÞóÑóÃúÊöíåö áóÞóÏú æóÌóÏúÊöíåö» : ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ÂÊÇßõãõ ÇáÑøóÓõæáõ ÝóÎõÐõæåõ æóãÇ äóåÇßõãú Úóäúåõ ÝóÇäúÊóåõæÇ [ÇáúÍóÔúÑ: 7] » Çå.
ÝóßóáóÇãõ ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò íõÔöíÑõ Åöáóì Ãóäøó ÇáúÞõÑúÂäó åõæó ÌóÇãöÚõ ÃõÕõæáö ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ æóÃóäøóåõ ÇáúÍõÌøóÉõ Úóáóì ÌóãöíÚö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ÅöÐú ÞóÏú ÈóáóÛó áöÌóãöíÚöåöãú æóáóÇ íóÓóÚõåõãú Ìóåúáõ ãóÇ Ýöíåö¡ Ýóáóæú Ãóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó áóãú Êóßõäú ÚöäúÏóåõãú ÃóËóÇÑóÉñ ãöäú Úöáúãò ÛóíúÑõ ÇáúÞõÑúÂäö áóßóÝóÇåõãú Ýöí ÅöÞóÇãóÉö ÇáÏøöíäö¡ áöÃóäøó ßõáøöíøóÇÊöåö æóÃóæóÇãöÑóåõ ÇáúãõÝóÕøóáóÉó ÙóÇåöÑóÉõ ÇáÏøóáóÇáóÉö¡ æóãõÌúãóáóÇÊöåö ÊóÈúÚóËõ ÇáúãõÓúáöãöíäó Úóáóì ÊóÚóÑøõÝö ÈóíóÇäöåóÇ ãöäö ÇÓúÊöÞúÑóÇÁö ÃóÚúãóÇáö ÇáÑøóÓõæáö æóÓóáóÝö ÇáúÃõãøóÉö¡ ÇáúãõÊóáóÞøöíäó Úóäúåõ¡ æóáöÐóáößó áóãøóÇ ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÃóÕúÍóÇÈõ Ýöí ÔóÃúäö ßöÊóÇÈóÉö ÇáäøóÈöíÁö áóåõãú ßöÊóÇÈðÇ Ýöí ãóÑóÖöåö ÞóÇáó ÚõãóÑõ: ÍóÓúÈõäóÇ ßöÊóÇÈõ Çááøóåö¡ Ýóáóæú Ãóäøó ÃóÍóÏðÇ ÞóÕóÑó äóÝúÓóåõ Úóáóì Úöáúãö ÇáúÞõÑúÂäö ÝóæóÌóÏó ÃóÞöíãõæÇ ÇáÕøóáÇÉó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 43] æÂÊõæÇ ÍóÞøóåõ íóæúãó ÍóÕÇÏöåö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 141] æßõÊöÈó Úóáóíúßõãõ ÇáÕøöíÇãõ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 183] æÃóÊöãøõæÇ ÇáúÍóÌøó æóÇáúÚõãúÑóÉó áöáøóåö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 196] ¡ áóÊóØóáøóÈó ÈóíóÇäó Ðóáößó ãöãøóÇ ÊóÞóÑøóÑó ãöäú Úóãóáö ÓóáóÝö ÇáúÃõãøóÉö¡(6/104)
æóÃóíúÖðÇ ÝóÝöí ÇáúÞõÑúÂäö ÊóÚúáöíãõ ØõÑõÞö ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö ßóÞóæúáöåö: áóÚóáöãóåõ ÇáøóÐöíäó íóÓúÊóäúÈöØõæäóåõ ãöäúåõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 83] .
ÝóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÃóãÑ ÇáúÅöÓúáóÇã ÈÏìÁ ÖóÚöíÝðÇ Ëõãøó ÃóÎóÐó íóÙúåóÑõ ÙõåõæÑó ÓóäóÇ ÇáúÝóÌúÑö¡ æóåõæó Ýöí Ðóáößó ßõáøöåö Ïöíäñ¡ íõÈóíøöäõ áöÃóÊúÈóÇÚöåö ÇáúÎóíúÑó æóÇáúÍóÑóÇãó æóÇáúÍóáóÇáó¡ ÝóãóÇ åóÇÌóÑó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÅöáøóÇ æóÞóÏú ÃóÓúáóãó ßóËöíÑñ ãöäú Ãóåúáö ãóßøóÉó¡ æóãõÚúÙóãõ Ãóåúáö ÇáúãóÏöíäóÉö¡ ÝóáóãøóÇ åóÇÌóÑó ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÃóÎóÐó ÇáÏøöíäõ íóÙúåóÑõ Ýöí ãóÙúåóÑö ÔóÑöíÚóÉò ãõÓúÊóæúÝóÇÉò ÝöíåóÇ ÈóíóÇäõ ÚöÈóÇÏóÉö ÇáúÃõãøóÉö¡ æóÂÏóÇÈöåóÇ¡ æóÞóæóÇäöíäó ÊóÚóÇãõáöåóÇ¡ Ëõãøó áóãøóÇ ÝóÊóÍó Çááøóåõ ãóßøóÉó æóÌóÇÁóÊö ÇáúæõÝõæÏõ ãõÓúáöãöíäó¡ æóÛóáóÈó ÇáúÅöÓúáóÇãõ Úóáóì ÈöáóÇÏö ÇáúÚóÑóÈö¡ Êóãóßøóäó ÇáÏøöíäõ æóÎóÏóãóÊúåõ ÇáúÞõæøóÉõ¡
ÝóÃóÕúÈóÍó ãóÑúåõæÈðÇ ÈóÃúÓõåõ¡ æóãóäóÚó ÇáúãõÔúÑößöíäó ãöäó ÇáúÍóÌøö ÈóÚúÏó ÚóÇãò¡ ÝóÍóÌøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÚóÇãó ÚóÔóÑóÉò æóáóíúÓó ãóÚóåõ ÛóíúÑõ ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ÝóßóÇäó Ðóáößó ÃóÌúáóì ãóÙóÇåöÑö ßóãóÇáö ÇáÏøöíäö: ÈöãóÚúäóì ÓõáúØóÇäö ÇáÏøöíäö æóÊóãúßöíäöåö æóÍöÝúÙöåö¡ æóÐóáößó ÊóÈóíøóäó æóÇÖöÍðÇ íóæúãó ÇáúÍóÌøö ÇáøóÐöí äóÒóáóÊú Ýöíåö åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ.
áóãú íóßõäö ÇáÏøöíäõ Ýöí íóæúãò ãöäó ÇáúÃóíøóÇãö ÛóíúÑó ßóÇÝò áöÃóÊúÈóÇÚöåö: áöÃóäøó ÇáÏøöíäó Ýöí ßõáøö íóæúãò¡ ãöäú æóÞúÊö ÇáúÈóÚúËóÉö¡ åõæó ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäö ÇáúãöÞúÏóÇÑö ÇáøóÐöí ÔóÑóÚóåõ Çááøóåõ áöáúãõÓúáöãöíäó íóæúãðÇ ÝóíóæúãðÇ¡ Ýóãóäú ßóÇäó ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÂÎöÐðÇ Èößõáøö ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåöãú Ýöí æóÞúÊò ãöäó ÇáúÃóæúÞóÇÊö Ýóåõæó ãõÊóãóÓøößñ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÝóÅößúãóÇáõ ÇáÏøöíäö íóæúãó äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö ÅößúãóÇáñ áóåõ ÝöíãóÇ íõÑóÇÏõ Èöåö¡ æóåõæó ÞóÈúáó Ðóáößó ßóÇãöáñ ÝöíãóÇ íõÑóÇÏõ ãöäú ÃóÊúÈóÇÚöåö ÇáúÍóÇÖöÑöíäó.
æóÝöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ïóáöíáñ Úóáóì æõÞõæÚö ÊóÃúÎöíÑö ÇáúÈóíóÇäö Åöáóì æóÞúÊö ÇáúÍóÇÌóÉö. æóÅöÐóÇ ßóÇäóÊö ÇáúÂíóÉõ äóÇÒöáóÉð íóæúãó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó¡ ßóãóÇ íõÑúæóì Úóäú ãõÌóÇåöÏò¡ ÝóÅößúãóÇáõ ÇáÏøöíäö ÅößúãóÇáõ ÈóÞöíøóÉö ãóÇ ßóÇäõæÇ ãóÍúÑõæãöíäó ãöäúåõ ãöäú ÞóæóÇÚöÏö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÅöÐö ÇáúÅöÓúáóÇãõ ÞóÏú ÝõÓøöÑó Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÈöãóÇ íóÔúãóáõ ÇáúÍóÌøó¡ ÅöÐú ÞóÏú ãóßøóäóåõãú íóæúãóÆöÐò(6/105)
ãöäú ÃóÏóÇÁö ÍóÌøöåöãú Ïõæäó ãõÚóÇÑöÖò¡ æóÞóÏú ßóãõáó ÃóíúÖðÇ ÓõáúØóÇäõ ÇáÏøöíäö ÈöÏõÎõæáö ÇáÑøóÓõæáö Åöáóì ÇáúÈóáóÏö ÇáøóÐöí ÃóÎúÑóÌõæåõ ãöäúåõ¡ æóãóßøóäóåõ ãöäú ÞóáúÈö ÈöáóÇÏö ÇáúÚóÑóÈö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáÏøöíäö Ïöíäõ ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÅöÖóÇÝóÊõåõ Åöáóì ÖóãöíÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó áöÊóÔúÑöíÝöåöãú ÈöÐóáößó.
æóáóÇ íóÕöÍøõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáÏøöíäö ÇáúÞõÑúÂäó: áöÃóäøó ÂíóÇÊò ßóËöíÑóÉð äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóÍóÓúÈõßó ãöäú Ðóáößó ÈóÞöíøóÉõ ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö æóÂíóÉõ ÇáúßóáóÇáóÉö¡ ÇáøóÊöí Ýöí ÂÎöÑö ÇáäøöÓóÇÁö¡ Úóáóì ÇáúÞóæúáö ÈöÃóäøóåóÇ ÂÎöÑõ ÂíóÉò äóÒóáóÊú¡ æóÓõæÑóÉõ ÅöÐÇ ÌÇÁó äóÕúÑõ Çááøóåö [ÇáäøóÕúÑ: 1] ßóÐóáößó¡ æóÞóÏú ÚóÇÔó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈóÚúÏó äõÒõæáö ÂíóÉö Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú äóÍúæðÇ ãöäú ÊöÓúÚöíäó íóæúãðÇ¡ íõæÍóì Åöáóíúåö. æóãóÚúäóì (Çáúíóæúãó) Ýöí Þóæúáöåö: Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú äóÙöíÑõ ãóÚúäóÇåõ Ýöí Þóæúáöåö: Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú.
æóÞóæúáõåõ: æóÃóÊúãóãúÊõ Úóáóíúßõãú äöÚúãóÊöí ÅöÊúãóÇãõ ÇáäøöÚúãóÉö: åõæó ÎõáõæÕõåóÇ ãöãøóÇ íõÎóÇáöØõåóÇ: ãöäó ÇáúÍóÑóÌö¡ æóÇáÊøóÚóÈö. æóÙóÇåöÑõåõ Ãóäøó ÇáúÌõãúáóÉó ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì ÌõãúáóÉö ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú Ýóíóßõæäõ ãõÊóÚóáøöÞðÇ áöáÙøóÑúÝö æóåõæó Çáúíóæúãõ¡ Ýóíóßõæäõ ÊóãóÇãõ ÇáäøöÚúãóÉö ÍóÇÕöáðÇ íóæúãó äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóÅöÊúãóÇãõ åóÐöåö ÇáäøöÚúãóÉö åõæó ÒóæóÇáõ ãóÇ ßóÇäõæÇ íóáúÞóæúäóåõ ãöäó ÇáúÎóæúÝö Ýóãóßøóäóåõãú ãä ÇáúÍóÌ Âãíä¡ ãõÄúãöäöíäó¡ ÎóÇáöÕöíäó¡ æóØóæøóÚó Åöáóíúåöãú ÃóÚúÏóÇÁóåõãú íóæúãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö¡ æóÞóÏú ßóÇäõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ Ýöí äöÚúãóÉò ÝóÃóÊóãøóåóÇ Úóáóíúåöãú¡ ÝóáöÐóáößó ÞóíøóÏó ÅöÊúãóÇãó ÇáäøöÚúãóÉö ÈöÐóáößó Çáúíóæúãö¡ áöÃóäøóåõ ÒóãóÇäõ ÙõåõæÑö åóÐóÇ ÇáúÅöÊúãóÇãö: ÅöÐö ÇáúÂíóÉõ äóÇÒöáóÉñ íóæúãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Úóáóì ÃóÕóÍøö ÇáúÃóÞúæóÇáö¡ ÝóÅöäú ßóÇäóÊú äóÒóáóÊú íóæúãó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÞóæúáõ ÈöÐóáößó ÖóÚöíÝðÇ¡ ÝóÊóãóÇãõ ÇáäøöÚúãóÉö Ýöíåö Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó: Ãóäú ãóßøóäóåõãú ãöäú ÃóÔóÏøö ÃóÚúÏóÇÆöåöãú¡ æóÃóÍúÑóÕöåöãú Úóáóì ÇÓúÊöÆúÕóÇáöåöãú¡ áóßöäú
íõäóÇßöÏõåõ Þóæúáõåõ: ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú ÅöáøóÇ Úóáóì ÊóÃúæöíáóÇÊò ÈóÚöíÏóÉò.
æóÙóÇåöÑõ ÇáúÚóØúÝö íóÞúÊóÖöí: Ãóäøó ÊóãóÇãó ÇáäøöÚúãóÉö ãöäøóÉñ ÃõÎúÑóì ÛóíúÑõ ÅößúãóÇáö ÇáÏøöíäö¡(6/106)
æóåöíó äöÚúãóÉõ ÇáäøóÕúÑö¡ æóÇáúÃõÎõæøóÉö¡ æóãóÇ äóÇáõæåõ ãöäó ÇáúãóÛóÇäöãö¡ æóãöäú ÌõãúáóÊöåóÇ ÅößúãóÇáõ ÇáÏøöíäö¡ Ýóåõæó ÚóØúÝñ ÚóÇãøñ Úóáóì ÎóÇÕøò. æóÌóæøóÒõæÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáäøöÚúãóÉö ÇáÏøöíäó¡ æóÅöÊúãóÇãõåóÇ åõæó ÅößúãóÇáõ ÇáÏøöíäö¡ Ýóíóßõæäõ ãõÝóÇÏõ ÇáúÌõãúáóÊóíúäö æóÇÍöÏðÇ¡ æóíóßõæäõ ÇáúÚóØúÝõ áöãõÌóÑøóÏö ÇáúãõÛóÇíóÑóÉö Ýöí ÕöÝóÇÊö ÇáÐøóÇÊö¡ áöíõÝöíÏó Ãóäøó ÇáÏøöíäó äöÚúãóÉñ æóÃóäøó ÅößúãóÇáóåõ ÅöÊúãóÇãñ áöáäøöÚúãóÉö ÝóåóÐóÇ ÇáúÚóØúÝõ ßóÇáøóÐöí Ýöí Þóæúáö ÇáÔøóÇÚöÑö ÃóäúÔóÏóåõ ÇáúÝóÑøóÇÁõ Ýöí «ãóÚóÇäöí ÇáúÞõÑúÂäö» :
Åöáóì Çáúãóáößö ÇáúÞóÑóãö æóÇÈúäö ÇáúåõãóÇ ... ãö æóáóíúËö ÇáúßóÊöíÈóÉö Ýöí ÇáúãõÒúÏóÍóãú
æóÞóæúáõåõ: æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð ÇáÑøöÖóì ÈöÇáÔøóíúÁö ÇáÑøõßõæäõ Åöáóíúåö æóÚóÏóãõ ÇáäøóÝúÑóÉö ãöäúåõ¡ æóíõÞóÇÈöáõåõ ÇáÓøõÎúØõ: ÝóÞóÏú íóÑúÖóì ÃóÍóÏñ ÔóíúÆðÇ áöäóÝúÓöåö ÝóíóÞõæáõ: ÑóÖöíÊõ ÈößóÐóÇ¡ æóÞóÏú íóÑúÖóì ÔóíúÆðÇ áöÛóíúÑöåö¡ Ýóåõæó ÈöãóÚúäóì ÇÎúÊöíóÇÑöåö áóåõ¡ æóÇÚúÊöÞóÇÏöåö ãõäóÇÓóÈóÊöåö áóåõ¡ ÝóíõÚóÏøóì ÈöÇááøóÇãö: áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì Ãóäøó ÑöÖóÇåõ áöÃóÌúáö ÛóíúÑöåö¡ ßóãóÇ ÊóÞõæáõ: ÇÚúÊóÐóÑúÊõ áóåõ.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö «Åöäøó Çááøóåó íóÑúÖóì áóßõãú ËóáóÇËðÇ»
¡ æóßóÐóáößó åõäóÇ¡ ÝóáöÐóáößó ÐóßóÑó Þóæúáóåõ: áóßõãú æóÚõÏøöíó ÑóÖöíÊõ Åöáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈöÏõæäö ÇáúÈóÇÁö. æóÙóÇåöÑõ ÊóäóÇÓõÞö ÇáúãóÚúØõæÝóÇÊö: Ãóäøó ÌõãúáóÉó ÑóÖöíÊõ ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì ÇáúÌõãúáóÊóíúäö ÇááøóÊóíúäö ÞóÈúáóåóÇ¡ æóÃóäøó ÊóÚóáøõÞó ÇáÙøóÑúÝö ÈöÇáúãóÚúØõæÝö Úóáóíúåö ÇáúÃóæøóáö ÓóÇÑó Åöáóì ÇáúãóÚúØõæÝóíúäö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÚúäóì: æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáóÇãó ÏöíäðÇ Çáúíóæúãó. æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäó ÑöÖóì ÇáúÅöÓúáóÇãö ÏöíäðÇ áöáúãõÓúáöãöíäó ËóÇÈöÊðÇ Ýöí Úöáúãö Çááøóåö Ðóáößó Çáúíóæúãó æóÞóÈúáóåõ¡ ÊóÚóíøóäó ÇáÊøóÃúæöíáõ Ýöí ÊóÚúáöíÞö Ðóáößó ÇáÙøóÑúÝö Èö ÑóÖöíÊõ ÝóÊóÃóæøóáóåõ ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÈöÃóäøó ÇáúãóÚúäóì: ÂÐóäúÊõßõãú ÈöÐóáößó Ýöí åóÐóÇ Çáúíóæúãö¡ Ãóíú ÃóÚúáóãúÊõßõãú: íóÚúäöí Ãóíú åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáõ ãõÓúÊóÝóÇÏñ ãöäú Þóæúáöåö Çáúíóæúãó¡ áöÃóäøó ÇáøóÐöí ÍóÕóáó Ýöí Ðóáößó Çáúíóæúãö åõæó ÅöÚúáóÇäõ Ðóáößó¡ æóÇáúÅöíÐóÇäõ Èöåö¡ áóÇ ÍõÕõæáó ÑöÖóì Çááøóåö Èöåö ÏöíäðÇ áóåõãú íóæúãóÆöÐò¡ áöÃóäøó ÇáÑøöÖóì Èöåö ÍóÇÕöáñ ãöäú ÞóÈúáõ¡ ßóãóÇ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö ÂíóÇÊñ ßóËöíÑóÉñ ÓóÇÈöÞóÉñ áöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö. ÝóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäøó «ÑóÖöíÊõ» ãóÌóÇÒñ Ýöí ãóÚúäóì «ÃóÐóäúÊõ» áöÚóÏóãö ÇÓúÊöÞóÇãóÉö Ðóáößó: áöÃóäøóåõ íóÒõæáõ ãöäúåõ ãóÚúäóì ÇÎúÊöíóÇÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö áóåõãú¡ æóåõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ¡ æóáöÃóäøóåõ áóÇ íóÕúáõÍõ áöáÊøóÚóÏøöí Åöáóì Þóæúáöåö: ÇáúÅöÓúáÇãó. æóÅöÐóÇ ßóÇäó ßóÐóáößó ÝóÏóáóÇáóÉõ ÇáúÎóÈóÑö Úóáóì ãóÚúäóì ÇáúÅöíÐóÇäö ãöäú ÏóáóÇáóÊöåö Úóáóì áóÇÒöãò ãöäú áóæóÇÒöãö ãóÚúäóÇåõ ÈöÇáúÞóÑöíäóÉö ÇáúãõÚóíøóäóÉö¡ Ýóíóßõæäõ ãöäó ÇáúßöäóÇíóÉö Ýöí ÇáÊøóÑúßöíÈö. æóáóæú ÔóÇÁó ÃóÍóÏñ Ãóäú íóÌúÚóáó(6/107)
åóÐóÇ ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúÎóÈóÑö Ýöí áóÇÒöãö ÇáúÝóÇÆöÏóÉö¡ ÝóßóãóÇ ÇÓúÊõÚúãöáó ÇáúÎóÈóÑõ ßóËöíÑðÇ Ýöí ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ßóæúäö ÇáúãõÎúÈöÑö ÚóÇáöãðÇ Èöåö¡ ÇÓúÊõÚúãöáó åõäóÇ Ýöí ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇáúÅöÚúáóÇãö æóÅöÚúáóÇäöåö.
æóÞóÏú íóÏõáøõ Þóæúáõåõ: æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð Úóáóì Ãóäøó åóÐóÇ ÇáÏøöíäó Ïöíäñ ÃóÈóÏöíøñ: áöÃóäøó
ÇáÔøóíúÁó ÇáúãõÎúÊóÇÑó ÇáúãõÏøóÎóÑó áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ ÃóäúÝóÓó ãóÇ ÃõÙúåöÑó ãöäó ÇáúÃóÏúíóÇäö¡ æóÇáúÃóäúÝóÓõ áóÇ íõÈúØöáõåõ ÔóíúÁñ ÅöÐú áóíúÓó ÈóÚúÏóåõ ÛóÇíóÉñ¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÂíóÉõ ãõÔöíÑóÉð Åöáóì Ãóäøó äóÓúÎó ÇáúÃóÍúßóÇãö ÞóÏö ÇäúÊóåóì.
Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò ÛóíúÑó ãõÊóÌÇäöÝò áöÅöËúãò ÝóÅöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ.
æõÌõæÏõ ÇáúÝóÇÁö Ýöí ÕóÏúÑö åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉö¡ ãóÚó ÚóÏóãö ãõäóÇÓöÈóÉö ãóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÝóÇÁö áóãóÇ æóáöíóÊúåõ¡ íõÚóíøöäõ Ãóäú Êóßõæäó ãõÊøóÕöáóÉð ÈöÈóÚúÖö ÇáúÂíö ÇáøóÊöí ÓóÈóÞóÊú¡ æóÞóÏú ÌóÚóáóåóÇ ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ãõÑúÊóÈöØóÉð ÈöÂíóÉö ÊóÍúÑöíãö ÇáúãóíúÊóÉö æóãóÇ ÚõØöÝó ÚóáóíúåóÇ ãöäó ÇáúãóÃúßõæáóÇÊö¡ ãöäú ÛóíúÑö ÊóÚóÑøõÖò Ýöí ßóáóÇãöåöãú Åöáóì ÇäúÊöÙóÇãö äóÙúãö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãóÚó ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ. æóÞóÏö ÇäúÝóÑóÏó ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÈöÈóíóÇäö Ðóáößó ÝóÌóÚóáó ãóÇ Èóíúäó Ðóáößó ÇÚúÊöÑóÇÖðÇ.
æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøóåõ íóÚúäöí ÈöÇÊøöÕóÇáö åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉö ÈöãóÇ ÞóÈúáóåóÇ: ÇÊøöÕóÇáó ÇáúßóáóÇãö ÇáäøóÇÔöÆö Úóäú ßóáóÇãò ÞóÈúáóåõ¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÝóÇÁõ ÚöäúÏóåõ áöáúÝóÕöíÍóÉö¡ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÊóÖóãøóäóÊö ÇáúÂíóÇÊõ ÊóÍúÑöíãó ßóËöíÑò ãöãøóÇ ßóÇäõæÇ íóÞúÊóÇÊõæäóåõ¡ æóÞóÏú ßóÇäóÊú ÈöáóÇÏõ ÇáúÚóÑóÈö ÞóáöíáóÉó ÇáúÃóÞúæóÇÊö¡ ãõÚóÑøóÖóÉð áöáúãóÎúãóÕóÉö: ÚöäúÏó ÇäúÍöÈóÇÓö ÇáúÃóãúØóÇÑö¡ Ãóæú Ýöí ÔöÏøóÉö ßóáóÈö ÇáÔøöÊóÇÁö¡ Ýóáóãú íóßõäú ÚöäúÏóåõãú ãöäú ÕõäõæÝö ÇáúÃóØúÚöãóÉö ãóÇ íóÚúÊóÇÖõæäó ÈöÈóÚúÖöåö Úóäú ÈóÚúÖò¡ ßóãóÇ ØóÝóÍóÊú Èöåö ÃóÞúæóÇáõ ÔõÚóÑóÇÆöåöãú.
ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú íóßõæäó ÊóÍúÑöíãõ ßóËöíÑò ãöäú ãõÚúÊóÇÏö ØóÚóÇãöåöãú ãõÄúÐöäðÇ ÈöÊóæóÞøõÚò ãöäúåõãú Ãóäú íõÝúÖöíó Ðóáößó Åöáóì ÇãúÊöÏóÇÏö íóÏö ÇáúåóáóÇßö Åöáóíúåöãú ÚöäúÏó ÇáúãóÎúãóÕóÉö¡ ÝóäóÇÓóÈó Ãóäú(6/108)
íõÝúÕöÍó Úóäú åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö ÇáúãõÚúÑöÈö Úóäú ÃóÍúæóÇáöåöãú ÈöÊóÞúÏöíÑö: ÝóÅöäú ÎóÔöíÊõãõ ÇáúåóáóÇßó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò Ýóãóäõ ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò ÇáúÎó. æóáóÇ ÊóÕúáõÍõ ÇáúÝóÇÁõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö áöáúÚóØúÝö: ÅöÐú áóíúÓó Ýöí ÇáúÌõãóáö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö ãöäú Ìõãóáö ÇáÊøóÍúÑöíãö ãóÇ íóÕúáõÍõ áöÚóØúÝö «ãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò» Úóáóíúåö.
æóÇáúÃóÍúÓóäõ ÚöäúÏöí Ãóäú íóßõæäó ãóæúÞöÚõ Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò ãõÊøóÕöáðÇ ÈöÞóæúáöåö: æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð¡ ÇÊøöÕóÇáó ÇáúãóÚúØõæÝö ÈöÇáúãóÚúØõæÝö Úóáóíúåö¡ æóÇáúÝóÇÁõ áöáÊøóÝúÑöíÚö: ÊóÝúÑöíÚö ãöäøóÉò ÌõÒúÆöíøóÉò Úóáóì ãöäøóÉò ßõáøöíøóÉò¡ æóÐóáößó Ãóäøó Çááøóåó ÇãúÊóäøó Ýöí åóÐöåö ÇáúÌõãóáö ÇáËøóáóÇËö ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö ËóáóÇËó ãóÑøóÇÊò: ãóÑøóÉð ÈöæóÕúÝöåö Ýöí Þóæúáöåö Ïöíäößõãú¡ æóãóÑøóÉð ÈöÇáúÚõãõæãö ÇáÔøóÇãöáö áóåõ Ýöí Þóæúáöåö: äöÚúãóÊöí¡ æóãóÑøóÉð ÈöÇÓúãöåö Ýöí Þóæúáöåö: ÇáúÅöÓúáÇãó ÝóÞóÏú ÊóÞóÑøóÑó Èóíúäóåõãú: Ãóäøó ÇáúÅöÓúáóÇãó ÃóÝúÖóáõ ÕöÝóÇÊöåö ÇáÓøóãóÇÍóÉõ æóÇáÑøöÝúÞõ¡ ãöäú ÂíóÇÊò ßóËöíÑóÉò ÞóÈúáó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ ÝóáóãøóÇ Úóáøóãóåõãú íõæÌóÓõæäó ÎöíÝóÉó ÇáúÍóÇÌóÉö Ýöí ÇáúÃóÒóãóÇÊö ÈóÚúÏó ÊóÍúÑöíãö ãóÇ ÍõÑøöãó Úóáóíúåöãú ãöäó ÇáúãóØúÚõæãóÇÊö¡ æóÃóÚúÞóÈó Ðóáößó ÈöÇáúãöäøóÉö Ëõãøó ÃóÒóÇáó ÚóÞöÈó Ðóáößó ãóÇ ÃóæúÌóÓõæåõ ãöäú äõÝõæÓöåöãú ÈöÞóæúáöåö: Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó ÇáúÎó ÝóäóÇÓóÈó Ãóäú ÊõÚúØóÝó åóÇÊöåö ÇáÊøóæúÓöÚóÉõ¡ æóÊõÝóÑøóÚó Úóáóì Þóæúáöåö: æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð æóÊõÚóÞøóÈó ÇáúãöäøóÉõ ÇáúÚóÇãøóÉõ ÈöÇáúãöäøóÉö ÇáúÎóÇÕøóÉö.
æóÇáöÇÖúØöÑóÇÑõ: ÇáúæõÞõæÚõ Ýöí ÇáÖøóÑõæÑóÉö¡ æóÝöÚúáõåõ ÛóáóÈó Úóáóíúåö ÇáúÈöäóÇÁõ áöáúãóÌúåõæáö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ëõãøó ÃóÖúØóÑøõåõ Åöáì ÚóÐÇÈö ÇáäøóÇÑö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [126] .
æóÇáúãóÎúãóÕóÉõ: ÇáúãóÌóÇÚóÉõ¡ ÇÔúÊõÞøóÊú ãöäó ÇáúÎóãúÕö æóåõæó ÖõãõæÑõ ÇáúÈóØúäö¡ áöÃóäøó ÇáúÌõæÚó íõÖúãöÑõ ÇáúÈõØõæäó¡
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö «ÊóÛúÏõæ ÎãÇÕÇ ÝÊÑæÍ ÈöØóÇäðÇ»
. æóÇáÊøóÌóÇäõÝõ: ÇáÊøóãóÇíõáõ¡ æóÇáúÌóäóÝõ: Çáúãóíúáõ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Ýóãóäú ÎÇÝó ãöäú ãõæÕò ÌóäóÝÇð [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 182] ÇáúÂíóÉó. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõ ÇÖúØõÑøó ÛóíúÑó ãóÇÆöáò Åöáóì ÇáúÍóÑóÇãö ãöäú ÃóÎúÐö ÃóãúæóÇáö ÇáäøóÇÓö¡ Ãóæú ãöäú ãõÎóÇáóÝóÉö ÇáÏøöíäö. æóåóÐöåö ÍóÇáñ ÞõÕöÏó ÈöåóÇ ÖóÈúØõ ÍóÇáóÉö ÇáöÇÖúØöÑóÇÑö Ýöí ÇáúÅöÞúÏóÇãö æóÇáúÅöÍúÌóÇãö¡ ÝóáóÇ íõÞúÏöãõ Úóáóì Ãóßúáö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÅöÐóÇ ßóÇäó ÑóÇÆöãðÇ ÈöÐóáößó ÊóäóÇæóáóåóÇ ãóÚó ÖóÚúÝö ÇáöÇÍúÊöíóÇÌö¡ æóáóÇ íóÍúÌöãõ Úóäú ÊóäóÇæõáöåóÇ ÅöÐóÇ ÎóÔöíó Ãóäú(6/109)
íóÓúÃóáõæäóßó ãóÇÐóÇ ÃõÍöáøó áóåõãú Þõáú ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈóÇÊõ æóãóÇ ÚóáøóãúÊõãú ãöäó ÇáúÌóæóÇÑöÍö ãõßóáøöÈöíäó ÊõÚóáøöãõæäóåõäøó ãöãøóÇ Úóáøóãóßõãõ Çááøóåõ ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú æóÇÐúßõÑõæÇ ÇÓúãó Çááøóåö Úóáóíúåö æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÓóÑöíÚõ ÇáúÍöÓóÇÈö (4)
íóÊóäóÇæóáó ãóÇ Ýöí ÃóíúÏöí ÇáäøóÇÓö ÈöÇáúÛóÕúÈö æóÇáÓøóÑöÞóÉö¡ æóåóÐóÇ ÈöãóäúÒöáóÉö Þóæúáöåö: Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó ÛóíúÑó ÈÇÛò æóáÇ ÚÇÏò [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 173] ¡ Ãóíú ÛóíúÑó ÈóÇÛò æóáóÇ ÚóÇÏò Úóáóì ÇáäøóÇÓö æóáóÇ Úóáóì ÃóÍúßóÇãö ÇáÏøöíäö.
æóæóÞóÚó Þóæúáõåõ: «ÝóÅöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ» ãõÛúäöíðÇ Úóäú ÌóæóÇÈö ÇáÔøóÑúØö áöÃóäøóåõ ßóÇáúÚöáøóÉö áóåõ¡ æóåöíó Ïóáöíáñ Úóáóíúåö¡ æóÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁõ ÈöãöËúáöåö ßóËöíÑñ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö æóÝöí ÇáúÞõÑúÂäö. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò ÛóíúÑó ãõÊóÌóÇäöÝò áöÅöËúãò Ýóáóåõ ÊóäóÇæõáõ Ðóáößó Åöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Ýöí ÇáúÂíóÉö äóÙöíÑóÊöåóÇ Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó ÛóíúÑó ÈÇÛò æóáÇ ÚÇÏò ÝóáÇ ÅöËúãó Úóáóíúåö Åöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 173] .
[4]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 4]
íóÓúÆóáõæäóßó ãóÇÐóÇ ÃõÍöáøó áóåõãú Þõáú ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ æóãÇ ÚóáøóãúÊõãú ãöäó ÇáúÌóæÇÑöÍö ãõßóáøöÈöíäó ÊõÚóáøöãõæäóåõäøó ãöãøóÇ Úóáøóãóßõãõ Çááøóåõ ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú æóÇÐúßõÑõæÇ ÇÓúãó Çááøóåö Úóáóíúåö æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÓóÑöíÚõ ÇáúÍöÓÇÈö (4)
íóÓúÆóáõæäóßó ãóÇÐóÇ ÃõÍöáøó áóåõãú Þõáú ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ.
Åöäú ßóÇäó ÇáäøóÇÓõ ÞóÏú ÓóÃóáõæÇ ÚóãøóÇ ÃõÍöáøó áóåõãú ãöäó ÇáúãóØúÚõæãóÇÊö ÈóÚúÏó Ãóäú ÓóãöÚõæÇ ãóÇ ÍõÑøöãó Úóáóíúåöãú Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö¡ Ãóæú ÞóÈúáó Ãóäú íóÓúãóÚõæÇ Ðóáößó¡ æóÃõÑöíÏó ÌóæóÇÈõåõãú Úóäú ÓõÄóÇáöåöãõ ÇáúÂäó¡ ÝóÇáúãõÖóÇÑöÚõ ãõÓúÊóÚúãóáñ áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÊóÌóÏøõÏö ÇáÓøõÄóÇáö¡ Ãóíú ÊóßóÑøõÑöåö Ãóæú ÊóæóÞøõÚö ÊóßóÑøõÑöåö. æóÚóáóíúåö ÝóæóÌúåõ ÝÕá ÌãáóÉ íóÓúÆóáõæäóßó ÃóäøóåóÇ ÇÓúÊöÆúäóÇÝ ÈíÇäíø äÇÔìÁ Úóäú ÌõãúáóÉö ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] æóÞóæúáöåö:
Ýóãóäö ÇÖúØõÑøó Ýöí ãóÎúãóÕóÉò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] Ãóæú åöíó ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ: áöáöÇäúÊöÞóÇáö ãöäú ÈóíóÇäö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö Åöáóì ÈóíóÇäö ÇáúÍóáóÇáö ÈöÇáÐøóÇÊö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáÓøõÄóÇáõ áóãú íóÞóÚú¡ æóÅöäøóãóÇ ÞõÕöÏó Èöåö ÊóæóÞøõÚõ ÇáÓøõÄóÇáö¡ ßóÃóäøóåõ Þöíáó: Åöäú ÓóÃóáõæßó¡ ÝóÇáúÅöÊúíóÇäõ ÈöÇáúãõÖóÇÑöÚö ÈöãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö áöÊóæóÞøõÚö Ãóäú íóÓúÃóáó ÇáäøóÇÓõ
Úóäú ÖóÈúØö ÇáúÍóáóÇáö¡ áöÃóäøóåõ ãöãøóÇ ÊóÊóæóÌøóåõ ÇáäøõÝõæÓõ Åöáóì ÇáúÅöÍóÇØóÉö Èöåö¡ æóÅöáóì ãóÚúÑöÝóÉö ãóÇ ÚóÓóì Ãóäú íóßõæäó ÞóÏú ÍõÑøöãó Úóáóíúåöãú ãöäú ÛóíúÑö ãóÇ ÚõÏøöÏó áóåõãú Ýöí ÇáúÂíóÇÊö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ýöí ãóæóÇÖöÚó ãöãøóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ ãöäúåóÇ Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: íóÓúÆóáõæäóßó Úóäö ÇáúÃóåöáøóÉö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [189] : Ãäø ÕöíÛóÉ íóÓúÆóáõæäóßó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÊóÍúÊóãöáõ ÇáúÃóãúÑóíúäö. ÝóÚóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáúÃóæøóáö íóßõæäõ ÇáúÌóæóÇÈõ ÞóÏú ÍóÕóáó ÈöÈóíóÇäö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÃóæøóáðÇ Ëõãøó ÈöÈóíóÇäö ÇáúÍóáóÇáö¡ Ãóæú ÈöÈóíóÇäö ÇáúÍóáóÇáö ÝóÞóØú¡ ÅöÐóÇ ßóÇäó(6/110)
ÈóíóÇäõ ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÓóÇÈöÞðÇ Úóáóì ÇáÓøõÄóÇáö¡ æóÚóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáËøóÇäöí ÞóÏú ÞõÕöÏó ÇáöÇåúÊöãóÇãõ ÈöÈóíóÇäö ÇáúÍóáóÇáö ÈöæóÌúåò ÌóÇãöÚò¡ ÝóÚóäóæúäó ÇáöÇåúÊöãóÇãó Èöåö ÈöÅöíÑóÇÏöåö ÈöÕöíÛóÉö ÇáÓøõÄóÇáö ÇáúãõäóÇÓöÈö áöÊóÞóÏøõãö ÐößúÑöåö.
æÇáØøóíøöÈÇÊõ ÕöÝóÉñ áöãóÍúÐõæÝò ãóÚúáõæãò ãöäó ÇáÓøöíóÇÞö¡ Ãóíö ÇáúÃóØúÚöãóÉõ ÇáØøóíøöÈóÉõ¡ æóåöíó ÇáúãóæúÕõæÝóÉõ ÈöÇáØøóíøöÈö¡ Ãóíö ÇáøóÊöí ØóÇÈóÊú. æóÃóÕúáõ ãóÚúäóì ÇáØøóíøöÈö ãóÚúäóì ÇáØøóåóÇÑóÉö æóÇáÒøóßóÇÁö æóÇáúæóÞúÚö ÇáúÍóÓóäö Ýöí ÇáäøóÝúÓö ÚóÇÌöáðÇ æóÂÌöáðÇ¡ ÝóÇáÔøóíúÁõ ÇáúãõÓúÊóáóÐøõ ÅöÐóÇ ßóÇäó æóÎöãðÇ áóÇ íõÓóãøóì ØóíøöÈðÇ: áöÃóäøóåõ íõÚúÞöÈõ ÃóáóãðÇ Ãóæú ÖõÑøðÇ¡ æóáöÐóáößó ßóÇäó ØóíøöÈõ ßõáøö ÔóíúÁò Ãóäú íóßõæäó ãöäú ÃóÍúÓóäö äóæúÚöåö æóÃóäúÝóÚöåö. æóÞóÏú ÃõØúáöÞó ÇáØøóíøöÈõ Úóáóì ÇáúãõÈóÇÍö ÔóÑúÚðÇ áöÃóäøó ÅöÈóÇÍóÉó ÇáÔøóÑúÚö ÇáÔøóíúÁó ÚóáóÇãóÉñ Úóáóì ÍõÓúäöåö æóÓóáóÇãóÊöåö ãöäó ÇáúãóÖóÑøóÉö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ßõáõæÇ ãöãøóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÍóáÇáðÇ ØóíøöÈÇð [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 168] . æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáØøóíøöÈóÇÊö Ýöí Þóæúáöåö:
ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ ãóÚúäóÇåóÇ ÇááøõÛóæöíøõ áöíóÕöÍøó ÅöÓúäóÇÏõ ÝöÚúáö ÃõÍöáøó ÅöáóíúåóÇ. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÔóíúÁñ ãöäú ãóÚúäóì ÇáØøóíøöÈö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ßõáõæÇ ãöãøóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÍóáÇáðÇ ØóíøöÈÇð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [168] ¡ æóíóÌöíÁõ ÔóíúÁñ ãöäúåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇáúÈóáóÏõ ÇáØøóíøöÈõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóÚúÑóÇÝö [58] .
æÇáØøóíøöÈÇÊõ æóÕúÝñ áöáúÃóØúÚöãóÉö ÞõÑöäó Èöåö Íõßúãõ ÇáÊøóÍúáöíáö¡ ÝóÏóáøó Úóáóì Ãóäøó ÇáØøóíøöÈó ÚöáøóÉõ ÇáÊøóÍúáöíáö¡ æóÃóÝóÇÏó Ãóäøó ÇáúÍóÑóÇãó ÖöÏøõåõ æóåõæó ÇáúÎóÈóÇÆöËõ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Ýöí ÂíóÉö ÇáúÃóÚúÑóÇÝö¡ Ýöí ÐßÑ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóíõÍöáøõ áóåõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊö æóíõÍóÑøöãõ Úóáóíúåöãõ ÇáúÎóÈÇÆöËó [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 157] .
æóÞÏ ÇÎúÊáÝÊ ÃóÞúæóÇáõ ÇáÓøóáóÝö Ýöí ÖóÈúØö æóÕúÝö ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÝóÚóäú ãóÇáößò: ÇáØøóíøöÈóÇÊõ ÇáúÍóáóÇáõ¡ æóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏõåõ Ãóäøó ÇáúÍöáøó åõæó ÇáúãõÄúÐöäõ ÈöÊóÍóÞøõÞö æóÕúÝö ÇáØøóíøöÈö Ýöí ÇáØøóÚóÇãö ÇáúãõÈóÇÍö¡ áöÃóäøó ÇáúæóÕúÝó ÇáØøóíøöÈó ÞóÏú íóÎúÝóì¡ ÝóÃóÎóÐó ãóÇáößñ ÈöÚóáóÇãóÊöåö æóåöíó ÇáúÍöáøõ ßóíúáóÇ íóßõæäó Þóæúáõåõ: ÇáØøóíøöÈÇÊõ ÍóæóÇáóÉð Úóáóì ãóÇ áóÇ íóäúÖóÈöØõ Èóíúäó ÇáäøóÇÓö ãöËúáó ÇáöÇÓúÊöáúÐóÇÐö¡ ÝóíóÊóÚóíøóäõ¡ ÅöÐóäú¡ Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ: ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ ÛóíúÑó ãõÑóÇÏò ãöäúåõ ÖóÈúØó ÇáúÍóáóÇáö¡ Èóáú ÃõÑöíÏó Èöåö ÇáöÇãúÊöäóÇäõ(6/111)
æóÇáúÅöÚúáóÇãõ ÈöÃóäøó ãóÇ ÃóÍóáøóåõ Çááøóåõ áóåõãú Ýóåõæó ØóíøöÈñ¡ ÅöÈúØóÇáðÇ áöãóÇ ÇÚúÊóÞóÏõæåõ Ýöí Òóãóäö ÇáÔøöÑúßö: ãöäú ÊóÍúÑöíãö ãóÇ áóÇ ãõæÌöÈó áöÊóÍúÑöíãöåö¡ æóÊóÍúáöíáö ãóÇ åõæó ÎóÈöíËñ. æóíóÏõáøõ áöÐóáößó ÊóßóÑøõÑõ ÐößúÑö ÇáØøóíøöÈóÇÊö ãóÚó ÐößúÑö ÇáúÍóáóÇáö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ ãöËúáó
Þóæúáöåö: Çáúíóæúãó ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 5] æóÞóæúáöåö Ýöí ÇáúÃóÚúÑóÇÝö [157] : æóíõÍöáøõ áóåõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊö æóíõÍóÑøöãõ Úóáóíúåöãõ ÇáúÎóÈÇÆöËó. æóÚóäö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö: ÇáØøóíøöÈóÇÊõ: ÇáúÍóáóÇáõ ÇáúãõÓúÊóáóÐøõ¡ Ýóßõáøõ ãõÓúÊóÞúÐóÑò ßóÇáúæóÒóÛö Ýóåõæó ãöäó ÇáúÎóÈóÇÆöËö ÍóÑóÇãñ. ÞóÇáó ÝóÎúÑõ ÇáÏøöíäö: ÇáúÚöÈúÑóÉõ Ýöí ÇáöÇÓúÊöáúÐóÇÐö æóÇáöÇÓúÊöØóÇÈóÉö ÈöÃóåúáö ÇáúãõÑõæÁóÉö æóÇáúÃóÎúáóÇÞö ÇáúÌóãöíáóÉö¡ ÝóÅöäøó Ãóåúáó ÇáúÈóÇÏöíóÉö íóÓúÊóØúíöÈõæäó Ãóßúáó ÌóãöíÚö ÇáúÍóíóæóÇäóÇÊö¡ æóÊóÊóÃóßøóÏõ ÏóáóÇáóÉõ åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÎóáóÞó áóßõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚÇð [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 29] ÝóåóÐóÇ íóÞúÊóÖöí ÇáÊøóãóßøõäó ãöäó ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö Èößõáøö ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÏóÎóáóåõ ÇáÊøóÎúÕöíÕõ ÈöÍõÑúãóÉö ÇáúÎóÈóÇÆöËö¡ ÝóÕóÇÑó åóÐóÇ ÃóÕúáðÇ ßóÈöíÑðÇ Ýöí ãóÚúÑöÝóÉö ãóÇ íóÍöáøõ æóíóÍúÑõãõ ãöäó ÇáúÃóØúÚöãóÉö. ãöäúåóÇ Ãóäøó áóÍúãó ÇáúÎóíúáö ãõÈóÇÍñ ÚöäúÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó: áóíúÓó ÈöãõÈóÇÍò. ÍõÌøóÉõ ÇáÔøóÇÝöÚöíøö Ãóäøóåõ ãõÓúÊóáóÐøñ ãõÓúÊóØóÇÈñ¡ æóÇáúÚöáúãõ ÈöÐóáößó ÖóÑõæÑöíøñ¡ æóÅöÐóÇ ßóÇäó ßóÐóáößó æóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó ÍóáóÇáðÇ¡ áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ.
æóÝöí «ÔóÑúÍö ÇáúåöÏóÇíóÉö» Ýöí ÇáúÝöÞúåö ÇáúÍóäóÝöíøö áöãõÍóãøóÏò ÇáúßóÇßöíøö «Ãóäøó ãóÇ ÇÓúÊóØóÇÈóåõ ÇáúÚóÑóÈõ ÍóáóÇáñ¡ áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóíõÍöáøõ áóåõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊö [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 157] ¡ æóãóÇ ÇÓúÊóÎúÈóËóåõ ÇáúÚóÑóÈõ ÍóÑóÇãñ¡ áöÞóæúáöåö: æóíõÍóÑøöãõ Úóáóíúåöãõ ÇáúÎóÈÇÆöËó [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 157] . æóÇáøóÐöíäó ÊõÚúÊóÈóÑõ ÇÓúÊöØóÇÈóÊõåõãú Ãóåúáõ ÇáúÍöÌóÇÒö ãöäú Ãóåúáö ÇáúÃóãúÕóÇÑö¡ áöÃóäøó ÇáúÞõÑúÂäó ÃõäúÒöáó Úóáóíúåöãú æóÎõæØöÈõæÇ Èöåö¡ æóáóãú íõÚúÊóÈóÑú Ãóåúáõ ÇáúÈóæóÇÏöí áöÃóäøóåõãú íóÃúßõáõæäó ãóÇ íóÌöÏõæäó áöáÖøóÑõæÑóÉö æóÇáúãóÌóÇÚóÉö. æóãóÇ íõæÌóÏõ Ýöí ÃóãúÕóÇÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöãøóÇ áóÇ íóÚúÑöÝõåõ Ãóåúáõ ÇáúÍöÌóÇÒö ÑõÏøó Åöáóì ÃóÞúÑóÈö ãóÇ íõÔúÈöåõåõ Ýöí ÇáúÍöÌóÇÒö Çå. æóÝöíåö ãöäó ÇáÊøóÍóßøõãö Ýöí ÊóÍúßöíãö ÚóæóÇÆöÏö ÈóÚúÖö ÇáúÃõãøóÉö Ïõæäó ÈóÚúÖò ãóÇ áóÇ íõäóÇÓöÈõ ÇáÊøóÔúÑöíÚó ÇáúÚóÇãøó¡ æóÞóÏö ÇÓúÊóÞúÐóÑó Ãóåúáõ ÇáúÍöÌóÇÒö áóÍúãó ÇáÖøóÈøö ÈöÔóåóÇÏóÉ
Þóæúáå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÍóÏöíËö ÎóÇáöÏö Èúäö ÇáúæóáöíÏö: «áóíúÓó åõæó ãöäú ÃóÑúÖö Þóæúãöí ÝóÃóÌöÏõäöí ÃóÚóÇÝõåõ»
æóãóÚó Ðóáößó áóãú íõÍóÑøöãúåõ Úóáóì ÎóÇáöÏò.
æóÇáøóÐöí íóÙúåóÑõ áöí: Ãóäøó Çááøóåó ÞóÏú äóÇØó ÅöÈóÇÍóÉó ÇáúÃóØúÚöãóÉö ÈöæóÕúÝö ÇáØøóíøöÈö ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú íóßõæäó Ðóáößó ãóäúÙõæÑðÇ Ýöíåö Åöáóì ÐóÇÊö ÇáØøóÚóÇãö¡ æóåõæó Ãóäú íóßõæäó ÛóíúÑó ÖóÇÑøò æóáóÇ ãõÓúÊóÞúÐóÑò æóáóÇ ãõäóÇÝò áöáÏøöíäö¡ æóÃóãóÇÑóÉõ ÇÌúÊöãóÇÚö åóÐöåö ÇáúÃóæúÕóÇÝö Ãóäú áóÇ íõÍóÑøöãóåõ(6/112)
ÇáÏøöíäõ¡ æóÃóäú íóßõæäó ãóÞúÈõæáðÇ ÚöäúÏó ÌõãúåõæÑö ÇáúãõÚúÊóÏöáöíäó ãöäó ÇáúÈóÔóÑö¡ ãöäú ßõáøö ãóÇ íóÚõÏøõåõ ÇáúÈóÔóÑõ ØóÚóÇãðÇ ÛóíúÑó ãõÓúÊóÞúÐóÑò¡ ÈöÞóØúÚö ÇáäøóÙóÑö Úóäö ÇáúÚóæóÇÆöÏö æóÇáúãóÃúáõæÝóÇÊö¡ æóÚóäö ÇáØøóÈóÇÆöÚö ÇáúãõäúÍóÑöÝóÇÊö¡ æóäóÍúäõ äóÌöÏõ ÃóÕúäóÇÝó ÇáúÈóÔóÑö íóÊóäóÇæóáõ ÈóÚúÖõåõãú ÈóÚúÖó ÇáúãóÃúßõæáóÇÊö ãöäú ÍóíóæóÇäò æóäóÈóÇÊò¡ æóíóÊúÑõßõ ÈóÚúÖõåõãú Ðóáößó ÇáúÈóÚúÖó. Ýóãöäó ÇáúÚóÑóÈö ãóäú íóÃúßõáõ ÇáÖøóÈøó æóÇáúíóÑúÈõæÚó æóÇáúÞóäóÇÝöÐó¡ æóãöäúåõãú ãóäú áóÇ íóÃúßõáõåóÇ. æóãöäó ÇáúÃõãóãö ãóäú íóÃúßõáõ ÇáÖøóÝóÇÏöÚó æóÇáÓøóáóÇÍöÝó æóÇáÒøóæóÇÍöÝó æóãöäúåõãú ãóäú íóÊóÞóÐøóÑõ Ðóáößó. æóÃóåúáõ ãóÏöíäóÉö ÊõæäöÓó íóÃúÈóæúäó Ãóßúáó áóÍúãö ÃõäúËóì ÇáÖøóÃúäö æóáóÍúãö ÇáúãóÚúÒö¡ æóÃóåúáõ ÌóÒöíÑóÉö ÔóÑöíßò íóÓúÊóÌöíÏõæäó áóÍúãó ÇáúãóÚúÒö¡ æóÝöí Ãóåúáö ÇáÕøóÍóÇÑöí ÊõÓúÊóÌóÇÏõ áõÍõæãõ ÇáúÅöÈöáö æóÃóáúÈóÇäõåóÇ¡ æóÝöí Ãóåúáö ÇáúÍóÖóÑö ãóäú íóßúÑóåõ Ðóáößó¡ æóßóÐóáößó ÏóæóÇÈøõ ÇáúÈóÍúÑö æóÓóáóÇÍöÝõåõ æóÍóíøóÇÊõåõ. æóÇáÔøóÑöíÚóÉõ ãöäú
Ðóáößó ßõáøöåö ÝóáóÇ íóÞúÖöí ÝöíåóÇ ØóÈúÚõ ÝóÑöíÞò Úóáóì ÝóÑöíÞò. æóÇáúãõÍóÑøóãóÇÊõ ÝöíåóÇ ãöäó ÇáØøõÚõæãö ãóÇ íóÖõÑøõ ÊóäóÇæõáõåõ ÈöÇáúÈóÏóäö Ãóæö ÇáúÚóÞúáö ßóÇáÓøõãõæãö æóÇáúÎõãõæÑö æóÇáúãõÎóÏøöÑóÇÊö ßóÇáúÃóÝúíõæäö æóÇáúÍóÔöíÔóÉö ÇáúãõÎóÏøöÑóÉö¡ æóãóÇ åõæó äóÌóÓõ ÇáÐøóÇÊö ÈöÍõßúãö ÇáÔøóÑúÚö¡ æóãóÇ åõæó ãõÓúÊóÞúÐóÑñ ßÇáäÎÇãÉ æÐÑÞ ÇáØíæÈ æóÃóÑúæóÇËö ÇáäøóÚóÇãö¡ æóãóÇ ÚóÏóÇ Ðóáößó áóÇ ÊóÌöÏõ Ýöíåö ÖóÇÈöØðÇ áöáÊøóÍúÑöíãö ÅöáøóÇ ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÈöÃóÚúíóÇäöåóÇ æóãóÇ ÚóÏóÇåóÇ Ýóåõæó Ýöí ÞöÓúãö ÇáúÍóáóÇáö áöãóäú ÔóÇÁó ÊóäóÇæóáóåõ. æóÇáúÞóæúáõ ÈöÃóäøó ÈóÚúÖóåóÇ ÍóáóÇáñ Ïõæäó ÈóÚúÖò ÈöÏõæäö äóÕøò æóáóÇ ÞöíóÇÓò åõæó ãöäó ÇáúÞóæúáö Úóáóì Çááøóåö ÈöãóÇ áóÇ íóÚúáóãõåõ ÇáúÞóÇÆöáõ¡ ÝóãóÇ ÇáøóÐöí ÓóæøóÛó ÇáÙøóÈúíó æóÍóÑøóãó ÇáúÃóÑúäóÈó¡ æóãóÇ ÇáøóÐöí ÓóæøóÛó ÇáÓøóãóßóÉó æóÍóÑøóãó ÍóíøóÉó ÇáúÈóÍúÑö¡ æóãóÇ ÇáøóÐöí ÓóæøóÛó ÇáúÌóãóáó æóÍóÑøóãó ÇáúÝóÑóÓó¡ æóãóÇ ÇáøóÐöí ÓóæøóÛó ÇáÖøóÈøó æóÇáúÞõäúÝõÐó æóÍóÑøóãó ÇáÓøõáóÍúÝóÇÉó¡ æóãóÇ ÇáøóÐöí ÃóÍóáøó ÇáúÌóÑóÇÏó æóÍóÑøóãó ÇáúÍóáóÒõæäó¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó áóåõ äóÕøñ ÕóÍöíÍñ¡ Ãóæú äóÙóÑñ ÑóÌöíÍñ¡ æóãóÇ Óöæóì Ðóáößó Ýóåõæó ÑöíÍñ. æóÛóÑóÖõäóÇ ãöäú åóÐóÇ ÊóäúæöíÑõ ÇáúÈóÕóÇÆöÑö ÅöÐóÇ ÇÚúÊóÑóì ÇáÊøóÑóÏøõÏõ áöÃóåúáö ÇáäøóÙóÑö Ýöí ÅöäóÇØóÉö ÍóÙúÑò Ãóæú ÅöÈóÇÍóÉò ÈöãóÇ áóÇ äóÕøó Ýöíåö Ãóæú Ýöí ãóæóÇÞöÚö ÇáúãõÊóÔóÇÈöåóÇÊö.
æóãÇ ÚóáøóãúÊõãú ãöäó ÇáúÌóæÇÑöÍö ãõßóáøöÈöíäó ÊõÚóáøöãõæäóåõäøó ãöãøóÇ Úóáøóãóßõãõ Çááøóåõ ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú æóÇÐúßõÑõæÇ ÇÓúãó Çááøóåö Úóáóíúåö æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÓóÑöíÚõ ÇáúÍöÓÇÈö.(6/113)
íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÇáØøóíøöÈÇÊõ ÚóØúÝó ÇáúãõÝúÑóÏö¡ Úóáóì äöíøóÉö ãõÖóÇÝò ãóÍúÐõæÝò¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóÕóíúÏõ ãóÇ ÚóáøóãúÊõãú ãöäó ÇáúÌóæóÇÑöÍö¡ íóÏõáøõ Úóáóíúåö Þóæúáõåõ: ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú.
ÝóãóÇ ãóæúÕõæáóÉñ æóÝóÇÁõ ÝóßõáõæÇ áöáÊøóÝúÑöíÚö. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÚóØúÝó ÌõãúáóÉò Úóáóì ÌõãúáóÉò¡ æóÊóßõæäõ (ãóÇ) ÔóÑúØöíøóÉð æóÌóæóÇÈõ ÇáÔøóÑúØö ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó.
æóÎõÕøó ÈöÇáúÈóíóÇäö ãöäú Èóíúäö ÇáØøóíøöÈóÇÊö áöÃóäøó ØóíøöÈóåõ ÞóÏú íóÎúÝóì ãöäú ÌöåóÉö ÎóÝóÇÁö ãóÚúäóì ÇáÐøóßóÇÉö Ýöí ÌÑÍ ÇáÕøóíúÏ¡ áÇÓíãÇ ÕóíúÏõ ÇáúÌóæóÇÑöÍö¡ æóåõæó ãóÍóáøõ ÇáÊøóäúÈöíåö åõäóÇ ÇáúÎóÇÕøõ ÈöÕóíúÏö ÇáúÌóæóÇÑöÍö.
æóÓóíõÐúßóÑõ ÕóíúÏõ ÇáÑøöãóÇÍö æóÇáúÞóäúÕö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÊóäÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú æóÑöãÇÍõßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 94] æóÇáúãóÚúäóì: æóãóÇ ÃóãúÓóßó Úóáóíúßõãú ãóÇ ÚóáøóãúÊõãú ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö ÈóÚúÏó ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú áöÙõåõæÑö Ãóäú áóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÅöÈóÇÍóÉó Ãóßúáö ÇáúßöáóÇÈö æóÇáØøõíõæÑö ÇáúãõÚóáøóãóÉö.
æóÇáúÌóæóÇÑöÍõ: ÌóãúÚõ ÇáúÌóÇÑöÍö¡ Ãóæö ÇáúÌóÇÑöÍóÉö¡ ÌóÑóì Úóáóì ÕöíÛóÉö ÌóãúÚö ÝóÇÚöáóÉò¡ áöÃóäøó ÇáÏøóæóÇÈøó ãõÑóÇÚóì ÝöíåóÇ ÊóÃúäöíËõ ÌóãúÚöåóÇ¡ ßóãóÇ ÞóÇáóÊö ÇáúÚóÑóÈõ áöáÓøöÈóÇÚö: ÇáúßóæóÇÓöÈõ¡ ÞóÇáó áóÈöíÏñ:
ÛõÈúÓñ ßóæóÇÓöÈõ ãóÇ íõãóäøõ ØöÚóÇãõåóÇ æóáöÐóáößó ÊõÌúãóÚõ ÌóãúÚó ÇáÊøóÃúäöíËö¡ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú.
æãõßóáøöÈöíäó ÍóÇáñ ãöäú ÖóãöíÑö ÚóáøóãúÊõãú ãõÈóíøöäóÉñ áöäóæúÚö ÇáÊøóÚúáöíãö æóåõæó ÊóÚúáöíãõ ÇáúãõßóáøöÈö¡ æóÇáúãõßóáøöÈõ- ÈößóÓúÑö ÇááøóÇãö- ÈöÕöíÛóÉö ÇÓúãö ÇáúÝóÇÚöáö ãõÚóáøöãõ ÇáúßöáóÇÈö¡ íõÞóÇáõ: ãõßóáøöÈñ¡ æóíõÞóÇáõ:
ßóáøóÇÈñ.
Ýó ãõßóáøöÈöíäó æóÕúÝñ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáöÇÓúãö ÇáúÌóÇãöÏö ÇÔúÊõÞøó ãöäö ÇÓúãö ÇáúßóáúÈö ÌóÑúíðÇ Úóáóì ÇáúÛóÇáöÈö Ýöí ÕóíúÏö ÇáúÌóæóÇÑöÍö¡ æóáöÐóáößó ÝóæõÞõæÚõåõ ÍóÇáðÇ ãöäú ÖóãöíÑö ÚóáøóãúÊõãú áóíúÓó ãõÎóÕøóÕðÇ áöáúÚõãõæãö ÇáøóÐöí ÃóÝóÇÏóåõ Þóæúáõåõ: æóãÇ ÚóáøóãúÊõãú ÝóåóÐóÇ ÇáúÚõãõæãõ íóÔúãóáõ ÛóíúÑó ÇáúßöáóÇÈö(6/114)
ãöäú ÝõåõæÏò æóÈõÒóÇÉò. æóÎóÇáóÝó Ýöí Ðóáößó ÇÈúäõ ÚõãóÑó¡ Íóßóì Úóäúåõ ÇÈúäõ ÇáúãõäúÐöÑö Ãóäøóåõ ÞóÕóÑó ÅöÈóÇÍóÉó Ãóßúáö ãóÇ ÞóÊóáóåõ ÇáúÌóÇÑöÍõ Úóáóì ÕóíúÏö ÇáúßöáóÇÈö áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãõßóáøöÈöíäó ÞóÇáó: ÝóÃóãøóÇ ãóÇ íõÕóÇÏõ Èöåö ãöäó ÇáúÈõÒóÇÉö æóÛóíúÑöåóÇ ãöäó ÇáØøóíúÑö ÝóãóÇ ÃóÏúÑóßúÊó ÐóßóÇÊóåõ ÝóÐóßøöåö Ýóåõæó áóßó ÍóáóÇáñ æóÅöáøóÇ ÝóáóÇ ÊóØúÚóãúåõ. æóåóÐóÇ ÃóíúÖðÇ Þóæúáõ ÇáÖøóÍøóÇßö æóÇáÓøõÏøöíøö.
ÝóÃóãøóÇ ÇáúßöáóÇÈõ ÝóáóÇ ÎöáóÇÝó Ýöí ÅöÈóÇÍóÉö Úõãõæãö ÕóíúÏö ÇáúãõÚóáøóãóÇÊö ãöäúåóÇ¡ ÅöáøóÇ ãóÇ ÔóÐøó ãöäú Þóæúáö ÇáúÍóÓóäö æóÞóÊóÇÏóÉó æóÇáäøóÎóÚöíøö ÈößóÑóÇåóÉö ÕóíúÏö ÇáúßóáúÈö ÇáúÃóÓúæóÏö ÇáúÈóåöíãö¡ Ãóíú ÚóÇãøõ ÇáÓøóæóÇÏö¡ ãõÍúÊóÌøöíäó
ÈÞæá ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó «ÇáúßóáúÈõ ÇáúÃóÓúæóÏõ ÔóíúØóÇäñ» ÃóÎúÑóÌóåõ ãõÓúáöãñ
¡ æóåõæó ÇÍúÊöÌóÇÌñ ÖóÚöíÝñ¡ ãóÚó Ãóäøó ÇáäøóÈöíÁó- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÓóãøóÇåõ ßóáúÈðÇ¡ æóåóáú íóÔõßøõ ÃóÍóÏñ Ãóäøó ãóÚúäóì ßóæúäöåö ÔóíúØóÇäðÇ Ãóäøóåõ ãóÙóäøóÉñ áöáúÚóÞúÑö æóÓõæÁö ÇáØøóÈúÚö. Úóáóì Ãóäøó ãóæúÑöÏó ÇáúÍóÏöíËö Ýöí Ãóäøóåõ íóÞúØóÚõ ÇáÕøóáóÇÉó ÅöÐóÇ ãóÑøó Èóíúäó íóÏóíö ÇáúãõÕóáøöí. Úóáóì Ãóäøó Ðóáößó ãõÊóÃóæøóáñ. æóÚóäú ÃóÍúãóÏó Èúäö ÍóäúÈóáò: ãóÇ ÃóÚúÑöÝõ ÃóÍóÏðÇ íõÑóÎøöÕõ Ýöíåö (Ãóíú Ýöí Ãóßúáö ÕóíúÏöåö) ÅöÐóÇ ßóÇäó ÈóåöíãðÇ¡ æóÈöåö ÞóÇáó ÅöÓúÍóÇÞõ Èúäõ ÑóÇåóæóíúåö¡ æóßóíúÝó íóÕúäóÚõ ÈöÌõãúåõæÑö ÇáúÝõÞóåóÇÁö.
æóÞóæúáõåõ: ÊõÚóáøöãõæäóåõäøó ãöãøóÇ Úóáøóãóßõãõ Çááøóåõ ÍóÇáñ ËóÇäöíóÉñ¡ ÞõÕöÏó ÈöåóÇ ÇáöÇãúÊöäóÇäõ æóÇáúÚöÈúÑóÉõ æóÇáúãóæóÇåöÈõ ÇáøóÊöí ÃóæúÏóÚóåóÇ Çááøóåõ Ýöí ÇáúÅöäúÓóÇäö¡ ÅöÐú ÌóÚóáóåõ ãõÚóáøóãðÇ ÈöÇáúÌöÈöáøóÉö ãöäú íóæúãö ÞóÇáó: íó ÂÏóãõ ÃóäúÈöÆúåõãú ÈöÃóÓúãÇÆöåöãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 33] ¡ æóÇáúãóæóÇåöÈõ ÇáøóÊöí ÃóæúÏóÚóåóÇ Çááøóåõ Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÍóíóæóÇäö¡ ÅöÐú ÌóÚóáóåõ ÞóÇÈöáðÇ áöáÊøóÚóáøõãö. ÝóÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäö ãõÝóÇÏö åóÐöåö ÇáúÍóÇáö åõæó ãõÝóÇÏõ ÚóÇãöáöåóÇ ÊóÊóäóÒøóáõ ãóäúÒöáóÉó ÇáúÍóÇáö ÇáúãõÄóßøöÏóÉö¡ æóÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäöåóÇ ÊóÖóãøóäóÊú ãóÚúäóì ÇáöÇãúÊöäóÇäö Ýóåöíó ãõÄóÓøóÓóÉñ. ÞóÇáó ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» «æóÝöí ÊóßúÑöíÑö ÇáúÍóÇáö ÝóÇÆöÏóÉñ Ãóäøó Úóáóì ßõáøö ÂÎöÐò ÚöáúãðÇ Ãóäú áóÇ íóÃúÎõÐóåõ ÅöáøóÇ ãöäú ÃóÞúÊóáö Ãóåúáöåö ÚöáúãðÇ æóÃóäúÍóÑöåöãú ÏöÑóÇíóÉð æóÃóÛúæóÕöåöãú Úóáóì áóØóÇÆöÝöåö æóÍóÞóÇÆöÞöåö æóÅöäö ÇÍúÊóÇÌó Åöáóì Ãóäú íóÖúÑöÈó Åöáóíúåö ÃóßúÈóÇÏó ÇáúÅöÈöáö¡ Ýóßóãú ãöäú ÂÎöÐò Úóäú ÛóíúÑö ãõÊúÞöäò ÞóÏú ÖóíøóÚó ÃóíøóÇãóåõ æóÚóÖøó ÚöäúÏó áöÞóÇÁö ÇáäøóÍóÇÑöíÑö ÃóäóÇãöáóåõ» . Çå.
æóÇáúÝóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: «ÝóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú» ÝóÇÁ ÇáÝÕíÍÉ Ýöí Þóæúáöåö: æóãÇ ÚóáøóãúÊõãú ãöäó ÇáúÌóæÇÑöÍö Åöäú ÌóÚóáúÊó (ãóÇ) ãöäú Þóæúáöåö æóãÇ ÚóáøóãúÊõãú ãóæúÕõæáóÉð¡ ÝóÅöäú ÌóÚóáóÊúåóÇ ÔõÑúØöíøóÉð ÝóÇáúÝóÇÁõ ÑóÇÈöØóÉñ áöáúÌóæóÇÈö.(6/115)
æóÍóÑúÝõ (ãöäú) Ýöí Þóæúáöåö ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú áöáÊøóÈúÚöíÖö¡ æóåóÐóÇ ÊóÈúÚöíÖñ ÔóÇÆöÚõ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö ÚöäúÏó ÐößúÑö ÇáúãõÊóäóÇæöáóÇÊö¡ ßóÞóæúáöåö: «ßõáõæÇ ãöäú ËóãóÑöåö» . æóáóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ Çáäøóåúíó Úóäú Ãóßúáö ÌóãöíÚö ãóÇ íóÕöíÏõåõ ÇáÕøóÇÆöÏõ¡ æóáóÇ Ãóäøó Ðóáößó ÇÍúÊöÑóÇÓñ Úóäú Ãóßúáö ÇáÑøöíÔö¡ æóÇáúÚóÙúãö¡ æóÇáúÌöáúÏö¡ æóÇáúÞõÑõæäö áöÃóäøó Ðóáößó ßõáøóåõ áóÇ íóÊóæóåøóãõåõ ÇáÓøóÇãöÚõ ÍóÊøóì íóÍúÊóÑöÓó ãöäúåõ.
æóÍóÑúÝõ (Úóáóì) Ýöí Þóæúáöåö ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú ÈöãóÚúäóì áóÇãö ÇáÊøóÚúáöíáö¡ ßóãóÇ ÊóÞõæáõ: ÓõÌöäó Úóáóì ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö¡ æóÖõÑöÈó ÇáÕøóÈöíøõ Úóáóì ÇáúßóÐöÈö¡ æóÞóæúáõ ÚóáúÞóãóÉó Èúäö ÔóíúÈóÇäó:
æóäõØóÇÚöäõ ÇáúÃóÚúÏóÇÁó Úóäú ÃóÈúäóÇÆöäóÇ ... æóÚóáóì ÈóÕóÇÆöÑöäóÇ æóÅöäú áóãú äõÈúÕöÑö
Ãóíú äõØóÇÚöäõ Úóáóì ÍóÞóÇÆöÞöäóÇ: Ãóíú áöÍöãóÇíóÉö ÇáúÍóÞöíÞóÉö¡ æóãöäú åóÐóÇ ÇáúÈóÇÈö Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ÃóãúÓößú Úóáóíúßó ÒóæúÌóßó [ÇáúÃóÍúÒóÇÈ: 37] ¡
æóÞóæáå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: ÃóãúÓößú Úóáóíúßó ÈóÚúÖó ãóÇáößó Ýóåõæó ÎóíúÑñ áóßó
. æóãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ÅöÈóÇÍóÉõ Ãóßúáö ãóÇ ÕóÇÏóåõ ÇáúÌóæóÇÑöÍõ: ãöäú ßöáóÇÈò¡ æóÝõåõæÏò¡ æóÓöÈóÇÚö ØóíúÑò:
ßóÇáúÈõÒóÇÉö¡ æóÇáÕøõÞõæÑö¡ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ãõÚóáøóãóÉð æóÃõãúÓößóÊú ÈóÚúÏó ÅöÑúÓóÇáö ÇáÕøóÇÆöÏö. æóåóÐóÇ ãöÞúÏóÇÑñ ÇÊøóÝóÞó ÚõáóãóÇÁõ ÇáúÃõãøóÉö Úóáóíúåö æóÅöäøóãóÇ ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí ÊóÍóÞøõÞö åóÐöåö ÇáúÞõíõæÏö.
ÝóÃóãøóÇ ÔóÑúØõ ÇáÊøóÚúáöíãö ÝóÇÊøóÝóÞõæÇ Úóáóì Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃõÔúáöíó¡ ÝóÇäúÔóáóì¡ ÝóÇÔúÊóÏøó æóÑóÇÁó ÇáÕøóíúÏö¡ æóÅöÐóÇ ÏõÚöíó ÝóÃóÞúÈóáó¡ æóÅöÐóÇ ÒõÌöÑó ÝóÇäúÒóÌóÑó¡ æóÅöÐóÇ ÌóÇÁó ÈöÇáÕøóíúÏö Åöáóì ÑóÈøöåö¡ Ãóäøó åóÐóÇ ãõÚóáøóãñ. æóåóÐóÇ Úóáóì ãóÑóÇÊöÈö ÇáÊøóÚóáøõãö. æóíõßúÊóÝóì Ýöí ÓöÈóÇÚö ÇáØøóíúÑö ÈöãóÇ Ïõæäó Ðóáößó: ÝóíõßúÊóÝóì ÝöíåóÇ ÈöÃóäú ÊõÄúãóÑó ÝóÊõØöíÚó. æóÕöÝóÇÊõ ÇáÊøóÚúáöíãö ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì ÚõÑúÝö Ãóåúáö ÇáÕøóíúÏö¡ æóÃóäøóåõ ÕóÇÑó áóåõ ãóÚúÑöÝóÉð¡ æóÈöÐóáößó ÞóÇáó ãóÇáößñ¡ æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó¡ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøõ: æóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ÖóÈúØö Ðóáößó ÈöãóÑøóÊóíúäö Ãóæú ËóáóÇËò¡ ÎöáóÇÝðÇ áöÃóÍúãóÏó¡ æóÃóÈöí íõæÓõÝó¡ æóãõÍóãøóÏò.(6/116)
æóÃóãøóÇ ÔóÑúØõ ÇáúÅöãúÓóÇßö áöÃóÌúáö ÇáÕøóÇÆöÏö: Ýóåõæó íõÚúÑóÝõ ÈöÅöãúÓóÇßöåóÇ ÇáÕøóíúÏö ÈóÚúÏó ÅöÔúáóÇÁö ÇáÕøóÇÆöÏö ÅöíøóÇåóÇ¡ æóåõæó ÇáúÅöÑúÓóÇáõ ãöäú íóÏöåö ÅöÐóÇ ßóÇäó ãóÔúÏõæÏðÇ¡ Ãóæú ÃóãúÑöåö ÅíøÇåÇ ÈöáóÝúÙ ÇÚúÊÏÊ Ãóäú ÊóÝúåóãó ãöäúåõ ÇáúÃóãúÑó ßóÞóæúáöåö: «åóÐóÇ áóßö» áöÃóäøó ÇáúÅöÑúÓóÇáó íóÞõæãõ ãóÞóÇãó äöíøóÉö ÇáÐøóßóÇÉö. Ëõãøó ÇáúÌóÇÑöÍõ ãóÇ ÏóÇãó Ýöí ÇÓúÊöÑúÓóÇáöåö ãõÚúÊóÈóÑñ ÍóÊøóì íóÑúÌöÚó Åöáóì ÑóÈøöåö ÈöÇáÕøóíúÏö. æóÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí Ãóßúáö ÇáúÌóÇÑöÍö ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÞóÈúáó ÇáúÅöÊúíóÇäö Èöåö Åöáóì ÑóÈøöåö åóáú íõÈúØöáõ Íõßúãó ÇáúÅöãúÓóÇßö Úóáóì ÑóÈøöåö: ÝóÞóÇáó ÌóãóÇÚóÉñ ãöäó ÇáÕøóÍóÇÈóÉö æóÇáÊøóÇÈöÚöíäó:
ÅöÐóÇ Ãóßóáó ÇáúÌóÇÑöÍõ ãöäó ÇáÕøóíúÏö áóãú ÊõÄúßóáö ÇáúÈóÞöíøóÉõ áöÃóäøóåõ ÅöäøóãóÇ ÃóãúÓóßó Úóáóì äóÝúÓöåö¡ áóÇ Úóáóì ÑóÈøöåö. æóÝöí åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì
ÍóÏöíËö ÚóÏöíøö Èúäö ÍóÇÊöãò Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö: Ãóäøóåõ ÓóÃóáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäö ÇáúßóáúÈö¡ ÝóÞóÇáó: «æóÅöÐóÇ Ãóßóáó ÝóáóÇ ÊóÃúßõáú ÝóÅöäøóãóÇ ÃóãúÓóßó Úóáóì äóÝúÓöåö»
. æóÈöåö ÃóÎóÐó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ¡ æóÃóÍúãóÏõ¡ æóÃóÈõæ
ËóæúÑò¡ æóÅöÓúÍóÇÞõ. æóÞóÇáó ÌóãóÇÚóÉñ ãöäó ÇáÕøóÍóÇÈóÉö: ÅöÐóÇ Ãóßóáó ÇáúÌóÇÑöÍõ áóãú íóÖõÑøó Ãóßúáõåõ¡ æóíõÄúßóáú ãóÇ ÈóÞöíó. æóåõæó Þóæúáõ ãóÇáößò æóÃóÕúÍóÇÈõåõ: áöÍóÏöíËö ÃóÈöí ËóÚúáóÈóÉó ÇáúÎõÔóäöíøö¡
Ýöí «ßÊÇÈ ÃÈí ÏóÇæõæÏ» : Ãóäøóåõ ÓóÃóáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÞóÇáó: «æóÅöäú Ãóßóáó ãöäúåõ»
. æóÑóÇãó ÈóÚúÖõ ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ Ãóäú íóÍúÊóÌøó áöåóÐóÇ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú ÍóíúËõ ÌóÇÁó Èöãä ÇáúãõÝöíÏóÉö áöáÊøóÈúÚöíÖö¡ ÇáúãõÄúÐöäóÉö ÈöÃóäøóåõ íõÄúßóáõ ÅöÐóÇ ÈóÞöíó ÈóÚúÖõåõ¡ æóåõæó Ïóáöíáñ æóÇåò ÝóÞóÏú ÐóßóÑúäóÇ ÂäöÝðÇ Ãóäøó (ãöäú) ÊóÏúÎõáõ Úóáóì ÇáöÇÓúãö Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ æóáóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáÊøóÈúÚöíÖõ¡ æóÇáúßóáúÈõ Ãóæö ÇáúÌóÇÑöÍõ¡ ÅöÐóÇ ÃóÔúáóÇåõ ÇáúÞóäøóÇÕõ ÝóÇäúÔóáóì¡ æóÌóÇÁó ÈöÇáÕøóíúÏö Åöáóì ÑóÈøöåö. Ýóåõæó ÞóÏú ÃóãúÓóßóåõ Úóáóíúåö æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú Ãóßóáó ãöäúåõ¡ ÝóÞóÏú íóÃúßõáõ áöÝóÑúØö ÌõæÚò Ãóæú äöÓúíóÇäò. æóäóÍóÇ ÈóÚúÖõåõãú Ýöí åóÐóÇ Åöáóì ÊóÍúÞöíÞö Ãóäøó Ãóßúáó ÇáúÌóÇÑöÍö ãöäó ÇáÕøóíúÏö åóáú íóÞúÏóÍõ Ýöí ÊóÚúáöíãöåö¡ æóÇáÕøóæóÇÈõ Ãóäøó Ðóáößó áóÇ íóÞúÏóÍõ Ýöí ÊóÚúáöíãöåö¡ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÃóÝúÚóÇáõåõ ÌóÇÑöíóÉð Úóáóì æóÝúÞö ÃóÝúÚóÇáö ÇáÕøóíúÏö¡ æóÅöäøóãóÇ åóÐóÇ ãöäó ÇáúÝóáúÊóÉö Ãóæú ãöäó ÇáÊøóåóæøõÑö. æóãóÇáó ÌóãóÇÚóÉñ Åöáóì ÇáÊøóÑúÎöíÕö Ýöí Ðóáößó Ýöí ÓöÈóÇÚö ÇáØøóíúÑö ÎóÇÕøóÉð¡ áöÃóäøóåóÇ áóÇ ÊóÝúÞóåõ ãöäó ÇáÊøóÚúáöíãö ãóÇ íóÝúÞóåõ ÇáúßóáúÈõ¡ æóÑõæöíó åóÐóÇ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÍóãøóÇÏò¡ æóÇáäøóÎóÚöíøö¡ æóÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÃóÈöí ËóæúÑò.
æóÞóÏú äóÔóÃó Úóäú ÔóÑúØö ÊóÍóÞøõÞö ÅöãúÓóÇßöåö Úóáóì ÕóÇÍöÈöåö ãóÓúÃóáóÉõ áóæú ÃóãúÓóßó ÇáúßóáúÈõ Ãóæö ÇáúÌóÇÑöÍõ ÕóíúÏðÇ áóãú íóÑóåõ ÕóÇÍöÈõåõ æóÊóÑóßóåõ æóÑóÌóÚó Ïõæäóåõ¡ Ëõãøó æóÌóÏó ÇáÕøóÇÆöÏõ(6/117)
ÈóÚúÏó Ðóáößó ÕóíúÏðÇ Ýöí ÇáúÌöåóÉö ÇáøóÊöí ßóÇäó íóÌõæÓõåóÇ ÇáúÌóÇÑöÍõ Ãóæú ÚóÑóÝó ÃóËóÑó ßóáúÈöåö Ýöíåö ÝóÚóäú ãóÇáößò: áóÇ íõÄúßóáõ¡ æóÚóäú ÈóÚúÖö ÃóÕúÍóÇÈöåö:
íõÄúßóáõ. æóÃóãøóÇ ÅöÐóÇ æóÌóÏó ÇáÕøóÇÆöÏõ Óóåúãóåõ Ýöí ãóÞóÇÊöáö ÇáÕøóíúÏö ÝóÅöäøóåõ íõÄúßóáõ áóÇ ãóÍóÇáóÉó.
æóÃóÍúÓóÈõ Ãóäøó Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: ãöãøóÇ ÃóãúÓóßúäó Úóáóíúßõãú ÇÍúÊöÑóÇÒñ Úóäú Ãóäú íóÌöÏó ÃóÍóÏñ ÕóíúÏðÇ áóãú íóÕöÏúåõ åõæó¡ æóáóÇ ÑóÃóì ÇáúÌóÇÑöÍó Íöíäó ÃóãúÓóßóåõ¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÞóÏú íóßõæäõ ãóæúÊõåõ Úóáóì ÛóíúÑö ÇáúãõÚúÊóÇÏö ÝóáóÇ íóßõæäõ ÐóßóÇÉð¡ æóÃóäøóåõ áóÇ íóÍúÑõãõ Úóáóì ãóäú áóãú íóÊóÕóÏøó áöáÕøóíúÏö Ãóäú íóÃúßõáó ÕóíúÏðÇ ÑóÃóì ßóáúÈó ÛóíúÑöåö Íöíäó ÕóÇÏóåõ ÅöÐóÇ áóãú íóÌöÏö ÇáÕøóÇÆöÏó ÞóÑöíÈðÇ¡ Ãóæö ÇÈúÊóÇÚóåõ ãöäú ÕóÇÆöÏöåö¡ Ãóæö ÇÓúÊóÚúØóÇåõ ÅöíøóÇåõ.
æóÞóæúáõåõ: æóÇÐúßõÑõæÇ ÇÓúãó Çááøóåö Úóáóíúåö ÃóãúÑñ ÈöÐößúÑö Çááå Úáì ÊóÚóÇáóì ÇáÕøóíúÏö¡ æóãóÚúäóÇåõ Ãóäú íóÐúßõÑóåõ ÚöäúÏó ÇáúÅöÑúÓóÇáö áöÃóäøóåõ ÞóÏú íóãõæÊõ ÈöÌõÑúÍö ÇáúÌóÇÑöÍö¡ æóÃóãøóÇ ÅöÐóÇ ÃóãúÓóßóåõ ÍóíøðÇ ÝóÞóÏú ÊóÚóíøóäó ÐóÈúÍõåõ ÝóíóÐúßõÑõ ÇÓúãó Çááøóåö Úóáóíúåö ÍöíäóÆöÐò. æóáóÞóÏú ÃóÈúÏóÚó ÅöíÌóÇÒõ ßóáöãóÉö «Úóáóíúåö» áöíóÔúãóáó ÇáúÍóÇáóÊóíúäö. æóÍõßúãõ äöÓúíóÇäö ÇáÊøóÓúãöíóÉö æóÊóÚóãøõÏö ÊóÑúßöåóÇ ãóÚúáõæãñ ãöäú ßõÊõÈö ÇáúÝöÞúåö æóÇáúÎöáóÇÝö¡ æóÇáÏøöíäõ íõÓúÑñ.
æóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÝõÞóåóÇÁõ: Ýöí Ãóäøó ÇáÕøóíúÏó ÑõÎúÕóÉñ¡ Ãóæú ÕöÝóÉñ ãöäú ÕöÝóÇÊö ÇáÐøóßóÇÉö. ÝóÇáúÌõãúåõæÑõ ÃóáúÍóÞõæåõ ÈöÇáÐøóßóÇÉö¡ æóåõæó ÇáÑøóÇÌöÍõ¡ æóáöÐóáößó ÃóÌóÇÒõæÇ Ãóßúáó ÕóíúÏö ÇáúßöÊóÇÈöíøö Ïõæäó ÇáúãóÌõæÓöíøö. æóÞóÇáó ãóÇáößñ: åõæó ÑõÎúÕóÉñ áöáúãõÓúáöãöíäó ÝóáóÇ íõÄúßóáõ ÕóíúÏõ ÇáúßöÊóÇÈöíøö æóáóÇ ÇáúãóÌõæÓöíø æóáóÇ Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ
ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÊóäÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú æóÑöãÇÍõßõãú
[ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 94] . æóåõæó Ïóáöíá ÖóÚöíÝ: áöÃóäøóåõ æóÇÑöÏñ Ýöí ÛóíúÑö ÈóíóÇäö ÇáÕøóíúÏö¡ æóáóßöäú Ýöí ÍõÑúãóÉö ÇáúÍóÑóãö. æóÎóÇáóÝóåõ ÃóÔúåóÈõ¡ æóÇÈúäõ æóåúÈò¡ ãöäú ÃóÕúÍóÇÈöåö. æóáóÇ ÎöáóÇÝó Ýöí ÚóÏóãö Ãóßúáö ÕóíúÏö ÇáúãóÌõæÓöíøö ÅöáøóÇ ÑöæóÇíóÉð Úóäú ÃóÈöí ËóæúÑò ÅöÐú ÃóáúÍóÞóåõãú ÈöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö Ýóåõæó ÇÎúÊöáóÇÝñ Ýöí ÇáúÃóÕúáö áóÇ Ýöí ÇáúÝóÑúÚö.
æóÞóæúáõåõ: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáúÂíóÉó ÊóÐúíöíáñ ÚóÇãøñ ÎõÊöãóÊú Èöåö ÂíóÉõ ÇáÕøóíúÏö¡ æóåõæó ÚóÇãøõ ÇáúãõäóÇÓóÈóÉö(6/118)
Çáúíóæúãó ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈóÇÊõ æóØóÚóÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊóÇÈó Íöáøñ áóßõãú æóØóÚóÇãõßõãú Íöáøñ áóåõãú æóÇáúãõÍúÕóäóÇÊõ ãöäó ÇáúãõÄúãöäóÇÊö æóÇáúãõÍúÕóäóÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊóÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú ÅöÐóÇ ÂÊóíúÊõãõæåõäøó ÃõÌõæÑóåõäøó ãõÍúÕöäöíäó ÛóíúÑó ãõÓóÇÝöÍöíäó æóáóÇ ãõÊøóÎöÐöí ÃóÎúÏóÇäò æóãóäú íóßúÝõÑú ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÝóÞóÏú ÍóÈöØó Úóãóáõåõ æóåõæó Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ãöäó ÇáúÎóÇÓöÑöíäó (5)
[5]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 5]
Çáúíóæúãó ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó Íöáøñ áóßõãú æóØóÚÇãõßõãú Íöáøñ áóåõãú æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáúãõÄúãöäÇÊö æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú ÅöÐÇ ÂÊóíúÊõãõæåõäøó ÃõÌõæÑóåõäøó ãõÍúÕöäöíäó ÛóíúÑó ãõÓÇÝöÍöíäó æóáÇ ãõÊøóÎöÐöí ÃóÎúÏÇäò æóãóäú íóßúÝõÑú ÈöÇáúÅöíãÇäö ÝóÞóÏú ÍóÈöØó Úóãóáõåõ æóåõæó Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ãöäó ÇáúÎÇÓöÑöíäó (5)
Çáúíóæúãó ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó Íöáøñ áóßõãú æóØóÚÇãõßõãú Íöáøñ áóåõãú.
íóÌöíÁõ Ýöí ÇáÊøóÞúíöíÏö (ÈöÇáúíóæúãö) åõäóÇ ãóÇ ÌóÇÁó Ýöí Þóæúáöåö: Çáúíóæúãó íóÆöÓó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Ïöíäößõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] æóÞóæúáöåö: Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] ¡ ÚóÏóÇ æóÌúåö ÊóÞúíöíÏö ÍõÕõæáö ÇáúÝöÚúáö ÍóÞöíÞóÉð ÈöÐóáößó Çáúíóæúãö¡ ÝóáóÇ íóÌöíÁõ åõäóÇ¡ áöÃóäøó ÅöÍúáóÇáó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÃóãúÑñ ÓóÇÈöÞñ ÅöÐú áóãú íóßõäú ÔóíúÁñ ãöäúåóÇ ãõÍóÑøóãðÇ¡ æóáóßöäøó Ðóáößó Çáúíóæúãó ßóÇäó íóæúãó ÇáúÅöÚúáóÇãö Èöåö ÈöÕöÝóÉò ßõáøöíøóÉò¡ Ýóíóßõæäõ ßóÞóæúáöåö: æóÑóÖöíÊõ áóßõãõ ÇáúÅöÓúáÇãó ÏöíäÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] Ýöí ÊóÚóáøõÞö Þóæúáöåö: Çáúíóæúãó Èöåö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó.
æóãõäóÇÓóÈóÉõ ÐößúÑö Ðóáößó ÚóÞöÈó Þóæúáöåö Çáúíóæúãó íóÆöÓó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] æÇáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] Ãóäøó åóÐóÇ ÃóíúÖðÇ ãöäøóÉñ ßõÈúÑóì áöÃóäøó ÅöáúÞóÇÁó ÇáúÃóÍúßóÇãö ÈöÕöÝóÉò ßõáøöíøóÉò äöÚúãóÉñ Ýöí ÇáÊøóÝóÞøõåö Ýöí ÇáÏøöíäö.
æóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ¡ ÝóÃõÚöíÏó áöíõÈúäóì Úóáóíúåö Þóæúáõåõ: æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó. æóÚóØúÝõ ÌõãúáóÉö æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó Íöáøñ áóßõãú Úóáóì ÌõãúáóÉö Çáúíóæúãó ÃõÍöáøó áóßõãõ ÇáØøóíøöÈÇÊõ áöÃóÌúáö ãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáÑøõÎúÕóÉö ãöäó ÇáúãöäøóÉö áößóËúÑóÉö ãõÎóÇáóØóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö Ýóáóæú ÍóÑøóãó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú ØóÚóÇãóåõãú áóÔóÞøó Ðóáößó Úóáóíúåöãú.
æóÇáØøóÚóÇãõ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö ãóÇ íóØúÚóãõåõ ÇáúãóÑúÁõ æóíóÃúßõáõåõ¡ æóÅöÖóÇÝóÊõåõ Åöáóì Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö áöáúãõáóÇÈóÓóÉö¡ Ãóíú ãóÇ íõÚóÇáöÌõåõ Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö ÈöØóÈúÎò Ãóæú ÐóÈúÍò. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: ÇáØøóÚóÇãõ ÇáøóÐöí áóÇ ãõÍóÇæóáóÉó Ýöíåö ßóÇáúÈõÑøö æóÇáúÝóÇßöåóÉö æóäóÍúæöåöãóÇ áóÇ íõÛóíøöÑõåõ Êóãóáøõßõ ÃóÍóÏò áóåõ¡ æóÇáØøóÚóÇãõ ÇáøóÐöí ÊóÞóÚõ Ýöíåö ãõÍóÇæóáóÉõ ÕóäúÚóÊöåö áóÇ ÊóÚóáøõÞó áöáÏøöíäö ÈöåóÇ ßóÎóÈúÒö ÇáÏøóÞöíÞö æóÚóÕúÑö ÇáÒøóíúÊö. ÝóåóÐóÇ Åöäú ÊõÌõäøöÈó ãöäó ÇáÐøöãøöíøö ÝóÚóáóì ÌöåóÉö
ÇáÊøóÞóÐøõÑö. æóÇáÊøóÐúßöíóÉõ åöíó ÇáúãõÍúÊóÇÌóÉõ Åöáóì ÇáÏøöíäö æóÇáäøöíøóÉö¡ ÝóáóãøóÇ ßóÇäó ÇáúÞöíóÇÓõ Ãóäú áóÇ ÊóÌõæÒó ÐóÈóÇÆöÍõåõãú ÑóÎøóÕó Çááøóåõ ÝöíåóÇ Úóáóì åóÐöåö ÇáúÃõãøóÉö æóÃóÎúÑóÌóåóÇ Úóäö ÇáúÞöíóÇÓö. æóÃóÑóÇÏó ÈöÇáúÞöíóÇÓö ÞöíóÇÓó ÃóÍúæóÇáö(6/119)
ÐóÈóÇÆöÍöåöãú Úóáóì ÃóÍúæóÇáöåöãõ ÇáúãõÎóÇáöÝóÉö áöÃóÍúæóÇáöäóÇ¡ æóáöåóÐóÇ ÞóÇáó ßóËöíÑñ ãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö: ÃóÑóÇÏó Çááøóåõ åõäóÇ ÈöÇáØøóÚóÇãö ÇáÐøóÈóÇÆöÍó¡ ãóÚó ÇÊøöÝóÇÞöåöãú Úóáóì Ãóäøó ÛóíúÑóåóÇ ãöäó ÇáØøóÚóÇãö ãõÈóÇÍñ¡ æóáóßöäøó åóÄõáóÇÁö ÞóÇáõæÇ: Åöäøó ÛóíúÑó ÇáÐøóÈóÇÆöÍö áóíúÓó ãõÑóÇÏðÇ¡ Ãóíú áöÃóäøóåõ áóíúÓó ãóæúÖöÚõ ÊóÑóÏøõÏò Ýöí ÅöÈóÇÍóÉö Ãóßúáöåö. æóÇáúÃóæúáóì Íóãóáõ ÇáúÂíóÉö Úóáóì ÚõãõæãöåóÇ ÝóÊóÔúãóáõ ßõáøó ØóÚóÇãò ÞóÏú íõÙóäøõ Ãóäøóåõ ãõÍóÑøóãñ ÚóáóíúäóÇ ÅöÐú ÊóÏúÎõáõåõ ÕóäúÚóÊõåõãú¡ æóåõãú áóÇ íóÊóæóÞøóæúäó ãóÇ äóÊóæóÞøóì¡ æóÊóÏúÎõáõåõ ÐóßóÇÊõåõãú æóåõãú áóÇ íóÔúÊóÑöØõæäó ÝöíåóÇ ãóÇ äóÔúÊóÑöØõåõ. æóÏóÎóáó Ýöí ØóÚóÇãöåöãú ÕóíúÏõåõãú Úóáóì ÇáúÃóÑúÌóÍö.
æÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó: åõãú ÃóÊúÈóÇÚõ ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö¡ ÓóæóÇÁð ßóÇäõæÇ ãöãøóäú ÏóÚóÇåõãú ãõæÓóì æóÚöíÓóì- ÚóáóíúåöãóÇ ÇáÓøóáóÇãõ- Åöáóì ÇÊøöÈóÇÚö ÇáÏøöíäö¡ Ãóãú ßóÇäõæÇ ããøä ÇÊøÈÚæÇ ÇáÏíäííä ÇÎúÊöíóÇÑðÇ ÝóÅöäøó ãõæÓóì æóÚöíÓóì æÏÚæÇ Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÎóÇÕøóÉð¡ æóÞóÏú ÊóåóæøóÏó ãöäó ÇáúÚóÑóÈö Ãóåúáõ Çáúíóãóäö¡ æóÊóäóÕøóÑó ãöäó ÇáúÚóÑóÈö ÊóÛúáöÈõ¡ æóÈóåúÑóÇÁõ¡ æóßóáúÈñ¡ æóáóÎúãñ¡ æóäóÌúÑóÇäõ¡ æóÈóÚúÖõ ÑóÈöíÚóÉó æóÛóÓøóÇäõ¡ ÝóåóÄõáóÇÁö ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÚöäúÏó ÇáúÌõãúåõæÑ ÚÏÇ ÚáíøÇ Èúäó ÃóÈöí ØóÇáöÈò ÝóÅöäøóåõ ÞóÇáó: áóÇ ÊóÍöáøõ ÐóÈóÇÆöÍõ äóÕóÇÑóì ÊóÛúáöÈó¡ æóÞóÇáó: Åöäøóåõãú áóãú íóÊóãóÓøóßõæÇ ãöäó ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö ÈöÔóíúÁò Óöæóì ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö. æóÞóÇáó ÇáúÞõÑúØõÈöíøõ: åóÐóÇ Þóæúáõ ÇáÔøóÇÝöÚöíøö¡ æóÑóæóì ÇáÑøóÈöíÚõ Úóäö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö: áóÇ ÎóíúÑó Ýöí ÐóÈóÇÆöÍö äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö ãöäú ÊóÛúáöÈó. æóÚóäö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö: ãóäú ßóÇäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÈúáó ÇáúÈóÚúËóÉö ÇáúãõÍóãøóÏöíøóÉö Ýóåõæó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóãóäú ÏóÎóáó Ýöí Ïöíäö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÈóÚúÏó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö ÝóáóÇ íõÞúÈóáõ ãöäúåõ ÅöáøóÇ ÇáúÅöÓúáóÇãõ¡ æóáóÇ ÊõÞúÈóáõ ãöäúåõ ÇáúÌöÒúíóÉõ¡ Ãóíú ßóÇáúãõÔúÑößöíäó.
æóÃóãøóÇ ÇáúãóÌõæÓõ ÝóáóíúÓõæÇ Ãóåúáó ßöÊóÇÈò ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö¡ ÝóáóÇ ÊõÄúßóáõ ÐóÈóÇÆöÍõåõãú¡ æóÔóÐøó ãóäú ÌóÚóáóåõãú Ãóåúáó ßöÊóÇÈò. æóÃóãøóÇ ÇáúãõÔúÑößõæäó æóÚóÈóÏóÉõ ÇáúÃóæúËóÇäö ÝóáóíúÓõæÇ ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö Ïõæäó ÎöáóÇÝò.
æóÍößúãóÉõ ÇáÑøõÎúÕóÉö Ýöí Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö: áöÃóäøóåõãú Úóáóì Ïöíäò Åöáóåöíøò íõÍóÑøöãõ ÇáúÎóÈóÇÆöËó¡ æóíóÊøóÞöí ÇáäøóÌóÇÓóÉó¡ æóáóåõã Ýöí ÔÄæäåã ÃóÍúßóÇãñ ãóÖúÈõæØóÉñ ãõÊøóÈóÚóÉñ(6/120)
áóÇ ÊõÙóäøõ Èöåöãú ãõÎóÇáóÝóÊõåóÇ¡ æóåöíó ãõÓúÊóäöÏóÉñ áöáúæóÍúíö ÇáúÅöáóåöíøö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãõÔúÑößöíäó æóÚóÈóÏóÉö ÇáúÃóæúËóÇäö. æóÃóãøóÇ ÇáúãóÌõæÓõ Ýóáóåõãú ßöÊóÇÈñ áóßöäøóåõ áóíúÓó ÈöÇáúÅöáóåöíøö¡ Ýóãäåãú ÃóÊÈóÇÚ (ÒÑÇÏÔÊ) ¡ áóåõãú ßöÊóÇÈõ (ÇáÒøóäúÏóÝóÓúÊóÇ) æóåóÄõáóÇÁö åõãú ãóÍóáøõ ÇáúÎöáóÇÝö. æóÃóãøóÇ ÇáúãóÌõæÓõ (ÇáúãóÇäóæöíøóÉõ) Ýóåõãú ÅöÈóÇÍöíøóÉñ ÝóáóÇ íóÎúÊóáöÝõ ÍóÇáõåõãú Úóäú ÍóÇáö ÇáúãõÔúÑößöíäó æóÚóÈóÏóÉö ÇáúÃóæúËóÇäö¡ Ãóæú åõãú ÔóÑøñ ãöäúåõãú. æóÞóÏú ÞóÇáó ãóÇáößñ: ãóÇ áóíúÓó Ýöíåö ÐóßóÇÉñ ãöäú ØóÚóÇãö ÇáúãóÌõæÓö ÝóáóíúÓó ÈöÍóÑóÇãò íóÚúäöí ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ íóÊøóÞõæäó ÇáäøóÌóÇÓóÉó.
æóÝöí «ÌóÇãöÚö ÇáÊøöÑúãöÐöíøö» : Ãóäøó ÃóÈóÇ ËóÚúáóÈóÉó ÇáúÎõÔóäöíøó ÓóÃóáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäú
ÞõÏõæÑö ÇáúãóÌõæÓö. ÝóÞóÇáó áóåõ: «ÃóäúÞõæåóÇ ÛóÓúáðÇ æóÇØúÈõÎõæÇ ÝöíåóÇ» .
æóÝöí ÇáúÈõÎóÇÑöíøö: Ãóäøó ÃóÈóÇ ËóÚúáóÈóÉó ÓóÃóáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäú ÂäöíóÉö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö. ÝóÞóÇáó áóåõ: «Åöäú æóÌóÏúÊõãú ÛóíúÑóåóÇ ÝóáóÇ ÊóÃúßõáõæÇ ÝöíåóÇ¡ æóÅöäú áóãú ÊóÌöÏõæÇ ÝóÇÛúÓöáõæåóÇ Ëõãøó ßõáõæÇ ÝöíåóÇ»
. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö: «ÝóÛóÓúáõ ÂäöíóÉö ÇáúãóÌõæÓö ÝóÑúÖñ¡ æóÛóÓúáõ ÂäöíóÉö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö äóÏúÈñ» . íõÑöíÏõ áöÃóäøó Çááøóåó ÃóÈóÇÍó áóäóÇ ØóÚóÇãó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÝóÞóÏú Úóáöãó ÍóÇáóåõãú¡ æóÅöäøóãóÇ íóÓúÑöí ÇáÔøóßøõ Åöáóì ÂäöíóÊöåöãú ãöäú ØóÚóÇãöåöãú æóåõæó ãóÃúÐõæäñ Ýöíåö¡ æóáóãú íõÈóÍú áóäóÇ ØóÚóÇãõ ÇáúãóÌõæÓö¡ ÝóÐóáößó ãóäúÒóÚõ ÇáÊøóÝúÑöÞóÉö Èóíúäó ÂäöíóÉö ÇáúÝóÑöíÞóíúäö.
Ëõãøó ÇáØøóÚóÇãõ ÇáÔøóÇãöáõ áöáÐøóßóÇÉö ÅöäøóãóÇ íõÚúÊóÈóÑõ ØóÚóÇãðÇ áóåõãú ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ íóÓúÊóÍöáøõæäóåõ Ýöí Ïöíäöåöãú¡ æóíóÃúßõáõåõ ÃóÍúÈóÇÑõåõãú æóÚõáóãóÇÄõåõãú¡ æóáóæú ßóÇäó ãöãøóÇ ÐóßóÑó ÇáúÞõÑúÂäõ Ãóäøóåõ ÍóÑøóãóåõ Úóáóíúåöãú¡ áöÃóäøóåõãú ÞóÏú ÊóÃóæøóáõæÇ Ýöí Ïöíäöåöãú ÊóÃúæöíáóÇÊò¡ æóåóÐóÇ Þóæúáõ ãóÇáößò. æóÃóÑóì Ãóäøó Ïóáöíáóåõ: Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ÚóãøóãóÊú ØóÚóÇãóåõãú ÝóßóÇäó ÚõãõæãõåóÇ ÏóáöíáðÇ áöáúãõÓúáöãöíäó¡ æóáóÇ ÇáúÊöÝóÇÊó Åöáóì ãóÇ Íóßóì Çááøóåõ Ãóäøóåõ ÍóÑøóãóåõ Úóáóíúåöãú Ëõãøó ÃóÈóÇÍóåõ áöáúãõÓúáöãöíäó¡ ÝóßóÇäó Úõãõæãõ ØóÚóÇãöåöãú Ýöí ÔóÑúÚöäóÇ ãõÈóÇÍðÇ äóÇÓöÎðÇ áöáúãõÍóÑøóãö Úóáóíúåöãú¡ æóáóÇ äóÕöíÑõ Åöáóì ÇáöÇÍúÊöÌóÇÌö «ÈöÔóÑúÚö ãóäú ÞóÈúáóäóÇ ... » ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú áóäóÇ Ïóáöíáñ Úóáóì Íõßúãöåö Ýöí ÔóÑúÚöäóÇ. æóÞöíáó: áóÇ íõÄúßóáõ ãóÇ ÚóáöãúäóÇ ÊóÍúÑöíãóåõ Úóáóíúåöãú ÈöäóÕøö ÇáúÞõÑúÂäö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÈóÚúÖö Ãóåúáö ÇáúÚöáúãö¡ æóÞöíáó Èöåö Ýöí ãóÐúåóÈö ãóÇáößò¡ æóÇáúãõÚúÊóãóÏõ Úóäú ãóÇáößò ßóÑóÇåóÉõ ÔõÍõæãö ÈóÞóÑö æóÛóäóãö ÇáúíóåõæÏö ãöäú ÛóíúÑö ÊóÍúÑöíãò áöÃóäøó Çááøóåó ÐóßóÑó Ãóäøóåõ ÍóÑøóãó Úóáóíúåöãõ ÇáÔøõÍõæãó.(6/121)
æóãöäó ÇáúãóÚúáõæãö Ãóäú áóÇ ÊóÚúãóáó ÐóßóÇÉõ Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóáóÇ ÅöÈóÇÍóÉõ ØóÚóÇãöåöãú ÝöíãóÇ ÍóÑøóãóåõ Çááøóåõ ÚóáóíúäóÇ ÈöÚóíúäöåö: ßóÇáúÎöäúÒöíÑö æóÇáÏøóãö¡ æóáóÇ ãóÇ ÍóÑøóãóåõ ÚóáóíúäóÇ ÈöæóÕúÝöåö¡ ÇáøóÐöí áóíúÓó ÈöÐóßóÇÉò: ßóÇáúãóíúÊóÉö æóÇáúãõäúÎóäöÞóÉö æóÇáúãóæúÞõæÐóÉö æóÇáúãõÊóÑóÏøöíóÉö æóÇáäøóØöíÍóÉö æóÃóßöíáóÉö ÇáÓøóÈõÚö¡ ÅöÐóÇ ßóÇäõæÇ åõãú íóÓúÊóÍöáøõæäó Ðóáößó¡ ÝóÃóãøóÇ ãóÇ ßóÇäóÊú ÐóßóÇÊõåõãú Ýöíåö ãõÎóÇáöÝóÉð áöÐóßóÇÊöäóÇ ãõÎóÇáóÝóÉó ÊóÞúÕöíÑò áóÇ ãõÎóÇáóÝóÉó ÒöíóÇÏóÉò ÝóÐóáößó ãóÍóáøõ äóÙóÑò ßóÇáúãóÖúÑõæÈóÉö ÈöãõÍóÏøóÏò Úóáóì ÑóÃúÓöåóÇ ÝóÊóãõæÊõ¡ æóÇáúãóÝúÊõæáóÉö ÇáúÚõäõÞö ÝóÊóÊóãóÒøóÞõ ÇáúÚõÑõæÞõ¡ ÝóÞóÇáó ÌõãúåõæÑõ ÇáúÚáãóÇÁ: áóÇ íõÄúßóá. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑö ÇÈúä ÇáúÚóÑóÈöíøö ãöäó ÇáúãóÇáößöíøóÉö: ÊõÄúßóáõ. æóÞóÇáó Ýöí «ÇáúÃóÍúßóÇãö» : ÝóÅöäú Þöíáó ÝóãóÇ Ãóßóáõæåõ Úóáóì ÛóíúÑö æóÌúåö ÇáÐøóßóÇÉö ßóÇáúÎóäúÞö æóÍóØúãö ÇáÑøóÃúÓö ÝóÇáúÌóæóÇÈõ: Ãóäøó åóÐöåö ãóíúÊóÉñ¡ æóåöíó ÍóÑóÇãñ ÈöÇáäøóÕøö¡ æóÅöäú ÃóßóáõæåóÇ ÝóáóÇ äóÃúßõáõåóÇ äóÍúäõ¡ ßóÇáúÎöäúÒöíÑö ÝóÅöäøóåõ ÍóáóÇáñ áóåõãú æóãöäú ØóÚóÇãöåöãú æóåõæó ÍóÑóÇãñ ÚóáóíúäóÇ- íõÑöíÏõ ÅöÈóÇÍóÊóåõ ÚöäúÏó ÇáäøóÕóÇÑóì- Ëõãøó ÞóÇáó: æóáóÞóÏú ÓõÆöáúÊõ Úóäö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøö íóÝúÊöáõ ÚõäõÞó ÇáÏøóÌóÇÌóÉö Ëõãøó íóØúÈõÎõåóÇ åóáú ÊõÄúßóáõ ãóÚóåõ Ãóæú ÊõÄúÎóÐõ ØóÚóÇãðÇ ãöäúåõ¡ ÝóÞõáúÊõ: ÊõÄúßóáõ áöÃóäøóåóÇ ØóÚóÇãõåõ æóØóÚóÇãõ ÃóÍúÈóÇÑöåö æóÑõåúÈóÇäöåö¡ æóÅöäú áóãú Êóßõäú åóÐöåö ÐóßóÇÉð ÚöäúÏóäóÇ æóáóßöäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÃóÈóÇÍó ØóÚóÇãóåõãú ãõØúáóÞðÇ æóßõáøõ ãóÇ íóÑóæúäóåõ Ýöí Ïöíäöåöãú ÝóÅöäøóåõ ÍóáóÇáñ áóäóÇ Ýöí ÏöíäöäóÇ» . æóÃóÔúßóáó Úóáóì ßóËöíÑò ãöäó ÇáäøóÇÙöÑöíäó æóÌúåõ ÇáúÌóãúÚö Èóíúäó ßóáóÇãóíö ÇÈúäö ÇáúÚóÑóÈöíøö¡ æóÅöäøóãóÇ ÃóÑóÇÏó ÇáÊøóÝúÑöÞóÉó Èóíúäó ãóÇ åõæó ãöäú ÃóäúæóÇÚö ÞóØúÚö ÇáúÍõáúÞõæãö¡ æóÇáúÃóæúÏóÇÌö æóáóæú ÈöÇáúÎóäúÞö¡
æóÈóíúäó äóÍúæö ÇáúÎóäúÞö áöÍóÈúÓö ÇáäøóÝóÓö¡ æóÑóÖøö ÇáÑøóÃúÓö æóÞóæúáõ ÇÈúäö ÇáúÚóÑóÈöíøö ÔõÐõæÐñ.
æóÞóæúáõåõ: æóØóÚÇãõßõãú Íöáøñ áóåõãú áóãú íõÚóÑøöÌö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Úóáóì ÈóíóÇäö ÇáúãõäóÇÓóÈóÉö ÈöÐößúÑö æóØóÚÇãõßõãú Íöáøñ áóåõãú. æóÇáøóÐöí ÃóÑóÇåõ Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì äóÈøóåóäóÇ ÈöåóÐóÇ Åöáóì ÇáÊøóíúÓöíÑö Ýöí ãõÎóÇáóØóÊöåöãú¡ ÝóÃóÈóÇÍó áóäóÇ ØóÚóÇãóåõãú¡ æóÃóÈóÇÍó áóäóÇ Ãóäú äõØúÚöãóåõãú ØóÚóÇãóäóÇ¡ ÝóÚõáöãó ãöäú åóÐóíúäö ÇáúÍõßúãóíúäö Ãóäøó ÚöáøóÉó ÇáÑøõÎúÕóÉö Ýöí ÊóäóÇæõáöäóÇ ØóÚóÇãóåõãú åõæó ÇáúÍóÇÌóÉõ Åöáóì ãõÎóÇáóØóÊöåöãú¡ æóÐóáößó ÃóíúÖðÇ ÊóãúåöíÏñ áöÞóæúáöåö ÈóÚúÏõ:
æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó áöÃóäøó Ðóáößó íóÞúÊóÖöí ÔöÏøóÉó ÇáúãõÎóÇáóØóÉö ãóÚóåõãú áöÊóÒóæøõÌö äöÓóÇÆöåöãú æóÇáúãõÕóÇåóÑóÉö ãóÚóåõãú.(6/122)
æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáúãõÄúãöäÇÊö æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú ÅöÐÇ ÂÊóíúÊõãõæåõäøó ÃõÌõæÑóåõäøó ãõÍúÕöäöíäó ÛóíúÑó ãõÓÇÝöÍöíäó æóáÇ ãõÊøóÎöÐöí ÃóÎúÏÇäò æóãóäú íóßúÝõÑú ÈöÇáúÅöíãÇäö ÝóÞóÏú ÍóÈöØó Úóãóáõåõ æóåõæó Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ãöäó ÇáúÎÇÓöÑöíäó.
ÚõØöÝó æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáúãõÄúãöäÇÊö Úóáóì æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó Íöáøñ áóßõãú ÚóØúÝó ÇáúãõÝúÑóÏö Úóáóì ÇáúãõÝúÑóÏö. æóáóãú íõÚóÑøöÌö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Úóáóì ÈóíóÇäö ÇáúãõäóÇÓóÈóÉö áöÐößúÑö Íöáøö ÇáúãõÍúÕóäóÇÊö ãöäó ÇáúãõÄúãöäóÇÊö Ýöí ÃóËúäóÇÁö ÅöÈóÇÍóÉö ØóÚóÇãö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÅöÈóÇÍóÉö ÊóÒóæøõÌö äöÓóÇÆöåöãú. æóÚöäúÏöí: Ãóäøóåõ ÅöíãóÇÁñ Åöáóì Ãóäøóåõäøó Ãóæúáóì ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó ãöäú ãõÍúÕóäóÇÊö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÇáúãóÞúÕõæÏõ åõæó Íõßúãõ ÇáúãõÍúÕóäóÇÊö ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊóÇÈó ÝóÅöäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÌóÇÁóÊú áöÅöÈóÇÍóÉö ÇáÊøóÒóæøõÌö ÈöÇáúßöÊóÇÈöíøóÇÊö. ÝóÞóæúáõåõ: æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ÚóØúÝñ Úóáóì æóØóÚÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó Íöáøñ áóßõãú. ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ:
æóÇáúãõÍúÕóäóÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊóÇÈó Íöáøñ áóßõãú.
æóÇáúãõÍÕäóÇÊ: ÇáäÓúæóÉ ÇáøáÇÁ ÃóÍúÕóäóåõäøó ãóÇ ÃóÍúÕóäóåõäøó¡ Ãóíú ãóäóÚóåõäøó Úóäö ÇáúÎóäóÇ Ãóæú Úóäö ÇáÑøóíúÈö¡ ÝóÃõØúáöÞó ÇáúÅöÍúÕóÇäõ: Úóáóì ÇáúãóÚúÕõæãóÇÊö ÈöÚöÕúãóÉö ÇáúÃóÒúæóÇÌö ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [24] ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáäøöÓÇÁö æóÚóáóì ÇáúãõÓúáöãóÇÊö áöÃóäøó ÇáúÅöÓúáóÇãó æóÒóÚóåõäøó Úóäö ÇáúÎóäóÇ¡ ÞóÇáó ÇáÔøóÇÚöÑõ:
æóíóÕõÏøõåõäøó Úóäö ÇáúÎóäóÇ ÇáúÅöÓúáóÇãõ æóÃõØúáöÞó Úóáóì ÇáúÍóÑóÇÆöÑö¡ áöÃóäøó ÇáúÍóÑóÇÆöÑó íóÊóÑóÝøóÚúäó Úóäö ÇáúÎóäóÇ ãöäú ÚóåúÏö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö. æóáóÇ íóÕúáõÍõ ãöäú åóÐöåö ÇáúãóÚóÇäöí åõäóÇ ÇáúÃóæøóáõ¡ ÅöÐú áóÇ íóÍöáøõ ÊóÒóæøõÌõ ÐóÇÊö ÇáÒøóæúÌö¡ æóáóÇ ÇáËøóÇäöí áöÞóæúáöåö: ãöäó ÇáúãõÄúãöäÇÊö ÇáøóÐöí åõæó ÙóÇåöÑñ Ýöí Ãóäøóåõäøó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÄúãöäóÇÊö ÝóÊóÚóíøóäó ãóÚúäóì ÇáúÍõÑøöíøóÉö¡ ÝóÝóÓøóÑóåóÇ ãóÇáößñ ÈöÇáúÍóÑóÇÆöÑö¡ æóáöÐóáößó ãóäóÚó äößóÇÍó ÇáúÍõÑøö(6/123)
ÇáúÃóãóÉó ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ÎóÔöíó ÇáúÚóäóÊó æóáóãú íóÌöÏú áöáúÍóÑóÇÆöÑö ØóæúáðÇ¡ æóÌóæøóÒó
Ðóáößó áöáúÚóÈúÏö¡ æóßóÃóäøóåõ ÌóÚóáó ÇáúÎöØóÇÈó åõäóÇ áöáúÃóÍúÑóÇÑö ÈöÇáúÞóÑöíäóÉö æóÈöÞóÑöíäóÉö ÂíóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [25] æóãóäú áóãú íóÓúÊóØöÚú ãöäúßõãú ØóæúáðÇ Ãóäú íóäúßöÍó ÇáúãõÍúÕóäÇÊö ÇáúãõÄúãöäÇÊö æóåõæó ÊóÝúÓöíÑñ Èóíøöäñ ãõáúÊóÆöãñ. æóÃóÕúáõ Ðóáößó áöÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö æóãõÌóÇåöÏò. æóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÝóÓøóÑó ÇáúãõÍúÕóäóÇÊö åõäóÇ ÈöÇáúÚóÝóÇÆöÝö¡ æóäõÞöáó Úóäö ÇáÔøóÚúÈöíøö æóÛóíúÑöåö¡ ÝóãóäóÚõæÇ ÊóÒóæøõÌó ÛóíúÑö ÇáúÚóÝöíÝóÉö ãöäó ÇáäøöÓóÇÁö áöÑöÞøóÉö ÏöíäöåóÇ æóÓõæÁö ÎõáõÞöåóÇ.
æóßóÐóáößó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö: æóÇáúãõÍúÕóäÇÊõ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú Ãóíö ÇáúÍóÑóÇÆöÑõ ÚöäúÏó ãóÇáößò¡ æóáöÐóáößó ãõäöÚó äößóÇÍõ ÅöãóÇÁö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ãõØúáóÞðÇ áöáúÍõÑøö æóÇáúÚóÈúÏö. æóÇáøóÐöíäó ÝóÓøóÑõæÇ ÇáúãõÍúÕóäóÇÊö ÈöÇáúÚóÝóÇÆöÝö ãóäóÚõæÇ åõäóÇ ãóÇ ãóäóÚõæÇ åõäóÇßó.
æóÔóãóáó Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö: ÇáÐøöãøöíøöíäó¡ æóÇáúãõÚóÇåöÏöíäó¡ æóÃóåúáó ÇáúÍóÑúÈö¡ æóåõæó ÙóÇåöÑñ¡ ÅöáøóÇ Ãóäøó ãóÇáößðÇ ßóÑöåó äößóÇÍó ÇáäøöÓóÇÁö ÇáúÍóÑúÈöíøóÇÊö¡ æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: ÊóÎúÕöíÕõ ÇáúÂíóÉö ÈöÛóíúÑö äöÓóÇÁö Ãóåúáö ÇáúÍóÑúÈö¡ ÝóãóäóÚó äößóÇÍó ÇáúÍóÑúÈöíøóÇÊö. æóáóãú íóÐúßõÑõæÇ Ïóáöíáóåõ.
æóÇáúÃõÌõæÑõ: ÇáúãõåõæÑõ¡ æóÓõãøöíóÊú åõäóÇ (ÃõÌõæÑðÇ) ãóÌóÇÒðÇ Ýöí ãóÚúäóì ÇáúÃóÚúæóÇÖö Úóäö ÇáúãóäóÇÝöÚö ÇáúÍóÇÕöáóÉö ãöäú ÂËóÇÑö ÚõÞúÏóÉö ÇáäøößóÇÍö¡ Úóáóì æóÌúåö ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö Ãóæö ÇáúãóÌóÇÒö ÇáúãõÑúÓóáö. æóÇáúãóåúÑõ ÔöÚóÇÑñ ãõÊóÞóÇÏöãñ Ýöí ÇáúÈóÔóÑö áöáÊøóÝúÑöÞóÉö Èóíúäó ÇáäøößóÇÍö æóÈóíúäó ÇáúãõÎóÇÏóäóÉö. æóáóæú ßóÇäóÊö ÇáúãõåõæÑõ ÃõÌõæÑðÇ ÍóÞöíÞóÉð áóæóÌóÈó ÊóÍúÏöíÏõ ãõÏøóÉö ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö æóãöÞúÏóÇÑöåö æóÐóáößó ãöãøóÇ ÊóäóÒøóåó Úóäúåõ ÚõÞúÏóÉõ ÇáäøößóÇÍö.
æóÇáúÞóæúáõ Ýöí Þóæúáöåö: ãõÍúÕöäöíäó ÛóíúÑó ãõÓÇÝöÍöíäó æóáÇ ãõÊøóÎöÐöí ÃóÎúÏÇäò ßóÇáúÞóæúáö Ýöí äóÙöíÑöåö ãõÍúÕóäÇÊò ÛóíúÑó ãõÓÇÝöÍÇÊò [ÇáäøöÓóÇÁ: 25] ÊÞÏøã Ýöí åóÐöå ÇáÓøõæÑóÉ.
æóÌõãúáóÉõ æóãóäú íóßúÝõÑú ÈöÇáúÅöíãÇäö ÝóÞóÏú ÍóÈöØó Úóãóáõåõ ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ÇáúÌõãóáö. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáÊøóäúÈöíåõ Úóáóì Ãóäøó ÅöÈóÇÍóÉó ÊóÒóæøõÌö äöÓóÇÁö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö áóÇ íóÞúÊóÖöí ÊóÒúßöíóÉð áöÍóÇáöåöãú¡ æóáóßöäøó Ðóáößó ÊóíúÓöíÑñ Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó. æóÞóÏú ÐõßöÑó Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáöåóÇ Ãóäøó(6/124)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐóÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö ÝóÇÛúÓöáõæÇ æõÌõæåóßõãú æóÃóíúÏöíóßõãú Åöáóì ÇáúãóÑóÇÝöÞö æóÇãúÓóÍõæÇ ÈöÑõÁõæÓößõãú æóÃóÑúÌõáóßõãú Åöáóì ÇáúßóÚúÈóíúäö æóÅöäú ßõäúÊõãú ÌõäõÈðÇ ÝóÇØøóåøóÑõæÇ æóÅöäú ßõäúÊõãú ãóÑúÖóì Ãóæú Úóáóì ÓóÝóÑò Ãóæú ÌóÇÁó ÃóÍóÏñ ãöäúßõãú ãöäó ÇáúÛóÇÆöØö Ãóæú áóÇãóÓúÊõãõ ÇáäøöÓóÇÁó Ýóáóãú ÊóÌöÏõæÇ ãóÇÁð ÝóÊóíóãøóãõæÇ ÕóÚöíÏðÇ ØóíøöÈðÇ ÝóÇãúÓóÍõæÇ ÈöæõÌõæåößõãú æóÃóíúÏöíßõãú ãöäúåõ ãóÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíóÌúÚóáó Úóáóíúßõãú ãöäú ÍóÑóÌò æóáóßöäú íõÑöíÏõ áöíõØóåøöÑóßõãú æóáöíõÊöãøó äöÚúãóÊóåõ Úóáóíúßõãú áóÚóáøóßõãú ÊóÔúßõÑõæäó (6)
äöÓóÇÁó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö Þõáúäó «áóæúáóÇ Ãóäøó Çááøóåó ÑóÖöíó ÏöíäóäóÇ áóãú íõÈöÍú áóßõãú äößóÇÍóäóÇ» . æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÇáúÅöíãóÇäõ ÇáúãóÚúåõæÏõ æóåõæó ÅöíãóÇäõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ÇáøóÐöí ÈöÓóÈóÈöåö áõÞøöÈõæÇ ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó¡ ÝóÇáúßõÝúÑõ åõäóÇ ÇáúßõÝúÑõ ÈöÇáÑøõÓõáö¡ Ãóíú: íõäúßöÑõ ÇáúÅöíãóÇäó¡ Ãóíú íõäúßöÑõ ãóÇ íóÞúÊóÖöíåö ÇáúÅöíãóÇäõ ãöäó ÇáúãõÚúÊóÞóÏóÇÊö¡ ÅöÐö ÇáúÅöíãóÇäõ ÕóÇÑó áóÞóÈðÇ áöãóÌúãõæÚö ãóÇ íóÌöÈõ ÇáÊøóÕúÏöíÞõ Èöåö.
æóÇáúÍóÈúØõ- ÈöÓõßõæäö ÇáúãõæóÍøóÏóÉö- æóÇáúÍõÈõæØõ: ÝóÓóÇÏõ ÔóíúÁò ßóÇäó ÕóÇáöÍðÇ¡ æóãöäúåõ Óõãøöíó ÇáúÍóÈóØõ- ÈöÝóÊúÍóÊóíúäö- ãóÑóÖñ íõÕöíÈõ ÇáúÅöÈöáó ãöäú ÌóÑøóÇÁö Ãóßúáö ÇáúÎõÖóÑö Ýöí Ãóæøóáö ÇáÑøóÈöíÚö ÝóÊóäúÊóÝöÎõ ÃóãúÚóÇÄõåóÇ æóÑõÈøóãóÇ ãóÇÊóÊú. æóÝöÚúáõ (ÍóÈöØó) íõÄúÐöäõ ÈöÃóäøó ÇáúÍóÇÈöØó ßóÇäó ÕóÇáöÍðÇ ÝóÇäúÞóáóÈó Åöáóì ÝóÓóÇÏò. æóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáúÝóÓóÇÏö åõäóÇ ÇáÖøóíóÇÚõ æóÇáúÈõØúáóÇäõ¡ æóåõæó ÃóÔóÏøõ ÇáúÝóÓóÇÏö¡ ÝóÏóáøó ÝöÚúáõ (ÍóÈöØó) Úóáóì Ãóäøó ÇáúÃóÚúãóÇáó ÕóÇáöÍóÉñ¡
æóÍóÐúÝõ ÇáúæóÕúÝö áöÏóáóÇáóÉö ÇáúÝöÚúáö Úóáóíúåö. æóåóÐóÇ ÊóÔúÈöíåñ áöÖóíóÇÚö ÇáúÃóÚúãóÇáö ÇáÕøóÇáöÍóÉö ÈöÝóÓóÇÏö ÇáÐøóæóÇÊö ÇáäøóÇÝöÚóÉö¡ æóæóÌúåõ ÇáÔøóÈóåö ÚóÏóãõ ÇäúÊöÝóÇÚö ãõßúÊóÓöÈöåóÇ ãöäúåóÇ. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÖóíóÇÚõ ËóæóÇÈöåóÇ æóãóÇ íóÊóÑóÞøóÈõåõ ÇáúÚóÇãöáõ ãöäó ÇáúÌóÒóÇÁö ÚóáóíúåóÇ æóÇáúÝóæúÒö ÈöåóÇ.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáÊøóÍúÐöíÑõ ãöäó ÇáöÇÑúÊöÏóÇÏö Úóäö ÇáúÅöíãóÇäö¡ æóÇáÊøóÑúÛöíÈõ Ýöí ÇáÏøõÎõæáö Ýöíåö ßóÐóáößó¡ áöíóÚúáóãó Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö Ãóäøóåõãú áóÇ ÊóäúÝóÚõåõãú ÞõÑõÈóÇÊõåõãú æóÃóÚúãóÇáõåõãú¡ æóíóÚúáóãó ÇáúãõÔúÑßõæäó Ðóáöß.
[6]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 6]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÝóÇÛúÓöáõæÇ æõÌõæåóßõãú æóÃóíúÏöíóßõãú Åöáóì ÇáúãóÑÇÝöÞö æóÇãúÓóÍõæÇ ÈöÑõÄõÓößõãú æóÃóÑúÌõáóßõãú Åöáóì ÇáúßóÚúÈóíúäö æóÅöäú ßõäúÊõãú ÌõäõÈÇð ÝóÇØøóåøóÑõæÇ æóÅöäú ßõäúÊõãú ãóÑúÖì Ãóæú Úóáì ÓóÝóÑò Ãóæú ÌÇÁó ÃóÍóÏñ ãöäúßõãú ãöäó ÇáúÛÇÆöØö Ãóæú áÇãóÓúÊõãõ ÇáäøöÓÇÁó Ýóáóãú ÊóÌöÏõæÇ ãóÇÁð ÝóÊóíóãøóãõæÇ ÕóÚöíÏÇð ØóíøöÈÇð ÝóÇãúÓóÍõæÇ ÈöæõÌõæåößõãú æóÃóíúÏöíßõãú ãöäúåõ ãóÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíóÌúÚóáó Úóáóíúßõãú ãöäú ÍóÑóÌò æóáßöäú íõÑöíÏõ áöíõØóåøöÑóßõãú æóáöíõÊöãøó äöÚúãóÊóåõ Úóáóíúßõãú áóÚóáøóßõãú ÊóÔúßõÑõæäó(6/125)
(6)
ÅöÐóÇ ÌóÑóíúäóÇ Úóáóì ãóÇ ÊóÍóÕúÍóÕó áóÏóíúäóÇ æóÊóãóÍøóÕó: ãöäú Ãóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúãóÇÆöÏóÉö åöíó ãöäú ÂÎöÑö ÇáÓøõæóÑö äõÒõæáðÇ¡ æóÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú Ýöí ÚóÇãö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö¡ ÌóÒóãúäóÇ ÈöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú åõäóÇ ÊóÐúßöíÑðÇ ÈöäöÚúãóÉò ÚóÙöíãóÉò ãöäú äöÚóãö ÇáÊøóÔúÑöíÚö: æóåöíó ãöäøóÉõ ÔóÑúÚö ÇáÊøóíóãøõãö ÚöäúÏó ãóÔóÞøóÉö ÇáÊøóØóåøõÑö ÈöÇáúãóÇÁö¡ ÝóÌóÒóãúäóÇ ÈöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúÍõßúãó ßõáøóåõ ãóÔúÑõæÚñ ãöäú ÞóÈúáõ¡ æóÅöäøóãóÇ ÐõßöÑó åõäóÇ Ýöí ÚöÏóÇÏö ÇáäøöÚóãö ÇáøóÊöí ÇãúÊóäøó Çááøóåõ ÈöåóÇ Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ÝóÅöäøó ÇáúÂËóÇÑó ÕóÍøóÊú ÈöÃóäøó ÇáúæõÖõæÁó æóÇáúÛõÓúáó ÔõÑöÚóÇ ãóÚó æõÌõæÈö ÇáÕøóáóÇÉö¡ æóÈöÃóäøó ÇáÊøóíóãøõãó ÔõÑöÚó Ýöí ÛóÒúæóÉö ÇáúãõÑóíúÓöíÚö ÓóäóÉó ÎóãúÓò Ãóæú ÓöÊøò. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó áóäóÇ Ýöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÑóÈõæÇ ÇáÕøóáÇÉó æóÃóäúÊõãú ÓõßÇÑì - Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [43]- ÇáúÎöáóÇÝõ Ýöí Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ÇáøóÊöí äóÒóáó ÝöíåóÇ ÔóÑúÚõ ÇáÊøóíóãøõãö Ãóåöíó ÂíóÉõ ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö¡ Ãóãú ÂíóÉõ ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö. æóÐóßóÑúäóÇ åõäóÇáößó Ãóäøó ÍóÏöíËó «ÇáúãõæóØøóÃö» ãöäú ÑöæóÇíóÉö ãóÇáößò Úóä ÚÈÏ ÇáÑÍãÇä Èúäö ÇáúÞóÇÓöãö Úóäú ÃóÈöíåö Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó áóíúÓó Ýöíåö ÊóÚúíöíäõ ÇáúÂíóÉö æóáóßöäú ÓóãøóÇåóÇ ÂíóÉó ÇáÊøóíóãøõãö¡ æóÃóäøó ÇáúÞõÑúØõÈöíøó ÇÎúÊóÇÑó ÃóäøóåóÇ ÂíóÉõ ÇáäøöÓóÇÁö áöÃóäøóåóÇ ÇáúãóÚúÑõæÝóÉõ ÈöÂíóÉö ÇáÊøóíóãøõãö¡ æóßóÐóáößó ÇÎúÊóÇÑó ÇáúæóÇÍöÏöíøõ Ýöí «ÃóÓúÈóÇÈö ÇáäøõÒõæáö» ¡ æóÐóßóÑúäóÇ Ãóäøó ÕóÑöíÍó ÑöæóÇíóÉö ÚóãúÑöæ Èúäö ÍõÑóíúËò Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó: Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ÇáøóÊöí äóÒóáóÊú Ýöí ÛóÒúæóÉö ÇáúãõÑóíúÓöíÚö åöíó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÇáúÂíóÉó¡ ßóãóÇ ÃóÎúÑóÌóåõ ÇáúÈõÎóÇÑöíøõ Úóäú íóÍúíóì Úóäö ÇÈúäö æóåúÈò Úóäú ÚóãúÑöæ Èúäö ÍõÑóíúËò Úóä ÚÈÏ ÇáÑÍãÇä Èúäö ÇáúÞóÇÓöãö¡ æóáóÇ íõÓóÇÚöÏõ ãõÎúÊóÇÑõäóÇ Ýöí ÊóÇÑöíÎö äõÒõæáö ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö¡ ÝóÅöäú áóãú íóßõäú ãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö ÓóåúæðÇ ãöäú ÃóÍóÏö ÑõæóÇÊöåö ÛíÑ ÚÈÏ ÇáÑÍãÇä Èúäö ÇáúÞóÇÓöãö æóÃóÈöíåö¡ ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÐúßõÑó ÂíóÉó íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÑóÈõæÇ ÇáÕøóáÇÉó æóÃóäúÊõãú ÓõßÇÑì ÍóÊøóì
ÊóÚúáóãõæÇ ãóÇ ÊóÞõæáõæäó æóáÇ ÌõäõÈÇð ÅöáøóÇ ÚÇÈöÑöí ÓóÈöíáò ÍóÊøóì ÊóÛúÊóÓöáõæÇ¡ æóåöíó ÂíóÉõ ÇáäøöÓóÇÁö [43] ¡ ÝóÐóßóÑó ÂíóÉó íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÝóÇÛúÓöáõæÇ æõÌõæåóßõãú ÇáúÂíóÉó. ÝóÊóÚóíøóäó ÊóÃúæöíáõåõ ÍöíäóÆöÐò ÈöÃóäú Êóßõæäó ÂíóÉõ íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÞóÏú äóÒóáóÊú ÞóÈúáó äõÒõæáö ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö¡ Ëõãøó ÃõÚöíÏó äõÒõæáõåóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö¡ Ãóæú ÃóãóÑó Çááøóåõ Ãóäú ÊõæÖóÚó Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö¡ æóÇáúÃóÑúÌóÍõ ÚöäúÏöí: Ãóäú íóßõæäó ãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö æóåúãðÇ ãöäú ÈóÚúÖö ÑõæóÇÊöåö áöÃóäøó Èóíúäó ÇáúÂíóÊóíúäö ãõÔóÇÈóåóÉð.(6/126)
ÝóÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÃõÑöíÏó ãöäúåóÇ ÊóÃúßöíÏõ ÔóÑúÚö ÇáúæõÖõæÁö æóÔóÑúÚö ÇáÊøóíóãøõãö ÎóáóÝðÇ Úóäö ÇáúæõÖõæÁö ÈöäóÕøö ÇáúÞõÑúÂäö áöÃóäøó Ðóáößó áóãú íóÓúÈöÞú äõÒõæáõ ÞõÑúÂäò Ýöíåö æóáóßöäøóåõ ßóÇäó ãóÔúÑõæÚðÇ ÈöÇáÓøõäøóÉö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáúæõÖõæÁó ßóÇäó ãóÔúÑõæÚðÇ ãöäú ÞóÈúáö Ðóáößó¡ ÝóÞóÏú ËóÈóÊó Ãäø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áóãú íõÕóáøö ÕóáóÇÉð ÅöáøóÇ ÈöæõÖõæÁò.
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑö ÇÈúä ÇáúÚóÑóÈöíøö Ýöí «ÇáúÃóÍúßóÇãö» «áóÇ ÎöáóÇÝó Èóíúäó ÇáúÚõáóãóÇÁö Ýöí Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ãóÏóäöíøóÉñ¡ ßóãóÇ Ãóäøóåõ áóÇ ÎöáóÇÝó Ãóäøó ÇáúæõÖõæÁó ßóÇäó ãóÝúÚõæáðÇ ÞóÈúáó äõÒõæáöåóÇ ÛóíúÑó ãóÊúáõæøò æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÚõáóãóÇÄõäóÇ: Åöäøó ÇáúæõÖõæÁó ßóÇäó ÈöãóßøóÉó ÓõäøóÉð¡ ãóÚúäóÇåõ ßóÇäó ÈöÇáÓøõäøóÉö. ÝóÃóãøóÇ Íõßúãõåõ Ýóáóãú íóßõäú ÞóØøõ ÅöáøóÇ ÝóÑúÖðÇ» æóÞóÏú Ñóæóì ÇÈúäõ ÅöÓúÍóÇÞó æóÛóíúÑõåõ Ãäø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áóãøóÇ ÝóÑóÖó Çááøóåõ ÓõÈúÍóÇäóåõ Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉó áóíúáóÉó ÇáúÅöÓúÑóÇÁö æóäóÒóáó ÌöÈúÑöíáõ ÙõåúÑó Ðóáößó Çáúíóæúãö áöíõÕóáøöíó Èöåöãú ÝóåóãóÒó ÈöÚóÞöÈöåö ÝóÇäúÈóÚóËó ãóÇÁñ æóÊóæóÖøóÃó ãõÚóáøöãðÇ áóåõ æóÊóæóÖøóÃó åõæó ãóÚóåõ ÝóÕóáøóì ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóåóÐóÇ ÕóÍöíÍñ æóÅöäú ßóÇäó áóãú íóÑúæöåö Ãóåúáõ ÇáÕøóÍöíÍö æóáóßöäøóåõãú ÊóÑóßõæåõ áöÃóäøóåõãú áóãú íóÍúÊóÇÌõæÇ Åöáóíúåö Çå.
æóÝöí «ÓöíÑóÉö ÇÈúäö ÅöÓúÍóÇÞó» Ëõãøó ÇäúÕóÑóÝó ÌöÈúÑöíáõ ÝóÌóÇÁó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÎóÏöíÌóÉó ÝóÊóæóÖøóÃó áóåóÇ áöíõÑöíóåóÇ ßóíúÝó ÇáØøõåõæÑõ áöáÕøóáóÇÉö ßóãóÇ ÃóÑóÇåõ ÌöÈúÑöíáõ Çå. æóÞóæúáõåõãú: ÇáúæõÖõæÁõ ÓõäøóÉñ Ñõæöíó Úóäú ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ãóÓúÚõæÏò. æóÞóÏú ÊóÃóæøóáóåõ ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö ÈöÃóäøóåõ ËóÇÈöÊñ ÈöÇáÓøõäøóÉö. ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÚõáóãóÇÆöäóÇ: æóáöÐóáößó ÞóÇáõæÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÚóÇÆöÔóÉó: ÝóäóÒóáóÊú ÂíóÉõ ÇáÊøóíóãøõãö æóáóãú íóÞõæáõæÇ: ÂíóÉõ ÇáúæõÖõæÁö áöãóÚúÑöÝóÊöåöãú ÅöíøóÇåõ ÞóÈúáó ÇáúÂíóÉö.
ÝóÇáúæõÖõæÁõ ãóÔúÑõæÚñ ãóÚó ÇáÕøóáóÇÉö áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ ÅöÐú áóãú íóÐúßõÑö ÇáúÚõáóãóÇÁõ ÅöáøóÇ ÔóÑúÚó ÇáÕøóáóÇÉö æóáóãú íóÐúßõÑõæÇ ÔóÑúÚó ÇáúæõÖõæÁö ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ ÝóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÞóÑøóÑóÊú Íõßúãó ÇáúæõÖõæÁö áöíóßõæäó ËõÈõæÊõåõ ÈöÇáúÞõÑúÂäö.
æóßóÐóáößó ÇáöÇÛúÊöÓóÇáõ Ýóåõæó ãóÔúÑõæÚñ ãöäú ÞóÈúáõ¡ ßóãóÇ ÔõÑöÚó ÇáúæõÖõæÁõ Èóáú åõæó ÃóÓúÈóÞõ ãöäó ÇáúæõÖõæÁö áöÃóäøóåõ ãöäú ÈóÞóÇíóÇ ÇáúÍóäöíÝöíøóÉö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú ãóÚúÑõæÝóÉð ÍóÊøóì ÃóíøóÇãö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ æóÞóÏú æóÖøóÍúäóÇ Ðóáößó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö. æóáöÐóáößó ÃõÌúãöáó ÇáÊøóÚúÈöíÑõ Úóäúåõ åõäóÇ æóåõäóÇáößó ÈöÞóæúáöåö åõäóÇ ÝóÇØøóåøóÑõæÇ¡ æóÞóæáå åõäóÇáß ÊóÛúÊóÓöáõæÇ [ÇáäøöÓóÇÁ: 43] ¡ ÝóÊóãóÍøóÖóÊö ÇáúÂíóÉõ áöÔóÑúÚö ÇáÊøóíóãøõãö ÚöæóÖðÇ Úóäö ÇáúæõÖõæÁö.(6/127)
æóãóÚúäóì ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÅöÐóÇ ÚóÒóãúÊõãú Úóáóì ÇáÕøóáóÇÉö¡ áöÃóäøó ÇáúÞöíóÇãó íõØúáóÞõ Ýöí ßóáóÇãö
ÇáúÚóÑóÈö ÈöãóÚúäóì ÇáÔøõÑõæÚö Ýöí ÇáúÝöÚúáö¡ ÞóÇáó ÇáÔøóÇÚöÑõ:
ÝóÞóÇãó íóÐõæÏõ ÇáäøóÇÓó ÚóäúåóÇ ÈöÓóíúÝöåö ... æóÞóÇáó ÃóáóÇ áóÇ ãöäú ÓóÈöíáò Åöáóì åöäúÏò
æóÚóáóì ÇáúÚóÒúãö Úóáóì ÇáúÝöÚúáö¡ ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ:
ÞóÇãõæÇ ÝóÞóÇáõæÇ ÍöãóÇäóÇ ÛóíúÑõ ãóÞúÑõæÈò Ãóíú ÚóÒóãõæÇ ÑóÃúíóåõãú ÝóÞóÇáõæÇ. æóÇáúÞöíóÇãõ åõäóÇ ßóÐóáößó ÈöÞóÑöíäóÉö ÊóÚúÏöíóÊöåö Èö (Åöáóì) áöÊóÖúãöíäöåö ãóÚúäóì ÚóãóÏúÊõãú Åöáóì Ãóäú ÊõÕóáøõæÇ.
æóÑóæóì ãóÇáößñ Ýöí «ÇáúãõæóØøóÃö» Úóäú ÒóíúÏö Èúäö ÃóÓúáóãó Ãóäøóåõ ÝóÓøóÑó ÇáúÞöíóÇãó ÈöãóÚúäóì ÇáúåõÈõæÈö ãöäó Çáäøóæúãö¡ æóåõæó ãóÑúæöíøñ Úóäö ÇáÓøõÏøöíøö. ÝóåóÐöåö æõÌõæåõ ÇáúÃóÞúæóÇáö Ýöí ÊóÝúÓöíÑö ãóÚúäóì ÇáúÞöíóÇãö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉ¡ æßáøåÇ ÊÄæá Åöáóì Ãóäøó ÅöíÌóÇÈó ÇáØøöåóÇÑóÉö áöÃóÌúáö ÃóÏóÇÁö ÇáÕøóáóÇÉö.
æóÃóãøóÇ ãóÇ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÊóÃúæöíáö ãóÚúäóì ÇáÔøóÑúØö ÇáøóÐöí Ýöí Þóæúáöåö: ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÝóÇÛúÓöáõæÇ æõÌõæåóßõãú ÇáúÂíóÉó ÝóÙóÇåöÑõ ÇáúÂíóÉö ÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúæõÖõæÁö ÚöäúÏó ßõáøö ÕóáóÇÉò áöÃóäøó ÇáúÃóãúÑó ÈöÛóÓúáö ãóÇ ÃõãöÑó ÈöÛóÓúáöåö ÔõÑöØó Èö ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú ÝóÇÞúÊóÖóì ØóáóÈó ÛóÓúáö åóÐöåö ÇáúÃóÚúÖóÇÁö ÚöäúÏó ßõáøö ÞöíóÇãò Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö. æóÇáúÃóãúÑõ ÙóÇåöÑñ Ýöí ÇáúæõÌõæÈö. æóÞóÏú æóÞóÝó ÚöäúÏó åóÐóÇ ÇáÙøóÇåöÑö Þóáöíáñ ãöäó ÇáÓøóáóÝö ÝóÑõæöíó Úóäú Úóáöíøö Èúäö ÃóÈöí ØóÇáöÈò æóÚößúÑöãóÉó æõÌõæÈõ ÇáúæõÖõæÁö áößõáøö ÕóáóÇÉò æóäóÓóÈóåõ ÇáØÈÑÓí Åöáóì ÏóÇæõæÏ ÇáÙøóÇåöÑöíøö¡ æóáóãú íóÐúßõÑú Ðóáößó ÇÈúäõ ÍóÒúãò Ýöí «ÇáúãõÍóáøóì» æóáóãú ÃóÑóåõ áöÛóíúÑö ÇáØøóÈóÑóÓöíøö. æóÞóÇáó ÈõÑóíúÏóÉõ Èúäõ ÃóÈöí ÈõÑúÏóÉó: ßóÇäó ÇáúæõÖõæÁõ æóÇÌöÈðÇ Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó áößõáøö ÕóáóÇÉò Ëõãøó äõÓöÎó Ðóáößó ÚóÇãó ÇáúÝóÊúÍö ÈöÝöÚúáö ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ ÝóÕóáøóì íóæúãó ÇáúÝóÊúÍö ÇáÕøóáóæóÇÊö ÇáúÎóãúÓó ÈöæõÖõæÁò æóÇÍöÏò¡ æóÕóáøóì Ýöí ÛóÒúæóÉö ÎóíúÈóÑó ÇáúÚóÕúÑó æóÇáúãóÛúÑöÈó ÈöæõÖõæÁò æóÇÍöÏò. æóÞóÇáó ÈóÚúÖõåõãú: åóÐóÇ Íõßúãñ ÎÇÕø ÈÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóåóÐóÇ Þóæúáñ ÚóÌöíÈñ Åöäú ÃóÑóÇÏó Èöåö ÕóÇÍöÈõåõ Íóãúáó ÇáúÂíóÉö Úóáóíúåö¡ ßóíúÝó æóåöíó ãõÕóÏøóÑóÉñ ÈöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ. æóÇáúÌõãúåõæÑõ ÍóãóáõæÇ ÇáúÂíóÉó Úóáóì ãóÚúäóì «ÅöÐóÇ ÞõãúÊõãú ãõÍúÏöËöíäó» æóáóÚóáøóåõãõ ÇÓúÊóäóÏõæÇ Ýöí Ðóáößó Åöáóì ÂíóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [43] ÇáúãõÕóÏøóÑóÉö ÈöÞóæúáöåö: áóÇ ÊóÞúÑóÈõæÇ ÇáÕøóáÇÉó æóÃóäúÊõãú ÓõßÇÑì - Åöáóì Þóæúáöåö- æóáÇ ÌõäõÈÇð ÇáúÂíóÉó. æóÍóãóáõæÇ ãóÇ ßóÇäó íóÝúÚóáõåõ ÇáäøóÈöíÁõ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãä ÇáúæÖõæÁ áßáø ÕóáóÇÉ Úáì Ãäøå ßóÇäó ÝÑÖÇ Úáì ÇáäøÈíÁ Õáì(6/128)
Çááå Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÎóÇÕøðÇ Èöåö ÛóíúÑó ÏóÇÎöáò Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóÃóäøóåõ äóÓóÎó æõÌõæÈóåõ Úóáóíúåö íóæúãó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó æóãöäúåõãú ãóäú Íóãóáóåõ Úóáóì Ãäø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóÇäó íóáúÊóÒöãõ Ðóáößó æóÍóãóáõæÇ ãóÇ ßóÇäó íóÝúÚóáõåõ ÇáúÎõáóÝóÇÁõ ÇáÑøóÇÔöÏõæäó æóÇÈúäõ ÚõãóÑó ãöäó ÇáúæõÖõæÁö áöÝóÖúáö ÅöÚóÇÏóÉö ÇáúæõÖõæÁö áößõáøö ÕóáóÇÉò. æóåõæó ÇáøóÐöí áóÇ íóäúÈóÛöí ÇáúÞóæúáõ ÈöÛóíúÑöåö. æóÇáøóÐöíäó ÝóÓøóÑõæÇ ÇáúÞöíóÇãó ÈöãóÚúäóì ÇáúÞöíóÇãö ãöäó Çáäøóæúãö ÃóÑóÇÏõæÇ ÊóãúåöíÏó ØóÑöíÞö ÇáÊøóÃúæöíáö ÈöÃóäú íóßõæäó ÇáúÃóãúÑõ ÞóÏú äöíØó ÈöæõÌõæÏö ãõæÌöÈö
ÇáúæõÖõæÁö. æóÅöäøöí áóÃóÚúÌóÈõ ãöäú åóÐöåö ÇáØøõÑõÞö Ýöí ÇáÊøóÃúæöíáö ãóÚó ÇÓúÊöÛúäóÇÁö ÇáúÂíóÉö ÚóäúåóÇ áöÃóäøó ÊóÃúæöíáóåóÇ ÝöíåóÇ Èóíøöäñ áöÃóäøóåóÇ ÇÝúÊõÊöÍóÊú ÈöÔóÑúØò¡ åõæó ÇáúÞöíóÇãõ Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö¡ ÝóÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ÇáúæõÖõæÁó ÔóÑúØñ Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö Úóáóì ÇáúÌõãúáóÉö Ëõãøó Èóíøóäó åóÐóÇ ÇáúÅöÌúãóÇáó ÈöÞóæúáöåö: æóÅöäú ßõäúÊõãú ãóÑúÖì - Åöáóì Þóæúáöåö- Ãóæú ÌÇÁó ÃóÍóÏñ ãöäúßõãú ãöäó ÇáúÛÇÆöØö- Åöáóì Þóæúáöåö- Ýóáóãú ÊóÌöÏõæÇ ãóÇÁð ÝóÊóíóãøóãõæÇ ÝóÌóÚóáó åóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁó ãõæÌöÈóÉð áöáÊøóíóãøõãö ÅöÐóÇ áóãú íõæÌóÏõ ÇáúãóÇÁõ¡ ÝóÚõáöãó ãöäú åóÐóÇ ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö Ãóäøó ÇãúÊöËóÇáó ÇáúÃóãúÑö íóÓúÊóãöÑøõ Åöáóì ÍõÏõæËö ÍóÇÏöËò ãöäú åóÐöåö ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö¡ ÅöãøóÇ ãóÇäöÚò ãöäú ÃóÕúáö ÇáúæõÖõæÁö æóåõæó ÇáúãóÑóÖõ æóÇáÓøóÝóÑõ¡ æóÅöãøóÇ ÑóÇÝöÚò áöÍõßúãö ÇáúæõÖõæÁö ÈóÚúÏó æõÞõæÚöåö æóåõæó ÇáúÃóÍúÏóÇËõ ÇáúãóÐúßõæÑõ ÈóÚúÖõåóÇ ÈöÞóæúáöåö: Ãóæú ÌÇÁó ÃóÍóÏñ ãöäúßõãú ãöäó ÇáúÛÇÆöØö¡ ÝóÅöäú æõÌöÏó ÇáúãóÇÁõ ÝóÇáúæõÖõæÁõ æóÅöáøóÇ ÝóÇáÊøóíóãøõãõ¡ ÝóãóÝúåõæãõ ÇáÔøóÑúØö æóåõæó Þóæúáõåõ: æóÅöäú ßõäúÊõãú ãóÑúÖì æóãóÝúåõæãõ ÇáäøóÝúíö æóåõæó Ýóáóãú ÊóÌöÏõæÇ ãóÇÁð ÊóÃúæöíáñ Èóíøöäñ Ýöí ÕóÑúÝö åóÐóÇ ÇáÙøóÇåöÑö Úóäú ãóÚúäóÇåõ Èóáú Ýöí ÈóíóÇäö åóÐóÇ ÇáúãõÌúãóáö¡ æóÊóÝúÓöíÑñ æóÇÖöÍñ áöÍóãúáö ãóÇ ÝóÚóáóåõ ÇáúÎõáóÝóÇÁõ Úóáóì Ãóäøóåõ áöÞóÕúÏö ÇáúÝóÖöíáóÉö áóÇ áöáúæõÌõæÈö.
æóãóÇ ÐóßóÑóåõ ÇáúÞõÑúÂäõ ãöäú ÃóÚúÖóÇÁö ÇáúæõÖõæÁö åõæó ÇáúæóÇÌöÈõ æóãóÇ ÒóÇÏó Úóáóíúåö ÓõäøóÉñ æóÇÌöÈóÉñ. æóÍóÏøóÏóÊö ÇáúÂíóÉõ ÇáúÃóíúÏöí ÈöÈõáõæÛö ÇáúãóÑóÇÝöÞö áöÃóäøó ÇáúíóÏó ÊõØúáóÞõ Úóáóì ãóÇ ÈóáóÛó ÇáúßõæÚó æóãóÇ Åöáóì ÇáúãöÑúÝóÞö æóãóÇ Åöáóì ÇáúÅöÈöØö ÝóÑóÝóÚóÊö ÇáúÂíóÉõ ÇáúÅöÌúãóÇáó Ýöí ÇáúæõÖõæÁö áöÞóÕúÏö ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÇáäøóÙóÇÝóÉö æóÓóßóÊóÊú Ýöí ÇáÊøóíóãøõãö ÝóÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ÇáÓøõßõæÊó ãóÞúÕõæÏñ æóÃóäøó ÇáÊøóíóãøõãó áóãøóÇ ßóÇäó ãóÈúäóÇåõ Úóáóì ÇáÑøõÎúÕóÉö ÇßúÊóÝóì ÈöÕõæÑóÉö ÇáúÝöÚúáö æóÙóÇåöÑö ÇáúÚõÖúæö¡ æóáöÐóáößó ÇÞúÊóÕóÑó Úóáóì Þóæúáöåö: æóÃóíúÏöíóßõãú Ýöí ÇáÊøóíóãøõãö Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö æóÝöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö. æóåóÐóÇ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáöÇÓúÊöÝóÇÏóÉö ÈöÇáúãõÞóÇÈóáóÉö¡ æóåõæó ØóÑöíÞñ ÈóÏöíÚñ Ýöí ÇáúÅöíÌóÇÒö Ãóåúãóáóåõ ÚõáóãóÇÁõ ÇáúÈóáóÇÛóÉö æóÚõáóãóÇÁõ ÇáúÃõÕõæáö ÝóÇÍúÊóÝöÙú Èöåö æóÃóáúÍöÞúåö ÈöãóÓóÇÆöáöåöãóÇ.(6/129)
æóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÃóÆöãøóÉõ Ýöí Ãóäøó ÇáúãóÑóÇÝöÞó ãóÛúÓõæáóÉñ Ãóæú ãóÊúÑõæßóÉñ¡ æóÇáúÃóÙúåóÑõ ÃóäøóåóÇ ãóÛúÓõæáóÉñ áöÃóäøó ÇáúÃóÕúáó Ýöí ÇáúÛóÇíóÉö Ýöí ÇáúÍóÏøö Ãóäøóåõ ÏóÇÎöáñ Ýöí ÇáúãóÍúÏõæÏö. æóÝöí «ÇáúãóÏóÇÑößö» Ãóäøó ÇáúÞóÇÖöíó ÅöÓúãóÇÚöíáó Èúäó ÅöÓúÍóÇÞó ÓõÆöáó Úóäú ÏõÎõæáö ÇáúÍóÏøö Ýöí ÇáúãóÍúÏõæÏö ÝóÊóæóÞøóÝó ÝöíåóÇ. Ëõãøó ÞóÇáó áöáÓøóÇÆöáö ÈóÚúÏó ÃóíøóÇãò: ÞóÑóÃúÊõ «ßöÊóÇÈó ÓöíÈóæóíúåö» ÝóÑóÃóíúÊõ Ãóäøó ÇáúÍóÏøó ÏóÇÎöáñ Ýöí ÇáúãóÍúÏõæÏö. æóÝöí ãóÐúåóÈö ãóÇáößò: ÞóæúáóÇäö Ýöí ÏõÎõæáö ÇáúãóÑóÇÝöÞö Ýöí ÇáúÛõÓúáö¡ æóÃóæúáóÇåõãóÇ ÏõÎõæáõåõãóÇ. ÞóÇáó ÇáÔøóíúÎõ ÃóÈõæ ãõÍóãøóÏò: æóÅöÏúÎóÇáõåõãóÇ Ýöíåö ÃóÍúæóØõ áöÒóæóÇáö ÊóßóáøõÝö ÇáÊøóÍúÏöíÏö. æóÚóäú ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó: Ãóäøóåõ íóÛúÓöáõ íóÏóíúåö Åöáóì ÇáúÅöÈöØóíúäö¡ æóÊõÄõæøöáõ Úóáóíúåö ÈöÃóäøóåõ ÃóÑóÇÏó ÅöØóÇáóÉó ÇáúÛõÑøóÉö íóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö. æóÞöíáó: ÊõßúÑóåõ ÇáÒøöíóÇÏóÉõ.
æóÞóæúáõåõ: æóÃóÑúÌõáóßõãú ÞóÑóÃóåõ äóÇÝöÚñ¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóÍóÝúÕñ Úóäú ÚóÇÕöãò¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò¡ æóíóÚúÞõæÈó- ÈöÇáäøóÕúÈö- ÚóØúÝóÇð Úóáóì æóÃóíúÏöíóßõãú æóÊóßõæäõ ÌãáóÉ æóÇãúÓóÍõæÇ ÈöÑõÄõÓößõãú ãõÚúÊóÑóÖóÉð Èóíúäó ÇáúãõÊóÚóÇØöÝóíúäö. æóßóÃóäøó ÝóÇÆöÏóÉó ÇáöÇÚúÊöÑóÇÖö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÊóÑúÊöíÈö ÃóÚúÖóÇÁö ÇáúæõÖõæÁö áöÃóäøó
ÇáúÃóÕúáó Ýöí ÇáÊøóÑúÊöíÈö ÇáÐøößúÑöíøö Ãóäú íóÏõáøó Úóáóì ÇáÊøóÑúÊöíÈö ÇáúæõÌõæÏöíøö¡ ÝóÇáúÃóÑúÌõáõ íóÌöÈõ Ãóäú Êóßõæäó ãóÛúÓõæáóÉð ÅöÐú ÍößúãóÉõ ÇáúæõÖõæÁö æóåöíó ÇáäøóÞóÇÁõ æóÇáúæóÖóÇÁóÉõ æóÇáÊøóäóÙøõÝõ æóÇáÊøóÃóåøõÈõ áöãõäóÇÌóÇÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÊóÞúÊóÖöí Ãóäú íõÈóÇáóÛó Ýöí ÛóÓúáö ãóÇ åõæó ÃóÔóÏøõ ÊóÚóÑøõÖðÇ áöáúæóÓóÎö ÝóÅöäøó ÇáúÃóÑúÌõáó ÊõáóÇÞöí ÛõÈóÇÑó ÇáØøõÑõÞóÇÊö æóÊõÝúÑöÒõ ÇáúÝóÖóáóÇÊö ÈößóËúÑóÉö ÍóÑóßóÉö ÇáúãóÔúíö¡ æóáöÐóáößó
ßóÇäó ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íóÃúãõÑõ ÈöãõÈóÇáóÛóÉö ÇáúÛóÓúáö ÝöíåóÇ¡ æóÞóÏú äóÇÏóì ÈöÃóÚúáóì ÕóæúÊöåö ááøóÐöí áóãú íõÍúÓöäú ÛóÓúáó ÑöÌúáóíúåö «æóíúáñ áöáúÃóÚúÞóÇÈö ãöäó ÇáäøóÇÑö»
. æóÞóÑóÃóåõ ÇÈúäõ ßóËöíÑò¡ æóÃóÈõæ ÚóãúÑòæ¡ æóÍóãúÒóÉõ¡ æóÃóÈõæ ÈóßúÑò Úóäú ÚóÇÕöãò¡ æóÎóáóÝñ- ÈöÎóÝúÖö- æóÃóÑúÌõáóßõãú. æóáöáúÚõáóãóÇÁö Ýöí åóÐöåö ÇáúÞöÑóÇÁóÉö ÊóÃúæöíáóÇÊñ: ãöäúåõãú ãóäú ÃóÎóÐó ÈöÙóÇåöÑöåóÇ ÝóÌóÚóáó Íõßúãó ÇáÑøöÌúáóíúäö ÇáúãóÓúÍó Ïõæäó ÇáúÛóÓúáö¡ æóÑõæöíó åóÐóÇ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò¡ æóÚößúÑöãóÉó¡ æóÇáÔøóÚúÈöíøö¡ æóÞóÊóÇÏóÉó. æóÚóäú ÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò Ãóäøóåõ ÈóáóÛóåõ Ãóäøó ÇáúÍóÌøóÇÌó ÎóØóÈó íóæúãðÇ ÈöÇáúÃóåúæóÇÒö ÝóÐóßóÑó ÇáúæõÖõæÁó ÝóÞóÇáó: «Åöäøóåõ áóíúÓó ÔóíúÁñ ãöäó ÇÈúäö ÂÏóãó ÃóÞúÑóÈó ãöäú ÎõÈúËöåö ãöäú ÞóÏóãóíúåö ÝóÇÛúÓöáõæÇ ÈõØõæäóåõãóÇ æóÙõåõæÑóåõãóÇ æÚóÑóÇÞöíÈóåõãóÇ» ÝóÓóãöÚó Ðóáößó ÃóäóÓõ Èúäõ ãóÇáößò ÝóÞóÇáó: ÕóÏóÞó Çááøóåõ æóßóÐóÈó ÇáúÍóÌøóÇÌõ ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: æóÇãúÓóÍõæÇ ÈöÑõÄõÓößõãú æóÃóÑúÌõáóßõãú. æóÑõæöíóÊú Úóäú ÃóäóÓò ÑöæóÇíóÉñ ÃõÎúÑóì: ÞóÇáó äóÒóáó ÇáúÞõÑúÂäõ ÈöÇáúãóÓúÍö æóÇáÓøõäøóÉõ(6/130)
ÈöÇáúÛóÓúáö¡ æóåóÐóÇ ÃóÍúÓóäõ ÊóÃúæöíáò áöåóÐöåö ÇáúÞöÑóÇÁóÉö Ýóíóßõæäõ ãóÓúÍõ ÇáÑøöÌúáóíúäö ãóäúÓõæÎðÇ ÈöÇáÓøõäøóÉö¡
ÝóÝöí ÇáÕøóÍöíÍö Ãóäøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÑÃì ÞæãÇ íÊæÖøÄæä æóÃóÚúÞóÇÈõåõãú ÊóáõæÍõ¡ ÝóäóÇÏóì ÈöÃóÚúáóì ÕóæúÊöåö «æóíúáñ áöáúÃóÚúÞóÇÈö ãöäó ÇáäøóÇÑö» ãóÑøóÊóíúäö
. æóÞóÏú ÃóÌúãóÚó ÇáúÝõÞóåóÇÁõ ÈóÚúÏó ÚóÕúÑö ÇáÊøóÇÈöÚöíäó Úóáóì æõÌõæÈö ÛóÓúáö ÇáÑøöÌúáóíúäö Ýöí ÇáúæõÖõæÁö æóáóãú íóÔöÐøó Úóäú Ðóáößó ÅöáøóÇ ÇáúÅöãóÇãöíøóÉõ ãöäó ÇáÔøöíÚóÉö¡ ÞóÇáõæÇ:
áóíúÓó Ýöí ÇáÑøöÌúáóíúäö ÅöáøóÇ ÇáúãóÓúÍõ¡ æóÅöáøóÇ ÇÈúäõ ÌóÑöíÑò ÇáØøóÈóÑöíøõ: ÑóÃóì ÇáÊøóÎúíöíÑó Èóíúäó ÇáúÛóÓúáö æóÇáúãóÓúÍö¡ æóÌóÚóáó ÇáúÞöÑóÇÁóÊóíúäö ÈöãóäúÒöáóÉö ÑöæóÇíóÊóíúäö Ýöí ÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÅöÐóÇ áóãú íõãúßöäú ÊóÑúÌöíÍõ ÅöÍúÏóÇåõãóÇ Úóáóì ÑóÃúíö ãóäú íóÑóæúäó ÇáÊøóÎúíöíÑó Ýöí ÇáúÚóãóáö ÅöÐóÇ áóãú íõÚúÑóÝö ÇáúãõÑóÌøóÍõ. æóÇÓúÊóÃúäóÓó ÇáÔøóÚúÈöíøõ áöãóÐúåóÈöåö ÈöÃóäøó ÇáÊøóíóãøõãó íõãúÓóÍõ Ýöíåö ãóÇ ßóÇäó íõÛúÓóáõ Ýöí ÇáúæõÖõæÁö æóíõáúÛóì Ýöíåö ãóÇ ßóÇäó íõãúÓóÍõ Ýöí ÇáúæõÖõæÁö. æóãä ÇáøóÐíä ÞÑÃæÇ- ÈöÇáúÎóÝúÖö- ãóäú ÊóÃóæøóáó ÇáúãóÓúÍó Ýöí ÇáÑøöÌúáóíúäö ÈöãóÚúäóì ÇáúÛóÓúáö¡ æóÒóÚóãõæÇ Ãóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÊõÓóãøöí ÇáúÛóÓúáó ÇáúÎóÝöíÝó ãóÓúÍðÇ æóåóÐóÇ ÇáúÅöØúáóÇÞõ Åöäú ÕóÍøó áóÇ íóÕöÍøõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏðÇ åõäóÇ áöÃóäøó ÇáúÞõÑúÂäó ÝóÑøóÞó Ýöí ÇáÊøóÚúÈöíÑö Èóíúäó ÇáúÛóÓúáö æóÇáúãóÓúÍö.
æóÌõãúáóÉõ æóÅöäú ßõäúÊõãú ÌõäõÈÇð ÝóÇØøóåøóÑõæÇ- Åöáóì Þóæúáöåö- æóÃóíúÏöíßõãú ãöäúåõ ãóÖóì ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö ÈöãóÇ ÃóÛúäóì Úóäú ÅöÚóÇÏóÊöåö åõäóÇ.
æóÌõãúáóÉõ ãóÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíóÌúÚóáó Úóáóíúßõãú ãöäú ÍóÑóÌò ÊóÚúáöíáñ áöÑõÎúÕóÉö ÇáÊøóíóãøõãö¡ æóäóÝúíõ ÇáúÅöÑóÇÏóÉö åõäóÇ ßöäóÇíóÉñ Úóäú äóÝúíö ÇáúÌóÚúáö áöÃóäøó ÇáúãõÑöíÏó ÇáøóÐöí áóÇ ÛóÇáöÈó áóåõ áóÇ íóÍõæáõ Ïõæäó ÅöÑóÇÏóÊöåö ÚóÇÆöÞñ.
æóÇááøóÇãõ Ýöí áöíóÌúÚóáó ÏóÇÎöáóÉñ Úóáóì Ãóäö ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö ãóÍúÐõæÝóÉð æóåöíó áóÇãñ íóßúËõÑõ æõÞõæÚõåóÇ ÈóÚúÏó ÃóÝúÚóÇáö ÇáúÅöÑóÇÏóÉö æóÃóÝúÚóÇáö ãóÇÏøóÉö ÇáúÃóãúÑö¡ æóåöíó áóÇãñ ÒóÇÆöÏóÉñ Úóáóì ÇáúÃóÑúÌóÍö¡ æóÊõÓóãøóì áóÇãõ Ãóäú. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ ÚóáóíúåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíõÈóíøöäó áóßõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [26] ¡ æóåöíó ÞóÑöíÈóÉñ Ýöí ÇáúãóæúÞöÚö ãöäú ãóæúÞöÚö áóÇãö ÇáúÌõÍõæÏö.
æóÇáúÍóÑóÌõ: ÇáÖøöíÞõ æóÇáÔøöÏøóÉõ¡ æóÇáúÍóÑóÌóÉõ: ÇáúÈõÞúÚóÉõ ãöäó ÇáÔøóÌóÑö ÇáúãõáúÊóÝøö ÇáúãõÊóÖóÇíöÞö¡ æóÇáúÌóãúÚõ ÍóÑóÌñ. æóÇáúÍóÑóÌõ ÇáúãóäúÝöíøõ åõäóÇ åõæó ÇáúÍóÑóÌõ ÇáúÍöÓøöíøõ áóæú ßõáøöÝõæÇ ÈöØóåóÇÑóÉö ÇáúãóÇÁö ãóÚó ÇáúãóÑóÖö Ãóæö ÇáÓøóÝóÑö¡ æóÇáúÍóÑóÌõ ÇáäøóÝúÓöíøõ áóæú ãõäöÚõæÇ ãöäú ÃóÏóÇÁö ÇáÕøóáóÇÉö Ýöí ÍóÇáö ÇáúÚóÌúÒö Úóäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúãóÇÁö áöÖõÑøò Ãóæú ÓóÝóÑò Ãóæú ÝóÞúÏö ãóÇÁò ÝóÅöäøóåõãú íóÑúÊóÇÍõæäó Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö æóíõÍöÈøõæäóåóÇ.(6/131)
æóÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúßõãú æóãöíËóÇÞóåõ ÇáøóÐöí æóÇËóÞóßõãú Èöåö ÅöÐú ÞõáúÊõãú ÓóãöÚúäóÇ æóÃóØóÚúäóÇ æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó Úóáöíãñ ÈöÐóÇÊö ÇáÕøõÏõæÑö (7)
æóÞóæúáõåõ: æóáßöäú íõÑöíÏõ áöíõØóåøöÑóßõãú ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì Ãóäøó ãöäú ÍößúãóÉö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÛóÓúáö æóÇáúæõÖõæÁö ÇáÊøóØúåöíÑó æóåõæó ÊóØúåöíÑñ ÍöÓøöíøñ áöÃóäøóåõ ÊóäúÙöíÝñ¡ æóÊóØúåöíÑñ äóÝúÓöíøñ ÌóÚóáóåõ Çááøóåõ Ýöíåö áóãøóÇ ÌóÚóáóåõ ÚöÈóÇÏóÉð ÝóÅöäøó ÇáúÚöÈóÇÏóÇÊö ßõáøóåóÇ ãõÔúÊóãöáóÉñ Úóáóì ÚöÏøóÉö ÃóÓúÑóÇÑò: ãöäúåóÇ ãóÇ ÊóåúÊóÏöí Åöáóíúåö ÇáúÃóÝúåóÇãõ æóäõÚóÈøöÑõ ÚóäúåóÇ ÈÇáÍßãÉ æóãöäúåóÇ ãóÇ áóÇ íóÚúáóãõåõ ÅöáøóÇ Çááøóåõ¡ ßóßóæúäö ÇáÙøõåúÑö ÃóÑúÈóÚó ÑóßóÚóÇÊò¡ ÝóÅöÐóÇ ÐõßöÑóÊú Íößóãñ áöáúÚöÈóÇÏóÇÊö ÝóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäøó ÇáúÍößóãó ãõäúÍóÕöÑóÉñ ÝöíãóÇ ÚóáöãúäóÇåõ æóÅöäøóãóÇ åõæó ÈóÚúÖñ ãöäú ßõáøò æóÙóäøñ áóÇ íóÈúáõÛõ ãõäúÊóåóì ÇáúÚöáúãö¡ ÝóáóãøóÇ ÊóÚóÐøóÑó ÇáúãóÇÁõ ÚóæøóÖó ÈöÇáÊøóíóãøõãö¡ æóáóæú ÃóÑóÇÏó ÇáúÍóÑóÌó áóßóáøóÝóåõãú ØóáóÈó ÇáúãóÇÁö æóáóæú ÈöÇáËøóãóäö Ãóæú ÊóÑúßó ÇáÕøóáóÇÉö Åöáóì Ãóäú íõæÌóÏó ÇáúãóÇÁõ Ëõãøó íóÞúÖõæäó ÇáúÌóãöíÚó. ÝóÇáÊøóíóãøõãõ áóíúÓó Ýöíåö ÊóØúåöíÑñ ÍöÓøöíøñ æóÝöíåö ÇáÊøóØúåöíÑõ ÇáäøóÝúÓöíøõ ÇáøóÐöí Ýöí ÇáúæõÖõæÁö áóãøóÇ ÌõÚöáó ÇáÊøóíóãøõãõ ÈóÏóáðÇ Úóäö ÇáúæõÖõæÁö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö.
æóÞóæúáõåõ æóáöíõÊöãøó äöÚúãóÊóåõ Úóáóíúßõãú Ãóíú íõßúãöáó ÇáäøöÚóãó ÇáúãóæúÌõæÏóÉó ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈöäöÚúãóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ãóæú æóíõßúãöáõ äöÚúãóÉó ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈöÒöíóÇÏóÉö ÃóÍúßóÇãöåö ÇáÑøóÇÌöÚóÉö Åöáóì ÇáÊøóÒúßöíóÉö æóÇáÊøóØúåöíÑö ãóÚó ÇáÊøóíúÓöíÑö Ýöí ÃóÍúæóÇáò ßóËöíÑóÉò. ÝóÇáúÅöÊúãóÇãõ ÅöãøóÇ ÈöÒöíóÇÏóÉö ÃóäúæóÇÚò ãöäó ÇáäøöÚóãö áóãú Êóßõäú¡ æóÅöãøóÇ ÈöÊóßúËöíÑö ÝõÑõæÚö ÇáäøóæúÚö ãöäó ÇáäøöÚóãö.
æóÞóæúáõåõ: áóÚóáøóßõãú ÊóÔúßõÑõæäó Ãóíú ÑóÌóÇÁó ÔõßúÑößõãú ÅöíøóÇåõ. ÌóÚóáó ÇáÔøõßúÑó ÚöáøóÉð áöÅöÊúãóÇãö ÇáäøöÚúãóÉö Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúãóÌóÇÒö ÈöÃóäö ÇÓúÊõÚöíÑóÊú ÕöíÛóÉõ ÇáÑøóÌóÇÁö Åöáóì ÇáúÃóãúÑö áöÞóÕúÏö ÇáúÍóËøö Úóáóíúåö æóÅöÙúåóÇÑöåö Ýöí ÕõæÑóÉö ÇáúÃóãúÑö ÇáãÓÊÞÑÈ ÇáúÍõÕõæá.
[7]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 7]
æóÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúßõãú æóãöíËÇÞóåõ ÇáøóÐöí æÇËóÞóßõãú Èöåö ÅöÐú ÞõáúÊõãú ÓóãöÚúäÇ æóÃóØóÚúäÇ æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó Úóáöíãñ ÈöÐÇÊö ÇáÕøõÏõæÑö (7)
ÚóØóÝó Úóáóì ÌõãúáóÉö ãóÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíóÌúÚóáó Úóáóíúßõãú ãöäú ÍóÑóÌò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 6] ÇáúÂíóÉó ÇáúæóÇÞöÚóÉó ÊóÐúíöíáðÇ áöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÞõãúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 6] ÇáúÂíóÉó.
æóÇáúßóáóÇãõ ãõÑúÊóÈöØñ ÈöãóÇ ÇÝúÊõÊöÍóÊú Èöåö ÇáÓøõæÑóÉõ ãöäú Þóæúáöåö: ÃóæúÝõæÇ ÈöÇáúÚõÞõæÏö áöÃóäøó Ýöí ÇáÊøóÐúßöíÑö ÈöÇáäøöÚúãóÉö ÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÇáúÍóËøö Úóáóì ÇáúæóÝóÇÁö.
ÐóßøóÑóåõãú ÈöäöÚóãò ãóÖóÊú ÊóÐúßöíÑðÇ íõÞúÕóÏõ ãöäúåõ ÇáúÍóËøõ Úóáóì ÇáÔøõßúÑö æóÚóáóì ÇáúæóÝóÇÁö(6/132)
ÈöÇáúÚõåõæÏö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáäøöÚúãóÉö ÌöäúÓõåóÇ áóÇ äöÚúãóÉñ ãõÚóíøóäóÉñ¡ æóåöíó ãóÇ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ãöäö ÇáúÚöÒøö æóÇáÊøóãúßöíäö Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóÐóåóÇÈö ÃóÍúæóÇáö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö æóÕóáóÇÍö ÃóÍúæóÇáö ÇáúÃõãøóÉö.
æóÇáúãöíËóÇÞõ: ÇáúÚóåúÏõ¡ æóæóÇËóÞó: ÚóÇåóÏó. æóÃõØúáöÞó ÝöÚúáõ æóÇËóÞó Úóáóì ãóÚúäóì ÇáúãöíËóÇÞö ÇáøóÐöí ÃóÚúØóÇåõ ÇáúãõÓúáöãõæäó¡ æóÚóáóì æóÚúÏö Çááøóåö áóåõãú ãóÇ æóÚóÏóåõãú Úóáóì ÇáúæóÝóÇÁö ÈöÚóåúÏöåöãú. ÝóÝöí ÕöíÛóÉö æÇËóÞóßõãú ÇÓúÊöÚúãóÇáõ ÇááøóÝúÙö Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö æóãóÌóÇÒöåö.
æÅöÐú ÇÓúãõ ÒóãóÇäò ÚõÑöÝó åõäóÇ ÈöÇáúÅöÖóÇÝóÉö Åöáóì Þóæúáò ãóÚúáõæãò ÚöäúÏó ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó.
æóÇáúãõÓúáöãõæäó ÚóÇåóÏõæÇ Çááøóåó Ýöí Òãä ÇáÑøÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÚöÏøóÉó ÚõåõæÏò: ÃóæøóáõåóÇ ÚóåúÏõ ÇáúÅöÓúáóÇãö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÕóÏúÑö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóãöäúåóÇ ÚåÏ ÇáúãõÓáãíä ÚöäúÏ ãóÇ íõáóÇÞõæäó ÇáÑøóÓõæáó- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- æóåõæó ÇáúÈóíúÚóÉõ Ãóäú áóÇ íõÔúÑößõæÇ ÈöÇááøóåö ÔóíúÆðÇ æóáóÇ íóÓúÑöÞõæÇ æóáóÇ íóÒúäõæÇ æóáóÇ íóÞúÊõáõæÇ ÃóæúáóÇÏóåõãú æóáóÇ íóÃúÊõæÇ ÈöÈõåúÊóÇäò íóÝúÊóÑõæäóåõ Èóíúäó ÃóíúÏöíåöãú æóÃóÑúÌõáöåöãú æóáóÇ íóÚúÕõæäóåõ Ýöí ãóÚúÑõæÝò¡ æóåõæó Úóíúäõ ÇáúÚóåúÏö ÇáøóÐöí ÐóßóÑóåõ ÇáúÞõÑúÂäõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãõãúÊóÍöäóÉö ÚöäúÏó ÐößúÑö ÈóíúÚóÉö ÇáäøöÓóÇÁö ÇáúãõÄúãöäóÇÊö¡ ßóãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Ãóäøóåõ ßóÇäó íõÈóÇíöÚõ ÇáúãõÄúãöäöíäó Úóáóì ãöËúáö Ðóáößó¡ æóãöäúåóÇ ÈóíúÚóÉõ ÇáúÃóäúÕóÇÑö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ãóæúÓöãö ÇáúÍóÌøö ÓóäóÉó ËóáóÇËó ÚóÔúÑóÉó ãöäó ÇáúÈóÚúËóÉö ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö. æóßóÇäõæÇ ËóáóÇËóÉð æóÓóÈúÚöíäó ÑóÌõáðÇ ÇáúÊóÞóæúÇ ÈöÑóÓõæáö Çááøóåö ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÓöãö Ýöí ÇáúÚóÞóÈóÉö æóãóÚóåõãõ ÇáúÚóÈøóÇÓõ Èúäõ ÚóÈúÏö ÇáúãõØøóáöÈö¡ ÝóÈóÇíóÚõæÇ Úóáóì Ãóäú íóãúäóÚõæÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö ßóãóÇ íóãúäóÚõæäó äöÓóÇÁóåõãú æóÃóÈúäóÇÁóåõãú¡ æóÚóáóì Ãóäøóåõãú íóÃúæõæäóåõ ÅöÐóÇ åóÇÌóÑó Åöáóíúåöãú. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó åóÐöåö ÇáúÈóíúÚóÉó ÈóíúÚóÊóÇäö ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÓóäóÉó ÅöÍúÏóì ÚóÔúÑóÉó ãöäó ÇáúÈóÚúËóÉö¡ ÈóÇíóÚóåõ äóÝóÑñ ãöäó ÇáúÎóÒúÑóÌö Ýöí ãóæúÓöãö ÇáúÍóÌøö. æóÇáËøóÇäöíóÉõ ÓóäóÉó ÇËúäóÊóíú ÚóÔúÑóÉó ãöäó ÇáúÈóÚúËóÉö¡ ÈóÇíóÚó ÇËúäóÇ ÚóÔóÑó ÑóÌõáðÇ ãöäó ÇáúÎóÒúÑóÌö Ýöí ãóæúÓöãö ÇáúÍóÌøö ÈöÇáúÚóÞóÈóÉö áöíõÈóáøöÛõæÇ ÇáúÅöÓúáóÇãó Åöáóì Þóæúãöåöãú. æóãöäó ÇáúãóæóÇËöíÞö ãöíËóÇÞõ ÈóíúÚóÉö ÇáÑøöÖúæóÇäö Ýöí ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö ÊóÍúÊó ÇáÔøóÌóÑóÉö ÓóäóÉó ÓöÊøò ãöäö ÇáúåöÌúÑóÉö¡ æóÝöí ßõáøö Ðóáößó æóÇËóÞõæÇ Úóáóì ÇáÓøóãúÚö æóÇáØøóÇÚóÉö Ýöí ÇáúãóäúÔóØö æóÇáúãóßúÑóåö.
æóãóÚúäóì ÓóãöÚúäÇ æóÃóØóÚúäÇ ÇáöÇÚúÊöÑóÇÝõ ÈöÇáÊøóÈúáöíÛö¡ æóÇáöÇÚúÊöÑóÇÝõ ÈöÃóäøóåõãú ÓóãöÚõæÇ ãóÇ ØõáöÈó ãöäúåõãõ ÇáúÚóåúÏõ Úóáóíúåö. ÝóÇáÓøóãúÚõ ÃõÑöíÏó Èöåö ÇáúÚöáúãõ ÈöãóÇ æóÇËóÞõæÇ Úóáóíúåö¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÓóãöÚúäÇ ãóÌóÇÒðÇ Ýöí ÇáöÇãúÊöËóÇáö¡ æóÃóØóÚúäÇ ÊóÃúßöíÏðÇ áóåõ. æóåóÐóÇ ãöäó ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÓóãöÚó¡ æóãöäúåõ Þóæúáõåõãú: ÈóÇíóÚõæÇ Úóáóì ÇáÓøóãúÚö æóÇáØøóÇÚóÉö. æóÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ íóÐúßõÑõ ÍóÇáóÉó ãóäú áóÏúÛóÊúåõ ÍóíøóÉñ ÝóÃóÎóÐõæÇ íóÑúÞõæäóåõ:(6/133)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ßõæäõæÇ ÞóæøóÇãöíäó áöáøóåö ÔõåóÏóÇÁó ÈöÇáúÞöÓúØö æóáóÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Úóáóì ÃóáøóÇ ÊóÚúÏöáõæÇ ÇÚúÏöáõæÇ åõæó ÃóÞúÑóÈõ áöáÊøóÞúæóì æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÎóÈöíÑñ ÈöãóÇ ÊóÚúãóáõæäó (8)
ÊóäóÇÐóÑóåóÇ ÇáÑøóÇÞõæäó ãöäú ÓõæÁö ÓóãúÚöåóÇ Ãóíú ãöäú ÓõæÁö ØóÇÚóÊöåóÇ áöáÑøõÞúíóÉö¡ Ãóíú ÚóÏóãö äóÌóÇÍö ÇáÑøõÞúíóÉö Ýöí ÓõãøöåóÇ. æóÚóÞøóÈó Ðóáößó ÈöÇáúÃóãúÑö ÈöÇáÊøóÞúæóì áöÃóäøó ÇáäøöÚúãóÉó ÊóÓúÊóÍöÞøõ Ãóäú íõÔúßóÑó ãõÓúÏöíåóÇ. æóÔõßúÑõ Çááøóåö ÊóÞúæóÇåõ.
æóÌõãúáóÉõ Åöäøó Çááøóåó Úóáöíãñ ÈöÐÇÊö ÇáÕøõÏõæÑö ÊóÐúíöíáñ áöáÊøóÍúÐöíÑö ãöäú ÅöÖúãóÇÑö ÇáúãóÚóÇÕöí æóãöäú Êóæóåøõãö Ãóäøó Çááøóåó áóÇ íóÚúáóãõ ÅöáøóÇ ãóÇ íóÈúÏõæ ãöäúåõãú. æóÍóÑúÝõ (Åöäøó) ÃóÝóÇÏó Ãóäøó ÇáúÌõãúáóÉó ÚöáøóÉñ áöãóÇ ÞóÈúáóåóÇ Úóáóì ÇáúÃõÓúáõæÈö ÇáúãõÞóÑøóÑö Ýöí ÇáúÈóáóÇÛóÉö Ýöí Þóæúáö ÈóÔøóÇÑò:
Åöäøó ÐóÇßó ÇáäøóÌóÇÍó Ýöí ÇáÊÈßíÑ [8]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 8]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ßõæäõæÇ ÞóæøóÇãöíäó áöáøóåö ÔõåóÏÇÁó ÈöÇáúÞöÓúØö æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò Úóáì ÃóáÇøó ÊóÚúÏöáõæÇ ÇÚúÏöáõæÇ åõæó ÃóÞúÑóÈõ áöáÊøóÞúæì æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäøó Çááøóåó ÎóÈöíÑñ ÈöãÇ ÊóÚúãóáõæäó (8)
áóãøóÇ ÐóßøóÑóåõãú ÈöÇáäøöÚúãóÉö ÚóÞøóÈó Ðóáößó ÈöØóáóÈö ÇáÔøõßúÑö áöáúãõäúÚöãö æóÇáØøóÇÚóÉö áóåõ¡ ÝóÃóÞúÈóáó Úóáóì ÎöØóÇÈöåöãú ÈöæóÕúÝö ÇáúÅöíãóÇäö ÇáøóÐöí åõæó ãóäúÈóÚõ ÇáäøöÚóãö ÇáúÍóÇÕöáóÉö áóåõãú.
ÝóÇáúÌõãúáóÉõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ äóÔóÃó Úóäú ÊóÑóÞøõÈö ÇáÓøóÇãöÚöíäó ÈóÚúÏó ÊóÚúÏóÇÏö ÇáäøöÚóãö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó äóÙöíÑõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö¡ æóáóßöäøó ÂíóÉó ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [135] ÊóÞõæáõ: ßõæäõæÇ ÞóæøóÇãöíäó ÈöÇáúÞöÓúØö ÔõåóÏÇÁó áöáøóåö æóãóÇ åõäóÇ ÈöÇáúÚóßúÓö.
æóæóÌúåõ Ðóáößó Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ÇáøóÊöí Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö æóÑóÏóÊú ÚóÞöÈó ÂíóÇÊö ÇáúÞóÖóÇÁö Ýöí ÇáúÍõÞõæÞö ÇáúãõÈúÊóÏóÃóÉö ÈöÞóæúáöåö: ÅöäøóÇ ÃóäúÒóáúäÇ Åöáóíúßó ÇáúßöÊÇÈó ÈöÇáúÍóÞøö áöÊóÍúßõãó Èóíúäó ÇáäøóÇÓö ÈöãÇ ÃóÑÇßó Çááøóåõ [ÇáäøöÓóÇÁ:
105] ¡ Ëõãøó ÊóÚóÑøóÖóÊú áöÞóÖöíøóÉö Èóäöí ÃõÈóíúÑöÞò Ýöí Þóæúáöåö: æóáÇ Êóßõäú áöáúÎÇÆöäöíäó ÎóÕöíãÇð [ÇáäøöÓóÇÁ: 105] ¡ Ëõãøó ÃõÑúÏöÝóÊú ÈöÃóÍúßóÇãö ÇáúãõÚóÇãóáóÉö Èóíúäó ÇáÑøöÌóÇáö æóÇáäøöÓóÇÁö¡ ÝóßóÇäó ÇáúÃóåóãøõ(6/134)
ÝöíåóÇ ÃóãúÑó ÇáúÚóÏúáö ÝóÇáÔøóåóÇÏóÉö.
ÝóáöÐóáößó ÞóÏøóãó ÝöíåóÇ ßõæäõæÇ ÞóæøóÇãöíäó ÈöÇáúÞöÓúØö ÔõåóÏÇÁó áöáøóåö [ÇáäøöÓóÇÁ: 135] ÝóÇáúÞöÓúØõ ÝöíåóÇ åõæó ÇáúÚóÏúáõ Ýöí ÇáúÞóÖóÇÁö¡ æóáöÐóáößó ÚõÏøöíó Åöáóíúåö ÈöÇáúÈóÇÁö¡ ÅöÐú ÞóÇáó: ßõæäõæÇ ÞóæøóÇãöíäó ÈöÇáúÞöÓúØö [ÇáäøöÓóÇÁ: 135] .
æóÃóãøóÇ ÇáúÂíóÉõ ÇáøóÊöí äóÍúäõ ÈöÕóÏóÏö ÊóÝúÓöíÑöåóÇ Ýóåöíó æóÇÑöÏóÉñ ÈóÚúÏó ÇáÊøóÐúßöíÑö ÈöãöíËóÇÞö Çááøóåö¡ ÝóßóÇäó ÇáúãÞóÇã ÇáÃæøá ááÍÕø Úóáóì ÇáúÞöíóÇãö áöáøóåö¡ Ãóíö ÇáúæóÝóÇÁö áóåõ ÈöÚõåõæÏöåöãú áóåõ¡ æóáöÐóáößó ÚõÏøöíó Þóæúáõåõ: ÞóæøóÇãöíäó ÈöÇááøóÇãö. æóÅöÐú ßóÇäó ÇáúÚóåúÏõ ÔóåóÇÏóÉð ÃóÊúÈóÚó Þóæúáóåõ: ÞóæøóÇãöíäó áöáøóåö ÈöÞóæúáöåö: ÔõåóÏÇÁó ÈöÇáúÞöÓúØö¡ Ãóíú ÔõåóÏóÇÁó ÈöÇáúÚóÏúáö ÔóåóÇÏóÉð áóÇ ÍóíúÝó ÝöíåóÇ¡ æóÃóæúáóì ÔóåóÇÏóÉò ÈöÐóáößó ÔóåóÇÏóÊõåõãú áöáøóåö ÊóÚóÇáóì. æóÞóÏú ÍóÕóáó
ãöäú ãóÌúãõæÚö ÇáúÂíóÊóíúäö: æõÌõæÈõ ÇáúÞöíóÇãö ÈöÇáúÚóÏúáö¡ æóÇáÔøóåóÇÏóÉö Èöåö¡ æóæõÌõæÈõ ÇáúÞöíóÇãö áöáøóåö¡ æóÇáÔøóåóÇÏóÉö áóåõ.
æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ãóÚúäóì æóáÇ íóÌúÑöãóäøóßõãú ÔóäóÂäõ Þóæúãò ÞóÑöíÈðÇ¡ æóáóßöäøóåõ åõäóÇ ÕóÑøóÍó ÈöÍóÑúÝö (Úóáóì) æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇåõ åõäóÇáößó. æóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáúÚóÏúáö ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö: æóÅöÐÇ ÍóßóãúÊõãú Èóíúäó ÇáäøóÇÓö Ãóäú ÊóÍúßõãõæÇ ÈöÇáúÚóÏúáö [ÇáäøöÓóÇÁ: 58] .
æóÇáÖøóãöíÑõ Ýöí Þóæúáöåö: åõæó ÃóÞúÑóÈõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúÚóÏúáö ÇáúãóÝúåõæãö ãöäú ÊóÚúÏöáõæÇ¡ áöÃóäøó ÚóæúÏó ÇáÖøóãöíÑö íõßúÊóÝóì Ýöíåö Èößõáøö ãóÇ íõÝúåóãõ ÍóÊøóì ÞóÏú íóÚõæÏõ Úóáóì ãóÇ áóÇ ÐößúÑó áóåõ¡ äóÍúæõ ÍóÊøóì ÊóæÇÑóÊú ÈöÇáúÍöÌÇÈö [Õ: 32] . Úóáóì Ãóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÊóÌúÚóáõ ÇáúÝöÚúáó ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑö Ýöí ãóÑóÇÊöÈó:
ÇáúãóÑúÊóÈóÉõ ÇáúÃõæáóì: Ãóäú ÊóÏóÎõáó Úóáóíúåö (Ãóäú) ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉõ.
ÇáËøóÇäöíóÉõ: Ãóäú ÊõÍúÐóÝó (Ãóäú) ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉõ æóíóÈúÞóì ÇáäøóÕúÈõ ÈöåóÇ¡ ßóÞóæúáö ØóÑóÝóÉó:
ÃóáóÇ ÃóíøõåóÐóÇ ÇáÒøóÇÌöÑöí ÃóÍúÖõÑó ÇáúæóÛóì ... æóÃóäú ÃóÔúåóÏó ÇááøóÐøóÇÊö åóáú ÃóäúÊó ãõÎúáöÏöí
ÈöäóÕúÈö (ÃóÍúÖõÑó) Ýöí ÑöæóÇíóÉò¡ æóÏóáøó Úóáóíúåö ÚóØúÝõ (æóÃóäú ÃóÔúåóÏó) .(6/135)
æóÚóÏó Çááøóåõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö áóåõãú ãóÛúÝöÑóÉñ æóÃóÌúÑñ ÚóÙöíãñ (9) æóÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóßóÐøóÈõæÇ ÈöÂíóÇÊöäóÇ ÃõæáóÆößó ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúÌóÍöíãö (10)
ÇáËøóÇáöËóÉõ: Ãóäú ÊõÍúÐóÝó (Ãóäú) æóíõÑúÝóÚó ÇáúÝöÚúáõ ÚóãóáðÇ Úóáóì ÇáúÞóÑöíäóÉö¡ ßóãóÇ Ñõæöíó ÈóíúÊõ ØóÑóÝóÉó (ÃóÍúÖõÑõ) ÈöÑóÝúÚö ÃóÍúÖõÑõ¡ æóãöäúåõ Þóæúáõ ÇáúãóËóáö (ÊóÓúãóÚõ ÈöÇáúãõÚóíúÏöíøö ÎóíúÑñ ãöäú Ãóäú ÊóÑóÇåõ) ¡
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö «ÊóÍúãöáõ áöÃóÎöíßó ÇáÑøößóÇÈó ÕóÏóÞóÉñ»
. ÇáÑøóÇÈöÚóÉõ: ÚóæúÏõ ÇáÖøóãöíÑö Úóáóì ÇáúÝöÚúáö ãõÑóÇÏðÇ Èöåö ÇáúãóÕúÏóÑõ¡ ßóãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÇÞúÊóÕóÑó ÚóáóíúåóÇ ÇáäøõÍóÇÉõ Ýöí ÇáÊøóãúËöíáö ÍóÊøóì íõÎóíøóáó áöáäøóÇÙöÑö Ãóäøóåõ ãöËóÇáñ ÝóÐøñ Ýöí ÈóÇÈöåö¡ æóáóíúÓó ßóÐóáößó Èóáú ãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóíõäúÐöÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÇÊøóÎóÐó Çááøóåõ æóáóÏÇð [ÇáúßóåúÝ: 4] . æóÃóãúËöáóÊõåõ ßóËöíÑóÉñ: ãöäúåóÇ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ãóÇ áóåõãú Èöåö ãöäú Úöáúãò [ÇáúßóåúÝ: 5] ¡ ÝóÖóãöíÑõ Èöåö ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúÞóæúáö ÇáúãóÃúÎõæÐö ãöäú ÞÇáõæÇ¡ æóãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Ðáößó æóãóäú íõÚóÙøöãú ÍõÑõãÇÊö Çááøóåö Ýóåõæó ÎóíúÑñ áóåõ ÚöäúÏó ÑóÈøöåö [ÇáúÍóÌ:
30] ¡ ÝóÖóãöíÑõ Ýóåõæó ÚóÇÆöÏñ áöáÊøóÚúÙöíãö ÇáúãóÃúÎõæÐö ãöäú ÝöÚúáö íõÚóÙøöãú¡ æóÞóæúáõ ÈóÔøóÇÑò:
æóÇááøóåö ÑóÈøö ãõÍóãøóÏò ... ãóÇ Åöäú ÛóÏóÑúÊõ æóáóÇ äóæóíúÊõåõ
Ãóíö ÇáúÛóÏúÑó.
æóãóÚúäóì ÃóÞúÑóÈõ áöáÊøóÞúæì Ãóíú áöáÊøóÞúæóì ÇáúßóÇãöáóÉö ÇáøóÊöí áóÇ íóÔöÐøõ ãóÚóåóÇ ÔóíúÁñ ãöäó ÇáúÎóíúÑö¡ æóÐóáößó Ãóäøó ÇáúÚóÏúáó åõæó ãöáóÇßõ ßóÈúÍö ÇáäøóÝúÓö Úóäö ÇáÔøóåúæóÉö æóÐóáößó ãáÇß ÇáÊøÞæì.
[9¡ 10]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 9 Åöáóì 10]
æóÚóÏó Çááøóåõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö áóåõãú ãóÛúÝöÑóÉñ æóÃóÌúÑñ ÚóÙöíãñ (9) æóÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóßóÐøóÈõæÇ ÈöÂíÇÊöäÇ ÃõæáÆößó ÃóÕúÍÇÈõ ÇáúÌóÍöíãö (10)
ÚõÞøöÈó ÃóãúÑõåõãú ÈöÇáÊøóÞúæóì ÈöÐößúÑö ãóÇ æóÚóÏó Çááøóåõ Èöåö ÇáúãõÊøóÞöíäó ÊóÑúÛöíÈðÇ Ýöí ÇáöÇãúÊöËóÇáö¡ æóÚõØöÝó Úóáóíúåö ÍóÇáõ ÃóÖúÏóÇÏö ÇáúãõÊøóÞöíäó ÊóÑúåöíÈðÇ. ÝóÇáúÌõãúáóÉõ ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÈóíóÇäöíøðÇ. æóãóÝúÚõæáõ æóÚóÏó ÇáËøóÇäöí ãóÍúÐõæÝñ ÊóäúÒöíáðÇ áöáúÝöÚúáö ãóäúÒöáóÉó ÇáúãõÊóÚóÏøöí Åöáóì æóÇÍöÏò.
æóÌõãúáóÉõ áóåõãú ãóÛúÝöÑóÉñ ãõÈóíøöäóÉñ áöÌõãúáóÉö æóÚóÏó Çááøóåõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ¡ ÝóÇÓúÊõÛúäöíó ÈöÇáúÈóíóÇäö Úóäö ÇáúãóÝúÚõæáö¡ ÝóÕóÇÑó ÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóÚóÏó Çááøóåõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö ãóÛúÝöÑóÉð æóÃóÌúÑðÇ ÚóÙöíãðÇ áóåõãú.
æóÅöäøóãóÇ ÚóÏóáó Úóäú åóÐóÇ ÇáäøóÙúãö áöãóÇ Ýöí ÅöËúÈóÇÊö ÇáúãóÛúÝöÑóÉö áóåõãú ÈöØóÑöíÞö ÇáúÌõãúáóÉö ÇáöÇÓúãöíøóÉö ãöäó ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇáËøóÈóÇÊö æóÇáÊøóÞóÑøõÑö.(6/136)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÊó Çááøóåö Úóáóíúßõãú ÅöÐú åóãøó Þóæúãñ Ãóäú íóÈúÓõØõæÇ Åöáóíúßõãú ÃóíúÏöíóåõãú ÝóßóÝøó ÃóíúÏöíóåõãú Úóäúßõãú æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÚóáóì Çááøóåö ÝóáúíóÊóæóßøóáö ÇáúãõÄúãöäõæäó (11)
æóÇáúÞóÕúÑõ Ýöí Þóæúáöåö: ÃõæáÆößó ÃóÕúÍÇÈõ ÇáúÌóÍöíãö ÞóÕúÑñ ÇÏøöÚóÇÆöíøñ áöÃóäøóåõãú áóãøóÇ ßóÇäõæÇ ÃóÍóÞøó ÇáäøóÇÓö ÈöÇáúÌóÍöíãö æóßóÇäõæÇ ÎóÇáöÏöíäó Ýöíåö ÌõÚöáõæÇ ßóÇáúãõäúÝóÑöÏöíäó Èöåö¡ Ãóæú åõæó ÞóÕúÑñ ÍóÞöíÞöíøñ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÅöÖóÇÝóÉõ ÃóÕúÍÇÈõ ãõÄúÐöäóÉð ÈöãóÒöíÏö ÇáöÇÎúÊöÕóÇÕö ÈöÇáÔøóíúÁö ßóãóÇ ÞóÇáõæåõ Ýöí ãõÑóÇÏöÝöåóÇ¡ æóåõæó Ðõæ ßóÐóÇ¡ ßóãóÇ äóÈøóåõæÇ Úóáóíúåö Ýöí Þóæúáöåö: æóÇááøóåõ ÚóÒöíÒñ Ðõæ ÇäúÊöÞÇãò [Âá ÚãÑóÇä: 4] Ýóíóßõæäõ æóÌúåõ åóÐóÇ ÇáöÇÎúÊöÕóÇÕö Ãóäøóåõãõ ÇáúÈóÇÞõæäó Ýöí ÇáúÌóÍöíã ÃÈÏÇ.
[11]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 11]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÊó Çááøóåö Úóáóíúßõãú ÅöÐú åóãøó Þóæúãñ Ãóäú íóÈúÓõØõæÇ Åöáóíúßõãú ÃóíúÏöíóåõãú ÝóßóÝøó ÃóíúÏöíóåõãú Úóäúßõãú æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÚóáóì Çááøóåö ÝóáúíóÊóæóßøóáö ÇáúãõÄúãöäõæäó (11)
ÈóÚúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúßõãú æóãöíËÇÞóåõ ÇáøóÐöí æÇËóÞóßõãú Èöåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 7] ÃõÚöíÏó ÊóÐúßöíÑõåõãú ÈöäöÚúãóÉò ÃõÎúÑóì ÚóÙöíãóÉò Úóáóì ÌóãöíÚöåöãú ÅöÐú ßóÇäóÊú ÝöíåóÇ ÓóáóÇãóÊõåõãú¡ Êöáúßó åöíó äöÚúãóÉõ ÅöáúÞóÇÁö ÇáÑøõÚúÈö Ýöí ÞõáõæÈö ÃóÚúÏóÇÆöåöãú áöÃóäøóåóÇ äöÚúãóÉñ íóÍúÕõáõ ÈöåóÇ ãóÇ íóÍúÕõáõ ãöäó ÇáäøóÕúÑö Ïõæäó ÊóÌóÔøõãö ãóÔóÇÞøö ÇáúÍóÑúÈö æóãóÊóÇáöÝöåóÇ. æóÇÝúÊöÊóÇÍõ ÇáöÇÓúÊöÆúäóÇÝö ÈöÇáäøöÏóÇÁö áöíóÍúÕõáó ÅöÞúÈóÇáõ ÇáÓøóÇãöÚöíäó Úóáóì ÓóãóÇÚöåö. æóáóÝúÙõ:
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóãóÇ ãóÚóåõ ãöäú ÖóãóÇÆöÑö ÇáúÌóãúÚö íõÄúÐöäõ ÈöÃóäøó ÇáúÍóÇÏöËóÉó ÊóÊóÚóáøóÞõ ÈöÌóãóÇÚóÉö ÇáúãõÄúãöäöíäó ßõáøöåöãú. æóÞóÏú ÃóÌúãóáó ÇáäøöÚúãóÉó Ëõãøó ÈóíøóäóåóÇ ÈöÞóæúáöåö: ÅöÐú åóãøó Þóæúãñ Ãóäú íóÈúÓõØõæÇ Åöáóíúßõãú ÃóíúÏöíóåõãú.
æóÞóÏú ÐóßóÑó ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ÇÍúÊöãóÇáóÇÊò Ýöí ÊóÚúíöíäö ÇáúÞóæúãö ÇáúãóÐúßõæÑöíäó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóÇáøóÐöí íóÈúÏõæ áöí Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Þóæúãñ íóÚúÑöÝõåõãõ ÇáúãõÓúáöãõæäó íóæúãóÆöÐò ÝóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú Êóßõæäó ÅöÔóÇÑóÉð Åöáóì æóÞúÚóÉò ãóÔúåõæÑóÉò Ãóæú ÞóÑöíÈóÉò ãöäú ÊóÇÑöíÎö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóáóãú ÃóÑó ÝöíãóÇ ÐóßóÑõæåõ ãóÇ ÊóØúãóÆöäøõ áóåõ ÇáäøóÝúÓõ. æóÇáøóÐöí ÃóÍúÓóÈõ ÃóäøóåóÇ ÊóÐúßöíÑñ Èöíóæúãö ÇáúÃóÍúÒóÇÈö áöÃóäøóåóÇ ÊõÔúÈöåõ Þóæúáóåõ: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúßõãú ÅöÐú ÌÇÁóÊúßõãú ÌõäõæÏñ ÝóÃóÑúÓóáúäÇ Úóáóíúåöãú ÑöíÍÇð æóÌõäõæÏÇð áóãú ÊóÑóæúåÇ [ÇáúÃóÍúÒóÇÈ: 9] ÇáúÂíóÉó.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ãóÇ ßóÇäó ãöäú ÚóÒúãö Ãóåúáö ãóßøóÉó Úóáóì ÇáúÛóÏúÑö(6/137)
ÈöÇáúãõÓúáöãöíäó Íöíäó äõÒõæáö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈöÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö ÚóÇãó ÕõáúÍö ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö Ëõãøó ÚóÏóáõæÇ Úóäú Ðóáößó. æóÞóÏú ÃóÔóÇÑóÊú ÅöáóíúåóÇ ÇáúÂíóÉõ:
æóåõæó ÇáøóÐöí ßóÝøó ÃóíúÏöíóåõãú Úóäúßõãú æóÃóíúÏöíóßõãú Úóäúåõãú ÈöÈóØúäö ãóßøóÉó [ÇáúÝóÊúÍ: 24] ÇáúÂíóÉó. æóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÚóÒúãö Ãóåúáö ÎóíúÈóÑó æóÃóäúÕóÇÑöåöãú ãöäú ÛóØóÝóÇäó æóÈóäöí ÃóÓóÏò Úóáóì ÞöÊóÇáö ÇáúãõÓúáöãöíäó Íöíäó ÍöÕóÇÑö ÎóíúÈóÑó¡ Ëõãøó ÑóÌóÚõæÇ Úóäú ÚóÒúãöåöãú æóÃóáúÞóæúÇ ÈöÃóíúÏöíåöãú¡ æóåöíó ÇáøóÊöí ÃóÔóÇÑóÊú ÅöáóíúåóÇ ÂíóÉõ: æóÚóÏóßõãõ Çááøóåõ ãóÛÇäöãó ßóËöíÑóÉð ÊóÃúÎõÐõæäóåÇ ÝóÚóÌøóáó áóßõãú åÐöåö æóßóÝøó ÃóíúÏöíó ÇáäøóÇÓö Úóäúßõãú [ÇáúÝóÊúÍ: 20] . æóÚóäú ÞóÊóÇÏóÉó: ÓóÈóÈõ ÇáúÂíóÉö ãóÇ åóãøóÊú Èöåö Èóäõæ ãõÍóÇÑöÈò æóÈóäõæ ËóÚúáóÈóÉó íóæúãó ÐóÇÊö ÇáÑøöÞóÇÚö ãöäó ÇáúÍóãúáö Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÕóáóÇÉö ÇáúÚóÕúÑö ÝóÃóÔúÚóÑó Çááøóåõ ÑóÓõæáóåõ ÈöÐóáößó¡ æóäóÒóáóÊú ÕóáóÇÉõ ÇáúÎóæúÝö¡ æóßóÝøó Çááøóåõ ÃóíúÏöíóåõãú Úóäö ÇáúãõÄúãöäöíäó.
æóÃóãøóÇ ãóÇ íõÐúßóÑõ ãöäú ÛóíúÑö åóÐóÇ ãöãøóÇ åóãøó Èöåö Èóäõæ ÇáäøóÖöíÑö ãöäú ÞÊá ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Íöíäó ÌóÇÁóåõãú íóÓúÊóÚöíäõåõãú Úóáóì ÏöíóÉö ÇáúÚóÇãöÑöíøóíúäö ÝóÊóÂãóÑõæÇ Úóáóì Ãóäú íóÞúÊõáõæåõ¡ ÝóÃóæúÍóì Çááøóåõ Åöáóíúåö ÈöÐóáößó ÝóÎóÑóÌó åõæó æóÃóÕúÍóÇÈõåõ. æóßóÐóÇ ãóÇ íõÐúßóÑõ ãöäú Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÞöÕøóÉõ ÇáúÃóÚúÑóÇÈöíøö ÇáøóÐöí ÇÎúÊóÑóØó ÓóíúÝó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóåõæó ÞóÇÆöáñ Ýöí ãõäúÕóÑóÝöåö ãöäú ÅöÍúÏóì ÛóÒóæóÇÊöåö¡ ÝóÐóáößó áóÇ íõäóÇÓöÈõ ÎöØóÇÈó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ¡ æóáóÇ íõäóÇÓöÈõ ÞöÕøóÉó ÇáúÃóÚúÑóÇÈöíøö áöÃóäøó ÇáøóÐöí Ãóåóãøó ÈöÇáúÞóÊúáö æóÇÍöÏñ áóÇ Þóæúãñ.
æóÈóÓúØõ ÇáúíóÏö ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáúÈóØúÔö ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóíóÈúÓõØõæÇ Åöáóíúßõãú ÃóíúÏöíóåõãú æóÃóáúÓöäóÊóåõãú ÈöÇáÓøõæÁö [ÇáããÊÍäÉ: 2] æóíõØúáóÞõ Úóáóì ÇáÓøõáúØóÉö ãóÌóÇÒðÇ ÃóíúÖðÇ¡ ßóÞóæúáöåöãú: íóÌöÈõ ÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÇáäøóåúíõ Úóäö ÇáúãõäúßóÑö Úóáóì ßõáøö ãóäú ÈõÓöØóÊú íóÏõåõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóÚóáóì ÇáúÌõæÏö¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Èóáú íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 64] . æóåõæó ÍóÞöíÞóÉñ Ýöí ãõÍóÇæóáóÉö ÇáúÅöãúÓóÇßö ÈöÔóíúÁò¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì ÍößóÇíóÉð Úóäö ÇÈúäö ÂÏóãó áóÆöäú ÈóÓóØúÊó Åöáóíøó íóÏóßó áöÊóÞúÊõáóäöí ãóÇ ÃóäóÇ ÈöÈÇÓöØò íóÏöíó Åöáóíúßó áöÃóÞúÊõáóßó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 28] .
æóÃóãøóÇ ßóÝøõ ÇáúíóÏö Ýóåõæó ãóÌóÇÒñ Úóäö ÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäö ÇáÓøõæÁö ÎóÇÕøóÉð æóßóÝøó ÃóíúÏöíó ÇáäøóÇÓö Úóäúßõãú [ÇáúÝóÊúÍ: 20] .(6/138)
æóáóÞóÏú ÃóÎóÐó Çááøóåõ ãöíËóÇÞó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó æóÈóÚóËúäóÇ ãöäúåõãõ ÇËúäóíú ÚóÔóÑó äóÞöíÈðÇ æóÞóÇáó Çááøóåõ Åöäøöí ãóÚóßõãú áóÆöäú ÃóÞóãúÊõãõ ÇáÕøóáóÇÉó æóÂÊóíúÊõãõ ÇáÒøóßóÇÉó æóÂãóäúÊõãú ÈöÑõÓõáöí æóÚóÒøóÑúÊõãõæåõãú æóÃóÞúÑóÖúÊõãõ Çááøóåó ÞóÑúÖðÇ ÍóÓóäðÇ áóÃõßóÝøöÑóäøó Úóäúßõãú ÓóíøöÆóÇÊößõãú æóáóÃõÏúÎöáóäøóßõãú ÌóäøóÇÊò ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåóÇÑõ Ýóãóäú ßóÝóÑó ÈóÚúÏó Ðóáößó ãöäúßõãú ÝóÞóÏú Öóáøó ÓóæóÇÁó ÇáÓøóÈöíáö (12)
æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáÊøóÞúæóì ÚóÞöÈó Ðóáößó áÃäøåÇ ÃÙåÑ ááÔßÑ¡ ÝóÚóØóÝó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáÊøóÞúæóì ÈöÇáúæóÇæö áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì Ãóäøó ÇáÊøóÞúæóì ãóÞúÕõæÏóÉñ áöÐóÇÊöåóÇ¡ æóÃóäøóåóÇ ÔõßúÑñ áöáøóåö ÈöÏóáóÇáóÉö æõÞõæÚö ÇáúÃóãúÑö ÚóÞöÈó ÇáÊøóÐúßöíÑö ÈöäöÚúãóÉò ÚõÙúãóì.
æóÞóæúáõåõ: æóÚóáóì Çááøóåö ÝóáúíóÊóæóßøóáö ÇáúãõÄúãöäõæäó ÃóãúÑñ áóåõãú ÈöÇáöÇÚúÊöãóÇÏö Úóáóì Çááøóåö Ïõæäó ÛóíúÑöåö. æóÐóáößó ÇáÊøóæóßøõáõ íóÚúÊóãöÏõ ÇãúÊöËóÇáó ÇáúÃóæóÇãöÑö æóÇÌúÊöäóÇÈó ÇáúãóäúåöíøóÇÊö ÝóäóÇÓóÈó ÇáÊøóÞúæóì. æóßóÇäó ãöäú ãóÙóÇåöÑöåö Êöáúßó ÇáäøöÚúãóÉõ ÇáøóÊöí ÐßøÑæÇ ÈåóÇ.
[12]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 12]
æóáóÞóÏú ÃóÎóÐó Çááøóåõ ãöíËÇÞó Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó æóÈóÚóËúäÇ ãöäúåõãõ ÇËúäóíú ÚóÔóÑó äóÞöíÈÇð æóÞÇáó Çááøóåõ Åöäøöí ãóÚóßõãú áóÆöäú ÃóÞóãúÊõãõ ÇáÕøóáÇÉó æóÂÊóíúÊõãõ ÇáÒøóßÇÉó æóÂãóäúÊõãú ÈöÑõÓõáöí æóÚóÒøóÑúÊõãõæåõãú æóÃóÞúÑóÖúÊõãõ Çááøóåó ÞóÑúÖÇð ÍóÓóäÇð áóÃõßóÝøöÑóäøó Úóäúßõãú ÓóíøöÆÇÊößõãú æóáóÃõÏúÎöáóäøóßõãú ÌóäøóÇÊò ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåÇÑõ Ýóãóäú ßóÝóÑó ÈóÚúÏó Ðáößó ãöäúßõãú ÝóÞóÏú Öóáøó ÓóæÇÁó ÇáÓøóÈöíáö (12)
äóÇÓóÈó ÐößúÑõ ãöíËóÇÞö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÚóÞöÈó ÐößúÑö ãöíËóÇÞö ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäú Þóæúáöåö: æóãöíËÇÞóåõ ÇáøóÐöí æÇËóÞóßõãú Èöåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 7] ÊóÍúÐöíÑðÇ ãöäú Ãóäú íóßõæäó ãöíËóÇÞõäóÇ ßóãöíËóÇÞöåöãú. æóãóÍóáøõ ÇáúãóæúÚöÙóÉö åõæó Þóæúáõåõ:
Ýóãóäú ßóÝóÑó ÈóÚúÏó Ðáößó ãöäúßõãú ÝóÞóÏú Öóáøó ÓóæÇÁó ÇáÓøóÈöíáö. æóåóßóÐóÇ ÔóÃúäõ ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÇáÊøóÝóäøõäö æóãóÌöíÁö ÇáúÅöÑúÔóÇÏö Ýöí ÞóÇáóÈö ÇáúÞöÕóÕö¡ æóÇáÊøóäóÞøõáö ãöäú ÃõÓúáõæÈò Åöáóì ÃõÓúáõæÈò.
æóÊóÃúßöíÏõ ÇáúÎóÈóÑö ÇáúÝöÚúáöíøö ÈöÞóÏú æóÈöÇááøóÇãö áöáöÇåúÊöãóÇãö Èöåö¡ ßóãóÇ íóÌöíÁõ ÇáÊøóÃúßöíÏõ ÈöÅöäøó áöáöÇåúÊöãóÇãö æóáóíúÓó Ëóãøó ãõÊóÑóÏøóÏñ æóáóÇ ãõäóÒøóáñ ãóäúÒöáóÊóåõ. æóÐößúÑõ ãóæóÇËöíÞö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö.
æóÇáúÈóÚúËõ ÃóÕúáõåõ ÇáÊøóæúÌöíåõ æóÇáúÅöÑúÓóÇáõ¡ æóíõØúáóÞõ ãóÌóÇÒðÇ Úóáóì ÇáúÅöÞóÇãóÉö æóÇáúÅöäúåóÇÖö(6/139)
ßóÞóæúáöåö: ãóäú ÈóÚóËóäÇ ãöäú ãóÑúÞóÏöäÇ [íÓ: 52] ¡ æóÞóæúáöåö: ÝóåÐÇ íóæúãõ ÇáúÈóÚúËö [ÇáÑøæã: 56] . Ëõãøó ÔóÇÚó åóÐóÇ ÇáúãóÌóÇÒõ ÍóÊøóì Èõäöíó Úóáóíúåö ãóÌóÇÒñ ÂÎóÑõ ÈöÅöØúáóÇÞöåö Úóáóì ÇáúÅöÞóÇãóÉö ÇáúãóÌóÇÒöíøóÉö ÅöÐú ÈóÚóËó Ýöíåöãú ÑóÓõæáðÇ ãöäú ÃóäúÝõÓöåöãú [Âá ÚãÑóÇä: 164] ¡ Ëõãøó ÃõØúáöÞó Úóáóì ÅöËóÇÑóÉö ÇáúÃóÔúíóÇÁö æóÅöäúÔóÇÁö ÇáúÎóæóÇØöÑö Ýöí ÇáäøóÝúÓö. ÞóÇáó ãõÊóãøöãõ Èúäõ äõæóíúÑóÉó:
ÝóÞõáúÊõ áóåõãú Åöäøó ÇáúÃóÓóì íóÈúÚóËõ ÇáúÃóÓóì Ãóíú Ãóäøó ÇáúÍõÒúäó íõËöíÑõ ÍõÒúäðÇ ÂÎóÑó. æóåõæó åõäóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúãóÚúäóì ÇáúÃóæøóáó æóÇáúãóÚúäóì ÇáËøóÇáöËó.
æóÇáúÚõÏõæáõ Úóäú ØóÑöíÞö ÇáúÛóíúÈóÉö ãöäú Þóæúáöåö: æóáóÞóÏú ÃóÎóÐó Çááøóåõ Åöáóì ØóÑöíÞö ÇáÊøóßóáøõãö Ýöí Þóæúáöåö:
æóÈóÚóËúäÇ ÇáúÊöÝóÇÊñ.
æóÇáäøóÞöíÈõ ÝóÚöíáñ ÈöãóÚúäóì ÝóÇÚöáò: ÅöãøóÇ ãöäú äóÞóÈó ÅöÐóÇ ÍóÝóÑó ãóÌóÇÒðÇ¡ Ãóæú ãöäú äóÞøóÈó ÅöÐóÇ ÈóÚóËó ÝóäóÞøóÈõæÇ Ýöí ÇáúÈöáÇÏö [Þ: 36] ¡ æóÚóáóì ÇáúÃóÎöíÑö íóßõæäõ ÕóæúÛõ ÝóÚöíáò ãöäúåõ Úóáóì ÎöáóÇÝö ÇáúÞöíóÇÓö¡ æóåõæó æóÇÑöÏñ ßóãóÇ ÕöíÛó ÓóãöíÚñ ãöäú ÃóÓúãóÚó Ýöí Þóæúáö ÚóãúÑæ Èä ãÚÏ íßÑÈ:
Ãóãöäú ÑóíúÍóÇäóÉó ÇáÏøóÇÚöí ÇáÓøóãöíÚõ Ãóíö ÇáúãõÓúãöÚõ.
æóæóÕúÝõåõ ÊóÚóÇáóì ÈöÇáúÍóßöíãö ÈöãóÚúäóì ÇáúãõÍúßöãö áöáúÃõãõæÑö. ÝóÇáäøóÞöíÈõ Çáúãóæúßõæáõ Åöáóíúåö ÊóÏúÈöíÑõ ÇáúÞóæúãö¡ áöÃóäøó Ðóáößó íóÌúÚóáõåõ ÈóÇÍöËðÇ Úóäú ÃóÍúæóÇáöåöãú ÝóíõØúáóÞõ Úóáóì ÇáÑøóÆöíÓö æóÚóáóì ÞóÇÆöÏö ÇáúÌóíúÔö æóÚóáóì ÇáÑøóÇÆöÏö¡ æóãöäúåõ ãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÈóíúÚóÉö ÇáúÚóÞóÈóÉö Ãóäøó äõÞóÈóÇÁó ÇáúÃóäúÕóÇÑö íóæúãóÆöÐò ßóÇäõæÇ ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÑóÌõáðÇ.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöäõÞóÈóÇÁö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó åõäóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÑõÄóÓóÇÁó ÌõíõæÔò¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÑõæøóÇÏðÇ æóÌóæóÇÓöíÓó¡ æóßöáóÇåõãóÇ æóÇÞöÚñ Ýöí ÍóæóÇÏöËö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó.
ÝóÃóãøóÇ ÇáúÃóæøóáõ ÝóíõäóÇÓöÈõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÈóÚúËõ ãóÚóåõ ÈöãóÚúäóì ÇáúÅöÞóÇãóÉö¡ æóÞóÏú ÃóÞóÇãó ãõæÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÑóÆöíÓðÇ Úóáóì ÌóíúÔö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Úóáóì ÚóÏóÏö ÇáúÃóÓúÈóÇØö ÇáúãõÌóäøóÏöíäó¡ ÝóÌóÚóáó áößõáøö ÓöÈúØò äóÞöíÈðÇ¡ æóÌóÚóáó áöÓöÈúØö íõæÓõÝó äóÞöíÈóíúäö¡(6/140)
æóáóãú íóÌúÚóáú áöÓöÈúØö áóÇæöí äóÞöíÈðÇ¡ áöÃóäøó ÇááøóÇæöíøöíäó ßóÇäõæÇ ÛóíúÑó ãóÚúÏõæÏöíäó Ýöí ÇáúÌóíúÔö ÅöÐú åõãú ÍóÝóÙóÉõ ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ ÝóÞóÏú ÌóÇÁó Ýöí Ãóæøóáö ÓöÝúÑö ÇáúÚóÏóÏö: ßóáøóãó Çááøóåõ ãõæÓóì: ÃóÍúÕõæÇ ßõáøó ÌóãóÇÚóÉö ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈöÚóÔóÇÆöÑöåöãú ÈöÚóÏóÏö ÇáúÃóÓúãóÇÁö ãöäó ÇÈúäö ÚöÔúÑöíäó ÝóÕóÇÚöÏðÇ ßõáøñ ÎóÇÑöÌñ áöáúÍóÑúÈö Ýöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÍóÓóÈó ÃóÌúäóÇÏöåöãú¡ ÊóÍúÓöÈõåõãú ÃóäúÊó æóåóÇÑõæäõ¡ æóíóßõæäõ ãóÚóßõãóÇ ÑóÌõáñ áößõáøö ÓöÈúØò ÑõÄõæÓö ÃõáõæÝö ÅöÓúÑóÇÆöíáó «æóßóáøóãó ÇáÑøóÈøõ ãõæÓóì ÞóÇÆöáðÇ: ÃóãøóÇ ÓöÈúØõ áóÇæöí ÝóáóÇ ÊóÚõÏøóåõ Èóáú æóßõáøõ ÇááøóÇæöíøöíäó Úóáóì ãóÓúßóäö ÇáÔøóåóÇÏóÉö æóÚóáóì ÌóãöíÚö ÃóãúÊöÚóÊöåö» . æóßóÇäó Ðóáößó Ýöí ÇáÔøóåúÑö ÇáËøóÇäöí ãöäó ÇáÓøóäóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö ãöäú ÎõÑõæÌöåöãú ãöäú ãöÕúÑó Ýöí ÈóÑøöíøóÉö ÓöíäóÇ.
æóÃóãøóÇ ÇáËøóÇäöí ÝóíõäóÇÓöÈõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÈóÚúËõ Ýöíåö ÈöãóÚúäóÇåõ ÇáúÃóÕúáöíøö¡ ÝóÞóÏú ÈóÚóËó ãõæÓóì ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÑóÌõáðÇ ãöäú ÃóÓúÈóÇØö ÅöÓúÑóÇÆöíáó áöÇÎúÊöÈóÇÑö ÃóÍúæóÇáö ÇáúÃõãóãö ÇáøóÊöí Íóæúáóåõãú Ýöí ÃóÑúÖö ßóäúÚóÇäó¡ æóåõãú ÛóíúÑõ ÇáöÇËúäóíú ÚóÔóÑó äóÞöíÈðÇ ÇáøóÐöíäó ÌóÚóáóåõãú ÑõÄóÓóÇÁó Úóáóì ÞóÈóÇÆöáöåöãú. æóãöäú åóÄõáóÇÁö íõæÔóÚõ Èúäõ äõæäò ãöäú ÓöÈúØö ÃóÝúÑóÇíöãó¡ æóßóÇáöÈõ Èúäõ íóÝóäóÉó ãöäú ÓöÈúØö íóåõæÐóÇ¡ æóåõãóÇ ÇáúæóÇÑöÏõ ÐößúÑåõãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÞÇáó ÑóÌõáÇäö ãöäó ÇáøóÐöíäó íóÎÇÝõæäó ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ ÇÏúÎõáõæÇ Úóáóíúåöãõ ÇáúÈÇÈó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 23] ¡ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóÞóÏú ÐõßöÑóÊú ÃóÓúãóÇÄõåõãú Ýöí ÇáúÝóÕúáö ÇáËøóÇáöËó ÚóÔóÑó ãöäú ÓöÝúÑö ÇáúÚóÏóÏö. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó åõäóÇ ÇáäøõÞóÈóÇÁõ ÇáøóÐöíäó ÃõÞöíãõæÇ áöÌõäúÏö ÅöÓúÑóÇÆöíáó.
æóÇáúãóÚöíøóÉõ Ýöí Þóæúáöåö: Åöäøöí ãóÚóßõãú ãóÚöíøóÉñ ãóÌóÇÒöíøóÉñ¡ ÊóãúËöíáñ áöáúÚöäóÇíóÉö æóÇáúÍöÝúÙö æóÇáäøóÕúÑö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÅöÐú íõæÍöí ÑóÈøõßó Åöáóì ÇáúãóáÇÆößóÉö Ãóäøöí ãóÚóßõãú [ÇáúÃóäúÝóÇá: 12] ¡ æóÞóÇáó: Åöäøóäöí ãóÚóßõãÇ ÃóÓúãóÚõ æóÃóÑì [Øå: 46] æóÞóÇáó: æóåõæó ãóÚóßõãú Ãóíúäó ãóÇ ßõäúÊõãú æóÇááøóåõ ÈöãÇ ÊóÚúãóáõæäó ÈóÕöíÑñ [ÇáúÍóÏöíÏ: 4] .
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúÞóæúáó æóÞóÚó æóÚúÏðÇ ÈöÇáúÌóÒóÇÁö Úóáóì ÇáúæóÝóÇÁö ÈöÇáúãöíËóÇÞö.
æóÌõãúáóÉõ áóÆöäú ÃóÞóãúÊõãõ ÇáÕøóáÇÉó ÇáúÂíóÉó. æÇÓÊÆäÇÝ ãóÍúÖñ áóíúÓó ãöäúåóÇ ÔóíúÁñ íóÊóÚóáøóÞõ ÈöÈóÚúÖö ÃóáúÝóÇÙö ÇáúÌõãúáóÉö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ æóÅöäøóãóÇ ÌóãóÚóåõãóÇ ÇáúÚóÇãöáõ¡ æóåõæó ÝöÚúáõ ÇáúÞóæúáö¡ ÝóßöáúÊóÇåõãóÇ ãóÞõæáñ¡ æóáöÐóáößó
íóÍúÓõäõ ÇáúæóÞúÝõ Úóáóì Þóæúáöåö: Åöäøöí ãóÚóßõãú¡ Ëõãøó íõÓúÊóÃúäóÝõ Þóæúáõåõ: áóÆöäú ÃóÞóãúÊõãõ ÇáÕøóáÇÉó Åöáóì ÂÎöÑöåö. æóáóÇãõ áóÆöäú ÃóÞóãúÊõãõ ãõæóØøöÆóÉñ áöáúÞóÓóãö¡ æóáóÇãõ áóÃõßóÝøöÑóäøó áóÇãõ(6/141)
ÝóÈöãóÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËóÇÞóåõãú áóÚóäøóÇåõãú æóÌóÚóáúäóÇ ÞõáõæÈóåõãú ÞóÇÓöíóÉð íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó Úóäú ãóæóÇÖöÚöåö æóäóÓõæÇ ÍóÙøðÇ ãöãøóÇ ÐõßøöÑõæÇ Èöåö æóáóÇ ÊóÒóÇáõ ÊóØøóáöÚõ Úóáóì ÎóÇÆöäóÉò ãöäúåõãú ÅöáøóÇ ÞóáöíáðÇ ãöäúåõãú ÝóÇÚúÝõ Úóäúåõãú æóÇÕúÝóÍú Åöäøó Çááøóåó íõÍöÈøõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó (13)
ÌóæóÇÈö ÇáúÞóÓóãö¡ æóáóÚóáøó åóÐóÇ ÈóÚúÖõ ãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ ÇáúãöíËóÇÞõ¡ ßóãóÇ Ãóäøó Þóæúáóåõ: áóÃõßóÝøöÑóäøó Úóäúßõãú ÓóíøöÆÇÊößõãú ÈóÚúÖõ ãóÇ Ôóãöáóåõ Þóæúáõåõ:
Åöäøöí ãóÚóßõãú.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÒøóßóÇÉö ãóÇ ßóÇäó ãóÝúÑõæÖðÇ Úóáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó: ãöäú ÅöÚúØóÇÆöåöãú ÚõÔúÑó ãóÍúÕõæáóÇÊö ËöãóÇÑöåöãú æóÒóÑúÚöåöãú¡ ãöãøóÇ ÌóÇÁó Ýöí ÇáúÝóÕúáö ÇáËøóÇãöäó ÚóÔóÑó ãöäú ÓöÝúÑö ÇáúÚóÏóÏö¡ æóÇáúÝóÕúáö ÇáÑøóÇÈöÚó ÚóÔóÑó æóÇáúÝóÕúáö ÇáÊøóÇÓöÚó ÚóÔóÑó ãöäú ÓöÝúÑö ÇáÊøóËúäöíóÉö. æóÞóÏú ãóÖóì ÇáúÞóæúáõ Ýöíåö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÃóÞöíãõæÇ ÇáÕøóáÇÉó æóÂÊõæÇ ÇáÒøóßÇÉó æóÇÑúßóÚõæÇ ãóÚó ÇáÑøóÇßöÚöíäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [43] .
æóÇáÊøóÚúÒöíÑõ: ÇáäøóÕúÑõ. íõÞóÇáõ: ÚóÒóÑóåõ ãõÎóÝøóÝðÇ¡ æóÚóÒøóÑóåõ ãõÔóÏøóÏðÇ¡ æóåõæó ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÚóÒóÑóåõ ÚóÒúÑðÇ ÅöÐóÇ äóÕóÑóåõ¡ æóÃóÕúáõåõ ÇáúãóäúÚõ¡ áöÃóäøó ÇáäøóÇÕöÑó íóãúäóÚõ ÇáúãõÚúÊóÏöíó Úóáóì ãóäúÕõæÑöåö.
æóãóÚúäóì æóÃóÞúÑóÖúÊõãõ Çááøóåó ÞóÑúÖÇð ÍóÓóäÇð ÇáÕøóÏóÞóÇÊõ ÛóíúÑõ ÇáúæóÇÌöÈóÉö.
æóÊóßúÝöíÑõ ÇáÓøóíøöÆóÇÊö: ãóÛúÝöÑóÉõ ãóÇ ÝóÑóØó ãöäúåõãú ãóäö ÇáÊøóÚóÇÕöí áöáÑøóÓõæáö ÝóÌóÚóáó ÇáØøóÇÚóÉó æóÇáÊøóæúÈóÉó ãõßóÝøöÑóÊóíúäö Úóäö ÇáúãóÚóÇÕöí.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÞóÏú Öóáøó ÓóæÇÁó ÇáÓøóÈöíáö Ãóíú ÝóÞóÏú ÍóÇÏó Úóäö ÇáØøóÑöíÞö ÇáúãõÓúÊóÞöíãö¡ æóÐóáößó áóÇ ÚÐÑ áÓóÇÆöÑ Ýöíåö Íöíäó íõÖöáøõåõ¡ áöÃóäøó ÇáØøóÑöíÞó ÇáÓøóæöíøó áóÇ íõÍúæöÌõ ÇáÓøóÇÆöÑó Ýöíåö Åöáóì ÇáÑøóæóÛóÇäö Ýöí ËóäóíóÇÊò ÞóÏú ÊóÎúÊóáöØõ Úóáóíúåö æóÊõÝúÖöí Èöåö Åöáóì ÇáÊøöíåö Ýöí ÇáÖáÇá.
[13]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 13]
ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËÇÞóåõãú áóÚóäøóÇåõãú æóÌóÚóáúäÇ ÞõáõæÈóåõãú ÞÇÓöíóÉð íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó Úóäú ãóæÇÖöÚöåö æóäóÓõæÇ ÍóÙøðÇ ãöãøóÇ ÐõßøöÑõæÇ Èöåö æóáÇ ÊóÒÇáõ ÊóØøóáöÚõ Úóáì ÎÇÆöäóÉò ãöäúåõãú ÅöáÇøó ÞóáöíáÇð ãöäúåõãú ÝóÇÚúÝõ Úóäúåõãú æóÇÕúÝóÍú Åöäøó Çááøóåó íõÍöÈøõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó (13)
Þóæúáõåõ: ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËÇÞóåõãú áóÚóäøóÇåõãú ÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì äóÙöíÑöåö Ýöí Þóæúáöåö(6/142)
ÊóÚóÇáóì:
ÝóÈöãÇ äóÞúÖöåöãú ãöíËÇÞóåõãú æóßõÝúÑöåöãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 155] ¡ æóÞóæúáöåö: ÝóÈöÙõáúãò ãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ÍóÑøóãúäÇ Úóáóíúåöãú ØóíøöÈÇÊò Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [160] .
æóÇááøóÚúäõ åõæó ÇáúÅöÈúÚóÇÏõ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÇáúÅöÈúÚóÇÏõ ãöäú ÑóÍúãóÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóãöäú åóÏúíöåö ÅöÐö ÇÓúÊóæúÌóÈõæÇ ÛóÖóÈó Çááøóåö áöÃóÌúáö äóÞúÖö ÇáúãöíËóÇÞö.
æóÌóÚóáúäÇ ÞõáõæÈóåõãú ÞÇÓöíóÉð ÞóÓóÇæóÉõ ÇáúÞóáúÈö ãóÌóÇÒñ¡ ÅöÐú ÃóÕúáõåóÇ ÇáÕøóáóÇÈóÉõ æóÇáÔøöÏøóÉõ¡ ÝóÇÓúÊõÚöíÑóÊú
áöÚóÏóãö ÊóÃóËøõÑö ÇáúÞõáõæÈö ÈöÇáúãóæóÇÚöÙö æóÇáäøõÐõÑö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ëõãøó ÞóÓóÊú ÞõáõæÈõßõãú ãöäú ÈóÚúÏö Ðáößó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 74] . æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ: ÞÇÓöíóÉð- ÈöÕöíÛóÉö ÇÓúãö ÇáúÝóÇÚöáö-. æóÞóÑóÃó ÍóãúÒóÉõ¡ æóÇáúßÓóÇÆöíø¡ æóÎáÝ: ÞÇÓöíóÉð Ýóíóßõæäõ ÈöæóÒúäö ÝóÚóíúáóÉò ãöäú ÞóÓóÇ íóÞúÓõæ.
æóÌõãúáóÉõ íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó Úóäú ãóæÇÖöÚöåö ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ Ãóæú ÍóÇáñ ãöäú ÖóãöíÑö áóÚóäøóÇåõãú.
æóÇáÊøóÍúÑöíÝõ: Çáúãóíúáõ ÈöÇáÔøóíúÁö Åöáóì ÇáúÍóÑúÝö¡ æóÇáúÍóÑúÝõ åõæó ÇáúÌóÇäöÈõ. æóÞóÏú ßóËõÑó Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö ÇÓúÊöÚóÇÑóÉõ ãóÚóÇäöí ÇáÓøóíúÑö æóãóÇ íóÊóÚóáøóÞõ Èöåö Åöáóì ãóÚóÇäöí ÇáúÚóãóáö æóÇáúåõÏóì æóÖöÏøöåö Ýóãöäú Ðóáößó Þóæúáõåõãú:
ÇáÓøõáõæßõ¡ æóÇáÓøöíÑóÉõ æóÇáÓøóÚúíõ æóãöäú Ðóáößó Þóæúáõåõãú: ÇáÕøöÑóÇØõ ÇáúãõÓúÊóÞöíãõ¡ æÕÑÇØÇ ÓóæöíøðÇ¡ æóÓóæóÇÁõ ÇáÓøóÈöíáö¡ æóÌóÇÏøóÉõ ÇáØøóÑöíÞö¡ æóÇáØøóÑöíÞóÉõ ÇáúæóÇÖöÍóÉõ¡ æóÓóæóÇÁõ ÇáØøóÑöíÞö æóÝöí ÚóßúÓö Ðóáöß ÞóÇáõæÇ:
ÇáãÑÇæÛÉ¡ æóÇáöÇäúÍöÑóÇÝõ¡ æóÞóÇáõæÇ: ÈõäóíøóÇÊõ ÇáØøóÑöíÞö¡ æóíóÚúÈõÏõ Çááøóåó Úóáóì ÍóÑúÝò¡ æóíõÔóÚøöÈõ ÇáúÃõãõæÑó.
æóßóÐóáößó ãóÇ åõäóÇ¡ Ãóíú íóÚúÏöáõæäó ÈöÇáúßóáöãö ÇáäøóÈóæöíøóÉö Úóäú ãóæóÇÖöÚöåóÇ ÝóíóÓöíÑõæäó ÈöåóÇ Ýöí ÛóíúÑö ãóÓóÇáößöåóÇ¡ æóåõæó ÊóÈúÏöíáõ ãóÚóÇäöí ßõÊõÈöåöãõ ÇáÓøóãóÇæöíøóÉö. æóåóÐóÇ ÇáÊøóÍúÑöíÝõ íóßõæäõ ÛóÇáöÈðÇ ÈöÓõæÁö ÇáÊøóÃúæöíáö ÇÊøöÈóÇÚðÇ áöáúåóæóì¡ æóíóßõæäõ ÈößöÊúãóÇäö ÃóÍúßóÇãò ßóËöíÑóÉ ãÌÇÑÇÉ áÃåæÇÉ ÇáúÚóÇãøóÉö¡ Þöíáó: æóíóßõæäõ ÈöÊóÈúÏöíáö ÃóáúÝóÇÙö ßõÊõÈöåöãú. æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáÊøóÍúÑöíÝó ÝóÓóÇÏõ ÇáÊøóÃúæöíáö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó Úóäú ãóæÇÖöÚöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [46] . æóÌöíÁó ÈöÇáúãõÖóÇÑöÚö áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇÓúÊöãúÑóÇÑöåöãú.(6/143)
æóÌõãúáóÉõ æóäóÓõæÇ ÍóÙøðÇ ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì ÌõãúáóÉö íõÍóÑøöÝõæäó. æóÇáäøöÓúíóÇäõ ãõÑóÇÏñ Èöåö ÇáúÅöåúãóÇáõ ÇáúãõÝúÖöí Åöáóì ÇáäøöÓúíóÇäö ÛóÇáöÈðÇ. æóÚõÈøöÑó Úóäúåõ ÈöÇáúÝöÚúáö ÇáúãóÇÖöí áöÃóäøó ÇáäøöÓúíóÇäó áóÇ íóÊóÌóÏøóÏõ¡ ÝóÅöÐóÇ ÍóÕóáó ãóÖóì¡ ÍóÊøóì íõÐóßøöÑóåõ ãõÐóßøöÑñ. æóåõæó æóÅöäú ßóÇäó ãõÑóÇÏðÇ Èöåö ÇáúÅöåúãóÇáõ ÝóÅöäøó Ýöí ÕóæúÛöåö ÈöÕöíÛóÉö ÇáúãóÇÖöíó ÊóÑúÔöíÍðÇ áöáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö Ãóæö ÇáúßöäóÇíóÉö áöÊóåóÇæõäöåöãú ÈöÇáÐøößúÑóì.
æóÇáúÍóÙøõ ÇáäøóÕöíÈõ¡ æóÊóäúßöíÑõåõ åõäóÇ áöáÊøóÚúÙöíãö Ãóæö ÇáÊøóßúËöíÑö ÈöÞóÑöíäóÉö ÇáÐøóãøö. æóãóÇ ÐõßøöÑõæÇ Èöåö åõæó ÇáÊøóæúÑóÇÉõ.
æóÞóÏú ÌóãóÚóÊö ÇáúÂíóÉõ ãöäó ÇáÏøóáóÇÆöáö Úóáóì ÞöáøóÉö ÇßúÊöÑóÇËöåöãú ÈöÇáÏøöíäö æóÑóÞóÉö ÇÊøöÈóÇÚöåöãú ËóáóÇËóÉó ÃõÕõæáò ãöäú Ðóáößó: æóåöíó ÇáÊøóÚóãøõÏõ Åöáóì äóÞúÖò ãóÇ ÚóÇåóÏõæÇ Úóáóíúåö ãöäó ÇáöÇãúÊöËóÇáö¡ æóÇáúÛõÑõæÑõ ÈöÓõæÁö ÇáÊøóÃúæöíáö¡ æóÇáäøöÓúíóÇäõ ÇáäøóÇÔöÆõ Úóäú ÞöáøóÉö ÊóÚóåøõÏö ÇáÏøöíäö æóÞöáøóÉö ÇáöÇåúÊöãóÇãö Èöåö.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ Ãóäú äóÚúÊóÈöÑó ÈöÍóÇáöåöãú æóäóÊøóÚöÙó ãöäó ÇáúæõÞõæÚö Ýöí ãöËúáöåóÇ. æóÞóÏú ÍóÇØó ÚõáóãóÇÁõ ÇáúÅöÓúáóÇãö- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú- åóÐóÇ ÇáÏøöíäó ãöäú ßõáøö ãóÓóÇÑöÈö ÇáÊøóÍúÑöíÝö¡ ÝóãóíøóÒõæÇ ÇáúÃóÍúßóÇãó ÇáúãóäúÕõæÕóÉó æóÇáúãóÞöíÓóÉó æóæóÖóÚõæÇ ÃóáúÞóÇÈðÇ áöáÊøóãúíöíÒö ÈóíúäóåóÇ¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáõæÇ Ýöí ÇáúÍõßúãö ÇáËøóÇÈöÊö ÈöÇáúÞöíóÇÓö:
íóÌõæÒõ Ãóäú íõÞóÇáó: åõæó Ïöíäõ Çááøóåö¡ æóáóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íõÞóÇáó: ÞóÇáóåõ Çááøóåõ.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÒÇáõ ÊóØøóáöÚõ Úóáì ÎÇÆöäóÉò ãöäúåõãú ÇäúÊöÞóÇáñ ãöäú ÐößúÑö äóÞúÖöåöãú áöÚóåúÏö Çááøóåö Åöáóì ÎóíúÓöåöãú ÈöÚóåúÏöåöãú ãóÚó ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóÝöÚúáõ áóÇ ÊóÒÇáõ íóÏõáøõ Úóáóì ÇÓúÊöãúÑóÇÑò¡ áöÃóäøó ÇáúãõÖóÇÑöÚó áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇÓúÊöãúÑóÇÑö ÇáúÝöÚúáö áöÃóäøóåõ Ýöí ÞõæøóÉö Ãóäú íõÞóÇáó: íóÏõæãõ ÇØøöáóÇÚõßó. ÝóÇáöÇØøöáóÇÚõ ãóÌóÇÒñ ãóÔúåõæÑñ Ýöí ÇáúÚöáúãö ÈöÇáúÃóãúÑö¡ æóÇáöÇØøöáóÇÚõ åõäóÇ ßöäóÇíóÉñ Úóäö ÇáúãóØøóáóÚö Úóáóíúåö¡ Ãóíú áóÇ íóÒóÇáõæäó íóÎõæäõæäó ÝóÊóØøóáöÚõ Úóáóì ÎöíóÇäóÊöåöãú.
æóÇáöÇØøöáóÇÚõ ÇÝúÊöÚóÇáñ ãóäú ØóáóÚó. æóÇáØøõáõæÚõ: ÇáÕøõÚõæÏõ. æóÕöíÛóÉõ ÇáöÇÝúÊöÚóÇáö Ýöíåö áöãõÌóÑøóÏö ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö¡ ÅöÐú áóíúÓó ÝöÚúáõåõ ãõÊóÚóÏøöíðÇ ÍóÊøóì íõÕóÇÛó áóåõ ãõØóÇæöÚñ¡ ÝóÇØøóáóÚó ÈöãóäúÒöáóÉö ÊóØóáøóÚó¡ Ãóíú ÊóßóáøóÝó ÇáØøõáõæÚó áöÞóÕúÏö ÇáúÅöÔúÑóÇÝö. æóÇáúãóÚúäóì: æóáóÇ ÊóÒóÇáõ ÊóßúÔöÝõ æóÊõÔóÇåöÏõ ÎóÇÆöäóÉð ãöäúåõãú.(6/144)
æóãöäó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕóÇÑóì ÃóÎóÐúäóÇ ãöíËóÇÞóåõãú ÝóäóÓõæÇ ÍóÙøðÇ ãöãøóÇ ÐõßøöÑõæÇ Èöåö ÝóÃóÛúÑóíúäóÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏóÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖóÇÁó Åöáóì íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö æóÓóæúÝó íõäóÈøöÆõåõãõ Çááøóåõ ÈöãóÇ ßóÇäõæÇ íóÕúäóÚõæäó (14)
æóÇáúÎóÇÆöäóÉõ: ÇáúÎöíóÇäóÉõ Ýóåõæó ãóÕúÏóÑñ Úóáóì æóÒúäö ÇáúÝóÇÚöáóÉö¡ ßóÇáúÚóÇÞöÈóÉö¡ æóÇáØøóÇÛöíóÉö. æóãöäúåõ íóÚúáóãõ ÎÇÆöäóÉó ÇáúÃóÚúíõäö [ÛóÇÝöÑ: 19] . æóÃóÕúáõ ÇáúÎöíóÇäóÉö: ÚóÏóãõ ÇáúæóÝóÇÁö ÈöÇáúÚóåúÏö¡ æóáóÚóáøó ÃóÕúáóåóÇ ÅöÙúåóÇÑõ ÎöáóÇÝö ÇáúÈóÇØöäö. æóÞöíáó: ÎÇÆöäóÉò ÕöÝóÉñ áöãóÍúÐõæÝò¡ Ãóíú ÝöÑúÞóÉñ ÎóÇÆöäóÉñ.
æóÇÓúÊóËúäóì ÞóáöíáðÇ ãöäúåõãú ÌõÈöáõæÇ Úóáóì ÇáúæóÝóÇÁö¡ æóÞóÏú äóÞóÖó íóåõæÏõ ÇáúãóÏöíäóÉö ÚóåúÏóåõãú ãóÚó ÑóÓõæáö Çááøóåö æóÇáúãõÓúáöãöíäó ÝóÙóÇåóÑõæÇ ÇáúãõÔúÑößöíäó Ýöí æóÞúÚóÉö ÇáúÃóÍúÒóÇÈö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóÃóäúÒóáó ÇáøóÐöíäó ÙÇåóÑõæåõãú ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊÇÈö ãöäú ÕóíÇÕöíåöãú [ÇáúÃóÍúÒóÇÈ: 26] . æóÃóãúÑõåõ ÈöÇáúÚóÝúæö Úóäúåõãú æóÇáÕøóÝúÍö Íõãöáó Úóáóì ãóßóÇÑöãö ÇáúÃóÎúáóÇÞö¡ æóÐóáößó ÝöíãóÇ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÓõæÁö ãÚÇãáÊåã ááäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóáóíúÓó ÇáúãóÞóÇãõ ãóÞóÇãó ÐößúÑö ÇáúãõäóÇæóÇÉö ÇáúÞóæúãöíøóÉö Ãóæö ÇáÏøöíäöíøóÉö¡ ÝóáóÇ íõÚóÇÑöÖõ åóÐóÇ Þóæúáõåõ Ýöí ÈóÑóÇÁóÉò ÞÇÊöáõæÇ ÇáøóÐöíäó áóÇ íõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö æóáÇ ÈöÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö æóáÇ íõÍóÑøöãõæäó ãóÇ ÍóÑøóãó Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ æóáÇ íóÏöíäõæäó Ïöíäó ÇáúÍóÞøö ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ÍóÊøóì íõÚúØõæÇ ÇáúÌöÒúíóÉó Úóäú íóÏò æóåõãú ÕÇÛöÑõæäó [ÇáÊøóæúÈóÉ: 29] áöÃóäøó Êöáúßó ÃóÍúßóÇãõ ÇáÊøóÕóÑøõÝóÇÊö ÇáúÚóÇãøóÉö¡ ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ÇáúÞóæúáö ÈöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó äõÓöÎóÊú ÈöÂíóÉ ÈóÑóÇÁóÉ.
[14]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 14]
æóãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì ÃóÎóÐúäÇ ãöíËÇÞóåõãú ÝóäóÓõæÇ ÍóÙøðÇ ãöãøóÇ ÐõßøöÑõæÇ Èöåö ÝóÃóÛúÑóíúäÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó Åöáì íóæúãö ÇáúÞöíÇãóÉö æóÓóæúÝó íõäóÈøöÆõåõãõ Çááøóåõ ÈöãÇ ßÇäõæÇ íóÕúäóÚõæäó (14)
ÐõßöÑó ÈóÚúÏó ãöíËóÇÞö ÇáúíóåõæÏö ãöíËóÇÞõ ÇáäøóÕóÇÑóì. æóÌóÇÁóÊö ÇáúÌõãúáóÉ Úáì ÓÈå ÇÔúÊöÛóÇáö ÇáúÚóÇãöáö Úóäö ÇáúãóÚúãõæáö ÈöÖóãöíÑöåö ÍóíúËõ ÞõÏøöãó ãõÊóÚóáøöÞñ ÃóÎóÐúäÇ ãöíËÇÞóåõãú æóÝöíåö ÇÓúãñ ÙóÇåöÑñ¡ æóÌöíÁó ÈöÖóãöíÑöåö ãóÚó ÇáúÚóÇãöáö áöáäøõßúÊóÉö ÇáÏøóÇÚöíóÉö áöáöÇÔúÊöÛóÇáö ãöäú ÊóÞúÑöíÑö ÇáúãõÊóÚóáøöÞö æóÊóËúÈöíÊöåö Ýöí ÇáÐøöåúäö ÅöÐú íóÊóÚóáøóÞõ ÇáúÍõßúãõ ÈöÇÓúãöåö
ÇáÙøóÇåöÑö æóÈöÖóãöíÑöåö¡ ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóÃóÎóÐúäóÇ¡ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ: ÅöäøóÇ äóÕóÇÑóì¡ ãöíËóÇÞóåõãú¡ æóáóíúÓó ÊóÞúÏöíãõ ÇáúãóÌúÑõæÑö ÈöÇáúÍóÑúÝö áöÞóÕúÏö ÇáúÍóÕúÑö. æóÞöíáó: ÖóãöíÑõ ãöíËÇÞóåõãú ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúíóåõæÏö¡ æóÇáúÅöÖóÇÝóÉõ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóÔúÈöíåö¡ Ãóíú ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÃóÎóÐúäóÇ ãöíËóÇÞó ÇáúíóåõæÏö¡ Ãóíú ãöËúáóåõ¡ Ýóåõæó ÊóÔúÈöíåñ ÈóáöíÛñ ÍõÐöÝóÊö ÇáúÃóÏóÇÉõ(6/145)
ÝóÇäúÊóÕóÈó ÇáúãõÔóÈøóåõ Èöåö. æóåóÐóÇ ÈóÚöíÏñ¡ áöÃóäøó ãöíËóÇÞó ÇáúíóåõæÏö áóãú íõÝóÕøóáú Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö ÍóÊøóì íõÔóÈøóåó Èöåö ãöíËóÇÞõ ÇáäøóÕóÇÑóì.
æóÚõÈøöÑó Úóäö ÇáäøóÕóÇÑóì Èö ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì åõäóÇ æóÝöí Þóæúáöåö ÇáúÂÊöí: æóáóÊóÌöÏóäøó ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 82] ÊóÓúÌöíáðÇ Úóáóíúåöãú ÈöÃóäøó ÇÓúãó Ïöíäöåöãú ãõÔöíÑñ Åöáóì ÃóÕúáò ãöäú ÃõÕõæáöåö¡ æóåõæó Ãóäú íóßõæäó ÃóÊúÈóÇÚõåõ ÃóäúÕóÇÑðÇ áöãóÇ íóÃúãõÑõ Èöåö Çááøóåõ¡ ßóãÇ ÞÇáó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó áöáúÍóæÇÑöíøöíäó ãóäú ÃóäúÕÇÑöí Åöáóì Çááøóåö ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó äóÍúäõ ÃóäúÕÇÑõ Çááøóåö [ÇáÕøóÝø: 14] .
æóãöäú ÌõãúáóÉö Ðóáößó Ãóäú íóäúÕõÑõæÇ ÇáúÞóÇÆöãó ÈöÇáÏøöíäö ÈóÚúÏó ÚöíÓóì ãöäú ÃóÊúÈóÇÚöåö¡ ãöËúáó ÈõæáõÓó æóÈõØúÑõÓó æóÛóíúÑöåöãóÇ ãöäú ÏõÚóÇÉö ÇáúåõÏóì æóÃóÚúÙóãõ ãöäú Ðóáößó ßõáøöåö Ãóäú íóäúÕõÑõæÇ ÇáäøóÈöíÁó ÇáúãõÈóÔøóÑó Èöåö Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ÇáøóÐöí íóÌöíÁõ ÈóÚúÏó ÚöíÓóì ÞóÈúáó ãõäúÊóåóì ÇáúÚóÇáóãö æóíõÎóáøöÕó ÇáäøóÇÓó ãöäó ÇáÖøóáóÇáö æóÅöÐú ÃóÎóÐó Çááøóåõ ãöíËÇÞó ÇáäøóÈöíøöíäó áóãÇ ÂÊóíúÊõßõãú ãöäú ßöÊÇÈò æóÍößúãóÉò Ëõãøó ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáñ ãõÕóÏøöÞñ áöãÇ ãóÚóßõãú áóÊõÄúãöäõäøó Èöåö æóáóÊóäúÕõÑõäøóåõ [Âá ÚãÑóÇä: 81] ÇáúÂíóÉó. ÝóÌóãöíÚõ ÃóÊúÈóÇÚö ÇáÑøõÓõáö ÞóÏú áóÒöãóåõãú ãóÇ ÇáúÊóÒóãóåõ ÃóäúÈöíóÇÄõåõãú æóÈöÎóÇÕøóÉò ÇáäøóÕóÇÑóì¡ ÝóåóÐóÇ ÇááøóÞóÈõ¡ æóåõæó ÇáäøóÕóÇÑóì¡ ÍõÌøóÉñ Úóáóíúåöãú ÞóÇÆöãóÉñ Èöåöãú ãõÊóáóÈøöÓóÉñ ÈöÌóãóÇÚóÊöåöãú ßõáøöåóÇ.
æóíõÝöíÏõ áóÝúÙõ ÞÇáõæÇ ÈöØóÑöíÞö ÇáÊøóÚúÑöíÖö ÇáúßöäóÇÆöíøö Ãóäøó åóÐóÇ ÇáÞóæúá ÛíÑ ãõæóÝøðì Èöåö æóÃóäøóåõ íóÌöÈõ Ãóäú íõæóÝøóì Èöåö. åóÐóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÌóãúÚðÇ áöäóÇÕöÑöíøò Ãóæú äóÕúÑóÇäöíøò Úóáóì ãóÚúäóì ÇáäøöÓúÈóÉö Åöáóì ÇáäøóÕúÑö ãõÈóÇáóÛóÉð¡ ßóÞóæúáöåöãú: ÔóÚúÑóÇäöíøñ¡ æóáöÍúíóÇäöíøñ¡ Ãóíö ÇáäøóÇÕöÑõ ÇáÔøóÏöíÏõ ÇáäøóÕúÑö ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÇÓúãó ÌóãúÚö äóÇÕöÑöíøò¡ ÈöãóÚúäóì ÇáúãóäúÓõæÈö Åöáóì ÇáäøóÇÕöÑöíøö¡ æóÇáäøóÇÕöÑöíøõ ÚöíÓóì¡ áöÃóäøóåõ ÙóåóÑó ãöäú ãóÏöíäóÉö ÇáäøóÇÕöÑóÉö. ÝóÇáäøóÇÕöÑöíøõ ÕöÝóÉñ ÚõÑöÝó ÈöåóÇ ÇáúãóÓöíÍõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Ýöí ßõÊõÈö ÇáúíóåõæÏö áöÃóäøóåõ ÙóåóÑó ÈöÏóÚúæóÉö ÇáÑøöÓóÇáóÉö ãöäú ÈóáóÏö ÇáäøóÇÕöÑóÉö Ýöí ÝöáóÓúØöíäó ÝóáöÐóáößó ßóÇäó ãóÚúäóì ÇáäøöÓúÈóÉö Åöáóíúåö ÇáäøöÓúÈóÉó Åöáóì ØóÑöíÞóÊöåö æóÔóÑúÚöåö Ýóßõáøõ ãóäú ÍóÇÏó Úóäú ÔóÑúÚöåö áóãú íóßõäú ÍóÞöíÞðÇ ÈöÇáäøöÓúÈóÉö Åöáóíúåö ÅöáøóÇ ÈöÏóÚúæóì ßóÇÐöÈóÉò¡ ÝóáöÐóáößó ÞóÇáó:
ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì. æóÞöíáó: Åöäøó ÇáäøóÕóÇÑóì ÌóãúÚõ äóÕúÑóÇäöíøò¡ ãóäúÓõæÈñ Åöáóì ÇáäøóÕúÑö: ßóãóÇ ÞóÇáõæÇ:
ÔóÚúÑóÇäöíøñ¡ æóáöÍúíóÇäöíøñ¡ áöÃóäøóåõãú ÞóÇáõæÇ: äóÍúäõ ÃóäúÕóÇÑó Çááøóåö. æóÚóáóíúåö ÝóãóÚúäóì ÞÇáõæÇ: ÅöäøóÇ äóÕÇÑì Ãóäøóåõãú ÒóÚóãõæÇ Ðóáößó ÈöÞóæúáöåöãú æóáóãú íõÄóíøöÏõæåõ ÈöÝöÚúáöåöãú.(6/146)
æóÞóÏú ÃóÎóÐó Çááøóåõ Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì ãöíËóÇÞðÇ Úóáóì áöÓóÇäö ÇáúãóÓöíÍö- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-. æóÈóÚúÖõåõ ãóÐúßõæÑñ Ýöí ãóæóÇÖöÚó ãöäó ÇáúÃóäóÇÌöíáö.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÃóÛúÑóíúäÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó ÍóÞöíÞóÉõ ÇáúÅöÛúÑóÇÁö ÍóËøõ ÃóÍóÏò Úóáóì ÝöÚúáò æóÊóÍúÓöíäõåõ Åöáóíúåö ÍóÊøóì áóÇ íóÊóæóÇäóì Ýöí ÊóÍúÕöíáöåö ÝóÇÓúÊõÚöíÑó ÇáúÅöÛúÑóÇÁõ áöÊóßúæöíäö ãõáóÇÒóãóÉö ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö Ýöí äõÝõæÓöåöãú¡ Ãóíú áõÒõæãöåöãóÇ áóåõãú ÝöíãóÇ Èóíúäóåõãú¡ ÔõÈøöåó Êóßúæöíäõ ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö ãóÚó ÇÓúÊöãúÑóÇÑöåöãóÇ Ýöíåöãú ÈöÅöÛúÑóÇÁö ÃóÍóÏò ÃÍÏÇ ÈöÚóãóá íÚúãá ÊóÔúÈöíåó ãóÚúÞõæáò ÈöãóÍúÓõæÓò. æóáóãøóÇ Ïóáøó ÇáÙøóÑúÝõ¡ æóåõæó Èóíúäóåõãõ¡ Úóáóì ÃóäøóåõãóÇ ÃõÛúÑöíóÊóÇ Èöåöãõ ÇÓúÊõÛúäöíó Úóäú ÐößúÑö ãÊÚáøÞ ÝóÃóÛúÑóíúäÇ. æóÊóÞúÏöíÑõ ÇáúßóáóÇãö: ÝóÃóÛúÑóíúäóÇ ÇáúÚóÏóÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖóÇÁó Èöåöãú ßóÇÆöäóÊóíúäö Èóíúäóåõãú. æóíõÔúÈöåõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÚõÏõæáõ Úóáóì ÊóÚúÏöíóÉö «ÃóÛúÑóíúäóÇ» ÈöÍóÑúÝö ÇáúÌóÑøö Åöáóì ÊóÚúáöíÞöåö ÈöÇáÙøóÑúÝö ÞóÑöíäóÉð Ãóæú ÊóÌúÑöíÏðÇ áöÈóíóÇäö Ãóäøó ÇáãõÑóÇÏ È ÝóÃóÛúÑóíúäÇ ÃóáúÞóíúäóÇ.
æóãóÇ æóÞóÚó Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ãä ÊóÝúÓöíÑ ÝóÃóÛúÑóíúäÇ ÈöãóÚúäóì ÃóáúÕóÞúäóÇ ÊóØóæøõÍñ Úóäö ÇáúãóÞúÕõæÏö Åöáóì ÑóÇÆöÍóÉö ÇáöÇÔúÊöÞóÇÞö ãöäö ÇáúÛöÑóÇÁö¡ æóåõæó ÇáÏøõåúäõ ÇáøóÐöí íõáúÕóÞõ ÇáúÎóÔóÈõ Èöåö¡ æóÞóÏú ÊõäõæÓöíó åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì Ýöí ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö. æóÇáúÚóÏóÇæóÉõ æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóÌúÑõæÑõ ÈöÅöÖóÇÝóÉö Èóíúäó Åöáóíúåö íóÚõæÏõ Åöáóì ÇáäøóÕóÇÑóì áöÊóäúÊóÓöÞó ÇáÖøóãóÇÆöÑõ.
æóÇáúÚóÏóÇæóÉõ æóÇáúÈóÛúÖóÇÁõ ÇÓúãóÇäö áöãóÚúäóíóíúäö ãöäú ÌöäúÓö ÇáúßóÑóÇåöíóÉö ÇáÔøóÏöíÏóÉö¡ ÝóåõãóÇ ÖöÏøóÇäö áöáúãóÍóÈøóÉö.
æóÙóÇåöÑõ ÚóØúÝö ÃóÍóÏö ÇáöÇÓúãóíúäö Úóáóì ÇáúÂÎóÑö Ýöí ãóæóÇÖöÚó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö¡ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóÝöí ÇáúÂíóÊóíúäö ÈóÚúÏóåóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö æóÝöí ÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáúãõãúÊóÍöäóÉö¡ ÃóäøóåõãóÇ áóíúÓóÇ ãöäó ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáúãõÊóÑóÇÏöÝóÉö áöÃóäøó ÇáúÊöÒóÇãó ÇáúÚóØúÝö ÈöåóÐóÇ ÇáÊøóÑúÊöíÈ ÈÈÚÏ Ãóäú íóßõæäó áöãõÌóÑøóÏö ÇáÊøóÃúßöíÏö¡ ÝóáóíúÓó ÚóØúÝõ ÃóÍóÏöåöãóÇ Úóáóì ÇáúÂÎóÑö ãöäú ÞóÈöíáö ÚóØúÝö ÇáúãõÑóÇÏöÝö áãÌÑøÏ ÇáÊøÃßíÏ¡ ßóÞóæúáöå ÚóÏöíøò:
æóÃóáúÝóì ÞóæúáóåóÇ ßóÐöÈðÇ æóãóíúäðÇ(6/147)
æóÞóÏú ÊóÑóßó ÚõáóãóÇÁõ ÇááøõÛóÉö ÈóíóÇäó ÇáÊøóÝúÑöÞóÉö Èóíúäó ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö¡ æóÊóÇÈóÚóåõãõ ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Úóáóì Ðóáößó ÝóáóÇ ÊóÌöÏõ ãóäú ÊóÕóÏøóì áöáúÝóÑúÞö ÈóíúäóåõãóÇ Óöæóì ÇáÔøóíúÎö ÇÈúäö ÚóÑóÝóÉó ÇáÊøõæäöÓöíøö¡ ÝóÞóÇáó Ýöí «ÊóÝúÓöíÑöåö» «ÇáúÚóÏóÇæóÉõ ÃóÚóãøõ ãöäó ÇáúÈóÛúÖóÇÁö áöÃóäøó ÇáúÚóÏóÇæóÉó ÓóÈóÈñ Ýöí ÇáúÈóÛúÖóÇÁö ÝóÞóÏú íóÊóÚóÇÏóì ÇáúÃóÎõ ãóÚó ÃóÎöíåö æóáóÇ íóÊóãóÇÏóì Úóáóì Ðóáößó ÍóÊøóì ÊóäúÔóÃó Úóäúåõ ÇáúãõÈóÇÛóÖóÉõ¡ æóÞóÏú íóÊóãóÇÏóì Úóáóì Ðóáößó» Çå.
æóæóÞóÚó áöÃóÈöí ÇáúÈóÞóÇÁö ÇáúßóÝóæöíøö Ýöí ßöÊóÇÈö «ÇáúßõáøöíøóÇÊö» Ãóäøóåõ ÞóÇáó: «ÇáúÚóÏóÇæóÉõ ÃóÎóÕøõ ãöäó ÇáúÈóÛúÖóÇÁö áöÃóäøó ßõáøó ÚóÏõæøò ãõÈúÛöÖñ¡ æóÞóÏú íõÈúÛöÖõ ãóäú áóíúÓó ÈöÚóÏõæøò» . æóåõæó íõÎóÇáöÝõ ßóáóÇãó ÇÈúäö ÚóÑóÝóÉó. æóÝöí ÊóÚúáöíáöíåöãóÇ ãõÕóÇÏóÑóÉñ æóÇÖöÍóÉñ¡ ÝóÅöäú ßóÇäóÊö ÇáúÚóÏóÇæóÉõ ÃóÚóãøó ãöäó ÇáúÈóÛúÖóÇÁö ÒóÇÏóÊú ÝóÇÆöÏóÉõ ÇáúÚóØúÝö áöÃóäøóåõ íóÕöíÑõ Ýöí ãóÚúäóì ÇáöÇÍúÊöÑóÇÓö¡ æóÅöäú ßóÇäóÊö ÇáúÚóÏóÇæóÉõ ÃóÎóÕøó ãöäó ÇáúÈóÛúÖóÇÁö áóãú íóßõäö ÇáúÚóØúÝõ ÅöáøóÇ áöáÊøóÃúßöíÏö¡ áöÃóäøó ÇáÊøóÃúßöíÏó íóÍúÕõáõ ÈöÐößúÑö áóÝúÙò íóÏõáøõ Úóáóì ÈóÚúÖò ãõØúáóÞò ãä ãÚäì ÇáãÄßøÏ¡ ÝóíóÊóÞóÑøóÑõ
ÇáúãóÚúäóì æóáóæú ÈöæóÌúåò ÃóÚóãøó Ãóæú ÃóÎóÕøó¡ æóÐóáößó íóÍúÕõáõ Èöåö ãóÚúäóì ÇáÊøóÃúßöíÏö.
æóÚöäúÏöí: Ãóäøó ßöáóÇ ÇáúæóÌúåóíúäö ÛóíúÑõ ÙóÇåöÑò¡ æóÇáøóÐöí ÃóÑóì Ãóäøó Èóíúäó ãóÚúäóíóíö ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö ÇáÊøóÖóÇÏøó æóÇáÊøóÈóÇíõäó ÝóÇáúÚóÏóÇæóÉõ ßóÑóÇåöíóÉñ ÊóÕúÏõÑõ Úóäú ÕóÇÍöÈöåóÇ: ãõÚóÇãóáóÉñ ÈöÌóÝóÇÁò¡ Ãóæú ÞóØöíÚóÉñ¡ Ãóæú ÅöÖúÑóÇÑñ¡ áöÃóäøó ÇáúÚóÏóÇæóÉó ãõÔúÊóÞøóÉñ ãöäó ÇáúÚóÏúæö æóåõæó ÇáÊøóÌóÇæõÒõ æóÇáÊøóÈóÇÚõÏõ¡ ÝóÅöäøó ãõÔúÊóÞøóÇÊö ãóÇÏøóÉö (Ú Ï æ) ßõáøóåóÇ ÊóÍõæãõ Íóæúáó ÇáÊøóÝóÑøõÞö æóÚóÏóãö ÇáúæöÆóÇãö. æóÃóãøóÇ ÇáúÈóÛúÖóÇÁõ Ýóåöíó ÔöÏøóÉõ ÇáúÈõÛúÖö¡ æóáóíúÓó Ýöí ãóÇÏøóÉö (È Û Ö) ÅöáøóÇ ãóÚúäóì ÌöäúÓö ÇáúßóÑóÇåöíóÉö ÝóáóÇ ÓóÈöíáó Åöáóì ãóÚúÑöÝóÉö ÇÔúÊöÞóÇÞö áóÝúÙöåóÇ ãöäú ãóÇÏøóÊöåóÇ. äóÚóãú íõãúßöäõ Ãóäú íõÑúÌóÚó Ýöíåö Åöáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúÞóáúÈö¡ æóåõæó ãöäú ÚóáóÇãóÇÊö ÇáöÇÔúÊöÞóÇÞö¡ ÝóÅöäøó ãóÞúáõæÈó ÈóÛöÖó íóßõæäõ ÛóÖöÈó áóÇ ÛóíúÑõ¡ ÝóÇáúÈóÛúÖóÇÁõ ÔöÏøóÉõ ÇáúßóÑóÇåöíóÉö ÛóíúÑõ ãóÕúÍõæÈóÉò ÈöÚóÏúæò¡ Ýóåöíó ãõÖúãóÑóÉñ Ýöí ÇáäøóÝúÓö. ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ßóÐóáößó áóãú íóÕöÍøó ÇÌúÊöãóÇÚõ ãóÚúäóíóíö ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö Ýöí ãóæúÕõæÝò æóÇÍöÏò Ýöí æóÞúÊò æóÇÍöÏò ÝóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íßæä ÅáÞÇÄåãÇ ÈóíäåãóÇ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóæúÒöíÚö¡ Ãóíú ÃóÛúÑóíúäóÇ ÇáúÚóÏóÇæóÉó Èóíúäó ÈóÚúÖò ãöäúåõãú æóÇáúÈóÛúÖóÇÁó Èóíúäó ÈóÚúÖò ÂÎóÑó. ÝóæóÞóÚó Ýöí åóÐóÇ ÇáäøóÙúãö ÅöíÌóÇÒñ ÈóÏöíÚñ¡ áöÃóäøóåõ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÇáöÇÚúÊöãóÇÏö Úóáóì Úöáúãö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÈöÚóÏóãö ÇÓúÊöÞóÇãóÉö ÇÌúÊöãóÇÚö ÇáúãóÚúäóíóíúäö Ýöí ãóæúÕõæÝò æóÇÍöÏò.(6/148)
æóãöäó ÇááøóØóÇÆöÝö ãóÇ ÐóßóÑóåõ ÇÈúäõ åöÔóÇãò¡ Ýöí ÔóÑúÍö ÞóÕöíÏóÉö ßóÚúÈö Èúäö ÒõåóíúÑò ÚöäúÏó Þóæúáö ßóÚúÈò:
áóßöäøóåóÇ ÎõáøóÉñ ÞóÏú ÓöíØó ãöäú ÏóãöåóÇ ... ÝóÌúÚñ æóæóáúÚñ æóÅöÎúáóÇÝñ æóÊóÈúÏöíáõ
Ãóäøó ÇáÒøóãóÎúÔóÑöíøó ÞóÇáó: Åöäøóåõ ÑóÃóì äóÝúÓóåõ Ýöí Çáäøóæúãö íóÞõæáõ: ÇáúÚóÏóÇæóÉõ ãõÔúÊóÞøóÉñ ãöäú ÚõÏúæóÉö ÇáúæóÇÏöí¡ Ãóíú ÌóÇäöÈöåö¡ áöÃóäøó ÇáúãõÊóÚóÇÏöíóíúäö íóßõæäõ ÃóÍóÏõåõãóÇ ãõÝóÇÑöÞðÇ áöáúÂÎóÑö ÝóßóÃóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ Úáì ÚÏæÉ Çå. Ýóíóßõæäõ ãõÔúÊóÞøðÇ ãöäó ÇáöÇÓúãö ÇáúÌóÇãöÏö æóåõæó ÈóÚöíÏñ.
æóÅöáúÞóÇÁõ ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö Èóíúäóåõãú ßóÇäó ÚöÞóÇÈðÇ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ áöÞóæúáöåö: Åöáì íóæúãö ÇáúÞöíÇãóÉö æóÓóæúÝó íõäóÈøöÆõåõãõ Çááøóåõ ÈöãÇ ßÇäõæÇ íóÕúäóÚõæäó ÌóÒóÇÁð Úóáóì äóßúËöåöãõ ÇáúÚóåúÏó. æóÃóÓúÈóÇÈõ ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö ÔöÏøóÉõ ÇáöÇÎúÊöáóÇÝö: ÝóÊóßõæäõ ãöäö ÇÎúÊöáóÇÝöåöãú Ýöí äöÍóáö ÇáÏøöíäö Èóíúäó íóÚóÇÞöÈóÉò¡ æãóáúßóÇäöíøóÉò¡ æäõÓúØõæÑöíøóÉò¡ æåóÑóÇÊöÞóÉò (ÈõÑõæÊöÓúÊóÇäúÊó) æóÊóßõæäõ ãöäó ÇáÊøóÍóÇÓõÏö Úóáóì ÇáÓøõáúØóÇäö æóãóÊóÇÚö ÇáÏøõäúíóÇ¡ ßóãóÇ ßóÇäó Èóíúäó ãõáõæßö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö¡ æóÈóíúäóåõãú æóÈóíúäó ÑõÄóÓóÇÁó ÏöíóÇäóÊöåöãú.
ÝóÅöäú Þöíáó: ßóíúÝó ÃõÛúÑöíóÊú Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏóÇæóÉõ æóåõãú áóãú íóÒóÇáõæÇ ÅöáúÈðÇ Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó¿ ÝóÌóæóÇÈõåõ: Ãóäøó ÇáúÚóÏóÇæóÉó ËóÇÈöÊóÉñ Èóíúäóåõãú Ýöí ÇáÏøöíäö ÈöÇäúÞöÓóÇãöåöãú ÝöÑóÞðÇ¡ ßóãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [171] ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóßóáöãóÊõåõ ÃóáúÞÇåÇ Åöáì ãóÑúíóãó æóÑõæÍñ ãöäúåõ¡ æóÐóáößó ÇáöÇäúÞöÓóÇãõ íóÌõÑøõ Åöáóíúåöãõ ÇáúÚóÏóÇæóÉó æóÎóÐóáó ÈóÚúÖõåõãú ÈóÚúÖðÇ. Ëõãøó Åöäøó Ïõæóáóåõãú ßóÇäóÊú ãõäúÞóÓöãóÉð æóãõÊóÍóÇÑöÈóÉð¡ æóáóãú ÊóÒóáú ßóÐóáößó¡ æóÅöäøóãóÇ ÊóÃóáøóÈõæÇ Ýöí
ÇáúÍõÑõæÈö ÇáÕøóáöíÈöíøóÉö Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó Ëõãøó áóãú íóáúÈóËõæÇ Ãóäú ÊóÎóÇÐóáõæÇ æóÊóÍóÇÑóÈõæÇ¡ æóáóÇ íóÒóÇáõ ÇáúÃóãúÑõ Èóíúäóåõãú ßóÐóáößó Åöáóì ÇáúÂäó. æóßóãú ÖóÇÚóÊú ãóÓóÇÚöí ÇáÓøóÇÚöíäó Ýöí ÌóãúÚöåöãú Úóáóì ßóáöãóÉò æóÇÍöÏóÉò æóÊóÃúáöíÝö ÇÊøöÍóÇÏò Èóíúäóåõãú¡ æóßóÇäó ÇÎúÊöáóÇÝõåõãú áõØúÝðÇ ÈöÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ãõÎúÊóáöÝö ÚõÕõæÑö ÇáÊøóÇÑöíÎö ÇáúÅöÓúáóÇãöíøö¡ Úóáóì Ãóäøó ÇÊøöÝóÇÞóåõãú Úóáóì ÃõãøóÉò ÃõÎúÑóì áóÇ íõäóÇÝöí Êóãóßøõäó ÇáúÚóÏóÇæóÉö ÝöíãóÇ Èóíúäóåõãú¡ æóßóÝóì ÈöÐóáößó ÚöÞóÇÈðÇ áóåõãú Úóáóì äöÓúíóÇäöåöãú ãóÇ ÐõßøöÑõæÇ Èöåö.(6/149)
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÏú ÌóÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäóÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú ßóËöíÑðÇ ãöãøóÇ ßõäúÊõãú ÊõÎúÝõæäó ãöäó ÇáúßöÊóÇÈö æóíóÚúÝõæ Úóäú ßóËöíÑò ÞóÏú ÌóÇÁóßõãú ãöäó Çááøóåö äõæÑñ æóßöÊóÇÈñ ãõÈöíäñ (15) íóåúÏöí Èöåö Çááøóåõ ãóäö ÇÊøóÈóÚó ÑöÖúæóÇäóåõ ÓõÈõáó ÇáÓøóáóÇãö æóíõÎúÑöÌõåõãú ãöäó ÇáÙøõáõãóÇÊö Åöáóì ÇáäøõæÑö ÈöÅöÐúäöåö æóíóåúÏöíåöãú Åöáóì ÕöÑóÇØò ãõÓúÊóÞöíãò (16)
æóÞöíáó: ÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏñ Úóáóì ÇáúÝóÑöíÞóíúäö¡ Ãóíú Èóíúäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóáóÇ ÅöÔúßóÇáó Ýöí ÊóÌóÓøõãö ÇáúÚóÏóÇæóÉö Èóíúäó ÇáúãöáøóÊóíúäö.
æóÞóæúáõåõ: æóÓóæúÝó íõäóÈøöÆõåõãõ Çááøóåõ ÊóåúÏöíÏñ áöÃóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáúÅöäúÈóÇÁö ÅöäúÈóÇÁõ ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö ÈöÕóäöíÚöåöãú¡ ßóÞóæúáöåö: ÝóÓóæúÝó ÊóÚúáóãõæäó [ÇáúÃóäúÚóÇã: 135] . æóåóÐóÇ íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóÍúÕõáó Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÝóÇáúÅöäúÈóÇÁõ Úóáóì ÍóÞöíÞóÊöåö¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóÍúÕõáó Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ¡ ÝóÇáúÅöäúÈóÇÁõ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÊóÞúÏöíÑö Çááøóåö áóåõãú ÍóæóÇÏöËó íóÚúÑöÝõæäó ÈöåóÇ ÓæÁ ÕäíÚÊåã.
[15¡ 16]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 15 Åöáóì 16]
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú ßóËöíÑÇð ãöãøóÇ ßõäúÊõãú ÊõÎúÝõæäó ãöäó ÇáúßöÊÇÈö æóíóÚúÝõæÇ Úóäú ßóËöíÑò ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ãöäó Çááøóåö äõæÑñ æóßöÊÇÈñ ãõÈöíäñ (15) íóåúÏöí Èöåö Çááøóåõ ãóäö ÇÊøóÈóÚó ÑöÖúæÇäóåõ ÓõÈõáó ÇáÓøóáÇãö æóíõÎúÑöÌõåõãú ãöäó ÇáÙøõáõãÇÊö Åöáóì ÇáäøõæÑö ÈöÅöÐúäöåö æóíóåúÏöíåöãú Åöáì ÕöÑÇØò ãõÓúÊóÞöíãò (16)
ÈóÚúÏó Ãóäú ÐóßóÑó ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÝóÑöíÞóíú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóÃóäúÈóÇÆöåöãú ãóÇ áóÇ íóÚúÑöÝõåõ ÛóíúÑõ ÚõáóãóÇÆöåöãú æóãóÇ áóÇ íóÓúÊóØöíÚõæäó ÅöäúßóÇÑóåõ ÃóÞúÈóáó Úóáóíúåöãú ÈöÇáúÎöØóÇÈö ÈöÇáúãóæúÚöÙóÉö ÅöÐú ÞóÏú ÊóåóíøóÃó ãöäú ÙõåõæÑö ÕÏÞ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãóÇ íõÓóåøöáõ ÅöÞóÇãóÉó ÇáúÍõÌøóÉö Úóáóíúåöãú¡ æóáöÐóáößó ÇÈúÊõÏöÆó æóÕúÝõ ÇáÑøóÓõæáö ÈöÃóäøóåõ íõÈóíøöäõ áóåõãú ßóËöíÑðÇ ãöãøóÇ ßóÇäõæÇ íõÎúÝõæäó ãöäó ÇáúßöÊóÇÈö¡ Ëõãøó ÃóÚúÞóÈóåõ ÈöÃóäøóåõ íóÚúÝõæ Úóäú ßóËöíÑò.
æóãóÚúäóì íóÚúÝõæó íõÚúÑöÖõ æóáóÇ íõÙúåöÑõ¡ æóåõæó ÃóÕúáõ ãóÇÏøóÉö ÇáúÚóÝúæö. íõÞóÇáõ: ÚóÝóÇ ÇáÑøóÓúãõ¡ ÈöãóÚúäóì áóãú íóÙúåóÑú¡ æóÚóÝøóÇåõ: ÃóÒóÇáó ÙõåõæÑóåõ. Ëõãøó ÞóÇáõæÇ: ÚóÝóÇ Úóäö ÇáÐøóäúÈö¡ ÈöãóÚúäóì ÃóÚúÑóÖó¡ Ëõãøó ÞóÇáõæÇ: ÚóÝóÇ Úóäö ÇáúãõÐúäöÈö¡ ÈöãóÚúäóì ÓóÊóÑó Úóäúåõ ÐóäúÈóåõ¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó åõäóÇ ãóÚúäóì ÇáÕøóÝúÍö æóÇáúãóÛúÝöÑóÉö¡ Ãóíú æóíóÕúÝóÍõ Úóäú ÐõäõæÈò ßóËöíÑóÉò¡ Ãóíú íõÈóíøöäõ áóßõãú Ïöíäóßõãú æóíóÚúÝõæ Úóäú Ìóåúáößõãú.(6/150)
áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Þõáú Ýóãóäú íóãúáößõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆðÇ Åöäú ÃóÑóÇÏó Ãóäú íõåúáößó ÇáúãóÓöíÍó ÇÈúäó ãóÑúíóãó æóÃõãøóåõ æóãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚðÇ æóáöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ íóÎúáõÞõ ãóÇ íóÔóÇÁõ æóÇááøóåõ Úóáóì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (17)
æóÌõãúáóÉõ ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ãöäó Çááøóåö äõæÑñ ÈóÏóáñ ãöäú ÌõãúáóÉö ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäÇ ÈóÏóáõ ÇÔúÊöãóÇáò¡ áöÃóäøó ãóÌöíÁó ÇáÑøóÓõæáö ÇÔúÊóãóáó Úóáóì ãóÌöíÁö ÇáúåõÏóì æóÇáúÞõÑúÂäö¡ ÝóæöÒóÇäõåóÇ æöÒóÇäó (Úöáúãõåõ) ãöäú Þóæúáöåöãú:
äóÝóÚóäöí ÒóíúÏñ Úöáúãõåõ¡ æóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú ÚóäúåóÇ¡ æóÃõÚöíÏó ÍóÑúÝõ (ÞóÏú) ÇáÏøóÇÎöáö Úóáóì ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúãõÈóÏóáö ãöäúåóÇ
ÒöíóÇÏóÉð Ýöí ÊóÍúÞöíÞö ãóÖúãõæäö ÌõãúáóÉö ÇáúÈóÏóáö¡ áöÃóäøó ÊóÚóáøõÞó ÈóÏóáö ÇáöÇÔúÊöãóÇáö ÈöÇáúãõÈúÏóáö ãöäúåõ ÃóÖúÚóÝõ ãöäú ÊóÚóáøõÞö ÇáúÈóÏóáö ÇáúãõØóÇÈöÞö.
æóÖóãöíÑõ Èöåö ÑóÇÌöÚñ Åöáóì ÇáÑøóÓõæáö Ãóæú Åöáóì ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúãõÈöíäö.
æóÓõÈõáõ ÇáÓøóáóÇãö: ØõÑõÞõ ÇáÓøóáóÇãóÉö ÇáøóÊöí áóÇ ÎóæúÝó Úóáóì ÇáÓøóÇÆöÑö ÝöíåóÇ. æóáöáúÚóÑóÈö ØõÑõÞñ ãóÚúÑõæÝóÉñ ÈöÇáúÃóãúäö æóØõÑõÞñ ãóÚúÑõæÝóÉñ ÈöÇáúãóÎóÇÝóÉö¡ ãöËúáó æóÇÏöí ÇáÓøöÈóÇÚö¡ ÇáøóÐöí ÞóÇáó Ýöíåö ÓõÍóíúãõ Èúäõ æóËöíáò ÇáÑøöíóÇÍóíøõ:
æóãóÑóÑúÊõ Úóáóì æóÇÏöí ÇáÓøöÈóÇÚö æóáóÇ ÃóÑóì ... ßóæóÇÏöí ÇáÓøöÈóÇÚö Íöíäó íõÙúáöãõ æóÇÏöíðÇ
ÃóÞóáøó Èöåö ÑóßúÈñ ÃóÊóæúåõ ÊóÆöíøóÉð ... æóÃóÎúæóÝó ÅöáøóÇ ãóÇ æóÞóì Çááøóåõ ÓóÇÑöíðÇ
ÝóÓóÈöíáõ ÇáÓøóáóÇãö ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ áöØõÑõÞö ÇáúÍóÞøö. æóÇáÙøõáõãóÇÊõ æóÇáäøõæÑõ ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ áöáÖøóáóÇáö æóÇáúåõÏóì.
æóÇáÕøöÑóÇØõ ÇáúãõÓúÊóÞöíãõ ãÓÊÚÇÑ ááúÅíãóÇä.
[17]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 17]
áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Þõáú Ýóãóäú íóãúáößõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð Åöäú ÃóÑÇÏó Ãóäú íõåúáößó ÇáúãóÓöíÍó ÇÈúäó ãóÑúíóãó æóÃõãøóåõ æóãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚÇð æóáöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãÇ ÈóíúäóåõãÇ íóÎúáõÞõ ãóÇ íóÔÇÁõ æóÇááøóåõ Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (17)
åóÐóÇ ãöäú ÖõÑõæÈö ÚóÏóãö ÇáúæóÝóÇÁö ÈöãöíËóÇÞö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. ßóÇäó ÃóÚúÙóãó ÖóáóÇáö ÇáäøóÕóÇÑóì ÇÏøöÚóÇÄõåõãú ÅöáóåöíøóÉó ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-¡ ÝóÅöÈúØóÇáõ ÒóÚúãöåöãú Ðóáößó åõæó Ãóåóãøõ ÃóÍúæóÇáö ÅöÎúÑóÇÌöåöãú ãöäó ÇáÙøõáõãóÇÊö Åöáóì ÇáäøõæÑö æóåóÏúíöåöãú Åöáóì ÇáÕøöÑóÇØö ÇáúãõÓúÊóÞöíãö¡ ÝóÇÓúÊóÃúäóÝó åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉó áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÇÓúÊöÆúäóÇÝó ÇáúÈóíóÇäö. æóÊóÚóíøóäó ÐößúÑõ ÇáúãóæúÕõæáö åõäóÇ áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÈóíóÇäõ ãóÇ Ýöí åóÐöåööö(6/151)
ÇáúãóÞóÇáóÉö ãöäó ÇáúßõÝúÑö áóÇ ÈóíóÇäó ãóÇ Úóáóíúåö ÇáäøóÕóÇÑóì ãöäó ÇáÖáÇá¡ áÃäø ÙáÇáåã ÍóÇÕöáñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúãóÞóÇáóÉõ ßõÝúÑðÇ.
æóÍõßöíó Þóæúáõåõãú ÈöãóÇ ÊõÄóÏøöíåö Ýöí ÇááøõÛóÉö ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö ÌõãúáóÉõ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó¡ æóåõæó ÊóÑúßöíÈñ ÏóÞöíÞõ ÇáúãóÚúäóì áóãú íõÚúØöåö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ÍóÞøóåõ ãöäú ÈóíóÇäö ÇäúÊöÒóÇÚö ÇáúãóÚúäóì ÇáúãõÑóÇÏö Èöåö¡ ãöäú ÊóÑúßöíÈöåö¡ ãöäó ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇÊøöÍóÇÏö ãõÓóãøóì åóÐóíúäö ÇáöÇÓúãóíúäö ÈöØóÑöíÞö ÊóÚúÑöíÝö ßõáøò ãöäó ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö æóÇáúãõÓúäóÏö ÈöÇáúÚóáóãöíøóÉö ÈöÞóÑöíäóÉö ÇáÓøöíóÇÞö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì Ãóäøó ÇáúßóáóÇãó áóíúÓó ãóÞúÕõæÏðÇ áöáúÅöÎúÈóÇÑö ÈöÃóÍúÏóÇËò áöÐóæóÇÊò¡ ÇáúãõÓóãøóì Ýöí ÇáöÇÕúØöáóÇÍö: Íóãúáõ ÇÔúÊöÞóÇÞò Èóáú åõæó Íóãúáõ ãõæóÇØóÃóÉò¡ æóåõæó ãóÇ íõÓóãøóì Ýöí ÇáúãóäúØöÞö:
Íóãúáó (åõæó åõæó) ¡ æóÐóáößó Íöíäó íóßõæäõ ßõáøñ ãöäó ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö æóÇáúãõÓúäóÏö ãóÚúáõæãðÇ áöáúãõÎóÇØóÈö æóíõÑóÇÏõ
ÈóíóÇäõ ÃóäøóåóÇ ÔóíúÁñ æóÇÍöÏñ¡ ßóÞóæúáößó Íöíäó ÊóÞõæáõ: ÞóÇáó ÒöíóÇÏñ¡ ÝóíóÞõæáõ ÓóÇãöÚõßó: ãóäú åõæó ÒöíóÇÏñ¡ ÝóÊóÞõæáõ: ÒöíóÇÏñ åõæó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ¡ æóãöËúáõåõ Þóæúáõßó: ãóíúãõæäñ åõæó ÇáúÃóÚúÔóì¡ æóÇÈúäõ ÃóÈöí ÇáÓøöãúØö åõæó ãóÑúæóÇäõ Èúäõ ÃóÈöí ÍóÝúÕóÉó¡ æóÇáúãõÑóÚøóËõ åõæó ÈóÔøóÇÑñ¡ æóÃóãúËóÇáõ Ðóáößó. ÝóãõÌóÑøóÏõ ÊóÚúÑöíÝö ÌõÒúÃóíö ÇáúÅöÓúäóÇÏö ßóÇÝò Ýöí ÅöÝóÇÏóÉö ÇáöÇÊøöÍóÇÏö¡ æóÅöÞúÍóÇãõ ÖóãöíÑö ÇáúÝóÕúáö Èóíúäó ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö æóÇáúãõÓúäóÏö Ýöí ãöËúáö åóÐöåö ÇáúÃóãúËöáóÉö ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ãóÚúÑõæÝñ áóÇ íóßóÇÏõ íóÊóÎóáøóÝõ ÞóÕúÏðÇ áöÊóÃúßöíÏö ÇáöÇÊøöÍóÇÏö¡ ÝóáóíúÓó Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ÇáÊøóÑúßöíÈö ÅöÝóÇÏóÉõ ÞóÕúÑö ÃóÍóÏö ÇáúÌõÒúÃóíúäö Úóáóì ÇáúÂÎóÑö¡ æóáóíúÓó ÖóãöíÑõ ÇáúÝóÕúáö Ýöíåö ÈöãõÝöíÏò ÔóíúÆðÇ Óöæóì ÇáÊøóÃúßöíÏö. æóßóÐóáößó æõÌõæÏõ ÍóÑúÝö (Åöäøó) áöÒöíóÇÏóÉö ÇáÊøóÃúßöíÏö¡ æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõ ÑõæóíúÔöÏö Èúäö ßóËöíÑò ÇáØøóÇÆöíøö ãöäú ÔõÚóÑóÇÁö ÇáúÍóãóÇÓóÉö:
æóÞõáú áóåõãú ÈóÇÏöÑõæÇ ÈöÇáúÚõÐúÑö æóÇáúÊóãöÓõæÇ ... ÞóæúáðÇ íõÈóÑøöÆõßõãú Åöäøöí ÃóäóÇ ÇáúãóæúÊõ
ÝóáóÇ íóÃúÊöí Ýöí åóÐóÇ ãóÇ áöÚõáóãóÇÁö ÇáúãóÚóÇäöí ãöäó ÇáúÎöáóÇÝö Ýöí Ãóäøó ÖóãöíÑó ÇáúÝóÕúáö åóáú íõÝöíÏõ ÞóÕúÑó ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö¡ æóåõæó ÇáúÃóÕóÍøõ Ãóæö ÇáúÚóßúÓó¡ æóåõæó Þóáöíáñ¡ áöÃóäøó ãóÞóÇãó ÇÊøöÍóÇÏö ÇáúãõÓóãøóíóíúäö íõÓóæøöí ÇáöÇÍúÊöãóÇáóíúäö æóíóÕúÑöÝõ Úóäú ÅöÑóÇÏóÉö ÇáúÞóÕúÑö. æóÞóÏú ÃóÔóÇÑó Åöáóì åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÅöÔóÇÑóÉð ÎóÝöíøóÉð Þóæúáõ ÕóÇÍöÈö «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÚóÞöÈó Þóæúáöåö: ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó «ãóÚúäóÇåõ ÈóÊøõ ÇáúÞóæúáö Úóáóì Ãóäøó ÍóÞöíÞóÉó Çááøóåö åõæó ÇáúãóÓöíÍõ áóÇ ÛóíúÑõ» . æóãóÍóáøõ ÇáÔøóÇåöÏö ãöäú ßóáóÇãö «ÇáúßóÔøóÇÝö» ãóÇ ÚóÏóÇ Þóæúáöåö (áóÇ ÛóíúÑõ) ¡ áöÃóäøó ÇáÙøóÇåöÑó Ãóäøó (áóÇ ÛóíúÑõ) íõÔöíÑõ Åöáóì ÇÓúÊöÝóÇÏóÉö ãóÚúäóì ÇáúÞóÕúÑö ãöäú ãöËúáö åóÐóÇ ÇáÊøóÑúßöíÈö¡ æóåõæó ÈóÚöíÏñ. æóÞóÏú íõÞóÇáõ: Åöäøóåõ ÃóÑóÇÏó Ãóäøó ãóÚúäóì ÇáöÇäúÍöÕóÇÑö áóÇÒöãñ ÈöãóÚúäóì ÇáöÇÊøöÍóÇÏö æóáóíúÓó äóÇÔöÆðÇ Úóäú ÕöíÛóÉö ÞóÕúÑò.(6/152)
æóíõÝöíÏõ Þóæúáõåõãú åóÐóÇ Ãóäøóåõãú ÌóÚóáõæÇ ÍóÞöíÞóÉó ÇáúÅöáóåö ÇáúÍóÞøö ÇáúãóÚúáõæãö ãõÊøóÍöÏóÉð ÈöÍóÞöíÞóÉö ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÈöãóäúÒöáóÉö ÇÊøöÍóÇÏö ÇáöÇÓúãóíúäö áöáúãõÓóãøóì ÇáúæóÇÍöÏö¡ æóãõÑóÇÏõåõãõ ÇãúÊöÒóÇÌõ ÇáúÍóÞöíÞóÉö ÇáúÅöáóåöíøóÉö Ýöí ÐóÇÊö ÚöíÓóì. æóáóãøóÇ ßóÇäóÊö ÇáúÍóÞöíÞóÉõ ÇáúÅöáóåöíøóÉõ ãõÚóäúæóäóÉð ÚöäúÏó ÌóãöíÚö ÇáúãõÊóÏóíøöäöíäó ÈöÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö ÌóÚóáó ÇáúÞóÇÆöáõæäó ÇÓúãó ÇáúÌóáóÇáóÉö ÇáúãõÓúäóÏó Åöáóíúåö¡ æóÇÓúãó ÚöíÓóì ÇáúãõÓúäóÏó áöíóÏõáøõæÇ Úóáóì Ãóäøó Çááøóåó ÇÊøóÍóÏó ÈöÐóÇÊö ÇáúãóÓöíÍö.
æóÍößóÇíóÉõ ÇáúÞóæúáö Úóäúåõãú ÙóÇåöÑóÉñ Ýöí Ãóäøó åóÐóÇ ÞóÇáõæåõ ÕóÑóÇÍóÉð Úóäö ÇÚúÊöÞóÇÏò¡ ÅöÐú ÓóÑóì áóåõãõ ÇáúÞóæúáõ ÈöÇÊøöÍóÇÏö ÇááøóÇåõæÊö ÈöäóÇÓõæÊö ÚöíÓóì Åöáóì ÍóÏøö Ãóäö ÇÚúÊóÞóÏõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÓõÈúÍóÇäóåõ ÞóÏö ÇÊøóÍóÏó ÈöÚöíÓóì æóÇãúÊóÒóÌó æõÌõæÏõ Çááøóåö ÈöæõÌõæÏö ÚöíÓóì. æóåóÐóÇ ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáúÍõáõæáö. æóáöáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÊóÕúæöíÑö åóÐóÇ ÇáúÍõáõæáö Ãóæö ÇáöÇÊøöÍóÇÏö ÃóÕúáñ¡ æóåõæó Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÌóæúåóÑñ æóÇÍöÏñ¡ åõæó ãóÌúãõæÚõ ËóáóÇËóÉö ÃóÞóÇäöíãó (ÌóãúÚõ ÃõÞúäõæãò- ÈöÖóãøö ÇáúåóãúÒóÉö æóÓõßõæäö ÇáúÞóÇÝö- æóåõæó ßóáöãóÉñ ÑõæãöíøóÉñ ãóÚúäóÇåóÇ: ÇáúÃóÕúáõ¡ ßóãóÇ Ýöí ÇáúÞóÇãõæÓö æóåóÐöåö ÇáËøóáóÇËóÉõ åöíó ÃõÞúäõæãõ ÇáÐøóÇÊö¡ æóÃõÞúäõæãõ ÇáúÚöáúãö æóÃõÞúäõæãõ ÇáúÍóíóÇÉö¡ æóÇäúÞóÓóãõæÇ Ýöí ÈóíóÇäö ÇÊøöÍóÇÏö åóÐöåö ÇáúÃóÞóÇäöíãö ÈöÐóÇÊö ÚöíÓóì Åöáóì ËóáóÇËóÉö ãóÐóÇåöÈó: ãóÐúåóÈõ ÇáãáßÇäíøÉ æåã ÇáÌÇËáíÞíÉ
(ÇáúßóÇËõæáöíßõ) ¡ æóãóÐúåóÈõ ÇáäøõÓúØõæÑöíøóÉö¡ æóãóÐúåóÈõ ÇáúíóÚúÞõæÈöíøóÉö. æóÊóÝúÕöíáõåõ Ýöí ßöÊóÇÈö «ÇáúãóÞóÇÕöÏö» .
æóÊóÞóÏøóãó ãõÝóÕøóáðÇ ÚöäúÏó ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÂãöäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÑõÓõáöåö æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [171] . æóåóÐóÇ Þóæúáõ ÇáúíóÚóÇÞöÈóÉö ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóåõãú ÃóÊúÈóÇÚõ íóÚúÞõæÈó ÇáúÈóÑúÐóÚóÇäöíøö¡ æóßóÇäó ÑóÇåöÈðÇ ÈöÇáúÞõÓúØóäúØöíäöíøóÉö¡ æóÞóÏú ÍóÏóËóÊú ãóÞóÇáóÊõåõ åóÐöåö ÈóÚúÏó ãóÞóÇáóÉö ÇáúãóáúßóÇäöíøóÉö¡ æóíõÞóÇáõ áöáúíóÚóÇÞöÈóÉö: ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáØøóÈöíÚóÉö ÇáúæóÇÍöÏóÉö¡ æóÚóáóíúåóÇ ÏóÑóÌó äóÕóÇÑóì ÇáúÍóÈóÔóÉö ßõáøõåõãú. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó äóÕóÇÑóì äóÌúÑóÇäó ßóÇäõæÇ Úóáóì åóÐöåö ÇáØøóÑöíÞóÉö.
æóáöÞõÑúÈö ÃóÕúÍóÇÈöåóÇ ÇáúÍóÈóÔóÉö ãöäú ÈöáóÇÏö ÇáúÚóÑóÈö ÊóÕóÏøóì ÇáúÞõÑúÂäõ áöÈóíóÇäö ÑóÏøöåóÇ åõäóÇ æóÝöí ÇáúÂíóÉö ÇáúÂÊöíóÉö Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÍóÞöíÞóÉó ãõÚúÊóÞóÏö ÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÇÊøöÍóÇÏö ÇááøóÇåõæÊö ÈöÇáäøóÇÓõæÊö æóÝöí ÇÌúÊöãóÇÚö ÇáúÃóÞóÇäöíãö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóßóáöãóÊõåõ ÃóáúÞÇåÇ Åöáì ãóÑúíóãó æóÑõæÍñ ãöäúåõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [171] .
æóÈóíøóäó Çááøóåõ áöÑóÓõæáöåö ÇáúÍõÌøóÉó Úóáóíúåöãú ÈöÞóæúáöåö: Þõáú Ýóãóäú íóãúáößõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð ÇáúÂíóÉó¡(6/153)
ÝóÇáúÝóÇÁõ ÚóÇØöÝóÉñ áöáöÇÓúÊöÝúåóÇãö ÇáúÅöäúßóÇÑöíøö Úóáóì Þóæúáöåöãú: Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ¡ áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì Ãóäøó ÇáúÅöäúßóÇÑó ÊóÑóÊøóÈó Úóáóì åóÐóÇ ÇáúÞóæúáö ÇáÔøóäöíÚö¡ Ýóåöíó áöáÊøóÚúÞöíÈö ÇáÐøößúÑöíøö¡ æóåóÐóÇ ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ßóËöíÑñ Ýöí ßóáóÇãöåöãú¡ ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ãóÇ Þöíáó: Åöäøó ÇáúÝóÇÁó ÚóÇØöÝóÉñ Úóáóì ãóÍúÐõæÝò Ïóáøó Úóáóíúåö ÇáÓøöíóÇÞõ¡ Ãóíú áóíúÓó ÇáúÃóãúÑõ ßóãóÇ ÒóÚóãúÊõãú¡ æóáóÇ ÃóäøóåóÇ ÌóæóÇÈõ ÔóÑúØò ãõÞóÏøóÑò¡ Ãóíú Åöäú ßóÇäó ãóÇ ÊóÞõæáõæäó Ýóãóäú íóãúáößõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆðÇ¡ ÅöáóÎú.
æóãóÚúäóì íóãúáößõ ÔóíúÆðÇ åõäóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÔóíúÁò¡ ÝóÇáúãõÑóßøóÈõ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí áóÇÒöãö ãóÚúäóÇåõ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúßöäóÇíóÉö¡ æóåóÐóÇ ÇááøóÇÒöãõ ãõÊóÚóÏøöÏñ æóåõæó Çáúãöáúßõ¡ ÝóÇÓúÊöØóÇÚóÉõ ÇáÊøóÍúæöíáö¡ æóåõæó ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ßóËöíÑñ æóãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Þõáú Ýóãóäú íóãúáößõ áóßõãú ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð Åöäú ÃóÑÇÏó Èößõãú ÖóÑøðÇ ÇáúÂíóÉó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÝóÊúÍö [11] .
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö ÞóÇáó ÑóÓõæáõ Çááøóåö áöÚõíóíúäóÉó Èúäö ÍöÕúäò «ÃóÝóÃóãúáößõ áóßó Ãóäú äóÒóÚó Çááøóåõ ãöäú ÞóáúÈößó ÇáÑøóÍúãóÉó»
áöÃóäøó ÇáøóÐöí íóãúáößõ íóÊóÕóÑøóÝõ Ýöí ãóãúáõæßöåö ßóíúÝó ÔóÇÁó.
ÝóÇáÊøóäúßöíÑõ Ýöí Þóæúáöåö ÔóíúÆÇð áöáÊøóÞúáöíáö æóÇáÊøóÍúÞöíÑö. æóáóãøóÇ ßóÇäó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáäøóÝúíö ßóÇäó äóÝúíõ ÇáÔøóíúÁö ÇáúÞóáöíáö ãõÞúÊóÖöíðÇ äóÝúíó ÇáúßóËöíÑö ÈöØóÑöíÞö ÇáúÃóæúáóì¡ ÝóÇáúãóÚúäóì: Ýóãóäú íóÞúÏöÑõ Úóáóì ÔóíúÁò ãöäó Çááøóåö¡ Ãóíú ãöäú ÝöÚúáöåö æóÊóÕóÑøõÝöåö Ãóäú íõÍóæøöáóåõ Úóäúåõ¡ æóäóÙöíÑõåõ æóãÇ ÃõÛúäöí Úóäúßõãú ãöäó Çááøóåö ãöäú ÔóíúÁò [íõæÓõÝ: 67] . æóÓóíóÃúÊöí áöãóÚúäóì «íóãúáößõ» ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ÂÎóÑõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóãúáößõ áóßõãú ÖóÑøðÇ æóáÇ äóÝúÚÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 76] Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ æóÓóíóÃúÊöí ÞóÑöíÈñ ãöäú åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãóäú íõÑöÏö Çááøóåõ ÝöÊúäóÊóåõ Ýóáóäú Êóãúáößó áóåõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð Ýöí åóÐöå ÇáÓøõæÑóÉ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 41] .
æóÍóÑúÝõ ÇáÔøóÑúØö ãöäú Þóæúáöåö: Åöäú ÃóÑÇÏó ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ãõÌóÑøóÏö ÇáÊøóÚúáöíÞö ãöäú ÛóíúÑö ÏóáóÇáóÉò Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö¡ áöÃóäøó ÅöåúáóÇßó Ãõãøö ÇáúãóÓöíÍö ÞóÏú æóÞóÚó ÈöáóÇ ÎöáóÇÝò¡ æóáöÃóäøó ÅöåúáóÇßó ÇáúãóÓöíÍö¡ Ãóíú ãóæúÊõåõ æóÇÞöÚñ ÚöäúÏö ÇáúãõÌóÇÏöáöíäó ÈöåóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö¡ ÝóíóäúÈóÛöí ÅöÑúÎóÇÁõ ÇáúÚöäóÇäö áóåõãú Ýöí Ðóáößó áöÅöÞóÇãóÉö ÇáúÍõÌøóÉö¡ æóåõæó ÃóíúÖðÇ æóÇÞöÚñ Ýöí Þóæúáò ÚöäúÏó ÌóãúÚò ãöäú ÚõáóãóÇÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ: Åöäøó Çááøóåó ÃóãóÇÊóåõ æóÑóÝóÚóåõ Ïõæäó Ãóäú íõãóßøöäó ÇáúíóåõæÏó ãöäúåõ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ÞóÊóáõæåõ æóãÇ ÕóáóÈõæåõ [ÇáäøöÓóÇÁ: 157] ¡ æóÞóæúáöåö:
Åöäøöí ãõÊóæóÝøöíßó æóÑÇÝöÚõßó Åöáóíøó [Âá ÚãÑóÇä: 55] . æóÚóáóíúåö ÝóáóíúÓó Ýöí(6/154)
æóÞóÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ æóÇáäøóÕóÇÑóì äóÍúäõ ÃóÈúäóÇÁõ Çááøóåö æóÃóÍöÈøóÇÄõåõ Þõáú Ýóáöãó íõÚóÐøöÈõßõãú ÈöÐõäõæÈößõãú Èóáú ÃóäúÊõãú ÈóÔóÑñ ãöãøóäú ÎóáóÞó íóÛúÝöÑõ áöãóäú íóÔóÇÁõ æóíõÚóÐøöÈõ ãóäú íóÔóÇÁõ æóáöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ æóÅöáóíúåö ÇáúãóÕöíÑõ (18)
ÊóÚúáöíÞö åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö ÅöÔúÚóÇÑñ ÈöÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö. æÇáãÖÇÑÚ ÇáãÞÊÑä ÈöÃóä æóåõæó Ãóäú íõåúáößó ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ãõÌóÑøóÏö ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ Èö ãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÍöíäóÆöÐò ãóäú ßóÇäó Ýöí Òóãóäö ÇáúãóÓöíÍö æóÃõãøöåö ãöäú Ãóåúáö ÇáúÃóÑúÖö ÝóÞóÏú åóáóßõæÇ ßõáøõåõãú ÈöÇáÖøóÑõæÑóÉö. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ãóäú íóãúáößõ Ãóäú íóÕõÏøó Çááøóåó ÅöÐú ÃóÑóÇÏó ÅöåúáóÇßó ÇáúãóÓöíÍö æóÃõãøöåö æóãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö íóæúãóÆöÐò.
æóáóßó Ãóäú ÊóáúÊóÒöãó ßóæúäó ÇáÔøóÑúØö áöáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÌóÚúáö ãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚÇð ÈöãóÚúäóì äóæúÚö ÇáúÅöäúÓóÇäö¡ ÝóÊóÚúáöíÞõ ÇáÔøóÑúØö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÌúãõæÚö ãóÝóÇÚöíáö íõåúáößó Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáÊøóÛúáöíÈö ÝóÅöäøó ÈóÚúÖóåóÇ æóÞóÚó åóáóßõåõ æóåõæó Ãõãøõ ÇáúãóÓöíÍö¡ æóÈóÚúÖóåóÇ áóãú íóÞóÚú æóÓóíóÞóÚõ æóåõæó ÅöåúáóÇßõ ãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚðÇ¡ Ãóíú ÅöåúáóÇßõ ÌóãöíÚö ÇáäøóæúÚö¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÃóãúÑñ ÛóíúÑõ æóÇÞöÚò æóáóßöäøóåõ ãõãúßöäõ ÇáúæõÞõæÚö.
æóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó ÇÓúÊöÚúãóÇáó åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö ãöäú ÛóÑóÇÆöÈö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáÔøõÑõæØö Ýöí ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö¡ æóãóÑúÌöÚõåõ Åöáóì ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÕöíÛóÉö ÇáÔøóÑúØö Ýöí ãóÚúäðì ÍóÞöíÞöíøò æóãóÚúäðì ãóÌóÇÒöíøò ÊóÛúáöíÈðÇ áöáúãóÚúäóì ÇáúÍóÞöíÞöíøö¡ áöÃóäøó ãóäú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö íóÚõãøõ ÇáúÌóãöíÚó æóåõæó ÇáúÃóßúËóÑõ. æóáóãú íõÚúØöåö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ÍóÞøóåõ ãöäó ÇáúÈóíóÇäö. æóÞóÏú åóáóßóÊú ãóÑúíóãõ Ãõãøõ ÇáúãóÓöíÍö- ÚóáóíúåöãóÇ ÇáÓøóáóÇãõ- Ýöí Òóãóäò ÛóíúÑö ãóÖúÈõæØò ÈóÚúÏó ÑóÝúÚö ÇáúãóÓöíÍö.
æóÇáÊøóÐúíöíáõ ÈöÞóæúáöåö: æóáöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãÇ ÈóíúäóåõãÇ íóÎúáõÞõ ãóÇ íóÔÇÁõ Ýöíåö ÊóÚúÙöíãõ ÔóÃúäö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. æóÑóÏøñ ÂÎóÑõ Úóáóíúåöãú ÈöÃóäøó Çááøóåó åõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞó ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó æóãóáóßó ãóÇ ÝöíåóÇ ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú íóÙúåóÑó ÇáúãóÓöíÍõ¡ ÝóÇááøóåõ åõæó ÇáúÅöáóåõ ÍóÞøðÇ¡ æóÃóäøóåõ íóÎúáõÞõ ãóÇ íóÔóÇÁõ¡ Ýóåõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞó ÇáúãóÓöíÍó ÎóáúÞðÇ ÛóíúÑó ãõÚúÊóÇÏò¡ ÝóßóÇäó ãõæÌöÈó ÖóáóÇáö ãóäú äóÓóÈó áóåõ ÇáúÃõáõæåöíøóÉó. æóßóÐóáößó Þóæúáõåõ: æóÇááøóåõ Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ.
[18]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 18]
æóÞÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ æóÇáäøóÕÇÑì äóÍúäõ ÃóÈúäÇÁõ Çááøóåö æóÃóÍöÈøóÇÄõåõ Þõáú Ýóáöãó íõÚóÐøöÈõßõãú ÈöÐõäõæÈößõãú Èóáú ÃóäúÊõãú ÈóÔóÑñ ãöãøóäú ÎóáóÞó íóÛúÝöÑõ áöãóäú íóÔÇÁõ æóíõÚóÐøöÈõ ãóäú íóÔÇÁõ æóáöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãÇ ÈóíúäóåõãÇ æóÅöáóíúåö ÇáúãóÕöíÑõ (18)
ãóÞóÇáñ ÂÎóÑõ ãõÔúÊóÑóßñ Èóíúäóåõãú æóÈóíúäó ÇáúíóåõæÏö íóÏõáøõ Úóáóì ÛóÈóÇæóÊöåöãú Ýöí ÇáúßõÝúÑö ÅöÐú(6/155)
íóÞõæáõæäó ãóÇ áóÇ íóáöíÞõ ÈöÚóÙóãóÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ Ëõãøó åõæó ãõäóÇÞöÖñ áöãóÞóÇáóÇÊöåöãõ ÇáúÃõÎúÑóì. ÚõØöÝó Úóáóì ÇáúãóÞóÇáö ÇáúãõÎúÊóÕøö ÈöÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóåõæó ÌõãúáóÉõ áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 17] . æóÞóÏú æóÞóÚó Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ÇáÊøóÚúÈöíÑõ ÈöÃóÈúäóÇÁö Çááøóåö ÝóÝöí ÓöÝúÑö ÇáÊøóËúäöíóÉö Ãóæøóáõ ÇáúÝóÕúáö ÇáÑøóÇÈöÚó ÚóÔóÑó Þóæúáõ ãõæÓóì «ÃóäúÊõãú ÃóæúáóÇÏñ áöáÑøóÈøö ÃóÈöíßõãú» . æóÃóãøóÇ ÇáúÃóäóÇÌöíáõ Ýóåöíó ãóãúáõæÁóÉñ ÈöæóÕúÝö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÃóÈöí ÇáúãóÓöíÍö¡ æóÈöÃóÈöí ÇáúãõÄúãöäöíäó Èöåö¡ æóÊóÓúãöíóÉõ ÇáúãõÄúãöäöíäó ÃóÈúäóÇÁó Çááøóåö Ýöí ãóÊøóì Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáËøóÇáöËö «æóÕóæúÊñ ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö ÞóÇÆöáðÇ åóÐóÇ åõæó ÇÈúäöí ÇáúÍóÈöíÈõ ÇáøóÐöí Èöåö ÓõÑöÑúÊõ» æóÝöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáúÎóÇãöÓö «ØõæÈóì áöÕóÇäöÚöí ÇáÓøóáóÇãö áöÃóäøóåõãú ÃóÈúäóÇÁõ Çááøóåö íõÏúÚóæúäó» . æóÝöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáÓøóÇÏöÓö «æóÃóÈõæßõãõ ÇáÓøóãóÇæöíøõ íóÞõæÊõåóÇ» . æóÝöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáúÚóÇÔöÑö «áöÃóäú áóÓúÊõãú ÃóäúÊõãõ ÇáúãõÊóßóáøöãöíäó Èóáú ÑõæÍõ ÃóÈöíßõãõ ÇáøóÐöí íóÊóßóáøóãõ Ýöíßõãú» . æóßõáøõåóÇ ÌóÇÆöíóÉñ Úóáóì ÖóÑúÈò ãöäó ÇáÊøóÔúÈöíåö ÝóÊóæóåøóãóåóÇ ÏóåúãóÇÄõåõãú ÍóÞöíÞóÉð ÝóÇÚúÊóÞóÏõæÇ ÙóÇåöÑóåóÇ.
æóÚõØöÝó æóÃóÍöÈøóÇÄõåõ Úóáóì ÃóÈúäÇÁõ Çááøóåö Ãóäøóåõãú ÞóÕóÏõæÇ Ãóäøóåõãú ÃóÈúäóÇÁñ ãóÍúÈõæÈõæäó ÅöÐú ÞóÏú íóßõæäõ ÇáöÇÈúäõ ãóÛúÖõæÈðÇ Úóáóíúåö.
æóÞóÏú Úóáøóãó Çááøóåõ ÑóÓõæáóåõ Ãóäú íõÈúØöáó Þóæúáóåõãú ÈöäóÞúÖóíúäö: ÃóæøóáõåõãóÇ ãöäó ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ æóåõæó Þóæúáõåõ Þõáú Ýóáöãó íõÚóÐøöÈõßõãú ÈöÐõäõæÈößõãú íóÚúäöí Ãóäøóåõãú ÞóÇÆöáõæäó ÈöÃóäøó äóÕöíÈðÇ ãöäó ÇáúÚóÐóÇÈö íóäóÇáõåõãú ÈöÐõäõæÈöåöãú¡ Ýóáóæú ßóÇäõæÇ ÃóÈúäóÇÁó Çááøóåö æóÃóÍöÈøóÇÁóåõ áóãóÇ ÚóÐøóÈóåõãú ÈöÐõäõæÈöåöãú¡ æóÔóÃúäõ ÇáúãõÍöÈøö Ãóäú áóÇ íõÚóÐøöÈó ÍóÈöíÈóåõ æóÔóÃúäõ ÇáúÃóÈö Ãóäú áóÇ íõÚóÐøöÈó ÃóÈúäóÇÁóåõ. Ñõæöíó Ãóäøó ÇáÔøöÈúáöíøó ÓóÃóáó ÃóÈóÇ ÈóßúÑö Èúäó ãõÌóÇåöÏò: Ãóíúäó ÊóÌöÏõ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö Ãóäøó ÇáúãõÍöÈøó áóÇ íõÚóÐøöÈõ ÍóÈöíÈóåõ Ýóáóãú íóåúÊóÏö ÇÈúäõ ãõÌóÇåöÏò¡ ÝóÞóÇáó áóåõ ÇáÔøöÈúáöíøõ Ýöí Þóæúáöåö: Þõáú Ýóáöãó íõÚóÐøöÈõßõãú ÈöÐõäõæÈößõãú.
æóáóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ Ãóäú íóÑõÏøó Úóáóíúåöãú ÈöæõÞõæÚö ÇáúÚóÐóÇÈö Úóáóíúåöãú Ýöí äóÝúÓö ÇáúÃóãúÑö¡ ãöäú ÊóÞúÏöíÑö ÇáúÚóÐóÇÈö áóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö Úóáóì ßõÝúÑöåöãú¡ áöÃóäøó Ðóáößó áóÇ íóÚúÊóÑöÝõæäó Èöåö ÝóáóÇ íóÕúáõÍõ áöáÑøóÏøö Èöåö¡ ÅöÐú íóÕöíÑõ ÇáÑøóÏøõ ãõÕóÇÏóÑóÉð¡ Èóáö ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáÑøóÏøõ Úóáóíúåöãú ÈöÍõÕõæáö ÚóÐóÇÈò íóÚúÊóÞöÏõæäó ÍõÕõæáóåõ Ýöí ÚóÞóÇÆöÏö Ïöíäöåöãú¡ ÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÚóÐóÇÈó ÇáúÂÎöÑóÉö Ãóãú ÚóÐóÇÈó ÇáÏøõäúíóÇ. ÝóÃóãøóÇ ÇáúíóåõæÏõ ÝóßõÊõÈõåõãú ØóÇÝöÍóÉñ ÈöÐößúÑö ÇáúÚóÐóÇÈö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ æóÇáúÂÎöÑóÉö¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÞÇáõæÇ áóäú ÊóãóÓøóäóÇ ÇáäøóÇÑõ ÅöáøóÇ ÃóíøóÇãÇð ãóÚúÏõæÏóÉð [ÇáúÈóÞóÑóÉ:
80] . æóÃóãøóÇ ÇáäøóÕóÇÑóì Ýóáóãú ÃóÑó Ýöí ÇáúÃóäóÇÌöíáö ÐößúÑðÇ áöÚóÐóÇÈö ÇáúÂÎöÑóÉö ÅöáøóÇ Ãóäøóåõãú ÞóÇÆöáõæäó Ýöí ÚóÞóÇÆöÏöåöãú ÈöÃóäøó Èóäöí(6/156)
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÏú ÌóÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäóÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú Úóáóì ÝóÊúÑóÉò ãöäó ÇáÑøõÓõáö Ãóäú ÊóÞõæáõæÇ ãóÇ ÌóÇÁóäóÇ ãöäú ÈóÔöíÑò æóáóÇ äóÐöíÑò ÝóÞóÏú ÌóÇÁóßõãú ÈóÔöíÑñ æóäóÐöíÑñ æóÇááøóåõ Úóáóì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (19)
ÂÏóãó ßõáøóåõãõ ÇÓúÊóÍóÞøõæÇ ÇáúÚóÐóÇÈó ÇáúÃõÎúÑóæöíøó ÈöÎóØöíÆóÉö ÃóÈöíåöãú ÂÏóãó¡ ÝóÌóÇÁó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ãõÎóáøöÕðÇ æóÔóÇÝöÚðÇ æóÚóÑøóÖó äóÝúÓóåõ áöáÕøóáúÈö áöíõßóÝøöÑó Úóäö ÇáúÈóÔóÑö ÎóØöíÆóÊóåõãõ ÇáúãóæúÑõæËóÉó¡ æóåóÐóÇ íõáúÒöãõåõãõ ÇáöÇÚúÊöÑóÇÝó ÈöÃóäøó ÇáúÚóÐóÇÈó ßóÇäó ãóßúÊõæÈðÇ Úóáóì ÇáúÌóãöíÚö áóæúáóÇ ßóÝøóÇÑóÉõ ÚöíÓóì ÝóÍóÕóáó ÇáÑøóÏøõ Úóáóíúåöãú ÈöÇÚúÊöÞóÇÏöåöãú Èöåö Èóáúåó ÇÚúÊöÞóÇÏöäóÇ.
Ëõãøó ÃõÎöÐóÊö ÇáäøóÊöíÌóÉõ ãöäó ÇáúÈõÑúåóÇäö ÈöÞóæúáöåö: Èóáú ÃóäúÊõãú ÈóÔóÑñ ãöãøóäú ÎóáóÞó Ãóíú íóäóÇáõßõãú ãóÇ íóäóÇáõ ÓóÇÆöÑó ÇáúÈóÔóÑö. æóÝöí åóÐóÇ ÊóÚúÑöíÖñ ÃóíúÖðÇ ÈöÃóäøó ÇáúãóÓöíÍó ÈóÔóÑñ¡ áöÃóäøóåõ äóÇáóåõ ãóÇ íóäóÇáõ ÇáúÈóÔóÑó ãöäó ÇáúÃóÚúÑóÇÖö æóÇáúÎóæúÝö¡ æóÒóÚóãõæÇ Ãóäøóåõ äóÇáóåõ ÇáÕøóáúÈõ æóÇáúÞóÊúáõ.
æóÌõãúáóÉõ Þóæúáöåö: íóÛúÝöÑõ áöãóäú íóÔÇÁõ æóíõÚóÐøöÈõ ãóäú íóÔÇÁõ ßóÇáöÇÍúÊöÑóÇÓö¡ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÑóÊøóÈó Úóáóì äóæóÇáö ÇáúÚóÐóÇÈö ÅöíøóÇåõãú Ãóäøóåõãú ÈóÔóÑñ ÏóÝóÚó Êóæóåøõãó ÇáäøóÕóÇÑóì Ãóäøó ÇáúÈóÔóÑöíøóÉó ãõÞúÊóÖöíóÉñ ÇÓúÊöÍúÞóÇÞó ÇáúÚóÐóÇÈö ÈöæöÑóÇËóÉö ÊóÈöÚóÉö ÎóØöíÆóÉö ÂÏóãó ÝóÞóÇáó: íóÛúÝöÑõ áöãóäú íóÔÇÁõ¡ Ãóíú ãöäó ÇáúÈóÔóÑö æóíõÚóÐøöÈõ ãóäú íóÔÇÁõ.
[19]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 19]
íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú Úóáì ÝóÊúÑóÉò ãöäó ÇáÑøõÓõáö Ãóäú ÊóÞõæáõæÇ ãóÇ ÌÇÁóäÇ ãöäú ÈóÔöíÑò æóáÇ äóÐöíÑò ÝóÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÈóÔöíÑñ æóäóÐöíÑñ æóÇááøóåõ Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (19)
ßóÑøóÑó Çááøóåõ ãóæúÚöÙóÊóåõãú æóÏóÚúæóÊóåõãú ÈóÚúÏó Ãóäú Èóíøóäó áóåõãú ÝóÓóÇÏó ÚóÞóÇÆöÏöåöãú æóÛõÑõæÑó ÃóäúÝõÓöåöãú ÈóíóÇäðÇ áóÇ íóÏóÚõ áöáúãõäúÕöÝö ãõÊóãóÓøóßðÇ ÈöÊöáúßó ÇáÖøóáóÇáóÇÊö¡ ßóãóÇ æóÚóÙóåõãú æóÏóÚóÇåõãú ÂäöÝðÇ ÈöãöËúáö åóÐóÇ ÚóÞöÈó ÈóíóÇäö äóÞúÖöåöãõ ÇáúãóæóÇËöíÞó. ÝóãóæúÞöÚõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÊóßúÑöíÑñ áöãóæúÞöÚö Þóæúáöåö: íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú ßóËöíÑÇð ãöãøóÇ ßõäúÊõãú ÊõÎúÝõæäó ãöäó ÇáúßöÊÇÈö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 15] ÇáúÂíóÇÊö¡ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÐóßóÑó ÇáÑøóÓõæáó Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó åõäóÇ ÈöæóÕúÝö ãóÌöíÆöåö Úóáóì ÝóÊúÑóÉò ãöäó ÇáÑøõÓõáö áöíõÐóßøöÑóåõãú ÈöÃóäøó ßõÊõÈóåõãú ãõÕóÑøöÍóÉñ ÈöãóÌöíÁö ÑóÓõæáò ÚóÞöÈó ÑõÓõáöåöãú¡ æóáöíõÑöíóåõãú Ãóäøó ãóÌöíÆóåõ áóãú íóßõäú ÈöÏúÚðÇ ãöäó ÇáÑøõÓõáö ÅöÐú ßóÇäõæÇ íóÌöíÆõæäó Úóáóì ÝöÊóÑò Èóíúäóåõãú. æóÐõßöÑó ÇáÑøóÓõæáõ åõäóÇáößó ÈöæóÕúÝö ÊóÈúíöíäöåö ãóÇ íõÎúÝõæäóåõ ãöäó ÇáúßöÊóÇÈö áöÃóäøó(6/157)
ãóÇ ÐõßöÑó ÞóÈúáó ÇáúãóæúÚöÙóÉö åõäóÇ ÞóÏú Ïóáøó Úóáóì ãõÓóÇæóÇÉö ÇáÑøõÓõáö Ýöí ÇáúÈóÔóÑöíøóÉö æóãõÓóÇæóÇÉö ÇáúÃõãóãö Ýöí ÇáúÍóÇÌóÉö Åöáóì ÇáÑøöÓóÇáóÉö¡ æóãóÇ ÐõßöÑó ÞóÈúáó ÇáúãóæúÚöÙóÉö åõäóÇáößó ÅöäøóãóÇ ßóÇäó ÅöäúÈóÇÁð ÈöÃóÓúÑóÇÑö ßõÊõÈöåöãú æóãóÇ íõÎúÝõæäó Úöáúãóåõ Úóäö ÇáäøóÇÓö áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ãóÓóÇæöíåöãú æóÓõæÁö ÓõãúÚóÊöåöãú. æóÍõÐöÝó ãóÝúÚõæáõ íõÈóíøöäõ áöÙõåõæÑö Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈóíóÇäõ ÇáÔøóÑöíÚóÉö. ÝóÇáúßóáóÇãõ ÎöØóÇÈñ áöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö íóÊóäóÒøóáõ ãóäúÒöáóÉó ÊóÃúßöíÏò áöÌõãúáóÉö íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáõäÇ íõÈóíøöäõ áóßõãú ßóËöíÑÇð ãöãøóÇ ßõäúÊõãú ÊõÎúÝõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 15] ¡ ÝóáöÐóáößó ÝõÕøöáóÊú.
æóÞóæúáõåõ: Úóáì ÝóÊúÑóÉò ãöäó ÇáÑøõÓõáö ÍóÇáñ ãöäú ÖóãöíÑö íõÈóíøöäõ áóßõãú¡ Ýóåõæó ÙóÑúÝñ ãõÓúÊóÞöÑøñ¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÙóÑúÝðÇ áóÛúæðÇ ãõÊóÚóáøöÞðÇ Èö ÌÇÁóßõãú. æóíóÌõæÒõ ÊóÚóáøõÞõåõ ÈöÝöÚúáö íõÈóíøöäõ áöÃóäøó ÇáúÈóíóÇäó ÇäúÞóØóÚó Ýöí ãõÏøóÉö ÇáúÝóÊúÑóÉö.
æó (Úóáóì) áöáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ÈöãóÚúäóì (ÈóÚúÏó) áöÃóäøó ÇáúãõÓúÊóÚúáöíó íóÓúÊóÞöÑøõ ÈóÚúÏó ÇÓúÊöÞúÑóÇÑö ãóÇ íóÓúÊóÚúáöí åõæó ÝóæúÞóåõ¡ ÝóÔõÈøöåó ÇÓúÊöÞúÑóÇÑõåõ ÈóÚúÏóåõ ÈöÇÓúÊöÚúáóÇÆöåö Úóáóíúåö¡ ÝóÇÓúÊõÚöíÑó áóåõ ÇáúÍóÑúÝõ ÇáÏøóÇáøõ Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö.
æóÇáúÝóÊúÑóÉõ: ÇäúÞöØóÇÚõ Úóãóáò ãóÇ. æóÍóÑúÝõ (ãöäú) Ýöí Þóæúáå: ãöäó ÇáÑøõÓõáö áöáöÇÈúÊöÏóÇÁö¡ Ãóíú ÝóÊúÑóÉò ãöäó ÇáÒøóãóäö ÇÈúÊöÏóÇÄõåóÇ ãõÏøóÉõ æõÌõæÏö ÇáÑøõÓõáö¡ Ãóíú ÃóíøóÇãõ ÅöÑúÓóÇáö ÇáÑøõÓõáö.
æóÇáúãóÌöíÁõ ãõÓúÊóÚóÇÑñ áöÃóãúÑö ÇáÑøóÓõæáö ÈöÊóÈúáöíÛö ÇáÏøöíäö¡ ÝóßóãóÇ Óõãøöíó ÇáÑøóÓõæáõ ÑóÓõæáðÇ Óõãøöíó ÊóÈúáöíÛõåõ ãóÌöíÆðÇ ÊóÔúÈöíåðÇ ÈöãóÌöíÁö ÇáúãõÑúÓóáö ãöäú ÃóÍóÏò Åöáóì ÂÎóÑó.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÑøõÓõáö ÑõÓõáõ Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúãõÊóÚóÇÞöÈöíäó ãöäú ÚóåúÏö ãõæÓóì Åöáóì ÇáúãóÓöíÍö¡ Ãóæú ÃõÑöíÏó ÇáúãóÓöíÍõ ÎóÇÕøóÉð. æóÇáúÝóÊúÑóÉõ Èóíúäó ÇáúÈóÚúËóÉö æóÈóíúäó ÑóÝúÚö ÇáúãóÓöíÍö¡ ßóÇäóÊú äóÍúæó ÎóãúÓöãöÇÆóÉò æóËóãóÇäöíäó ÓóäóÉð.
æóÃóãøóÇ ÛóíúÑõ Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÝóÞóÏú ÌóÇÁóÊúåõãú ÑõÓõáñ ãöËúáõ ÎóÇáöÏö Èúäö ÓöäóÇäò æóÍóäúÙóáóÉó Èúäö ÕóÝúæóÇäó.
æÃóäú ÊóÞõæáõæÇ ÊóÚúáöíáñ áöÞóæúáöåö: ÞóÏú ÌÇÁóßõãú áöÈóíóÇäö ÈóÚúÖö ÇáúÍößóãö ãöäú ÈóÚúËóÉö(6/158)
ÇáÑøóÓõæáö¡ æóåöíó ÞóØúÚõ ãóÚúÐöÑóÉö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÚöäúÏó ãõÄóÇÎóÐóÊöåöãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö¡ Ãóæú ÊóÞúÑöíÚõåõãú Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ Úóáóì ãóÇ ÛóíøóÑõæÇ ãöäú ÔóÑóÇÆöÚöåöãú¡ áöÆóáøóÇ íóßõæäó ãöäú ãóÚóÇÐöíÑöåöãú Ãóäøóåõãõ ÇÚúÊóÇÏõæÇ ÊÚÇÞÈ ÇáÑøõÓõá ÅÑÔÇÏåã æóÊóÌúÏöíÏö ÇáÏøöíóÇäóÉö¡ ÝóáóÚóáøóåõãú Ãóäú íóÚúÊóÐöÑõæÇ ÈöÃóäøóåõãú áóãøóÇ ãóÖóÊú Úóáóíúåöãú ÝóÊúÑóÉñ ÈöÏõæäö ÅöÑúÓóÇáö ÑóÓõæáò áóãú íóÊøóÌöåú Úóáóíúåöãú ãóáóÇãñ ÝöíãóÇ ÃóåúãóáõæÇ ãöäú ÔóÑúÚöåöãú æóÃóäøóåõãú áóæú ÌóÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ áóÇåúÊóÏóæúÇ. ÝóÇáúãóÚúäóì Ãóäú ÊóÞõæáõæÇ: ãóÇ ÌóÇÁóäóÇ ÑóÓõæáñ Ýöí ÇáúÝóÊúÑóÉö ÈóÚúÏó ãõæÓóì Ãóæú ÈóÚúÏó ÚöíÓóì. æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäú íóÞõæáõæÇ: ãóÇ ÌóÇÁóäóÇ ÑóÓõæáñ ÅöáóíúäóÇ ÃóÕúáðÇ¡ ÝóÅöäøóåõãú áóÇ íóÏøóÚõæäó Ðóáößó¡ æóßóíúÝó æóÞóÏú ÌóÇÁóåõãú ãõæÓóì æóÚöíÓóì. ÝóßóÇäó Þóæúáõåõ: Ãóäú ÊóÞõæáõæÇ ãóÇ ÌÇÁóäÇ ãöäú ÈóÔöíÑò æóáÇ äóÐöíÑò ÊóÚúáöíáðÇ áöãóÌöíÁö ÇáÑøóÓõæáö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Åöáóíúåöãú¡ æóãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÝöÚúáö ãóÇ ÌÇÁóäÇ. æóæóÌóÈó ÊóÞúÏöíÑõ áóÇãö ÇáÊøóÚúáöíáö ÞóÈúáó (Ãóäú) æóåõæó ÊóÞúÏöíÑñ íóÞúÊóÖöíåö ÇáúãóÚúäóì. æóãöËúáõ åóÐóÇ ÇáÊøóÞúÏöíÑö ßóËöíÑñ Ýöí ÍóÐúÝö ÍóÑúÝö ÇáúÌóÑøö ÞóÈúáó (Ãóäú) ÍóÐúÝðÇ ãõØøóÑöÏðÇ¡ æóÇáúãóÞóÇãõ íõÚóíøöäõ ÇáúÍóÑúÝó ÇáúãóÍúÐõæÝó ÝóÇáúãóÍúÐõæÝõ åõäóÇ ÍóÑúÝõ ÇááøóÇãö.
æóíóÔúßõáõ ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ÈöÃóäøó ÚöáøóÉó ÅöÑúÓóÇáö ÇáÑøóÓõæáö Åöáóíúåöãú åöíó ÇäúÊöÝóÇÁõ Ãóäú íóÞõæáõæÇ ãóÇ ÌÇÁóäÇ ãöäú ÈóÔöíÑò æóáÇ äóÐöíÑò áóÇ ÅöËúÈóÇÊõåõ ßóãóÇ åõæó æóÇÖÍ¡ ÝóáóãøóÇ ÐóÇ áóãú íóÞõáú: Ãóäú áóÇ ÊóÞõæáõæÇ ãóÇ ÌóÇÁóäóÇ ãöäú ÈÔíÑ æóáóÇ äÐÑ¡ æóÞóÏú ÌóÇÁó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö äóÙóÇÆöÑõ áöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóÝöí ÔöÚúÑö ÇáúÚóÑóÈö ßóÞóæúáö ÚóãúÑöæ Èúäö ßõáúËõæãò:
ÝóÚóÌøóáúäóÇ ÇáúÞöÑóì Ãóäú ÊóÔúÊõãõæäóÇ
ÃóÑóÇÏó Ãóäú áóÇ ÊóÔúÊõãõæäóÇ. ÝóÇÎúÊóáóÝó ÇáäøóÍúæöíøõæäó Ýöí ÊóÞúÏöíÑö ãóÇ Èöåö íóÊóÞóæøóãõ ÇáúãóÚúäóì Ýöí ÇáúÂíóÇÊö æóÛóíúÑöåóÇ: ÝóÐóåóÈó ÇáúÈóÕúÑöíøõæäó Åöáóì ÊóÞúÏöíÑö ÇÓúãò íõäóÇÓöÈõ Ãóäú íóßõæäó ãóÝúÚõæáðÇ áöÃóÌúáöåö áöÝöÚúáö ÌÇÁóßõãú¡ æóÞóÏøóÑõæåõ: (ßóÑóÇåöíóÉó Ãóäú ÊóÞõæáõæÇ) ¡ æóÚóáóíúåö ÏóÑóÌó ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóãõÊóÇÈöÚõæåõ ãöäú ÌõãúåõæÑö ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó æóÐóåóÈó ÇáúßõæÝöíøõæäó Åöáóì ÊóÞúÏöíÑö ÍóÑúÝö äóÝúíò ãóÍúÐõæÝò ÈóÚúÏó (Ãóäú) ¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: Ãóäú áóÇ
ÊóÞõæáõæÇ¡ æóÏóÑóÌó Úóáóíúåö ÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ãöËúáõ ÇáúÈóÛóæöíøö Ýóíóßõæäõ ãöäú ÅöíÌóÇÒö ÇáúÍóÐúÝö ÇÚúÊöãóÇÏðÇ Úóáóì ÞóÑöíäóÉö ÇáÓøöíóÇÞö æóÇáúãóÞóÇãö. æóÒóÚóãó ÇÈúäõ åöÔóÇãò Ýöí «ãõÛúäöí ÇááøóÈöíÈö» Ãóäøóåõ ÊóÚóÓøõÝñ¡ æóÐóßóÑó Ãóäøó ÈóÚúÖó ÇáäøóÍúæöíøöíäó ÒóÚóãó Ãóäøó ãöäú ãóÚóÇäöí (Ãóäú) Ãóäú Êóßõæäó ÈöãóÚúäóì (áöÆóáøóÇ) .(6/159)
æóÅöÐú ÞóÇáó ãõæÓóì áöÞóæúãöåö íóÇ Þóæúãö ÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúßõãú ÅöÐú ÌóÚóáó Ýöíßõãú ÃóäúÈöíóÇÁó æóÌóÚóáóßõãú ãõáõæßðÇ æóÂÊóÇßõãú ãóÇ áóãú íõÄúÊö ÃóÍóÏðÇ ãöäó ÇáúÚóÇáóãöíäó (20) íóÇ Þóæúãö ÇÏúÎõáõæÇ ÇáúÃóÑúÖó ÇáúãõÞóÏøóÓóÉó ÇáøóÊöí ßóÊóÈó Çááøóåõ áóßõãú æóáóÇ ÊóÑúÊóÏøõæÇ Úóáóì ÃóÏúÈóÇÑößõãú ÝóÊóäúÞóáöÈõæÇ ÎóÇÓöÑöíäó (21) ÞóÇáõæÇ íóÇ ãõæÓóì Åöäøó ÝöíåóÇ ÞóæúãðÇ ÌóÈøóÇÑöíäó æóÅöäøóÇ áóäú äóÏúÎõáóåóÇ ÍóÊøóì íóÎúÑõÌõæÇ ãöäúåóÇ ÝóÅöäú íóÎúÑõÌõæÇ ãöäúåóÇ ÝóÅöäøóÇ ÏóÇÎöáõæäó (22)
æóÚöäúÏöí: Ãóäøó ÇáøóÐöí ÃóáúÌóÃó ÇáäøóÍúæöíøöíäó æóÇáúãõÝóÓøöÑöíäó áöåóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáö åõæó ÇáúÈöäóÇÁõ Úóáóì Ãóäøó (Ãóäú) ÊõÎóáøöÕõ ÇáúãõÖóÇÑöÚó áöáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö ÝóÊóÞúÊóÖöí Ãóäøó Þóæúáó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö: ãóÇ ÌóÇÁóäóÇ ÈóÔöíÑò æóáóÇ äóÐöíÑò ÛóíúÑõ ÍóÇÕöáò Ýöí ÍóÇáö äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö¡ æóÃóäøóåõ ãõÞóÏøóÑñ ÍõÕõæáõåõ Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö. æóíóÙúåóÑõ Ãóäøó ÅöÝóÇÏóÉó (Ãóäú) ÊóÎúáöíÕó ÇáúãõÖóÇÑöÚö áöáúãõÓúÊóÞúÈóáö ÅöÝóÇÏóÉñ ÃóßúËóÑöíøóÉñ æóáóíúÓóÊú ÈöãõØøóÑöÏóÉò¡ æóÞóÏú ÐóåóÈó Åöáóì Ðóáößó ÃóÈõæ ÍóíøóÇäó æóÐóßóÑó Ãóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò ÇáúÈóÇÞöáøóÇäöíøó ÐóåóÈó Åöáóíúåö¡ Èóáú ÞóÏú ÊõÝöíÏõ (Ãóäú) ãõÌóÑøóÏó ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
æóÃóäú ÊóÕõæãõæÇ ÎóíúÑñ áóßõãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 183] ¡ æóÞóæúáö ÇãúÑöÆö ÇáúÞóíúÓö:
ÝóÅöãøóÇ ÊóÑóíúäöí áóÇ ÃõÛóãøöÖõ ÓóÇÚóÉð ... ãöäó Çááøóíúáö ÅöáøóÇ Ãóäú ÃóßõÈøó æóÃóäúÚóÓóÇ
ÝóÅöäøóåõ áóÇ íõÑöíÏõ Ãóäøóåõ íóäúÚóÓõ Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö. æóÃóäøó ÕóÑúÝóåóÇ Úóäú ÅöÝóÇÏóÉö ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö íóÚúÊóãöÏõ Úóáóì ÇáúÞóÑóÇÆöäö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÚúäóì åõäóÇ Ãóäøó Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÏú ÞóÇáõæÇ åóÐóÇ ÇáúÚõÐúÑó áöãóäú íóáõæãõåõãú ãöËúáö ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÈóÚõæÇ ÇáúÍóäöíÝöíøóÉó¡ ßóÃõãóíøóÉó Èúäö ÃóÈöí ÇáÕøóáúÊö æóÒóíúÏö Èúäö ÚóãúÑöæ Èúäö äõÝóíúáò¡ Ãóæú ÞóÇáóåõ ÇáúíóåõæÏõ áöäóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÞóÏú ÌÇÁóßõãú ÈóÔöíÑñ æóäóÐöíÑñ ÇáúÝóÇÁõ Ýöíåö áöáúÝóÕöíÍóÉö¡ æóÞóÏú ÙóåóÑó ÍõÓúäõ ãóæúÞöÚöåóÇ ÈöãóÇ ÞóÑøóÑóÊú Èöåö ãóÚúäóì ÇáÊøóÚúáöíáö¡ Ãóíú áóÅöäú ÞõáúÊõãú Ðóáößó ÝóÞóÏú ÈóØóáó Þóæúáõßõãú ÅöÐú ÞóÏú ÌóÇÁóßõãú ÈóÔöíÑñ æóäóÐöíÑñ.
æóäóÙöíÑõ åóÐóÇ Þóæúáõ ÚóÈøóÇÓö Èúäö ÇáúÃóÍúäóÝö:
ÞóÇáõæÇ ÎõÑóÇÓóÇäõ ÃóÞúÕóì ãóÇ íõÑóÇÏõ ÈöäóÇ ... Ëõãøó ÇáúÞõÝõæáõ ÝóÞóÏú ÌöÆúäóÇ ÎÑÇÓÇäÇ
[20- 22]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 20 Åöáóì 22]
æóÅöÐú ÞÇáó ãõæÓì áöÞóæúãöåö íóÇ Þóæúãö ÇÐúßõÑõæÇ äöÚúãóÊó Çááøóåö Úóáóíúßõãú ÅöÐú ÌóÚóáó Ýöíßõãú ÃóäúÈöíÇÁó æóÌóÚóáóßõãú ãõáõæßÇð æóÂÊÇßõãú ãóÇ áóãú íõÄúÊö ÃóÍóÏÇð ãöäó ÇáúÚÇáóãöíäó (20) íóÇ Þóæúãö ÇÏúÎõáõæÇ ÇáúÃóÑúÖó ÇáúãõÞóÏøóÓóÉó ÇáøóÊöí ßóÊóÈó Çááøóåõ áóßõãú æóáÇ ÊóÑúÊóÏøõæÇ Úóáì ÃóÏúÈÇÑößõãú ÝóÊóäúÞóáöÈõæÇ ÎÇÓöÑöíäó (21) ÞÇáõæÇ íóÇ ãõæÓì Åöäøó ÝöíåÇ ÞóæúãÇð ÌóÈøóÇÑöíäó æóÅöäøóÇ áóäú äóÏúÎõáóåÇ ÍóÊøóì íóÎúÑõÌõæÇ ãöäúåÇ ÝóÅöäú íóÎúÑõÌõæÇ ãöäúåÇ ÝóÅöäøóÇ ÏÇÎöáõæäó(6/160)
(22)
ÚóØúÝõ ÇáúÞöÕøóÉö Úóáóì ÇáúÞóÕóÕö æóÇáúãóæóÇÚöÙö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙóÇÆöÑö æóÅöÐú ÞÇáó Ýöí ãóæóÇÖöÚó ãöäúåóÇ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóÅöÐú ÞÇáó ÑóÈøõßó áöáúãóáÇÆößóÉö Ýöí ÇáúÈóÞóÑóÉö [30] .
æóãõäóÇÓóÈóÉõ ãóæúÞöÚö åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö åõäóÇ Ãóäøó ÇáúÞöÕøóÉó ãõÔúÊóãöáóÉñ Úóáóì ÊóÐúßöíÑò ÈöäöÚóãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåöãú æóÍóËøò Úóáóì ÇáúæóÝóÇÁö ÈöãóÇ ÚóÇÞóÏõæÇ Çááøóåó Úóáóíúåö ãöäó ÇáØøóÇÚóÉö ÊóãúåöíÏðÇ áöØóáóÈö ÇãúÊöËóÇáöåöãú.
æóÞóÏøóãó ãõæÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÃóãúÑóåõ áöÈóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈöÍóÑúÈö ÇáúßóäúÚóÇäöíøöíäó ÈöÊóÐúßöíÑöåöãú ÈöäöÚúãóÉö Çááå Úóáóíúåöã áíåíøìÁ äõÝõæÓóåõãú Åöáóì ÞóÈõæáö åóÐóÇ ÇáúÃóãúÑö ÇáúÚóÙöíãö Úóáóíúåöãú æóáöíõæËöÞóåõãú ÈöÇáäøóÕúÑö Åöäú ÞóÇÊóáõæÇ ÃóÚúÏóÇÁóåõãú¡ ÝóÐóßóÑó äöÚúãóÉó Çááøóåö Úóáóíúåöãú¡ æóÚóÏøó áóåõãú ËóáóÇËó äöÚóãò ÚóÙöíãóÉò:
ÃõæáóÇåóÇ: Ãóäøó Ýöíåöãú ÃóäúÈöíóÇÁó¡ æóãóÚúäóì ÌóÚúáö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁ Ýíåã ÝóíÌæÒ Ãóäú íóßõæäó Ýöí ÚóãõæÏö äóÓóÈöåöãú ÝöíãóÇ ãóÖóì ãöËúáõ íõæÓõÝó æóÇáúÃóÓúÈóÇØö æóãõæÓóì æóåóÇÑõæäó¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó ÌóÚóáó Ýöí ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÃóäúÈöíóÇÁó ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ ÃóÑóÇÏó äóÝúÓóåõ¡ æóÐóáößó ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÃóÎöíåö åóÇÑõæäó¡ áöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÞöÕøóÉó æóÞóÚóÊú ÈóÚúÏó ãóæúÊö åóÇÑõæäó Ýóíóßõæäõ Þóæúáõåõ ÃóäúÈöíÇÁó ÌóãúÚðÇ ÃõÑöíÏó Èöåö ÇáúÌöäúÓõ ÝóÇÓúÊóæóì ÇäúÍóÕóÑó Ýöí ÝóÑúÏò íóæúãóÆöÐò¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì íóÍúßõãõ ÈöåóÇ ÇáäøóÈöíøõæäó ÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ áöáøóÐöíäó åÇÏõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] íõÑöíÏõ ãõÍóãøóÏðÇ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ Ãóæú ÃóÑóÇÏó ãóäú ÙóåóÑó Ýöí Òóãóäö ãõæÓóì ãöäó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö. ÝóÞóÏú ßóÇäóÊú ãóÑúíóãõ ÃõÎúÊõ ãõæÓóì äóÈöíÆóÉð¡ ßóãóÇ åõæó ÕóÑöíÍõ ÇáÊøóæúÑóÇÉö (ÅöÕúÍóÇÍñ 15 ãöäó ÇáúÎõÑõæÌö) . æóßóÐóáößó ÃóáúÏóÇÏõ æãíÏÇÏ ßóÇäóÇ äÈíÆíä Ýöí Òóãóäö ãõæÓóì¡ ßóãóÇ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö (ÅöÕúÍóÇÍñ 11 ÓöÝúÑõ ÇáúÚóÏóÏö) . æóãõæÞöÚõ ÇáäøöÚúãóÉö Ýöí ÅöÞóÇãóÉö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö Èóíúäóåõãú Ãóäøó Ýöí Ðóáößó ÖóãóÇäó ÇáúåõÏóì áóåõãú æóÇáúÌóÑúíó Úóáóì ãõÑóÇÏö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ãöäúåõãú¡ æóÝöíåö ÃóíúÖðÇ ÍõÓúäõ ÐößúÑò áóåõãú Èóíúäó ÇáúÃõãóãö æóÝöí ÊóÇÑöíÎö ÇáúÃóÌúíóÇáö.
æóÇáËøóÇäöíóÉõ: Ãóäú ÌóÚóáóåõãú ãõáõæßðÇ¡ æóåóÐóÇ ÊóÔúÈöíåñ ÈóáöíÛñ¡ Ãóíú ßóÇáúãõáõæßö Ýöí ÊóÕóÑøõÝöåöãú Ýöí ÃóäúÝõÓöåöãú æóÓóáóÇãóÊöåöãú ãöäó ÇáúÚõÈõæÏöíøóÉö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú Úóáóíúåöãú áöáúÞöÈúØö¡ æóÌóÚóáóåõãú ÓóÇÏóÉð Úóáóì ÇáúÃõãóãö ÇáøóÊöí ãóÑøõæÇ ÈåóÇ¡ ãä ÇáÂãæÑííä¡ æóÇáúÚóäóÇÞöíøöíäó¡ æóÇáúÍóÔúÈõæäöíøöíäó¡ æóÇáÑøóÝóÇÆöíøöíäó¡ æóÇáúÚóãóÇáöÞóÉö¡ æóÇáúßóäúÚóÇäöíøöíäó¡ Ãóæö ÇÓúÊõÚúãöáó ÝöÚúáõ ÌóÚóáóßõãú Ýöí ãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö ãöËúáó ÃóÊì ÃóãúÑõ Çááøóåö [ÇáäøóÍúá: 1] ÞóÕúÏðÇ áöÊóÍúÞöíÞö ÇáúÎóÈóÑö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúÎóÈóÑõ ÈöÔóÇÑÉð áóåõãú ÈöãóÇ Óóíóßõæäõ áóåõãú.(6/161)
æóÇáäøöÚúãóÉõ ÇáËøóÇáöËóÉõ: Ãóäøóåõ ÂÊóÇåõãú ãóÇ áóãú íõÄúÊö ÃóÍóÏðÇ ãöäó ÇáúÚóÇáãíä¡ æóãóÇ ÕÏÞ (ãóÇ) íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÔóíúÆðÇ æóÇÍöÏðÇ ãöãøóÇ ÎóÕøó Çááøóåõ Èöåö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãóÌúãõæÚó ÃóÔúíóÇÁó ÅöÐú ÂÊóÇåõãõ ÑöÒúÞóåõãõ Çáúãóäøó æóÇáÓøóáúæóì ÃóÑúÈóÚöíäó ÓóäóÉð¡ æóÊóæóáøóì ÊóÑúÈöíóÉó äõÝõæÓöåöãú ÈöæóÇÓöØóÉö ÑõÓõáöåö.
æóÞóæúáõåõ: íóÇ Þóæúãö ÇÏúÎõáõæÇ ÇáúÃóÑúÖó ÇáúãõÞóÏøóÓóÉó åõæó ÇáúÛóÑóÖõ ãöäö ÇáúÎöØóÇÈö¡ Ýóåõæó ßóÇáúãóÞúÕöÏö ÈóÚúÏó ÇáúãõÞóÏøöãóÉö¡ æóáöÐóáößó ßóÑøóÑó ÇááøóÝúÙó ÇáøóÐöí ÇÈúÊóÏóÃó Èöåö ãóÞóÇáóÊóåõ æóåõæó ÇáäøöÏóÇÁõ Èö íóÇ Þóæúãö áöÒöíóÇÏóÉö
ÇÓúÊöÍúÖóÇÑö ÃóÐúåóÇäöåöãú. æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáÏøõÎõæáö ÃóãúÑñ ÈöÇáÓøóÚúíö Ýöí ÃóÓÈóÇÈå¡ Ãóí ÊåíøÃæÇ áöáÏøõÎõæáö. æóÇáúÃóÑúÖõ ÇáúãõÞóÏøóÓóÉõ ÈöãóÚúäóì ÇáúãõØóåøóÑóÉö ÇáúãõÈóÇÑóßóÉö¡ Ãóíö ÇáøóÊöí ÈóÇÑóßó Çááøóåõ ÝöíåóÇ¡ Ãóæú áöÃóäøóåóÇ ÞõÏøöÓóÊú ÈöÏóÝúäö ÅöÈúÑóÇåöíãó- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Ýöí Ãóæøóáö ÞóÑúíóÉò ãöäú ÞõÑóÇåóÇ æóåöíó ÍóÈúÑõæäõ. æóåöíó åõäóÇ ÃóÑúÖõ ßóäúÚóÇäó ãöäú ÈóÑøöíøóÉö (Õöíäó) Åöáóì ãóÏúÎóáö (ÍóãóÇÉó æóÅöáóì ÍóÈúÑõæäó) . æóåóÐöåö ÇáúÃóÑúÖõ åöíó ÃóÑúÖõ ÝöáóÓúØöíäó¡ æóåöíó ÇáúæóÇÞöÚóÉõ Èóíúäó ÇáúÈóÍúÑö ÇáúÃóÈúíóÖö ÇáúãõÊóæóÓøöØö æóÈóíúäó äóåúÑö ÇáúÃõÑúÏõäøö æóÇáúÈóÍúÑö ÇáúãóíøöÊö ÝóÊóäúÊóåöí Åöáóì (ÍóãóÇÉó) ÔóãóÇáðÇ æóÅöáóì (ÛóÒøóÉó æóÍóÈúÑõæäó) ÌóäõæÈðÇ. æóÝöí æóÕúÝöåóÇ Èö ÇáøóÊöí ßóÊóÈó Çááøóåõ ÊóÍúÑöíÖñ Úóáóì ÇáúÅöÞúÏóÇãö áöÏõÎõæáöåóÇ.
æóãóÚúäóì ßóÊóÈó Çááøóåõ ÞóÖóì æóÞóÏøóÑó¡ æóáóíúÓó ËóãøóÉó ßöÊóÇÈóÉñ æóáóßöäøóåõ ÊóÚúÈöíÑñ ãóÌóÇÒöíøñ ÔóÇÆöÚñ Ýöí ÇááøõÛóÉö¡ áöÃóäøó ÇáÔøóíúÁó ÅöÐóÇ ÃóßøóÏóåõ ÇáúãõáúÊóÒöãõ Èöåö ßóÊóÈóåõ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇáúÍóÇÑöËõ Èúäõ ÍöáøöÒóÉó:
æóåóáú íóäúÞõÖõ ãóÇ Ýöí ÇáúãóåóÇÑöÞö ÇáúÃóåúæóÇÁõ ÝóÃõØúáöÞóÊö ÇáúßöÊóÇÈóÉõ Úóáóì ãóÇ áóÇ ÓóÈöíáó áöÅöÈúØóÇáöåö¡ æóÐóáößó Ãóäøó Çááøóåó æóÚóÏó ÅöÈúÑóÇåöíãó Ãóäú íõæÑöËóåóÇ ÐõÑøöíøóÊóåõ. æóæóÚúÏõ Çááøóåö áóÇ íõÎúáóÝõ.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÑúÊóÏøõæÇ Úóáì ÃóÏúÈÇÑößõãú ÊóÍúÐöíÑñ ãöãøóÇ íõæÌöÈõ ÇáöÇäúåöÒóÇãó¡ áöÃóäøó ÇÑúÊöÏóÇÏó ÇáúÌóíúÔö Úóáóì ÇáúÃóÚúÞóÇÈö ãöäú ÃóßúÈóÑö ÃóÓúÈóÇÈö ÇáöÇäúÎöÐóÇáö. æóÇáöÇÑúÊöÏóÇÏõ ÇÝúÊöÚóÇáñ ãöäó ÇáÑøóÏøö¡ íõÞóÇáõ: ÑóÏøóåõ¡ ÝóÇÑúÊóÏøó¡ æóÇáÑøóÏøõ: ÅöÑúÌóÇÚõ ÇáÓøóÇÆöÑö Úóäö ÇáúÅöãúÖóÇÁö Ýöí ÓóíúÑöåö æóÅöÚóÇÏóÊõåõ Åöáóì ÇáúãóßóÇäö ÇáøóÐöí(6/162)
ÓóÇÑó ãöäúåõ. æóÇáúÃóÏúÈóÇÑõ:
ÌóãúÚõ ÏõÈõÑò¡ æóåõæó ÇáÙøóåúÑõ. æóÇáöÇÑúÊöÏóÇÏõ: ÇáÑøõÌõæÚõ¡ æóãóÚúäóì ÇáÑøõÌõæÚö Úóáóì ÇáúÃóÏúÈóÇÑö Åöáóì ÌöåóÉö ÇáúÃóÏúÈóÇÑö¡ Ãóíö ÇáúæóÑóÇÁö áöÃóäøóåõãú íõÑöíÏõæäó ÇáúãóßóÇäó ÇáøóÐöí íóãúÔöí Úóáóíúåö ÇáúãóÇÔöí æóåõæó ÞóÏú ßóÇäó ãöäú ÌöåóÉö ÙóåúÑöåö¡ ßóãóÇ íóÞõæáõæäó: äóßóÕó Úóáóì ÚóÞöÈóíúåö¡ æóÑóßöÈõæÇ ÙõåõæÑóåõãú¡ æóÇÑúÊóÏøõæÇ Úóáóì ÃóÏúÈóÇÑöåöãú¡ æóÚóáóì ÃóÚúÞóÇÈöåöãú¡ ÝóÚõÏøöíó Èö Úóáì ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö¡ Ãóíö ÇÓúÊöÚúáóÇÁö ØóÑöíÞö ÇáÓøóíúÑö¡ äõÒøöáóÊö ÇáúÃóÏúÈóÇÑõ ÇáøóÊöí íóßõæäõ ÇáÓøóíúÑõ Ýöí ÌöåóÊöåóÇ ãóäúÒöáóÉó ÇáØøóÑöíÞö ÇáøóÐöí íõÓóÇÑõ Úóáóíúåö.
æóÇáöÇäúÞöáóÇÈõ: ÇáÑøõÌõæÚõ¡ æóÃóÕúáõåõ ÇáÑøõÌõæÚõ Åöáóì ÇáúãóäúÒöáö ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÝóÇäúÞóáóÈõæÇ ÈöäöÚúãóÉò ãöäó Çááøóåö æóÝóÖúáò [Âá ÚãÑóÇä: 174] . æóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö åóäóÇ ãõØúáóÞõ ÇáúãóÕöíÑö. æóÖóãóÇÆöÑõ ÝöíåÇ æãöäúåÇ ÊóÚõæÏõ Åöáóì ÇáúÃóÑúÖö ÇáúãõÞóÏøóÓóÉö.
æóÃóÑóÇÏõæÇ ÈöÇáúÞóæúãö ÇáúÌóÈøóÇÑöíäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÓõßøóÇäóåóÇ ÇáúßóäúÚóÇäöíøöíäó¡ æóÇáúÚóãóÇáöÞóÉó¡ æóÇáúÍöËøöíøöíäó¡ æóÇáúíóÈõæÓöíøöíäó¡ æóÇáúÃóãõæÑöíøöíäó. æóÇáúÌóÈøóÇÑõ: ÇáúÞóæöíøõ¡ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáúÌóÈúÑö¡ æóåõæó ÇáúÅöáúÒóÇãõ áöÃóäøó ÇáúÞóæöíøó íóÌúÈõÑõ ÇáäøóÇÓó Úóáóì ãóÇ íõÑöíÏõ.
æóßóÇäóÊú ÌóæóÇÓöíÓõ ãõæÓóì ÇáöÇËúäóÇ ÚóÔóÑó ÇáøóÐöíäó ÈóÚóËóåõãú áöÇÑúÊöíóÇÏö ÇáúÃóÑúÖö ÞóÏú ÃóÎúÈóÑõæÇ ÇáúÞóæúãó
ÈöÌóæúÏóÉö ÇáúÃóÑúÖö æóÈöÞõæøóÉö ÓõßøóÇäöåóÇ. æóåóÐóÇ ßöäóÇíóÉ Úóä ãÎÇáÝÊåã ãöäó ÇáúÃõãóãö ÇáøóÐöíäó íóÞúØõäõæäó ÇáúÃóÑúÖó ÇáúãõÞóÏøóÓóÉó¡ ÝóÇãúÊóäóÚõæÇ ãöäö ÇÞúÊöÍóÇãö ÇáúÞóÑúíóÉö ÎóæúÝðÇ ãöäú ÃóåúáöåóÇ¡ æóÃóßøóÏõæÇ ÇáöÇãúÊöäóÇÚó ãöäú ÏõÎõæáö ÃóÑúÖö ÇáúÚóÏõæøö ÊóæúßöíÏðÇ ÞóæöíøðÇ ÈöãóÏúáõæáö (Åöäøó) æó (áóäú) Ýöí ÅöäøóÇ áóäú äóÏúÎõáóåÇ ÊóÍúÞöíÞðÇ áöÎóæúÝöåöãú.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÅöäú íóÎúÑõÌõæÇ ãöäúåÇ ÝóÅöäøóÇ ÏÇÎöáõæäó ÊóÕúÑöíÍñ ÈöãóÝúåõæãö ÇáúÛóÇíóÉö Ýöí Þóæúáöåö: æóÅöäøóÇ áóäú äóÏúÎõáóåÇ ÍóÊøóì íóÎúÑõÌõæÇ ãöäúåÇ áöÞóÕúÏö ÊóÃúßöíÏö ÇáúæóÚúÏö ÈöÏõÎõæáöåóÇ ÅöÐóÇ ÎóáóÊú ãöäó ÇáúÌóÈøóÇÑöíäó ÇáøóÐöíäó ÝöíåóÇ.
æóÞóÏú ÃóÔóÇÑóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ Åöáóì ãóÇ Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáËøóÇáöËó ÚóÔóÑó æóÇáÑøóÇÈöÚó ÚóÔóÑó ãöäú ÓöÝúÑö ÇáúÚóÏóÏö: «Ãóäøó Çááøóåó ÃóãóÑó ãõæÓóì Ãóäú íõÑúÓöáó ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÑóÌõáðÇ ÌóæóÇÓöíÓó íóÊóÌóÓøóÓõæäó ÃóÑúÖó ßóäúÚóÇäó ÇáøóÊöí æóÚóÏóåóÇ Çááøóåõ Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ãöäú ßõáøö ÓöÈúØò ÑóÌõáðÇ ÝóÚóíøóäó ãõæÓóì ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÑóÌõáðÇ¡ ãöäúåõãú: íõæÔóÚõ Èúäõ äõæäò ãöäú ÓöÈúØö ÃóÝúÑóÇíöãó¡ æóãöäúåõãú ßóÇáöÈõ Èúäõ íóÝúäóÉó ãöäú ÓöÈúØö íóåõæÐóÇ¡ æóáóãú íõÓóãøõæÇ ÈóÞöíøóÉó ÇáúÌóæóÇÓöíÓö.
ÝóÌóÇÓõæÇ ÎöáóÇáó ÇáúÃóÑúÖö ãöäú ÈóÑøöíøóÉö Õöíäó Åöáóì ÍóãóÇÉó ÝóæóÌóÏõæÇ ÇáúÃóÑúÖó ÐóÇÊ ËöãóÇÑò æóÃóÚúäóÇÈò æóáóÈóäò æóÚóÓóáò æóæóÌóÏõæÇ ÓõßøóÇäóåóÇ ãõÚúÊóÒøöíäó¡(6/163)
ÞóÇáó ÑóÌõáóÇäö ãöäó ÇáøóÐöíäó íóÎóÇÝõæäó ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ ÇÏúÎõáõæÇ Úóáóíúåöãõ ÇáúÈóÇÈó ÝóÅöÐóÇ ÏóÎóáúÊõãõæåõ ÝóÅöäøóßõãú ÛóÇáöÈõæäó æóÚóáóì Çááøóåö ÝóÊóæóßøóáõæÇ Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó (23) ÞóÇáõæÇ íóÇ ãõæÓóì ÅöäøóÇ áóäú äóÏúÎõáóåóÇ ÃóÈóÏðÇ ãóÇ ÏóÇãõæÇ ÝöíåóÇ ÝóÇÐúåóÈú ÃóäúÊó æóÑóÈøõßó ÝóÞóÇÊöáóÇ ÅöäøóÇ åóÇåõäóÇ ÞóÇÚöÏõæäó (24) ÞóÇáó ÑóÈøö Åöäøöí áóÇ Ãóãúáößõ ÅöáøóÇ äóÝúÓöí æóÃóÎöí ÝóÇÝúÑõÞú ÈóíúäóäóÇ æóÈóíúäó ÇáúÞóæúãö ÇáúÝóÇÓöÞöíäó (25) ÞóÇáó ÝóÅöäøóåóÇ ãõÍóÑøóãóÉñ Úóáóíúåöãú ÃóÑúÈóÚöíäó ÓóäóÉð íóÊöíåõæäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóáóÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúÝóÇÓöÞöíäó (26)
ØõæóÇáó ÇáúÞóÇãóÇÊö¡ æóãõÏõäõåõãú ÍóÕöíäóÉñ. ÝóáóãøóÇ ÓóãöÚó Èóäõæ ÅöÓúÑóÇÆöíáó Ðóáößó æóåöáõæÇ æóÈóßóæúÇ æóÊóÐóãøóÑõæÇ Úóáóì ãõæÓóì æóÞóÇáõæÇ: áóæú ãõÊúäóÇ Ýöí ÃóÑúÖö ãöÕúÑó ßóÇäó ÎóíúÑðÇ áóäóÇ ãöäú Ãóäú ÊõÛúäóãó äöÓóÇÄõäóÇ æóÃóØúÝóÇáõäóÇ¡ ÝóÞóÇáó íõæÔóÚõ æóßóÇáöÈñ áöáÔøóÚúÈö: Åöäú ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäøóÇ íõÏúÎöáúäóÇ Åöáóì åóÐöåö ÇáúÃóÑúÖö æóáóßöäú áóÇ ÊóÚúÕóæõÇ ÇáÑøóÈøó æóáóÇ ÊóÎóÇÝõæÇ ãöäú ÃóåúáöåóÇ¡ ÝóÇááøóåõ ãóÚóäóÇ. ÝóÃóÈóì ÇáúÞóæúãõ ãöäú ÏõÎõæáö ÇáúÃóÑúÖö æóÛóÖöÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú. æóÞóÇáó áöãõæÓóì: áóÇ íóÏúÎõáõ ÃóÍóÏñ ãóäú Óöäøõåõ ÚöÔúÑõæäó ÓóäóÉð ÝóÕóÇÚöÏðÇ åóÐöåö ÇáúÃóÑúÖó ÅöáøóÇ íõæÔóÚó æóßóÇáöÈðÇ æóßõáøõßõãú ÓóÊõÏúÝóäõæäó Ýöí åóÐóÇ ÇáúÞóÝúÑö¡ æóíóßõæäõ ÃóÈúäóÇÄõßõãú ÑõÚóÇÉð Ýöíåö ÃóÑúÈóÚöíäó ÓäÉ.
[23- 26]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 23 Åöáóì 26]
ÞÇáó ÑóÌõáÇäö ãöäó ÇáøóÐöíäó íóÎÇÝõæäó ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ ÇÏúÎõáõæÇ Úóáóíúåöãõ ÇáúÈÇÈó ÝóÅöÐÇ ÏóÎóáúÊõãõæåõ ÝóÅöäøóßõãú ÛÇáöÈõæäó æóÚóáóì Çááøóåö ÝóÊóæóßøóáõæÇ Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó (23) ÞÇáõæÇ íóÇ ãõæÓì ÅöäøóÇ áóäú äóÏúÎõáóåÇ ÃóÈóÏÇð ãóÇ ÏÇãõæÇ ÝöíåÇ ÝóÇÐúåóÈú ÃóäúÊó æóÑóÈøõßó ÝóÞÇÊöáÇ ÅöäøóÇ åÇåõäÇ ÞÇÚöÏõæäó (24) ÞÇáó ÑóÈøö Åöäøöí áóÇ Ãóãúáößõ ÅöáÇøó äóÝúÓöí æóÃóÎöí ÝóÇÝúÑõÞú ÈóíúäóäÇ æóÈóíúäó ÇáúÞóæúãö ÇáúÝÇÓöÞöíäó (25) ÞÇáó ÝóÅöäøóåÇ ãõÍóÑøóãóÉñ Úóáóíúåöãú ÃóÑúÈóÚöíäó ÓóäóÉð íóÊöíåõæäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóáÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúÝÇÓöÞöíäó (26)
ÝõÕøöáóÊú åóÐöåö ÇáúÌõãóáõ ÇáúÃóÑúÈóÚõ ÌóÑúíðÇ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúãõÍóÇæóÑóÉö ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ ÓóÇáöÝðÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö. æóÇáÑøóÌõáóÇäö åõãóÇ íõæÔóÚõ æóßóÇáöÈñ. æóæõÕöÝó ÇáÑøóÌõáóÇäö ÈöÃóäøóåõãú ãöäó ÇáøóÐöíäó íóÎÇÝõæäó ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÎóæúÝö Ýöí Þóæúáöåö: íóÎÇÝõæäó ÇáúÎóæúÝó ãöäó ÇáúÚóÏõæøö Ýóíóßõæäõ ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇÓúãö ÇáúãóæúÕõæáö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó. ÌóÚóáó ÊóÚúÑöíÝóåõãú ÈöÇáúãóæúÕõæáöíøóÉö áöáÊøóÚúÑöíÖö Èöåöãú ÈöãóÐóãøóÉö ÇáúÎóæúÝö æóÚóÏóãö
ÇáÔøóÌóÇÚóÉö¡ Ýóíóßõæäõ «ãöäú» Ýöí Þóæúáöåö: ãöäó ÇáøóÐöíäó íóÎÇÝõæäó ÇÊøöÕóÇáöíøóÉð æóåöíó ÇáøóÊöí Ýöí äóÍúæö Þóæúáöåöãú:
áóÓúÊõ ãöäúßó æóáóÓúÊó ãöäøöí¡ Ãóíú íóäúÊóÓöÈõæäó Åöáóì ÇáøóÐöíäó íóÎóÇÝõæäó. æóáóíúÓó ÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõãú ãõÊøóÕöÝõæäó ÈöÇáúÎóæúÝö ÈöÞóÑöíäóÉö Ãóäøóåõãú(6/164)
ÍóÑøóÖõæÇ Þóæúãóåõãú Úóáóì ÛóÒúæö ÇáúÚóÏõæøö¡ æóÚóáóíúåö íóßõæäõ Þóæúáõåõ: ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ Ãóäøó Çááøóåó ÃóäúÚóãó ÚóáóíúåöãóÇ ÈöÇáÔøóÌóÇÚóÉö¡ ÝóÍõÐöÝó ãõÊóÚóáøöÞõ ÝöÚúáö «ÃóäúÚóãó» ÇßúÊöÝóÇÁð ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáÓøöíóÇÞö Úóáóíúåö. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÎóæúÝö ÇáúÎóæúÝó ãöäó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ Ãóíú ßóÇäó ÞóæúáåãóÇ áÞæãåÇ «ÇÏúÎõáõæÇ Úóáóíúåöãõ ÇáúÈóÇÈó» äóÇÔöÆðÇ Úóäú ÎóæúÝöåöãóÇ Çááøóåó ÊóÚóÇáóì¡ Ýóíóßõæäõ ÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÃóäøó ÇáøóÐöíäó ÚóÕóæúåõãóÇ áóÇ íóÎóÇÝõæäó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì¡ æóíóßõæäõ Þóæúáõåõ: ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÈóíóÇäöíøðÇ áöÈóíóÇäö ãóäúÔóÃö ÎóæúÝöåöãóÇ Çááøóåó ÊóÚóÇáóì¡ Ãóíö ÇáúÎóæúÝõ ãöäó Çááøóåö äöÚúãóÉñ ãöäúåõ ÚóáóíúåöãóÇ. æóåóÐóÇ íóÞúÊóÖöí Ãóäøó ÇáÔøóÌóÇÚóÉó Ýöí äóÕúÑö ÇáÏøöíäö äöÚúãóÉñ ãöäó Çááøóåö Úóáóì ÕóÇÍöÈöåóÇ.
æóãóÚúäóì ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ ÃóäúÚóãó ÚóáóíúåöãóÇ ÈöÓóáúÈö ÇáúÎóæúÝö ãöäú äõÝõæÓöåöãú æóÈöãóÚúÑöÝóÉö ÇáúÍóÞöíÞóÉö.
æÇáúÈÇÈó íóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó Èöåö ãóÏúÎóáõ ÇáúÃóÑúÖö ÇáúãõÞóÏøóÓóÉö¡ Ãóíö ÇáúãóÓóÇáößõ ÇáøóÊöí íõÓúáóßõ ãöäúåóÇ Åöáóì ÃóÑúÖö ßóäúÚóÇäó¡ æóåõæó ÇáËøóÛúÑõ æóÇáúãóÖöíÞõ ÇáøóÐöí íõÓúáóßõ ãöäúåõ Åöáóì ãóäúÒöáö ÇáúÞóÈöíáóÉö íóßõæäõ Èóíúäó ÌóÈóáóíúäö æóÚúÑóíúäö¡ ÅöÐú áóíúÓó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÇáúãóÃúãõæÑöíäó ÈöÏõÎõæáöåóÇ ãóÏöíäóÉñ Èóáú ÃóÑúÖñ áöÞóæúáöåö: ÇÏúÎõáõæÇ ÇáúÃóÑúÖó ÇáúãõÞóÏøóÓóÉó¡ ÝóÃóÑóÇÏóÇ: ÝóÅöÐóÇ ÇÌúÊóÒúÊõãõ ÇáËøóÛúÑó æóæóØöÆúÊõãú ÃóÑúÖó ÇáúÃóÚúÏóÇÁö ÛóáóÈúÊõãõæåõãú Ýöí ÞöÊóÇáöåöãú Ýöí ÏöíóÇÑöåöãú. æóÞóÏú íõÓóãøóì ÇáËøóÛúÑõ ÇáúÈóÍúÑöíøõ ÈóÇÈðÇ ÃóíúÖðÇ¡ ãöËúáó ÈóÇÈö ÇáúãóäúÏóÈö¡ æóÓóãøóæúÇ ãóæúÖöÚðÇ ÈöÌöåóÉö ÈõÎóÇÑóì ÇáúÈóÇÈó. æóÍóãóáó ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ÇáúÈóÇÈó Úóáóì ÇáúãóÔúåõæÑö ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝö¡ æóåõæó ÈóÇÈõ ÇáúÈóáóÏö ÇáøóÐöí Ýöí ÓõæÑöåö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ÃóÑóÇÏóÇ ÈóÇÈó ÞóÑúíóÊöåöãú¡ Ãóíú áöÃóäøó ÝóÊúÍó ãóÏöíäóÉö ÇáúÃóÑúÖö íõÚóÏøõ ãöáúßðÇ áöÌóãöíÚö Êöáúßó ÇáúÃóÑúÖö. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÞóÑúíóÉó åöíó (ÃóÑöíÍóÇ) Ãóæú (ÞóÇÏöÔõ) ÍóÇÖöÑóÉõ ÇáúÚóãóÇáöÞóÉö íóæúãóÆöÐò¡ æóåöíó ÇáúãóÐúßõæÑóÉõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö. æóÇáúÈóÇÈõ ÈöåóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì åõæó ÏóÝøóÉñ ÚóÙöíãóÉñ ãõÊøóÎóÐóÉñ ãöäú ÃóáúæóÇÍò ÊõæóÕøóáõ ÈöÌõÒúÃóíú ÌöÏóÇÑò Ãóæú ÓõæÑò ÈößóíúÝöíøóÉò ÊóÓúãóÍõ áöÃóäú íóßõæäó Ðóáößó ÇááøóæúÍõ ÓóÇÏøðÇ áöÊöáúßó ÇáúÝõÑúÌóÉö ãóÊóì ÃõÑöíÏó ÓóÏøõåóÇ æóÈöÃóäú ÊõÝúÊóÍó ÚöäúÏó ÅöÑóÇÏóÉö ÝóÊúÍöåóÇ ÝóíõÓóãøóì ÇáÓøóÏøõ Èöåö ÛóáúÞðÇ æóÅöÒóÇáóÉõ ÇáÓøóÏøö ÝóÊúÍðÇ.
æóÈóÚúÏó Ãóäú ÃóãóÑóÇ ÇáúÞóæúãó ÈöÇÊøöÎóÇÐö ÇáúÃóÓúÈóÇÈö æóÇáúæóÓóÇÆöáö ÃóãóÑóÇåõãú ÈöÇáÊøóæóßøõáö Úóáóì Çááøóåö æóÇáöÇÚúÊöãóÇÏö Úóáóì æóÚúÏöåö æóäóÕúÑöåö æóÎóÈóÑö ÑóÓõæáöåö¡ æóáöÐóáößó ÐóíøóáóÇ ÈöÞóæúáöåöãóÇ: Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó¡ áöÃóäøó ÇáÔøóßøó Ýöí ÕöÏúÞö ÇáÑøóÓõæáö ãõÈúØöáñ áöáúÅöíãóÇäö.(6/165)
æóÅöäøóãóÇ ÎóÇØóÈõæÇ ãõæÓóì ÚóÞöÈó ãóæúÚöÙóÉö ÇáÑøóÌõáóíúäö áóåõãú¡ ÑõÌõæÚðÇ Åöáóì ÅöÈóÇíóÊöåöãõ ÇáúÃõæáóì ÇáøóÊöí ÔóÇÝóåõæÇ ÈöåóÇ ãõæÓóì ÅöÐú ÞóÇáõæÇ: Åöäøó ÝöíåÇ ÞóæúãÇð ÌóÈøóÇÑöíäó¡ Ãóæú áöÞöáøóÉö ÇßúÊöÑóÇËöåöãú ÈößóáóÇãö ÇáÑøóÌõáóíúäö æóÃóßøóÏõæÇ ÇáöÇãúÊöäóÇÚó ÇáËøóÇäöíó ãöäó ÇáÏøõÎõæáö ÈóÚúÏó ÇáúãõÍóÇæóÑóÉö ÃóÔóÏøó ÊóæúßöíÏò Ïóáøó Úóáóì ÔöÏøóÊöåö Ýöí ÇáÚÑÈíøÉ ÈöËóáóÇË ãÄßÏÇÊ: (Åäø) ¡ æ (áä) ¡ æóßóáöãóÉõ (ÃóÈóÏðÇ) .
æóãóÚúäóì Þóæúáöåöãú: ÝóÇÐúåóÈú ÃóäúÊó æóÑóÈøõßó ÝóÞÇÊöáÇ Åöäú ßóÇäó ÎöØóÇÈðÇ áöãõæÓóì Ãóäøóåõãú ØóáóÈõæÇ ãöäúåõ ãõÚúÌöÒóÉð ßóãóÇ ÊóÚóæøóÏõæÇ ãöäó ÇáäøóÕúÑö ÝóØóáóÈõæÇ Ãóäú íõåúáößó Çááøóåõ ÇáúÌóÈøóÇÑöíäó ÈöÏóÚúæóÉö ãõæÓóì. æóÞöíáó: ÃóÑóÇÏõæÇ ÈöåóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö ÇáöÇÓúÊöÎúÝóÇÝó ÈöãõæÓóì¡ æóåóÐóÇ ÈöÚöíÏñ¡ áöÃóäøóåõãú ãóÇ ßóÇäõæÇ íóÔõßøõæäó Ýöí ÑöÓóÇáóÊöåö¡ æóáóæú ÃóÑóÇÏõæÇ ÇáöÇÓúÊöÎúÝóÇÝó áóßóÝóÑõæÇ æóáóíúÓó Ýöí ßóáóÇãö ãõæÓóì ÇáúæóÇÞöÚö ÌóæóÇÈðÇ Úóäú ãóÞóÇáóÊöåöãú åóÐöåö ÅöáøóÇ æóÕúÝõåõãú ÈöÇáúÝóÇÓöÞöíäó. æóÇáúÝöÓúÞõ íõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúãóÚúÕöíóÉö ÇáúßóÈöíÑóÉö¡ ÝóÅöäøó ÚöÕúíóÇäó ÃóãúÑö Çááøóåö Ýöí ÇáúÌöåóÇÏö ßóÈöíÑóÉñ¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì ÝóáóÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúÝóÇÓöÞöíäó¡ æóÚóäú ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ãóÓúÚõæÏò ÞóÇáó: ÃóÊóì ÇáúãöÞúÏóÇÏõ Èúäõ ÇáúÃóÓúæóÏö ÇáäøóÈöíÁó æóåõæó íóÏúÚõæ Úóáóì ÇáúãõÔúÑößöíäó íóæúãó ÈóÏúÑò ÝóÞóÇáó: «íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö áóÇ äóÞõæáõ ßóãóÇ ÞóÇáóÊú Èóäõæ ÅöÓúÑóÇÆöíáó» ÝóÇÐúåóÈú ÃóäúÊó æóÑóÈøõßó ÝóÞÇÊöáÇ ÅöäøóÇ åÇåõäÇ ÞÇÚöÏõæäó ÇáúÍóÏöíËó.
ÝóáóÇ ÊóÙõäøóäøó ãöäú Ðóáößó Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ßóÇäóÊú ãóÞúÑõæÁóÉð Èóíúäóåõãú íóæúãó ÈóÏúÑò¡ áöÃóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúãóÇÆöÏóÉö ãöäú ÂÎöÑö ãóÇ äóÒóáó¡ æóÅöäøóãóÇ Êóßóáøóãó ÇáúãöÞúÏóÇÏõ ÈöÎóÈóÑò ßóÇäõæÇ íóÓúãóÚõæäóåõ ãöäú ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝöíãóÇ íõÍóÏøöËõåõãú Èöåö Úóäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ Ëõãøó äóÒóáóÊú Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÈöÐóáößó ÇááøóÝúÙö.
«ÞóÇáó» Ãóíú ãõæÓóì¡ ãõäóÇÌöíðÇ ÑóÈøóåõ Ãóæú ÈöãóÓúãóÚò ãöäúåõãú áöíõæÞöÝóåõãú Úóáóì ÚóÏóãö ÇãúÊöËóÇáöåöãú ÃóãúÑó ÑóÈøöåöãú ÑóÈøö Åöäøöí áóÇ Ãóãúáößõ ÅöáøóÇ äóÝúÓöí æóÃóÎöí¡ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãóÚúäóì áóÇ ÃóÞúÏöÑõ ÅöáøóÇ Úóáóì äóÝúÓöí æóÃóÎöí¡ æóÅöäøóãóÇ áóãú íÚÏø ÇáÑÌáóíúä ÇáøóÐíä ÞóÇáóÇ ÇÏúÎõáõæÇ Úóáóíúåöãõ ÇáúÈÇÈó¡ áöÃóäøóåõ ÎóÔöíó Ãóäú íóÓúÊóåúæöíóåõãóÇ ÞóæúãõåõãóÇ. æóÇáøóÐöí Ýöí ßõÊõÈö ÇáúíóåõæÏö Ãóäøó åóÇÑõæäó ßóÇäó ÞóÏú ÊõæóÝøöíó ÞóÈúáó åóÐöåö ÇáúÍóÇÏöËóÉö.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÑöíÏó ÈöÃóÎöíåö íõæÔóÚó Èúäó äõæäò áöÃóäøóåõ ßóÇäó(6/166)
ãõáóÇÒöãóåõ Ýöí ÔÄæäå¡ æóÓóãøóÇåõ Çááøóåõ ÝóÊóÇåõ Ýöí Þóæúáöåö:
æóÅöÐú ÞÇáó ãõæÓì áöÝóÊÇåõ [ÇáúßóåúÝ: 60] ÇáúÂíóÉó. æóÚóØóÝóåõ åõäóÇ Úóáóì äóÝúÓöåö áöÃóäøóåõ ßóÇäó ãõÍóÑøöÖðÇ áöáúÞóæúãö Úóáóì ÏõÎõæáö ÇáúÞóÑúíóÉö.
æóãóÚúäóì ÝóÇÝúÑõÞú ÈóíúäóäÇ æóÈóíúäó ÇáúÞóæúãö ÇáúÝÇÓöÞöíäó Ãóäú áóÇ ÊõÄóÇÎöÐóäóÇ ÈöÌõÑúãöåöãú¡ áöÃóäøóåõ ÎóÔöíó Ãóäú íõÕöíÈóåõãú ÚóÐóÇÈñ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ Ýóíõåúáößó ÇáúÌóãöíÚó ÝóØóáóÈó ÇáäøóÌóÇÉó¡ æóáóÇ íóÕöÍøõ Ãóäú íõÑöíÏó ÇáúÝóÑúÞó Èóíúäóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö áöÃóäøóåõ ãóÚúáõæãñ Ãóäøó Çááøóåó áóÇ íõÄóÇÎöÐõ ÇáúÈóÑöíÁó ÈöÐóäúÈö ÇáúãõÌúÑöãö¡ æóáöÃóäøó ÈóÑóÇÁóÉó ãõæÓóì æóÃóÎöíåö ãöäó ÇáÑøöÖóÇ ÈöãóÇ ÝóÚóáóåõ Þóæúãõåõãú ÃóãúÑñ íóÚúáóãõåõ Çááøóåõ¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó ÈöÇáúÝóÑúÞö Èóíúäóåõãõ ÇáúÍõßúãõ Èóíúäóåõãú æóÅöíÞóÇÝõ ÇáÖøóÇáøöíäó Úáì ÛáØåã.
æóÞóæáå Çááøóåö ÊóÚóÇáóì áóåõ: ÝóÅöäøóåÇ ãõÍóÑøóãóÉñ Úóáóíúåöãú ÃóÑúÈóÚöíäó ÓóäóÉð ÅöáóÎú ÌóæóÇÈñ Úóäú Þóæúáö ãõæÓóì ÝóÇÝúÑõÞú ÈóíúäóäÇ æóÈóíúäó ÇáúÞóæúãö ÇáúÝÇÓöÞöíäó¡ æóåõæó ÌóæóÇÈñ ÌóÇãöÚñ áöÌóãöíÚö ãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ ßóáóÇãõ ãõæÓóì¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÃóÚúáóãó ãõæÓóì ÈöÇáúÚöÞóÇÈö ÇáøóÐöí íõÕöíÈõ Èöåö ÇáøóÐöíäó ÚóÕóæúÇ ÃóãúÑóåõ¡ ÝóÓóßøóäó åóÇÌöÓó ÎóæúÝöåö Ãóäú íõÕöíÈóåõãú ÚóÐóÇÈñ íóÚõãøõ ÇáúÌóãöíÚó¡ æóÍóÕóáó ÇáúÚöÞóÇÈõ áóåõãú Úóáóì ÇáúÚöÕúíóÇäö ÇäúÊöÕóÇÑðÇ áöãõæÓóì. ÝóÅöäú
ÞõáúÊó: åóÐóÇ ÇáúÚöÞóÇÈõ ÞóÏú äóÇáó ãõæÓóì ãöäúåõ ãóÇ äóÇáó Þóæúãóåõ¡ ÝóÅöäøóåõ ÈóÞöíó ãóÚóåõãú Ýöí ÇáÊøöíåö ÍóÊøóì ÊõæõÝøöíó.
ÞõáúÊõ: ßóÇäó Ðóáößó åóíøöäðÇ Úóáóì ãõæÓóì áöÃóäøó ÈóÞóÇÁóåõ ãóÚóåõãú áöÅöÑúÔóÇÏöåöãú æóÕóáóÇÍöåöãú æóåõæó ÎöÕøöíÕóÉõ ÑöÓóÇáóÊöåö¡ ÝóÇáÊøóÚóÈõ Ýöí Ðóáößó íóÒöíÏõåõ ÑóÝúÚó ÏóÑóÌóÉò¡ ÃóãøóÇ åõãú ÝóßóÇäõæÇ Ýöí ãóÔóÞøóÉò.
íóÊöíåõæäó íóÖöáøõæäó¡ æóãóÕúÏóÑõåõ ÇáÊøóíúåõ- ÈöÝóÊúÍö ÇáÊøóÇÁö æóÓõßõæäö ÇáúíóÇÁö- æóÇáÊøöíåõ- ÈößóÓúÑö ÇáÊøóÇÁö æóÓõßõæäö ÇáÊøóÍúÊöíøóÉö-. æóÓõãøöíóÊö ÇáúãóÝóÇÒóÉõ ÊóíúåóÇÁó æóÓõãøöíóÊú ÊöíåðÇ. æóÞóÏú ÈóÞöíó Èóäõæ ÅöÓúÑóÇÆöíáó ãõÞöíãöíäó Ýöí ÌöåóÇÊò ÖóíøöÞóÉò æóíóÓöíÑõæäó ÇáúåõæóíúäóÇ Úóáóì ØóÑöíÞò ÛóíúÑö ãõäúÊóÙöãò ÍóÊøóì ÈóáóÛõæÇ ÌóÈóáó (äöíÈõæ) Úóáóì ãóÞúÑõÈóÉò ãöäú äóåúÑö (ÇáúÃõÑúÏõäøö) ¡ ÝóåõäóÇáößó ÊõæõÝøöíó ãõæÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- æóåõäóÇáößó ÏõÝöäó. æóáóÇ íõÚúÑóÝõ ãóæúÖöÚõ ÞóÈúÑöåö ßóãóÇ Ýöí äóÕøö ßöÊóÇÈö ÇáúíóåõæÏö. æóãóÇ ÏóÎóáõæÇ ÇáúÃóÑúÖó ÇáúãõÞóÏøóÓóÉó ÍóÊøóì ÚóÈóÑõæÇ ÇáúÃõÑúÏõäøó ÈöÞöíóÇÏóÉö íõæÔóÚó Èúäö äõæäò ÎóáöíÝóÉö ãõæÓóì. æóÞóÏö ÇÓúÊóËúäóÇåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì åõæó æóßóÇáöÈó Èúäó íóÝúäóÉó¡ áöÃóäøóåõãóÇ áóãú íóÞõæáóÇ: áóäú äóÏúÎõáóåóÇ. æóÃóãøóÇ ÈóÞöíøóÉõ ÇáÑøõæøóÇÏö ÇáøóÐöíäó ÃóÑúÓóáóåõãú ãõæÓóì áöÇÎúÊöÈóÇÑö ÇáúÃóÑúÖö ÝóæóÇÝóÞõæÇ Þóæúãóåõãú Ýöí ÇáöÇãúÊöäóÇÚö ãöäú ÏõÎõæáöåóÇ.(6/167)
æóÇÊúáõ Úóáóíúåöãú äóÈóÃó ÇÈúäóíú ÂÏóãó ÈöÇáúÍóÞøö ÅöÐú ÞóÑøóÈóÇ ÞõÑúÈóÇäðÇ ÝóÊõÞõÈøöáó ãöäú ÃóÍóÏöåöãóÇ æóáóãú íõÊóÞóÈøóáú ãöäó ÇáúÂÎóÑö ÞóÇáó áóÃóÞúÊõáóäøóßó ÞóÇáó ÅöäøóãóÇ íóÊóÞóÈøóáõ Çááøóåõ ãöäó ÇáúãõÊøóÞöíäó (27) áóÆöäú ÈóÓóØúÊó Åöáóíøó íóÏóßó áöÊóÞúÊõáóäöí ãóÇ ÃóäóÇ ÈöÈóÇÓöØò íóÏöíó Åöáóíúßó áöÃóÞúÊõáóßó Åöäøöí ÃóÎóÇÝõ Çááøóåó ÑóÈøó ÇáúÚóÇáóãöíäó (28) Åöäøöí ÃõÑöíÏõ Ãóäú ÊóÈõæÁó ÈöÅöËúãöí æóÅöËúãößó ÝóÊóßõæäó ãöäú ÃóÕúÍóÇÈö ÇáäøóÇÑö æóÐóáößó ÌóÒóÇÁõ ÇáÙøóÇáöãöíäó (29) ÝóØóæøóÚóÊú áóåõ äóÝúÓõåõ ÞóÊúáó ÃóÎöíåö ÝóÞóÊóáóåõ ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáúÎóÇÓöÑöíäó (30)
æóÞóæúáõåõ: ÝóáÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúÝÇÓöÞöíäó ÊóÝúÑöíÚñ Úóáóì ÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÈöåóÐóÇ ÇáúÚöÞóÇÈö¡ áöÃóäøóåõ Úóáöãó Ãóäøó ãõæÓóì íõÍúÒöäõåõ Ðóáößó¡ ÝóäóåóÇåõ Úóäö ÇáúÍõÒúäö áöÃóäøóåõãú áóÇ íóÓúÊóÃúåöáõæäó ÇáúÍõÒúäó áöÃóÌúáöåöãú áöÝöÓúÞöåöãú.
æóÇáúÃóÓóì: ÇáúÍõÒúäõ¡ íõÞóÇáõ ÃóÓöíó ßóÝóÑöÍó ÅöÐÇ ÍÒä.
[27- 30]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 27 Åöáóì 30]
æóÇÊúáõ Úóáóíúåöãú äóÈóÃó ÇÈúäóíú ÂÏóãó ÈöÇáúÍóÞøö ÅöÐú ÞóÑøóÈÇ ÞõÑúÈÇäÇð ÝóÊõÞõÈøöáó ãöäú ÃóÍóÏöåöãÇ æóáóãú íõÊóÞóÈøóáú ãöäó ÇáúÂÎóÑö ÞÇáó áóÃóÞúÊõáóäøóßó ÞÇáó ÅöäøóãÇ íóÊóÞóÈøóáõ Çááøóåõ ãöäó ÇáúãõÊøóÞöíäó (27) áóÆöäú ÈóÓóØúÊó Åöáóíøó íóÏóßó áöÊóÞúÊõáóäöí ãóÇ ÃóäóÇ ÈöÈÇÓöØò íóÏöíó Åöáóíúßó áöÃóÞúÊõáóßó Åöäøöí ÃóÎÇÝõ Çááøóåó ÑóÈøó ÇáúÚÇáóãöíäó (28) Åöäøöí ÃõÑöíÏõ Ãóäú ÊóÈõæÁó ÈöÅöËúãöí æóÅöËúãößó ÝóÊóßõæäó ãöäú ÃóÕúÍÇÈö ÇáäøóÇÑö æóÐáößó ÌóÒÇÁõ ÇáÙøóÇáöãöíäó (29) ÝóØóæøóÚóÊú áóåõ äóÝúÓõåõ ÞóÊúáó ÃóÎöíåö ÝóÞóÊóáóåõ ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáúÎÇÓöÑöíäó (30)
ÚóØóÝó äóÈóÃð Úóáóì äóÈóÅò áöíóßõæäó ãõÞóÏøöãóÉð áöáÊøóÍúÐöíÑö ãöäú ÞóÊúáö ÇáäøóÝúÓö æóÇáúÍöÑóÇÈóÉö æóÇáÓøóÑöÞóÉö¡ æóíõÊúÈóÚõ ÈöÊóÍúÑöíãö ÇáúÎóãúÑö æóÃóÍúßóÇãö ÇáúæóÕöíøóÉö æóÛóíúÑöåóÇ¡ æóáöíóÍúÓõäó ÇáÊøóÎóáøõÕõ ãöãøóÇ ÇÓúÊõØúÑöÏó ãöäó ÇáúÃóäúÈóÇÁö æóÇáúÞóÕóÕö ÇáøóÊöí åöíó ãóæóÇÞöÚõ ÚöÈúÑóÉò æóÊõäúÙóãõ ßõáøõåóÇ Ýöí ÌóÑóÇÆöÑö ÇáúÛõÑõæÑö. æóÇáúãõäóÇÓóÈóÉõ ÈóíúäóåóÇ æóÈóíúäó ÇáúÞöÕøóÉö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ ãõäóÇÓóÈóÉõ ÊóãóÇËõáò æóãõäóÇÓóÈóÉõ ÊóÖóÇÏøò. ÝóÃóãøóÇ ÇáÊøóãóÇËõáõ ÝóÅöäøó Ýöí ßöáúÊóíúåöãóÇ ÚóÏóãó ÇáÑøöÖóÇ ÈöãóÇ Íóßóãó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì:
ÝóÅöäøó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÚóÕóæúÇ ÃóãúÑó ÑóÓõæáöåöãú ÅöíøóÇåõãú ÈöÇáÏøõÎõæáö Åöáóì ÇáúÃóÑúÖö ÇáúãõÞóÏøóÓóÉö¡ æóÃóÍóÏõ ÇÈúäóíú ÂÏóãó ÚóÕóì Íõßúãó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÚóÏóãö ÞóÈõæáö ÞõÑúÈóÇäöåö áöÃóäøóåõ áóãú íóßõäú ãöäó ÇáúãõÊøóÞöíäó. æóÝöí ßöáúÊóíúåöãóÇ ÌõÑúÃóÉñ Úóáóì Çááøóåö ÈóÚúÏó ÇáúãóÚúÕöíóÉö ÝóÈóäõæ ÅöÓúÑóÇÆöíá ÞóÇáõæÇ: ÝóÇÐúåóÈú ÃóäúÊó æóÑóÈøõßó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 24] ¡ æóÇÈúäõ ÂÏóãó ÞóÇáó:
áóÃóÞúÊõáóäøó ÇáøóÐöí ÊóÞóÈøóáó Çááøóåõ ãöäúåõ. æóÃóãøóÇ ÇáÊøóÖóÇÏøõ ÝóÅöäøó Ýöí ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÅöÞúÏóÇãðÇ ãóÐúãõæãðÇ ãöäö ÇÈúäö ÂÏóãó¡ æóÅöÍúÌóÇãðÇ ãóÐúãõæãðÇ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ æóÅöäøó Ýöí ÅöÍúÏóÇåõãóÇ ÇÊøöÝóÇÞó ÃóÎóæóíúäö åõãóÇ ãõæÓóì æóÃóÎõæåõ Úóáóì ÇãúÊöËóÇáö ÃóãúÑö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÝöí ÇáúÃõÎúÑóì ÇÎúÊöáóÇÝõ ÃóÎóæóíúäö ÈöÇáÕøóáóÇÍö æóÇáúÝóÓóÇÏö.
æóãóÚúäóì ÇÈúäóíú ÂÏóãó åõäóÇ æóáóÏóÇåõ. æóÃóãøóÇ ÇÈúäõ ÂÏóãó ãõÝúÑóÏðÇ ÝóÞóÏú íõÑóÇÏõ Èöåö æóÇÍöÏñ ãöäó ÇáúÈóÔóÑö(6/168)
äóÍúæó:
«íóÇ Èä ÂÏóãó Åöäøóßó ãóÇ ÏóÚóæúÊóäöí æóÑóÌóæúÊóäöí ÛóÝóÑúÊõ áóßó» ¡ Ãóæú ãóÌúãõæÚðÇ äóÍúæó íóÇ Èóäöí ÂÏóãó ÎõÐõæÇ ÒöíäóÊóßõãú [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 31] .
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: ÈöÇáúÍóÞøö áöáúãõáóÇÈóÓóÉö ãõÊóÚóáøöÞðÇ Èö ÇÊúáõ. æóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáúÍóÞøö åõäóÇ ÇáÕøöÏúÞõ ãöäú ÍóÞøó ÇáÔøóíúÁõ ÅöÐóÇ ËóÈóÊó¡ æóÇáÕøöÏúÞõ åõæó ÇáËøóÇÈöÊõ¡ æóÇáúßóÐöÈõ áóÇ ËõÈõæÊó áóåõ Ýöí ÇáúæóÇÞöÚö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó:
äóÍúäõ äóÞõÕøõ Úóáóíúßó äóÈóÃóåõãú ÈöÇáúÍóÞøö [ÇáúßóåúÝ: 13] . æóíóÕöÍøõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÍóÞøõ ÖöÏøó ÇáúÈóÇØöáö æóåõæó ÇáúÌöÏøõ ÛóíúÑõ ÇáúåóÒúáö¡ Ãóíö ÇÊúáõ åóÐóÇ ÇáäøóÈóÃó ãõÊóáóÈøöÓðÇ ÈöÇáúÍóÞøö¡ Ãóíú ÈöÇáúÛóÑóÖö ÇáÕøóÍöíÍö áóÇ áöãõÌóÑøóÏö ÇáÊøóÝóßøõåö æóÇááøóåúæö. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ ÈöÇáúÍóÞøö ãõÔöíÑðÇ Åöáóì ãóÇ ÎÝø ÈöÇáúÞöÕøóÉö ãöäú ÒöíóÇÏóÇÊò ÒóÇÏóåóÇ Ãóåúáõ ÇáúÞóÕóÕö ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Ýöí ÃóÓúÈóÇÈö ÞóÊúáö ÃóÍóÏö ÇáúÃóÎóæóíúäö ÃóÎóÇåõ.
æÅöÐú ÙóÑúÝõ ÒóãóÇäò áö äóÈóÃó¡ Ãóíú ÎóÈóÑöåöãóÇ ÇáúÍóÇÕöáö æóÞúÊó ÊóÞúÑöíÈöåöãóÇ ÞõÑúÈóÇäðÇ¡ ÝóíóäúÊóÕöÈõ (ÅöÐú) Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáö Ýöíåö.
æóÝöÚúáõ ÞóÑøóÈÇ åõäóÇ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáúÞõÑúÈóÇäö ÇáøóÐöí ÕóÇÑó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáöÇÓúãö ÇáúÌóÇãöÏö¡ æóÃóÕúáõåõ ãóÕúÏóÑñ ßóÇáÔøõßúÑóÇäö æóÇáúÛõÝúÑóÇäö æóÇáúßõÝúÑóÇäö¡ íõÓóãøóì Èöåö ãóÇ íóÊóÞóÑøóÈõ Èöåö ÇáúãóÑúÁõ Åöáóì ÑóÈøöåö ãöäú ÕóÏóÞóÉò Ãóæú äõÓõßò Ãóæú ÕóáóÇÉò¡ ÝÇÔÊÞø ãä ÇáúÞõÑúÂä ÞóÑøóÈó¡ ßóãóÇ ÇÔúÊõÞøó ãöäó ÇáäøõÓõßö äóÓóßó¡ æóãöäó ÇáúÃõÖúÍöíøóÉö ÖóÍøóì¡ æóãöäó ÇáúÚóÞöíÞóÉö ÚóÞøó. æóáóíúÓó ÞóÑøóÈÇ åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÃóÏúäóíóÇ ÅöÐú áóÇ ãóÚúäóì áöÐóáößó åõäóÇ.
æóÝöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö åõãóÇ (ÞóÇíöíäõ) - æóÇáúÚóÑóÈõ íõÓóãøõæäóåõ ÞóÇÈöíáó- æóÃóÎõæåõ (åóÇÈöíáõ) . æóßóÇäó ÞóÇÈöíáõ ÝóáøóÇÍðÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ æóßóÇäó åóÇÈöíáõ ÑóÇÚöíðÇ áöáúÛóäóãö¡ ÝóÞóÑøóÈó ÞóÇÈöíáõ ãöäú ËöãóÇÑö ÍóÑúËöåö ÞõÑúÈóÇäðÇ æóÞóÑøóÈó åóÇÈöíáõ ãöäú ÃóÈúßóÇÑö Ûóäóãöåö ÞõÑúÈóÇäðÇ. æóáóÇ äóÏúÑöí åóáú ßóÇäó ÇáúÞõÑúÈóÇäõ ÚöäúÏóåõãú íõÚúØóì áöáúÝõÞóÑóÇÁö æóäóÍúæöåöãú Ãóæú ßóÇäó íõÊúÑóßõ áöáäøóÇÓö ÚóÇãøóÉð. ÝóÊóÞóÈøóáó Çááøóåõ ÞõÑúÈóÇäó åóÇÈöíáó æóáóãú íóÊóÞóÈøóáú ÞõÑúÈóÇäó ÞóÇÈöíáó. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÞóÈõæáó ÞõÑúÈóÇäö ÃóÍóÏöåöãóÇ Ïõæäó ÇáúÂÎóÑö ÍóÕóáó ÈöæóÍúíò ãöäó Çááøóå áöÂÏóãó. æóÅöäøóãóÇ áóãú íóÊóÞóÈøóáö Çááøóåõ ÞõÑúÈóÇäó ÞóÇÈöíáó áöÃóäøóåõ áóãú íóßõäú ÑóÌõáðÇ ÕóÇáöÍðÇ Èóáú ßóÇäóÊú áóåõ ÎóØóÇíóÇ. æóÞöíáó: ßóÇäó ßóÇÝöÑðÇ¡ æóåóÐóÇ íõäóÇÝöí ßóæúäóåõ íõÞóÑøöÈõ ÞõÑúÈóÇäðÇ.
æóÃõÝúÑöÏó ÇáúÞõÑúÈóÇäõ Ýöí ÇáúÂíóÉö áöÅöÑóÇÏóÉö ÇáúÌöäúÓö¡ æóÅöäøóãóÇ ÞóÑøóÈó ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ(6/169)
ÞõÑúÈóÇäðÇ æóáóíúÓó åõæó
ÞõÑúÈóÇäðÇ ãõÔúÊóÑóßðÇ. æóáóãú íõÓóãøö Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÇáúãõÊóÞóÈøóáó ãöäúåõ æóÇáøóÐöí áóãú íõÊóÞóÈøóáú ãöäúåõ ÅöÐú áóÇ ÌóÏúæóì áöÐóáößó Ýöí ãóæúÞöÚö ÇáúÚöÈúÑóÉö. æóÅöäøóãóÇ Íóãóáóåõ Úóáóì ÞóÊúáö ÃóÎöíåö ÍóÓóÏõåõ Úóáóì ãóÒöíøóÉö ÇáúÞóÈõæáö. æóÇáúÍóÓóÏõ Ãóæøóáõ ÌóÑöíãóÉò ÙóåóÑóÊú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö.
æóÞóæúáõåõ Ýöí ÇáúÌóæóÇÈö ÅöäøóãÇ íóÊóÞóÈøóáõ Çááøóåõ ãöäó ÇáúãõÊøóÞöíäó ãóæúÚöÙóÉñ æóÊóÚúÑöíÖñ æóÊóäóÕøõáñ ãöãøóÇ íõæÌöÈõ ÞóÊúáóåõ. íóÞõæáõ: ÇáúÞóÈõæáõ ÝöÚúáõ Çááøóåö áóÇ ÝöÚúáõ ÛóíúÑöåö¡ æóåõæó íóÊóÞóÈøóáõ ãöäó ÇáúãõÊøóÞöí áóÇ ãöäú ÛóíúÑöåö. íõÚóÑøöÖõ Èöåö Ãóäøóåõ áóíúÓó ÈöÊóÞöíøò¡ æóáöÐóáößó áóãú íóÊóÞóÈøóáö Çááøóåõ ãöäúåõ. æóÂíóÉõ Ðóáößó Ãóäøóåõ íõÖúãöÑõ ÞóÊúáó ÇáäøóÝúÓö. æóáöÐóÇ ÝóáóÇ ÐóäúÈó¡ áöãóäú ÊóÞóÈøóáó Çááøóåõ ÞõÑúÈóÇäóåõ¡ íóÓúÊóæúÌöÈõ ÇáúÞóÊúáó. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó Þóæúáõ ÇÈúäö ÂÏóãó ÍóÕúÑó ÇáúÞóÈõæáö Ýöí ÃóÚúãóÇáö ÇáúãõÊøóÞöíäó. ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáúãõÊøóÞöíäó ãóÚúäóÇåõ ÇáúãóÚúÑõæÝó ÔóÑúÚðÇ ÇáúãóÍúßöíøó ÈöáóÝúÙöåö ÇáÏøóÇáøö Úóáóíúåö ãõÑóÇÏõ ÇÈúäö ÂÏóãó ßóÇäó ãõÝóÇÏõ ÇáúÍóÕúÑö Ãóäøó Úóãóáó ÛóíúÑö ÇáúãõÊøóÞöí áóÇ íõÞúÈóáõ ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó åóÐóÇ ßóÇäó ÔóÑöíÚóÊóåõãú¡ Ëõãøó äõÓöÎó Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈöÞóÈõæáö ÇáúÍóÓóäóÇÊö ãöäó ÇáúãõÄúãöäö æóÅöäú áóãú íóßõäú ãõÊøóÞöíðÇ Ýöí ÓóÇÆöÑö ÃóÍúæóÇáöåö æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íõÑóÇÏó ÈöÇáúãõÊøóÞöíäó ÇáúãõÎúáöÕõæäó Ýöí ÇáúÚóãóáö¡ Ýóíóßõæäõ ÚóÏóãõ ÇáúÞóÈõæáö ÃóãóÇÑóÉð Úóáóì ÚóÏóãö ÇáúÅöÎúáóÇÕö¡ æóÝöíåö ÅöÎúÑóÇÌõ áóÝúÙö ÇáÊøóÞúæóì Úóäö ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝö æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íõÑöíÏó ÈöÇáÊøóÞóÈøõáö ÊóÞóÈøõáðÇ ÎóÇÕøðÇ¡ æóåõæó ÇáÊøóÞóÈøõáõ ÇáÊøóÇãøõ ÇáÏøóÇáøõ Úóáóíúåö ÇÍúÊöÑóÇÞõ ÇáúÞõÑúÈóÇäö¡ Ýóíóßõæäõ Úóáóì ÍóÏøö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: åõÏìð áöáúãõÊøóÞöíäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 2] ¡ Ãóíú åõÏðì ßóÇãöáðÇ áóåõãú¡ æóÞóæúáõåõ: æóÇáúÂÎöÑóÉõ ÚöäúÏó ÑóÈøößó áöáúãõÊøóÞöíäó [ÇáÒÎÑÝ: 35] ¡ Ãóíö ÇáúÂÎöÑóÉõ ÇáúßóÇãöáóÉõ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íõÑöíÏó ÊóÞóÈøõáó ÇáúÞóÑóÇÈöíäö ÎóÇÕøóÉð æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íõÑóÇÏó ÇáúãõÊøóÞöíäó ÈöÇáúÞõÑúÈóÇäö¡ Ãóíö ÇáúãõÑöíÏöíäó Èöåö ÊóÞúæóì Çááøóåö¡ æóÃóäøó ÃóÎóÇåõ ÃóÑóÇÏó ÈöÞõÑúÈóÇäöåö ÈöÃóäøóåõ ÇáúãõÈóÇåóÇÉõ. æóãóÚúäóì åóÐóÇ ÇáúÍóÕúÑö Ãóäøó Çááøóåó áóÇ íóÊóÞóÈøóáõ ãöäú ÛóíúÑö ÇáúãõÊøóÞöíäó æóßóÇäó Ðóáößó ÔóÑúÚó ÒóãóÇäöåöãú.
æóÞóæúáõåõ: áóÆöäú ÈóÓóØúÊó Åöáóíøó íóÏóßó áöÊóÞúÊõáóäöí ÅöáóÎú ãóæúÚöÙóÉñ áöÃóÎöíåö áöíõÐóßøöÑóåõ ÎóØóÑó åóÐóÇ ÇáúÌõÑúãö ÇáøóÐöí ÃóÞúÏóãó Úóáóíúåö. æóÝöíåö ÅöÔúÚóÇÑñ ÈöÃóäøóåõ íóÓúÊóØöíÚõ ÏöÝóÇÚóåõ æóáóßöäøóåõ ãóäóÚóåõ ãöäúåõ ÎóæúÝõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó åóÐóÇ ÇÌúÊöåóÇÏñ ãöäú åóÇÈöíáó Ýöí ÇÓúÊöÚúÙóÇãö ÌõÑúãö ÞóÊúáö ÇáäøóÝúÓö¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáúÞóÊúáõ ÏöÝóÇÚðÇ. æóÞóÏú Úóáöãó ÇáúÃóÎóæóÇäö ãóÇ åõæó ÇáúÞóÊúáõ ÈöãóÇ íóÚúÑöÝóÇäöåö ãöäú ÐóÈúÍö(6/170)
ÇáúÍóíóæóÇäö æóÇáÕøóíúÏö¡ ÝóßóÇäó ÇáúÞóÊúáõ ãóÚúÑõæÝðÇ áóåõãóÇ¡ æóáöåóÐóÇ ÚóÒóãó Úóáóíúåö ÞóÇÈöíáõ¡ ÝóÑóÃóì åóÇÈöíáõ áöáäøõÝõæÓö ÍõÑúãóÉð æóáóæú ßóÇäóÊú ÙóÇáöãóÉð¡ æóÑóÃóì Ýöí ÇáöÇÓúÊöÓúáóÇãö áöØóÇáöÈö ÞóÊúáöåö ÅöÈúÞóÇÁð Úóáóì ÍöÝúÙö ÇáäøõÝõæÓö áöÅößúãóÇáö ãõÑóÇÏö Çááøóåö ãöäú ÊóÚúãöíÑö ÇáúÃóÑúÖö. æóíõãúßöäõ Ãóäú íóßõæäóÇ ÊóáóÞøóíóÇ ãöäú ÃóÈöíåöãóÇ ÇáúæöÕóÇíóÉó ÈöÍöÝúÙö ÇáäøõÝõæÓö ÕóÛöíÑöåóÇ æóßóÈöíÑöåóÇ æóáóæú ßóÇäó Ýöí æóÞúÊö ÇáÏøöÝóÇÚö¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó: Åöäøöí ÃóÎÇÝõ Çááøóåó ÑóÈøó ÇáúÚÇáóãöíäó. ÝóÞóæúáõåõ: Åöäøöí ÃóÎÇÝõ Çááøóåó íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáÏøöÝóÇÚó ÈöãóÇ íõÝúÖöí Åöáóì ÇáúÞóÊúáö ßóÇäó ãõÍóÑøóãðÇ æóÃóäøó åóÐóÇ ÔóÑöíÚóÉñ ãóäúÓõæÎóÉñ áöÃóäøó ÇáÔøóÑóÇÆöÚó ÊõÈöíÍõ áöáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåö Ãóäú íõÏóÇÝöÚó Úóäú äóÝúÓöåö æóáóæú ÈöÞóÊúáö ÇáúãõÚúÊóÏöí¡ æóáóßöäøóåõ áóÇ íóÊóÌóÇæóÒõ ÇáúÍóÏøó ÇáøóÐöí íóÍúÕõáõ Èöåö ÇáÏøöÝóÇÚõ. æóÃóãøóÇ
ÍóÏöíËõ «ÅöÐóÇ ÇáúÊóÞóì ÇáúãõÓúáöãóÇäö ÈöÓóíúÝóíúåöãóÇ ÝóÇáúÞóÇÊöáõ æóÇáúãóÞúÊõæáõ Ýöí ÇáäøóÇÑö»
ÝóÐóáößó Ýöí ÇáúÞöÊóÇáö Úóáóì Çáúãõáúßö æóÞóÕúÏö ÇáÊøóÛóÇáõÈö ÇáøóÐöí íóäúßóÝøõ Ýöíåö ÇáúãõÚúÊóÏöí ÈöÊóÓúáöíãö ÇáúÂÎóÑö áóåõ ÝóÃóãóÑó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÃóÕúáóÍó ÇáúÝóÑöíÞóíúäö ÈöÇáÊøóÓúáöíãö áöáúÂÎóÑö æóÍóãúáö ÇáÊøóÈöÚóÉö Úóáóíúåö ÊóÌóäøõÈðÇ áöáúÝöÊúäóÉö¡ æóåõæó ÇáúãóæúÞöÝõ ÇáøóÐöí æóÞóÝóåõ ÚõËúãóÇäõ- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ- ÑóÌóÇÁó ÇáÕøóáóÇÍö.
æóãóÚúäóì ÃõÑöíÏõ: ÃõÑöíÏõ ãöäú ÅöãúÓóÇßöí Úóäö ÇáÏøöÝóÇÚö. æóÃõØúáöÞóÊö ÇáúÅöÑóÇÏóÉõ Úóáóì ÇáúÚóÒúãö ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÞÇáó Åöäøöí ÃõÑöíÏõ Ãóäú ÃõäúßöÍóßó ÅöÍúÏóì ÇÈúäóÊóíøó åÇÊóíúäö [ÇáúÞóÕóÕ: 27] ¡ æóÞóæúáöåö: íõÑöíÏõ Çááøóåõ Èößõãõ ÇáúíõÓúÑó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 185] . ÝóÇáúÌõãúáóÉõ ÊóÚúáöíáñ áöáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ¡ æóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú æóÇÝúÊõÊöÍóÊú Èö (Åöäøó) ÇáúãõÔúÚöÑóÉö ÈöÇáÊøóÚúáöíáö ÈöãóÚúäóì ÝóÇÁö ÇáÊøóÝúÑöíÚö.
æÊóÈõæÁó ÊóÑúÌöÚõ¡ æóåõæó ÑõÌõæÚñ ãóÌóÇÒöíøñ¡ Ãóíú ÊóßúÊóÓöÈõ Ðóáößó ãöäú ÝöÚúáößó¡ ÝóßóÃóäøóåõ ÎóÑóÌó íóÓúÚóì áöäóÝúÓöåö ÝóÈóÇÁó ÈöÅöËúãóíúäö. æóÇáúÃóÙúåóÑõ Ýöí ãóÚúäóì Þóæúáöåö ÈöÅöËúãöí ãóÇ áóåõ ãöäó ÇáúÂËóÇãö ÇáúÝóÇÑöØóÉö Ýöí ÚõãúÑöåö¡ Ãóíú ÃóÑúÌõæ Ãóäú íõÛúÝóÑó áöí æóÊõÍúãóáó ÐõäõæÈöí Úóáóíúßó.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö: «íõÄúÊóì ÈöÇáÙøóÇáöãö æóÇáúãóÙúáõæãö íóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö ÝóíõÄúÎóÐõ ãöäú ÍóÓóäóÇÊö ÇáÙøóÇáöãö ÝóíõÒóÇÏõ Ýöí ÍóÓóäóÇÊö ÇáúãóÙúáõæãö ÍóÊøóì íóäúÊóÕöÝó ÝóÅöäú áóãú íóßõäú áóåõ ÍóÓóäóÇÊñ ÃõÎöÐó ãöäú ÓóíøöÆóÇÊö ÇáúãóÙúáõæãö ÝóÊõØúÑóÍõ Úóáóíúåö» . ÑóæóÇåõ ãõÓúáöãñ
. ÝóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú ÞóÇáó åóÐóÇ Úóäú Úöáúãò ãöäú æóÍúíò ÝóÞóÏú ßóÇäó ãöËúáó ãóÇ ÔõÑöÚó Ýöí(6/171)
ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú ÞóÇáóåõ Úóäö ÇÌúÊöåóÇÏò ÝóÞóÏú ÃóÕóÇÈó Ýöí ÇÌúÊöåóÇÏöåö æóÅöáúåóÇãöåö æóäóØóÞó Úóäú ãöËúáö äõÈõæÁóÉò.
æóãóÕúÏóÑõ Ãóäú ÊóÈõæÁó åõæó ãóÝúÚõæáõ ÃõÑöíÏõ¡ Ãóíú ÃõÑöíÏõ ãöäó ÇáúÅöãúÓóÇßö Úóäú Ãóäú ÃóÞúÊõáóßó Åöäú ÃóÞúÏóãúÊó Úóáóì ÞóÊúáöí ÃõÑöíÏõ Ãóäú íóÞóÚó ÅËãí Úóáóíúß¡ ÝÅËã ãõÑóÇÏñ Èöåö ÇáúÌöäúÓõ¡ Ãóíú ãóÇ ÚóÓóì Ãóäú íóßõæäó áóåõ ãöäú ÅöËúãò. æóÞóÏú ÃóÑóÇÏó ÈöåóÐóÇ ãóæúÚöÙóÉó ÃóÎöíåö¡ æóáöÐóáößó ÚóØóÝó Úóáóíúåö Þóæúáóåõ: æóÅöËúãößó ÊóÐúßöíÑðÇ áóåõ ÈöÝóÙóÇÚóÉö ÚóÇÞöÈóÉö ÝöÚúáóÊöåö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áöíóÍúãöáõæÇ ÃóæúÒÇÑóåõãú ßÇãöáóÉð íóæúãó ÇáúÞöíÇãóÉö æóãöäú ÃóæúÒÇÑö ÇáøóÐöíäó íõÖöáøõæäóåõãú ÈöÛóíúÑö Úöáúãò [ÇáäøóÍúá: 25] . ÝóÚóØúÝõ Þóæúáöåö: æóÅöËúãößó ÅöÏúãóÇÌñ ÈöÐößúÑö ãóÇ íóÍúÕõáõ Ýöí äóÝúÓö ÇáúÃóãúÑö æóáóíúÓó åõæó ãöãøóÇ íõÑöíÏõåõ. æóßóÐóáößó Þóæúáõåõ: ÝóÊóßõæäó ãöäú ÃóÕúÍÇÈö ÇáäøóÇÑö ÊóÐúßöíÑðÇ áöÃóÎöíåö ÈöãóÇ ÚóÓóì Ãóäú íóßõÝøóåõ Úóäö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö. æóãóÚúäóì ãöäú ÃóÕúÍÇÈö ÇáäøóÇÑö Ãóíú ãöãøóäú íóØõæáõ ÚóÐóÇÈõåõ Ýöí ÇáäøóÇÑö¡ áöÃóäøó ÃóÕúÍóÇÈó ÇáäøóÇÑö åõãú ãõáóÇÒöãõæåóÇ.
æóÞóæúáõåõ: ÝóØóæøóÚóÊú áóåõ äóÝúÓõåõ ÞóÊúáó ÃóÎöíåö ÏóáøóÊö ÇáúÝóÇÁõ Úóáóì ÇáÊøóÝúÑöíÚö æóÇáÊøóÚúÞöíÈö¡ æóÏóáøó (ØóæøóÚó) Úóáóì ÍõÏõæËö ÊóÑóÏøõÏò Ýöí äóÝúÓö ÞóÇÈöíáó æóãõÛóÇáóÈóÉò Èóíúäó ÏóÇÝöÚö ÇáúÍóÓóÏö æóÏóÇÝöÚö ÇáúÎóÔúíóÉö¡ ÝóÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ÇáúãõÝóÑøóÚó Úóäúåõ ãóÍúÐõæÝñ¡ ÊóÞúÏöíÑõåõ: ÝóÊóÑóÏøóÏó ãóáöíøðÇ¡ Ãóæú ÝóÊóÑóÕøóÏó ÝõÑóÕðÇ ÝóØóæøóÚóÊú áóåõ äóÝúÓõåõ. ÝóÞóÏú Þöíáó: Åöäøóåõ ÈóÞöíó ÒóãóÇäðÇ íóÊóÑóÈøóÕõ ÈöÃóÎöíåö¡ (æóØóæøóÚó) ãóÚúäóÇåõ ÌóÚóáóåõ ØóÇÆöÚðÇ¡ Ãóíú ãóßøóäóåõ ãöäó ÇáúãõØóæøóÚö. æóÇáØøóæúÚõ æóÇáØøóæóÇÚöíóÉõ:
ÖöÏøõ ÇáúÅößúÑóÇåö¡ æóÇáÊøóØúæöíÚõ: ãõÍóÇæóáóÉõ ÇáØøóæúÚö. ÔóÈøóåó ÞóÊúáó ÃóÎöíåö ÈöÔóíúÁò ãõÊóÚóÇÕò Úóäú ÞóÇÈöíáó æóáóÇ íõØöíÚõåõ ÈöÓóÈóÈö ãõÚóÇÑóÖóÉö ÇáÊøóÚóÞøõáö æóÇáúÎóÔúíóÉö. æóÔõÈøöåóÊú ÏóÇÚöíóÉõ ÇáúÞóÊúáö Ýöí äóÝúÓö ÞóÇÈöíáó ÈöÔóÎúÕò íõÚöíäõåõ æóíõÐóáøöáõ áóåõ ÇáúÞóÊúáó ÇáúãõÊóÚóÇÕöíó¡ ÝóßóÇäó (ØóæøóÚóÊú) ÇÓúÊöÚóÇÑóÉð ÊóãúËöíáöíøóÉð¡ æóÇáúãóÚúäóì ÇáúÍóÇÕöáõ ãöäú åóÐóÇ ÇáÊøóãúËöíáö Ãóäøó äóÝúÓó ÞóÇÈöíáó ÓóæøóáóÊú áóåõ ÞóÊúáó ÃóÎöíåö ÈóÚúÏó ãõãóÇäóÚóÉò. æóÞóÏú Óõáößó Ýöí Þóæúáöåö: ÝóØóæøóÚóÊú áóåõ äóÝúÓõåõ ÞóÊúáó ÃóÎöíåö ÝóÞóÊóáóåõ ãóÓúáóßó ÇáúÅöØúäóÇÈö¡ æóßóÇäó ãõÞúÊóÖóì ÇáúÅöíÌóÇÒö Ãóäú íõÍúÐóÝó ÝóØóæøóÚóÊú áóåõ äóÝúÓõåõ ÞóÊúáó ÃóÎöíåö æóíõÞúÊóÕóÑó Úóáóì Þóæúáöåö ÝóÞóÊóáóåõ áóßöäú ÚõÏöáó Úóäú Ðóáößó áöÞóÕúÏö ÊóÝúÙöíÚö ÍóÇáóÉö ÇáúÞóÇÊöáö Ýöí ÊóÕúæöíÑö ÎóæóÇØöÑöåö ÇáÔøöÑøöíÑóÉö æóÞóÓóÇæóÉö ÞóáúÈöåö¡ ÅöÐú ÍóÏøóËóåõ ÈöÞóÊúáö ãóäú ßóÇäó ÔóÃúäõåõ ÇáÑøóÍúãóÉó Èöåö æóÇáÑøöÝúÞó¡ Ýóáóãú íóßõäú Ðóáößó ÅöØúäóÇÈðÇ.(6/172)
ÝóÈóÚóËó Çááøóåõ ÛõÑóÇÈðÇ íóÈúÍóËõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöíõÑöíóåõ ßóíúÝó íõæóÇÑöí ÓóæúÁóÉó ÃóÎöíåö ÞóÇáó íóÇ æóíúáóÊóÇ ÃóÚóÌóÒúÊõ Ãóäú Ãóßõæäó ãöËúáó åóÐóÇ ÇáúÛõÑóÇÈö ÝóÃõæóÇÑöíó ÓóæúÁóÉó ÃóÎöí ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáäøóÇÏöãöíäó (31)
æóãóÚúäóì ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáúÎÇÓöÑöíäó ÕóÇÑó¡ æóíóßõæäõ ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÎóÓóÇÑóÉö åõäóÇ ÎóÓóÇÑóÉó ÇáúÂÎöÑóÉö¡ Ãóíú ÕóÇÑó ÈöÐóáößó ÇáúÞóÊúáö ãöãøóäú ÎóÓöÑó ÇáúÂÎöÑóÉó¡ æóíóÌõæÒõ ÅöÈúÞóÇÁõ (ÃóÕúÈóÍó) Úóáóì ÙóÇåöÑöåóÇ¡ Ãóíú ÛóÏóÇ ÎóÇÓöÑðÇ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÎóÓóÇÑóÉö ãóÇ íóÈúÏõæ Úóáóì ÇáúÌóÇäöí ãöäó ÇáöÇÖúØöÑóÇÈö æóÓõæÁö ÇáúÍóÇáóÉö æóÎóíúÈóÉö ÇáÑøóÌóÇÁö¡ ÝóÊõÝöíÏõ Ãóäøó ÇáúÞóÊúáó æóÞóÚó Ýöí ÇáÕøÈÇÍ.
[31]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 31]
ÝóÈóÚóËó Çááøóåõ ÛõÑÇÈÇð íóÈúÍóËõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöíõÑöíóåõ ßóíúÝó íõæÇÑöí ÓóæúÃóÉó ÃóÎöíåö ÞÇáó íóÇ æóíúáóÊì ÃóÚóÌóÒúÊõ Ãóäú Ãóßõæäó ãöËúáó åÐóÇ ÇáúÛõÑÇÈö ÝóÃõæÇÑöíó ÓóæúÃóÉó ÃóÎöí ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáäøóÇÏöãöíäó (31)
ÇáúÈóÚúËõ åõäóÇ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÇáúÅöáúåóÇãö ÈöÇáØøóíóÑóÇäö Åöáóì Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö¡ Ãóíú ÝóÃóáúåóãó Çááøóåõ ÛõÑóÇÈðÇ íóäúÒöáõ ÈöÍóíúËõ íóÑóÇåõ ÞóÇÈöíáõ. æóßóÃóäøó ÇÎúÊöíóÇÑó ÇáúÛõÑóÇÈö áöåóÐóÇ ÇáúÚóãóáö ÅöãøóÇ áöÃóäøó ÇáÏøóÝúäó ÍöíáóÉñ Ýöí ÇáúÛöÑúÈóÇäö ãöäú ÞóÈúáõ¡ æóÅöãøóÇ áöÃóäøó Çááøóåó ÇÎúÊóÇÑóåõ áöÐóáößó áöãõäóÇÓóÈóÉö ãóÇ íóÚúÊóÑöí ÇáäøóÇÙöÑó Åöáóì ÓóæóÇÏö áóæúäöåö ãöäó ÇáöÇäúÞöÈóÇÖö ÈöãóÇ áöáúÃóÓöíÝö ÇáúÎóÇÓöÑö ãöäö ÇäúÞöÈóÇÖö ÇáäøóÝúÓö. æóáóÚóáøó åóÐóÇ åõæó ÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÊóÔóÇÄõãö ÇáúÚóÑóÈö ÈöÇáúÛõÑóÇÈö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ÛõÑóÇÈõ ÇáúÈóíúäö.
æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãõÓúÊóÊöÑõ Ýöí «íõÑöíåö» Åöäú ßóÇäó ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö ÝóÇáÊøóÚúáöíáõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ ãöäó ÇááøóÇãö æóÅöÓúäóÇÏö ÇáúÅöÑóÇÏóÉö ÍóÞöíÞóÊóÇäö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ÇáúÛõÑóÇÈö ÝóÇááøóÇãõ ãõÓúÊóÚúãóáóÉñ Ýöí ãóÚúäóì ÝóÇÁö ÇáÊøóÝúÑöíÚö¡ æóÅöÓúäóÇÏõ ÇáúÅöÑóÇÏóÉö Åöáóì ÇáúÛõÑóÇÈö ãóÌóÇÒñ¡ áöÃóäøóåõ ÓóÈóÈõ ÇáÑøõÄúíóÉö ÝóßóÃóäøóåõ ãõÑöíÁñ. æßóíúÝó íóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ãõÌóÑøóÏóÉð Úóäö ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö ãõÑóÇÏðÇ ãöäúåóÇ ÇáúßóíúÝöíøóÉõ¡ Ãóæú áöáöÇÓúÊöÝúåóÇãö¡ æóÇáúãóÚúäóì: áöíõÑöíóåõ ÌóæóÇÈó ßóíúÝó íõæóÇÑöí.
æóÇáÓøóæúÃóÉõ: ãóÇ ÊóÓõæÁõ ÑõÄúíóÊõåõ¡ æóåöíó åõäóÇ ÊóÛóíøõÑõ ÑóÇÆöÍóÉö ÇáúÞóÊöíáö æóÊóÞóØøõÚõ ÌöÓúãöåö.
æóßáãóÉ íóÇ æóíúáóÊì ãöäú ÕöíóÛö ÇáöÇÓúÊöÛóÇËóÉö ÇáúãõÓúÊóÚúãóáóÉö Ýöí ÇáÊøóÚóÌøõÈö¡ æóÃóÕúáõåõ íóÇ áóæóíúáóÊöí¡ ÝóÚõæøöÖóÊö ÇáúÃóáöÝõ Úóäú áóÇãö ÇáöÇÓúÊöÛóÇËóÉö äóÍúæó Þóæúáöåöãú: íóÇ ÚóÌóÈóÇ¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÌúÚóáó ÇáúÃóáöÝõ ÚöæóÖðÇ Úóäú íóÇÁö ÇáúãõÊóßóáøöãö¡ æóåöíó áõÛóÉñ¡ æóíóßõæäó ÇáäøöÏóÇÁõ ãóÌóÇÒðÇ ÈöÊóäúÒöíáö ÇáúæóíúáóÉö ãóäúÒöáóÉó ãóÇ íõäóÇÏóì¡ ßóÞóæúáöå: íóÇ ÍóÓúÑóÊì Úóáì ãóÇ ÝóÑøóØúÊõ Ýöí ÌóäúÈö Çááøóåö [ÇáÒãÑ: 56] .(6/173)
æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ Ýöí ÃóÚóÌóÒúÊõ ÅöäúßóÇÑöíøñ.
æóåóÐóÇ ÇáúãóÔúåóÏõ ÇáúÚóÙöíãõ åõæó ãóÔúåóÏõ Ãóæøóáö ÍóÖóÇÑóÉò Ýöí ÇáúÈóÔóÑö¡ æóåöíó ãöäú ÞóÈöíáö ØóáóÈö ÓóÊúÑö ÇáúãóÔóÇåöÏö ÇáúãóßúÑõæåóÉö. æóåõæó ÃóíúÖðÇ ãóÔúåóÏõ Ãóæøóáö Úöáúãò ÇßúÊóÓóÈóåõ ÇáúÈóÔóÑõ ÈöÇáÊøóÞúáöíÏö æóÈöÇáÊøóÌúÑöÈóÉö¡ æóåõæó ÃóíúÖðÇ ãóÔúåóÏõ Ãóæøóáö ãóÙóÇåöÑö ÊóáóÞøöí ÇáúÈóÔóÑö ãóÚóÇÑöÝóåõ ãöäú ÚóæóÇáöãó ÃóÖúÚóÝó ãöäúåõ ßóãóÇ ÊóÔóÈøóåó ÇáäøóÇÓõ ÈöÇáúÍóíóæóÇäö Ýöí ÇáÒøöíäóÉö¡ ÝóáóÈöÓõæÇ ÇáúÌõáõæÏó ÇáúÍóÓóäóÉó ÇáúãõáóæøóäóÉó æóÊóßóáøóáõæÇ ÈöÇáÑøöíÔö Çáúãõáóæøóäö æóÈöÇáÒøõåõæÑö æóÇáúÍöÌóÇÑóÉö ÇáúßóÑöíãóÉö¡ Ýóßóãú Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãöäú ÚöÈúÑóÉò áöáÊøóÇÑöíÎö æóÇáÏøöíäö æóÇáúÎõáõÞö.
ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáäøóÇÏöãöíäó.
ÇáúÞóæúáõ Ýöíåö ßóÇáúÞóæúáö Ýöí ÝóÃóÕúÈóÍó ãöäó ÇáúÎÇÓöÑöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 30] . æóãóÚúäóì ãöäó ÇáäøóÇÏöãöíäó ÃóÕúÈóÍó äóÇÏöãðÇ ÃóÔóÏøó äóÏóÇãóÉò¡ áöÃóäøó ãöäó ÇáäøóÇÏöãöíäó ÃóÏóáøõ Úóáóì Êóãóßøõäö ÇáäøóÏóÇãóÉö ãöäú äóÝúÓöåö¡ ãöäú Ãóäú íõÞóÇáó «äóÇÏöãðÇ» . ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóßÇäó ãöäó ÇáúßÇÝöÑöíäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 34] æóÞóæúáöåö: ÝóÊóßõæäÇ ãöäó ÇáÙøóÇáöãöíäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [35] .
æóÇáäøóÏóãõ ÃóÓóÝõ ÇáúÝóÇÚöáö Úóáóì ÝöÚúáò ÕóÏóÑó ãöäúåõ áóãú íóÊóÝóØøóäú áöãóÇ Ýöíåö Úóáóíúåö ãöäú ãóÖóÑøóÉò ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Ãóäú ÊõÕöíÈõæÇ ÞóæúãÇð ÈöÌóåÇáóÉò ÝóÊõÕúÈöÍõæÇ Úóáì ãóÇ ÝóÚóáúÊõãú äÇÏöãöíäó [ÇáÍÌÑÇÊ: 6] ¡ Ãóíú äóÏöãó Úóáóì ãóÇ ÇÞúÊóÑóÝó ãöäú ÞóÊúáö ÃóÎöíåö ÅöÐú ÑóÃóì ÇáúÛõÑóÇÈó íóÍúÊóÝöáõ ÈöÅößúÑóÇãö ÃóÎöíåö ÇáúãóíøöÊö æóÑóÃì äóÝÓå íÌÊÑìÁ Úóáóì ÞóÊúáö ÃóÎöíåö¡ æóãóÇ ÅöÓúÑóÇÚõåõ Åöáóì ÊóÞúáöíÏö ÇáúÛõÑóÇÈö Ýöí ÏóÝúäö ÃóÎöíåö ÅöáøóÇ ãóÈúÏóÃõ ÇáäøóÏóÇãóÉö æóÍóÈøõ ÇáúßóÑóÇãóÉö áöÃóÎöíåö.
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó åóÐóÇ ÇáäøóÏóãó áóãú íóßõäú äóÇÔöÆðÇ Úóäú ÎóæúÝö ÚóÐóÇÈö Çááøóåö æóáóÇ ÞóÕúÏö ÊóæúÈóÉò¡ ÝóáöÐóáößó áóãú íóäúÝóÚúåõ.
ÝóÌóÇÁó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö «ãóÇ ãöäú äóÝúÓò ÊõÞúÊóáõ ÙõáúãðÇ ÅöáøóÇ ßóÇäó Úóáóì ÇÈúäö ÂÏóãó ÇáúÃóæøóáö ßöÝúáñ ãöäú ÏóãöåóÇ Ðóáößó áöÃóäøóåõ Ãóæøóáõ ãóäú Óóäøó ÇáúÞóÊúáó»
. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÏóáöíáðÇ áöãóäú ÞóÇáõæÇ: Åöäøó ÇáúÞóÇÊöáó áóÇ ÊõÞúÈóáõ ÊóæúÈóÊõåõ æóåõæó ãóÑúæöíøñ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãóäú íóÞúÊõáú ãõÄúãöäÇð ãõÊóÚóãøöÏÇð ÝóÌóÒÇÄõåõ Ìóåóäøóãõ ÎÇáöÏÇð ÝöíåÇ ÇáúÂíóÉó ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [93] .(6/174)
ãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ßóÊóÈúäóÇ Úóáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Ãóäøóåõ ãóäú ÞóÊóáó äóÝúÓðÇ ÈöÛóíúÑö äóÝúÓò Ãóæú ÝóÓóÇÏò Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóßóÃóäøóãóÇ ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ æóãóäú ÃóÍúíóÇåóÇ ÝóßóÃóäøóãóÇ ÃóÍúíóÇ ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ æóáóÞóÏú ÌóÇÁóÊúåõãú ÑõÓõáõäóÇ ÈöÇáúÈóíøöäóÇÊö Ëõãøó Åöäøó ßóËöíÑðÇ ãöäúåõãú ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áóãõÓúÑöÝõæäó (32)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 32]
ãöäú ÃóÌúáö Ðáößó ßóÊóÈúäÇ Úóáì Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Ãóäøóåõ ãóäú ÞóÊóáó äóÝúÓÇð ÈöÛóíúÑö äóÝúÓò Ãóæú ÝóÓÇÏò Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóßóÃóäøóãÇ ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚÇð æóãóäú ÃóÍúíÇåÇ ÝóßóÃóäøóãÇ ÃóÍúíóÇ ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚÇð æóáóÞóÏú ÌÇÁóÊúåõãú ÑõÓõáõäÇ ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö Ëõãøó Åöäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÈóÚúÏó Ðáößó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áóãõÓúÑöÝõæäó (32)
ãöäú ÃóÌúáö Ðáößó ßóÊóÈúäÇ Úóáì Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Ãóäøóåõ ãóäú ÞóÊóáó äóÝúÓÇð ÈöÛóíúÑö äóÝúÓò Ãóæú ÝóÓÇÏò Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóßóÃóäøóãÇ ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚÇð æóãóäú ÃóÍúíÇåÇ ÝóßóÃóäøóãÇ ÃóÍúíóÇ ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚÇð.
íóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íóßõæäó ãöäú ÃóÌúáö Ðáößó ÊóÚúáöíáðÇ áö ßóÊóÈúäÇ¡ æóåõæó ãóÈúÏóÃõ ÇáúÌõãúáóÉö¡ æóíóßõæäõ ãõäúÊóåóì ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ Þóæúáóåõ: ãöäó ÇáäøóÇÏöãöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 31] . æóáóíúÓó Þóæúáõåõ ãöäú ÃóÌúáö Ðáößó ãÚáøÞÇ Èö «ÇáäøóÇÏöãöíäó» ÊóÚúáöíáðÇ áóåõ áöáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö Úóäúåõ ÈöãõÝóÇÏö ÇáúÝóÇÁö Ýöí Þóæúáå ÝóÃóÕúÈóÍó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 31] .
æãöäú áöáöÇÈúÊöÏóÇÁö¡ æóÇáúÃóÌúáõ ÇáúÌóÑøóÇÁõ æóÇáÊøóÓóÈøõÈõ (1) ÃóÕúáõåõ ãóÕúÏóÑõ ÃóÌóáó íóÃúÌõáõ æóíóÃúÌöáõ ßóäóÕóÑó æóÖóÑóÈó ÈöãóÚúäóì Ìóäóì æóÇßúÊóÓóÈó. æóÞöíáó: åõæó ÎóÇÕøñ ÈöÇßúÊöÓóÇÈö ÇáúÌóÑöíãóÉö¡ Ýóíóßõæäõ ãõÑóÇÏöÝðÇ áöÌóäóì æóÌóÑóãó¡ æóãöäúåõ ÇáúÌöäóÇíóÉõ æóÇáúÌóÑöíãóÉõ¡ ÛóíúÑó Ãóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÊóæóÓøóÚõæÇ ÝóÃóØúáóÞõæÇ ÇáúÃóÌóáó Úóáóì ÇáúãõßúÊóÓóÈö ãõØúáóÞðÇ ÈöÚóáóÇÞóÉö ÇáúÅöØúáóÇÞö. æóÇáöÇÈúÊöÏóÇÁõ ÇáøóÐöí ÇÓúÊõÚúãöáóÊú áóåõ (ãöäú) åõäóÇ ãóÌóÇÒöíøñ¡ ÔóÈøóåó ÓóÈóÈó ÇáÔøóíúÁö ÈöÇÈúÊöÏóÇÁö ÕõÏõæÑöåö¡ æóåõæó ãóËóÇÑõ Þóæúáöåöãú: Åöäøó ãöäú ãóÚóÇäöí (ãöäú) ÇáÊøóÚúáöíáó¡ ÝóÅöäøó ßóËúÑóÉó ÏõÎõæáöåóÇ Úóáóì ßóáöãóÉö «ÃóÌúáö» ÃóÍúÏóËó ÝöíåóÇ ãÚäì ÇáÊøÚáíá¡ æóßËÑ ÍóÐúÝö ßóáöãóÉö ÃóÌúáö ÈóÚúÏóåóÇ ãõÍúÏöËñ ÝöíåóÇ ãóÚúäóì ÇáÊøóÚúáöíáö¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáö ÇáúÃóÚúÔóì:
ÝóÂáóíúÊõ áóÇ ÃóÑúËöí áóåóÇ ãä ßóáóÇáóÉò ... æóáóÇ ãöäú ÍóÝóì ÍóÊøóì ÃõáóÇÞöíó ãõÍóãøóÏóÇ
æóÇÓúÊõÝöíÏó ÇáÊøóÚúáöíáõ ãöäú ãõÝóÇÏö ÇáúÌõãúáóÉö. æóßóÇäó ÇáÊøóÚúáöíáõ ÈößóáöãóÉö ãöäú ÃóÌúáö ÃóÞúæóì ãöäúåõ ÈöãõÌóÑøóÏö ÇááøóÇãö¡ æóáöÐóáößó ÇÎúÊöíÑó åõäóÇ áöíóÏõáøó Úóáóì Ãóäøó åóÐöåö ÇáúæóÇÞöÚóÉó ßóÇäóÊú åöíó ÇáÓøóÈóÈó Ýöí Êóåúæöíáö ÃóãúÑö ÇáúÞóÊúáö æóÅöÙúåóÇÑö ãóËóÇáöÈöåö. æóÝöí ÐößúÑö ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö æóåõæó ÎõÕõæÕõ Ðáößó ÞóÕúÏõ ÇÓúÊöíÚóÇÈö ÌóãöíÚö ÇáúãóÐúßõæÑö.
_________
(1) ÇáÌÑøÇÁ- ÈöÝóÊúÍ ÇáúÌöíã æóÊóÔúÏíÏ ÇáÑøóÇÁ- æóåõæó ÈÇáãÏø¡ æÈÇáÞÕÑ: ÇáÊÓÈøÈ¡ ãÔÊÞø ãä ÌÑø ÅöÐÇ ÓÈøÈ æóÚáá.(6/175)
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ãöäú ÃóÌúáö Ðáößó- ÈöÓõßõæäö äõæäö (ãöäú) æóÅöÙúåóÇÑö åóãúÒóÉö (ÃóÌúáö) -. æóÞöÑóÇÁóÉõ æóÑúÔò Úóäú äóÇÝöÚò- ÈöÝóÊúÍö Çáäøõæäö æóÍóÐúÝö åóãúÒóÉö ÇÌúáö- Úóáóì ØóÑöíÞóÊöåö. æóÞóÑóÃó ÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò ãöäú ÃóÌúáö Ðáößó- ÈößóÓúÑö äõæäö (ãöäú) æóÍóÐúÝö åóãúÒóÉö ÃóÌúáö ÈóÚúÏó äóÞúáö ÍóÑóßóÊöåóÇ Åöáóì Çáäøõæäö ÝóÕóÇÑóÊú ÛóíúÑó
ãóäúØõæÞò ÈöåóÇ.
æóãóÚúäóì ßóÊóÈúäÇ ÔóÑóÚúäóÇ ßóÞóæúáöåö ßõÊöÈó Úóáóíúßõãõ ÇáÕøöíÇãõ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 183] . æóãóÝúÚõæáõ ßóÊóÈúäÇ ãóÖúãõæäõ ÌõãúáóÉö Ãóäøóåõ ãóäú ÞóÊóáó äóÝúÓÇð ÈöÛóíúÑö äóÝúÓò Ãóæú ÝóÓÇÏò Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóßóÃóäøóãÇ ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚÇð. æó (Ãóäøó) ãöäú Þóæúáöåö Ãóäøóåõ ÈöÝóÊúÍö ÇáúåóãúÒóÉö ÃõÎúÊõ (Åöäøó) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÇáúåóãúÒóÉö æóåöíó ÊõÝöíÏõ ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉó¡ æóÖóãöíÑõ «Ãóäøóåõ» ÖóãöíÑõ ÇáÔøóÃúäö¡ Ãóíú ßóÊóÈúäóÇ Úóáóíúåöãú ÔóÃúäðÇ ãõåöãøðÇ åõæó ãõãóÇËóáóÉõ ÞóÊúáö äóÝúÓò æóÇÍöÏóÉò ÈöÛóíúÑö ÍóÞøò áöÞóÊúáö ÇáúÞóÇÊöáö ÇáäøóÇÓó ÃóÌúãóÚöíäó.
æóæóÌúåõ ÊóÍúÕöíáö åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ãöäú åóÐóÇ ÇáÊøóÑúßöíÈö íóÊøóÖöÍõ ÈöÈóíóÇäö ãóæúÞöÚö ÍóÑúÝö (Ãóäøó) ÇáúãóÝúÊõæÍö ÇáúåóãúÒóÉö ÇáúãõÔóÏøóÏö Çáäøõæäö¡ ÝóåóÐóÇ ÇáúÍóÑúÝõ áóÇ íóÞóÚõ Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÅöáøóÇ ãóÚúãõæáðÇ áöÚóÇãöáò ÞóÈúáóåõ íóÞúÊóÖöíåö¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÇáúÌõãúáóÉó ÈóÚúÏó (Ãóäøó) ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúãõÝúÑóÏö ÇáúãóÚúãõæáö áöáúÚóÇãöáö¡ ÝóáóÒöãó Ãóäøó ÇáúÌõãúáóÉó ÈóÚúÏó (Ãóäøó) ãõÄóæøóáóÉñ ÈöãóÕúÏóÑò íõÓúÈóßõ¡ Ãóíú íõÄúÎóÐõ ãöäú ÎóÈóÑö (Ãóäøó) .
æóÞóÏö ÇÊøóÝóÞó ÚõáóãóÇÁõ ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö Úóáóì ßóæúäö (Ãóäøó) ÇáúãóÝúÊõæÍóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ÇáúãõÔóÏøóÏóÉö Çáäøõæäö ÃõÎúÊðÇ áöÍóÑúÝö (Åöäøó) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÇáúåóãúÒóÉö¡ æóÃóäøóåóÇ ÊõÝöíÏõ ÇáÊøóÃúßöíÏó ãöËúáó ÃõÎúÊöåóÇ.
æóÇÊøóÝóÞõæÇ Úóáóì ßóæúäö (Ãóäøó) ÇáúãóÝúÊõæÍóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ãöäó ÇáúãóæúÕõæáóÇÊö ÇáúÍóÑúÝöíøóÉö ÇáúÎóãúÓóÉö ÇáøóÊöí íõÓúÈóßõ ãóÏúÎõæáõåóÇ ÈöãóÕúÏóÑò. æóÈöåóÐóÇ ÊóÒöíÏõ (Ãóäøó) ÇáúãóÝúÊõæÍóÉõ Úóáóì (Åöäøó) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö. æóÎóÈóÑõ (Ãóäøó) Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÌõãúáóÉõ ãóäú ÞóÊóáó äóÝúÓÇð ÈöÛóíúÑö äóÝúÓò ÅöáóÎú. æóåöíó ãóÚó Ðóáößó ãõÝóÓøöÑóÉñ áöÖóãöíÑö ÇáÔøóÃúäö. æóãóÝúÚõæáõ ßóÊóÈúäÇ ãóÃúÎõæÐñ ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáÔøóÑúØö æóÌóæóÇÈöåö¡ æóÊóÞúÏöíÑõåõ: ßóÊóÈúäóÇ ãõÔóÇÈóåóÉó ÞóÊúáö äóÝúÓò ÈöÛóíúÑö äóÝúÓò ÅöáóÎú ÈöÞóÊúáö ÇáäøóÇÓö ÃóÌúãóÚöíäó Ýöí ÚóÙöíãö ÇáúÌõÑúãö.(6/176)
æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÌóÑóì ßóáóÇãõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó æóÇáäøóÍúæöíøöíäó. æóæóÞóÚó Ýöí «áöÓóÇäö ÇáúÚóÑóÈö» Úóäö ÇáúÝóÑøóÇÁö ãóÇ ÍóÇÕöáõåõ: ÅöÐóÇ ÌóÇÁóÊú (Ãóäøó) ÈóÚúÏó ÇáúÞóæúáö æóãóÇ ÊóÕóÑøóÝó ãöäúåõ æóßóÇäóÊú ÊóÝúÓöíÑðÇ áöáúÞóæúáö æóáóãú Êóßõäú ÍößóÇíóÉð áóåõ äóÕóÈúÊóåóÇ (Ãóíú ÝóÊóÍúÊó åóãúÒóÊóåóÇ) ¡ ãöËúáó Þóæúáößó: ÞóÏú ÞõáúÊõ áóßó ßóáóÇãðÇ ÍóÓóäðÇ Ãóäøó ÃóÈóÇßó ÔóÑöíÝñ¡ ÊóÝúÊóÍõ (Ãóäøó) áöÃóäøóåóÇ ÝóÓøóÑóÊú «ßóáóÇãðÇ» ¡ æóåõæó ãóäúÕõæÈñ¡ (Ãóíú ãóÝúÚõæáñ áöÝöÚúáö ÞõáúÊõ) ÝóãõÝóÓøöÑõåõ ãóäúÕõæÈñ ÃóíúÖðÇ Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáöíøóÉö áöÃóäøó ÇáúÈóíóÇäó áóåõ ÅöÚúÑóÇÈõ ÇáúãõÈóíøóäö. ÝóÇáúÝóÑøóÇÁõ íõËúÈöÊõ áöÍóÑúÝö (Ãóäøó) ãóÚúäóì ÇáÊøóÝúÓöíÑö ÚöáóÇæóÉð Úóáóì ãóÇ íõËúÈöÊõåõ áóåõ ÌóãöíÚõ ÇáäøóÍúæöíøöíäó ãöäú ãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö¡ ÝóÕóÇÑó ÍóÑúÝõ (Ãóäøó) ÈöÇáúÌóãúÚö Èóíúäó ÇáúÞóæúáóíúäö ÏóÇáøðÇ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóÃúßöíÏö ÈöÇØøöÑóÇÏò æóÏóÇáøðÇ ãóÚóåõ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö ÊóÇÑóÉð æóÚóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóÝúÓöíÑö ÊóÇÑóÉð ÃõÎúÑóì ÈöÍóÓóÈó ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúãóÞóÇãö. æóáóÚóáøó ÇáúÝóÑøóÇÁó íóäúÍõæ Åöáóì Ãóäøó ÍóÑúÝó (Ãóäøó) ÇáúãóÝúÊõæÍóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ãõÑóßøóÈñ ãöäú ÍóÑúÝóíúäö åõãóÇ ÍóÑúÝõ (Åöäøó) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ÇáúãõÔóÏøóÏóÉö Çáäøõæäö¡ æóÍóÑúÝõ (Ãóäú) ÇáúãóÝúÊõæÍóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ÇáÓøóÇßöäóÉö Çáäøõæäö ÇáøóÊöí Êóßõæäõ ÊóÇÑóÉð ãóÕúÏóÑöíøóÉð æóÊóÇÑóÉð ÊóÝúÓöíÑöíøóÉð ÝóÝóÊúÍõ
åóãúÒóÊöåö áöÇÚúÊöÈóÇÑö ÊóÑúßöíÈöåö ãöäú (Ãóäú) ÇáúãóÝúÊõæÍóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ÇáÓøóÇßöäóÉö Çáäøõæäö ãóÕúÏóÑöíøóÉð Ãóæú ÊóÝúÓöíÑöíøóÉð¡ æóÊóÔúÏöíÏõ äõæäöåö áöÇÚúÊöÈóÇÑö ÊóÑúßöíÈöåö ãöäú (Åöäøó) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÇáúåóãúÒóÉö ÇáúãõÔóÏøóÏóÉö Çáäøõæäö¡ æóÃóÕúáõåõ æó (Ãóäú Åöäú) ÝóáóãøóÇ ÑõßøöÈóÇ ÊóÏóÇÎóáóÊú ÍõÑõæÝõåõãóÇ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÇáäøóÍúæöíøöíäó: Åöäøó ÃóÕúáó (áóäú) (áóÇ Ãóäú) .
æóåóÐóÇ ÈóíóÇäõ Ãóäøó ÞóÊúáó ÇáäøóÝúÓö ÈöÛóíúÑö ÍóÞøò ÌõÑúãñ ÝóÙöíÚñ¡ ßóÝóÙóÇÚóÉö ÞóÊúáö ÇáäøóÇÓö ßõáøöåöãú. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáÊøóæúØöÆóÉõ áöãóÔúÑõæÚöíøóÉö ÇáúÞöÕóÇÕö ÇáúãõÕóÑøóÍö Èöåö Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáúÂÊöíóÉö æóßóÊóÈúäÇ Úóáóíúåöãú ÝöíåÇ Ãóäøó ÇáäøóÝúÓó ÈöÇáäøóÝúÓö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 45] ÇáúÂíóÉó.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÈöãóÇ ßõÊöÈó Úóáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈóíóÇäñ áöáúãõÓúáöãöíäó Ãóäøó Íõßúãó ÇáúÞöÕóÇÕö ÔóÑúÚñ ÓóÇáöÝñ æóãõÑóÇÏñ áöáøóåö ÞóÏöíãñ¡ áöÃóäøó áöãóÚúÑöÝóÉö ÊóÇÑöíÎö ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÊóÈúÕöÑóÉð áöáúãõÊóÝóÞøöåöíäó æóÊóØúãöíäðÇ áöäõÝõæÓö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó æóÅöÒóÇáóÉð áöãóÇ ÚóÓóì Ãóäú íóÚúÊóÑöÖó ãöäó ÇáÔøõÈóåö Ýöí ÃóÍúßóÇãò ÎóÝöíóÊú ãóÕóÇáöÍõåóÇ¡ ßóãóÔúÑõæÚöíøóÉö ÇáúÞöÕóÇÕö¡ ÝóÅöäøóåõ ÞóÏú íóÈúÏõæ áöáúÃóäúÙóÇÑö ÇáúÞóÇÕöÑóÉö Ãóäøóåõ ãõÏóÇæóÇÉñ ÈöãöËúáö ÇáÏøóÇÁö ÇáúãõÊóÏóÇæóì ãöäúåõ ÍóÊøóì ÏóÚóÇ Ðóáößó ÇáöÇÔúÊöÈóÇåõ ÈóÚúÖó ÇáúÃõãóãö Åöáóì ÅöÈúØóÇáö Íõßúãö ÇáúÞöÕóÇÕö ÈöÚöáøóÉö Ãóäøóåõãú áóÇ íõÚóÇÞöÈõæäó ÇáúãõÐúäöÈó ÈöÐóäúÈò ÂÎóÑó¡ æóåöíó ÛóÝúáóÉñ ÏóÞøó ãóÓúáóßõåóÇ Úóäö ÇäúÍöÕóÇÑö ÇáöÇÑúÊöÏóÇÚö Úóäö ÇáúÞóÊúáö Ýöí ÊóÍóÞøõÞö ÇáúãõÌóÇÒóÇÉö ÈöÇáúÞóÊúáö áöÃóäøó(6/177)
ÇáäøõÝõæÓó ÌõÈöáóÊú Úóáóì ÍõÈøö ÇáúÈóÞóÇÁö æóÚóáóì ÍõÈøö ÅöÑúÖóÇÁö ÇáúÞõæøóÉö ÇáúÛóÖóÈöíøóÉö¡ ÝóÅöÐóÇ Úóáöãó ÚöäúÏó ÇáúÛóÖóÈö Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÞóÊóáó ÝóÌóÒóÇÄõåõ ÇáúÞóÊúáõ ÇÑúÊóÏóÚó¡ æóÅöÐóÇ ØóãöÚó Ýöí Ãóäú íóßõæäó ÇáúÌóÒóÇÁõ Ïõæäó ÇáúÞóÊúáö ÃóÞúÏóãó Úóáóì ÅöÑúÖóÇÁö ÞõæøóÊöåö ÇáúÛóÖóÈöíøóÉö¡ Ëõãøó Úóáøóáó äóÝúÓóåõ ÈöÃóäøó ãóÇ Ïõæäõ ÇáúÞöÕóÇÕö íõãúßöäõ ÇáÕøóÈúÑõ Úóáóíúåö æóÇáÊøóÝóÇÏöí ãöäúåõ. æóÞóÏú ßóËõÑó Ðóáößó ÚöäúÏó ÇáúÚóÑóÈö æóÔóÇÚó Ýöí ÃóÞúæóÇáöåöãú æóÃóÚúãóÇáöåöãú¡ ÞóÇáó ÞóÇÆöáõåõãú¡ æóåõæó ÞóíúÓõ Èúäõ ÒõåóíúÑò ÇáúÚóÈúÓöíøõ:
ÔóÝóíúÊõ ÇáäøóÝúÓó ãöäú Íóãúáö Èúäö ÈóÏúÑò ... æóÓóíúÝöí ãöäú ÍõÐóíúÝóÉó ÞóÏú ÔóÝóÇäöí
æóáöÐóáößó ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: æóáóßõãú Ýöí ÇáúÞöÕÇÕö ÍóíÇÉñ íóÇ Ãõæáöí ÇáúÃóáúÈÇÈö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 179] .
æóãóÚúäóì ÇáÊøóÔúÈöíåö Ýöí Þóæúáöåö: ÝóßóÃóäøóãÇ ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚÇð ÍóËøõ ÌóãöíÚö ÇáúÃõãøóÉö Úóáóì ÊóÚóÞøõÈö ÞóÇÊöáö ÇáäøóÝúÓö æóÃóÎúÐöåö ÃóíúäóãóÇ ËõÞöÝó æóÇáöÇãúÊöäóÇÚö ãöäú ÅöíæóÇÆöåö Ãóæö ÇáÓøóÊúÑö Úóáóíúåö¡ ßõáøñ ãõÎóÇØóÈñ Úóáóì ÍóÓóÈö ãóÞúÏöÑóÊöåö æóÈöÞóÏúÑö ÈóÓúØóÉö íóÏöåö Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ ãöäú æõáóÇÉö ÇáúÃõãõæÑö Åöáóì ÚóÇãøóÉö ÇáäøóÇÓö. ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú Ðóáößó ÇáÊøóÔúÈöíåö Êóåúæöíáõ ÇáúÞóÊúáö æóáóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøóåõ ÞóÏú ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ¡ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøóåõ ÞóÇÈöáñ áöáúÚóÝúæö ãöäú ÎõÕõæÕö ÃóæúáöíóÇÁö ÇáÏøóãö Ïõæäó ÈóÞöíøóÉö ÇáäøóÇÓö. Úóáóì Ãóäøó Ýöíåö ãóÚúäðì äóÝúÓóÇäöíøðÇ ÌóáöíáðÇ¡ æóåõæó Ãóäøó ÇáÏøóÇÚöíó ÇáøóÐöí íóÞúÏõãõ ÈöÇáúÞóÇÊöáö Úóáóì ÇáúÞóÊúáö íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÊóÑúÌöíÍö ÅöÑúÖóÇÁö ÇáÏøóÇÚöí ÇáäøóÝúÓóÇäöíøö ÇáäøóÇÔöÆö Úóäö ÇáúÛóÖóÈö æóÍõÈøö ÇáöÇäúÊöÞóÇãö Úóáóì ÏóæóÇÚöí ÇÍúÊöÑóÇãö ÇáúÍóÞøö æóÒóÌúÑö ÇáäøóÝúÓö æóÇáäøóÙóÑö Ýöí ÚóæóÇÞöÈö ÇáúÝöÚúáö ãöäú äõÙõãö ÇáúÚóÇáóãö¡ ÝóÇáøóÐöí ßóÇäó ãöäú ÍöíáóÊöåö ÊóÑúÌöíÍõ Ðóáößó ÇáÏøóÇÚöí ÇáØøóÝöíÝö Úóáóì ÌõãúáóÉö åóÐöåö ÇáúãóÚóÇäöí ÇáÔøóÑöíÝóÉö ÝóÐóáößó Ðõæ äóÝúÓò íõæÔößõ Ãóäú ÊóÏúÚõæóåõ ÏóæúãðÇ Åöáóì åóÖúãö ÇáúÍõÞõæÞö¡ ÝóßõáøóãóÇ ÓóäóÍóÊú áóåõ ÇáúÝõÑúÕóÉõ
ÞóÊóáó¡ æóáóæú ÏóÚóÊúåõ Ãóäú íóÞúÊõáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ áóÝóÚóáó. æóáóßó Ãóäú ÊóÌúÚóáó ÇáúãóÞúÕöÏó ãöäó ÇáÊøóÔúÈöíåö ÊóæúÌöíåó Íõßúãö ÇáúÞöÕóÇÕö æóÍóÞøöíøóÊöåö¡ æóÃóäøóåõ ãóäúÙõæÑñ Ýöíåö áöÍóÞøö ÇáúãóÞúÊõæáö ÈöÍóíúËõ áóæú Êóãóßøóäó áóãóÇ ÑóÖöíó ÅöáøóÇ ÈöÌóÒóÇÁö ÞóÇÊöáöåö ÈöãöËúáö ÌõÑúãöåö ÝóáóÇ íóÊóÚóÌøóÈõ ÃóÍóÏñ ãöäú Íõßúãö ÇáúÞöÕóÇÕö ÞóÇÆöáðÇ: ßóíúÝó äõÕúáöÍõ ÇáúÚóÇáóãó ÈöãöËúáö ãóÇ ÝóÓóÏó Èöåö¡ æóßóíúÝó äõÏóÇæöí ÇáÏøóÇÁó ÈöÏóÇÁò ÂÎóÑó¡ ÝóÈóíøóäó áóåõãú Ãóäøó ÞóÇÊöáó ÇáäøóÝúÓö ÚöäúÏó æóáöíøö ÇáúãóÞúÊõæáö ßóÃóäøóãóÇ ÞóÊóáó ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ. æóÞóÏú ÐõßöÑóÊú æõÌõæåñ Ýöí ÈóíóÇäö ãóÚúäóì ÇáÊøóÔúÈöíåö áóÇ íóÞúÈóáõåóÇ ÇáäøóÙóÑõ.
æóãóÚúäóì æóãóäú ÃóÍúíÇåÇ ãóäö ÇÓúÊóäúÞóÐóåóÇ ãöäó ÇáúãóæúÊö¡ áöÙõåõæÑö Ãóäøó ÇáúÅöÍúíóÇÁó ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÊö(6/178)
ÅöäøóãóÇ ÌóÒóÇÁõ ÇáøóÐöíäó íõÍóÇÑöÈõæäó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓóÇÏðÇ Ãóäú íõÞóÊøóáõæÇ Ãóæú íõÕóáøóÈõæÇ Ãóæú ÊõÞóØøóÚó ÃóíúÏöíåöãú æóÃóÑúÌõáõåõãú ãöäú ÎöáóÇÝò Ãóæú íõäúÝóæúÇ ãöäó ÇáúÃóÑúÖö Ðóáößó áóåõãú ÎöÒúíñ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐóÇÈñ ÚóÙöíãñ (33) ÅöáøóÇ ÇáøóÐöíäó ÊóÇÈõæÇ ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú ÊóÞúÏöÑõæÇ Úóáóíúåöãú ÝóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (34)
áóíúÓó ãöäú ãóÞúÏõæÑö ÇáäøóÇÓö¡ Ãóíú æóãóäö ÇåúÊóãøó ÈöÇÓúÊöäúÞóÇÐöåóÇ æóÇáÐøóÈøö ÚóäúåóÇ ÝßÃäøãÇ ÃÍíì ÇáäøóÇÓó ÌóãöíÚðÇ ÈöÐóáößó ÇáÊøóæúÌöíåö ÇáøóÐöí ÈóíøóäøóÇåõ ÂäöÝðÇ¡ Ãóæú ãóäú ÛóáøóÈó æóÇÒöÚó ÇáÔøóÑúÚö æóÇáúÍößúãóÉö Úóáóì ÏóÇÚöí ÇáúÛóÖóÈö æóÇáÔøóåúæóÉö ÝóÇäúßóÝøó Úóäö ÇáúÞóÊúáö ÚöäúÏó ÇáúÛóÖóÈö.
æóáóÞóÏú ÌÇÁóÊúåõãú ÑõÓõáõäÇ ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö Ëõãøó Åöäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÈóÚúÏó Ðáößó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áóãõÓúÑöÝõæäó.
ÊóÐúíöíáñ áöÍõßúãö ÔóÑúÚö ÇáúÞöÕóÇÕö Úóáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ æóåõæó ÎóÈóÑñ ãõÓúÊóÚúãóáñ ßöäóÇíóÉð Úóäú ÅöÚúÑóÇÖöåöãú Úóäö ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ æóÃóäøóåõãú ãóÚó ãóÇ ÔõÏøöÏó Úóáóíúåöãú Ýöí ÔóÃúäö ÇáúÞóÊúáö æóáã íóÒóÇáõæÇ íóÞúÊõáõæäó¡ ßóãóÇ ÃóÔúÚóÑó Èöåö Þóæúáõåõ ÈóÚúÏó Ðáößó¡ Ãóíú ÈóÚúÏó Ãóäú ÌóÇÁóÊúåõãú ÑõÓõáõäóÇ ÈöÇáúÈóíøöäóÇÊö. æóÍõÐöÝó ãõÊóÚóáøöÞõ «ãõÓúÑöÝõæäó» áöÞóÕúÏö ÇáÊøóÚúãöíãö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ãõÓúÑöÝõæäó Ýöí ÇáúãóÝóÇÓöÏö ÇáøóÊöí ãöäúåóÇ ÞóÊúáõ ÇáúÃóäúÝõÓö ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö: Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ ÝóÞóÏú ßóËõÑó Ýöí ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúÞõÑúÂäö ÐößúÑõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 60] ãóÚó ÐößúÑö ÇáúÅöÝúÓóÇÏö.
æóÌõãúáóÉõ Ëõãøó Åöäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÚóØúÝñ Úóáóì ÌõãúáóÉö æóáóÞóÏú ÌÇÁóÊúåõãú ÑõÓõáõäÇ ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö.
æó (Ëõãøó) áöáÊøóÑóÇÎöí Ýöí ÇáÑøõÊúÈóÉö¡ áöÃóäøó ãóÌöíÁó ÇáÑøõÓõáö ÈöÇáúÈóíøöäóÇÊö ÔóÃúäñ ÚóÌöíÈñ¡ æóÇáúÅöÓúÑóÇÝõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÈóÚúÏó Êöáúßó ÇáúÈóíøöäóÇÊö ÃóÚúÌóÈõ. æóÐõßöÑó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöÊóÕúæöíÑö åóÐóÇ ÇáúÅöÓúÑóÇÝö ÚöäúÏó ÇáÓøóÇãöÚö æóÊóÝúÙöíÚöåö¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊõÝúÓöÏõæÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÈóÚúÏó ÅöÕúáÇÍöåÇ [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 56] . æóÊóÞúÏöíãõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöáöÇåúÊöãóÇãö æóåõæó íõÝöíÏõ ÒöíóÇÏóÉó ÊóÝúÙöíÚö ÇáúÅöÓúÑóÇÝö ÝöíåóÇ ãóÚó ÃóåóãøöíøóÉö ÔóÃúäöåóÇ.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ÑõÓõáõäÇ- ÈöÖóãøö ÇáÓøöíäö-. æóÞóÑóÃóåõ ÃóÈõæ ÚóãúÑòæ æóíóÚúÞõæÈõ- ÈöÅöÓúßóÇä ÇáÓøíä-.
[33¡ 34]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 33 Åöáóì 34]
ÅöäøóãÇ ÌóÒÇÁõ ÇáøóÐöíäó íõÍÇÑöÈõæäó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð Ãóäú íõÞóÊøóáõæÇ Ãóæú íõÕóáøóÈõæÇ Ãóæú ÊõÞóØøóÚó ÃóíúÏöíåöãú æóÃóÑúÌõáõåõãú ãöäú ÎöáÇÝò Ãóæú íõäúÝóæúÇ ãöäó ÇáúÃóÑúÖö Ðáößó áóåõãú ÎöÒúíñ Ýöí ÇáÏøõäúíÇ æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐÇÈñ ÚóÙöíãñ (33) ÅöáÇøó ÇáøóÐöíäó ÊÇÈõæÇ ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú ÊóÞúÏöÑõæÇ Úóáóíúåöãú ÝóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (34)(6/179)
ÊóÎóáøõÕñ Åöáóì ÊóÔúÑöíÚö ÚöÞóÇÈö ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó¡ æóåõãú ÖóÑúÈñ ãöäó ÇáúÌõäóÇÉö ÈöÌöäóÇíóÉö ÇáúÞóÊúáö. æóáóÇ ÚóáóÇÞóÉó áöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóáóÇ ÇáøóÊöí ÈóÚúÏóåóÇ ÈöÃóÎúÈóÇÑö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó. äóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ Ýöí ÔóÃúäö Íßã ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÇáúÚõÑóäöíøöíäó¡ æóÈöåö íõÔúÚöÑõ ÕóäöíÚõ ÇáúÈõÎóÇÑöíøö ÅöÐú ÊóÑúÌóãó ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãöäú ßöÊóÇÈö ÇáÊøóÝúÓöíÑö¡
æóÃóÎúÑóÌó ÚóÞöÈóåõ ÍóÏöíËó ÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò Ýöí ÇáúÚõÑóäöíøöíäó. æóäóÕøõ ÇáúÍóÏöíËö ãöäú ãóæóÇÖöÚó ãöäú ÕóÍöíÍöåö: «ÞóÏöãó Úáì ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó äóÝóÑñ ãöäú Úõßúáò æóÚõÑóíúäóÉó (1) ÝóÃóÓúáóãõæÇ Ëõãøó ÃóÊóæúÇ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÞóÇáõæÇ ÞóÏö ÇÓúÊóæúÎóãúäóÇ åóÐöåö ÇáúÃóÑúÖó¡ ÝóÞóÇáó áóåõãú: åóÐöåö äóÚóãñ áóäóÇ ÝóÇÎúÑõÌõæÇ ÝöíåóÇ ÝóÇÔúÑóÈõæÇ ÃóáúÈóÇäóåóÇ æóÃóÈúæóÇáóåóÇ. ÝóÎóÑóÌõæÇ ÝöíåóÇ ÝóÔóÑöÈõæÇ ãöäú ÃóÈúæóÇáöåóÇ æóÃóáúÈóÇäöåóÇ æóÇÓúÊóÕóÍøõæÇ¡ ÝóãóÇáõæÇ Úóáóì ÇáÑøóÇÚöí ÝóÞóÊóáõæåõ æóÇØøóÑóÏõæÇ ÇáÐøóæúÏó æóÇÑúÊóÏøõæÇ
. ÝóÈóÚóËó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Ýöí ÂËóÇÑöåöãú¡ ÈóÚóËó ÌóÑöíÑó Èúäó ÚóÈúÏö Çááøóåö Ýöí Îóíúáò ÝóÃóÏúÑóßõæåõãú æóÞóÏú ÃóÔúÑóÝõæÇ Úóáóì ÈöáóÇÏöåöãú¡ ÝóãóÇ ÊóÑóÌøóáó ÇáäøóåóÇÑõ ÍóÊøóì ÌöíÁó Èöåöãú¡ ÝóÃóãóÑó Èöåöãú¡ ÝóÞõØøöÚóÊú ÃóíúÏöíåöãú æóÃóÑúÌõáõåõãú æóÓõãöáóÊú ÃóÚúíõäõåõãú ÈöãóÓóÇãöíÑó ÃõÍúãöíóÊú¡ Ëõãøó ÍóÈóÓóåõãú ÍóÊøóì ãóÇÊõæÇ. æóÞöíáó: ÃóãóÑó Èöåöãú ÝóÃõáúÞõæÇ Ýöí ÇáúÍóÑøóÉö íóÓúÊóÓúÞõæäó ÝóãóÇ íõÓúÞóæúäó ÍóÊøóì ãóÇÊõæÇ. ÞóÇáó ÌóãóÇÚóÉñ: æóßóÇäó Ðóáößó ÓóäóÉó ÓöÊøò ãöäó ÇáúåöÌúÑóÉö¡ ßóÇäó åóÐóÇ ÞóÈúáó Ãóäú ÊóäúÒöáó ÂíóÉõ ÇáúãóÇÆöÏóÉö. äóÞóáó Ðóáößó ãóæúáóì ÇÈúäö ÇáØøóáøóÇÚö Ýöí ßöÊóÇÈö «ÇáúÃóÞúÖöíóÉö ÇáúãóÃúËõæÑóÉö» ÈöÓóäóÏöåö Åöáóì ÇÈúäö ÌõÈóíúÑò æóÇÈúäö ÓöíÑöíäó¡ æóÚóáóì åóÐóÇ íóßõæäõ äõÒõæáõåóÇ äóÓúÎðÇ áöáúÍóÏøö ÇáøóÐöí ÃóÞóÇãóåõ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÓóæóÇÁñ ßóÇäó Úóäú æóÍúíò Ãóãú Úóäö ÇÌúÊöåóÇÏò ãöäúåõ¡ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÇÌúÊóåóÏó æóáóãú íõÛóíøöÑúåõ Çááøóåõ Úóáóíúåö ÞóÈúáó æõÞõæÚö ÇáúÚóãóáö
_________
(1) åã ÓóÈúÚóÉ: ËóáóÇËóÉ ãä Úßá. æóÃóÑúÈóÚóÉ ãä ÚÑíøäå. æÚßá- ÈöÖóã ÇáúÚíä æóÓõßõæä ÇáúßóÇÝ- ÞóÈíáóÉ ãä Êíã ÇáÑøÈÇÈ Èä ÚÈÏ ãäóÇÝ Èä ØÇÈÎÉ Èä ÅáúíóÇÓ Èä ãõÖÑ. æÚÑíäÉ- ÈöÖóã ÇáúÚíä æóÝÊÍ ÇáÑøóÇÁ- ÞóÈíáóÉ ãä ÞÖÇÚÉ.(6/180)
Èöåö ÝóÞóÏú ÊóÞóÑøóÑó Èöåö ÔóÑúÚñ. æóÅöäøóãóÇ ÃóÐöäó Çááøóåõ áóåõ ÈöÐóáößó ÇáúÚöÞóÇÈö ÇáÔøóÏöíÏö áöÃóäøóåõãú ÃóÑóÇÏõæÇ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÞõÏúæóÉð áöáúãõÔúÑößöíäó Ýöí ÇáÊøóÍóíøõáö ÈöÅöÙúåóÇÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö áöáÊøóæóÕøõáö Åöáóì ÇáúßóíúÏö áöáúãõÓúáöãöíäó¡ æóáöÃóäøóåõãú ÌóãóÚõæÇ Ýöí ÝöÚúáöåöãú ÌöäóÇíóÇÊò ßóËöíÑóÉð. ÞóÇáó ÃóÈõæ ÞöáóÇÈóÉó: ÝóãóÇÐóÇ íõÓúÊóÈúÞóì ãöäú åóÄõáóÇÁö ÞóÊóáõæÇ ÇáäøóÝúÓó æóÍóÇÑóÈõæÇ Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ æóÎóæøóÝõæÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö. æóÝöí ÑöæóÇíóÉò áöáØøóÈóÑöíøö: äóÒóáóÊú Ýöí Þóæúãò ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ßóÇäó Èóíúäóåõãú æóÈóíúäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÚóåúÏñ ÝóäóÞóÖõæåõ æóÞóØóÚõæÇ ÇáÓøóÈöíáó æóÃóÝúÓóÏõæÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö. ÑóæóÇåõ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò æóÇáÖøöÍøóÇßö. æÇáÕøÍíÍ ÇáÃæøá. æÃíøÇãÇ ßóÇäó ÝóÞóÏú äõÓöÎó Ðóáößó ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
ÝóÇáúÍóÕúÑõ Èö ÅöäøóãÇ Ýöí Þóæúáöåö ÅöäøóãÇ ÌóÒÇÁõ ÇáøóÐöíäó íõÍÇÑöÈõæäó ÅöáóÎú Úóáóì ÃóÕóÍøö ÇáÑøöæóÇíóÊóíúäö Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö ÍóÕúÑñ ÅöÖóÇÝöíøñ¡ æóåõæó ÞóÕúÑñ ÞõáöÈó áöÅöÈúØóÇáò- Ãóíú áöäóÓúÎö- ÇáúÚöÞóÇÈö ÇáøóÐöí ÃóãóÑó Èöåö ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóáóì ÇáúÚõÑóäöíøöíäó¡ æóÚóáóì ãóÇ ÑóæóÇåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ÝóÇáúÍóÕúÑõ Ãóäú áóÇ ÌóÒóÇÁó áóåõãú ÅöáøóÇ Ðóáößó¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÞóÕúÑö ÍöíäóÆöÐò Ãóäú áóÇ íóäúÞõÕó Úóäú Ðóáößó ÇáúÌóÒóÇÁö æóåõæó ÃóÍóÏõ ÇáúÃõãõæÑö
ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö. æóÞóÏú íóßõæäõ ÇáúÍóÕúÑõ áöÑóÏøö ÇÚúÊöÞóÇÏò ãõÞóÏøóÑò æóåõæó ÇÚúÊöÞóÇÏõ ãóäú íóÓúÊóÚúÙöãõ åóÐóÇ ÇáúÌóÒóÇÁó æóíóãöíáõ Åöáóì ÇáÊøóÎúÝöíÝö ãöäúåõ. æóßóÐóáößó íóßõæäõ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊö ÇáúÂíóÉõ ÛóíúÑó äóÇÒöáóÉò Úóáóì ÓóÈóÈò ÃóÕúáðÇ.
æóÃóíøðÇ ãóÇ ßóÇäó ÓóÈóÈõ ÇáäøõÒõæáö ÝóÅöäøó ÇáúÂíóÉó ÊóÞúÊóÖöí æõÌõæÈó ÚöÞóÇÈö ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó ÈöãóÇ ÐóßóÑó Çááøóåõ ÝöíåóÇ¡ áöÃóäøó ÇáúÍóÕúÑó íõÝöíÏõ ÊóÃúßöíÏó ÇáäøöÓúÈóÉö. æóÇáÊøóÃúßöíÏõ íóÕúáõÍõ Ãóäú íõÚóÏøó Ýöí ÃóãóÇÑóÇÊ æÌæÈ ÇáÝá ÇáúãóÚúÏõæÏö ÈóÚúÖõåóÇ Ýöí ÃõÕõæáö ÇáúÝöÞúåö áöÃóäøóåõ íóÌúÚóáõ ÇáúÍõßúãó ÌóÇÒöãðÇ.
æóãóÚúäóì íõÍÇÑöÈõæäó Ãóäøóåõãú íóßõæäõæäó ãõÞóÇÊöáöíäó ÈöÇáÓøöáóÇÍö ÚõÏúæóÇäðÇ áöÞóÕúÏö ÇáúãóÛúäóãö ßÔÃä ÇáúãõÍóÇÑÈ ÇáãÈÇÏí¡ áöÃóäøó ÍóÞöíÞóÉó ÇáúÍóÑúÈö ÇáúÞöÊóÇáõ. æóãóÚúäóì ãõÍóÇÑóÈóÉö Çááøóåö ãõÍóÇÑóÈóÉõ ÔóÑúÚöåö æóÞóÕúÏõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö Úóáóì ÃóÍúßóÇãöåö¡ æóÞóÏú Úõáöãó Ãóäøó Çááøóåó áóÇ íõÍóÇÑöÈõåõ ÃóÍóÏñ ÝóÐößúÑõåõ Ýöí ÇáúãõÍóÇÑóÈóÉö áöÊóÔúäöíÚö ÃóãúÑöåóÇ ÈöÃóäøóåóÇ ãõÍóÇÑóÈóÉñ áöãóäú íóÛúÖóÈõ Çááøóåõ áöãõÍóÇÑóÈóÊöåö¡ æóåõæó ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöãõÍóÇÑóÈóÉö ÇáÑøóÓõæáö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ Úóáóì Íõßúãöåö æóÓõáúØóÇäöåö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÚõÑóäöíøöíäó ÇÚúÊóÏóæúÇ Úóáóì äóÚóãö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇáúãõÊøóÎóÐóÉö áöÊóÌúåöíÒö ÌõíõæÔö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóåõæó ÞóÏö ÇãúÊóäøó Úóáóíúåöãú ÈöÇáöÇäúÊöÝóÇÚö ÈöåóÇ Ýóáóãú íõÑóÇÚõæÇ Ðóáößó áößõÝúÑöåöãú ÝóãóÇ ÚóÇÞóÈó Èöåö(6/181)
ÇáÑøóÓõæáõ ÇáúÚõÑóäöíøöíäó ßóÇäó ÚöÞóÇÈðÇ Úóáóì ãõÍóÇÑóÈóÉò ÎóÇÕøóÉò åöíó ãöäú ÕóÑöíÍö ÇáúÈõÛúÖö áöáúÅöÓúáóÇãö. Ëõãøó Åöäøó Çááøóåó ÔóÑóÚó ÍõßúãðÇ áöáúãõÍóÇÑóÈóÉö ÇáøóÊöí ÊóÞóÚõ Ýöí Òóãóäö ÑóÓõæáö Çááøóåö æóÈóÚúÏóåõ¡ æóÓóæøóì ÚõÞõæÈóÊóåóÇ¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäú íóÕöíÑó ÊóÃúæöíáõ íõÍÇÑöÈõæäó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ ÇáúãõÍóÇÑóÈóÉó áöÌóãóÇÚóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó. æóÌõÚöáó áóåóÇ ÌóÒóÇÁñ Úóíúäõ ÌóÒóÇÁö ÇáÑøöÏøóÉö¡ áöÃóäøó ÇáÑøöÏøóÉó áóåóÇ ÌóÒóÇÁñ ÂÎóÑõ ÝóÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó áöÃóÌúáö ÇáúãõÍóÇÑóÈóÉö. æóãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ÇÚúÊóÈóÑóåõ ÇáúÚõáóãóÇÁõ ÌóÒóÇÁð áöãóäú íóÃúÊöí åóÐöåö ÇáúÌóÑöíãóÉó ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóáöåóÐóÇ áóãú íóÌúÚóáúåõ Çááøóåõ ÌóÒóÇÁð áöáúßõÝøóÇÑö ÇáøóÐöíäó ÍóÇÑóÈõæÇ ÇáÑøóÓõæáó áöÃóÌúáö ÚöäóÇÏö ÇáÏøöíäö¡ ÝóáöåóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÚõÏøöíó íõÍÇÑöÈõæäó Åöáóì Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ áöíóÙúåóÑó Ãóäøóåõãú áóãú íóÞúÕöÏõæÇ ÍóÑúÈó ãõÚóíøóäò ãöäó ÇáäøóÇÓö æóáóÇ ÍóÑúÈó ÕóÝøò.
æóÚõØöÝó æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð áöÈóíóÇäö ÇáúÞóÕúÏö ãöäú ÍóÑúÈöåöãõ Çááøóåó æóÑóÓõæáå¡ ÝóÕóÇÑó ÇáúÌõÒúÁ Úóáóì ãóÌúãõæÚö ÇáúÃóãúÑóíúäö¡ ÝóãóÌúãõæÚõ ÇáúÃóãúÑóíúäö ÓóÈóÈñ ãõÑóßøóÈñ áöáúÚõÞõæÈóÉö¡ æóßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäó ÇáúÃóãúÑóíúäö ÌõÒúÁõ ÓóÈóÈò áóÇ íóÞúÊóÖöí åóÐöåö ÇáúÚõÞõæÈóÉó ÈöÎõÕõæÕöåóÇ.
æóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ýöí ÍóÞöíÞóÉö ÇáúÍöÑóÇÈóÉö ÝóÞóÇáó ãóÇáößñ: åöíó Íóãúáõ ÇáÓøöáóÇÍö Úóáóì ÇáäøóÇÓö áöÃóÎúÐö ÃóãúæóÇáöåöãú Ïõæäó äóÇÆöÑóÉò æóáóÇ ÏóÎóáò æóáóÇ ÚóÏóÇæóÉò Ãóíú Èóíúäó ÇáúãõÍóÇÑöÈö- ÈöÇáúßóÓúÑö- æóÈóíúäó ÇáúãõÍóÇÑóÈö- ÈöÇáúÝóÊúÍö-¡ ÓóæóÇÁñ Ýöí ÇáúÈóÇÏöíóÉö Ãóæú Ýöí ÇáúãöÕúÑö¡ æóÞóÇáó Èöåö ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ æóÃóÈõæ ËóæúÑò. æóÞöíáó: áóÇ íóßõæäõ ÇáúãõÍóÇÑöÈõ Ýöí ÇáúãöÕúÑö ãõÍóÇÑöÈðÇ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó æóÓõÝúíóÇäó ÇáËøóæúÑöíøö æóÅöÓúÍóÇÞó. æóÇáøóÐöí äóÙóÑó Åöáóíúåö ãóÇáößñ åõæó Úõãõæãõ ãóÚúäóì áóÝúÙö ÇáúÍöÑóÇÈóÉö¡ æóÇáøóÐöí äóÙóÑó Åöáóíúåö ãõÎóÇáöÝõæåõ åõæó ÇáúÛóÇáöÈõ Ýöí ÇáúÚõÑúÝö áöäõÏúÑóÉö ÇáúÍöÑóÇÈóÉö Ýöí ÇáúãöÕúÑö. æóÞóÏú ßóÇäóÊú äóÒóáóÊú ÈöÊõæäõÓó ÞóÖöíøóÉõ áöÕøò ÇÓúãõåõ «æóäøóÇÓñ» ÃóÎóÇÝó Ãóåúáó
ÊõæäõÓó ÈöÍöíóáöåö Ýöí ÇáÓøóÑöÞóÉö¡ æóßóÇäó íóÍúãöáõ ÇáÓøöáóÇÍó ÝóÍõßöãó Úóáóíúåö ÈöÍõßúãö ÇáúãõÍóÇÑöÈö Ýöí ãõÏøóÉö ÇáúÃóãöíÑö ãõÍóãøóÏò ÇáÕøóÇÏöÞö ÈóÇíú æóÞõÊöáó ÔóäúÞðÇ ÈöÈóÇÈö ÓõæóíúÞóÉó.
æóãóÚúäóì íóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð Ãóäøóåõãú íóßúÊóÓöÈõæäó ÇáúÝóÓóÇÏó æóíóÌúÊóäõæäóåõ æóíóÌúÊóÑöÍõæäóåõ¡ áöÃóäøó ÇáÓøóÚúíó ÞóÏö ÇÓúÊõÚúãöáó ÈöãóÚúäóì ÇáöÇßúÊöÓóÇÈö æóÇááøóãøö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóãóäú ÃóÑÇÏó ÇáúÂÎöÑóÉó æóÓóÚì áóåÇ ÓóÚúíóåÇ [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 19] . æóíóÞõæáõæäó: ÓóÚóì ÝõáóÇäñ áöÃóåúáöåö¡ Ãóíö ÇßúÊóÓóÈó áóåõãú¡ æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
áöÊõÌúÒì ßõáøõ äóÝúÓò ÈöãÇ ÊóÓúÚì [Øå: 15] .(6/182)
æóÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÌóÚóáóåõ åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÔúíö¡ ÝóÌóÚóáó ÝóÓÇÏÇð ÍóÇáðÇ Ãóæú ãóÝúÚõæáðÇ áöÃóÌúáöåö¡ æóáóÞóÏú äóÙóÑó Åöáóì Ãóäøó ÛóÇáöÈó Úóãóáö ÇáúãõÍóÇÑöÈö åõæó ÇáÓøóÚúíõ æóÇáÊøóäóÞøõáõ¡ æóíóßõæäõ ÇáúÝöÚúáõ ãõäóÒøóáðÇ ãóäúÒöáóÉó ÇááøóÇÒöãö ÇßúÊöÝóÇÁð ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáúãóÝúÚõæáö áöÃóÌúáöåö. æóÌóæøóÒó Ãóäú íóßõæäó ÓóÚóì ÈöãóÚúäóì ÃóÝúÓóÏó¡ ÝóÌóÚóáó ÝóÓÇÏÇð ãóÝúÚõæáðÇ ãõØúáóÞðÇ. æóáóÇ íõÚúÑóÝõ ÇÓúÊöÚúãóÇáõ ÓóÚóì ÈöãóÚúäóì ÃóÝúÓóÏó.
æóÇáúÝóÓóÇÏõ: ÅöÊúáóÇÝõ ÇáúÃóäúÝõÓö æóÇáúÃóãúæóÇáö¡ ÝóÇáúãõÍóÇÑöÈõ íÞÊá ÇáÑÌá áÃÍÏ ãóÇ Úóáóíúåö ãöäó ÇáËøöíóÇÈö æóäóÍúæö Ðóáößó.
æíõÞóÊøóáõæÇ ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí íõÞúÊóáõæÇ¡ ßóÞóæúáö ÇãúÑöÆö ÇáúÞóíúÓö:
Ýöí ÃóÚúÔóÇÑö ÞóáúÈò ãõÞóÊøóáò ÞõÕöÏó ãöäó ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö åõäóÇ ÅöíÞóÇÚõåõ ÈöÏõæäö áöíäò æóáóÇ ÑöÝúÞò ÊóÔúÏöíÏðÇ Úóáóíúåöãú¡ æóßóÐóáößó ÇáúæóÌúåõ Ýöí Þóæúáöåö íõÕóáøóÈõæÇ.
æóÇáÕøóáúÈõ: æóÖúÚõ ÇáúÌóÇäöí ÇáøóÐöí íõÑóÇÏõ ÞóÊúáõåõ ãóÔúÏõæÏðÇ Úóáóì ÎóÔóÈóÉò Ëõãøó ÞóÊúáõåõ ÚóáóíúåóÇ ØóÚúäðÇ ÈöÇáÑøõãúÍö Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÞóÊúáö. æóÞöíáó: ÇáÕøóáúÈõ ÈóÚúÏó ÇáúÞóÊúáö. æóÇáúÃóæøóáõ Þóæúáõ ãóÇáößò¡ æóÇáËøóÇäöí ãóÐúåóÈõ ÃóÔúåóÈó æóÇáÔøóÇÝöÚöíøö.
æãöäú Ýöí Þóæúáöåö ãöäú ÎöáÇÝò ÇÈúÊöÏóÇÆöíøóÉñ Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇáö ãöäú ÃóíúÏöíåöãú æóÃóÑúÌõáõåõãú¡ Ýóåöíó ÞóíúÏñ áöáúÞóØúÚö¡ Ãóíú Ãäø ÇáúÞØÚ íÈÊÏìÁ Ýöí ÍóÇáö ÇáÊøóÎóÇáõÝö¡ æóÞóÏú Úõáöãó Ãóäøó ÇáúãóÞúØõæÚó åõæó ÇáúÚõÖúæõ ÇáúãõÎóÇáöÝõ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøóåõ ãõÎóÇáöÝñ áöãóÞúØõæÚò ÂÎóÑó æóÅöáøóÇ áóãú ÊõÊóÕóæøóÑö ÇáúãõÎóÇáóÝóÉõ¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ÚõÖúæñ ãóÞúØõæÚñ ÓóÇÈöÞñ ÝóÞóÏú ÊóÚóÐøóÑó ÇáÊøóÎóÇáõÝõ Ýóíóßõæäõ ÇáúÞóØúÚõ áöáúÚõÖúæö ÇáúÃóæøóáö ÂäöÝðÇ Ëõãøó ÊóÌúÑöí ÇáúãõÎóÇáóÝóÉõ ÝöíãóÇ ÈóÚúÏõ. æóÞóÏú Úõáöãó ãöäú Þóæúáöåö: ãöäú ÎöáÇÝò Ãóäøóåõ áóÇ íõÞúØóÚõ ãöäó ÇáúãõÍóÇÑöÈö ÅöáøóÇ íóÏñ æóÇÍöÏóÉñ Ãóæú ÑöÌúáñ æóÇÍöÏóÉñ æóáóÇ íõÞúØóÚõ íóÏóÇåõ Ãóæú ÑöÌúáóÇåõ áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó ßóÐóáößó áóãú íõÊóÕóæøóÑú ãóÚúäðì áößóæúäö ÇáúÞóØúÚö ãöäú ÎöáóÇÝò. ÝóåóÐóÇ ÇáÊøóÑúßöíÈõ ãöäú ÈóÏöíÚö ÇáúÅöíÌóÇÒö. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ßóæúäó ÇáúÞóØúÚö ãöäú ÎöáóÇÝò ÊóíúÓöíÑñ æóÑóÍúãóÉñ¡
áöÃóäøó Ðóáößó Ãóãúßóäõ áÍÑßÉ ÈóÞöíøóÉ ÇáúÌåÏ ÈóÚúÏó ÇáúÈõÑúÁö æóÐóáößó ÈöÃóäú íóÊóæóßøóÃó ÈöÇáúíóÏö ÇáúÈóÇÞöíóÉö Úóáóì ÚõæÏò ÈöÌöåóÉö ÇáÑøöÌúáö ÇáúãóÞúØõæÚóÉö.(6/183)
ÞóÇáó ÚõáóãóÇÄõäóÇ: ÊõÞúØóÚõ íóÏõåõ áöÃóÌúáö ÃóÎúÐö ÇáúãóÇáö¡ æóÑöÌúáõåõ áöáúÅöÎóÇÝóÉö áöÃóäøó ÇáúíóÏó åöíó ÇáúÚõÖúæõ ÇáøóÐöí Èöåö ÇáúÃóÎúÐõ¡ æóÇáÑøöÌúáó åöíó ÇáúÚõÖúæõ ÇáøóÐöí Èöåö ÇáúÅöÎóÇÝóÉõ¡ Ãóíö ÇáúãóÔúíõ æóÑóÇÁó ÇáäøóÇÓö æóÇáÊøóÚóÑøõÖõ áóåõãú.
æóÇáäøóÝúíõ ãöäó ÇáúÃóÑúÖö: ÇáúÅöÈúÚóÇÏõ ãöäó ÇáúãóßóÇäö ÇáøóÐöí åõæó æóØóäõåõ áöÃóäøó ÇáäøóÝúíó ãóÚúäóÇåõ ÚóÏóãõ ÇáúæõÌõæÏö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúÅöÈúÚóÇÏõ¡ áöÃóäøóåõ ÅöÈúÚóÇÏñ Úóäö ÇáúÞóæúãö ÇáøóÐöíäó ÍóÇÑóÈõæåõãú. íõÞóÇáõ: äóÝóæúÇ ÝõáóÇäðÇ¡ Ãóíú ÃóÎúÑóÌõæåõ ãöäú Èóíúäöåöãú¡ æóåõæó ÇáúÎóáöíÚõ¡ æóÞóÇáó ÇáäøÇÈÛÉ:
áíåäìÁ áóßõãú Ãóäú ÞóÏú äóÝóíúÊõãú ÈõíõæÊóäóÇ Ãóíú ÃóÞúÕóíúÊõãõæäóÇ Úóäú ÏöíóÇÑößõãú. æóáóÇ íõÚúÑóÝõ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö ãóÚúäðì áöáäøóÝúíö ÛóíúÑó åóÐóÇ. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó æóÈóÚúÖõ ÇáúÚõáóãóÇÁö: ÇáäøóÝúíõ åõæó ÇáÓøóÌúäõ. æóÍóãóáóåõãú Úóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáö ÇáúÈóÚöíÏö ÇáÊøóÝóÇÏöí ãöäú ÏóÝúÚö ÃóÖúÑóÇÑö ÇáúãõÍóÇÑöÈö Úóäú Þóæúãò ßóÇäó Ýöíåöãú ÈöÊóÓúáöíØö ÖõÑøöåö Úóáóì Þóæúãò ÂÎóÑöíäó. æóåõæó äóÙóÑñ íóÍúãöáõ Úóáóì ÇáÊøóÃúæöíáö¡ æóáóßöäú ÞóÏú Èóíøóäó ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ãóäøó ÇáäøóÝúíó íóÍúÕõáõ Èöåö ÏóÝúÚõ ÇáÖøõÑøö áöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó ßóÇäõæÇ ÅöÐóÇ ÃõÎúÑöÌó ÃÍÏ ãä æÙäå Ðõáøó æóÎõÖøöÏóÊú ÔóæúßóÊõåõ¡ ÞóÇáó ÇãúÑõÄõ ÇáúÞóíúÓö:
Èöåö ÇáÐøöÆúÈõ íóÚúæöí ßóÇáúÎóáöíÚö ÇáúãõÚóíøóáö æóÐóáößó ÍóÇáñ ÛóíúÑõ ãõÎúÊóÕøò ÈöÇáúÚóÑóÈö ÝóÅöäøó áöáúãóÑúÁö Ýöí ÈóáóÏöåö æóÞóæúãöåö ãöäó ÇáúÅöÞúÏóÇãö ãóÇ áóíúÓó áóåõ Ýöí ÛóíúÑö ÈóáóÏöåö. Úóáóì Ãóäøó ãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÞóÇáó: íõäúÝóæúäó Åöáóì ÈóáóÏò ÈóÚöíÏò ãõäúÍóÇÒò Åöáóì ÌöåóÉò ÈöÍóíúËõ íóßõæäõ Ýöíåö ßóÇáúãóÍúÕõæÑö. ÞóÇáó ÃóÈõæ ÇáÒøöäóÇÏö: ßóÇäó ÇáäøóÝúíõ ÞóÏöíãðÇ Åöáóì (Ïóåúáóßó) æóÅöáóì (ÈóÇÖöÚó) (1) æóåõãóÇ ÌóÒöíÑóÊóÇäö Ýöí ÈóÍúÑö Çáúíóãóäö.
_________
(1) Ïåáß- ÈöÝóÊúÍ ÇáÏøÇá ÇáúãõåúãáóÉ æóÓõßõæä ÇáúåóÇÁ æóÝÊÍ ÇááøóÇã- ÌóÒöíÑóÉ Èóíä Çáúíãä æÇáÍÈÔÉ. æÈÇÖÚ- ÈãæÍøÏÉ Ýöí Ãæøáå æÈßÓÑ ÇáÖøÇÏ ÇáúãõÚúÌóãóÉ- ÌóÒöíÑóÉ Ýöí ÈóÍÑ Çáúíãä.(6/184)
æóÞóÏú ÏóáøóÊö ÇáúÂíóÉõ Úóáóì ÃóãúÑóíúäö: ÃóÍóÏõåõãóÇ: ÇáÊøóÎúíöíÑõ Ýöí ÌóÒóÇÁö ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó áöÃóäøó ÃóÕúáó (Ãóæú) ÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ÃóÍóÏö ÇáÔøóíúÆóíúäö Ãóæö ÇáúÃóÔúíóÇÁö Ýöí ÇáúæõÞõæÚö¡ æóíóÞúÊóÖöí Ðóáößó Ýöí ÈóÇÈö ÇáúÃóãúÑö æóäóÍúæöåö ÇáÊøóÎúíöíÑó¡ äóÍúæó ÝóÝöÏúíóÉñ ãöäú ÕöíÇãò Ãóæú ÕóÏóÞóÉò Ãóæú äõÓõßò [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 196] . æóÞóÏú ÊóãóÓøóßó ÈöåóÐóÇ ÇáÙøóÇåöÑö ÌóãóÇÚóÉñ ãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãöäúåõãú ãóÇáößõ Èúäõ ÃóäóÓò¡ æóÓóÚöíÏõ Èúäõ ÇáúãõÓóíøöÈö¡ æóÚóØóÇÁñ¡ æóãõÌóÇåöÏñ¡ æóÇáäøóÎóÚöíøõ¡
æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó¡ æóÇáúãóÑúæöíøõ Úóäú ãóÇáößò Ãóäøó åóÐóÇ ÇáÊøóÎúíöíÑó áöÃóÌóáö ÇáúÍöÑóÇÈóÉö¡ ÝóÅöäö ÇÌúÊóÑóÍó Ýöí ãõÏøóÉö ÍóÑóÇÈóÊöåö ÌóÑöíãóÉð ËóÇÈöÊóÉð ÊõæÌöÈõ ÇáúÃóÎúÐó ÈöÃóÔóÏøö ÇáúÚõÞõæÈóÉö ßóÇáúÞóÊúáö ÞõÊöáó Ïõæäó ÊóÎúíöíÑò¡ æóåõæó ãõÏúÑóßñ æóÇÖöÍñ. Ëõãøó íóäúÈóÛöí áöáúÅöãóÇãö ÈóÚúÏó Ðóáößó Ãóäú íóÃúÎõÐó Ýöí ÇáúÚõÞõæÈóÉö ÈöãóÇ íõÞóÇÑöÈõ ÌõÑúãó ÇáúãõÍóÇÑöÈö æóßóËúÑóÉó ãóÞóÇãöåö Ýöí ÝóÓóÇÏöåö. æóÐóåóÈó ÌóãóÇÚóÉñ Åöáóì Ãóäøó (Ãóæú) Ýöí ÇáúÂíóÉö áöáÊøóÞúÓöíãö áóÇ áöáÊøóÎúíöíÑö¡ æóÃóäøó ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö ãóÑóÇÊöÈõ áöáúÚõÞõæÈóÇÊö ÈöÍóÓúÈö ãóÇ ÇÌúÊóÑóÍóåõ ÇáúãõÍóÇÑöÈõ: Ýóãóäú ÞóÊóáó æóÃóÎóÐó ÇáúãóÇáó ÞõÊöáó æóÕõáöÈó¡ æóãóäú áóãú íóÞúÊõáú æóáóÇ ÃóÎóÐó ãóÇáðÇ ÚõÒøöÑó¡ æóãóäú ÃóÎóÇÝó ÇáØøóÑöíÞó äõÝöíó¡ æóãóäú ÃóÎóÐó ÇáúãóÇáó ÝóÞóØú ÞõØöÚó¡ æóåõæó Þóæúáõ ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÞóÊóÇÏóÉó¡ æóÇáúÍóÓóäö¡ æóÇáÓøõÏøöíøö¡ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøö. æóíóÞúÑõÈõ ÎöáóÇÝõåõãú ãöäó ÇáÊøóÞóÇÑõÈö.
æóÇáúÃóãúÑõ ÇáËøóÇäöí: Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÚõÞõæÈóÇÊö åöíó áöÃóÌóáö ÇáúÍöÑóÇÈóÉö æóáóíúÓóÊú áöÃóÌúáö ÍõÞõæÞö ÇáúÃóÝúÑóÇÏö ãöäó ÇáäøóÇÓö¡ ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóì Ðóáößó Þóæúáõåõ ÈóÚúÏõ ÅöáøóÇ ÇáøóÐöíäó ÊÇÈõæÇ ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú ÊóÞúÏöÑõæÇ Úóáóíúåöãú ÇáúÂíóÉó æóåõæó Èóíøöäñ. æóáöÐóáößó Ýóáóæú ÃóÓúÞóØó ÇáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåöãú ÍõÞõæÞóåõãú áóãú íóÓúÞõØú Úóäö ÇáúãõÍóÇÑöÈö ÚõÞõæÈóÉõ ÇáúÍöÑóÇÈóÉö.
æóÞóæúáõåõ Ðáößó áóåõãú ÎöÒúíñ Ýöí ÇáÏøõäúíÇ¡ Ãóíö ÇáúÌóÒóÇÁõ ÎöÒúíñ áóåõãú Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ. æóÇáúÎöÒúíõ: ÇáÐøõáøõ æóÇáúÅöåóÇäóÉõ æóáÇ ÊõÎúÒöäÇ íóæúãó ÇáúÞöíÇãóÉö [Âá ÚãÑóÇä: 194] . æóÞóÏú ÏóáøóÊö ÇáúÂíóÉõ Úóáóì Ãóäøó áöåóÄõáóÇÁö ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó ÚöÞóÇÈóíúäö: ÚöÞóÇÈðÇ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ æóÚöÞóÇÈðÇ Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö. ÝóÅöäú ßóÇäó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó Ýöí ÇáúÂíóÉö ÎõÕõæÕó ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßõÝúÑö ßóÇáúÚõÑóäöíøöíäó¡ ßóãóÇ Þöíáó Èöåö¡ ÝóÇÓúÊöÍúÞóÇÞõåõãõ ÇáúÚóÐóÇÈóíúäö ÙóÇåöÑñ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ãóÇ íóÔúãóáõ ÇáúãõÍóÇÑöÈó ãöäú Ãóåúáö ÇáúÅöÓúáóÇãö ßóÇäóÊö ÇáúÂíóÉõ ãõÚóÇÑöÖóÉð áöãóÇ
æóÑóÏó Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍö Ýöí ÍóÏöíËö ÚõÈóÇÏóÉó Èúäö ÇáÕøóÇãöÊö ãöäú Þóæúáö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Íöíäó ÃóÎóÐó ÇáúÈóíúÚóÉó Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÈöãóÇ ÊóÖóãøóäóÊúåõ ÂíóÉõ ÅöÐÇ ÌÇÁóßó ÇáúãõÄúãöäÇÊõ íõÈÇíöÚúäóßó [ÇáããÊÍäÉ: 12] ÅöáóÎú ÝóÞóÇáó:
«Ýóãóäú æóÝóì ãöäúßõãú ÝóÃóÌúÑõåõ Úóáóì Çááøóåö æóãóäú ÃóÕóÇÈó ãöäú Ðóáößó ÔóíúÆðÇ ÝóÚõæÞöÈó Èöåö(6/185)
Ýóåõæó ßóÝøóÇÑóÉñ áóåõ æóãóäú ÃóÕóÇÈó ãöäúåóÇ ÔóíúÆðÇ ÝóÓóÊóÑóåõ Çááøóåõ Ýóåõæó Åöáóì Çááøóåö Åöäú ÔóÇÁó ÚóÐøóÈóåõ æóÅöäú ÔóÇÁó ÛóÝóÑó áóåõ»
. ÝóÞóæúáõåõ: Ýóåõæó ßóÝøóÇÑóÉñ áóåõ¡ Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÍóÏøó íõÓúÞöØõ ÚöÞóÇÈó ÇáúÂÎöÑóÉö¡ ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãóÇ Ýöí ÇáúÂíóÉö ÊóÛúáöíÙðÇ Úóáóì ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó ÈöÃóßúËóÑó ãöäú Ãóåúáö ÈóÞöíøóÉö ÇáÐøõäõæÈö¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÊóÃúæöíáõ ãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Úóáóì ÇáÊøóÝúÕöíáö¡ Ãóíú áóåõãú ÎöÒúíñ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ Åöäú ÃõÎöÐõæÇ Èöåö¡ æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐóÇÈñ ÚóÙöíãñ Åöäú áóãú íõÄúÎóÐõæÇ Èöåö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ.
æóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ÈöÞóæúáöåö: ÅöáøóÇ ÇáøóÐöíäó ÊÇÈõæÇ ÑóÇÌöÚñ Åöáóì ÇáúÍõßúãóíúäö ÎöÒúíö ÇáÏøõäúíóÇ æóÚóÐóÇÈö ÇáúÂÎöÑóÉö¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö: ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú ÊóÞúÏöÑõæÇ Úóáóíúåöãú¡ áöÃóäøó ÊóÃúËöíÑó ÇáÊøóæúÈóÉö Ýöí ÇáäøóÌóÇÉö ãöäú ÚóÐóÇÈö ÇáúÂÎöÑóÉö áóÇ íóÊóÞóíøóÏõ ÈöãóÇ ÞóÈúáó ÇáúÞõÏúÑóÉö Úóáóíúåöãú. æóÞóÏú ÏóáøóÊú ÃóÏóÇÉõ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö Úóáóì ÓõÞõæØö ÇáúÚõÞõæÈóÉö Úóäö ÇáúãõÍóÇÑöÈö Ýöí åóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö ÝóÊóãøó ÇáúßóáóÇã ÈåóÇ¡ Îó Ò áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁó ßóáóÇãñ ãõÓúÊóÞöáøñ áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì
ÒöíóÇÏóÉö ÊóÕúÑöíÍò ÈöÇäúÊöÝóÇÁö ÇáúÍõßúãö ÇáúãõÓúÊóËúäóì ãöäúåõ Úóäö ÇáúãõÓúÊóËúäóì Ýöí ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúÚóÑóÈö¡ æóÚöäúÏó ÌõãúåõæÑö ÇáúÚõáóãóÇÁö. ÝóáóíúÓó ÇáúãõÓúÊóËúäóì ãóÓúßõæÊðÇ Úóäúåõ ßóãóÇ íóÞõæáõ ÇáúÍóäóÝöíøóÉõ¡ æóáóæúáóÇ ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ áóãóÇ ÏóáøóÊö ÇáúÂíóÉõ Úóáóì ÓõÞõæØö ÚõÞõæÈóÉö ÇáúãõÍóÇÑöÈö ÇáúãóÐúßõæÑóÉö. Ýóáóæú Þöíáó: ÝóÅöäú ÊóÇÈõæÇ¡ áóãú ÊóÏõáøó ÅöáøóÇ Úóáóì ÞóÈõæáö ÇáÊøóæúÈóÉö ãöäúåõãú Ýöí ÅöÓúÞóÇØö ÚöÞóÇÈö ÇáúÂÎöÑóÉö.
æóãóÚúäóì ãöäú ÞóÈúáö Ãóäú ÊóÞúÏöÑõæÇ Úóáóíúåöãú ãóÇ ßóÇäó ÞóÈúáó Ãóäú íóÊóÍóÞøóÞó ÇáúãõÍóÇÑöÈõ Ãóäøóåõ ãóÃúÎõæÐñ Ãóæú íõÖóíøóÞó Úóáóíúåö ÇáúÍöÕóÇÑõ Ãóæú íõØóÇÑóÏó Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÈöáóÇÏö æóíõÖóíøóÞó Úóáóíúåö¡ ÝóÅöäú ÃóÊóì ÞóÈúáó Ðóáößó ßõáøöåö ØóÇÆöÚðÇ äóÇÏöãðÇ ÓóÞóØó Úóäúåõ ãóÇ ÔóÑóÚó Çááøóåõ áóåõ ãöäó ÇáúÚõÞõæÈóÉö¡ áöÃóäøóåõ ÞóÏú Ïóáøó Úóáóì ÇäúÊöÞóÇáö ÍóÇáöåö ãöäú ÝóÓóÇÏò Åöáóì ÕóáóÇÍò Ýóáóãú ÊóÈúÞó ÍößúãóÉñ Ýöí ÚöÞóÇÈöåö. æóáóãøóÇ áóãú ÊóÊóÚóÑøóÖö ÇáúÂíóÉõ Åöáóì ÛõÑúãö ãóÇ ÃóÊúáóÝóåõ ÈöÍöÑóÇÈóÊöåö Úõáöãó Ãóäøó ÇáÊøóæúÈóÉó áóÇ ÊõÄóËøöÑõ Ýöí ÓõÞõæØö ãóÇ ßóÇäó ÞóÏö ÇÚúÊóáóÞó Èöåö ãöäú ÍõÞõæÞö ÇáäøóÇÓö ãöäú ãóÇáò Ãóæú Ïóãò¡ áöÃóäøó Ðóáößó ãóÚúáõæãñ ÈöÃóÏöáøóÉò ÃõÎúÑóì.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ ÊóÐúßöíÑñ ÈóÚúÏó ÊóãóÇãö ÇáúßóáóÇãö æóÏóÝúÚñ áöÚóÌóÈö ãóäú íóÊóÚóÌøóÈõ ãöäú ÓõÞõæØö ÇáúÚöÞóÇÈö Úóäúåõãú. ÝóÇáúÝóÇÁõ ÝóÕöíÍóÉñ ÚóãøóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ãöäú ÓõÞõæØö ÇáúÚõÞõæÈóÉö ãóÚó ÚöÙóãö ÇáúÌõÑúãö¡ æóÇáúãóÚúäóì: Åöäú ÚóÙõãó ÚöäúÏóßõãú ÓõÞõæØõ ÇáúÚõÞõæÈóÉö Úóãøóäú ÊóÇÈó ÞóÈúáó Ãóäú íõÞóÏóÑó Úóáóíúåö ÝóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ.
æóÞóÏú Ïóáøó Þóæúáõåõ ÝóÇÚúáóãõæÇ Úóáóì ÊóäúÒöíáö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ãóäúÒöáóÉó ãóäú áóÇ íóÚúáóãõ Ðóáößó(6/186)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÈúÊóÛõæÇ Åöáóíúåö ÇáúæóÓöíáóÉó æóÌóÇåöÏõæÇ Ýöí ÓóÈöíáöåö áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó (35)
äóÙóÑðÇ áöÇÓúÊöÚúÙóÇãöåöãú åóÐóÇ ÇáúÚóÝúæó. æóÞóÏú ÑóÃóíúÊó Ãóäøó ÔóÃúäó ÝöÚúáö (ÇÚúáóãú) Ãóäú íóÏõáøó Úóáóì ÃóåóãøöíøóÉö ÇáúÎóÈóÑö¡ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó íóÍõæáõ Èóíúäó ÇáúãóÑúÁö æóÞóáúÈöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÝóÇáö [24] æóÞóæúáöåö ÝöíåóÇ: æóÇÚúáóãõæÇ ÃóäøóãÇ ÛóäöãúÊõãú [ÇáúÃóäúÝóÇá: 41] .
[35]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 35]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÈúÊóÛõæÇ Åöáóíúåö ÇáúæóÓöíáóÉó æóÌÇåöÏõæÇ Ýöí ÓóÈöíáöåö áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó (35)
ÇÚúÊöÑóÇÖñ Èóíúäó ÂíóÇÊö æóÚöíÏö ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó æóÃóÍúßóÇãö ÌóÒóÇÆöåöãú æóÈóíúäó ãóÇ ÈóÚúÏóåõ ãöäú Þóæúáöåö: Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áóæú Ãóäøó áóåõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 36] ÇáúÂíóÉó. ÎóÇØóÈó ÇáúãõÄúãöäöíäó ÈöÇáÊøóÑúÛöíÈö ÈóÚúÏó Ãóäú ÍóÐøóÑóåõãú ãöäó ÇáúãóÝóÇÓöÏö¡ Úóáóì ÚóÇÏóÉö ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÊóÎóáøõáö ÇáúÃóÛúÑóÇÖö ÈöÇáúãóæúÚöÙóÉö æóÇáÊøóÑúÛöíÈö æóÇáÊøóÑúåöíÈö¡ æóåöíó ØóÑöíÞóÉñ ãöäó ÇáúÎóØóÇÈóÉö áöÇÕúØöíóÇÏö ÇáäøõÝõæÓö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇáúÍóÑöíÑöíøõ: «ÝóáóãøóÇ ÏóÝóäõæÇ ÇáúãóíúÊó¡ æóÝóÇÊó Þóæúáõ áóíúÊó¡ ÃóÞúÈóáó ÔóíúÎñ ãöäú ÑöÈóÇæóÉó¡ ãõÊóÃóÈøöØðÇ áöåöÑóÇæóÉó¡. ÝóÞóÇáó: áöãöËúáö åóÐóÇ ÝóáúíóÚúãóáö ÇáúÚóÇãöáõæäó¡ ÅöáóÎú. ÝóÚõÞøöÈó Íõßúãõ ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßõÝúÑö ÈöÃóãúÑö ÇáúãõÄúãöäöíäó ÈöÇáÊøóÞúæóì
æóØóáóÈö ãóÇ íõæóÕøöáõåõãú Åöáóì ãóÑúÖóÇÉö Çááøóåö. æóÞóÇÈóáó ÞöÊóÇáðÇ ãóÐúãõæãðÇ ÈöÞöÊóÇáò íõÍúãóÏõ ÝóÇÚöáõåõ ÚóÇÌöáðÇ æóÂÌöáðÇ» .
æóÇáúæóÓöíáóÉõ: ßóÇáúæóÕöíáóÉö. æóÝöÚúáõ æóÓóáó ÞóÑöíÈñ ãöäú ÝöÚúáö æóÕóáó¡ ÝóÇáúæóÓöíáóÉõ: ÇáúÞõÑúÈóÉõ¡ æóåöíó ÝóÚöíáóÉñ ÈöãóÚúäóì ãóÝúÚõæáóÉò¡ Ãóíú ãõÊóæóÓøóáñ ÈöåóÇ Ãóíö ÇÊúÈóÚõæÇ ÇáÊøóÞóÑøõÈó Åöáóíúåö¡ Ãóíú ÈöÇáØøóÇÚóÉö.
æÅöáóíúåö ãõÊóÚóáøöÞñ Èö ÇáúæóÓöíáóÉó Ãóíö ÇáúæóÓöíáóÉó Åöáóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. ÝóÇáúæóÓöíáóÉõ ÃõÑöíÏó ÈöåóÇ ãóÇ íóÈúáõÛõ Èöåö Åöáóì Çááøóåö¡ æóÞóÏú Úóáöãó ÇáúãõÓúáöãõæäó Ãóäøó ÇáúÈõáõæÛó Åöáóì Çááøóåö áóíúÓó ÈõáõæÛó ãóÓóÇÝóÉò æóáóßöäøóåõ ÈõáõæÛ ÒáÝì æÑÖì.
ÝóÇáÊøóÚúÑöíÝõ Ýöí ÇáúæóÓöíáóÉö ÊóÚúÑöíÝõ ÇáúÌöäúÓö¡ Ãóíú ßõáøõ ãóÇ ÊóÚúáóãõæäó Ãóäøóåõ íõÞóÑøöÈõßõãú Åöáóì Çááøóåö¡ Ãóíú íõäöíáõßõãú ÑöÖóÇåõ æóÞóÈõæáó ÃóÚúãóÇáößõãú áóÏóíúåö. ÝóÇáúæóÓöíáóÉõ ãóÇ íõÞóÑøöÈõ ÇáúÚóÈúÏó ãöäó Çááøóåö ÈöÇáúÚóãóáö ÈöÃóæóÇãöÑöåö æóäóæóÇåöíåö.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáúÞõÏõÓöíøö: «ãóÇ ÊóÞóÑøóÈó Åöáóíøó ÚóÈúÏöí ÈöÔóíúÁò ÃóÍóÈøó Åöáóíøó ãöãøóÇ ÇÝúÊóÑóÖúÊõåõ Úóáóíúåö»
ÇáúÍóÏöíËó.
æóÇáúãóÌúÑõæÑõ Ýöí Þóæúáöåö: æóÇÈúÊóÛõæÇ Åöáóíúåö ÇáúæóÓöíáóÉó ãõÊóÚóáøöÞñ Èö ÇÈúÊóÛõæÇ. æóíóÌõæÒõ ÊóÚóáøõÞõåõ Èö ÇáúæóÓöíáóÉó¡ æóÞõÏøöãó Úóáóì ãõÊóÚóáøóÞöåö áöáúÍóÕúÑö¡ Ãóíú áóÇ ÊóÊóæóÓøóáõæÇ ÅöáøóÇ Åöáóíúåö áóÇ Åöáóì ÛóíúÑöåö Ýóíóßõæäõ ÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÇáúãõÔúÑößöíäó áöÃóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó áóÇ íõÙóäøõ Èöåöãú ãóÇ íóÞúÊóÖöí åóÐóÇ ÇáúÍÕúÑ.(6/187)
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áóæú Ãóäøó áóåõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚðÇ æóãöËúáóåõ ãóÚóåõ áöíóÝúÊóÏõæÇ Èöåö ãöäú ÚóÐóÇÈö íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö ãóÇ ÊõÞõÈøöáó ãöäúåõãú æóáóåõãú ÚóÐóÇÈñ Ãóáöíãñ (36) íõÑöíÏõæäó Ãóäú íóÎúÑõÌõæÇ ãöäó ÇáäøóÇÑö æóãóÇ åõãú ÈöÎóÇÑöÌöíäó ãöäúåóÇ æóáóåõãú ÚóÐóÇÈñ ãõÞöíãñ (37)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 36 Åöáóì 37]
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áóæú Ãóäøó áóåõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÌóãöíÚÇð æóãöËúáóåõ ãóÚóåõ áöíóÝúÊóÏõæÇ Èöåö ãöäú ÚóÐÇÈö íóæúãö ÇáúÞöíÇãóÉö ãóÇ ÊõÞõÈøöáó ãöäúåõãú æóáóåõãú ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ (36) íõÑöíÏõæäó Ãóäú íóÎúÑõÌõæÇ ãöäó ÇáäøóÇÑö æóãÇ åõãú ÈöÎÇÑöÌöíäó ãöäúåÇ æóáóåõãú ÚóÐÇÈñ ãõÞöíãñ (37)
ÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉó ãõÊøóÕöáóÉñ ÈöÌõãúáóÉö æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐÇÈñ ÚóÙöíãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 33] ÇÊøöÕóÇáó ÇáúÈóíóÇäö Ýóåöíó ãõÈóíøöäóÉñ áöáúÌõãúáóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö ÊóåúæöíáðÇ áöáúÚóÐóÇÈö ÇáøóÐöí ÊóæóÚøóÏóåõãõ Çááøóåõ Èöåö Ýöí Þóæúáöåö:
Ðáößó áóåõãú ÎöÒúíñ Ýöí ÇáÏøõäúíÇ æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐÇÈñ ÚóÙöíãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 33] ÝóÅöäøó ÃõæáóÆößó ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó ÇáøóÐöíäó äóÒóáóÊú Êöáúßó ÇáúÂíóÉõ Ýöí ÌóÒóÇÆöåöãú ßóÇäõæÇ ÞóÏú ßóÝóÑõæÇ ÈóÚúÏó ÅöÓúáóÇãöåöãú æóÍóÇÑóÈõæÇ Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ¡ ÝóáóãøóÇ ÐõßöÑó ÌóÒóÇÄõåõãú ÚõÞøöÈó ÈöÐößúÑö ÌóÒóÇÁò íóÔúãóáõåõãú æóíóÔúãóáõ ÃóãúËóÇáóåõãú ãöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóÐóáößó áóÇ íõäóÇßöÏõ ßóæä ÇáúÂíóÉ ááÓÇÈÞÉ ãõÑóÇÏðÇ ÈöåóÇ ãóÇ íóÔúÊóãöáõ Ãóåúáó ÇáúÍöÑóÇÈóÉö ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóÇáÔøóÑúØõ Ýöí Þóæúáöåö: áóæú Ãóäøó áóåõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ãõÞóÏøóÑñ ÈöÝöÚúáò ÏóáøóÊú Úóáóíúåö (Ãóäøó) ¡ ÅöÐö ÇáÊøóÞúÏöíÑõ: áóæú ËóÈóÊó ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ãöáúßðÇ áóåõãú ÝóÅöäøó (áóæú) áöÇÎúÊöÕóÇÕöåóÇ ÈöÇáúÝöÚúáö ÕóÍøó ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁõ Úóäú ÐößúÑöåö ÈóÚúÏóåóÇ ÅöÐóÇ æóÑóÏóÊú (Ãóäøó) ÈóÚúÏóåóÇ. æóÞóæúáõåõ æóãöËúáóåõ ãóÚóåõ ãóÚúØõæÝñ Úóáóì ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ æóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ÌóÚúáöåö ãóÝúÚõæáðÇ ãóÚóåõ áöáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö Úóäú Ðóáößó ÈöÞóæúáöåö ãóÚóåõ. æóÇááøóÇãõ Ýöí áöíóÝúÊóÏõæÇ Èöåö áöÊóÚúáöíáö ÇáúÝöÚúáö ÇáúãõÞóÏøóÑö¡ Ãóíú áóæú ËóÈóÊó áóåõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöÃóÌúáö ÇáöÇÝúÊöÏóÇÁö Èöåö áóÇ áöÃóÌúáö Ãóäú íóßúäöÒõæåõ Ãóæú íóåóÈõæåõ.
æóÃõÝúÑöÏó ÇáÖøóãöíÑõ Ýöí Þóæúáöåö: Èöåö ãóÚó Ãóäøó ÇáúãóÐúßõæÑó ÔóíúÆóÇäö åõãóÇ: ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóãöËúáóåõ: ÅöãøóÇ Úóáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÖøóãöíÑö ÑóÇÌöÚðÇ Åöáóì ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÞóØú¡ æóíóßõæäõ Þóæúáõåõ æóãöËúáóåõ ãóÚóåõ ãóÚúØõæÝðÇ ãõÞóÏøóãðÇ ãöäú ÊóÃúÎöíÑò. æóÃóÕúáõ ÇáúßóáóÇãö áóæú Ãóäøó áóåõãú ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöíóÝúÊóÏõæÇ Èöåö æóãöËúáóåõ ãóÚóåõ. æóÏóáøó Úóáóì ÇÚúÊöÈóÇÑöåö ãõÞóÏøóãðÇ ãöäú ÊóÃúÎöíÑò ÅöÝúÑóÇÏõ ÇáÖøóãöíÑö ÇáúãóÌúÑõæÑö ÈöÇáúÈóÇÁö. æóäõßúÊóÉõ ÇáÊøóÞúÏöíãö ÊóÚúÌöíáõ ÇáúíóÃúÓö ãöäó ÇáöÇÝúÊöÏóÇÁö Åöáóíúåöãú æóáóæú ÈöãõÖóÇÚóÝóÉö ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö. æóÅöãøóÇ¡ æóåõæó ÇáÙøóÇåöÑõ ÚöäúÏöí¡ Ãóäú íóßõæäó ÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ãöËúáóåõ ãóÚóåõ¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÇáúãöËúáó Ôóãöáó(6/188)
æóÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÓøóÇÑöÞóÉõ ÝóÇÞúØóÚõæÇ ÃóíúÏöíóåõãóÇ ÌóÒóÇÁð ÈöãóÇ ßóÓóÈóÇ äóßóÇáðÇ ãöäó Çááøóåö æóÇááøóåõ ÚóÒöíÒñ Íóßöíãñ (38) Ýóãóäú ÊóÇÈó ãöäú ÈóÚúÏö Ùõáúãöåö æóÃóÕúáóÍó ÝóÅöäøó Çááøóåó íóÊõæÈõ Úóáóíúåö Åöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (39)
ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóÒöíóÇÏóÉð Ýóáóãú ÊóÈúÞó ÌóÏúæóì áöÝóÑúÖö ÇáöÇÝúÊöÏóÇÁö ÈöãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöÃóäøóåõ ÞóÏö ÇäúÏóÑóÌó Ýöí ãöËúáöå ÇáøóÐöí ãóÚóåõ.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÌúÑóì ÇáÖøóãöíÑõ ãóÌúÑóì ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö Ýöí ÕöÍøóÉö ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö ãõÝúÑóÏðÇ ãóÚó ßóæúäöåö ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ãõÊóÚóÏøöÏò Úóáóì ÊóÃúæöíáöåö ÈöÇáúãóÐúßõæÑö æóåóÐóÇ ÔóÇÆöÚñ Ýöí ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÚóæÇäñ Èóíúäó Ðáößó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 68] Ãóíú Èóíúäó ÇáúÝóÇÑöÖö æóÇáúÈößúÑö¡ æóÞóæúáõåõ: æóãóäú íóÝúÚóáú Ðáößó íóáúÞó ÃóËÇãÇð [ÇáúÝÑúÞóÇä:
68] ÅöÔóÇÑóÉõ ãóÇ ÐõßöÑó ãöäú Þóæúáöåö: æóÇáøóÐöíäó áóÇ íóÏúÚõæäó ãóÚó Çááøóåö ÅöáåÇð ÂÎóÑó æóáÇ íóÞúÊõáõæäó ÇáäøóÝúÓó ÇáøóÊöí ÍóÑøóãó Çááøóåõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúÍóÞøö æóáÇ íóÒúäõæäó [ÇáúÝÑúÞóÇä: 68] ¡ áöÃóäøó ÇáúÅöÔóÇÑóÉó ÕóÇáöÍóÉñ áöáÔøóíúÁö æóáöáúÃóÔúíóÇÁö¡ æóåõæó Þóáöíáñ Ýöí ÇáÖøóãöíÑö¡ áöÃóäøó ÕöíóÛó ÇáÖøóãóÇÆöÑö ßóËöíÑóÉñ ãõäóÇÓöÈóÉñ áöãóÇ ÊóÚõæÏõ Åöáóíúåö ÝóÎõÑõæÌõåóÇ Úóäú Ðóáößó ÚõÏõæáñ Úóäú ÃóÕúáö ÇáúæóÖúÚö¡ æóåõæó Þóáöíáñ æóáóßöäøóåõ ÝóÕöíÍñ¡ æóãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Þõáú ÃóÑóÃóíúÊõãú Åöäú ÃóÎóÐó Çááøóåõ ÓóãúÚóßõãú æóÃóÈúÕÇÑóßõãú æóÎóÊóãó Úóáì ÞõáõæÈößõãú ãóäú Åöáåñ ÛóíúÑõ Çááøóåö íóÃúÊöíßõãú Èöåö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 46] Ãóíú ÈöÇáúãóÐúßõæÑö.
æóÞóÏú ÌóÚóáóåõ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ãóÍúãõæáðÇ Úóáóì ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö¡ æóßóÐóáößó ÊóÃóæøóáóåõ ÑõÄúÈóÉõ áóãøóÇ. ÃóäúÔóÏó Þóæúáóåõ:
ÝöíåóÇ ÎõØõæØñ ãöäú ÓóæóÇÏò æóÈóáóÞú ... ßóÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÌöáúÏö ÊóæúáöíÚõ ÇáúÈóåóÞú
ÝóÞóÇáó ÃóÈõæ ÚõÈóíúÏóÉó: ÞõáúÊõ: áöÑõÄúÈóÉó Åöäú ÃóÑóÏúÊó ÇáúÎõØõæØó ÝóÞõáú: ßóÃóäøóåóÇ¡ æóÅöäú ÃóÑóÏúÊó ÇáÓøóæóÇÏó ÝóÞõáú: ßóÃóäøóåõãóÇ¡ ÝóÞóÇáó: ÃóÑóÏúÊõ ßóÃóäøó Ðóáößó æóíúáóßó. æóãöäúåõ Ýöí ÇáÖøóãöíÑö Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóÂÊõæÇ ÇáäøöÓÇÁó ÕóÏõÞÇÊöåöäøó äöÍúáóÉð ÝóÅöäú ØöÈúäó áóßõãú Úóäú ÔóíúÁò ãöäúåõ äóÝúÓÇð [ÇáäøöÓóÇÁ: 4] . æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
ÚóæÇäñ Èóíúäó Ðáößó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [68] .
æóÞóæúáõåõ: æóáóåõãú ÚóÐÇÈñ ãõÞöíãñ Ãóíú ÏóÇÆöãñ ÊóÃúßöíÏñ áöÞóæúáöåö: æóãÇ åõãú ÈöÎÇÑöÌöíäó ãöäúåÇ.
[38¡ 39]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 38 Åöáóì 39]
æóÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÓøóÇÑöÞóÉõ ÝóÇÞúØóÚõæÇ ÃóíúÏöíóåõãÇ ÌóÒÇÁð ÈöãÇ ßóÓóÈÇ äóßÇáÇð ãöäó Çááøóåö æóÇááøóåõ ÚóÒöíÒñ Íóßöíãñ (38) Ýóãóäú ÊÇÈó ãöäú ÈóÚúÏö Ùõáúãöåö æóÃóÕúáóÍó ÝóÅöäøó Çááøóåó íóÊõæÈõ Úóáóíúåö Åöäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (39)
ÌõãúáóÉñ ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì ÌõãúáóÉö ÅöäøóãÇ ÌóÒÇÁõ ÇáøóÐöíäó íõÍÇÑöÈõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 33] . æóÇáÓøóÇÑöÞõ
ãõÈúÊóÏóÃñ(6/189)
æóÇáúÎóÈóÑõ ãóÍúÐõæÝñ ÚöäúÏó ÓöíÈóæóíúåö. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ãöãøóÇ íõÊúáóì Úóáóíúßõãú Íõßúãõ ÇáÓøóÇÑöÞö æóÇáÓøóÇÑöÞóÉö ÝóÇÞúØóÚõæÇ ÃóíúÏöíóåõãóÇ. æóÞóÇáó ÇáúãõÈóÑøöÏõ: ÇáúÎóÈóÑõ åõæó ÌõãúáóÉõ ÝóÇÞúØóÚõæÇ ÃóíúÏöíóåõãÇ¡ æóÏóÎóáóÊö ÇáúÝóÇÁõ Ýöí ÇáúÎóÈóÑö áöÊóÖóãøõäö ÇáúãõÈúÊóÏóÃö ãóÚúäóì ÇáÔøóÑúØö áöÃóäøó ÊóÞúÏöíÑóåõ: æóÇáøóÐöí ÓóÑóÞó æÇáøÊí ÓÑÞÊ. æÇáãÕæá ÅöÐóÇ ÃõÑöíÏó ãöäúåõ ÇáÊøóÚúãöíãõ íõäóÒøóáõ ãóäúÒöáóÉó ÇáÔøóÑúØö- Ãóíú íõÌúÚóáõ (Çáú) ÝöíåóÇ ÇÓúãó ãóæúÕõæáò Ýóíóßõæäõ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì æóÇááøóÇÊöí íóÃúÊöíäó ÇáúÝÇÍöÔóÉó ãöäú äöÓÇÆößõãú ÝóÇÓúÊóÔúåöÏõæÇ Úóáóíúåöäøó ÃóÑúÈóÚóÉð ãöäúßõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 15] ¡ Þóæúáå:
æóÇáøóÐÇäö íóÃúÊöíÇäöåÇ ãöäúßõãú ÝóÂÐõæåõãÇ [ÇáäøöÓóÇÁ: 16] . ÞóÇáó ÓöíÈóæóíúåö: æóåóÐóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó Ýöí ÇáúßóáóÇãö ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÈúÊóÏóÃó ÐõßöÑó Ýöí ãóÚúÑöÖö ÇáúÞóÕóÕö Ãóæö ÇáúÍõßúãö Ãóæö ÇáúÝóÑóÇÆöÖö äóÍúæó æóÇááøóÇÊöí íóÃúÊöíäó ÇáúÝÇÍöÔóÉó ãöäú äöÓÇÆößõãú ÝóÇÓúÊóÔúåöÏõæÇ æóÇáøóÐÇäö íóÃúÊöíÇäöåÇ ãöäúßõãú ÝóÂÐõæåõãÇ æóÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÓøóÇÑöÞóÉõ ÝóÇÞúØóÚõæÇ ÃóíúÏöíóåõãÇ ÅöÐö ÇáÊøóÞúÏöíÑõ Ýöí ÌóãöíÚö Ðóáößó: æóÍõßúãõ ÇááøóÇÊöí íóÃúÊöíäó¡ Ãóæú æóÌóÒóÇÁõ ÇáÓøóÇÑöÞö æóÇáÓøóÇÑöÞóÉö.
æóáóÞóÏú ÐóßóÑóåóÇ ÇÈúäõ ÇáúÍóÇÌöÈö Ýöí «ÇáúßóÇÝöíóÉö» æóÇÎúÊóÕóÑóåóÇ ÈöÞóæúáöåö: «æóÇáúÝóÇÁõ áöáÔøóÑúØö ÚöäúÏó ÇáúãõÈóÑøöÏö æóÌõãúáóÊóÇäö ÚöäúÏó ÓöíÈóæóíúåö¡ íóÚúäöí: æóÃóãøóÇ ÚöäúÏó ÇáúãõÈóÑøöÏö Ýóåöíó ÌõãúáóÉõ ÔóÑúØò æóÌóæóÇÈõåõ ÝóßóÃóäøóåóÇ ÌõãúáóÉñ æóÇÍöÏóÉñ æóÅöáøóÇ ÝóÇáúãõÎúÊóÇÑõ ÇáäøóÕúÈõ» . ÃóÔóÇÑó Åöáóì ÞöÑóÇÁóÉö ÚöíÓóì Èúäö ÚõãóÑó æóÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÓøóÇÑöÞóÉõ- ÈöÇáäøÕÈ-¡ æóåöí ÞÑÇÆÉ ÔóÇÐøóÉñ áóÇ íõÚúÊóÏøõ ÈöåóÇ ÝóáóÇ íõÎóÑøóÌõ ÇáúÞõÑúÂäõ ÚóáóíúåóÇ. æóÞóÏú ÛóáöØó ÇÈúäõ ÇáúÍóÇÌöÈö Ýöí Þóæúáöåö:
ÝóÇáúãõÎúÊóÇÑõ ÇáäøóÕúÈõ.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÇÞúØóÚõæÇ ÃóíúÏöíóåõãÇ ÖóãöíÑõ ÇáúÎöØóÇÈö áöæõáóÇÉö ÇáúÃõãõæÑö ÈöÞóÑöíäóÉö ÇáúãóÞóÇãö¡ ßóÞóæúáöåö:
ÇáÒøóÇäöíóÉõ æóÇáÒøóÇäöí ÝóÇÌúáöÏõæÇ ßõáøó æÇÍöÏò ãöäúåõãÇ ãöÇÆóÉó ÌóáúÏóÉò [ÇáäøõæÑ: 2] . æóáóíúÓó ÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏðÇ Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Ýöí Þóæúáöåö íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó [ÇáäøöÓóÇÁ: 35] . æóÌõãöÚó ÇáúÃóíúÏöí ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÃóÝúÑóÇÏö äóæúÚö ÇáÓøóÇÑöÞö. æóËõäøöíó ÇáÖøóãöíÑõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÕøöäúÝóíúäö ÇáÐøóßóÑö æóÇáúÃõäúËóì ÝóÇáúÌóãúÚõ åõäóÇ ãõÑóÇÏñ ãöäúåõ ÇáÊøóËúäöíóÉõ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÞóÏú ÕóÛóÊú ÞõáõæÈõßõãÇ [ÇáÊøóÍúÑöíã: 4] .
æóæóÌúåõ ÐößúÑö ÇáÓøóÇÑöÞóÉö ãóÚó ÇáÓøóÇÑöÞö ÏóÝúÚõ Êóæóåøõãö Ãóäú íóßõæäó ÕöíÛóÉõ ÇáÊøóÐúßöíÑö Ýöí ÇáÓøóÇÑöÞö ÞóíúÏðÇ ÈöÍóíúËõ áóÇ íõÌúÑóì ÍóÏøõ ÇáÓøóÑöÞóÉö ÅöáøóÇ Úóáóì ÇáÑøöÌóÇáö¡ æóÞóÏú ßóÇäóÊö ÇáúÚóÑóÈõ áóÇ íõÞöíãõæäó áöáúãóÑúÃóÉö æóÒúäðÇ ÝóáóÇ íõÌúÑõæäó ÚóáóíúåóÇ ÇáúÍõÏõæÏó¡ æóåõæó ÇáÏøóÇÚöí Åöáóì ÐößúÑö ÇáúÃõäúËóì Ýöí Þóæúáöåö(6/190)
ÊóÚóÇáóì Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö: [178] ÇáúÍõÑøõ ÈöÇáúÍõÑøö æóÇáúÚóÈúÏõ ÈöÇáúÚóÈúÏö æóÇáúÃõäúËì ÈöÇáúÃõäúËì.
æóÞóÏú ÓóÑóÞóÊö ÇáúãóÎúÒõæãöíøóÉõ Ýöí Òóãóäö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÃóãóÑó ÈöÞóØúÚö íóÏöåóÇ æóÚóÙõãó Ðóáößó Úóáóì ÞõÑóíúÔò¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ãóäú íóÔúÝóÚõ áóåóÇ ÚöäúÏó ÑóÓõæáö Çááøóåö ÅöáøóÇ ÒóíúÏõ Èúäõ ÍóÇÑöËóÉó¡ ÝóáóãøóÇ ÔóÝóÚó áóåóÇ ÃóäúßóÑó Úóáóíúåö æóÞóÇáó: ÃóÊóÔúÝóÚõ Ýöí ÍóÏøò ãöäú ÍõÏõæÏö Çááøóåö¡ æóÎóØóÈó ÝóÞóÇáó: «ÅöäøóãóÇ Ãóåúáóßó ÇáøóÐöíäó ãöäú ÞóÈúáößõãú Ãóäøóåõãú ßóÇäõæÇ ÅöÐóÇ ÓóÑóÞó Ýöíåöãõ ÇáÔøóÑöíÝõ ÊóÑóßõæåõ æóÅöÐóÇ ÓóÑóÞó ÇáÖøóÚöíÝõ ÞóØóÚõæåõ¡
æóÇááøóåö áóæú Ãóäøó ÝóÇØöãóÉó ÓóÑóÞóÊú áóÞóØóÚúÊõ íóÏóåóÇ»
. æóÝöí ÊóÍúÞöíÞö ãóÚúäóì ÇáÓøóÑöÞóÉö æóäöÕóÇÈö ÇáúãöÞúÏóÇÑö ÇáúãóÓúÑõæÞö ÇáúãõæÌöÈö áöáúÍóÏøö æóßóíúÝöíøóÉö ÇáúÞóØúÚö ãóÌóÇáñ áöÃóåúáö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö ãöäú ÚõáóãóÇÁ ÇáÓøáÝ æÃíøãÉ ÇáúãóÐóÇåöÈö æóáóíúÓó ãöäú ÛóÑóÖö ÇáúãõÝóÓøöÑö. æóáóíúÓó ãöäú ÚóÇÏóÉö ÇáúÞõÑúÂäö ÊóÍúÏöíÏõ ÇáúãóÚóÇäöí ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö æóÊóÝóÇÕöíáöåóÇ æáßäøå íÄÕøá ÊÃæÕíáåÇ æóíõÍöíáõ ãóÇ æóÑóÇÁó Ðóáößó Åöáóì ãõÊóÚóÇÑóÝö Ãóåúáö ÇááøöÓóÇäö ãöäú ãóÚúÑöÝóÉö ÍóÞóÇÆöÞöåóÇ æóÊóãúíöíÒöåóÇ ÚóãøóÇ íõÔóÇÈöåõåóÇ.
ÝóÇáÓøóÇÑöÞõ: ÇáúãõÊøóÕöÝõ ÈöÇáÓøóÑöÞóÉö. æóÇáÓøóÑöÞóÉõ ãóÚúÑõæÝóÉñ ÚöäúÏó ÇáúÚóÑóÈö ãõãóíøóÒóÉñ Úóäö ÇáúÛóÇÑóÉö æóÇáúÛóÕúÈö æóÇáöÇÛúÊöÕóÇÈö æóÇáúÎöáúÓóÉö¡ æóÇáúãõÄóÇÎóÐóÉõ ÈöåóÇ ÊóÑúÌöÚõ Åöáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÔøóíúÁö ÇáúãóÓúÑõæÞö ãöãøóÇ íóÔöÍøõ Èöåö ãõÚúÙóãõ ÇáäøóÇÓö.
ÝóÇáÓøóÑöÞóÉõ: ÃóÎúÐõ ÃÍÏ ÔóíúÆÇ ãóÇ íóãúáößõåõ ÎõÝúíóÉð Úóäú ãóÇáößöåö ãõÎúÑöÌðÇ ÅöíøóÇåõ ãöäú ãóæúÖöÚò åõæó ÍöÑúÒõ ãöËúáöåö áóãú íõÄúÐóäú ÂÎöÐõåõ ÈöÇáÏøõÎõæáö Åöáóíúåö.
æóÇáúãóÓúÑõæÞõ: ãóÇ áóåõ ãóäúÝóÚóÉñ áóÇ íóÊóÓóÇãóÍõ ÇáäøóÇÓõ Ýöí ÅöÖóÇÚóÊöåö. æóÞóÏú ÃóÎóÐó ÇáúÚõáóãóÇÁõ ÊóÍúÏöíÏóåõ ÈöÇáÑøõÌõæÚö Åöáóì ÞöíãóÉö ÃóÞóáøö ÔóíúÁò Íßã ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÞóØúÚö íóÏö ãóäú ÓóÑóÞóåõ. æóÞóÏú ËóÈóÊó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Ãóäøóåõ Íóßóãó ÈöÞóØúÚö íóÏö ÓóÇÑöÞö ÍóÌóÝóÉò- ÈöÍóÇÁò ãõåúãóáóÉò ÝóÌöíãò ãÝÊæÍÊíä- (ÊÑÓ Èä ÌöáúÏò) ÊõÓóÇæöí ÑõÈõÚó ÏöíäóÇÑò Ýöí Þóæúáö ÇáúÌõãúåõæÑö¡(6/191)
æóÊõÓóÇæöí ÏöíäóÇÑðÇ Ýöí Þóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÇáËøóæúÑöíøö¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÊõÓóÇæöí äöÕúÝó ÏöíäóÇÑò Ýöí Þóæúáö ÈóÚúÖö ÇáúÝõÞóåóÇÁö.
æóáóãú íóÐúßõÑö ÇáúÞõÑúÂäõ Ýöí ÚõÞõæÈóÉö ÇáÓøóÇÑöÞö Óöæóì ÞóØúÚö ÇáúíóÏö. æóÞóÏú ßóÇäó ÞóØúÚõ íóÏö ÇáÓøóÇÑöÞö ÍõßúãðÇ ãöäú ÚóåúÏö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ ÞóÖóì Èöåö ÇáúæóáöíÏõ Èúäõ ÇáúãõÛöíÑóÉö ÝóÃóÞóÑøóåõ ÇáúÅöÓúáóÇãõ ßóãóÇ Ýöí ÇáúÂíóÉö. æóáóãú íóÑöÏú Ýöí ÇáÓøõäøóÉö ÎóÈóÑñ ÕóÍöíÍñ ÅöáøóÇ ÈöÞóØúÚö ÇáúíóÏö. æóÃóæøóáõ ÑóÌõáò ÞõØöÚóÊú íóÏõåõ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ÇáúÎöíóÇÑõ Èúäõ ÚóÏöíøö Èúäö äóæúÝóáö Èúäö ÚóÈúÏö ãóäóÇÝò¡ æóÃóæøóáõ ÇãúÑóÃóÉò ÞõØöÚóÊú íóÏõåóÇ ÇáúãóÎúÒõæãöíøóÉõ ãõÑøóÉõ ÈöäúÊõ ÓõÝúíóÇäó.
ÝóÇÊøóÝóÞó ÇáúÝõÞóåóÇÁõ Úóáóì Ãóäøó Ãóæøóáó ãóÇ íõÈúÏóÃõ Èöåö Ýöí ÚõÞõæÈóÉö ÇáÓøóÇÑöÞö Ãóäú ÊõÞúØóÚó íóÏõåõ. ÝóÞóÇáó ÇáúÌõãúåõæÑõ: ÇáúíóÏõ Çáúíõãúäóì¡ æóÞóÇáó ÝóÑöíÞñ: ÇáúíóÏõ ÇáúíõÓúÑóì¡ ÝóÅöäú ÓóÑóÞó ËóÇäöíóÉð¡ ÝóÞóÇáó ÌõãúåõæÑõ ÇáúÃóÆöãøóÉö:
ÊõÞúØóÚõ ÑöÌúáõåõ ÇáúãõÎóÇáöÝóÉõ áöíóÏöåö ÇáúãóÞúØõæÚóÉö.
æóÞóÇáó Úóáöíøõ Èúäõ ÃóÈöí ØóÇáöÈò: áóÇ íõÞúØóÚõ æóáóßöäú íõÍúÈóÓõ æóíõÖúÑóÈõ.
æóÞóÖóì ÈöÐóáößó ÚõãóÑõ Èúäõ ÇáúÎóØøóÇÈö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó.
ÝóÞóÇáó Úóáöíøñ: Åöäøöí áóÃóÓúÊóÍúíöí Ãóäú ÃóÞúØóÚó íóÏóåõ ÇáúÃõÎúÑóì ÝóÈöÃóíøö ÔóíúÁò íóÃúßõáõ æóíóÓúÊóäúÌöí Ãóæú ÑöÌúáóåõ ÝóÚóáóì Ãóíøö ÔóíúÁò íóÚúÊóãöÏõ ÝóÅöäú ÓóÑóÞó ÇáËøóÇáöËóÉó æóÇáÑøóÇÈöÚóÉó
ÝóÞóÇáó ãóÇáößñ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøõ: ÊõÞúØóÚõ íóÏõåõ ÇáúÃõÎúÑóì æóÑöÌúáõåõ ÇáúÃõÎúÑóì¡ æóÞóÇáó ÇáÒøõåúÑöíøõ:
áóãú íóÈúáõÛúäóÇ Ýöí ÇáÓøõäøóÉö ÅöáøóÇ ÞóØúÚõ ÇáúíóÏö æóÇáÑøöÌúáö áóÇ íõÒóÇÏõ Úóáóì Ðóáößó¡ æóÈöåö ÞóÇáó ÃóÍúãóÏõ Èúäõ ÍóäúÈóáò¡
æóÇáËøóæúÑöíøõ¡ æóÍóãøóÇÏõ Èúäõ ÓóáóãóÉó. æóíóÌöÈõ ÇáúÞóÖóÇÁõ ÈöÞóæúáö ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ ÝóÅöäøó ÇáúÍõÏõæÏó ÊõÏúÑóÃõ ÈöÇáÔøõÈõåóÇÊö æóÃóíøõ ÔõÈúåóÉò ÃóÚúÙóãõ ãöäö ÇÎúÊöáóÇÝö ÃóÆöãøóÉö ÇáúÝöÞúåö ÇáúãõÚúÊóÈóÑöíäó.
æóÇáúÌóÒóÇÁõ: ÇáúãõßóÇÝóÃóÉõ Úóáóì ÇáúÚóãóáö ÈöãóÇ íõäóÇÓöÈõ Ðóáößó ÇáúÚóãóáó ãöäú ÎóíúÑò Ãóæú ÔóÑøò¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
Åöäøó áöáúãõÊøóÞöíäó ãóÝÇÒÇð- Åöáóì Þóæúáöåö- ÌóÒÇÁð ãöäú ÑóÈøößó ÚóØÇÁð ÍöÓÇÈÇð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøóÈóÃö [31- 36] ¡ æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóÌóÒÇÁõ ÓóíøöÆóÉò ÓóíøöÆóÉñ ãöËúáõåÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáÔøõæÑóì [40] .
æóÇáäøóßóÇáõ: ÇáúÚöÞóÇÈõ ÇáÔøóÏöíÏõ ÇáøóÐöí ãöäú ÔóÃúäöåö Ãóäú íóÕõÏøó ÇáúãõÚóÇÞóÈó Úóäö ÇáúÚóæúÏö Åöáóì ãöËúáö Úóãóáöåö ÇáøóÐöí ÚõæÞöÈó Úóáóíúåö¡ æóåõæó ãõÔúÊóÞøñ ãöäó Çáäøõßõæáö Úóäö ÇáÔøóíúÁö¡ Ãóíö ÇáäøõßõæÕö Úóäúåõ æóÇáúÎóæúÝö ãöäúåõ.(6/192)
ÝóÇáäøóßóÇáõ ÖóÑúÈñ ãöäú ÌóÒóÇÁö ÇáÓøõæÁö¡ æóåõæó ÃóÔóÏøõåõ¡ æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÌóÚóáúäÇåÇ äóßÇáðÇ ÇáúÂíóÉó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [66] .
æóÇäúÊóÕóÈó ÌóÒÇÁð Úóáóì ÇáúÍóÇáö Ãóæö ÇáúãóÝúÚõæáö áöÃóÌúáöåö¡ æóÇäúÊóÕóÈó äóßÇáðÇ Úóáóì ÇáúÈóÏóáö ãöäú ÌóÒÇÁð ÈóÏóáó ÇÔúÊöãóÇáò.
ÝóÍößúãóÉõ ãóÔúÑõæÚöíøóÉö ÇáúÞóØúÚö ÇáúÌóÒóÇÁõ Úóáóì ÇáÓøóÑöÞóÉö ÌóÒóÇÁð íõÞúÕóÏõ ãöäúåõ ÇáÑøóÏúÚõ æóÚóÏóãõ ÇáúÚóæúÏö¡ Ãóíú ÌóÒóÇÁð áóíúÓó ÈöÇäúÊöÞóÇãò æóáóßöäøóåõ ÇÓúÊöÕúáóÇÍñ. æóÖóáøó ãóäú ÍóÓöÈó ÇáúÞóØúÚó ÊóÚúæöíÖðÇ Úóäö ÇáúãóÓúÑõæÞö¡ ÝóÞóÇáó ãöäú ÈóíúÊóíúäö íõäúÓóÈóÇäö Åöáóì ÇáãÚÑøí (æáíÓÇ Ýöí «ÇáÓøóÞúØö» æóáóÇ Ýöí «ÇááøõÒõæãöíøóÇÊö» ) :
íóÏñ ÈöÎãúÓ ãÆíä ÚÓÌÏÇ æõÏöíóÊú ... ãóÇ ÈóÇáõåóÇ ÞõØöÚóÊú Ýöí ÑõÈõÚö ÏöíäóÇÑò
æóäõÓöÈó ÌóæóÇÈõåõ áöÚóáóãö ÇáÏøöíäö ÇáÓøóÎóÇæöíøö:
ÚöÒøõ ÇáúÃóãóÇäóÉö ÃóÛúáóÇåóÇ æóÃóÑúÎóÕóåóÇ ... Ðõáøõ ÇáúÎöíóÇäóÉö ÝóÇÝúåóãú ÍößúãóÉó ÇáúÈóÇÑöí
æóÞóæúáõåõ: Ýóãóäú ÊÇÈó ãöäú ÈóÚúÏö Ùõáúãöåö æóÃóÕúáóÍó ÝóÅöäøó Çááøóåó íóÊõæÈõ Úóáóíúåö Ãóíú ãóäú ÊóÇÈó ãöäó ÇáÓøóÇÑöÞöíäó ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÓøóÑöÞóÉö ÊóÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåö¡ Ãóíú ÞõÈöáóÊú ÊóæúÈóÊõåõ. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ãóÚúäóÇåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
ÝóÊóáóÞøóì ÂÏóãõ ãöäú ÑóÈøöåö ßóáöãÇÊò ÝóÊÇÈó Úóáóíúåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [37] . æóáóíúÓó Ýöí ÇáúÂíóÉö ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÅöÓúÞóÇØö ÚõÞõæÈóÉö ÇáÓøóÑöÞóÉö Úóäö ÇáÓøóÇÑöÞö Åöäú ÊóÇÈó ÞóÈúáó ÚöÞóÇÈöåö¡ áöÃóäøó ÙóÇåöÑó (ÊóÇÈó- æóÊóÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåö) Ãóäøóåõ ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáúÚóÈúÏö æóÈóíúäó ÑóÈøöåö Ýöí ÌóÒóÇÁö ÇáúÂÎöÑóÉö ÝóÞóæúáõåõ: Ýóãóäú ÊÇÈó ãöäú ÈóÚúÏö Ùõáúãöåö ÊóÑúÛöíÈñ áöåóÄõáóÇÁö ÇáúÚõÕóÇÉö Ýöí ÇáÊøóæúÈóÉö æóÈöÔóÇÑÉñ áóåõãú. æóáóÇ Ïóáöíáó Ýöí ÇáúÂíóÉö Úóáóì ÅöÈúØóÇáö Íõßúãö ÇáúÚõÞõæÈóÉö Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóÍúæóÇáö ßóãóÇ Ýöí ÂíóÉö ÇáúãõÍóÇÑöÈöíäó¡ ÝóáöÐóáößó ÞóÇáó ÌõãúåõæÑõ ÇáúÚõáóãóÇÁö: ÊóæúÈóÉõ ÇáÓøóÇÑöÞö áóÇ ÊõÓúÞöØõ ÇáúÞóØúÚó æóáóæú ÌóÇÁó ÊóÇÆöÈðÇ ÞóÈúáó ÇáúÞõÏúÑóÉö Úóáóíúåö. æóíóÏõáøõ áöÕöÍøóÉö Þóæúáöåöãú Ãäø ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóØóÚó íóÏó ÇáúãóÎúÒõæãöíøóÉö æóáóÇ Ôóßøó ÃóäøóåóÇ ÊóÇÆöÈóÉñ.
ÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö: áöÃóäøó ÇáúãõÍóÇÑöÈó ãõÓúÊóÈöÏøñ ÈöäóÝúÓöåö ãõÚúÊóÕöãñ ÈöÞõæøóÊöåö áóÇ íóäóÇáõåõ ÇáúÅöãóÇãõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúÅöíÌóÇÝö ÈöÇáúÎóíúáö æóÇáÑøößóÇÈö ÝóÃõÓúÞöØó ÅöÌúÒóÇÄõåõ ÈöÇáÊøóæúÈóÉö ÇÓúÊöäúÒóÇáðÇ ãöäú Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉö ßóãóÇ ÝóÚóáó ÈöÇáúßóÇÝöÑö Ýöí ãóÛúÝöÑóÉö ÌóãöíÚö ãóÇ ÓóáóÝó ÇÓúÊöÆúáóÇÝðÇ Úóáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö. æóÃóãøóÇ ÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÒøóÇäöí ÝóåõãóÇ Ýöí ÞóÈúÖóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ Çå.(6/193)
Ãóáóãú ÊóÚúáóãú Ãóäøó Çááøóåó áóåõ ãõáúßõ ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö íõÚóÐøöÈõ ãóäú íóÔóÇÁõ æóíóÛúÝöÑõ áöãóäú íóÔóÇÁõ æóÇááøóåõ Úóáóì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (40) íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ ÂãóäøóÇ ÈöÃóÝúæóÇåöåöãú æóáóãú ÊõÄúãöäú ÞõáõæÈõåõãú æóãöäó ÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö ÓóãøóÇÚõæäó áöÞóæúãò ÂÎóÑöíäó áóãú íóÃúÊõæßó íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó ãöäú ÈóÚúÏö ãóæóÇÖöÚöåö íóÞõæáõæäó Åöäú ÃõæÊöíÊõãú åóÐóÇ ÝóÎõÐõæåõ æóÅöäú áóãú ÊõÄúÊóæúåõ ÝóÇÍúÐóÑõæÇ æóãóäú íõÑöÏö Çááøóåõ ÝöÊúäóÊóåõ Ýóáóäú Êóãúáößó áóåõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆðÇ ÃõæáóÆößó ÇáøóÐöíäó áóãú íõÑöÏö Çááøóåõ Ãóäú íõØóåøöÑó ÞõáõæÈóåõãú áóåõãú Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ ÎöÒúíñ æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐóÇÈñ ÚóÙöíãñ (41) ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö ÃóßøóÇáõæäó áöáÓøõÍúÊö ÝóÅöäú ÌóÇÁõæßó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Ãóæú ÃóÚúÑöÖú Úóäúåõãú æóÅöäú ÊõÚúÑöÖú Úóäúåõãú Ýóáóäú íóÖõÑøõæßó ÔóíúÆðÇ æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö Åöäøó Çááøóåó íõÍöÈøõ ÇáúãõÞúÓöØöíäó (42)
æóÞóÇáó ÚóØóÇÁñ: Åöäú ÌóÇÁó ÇáÓøóÇÑöÞõ ÊóÇÆöÈðÇ ÞóÈúáó ÇáúÞõÏúÑóÉö Úóáóíúåö ÓóÞóØó Úóäúåõ ÇáúÞóØúÚõ¡ æóäõÞöáó åóÐóÇ Úóäö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö¡ æóåõæó ãöäú Íóãúáö ÇáúãõØúáóÞö Úóáóì ÇáúãõÞóíøóÏö ÍóãúáðÇ Úóáóì Íõßúãö ÇáúãõÍóÇÑöÈö¡ æóåóÐóÇ íõÔúÈöåõ Ãóäú íóßõæäó ãöäú ãõÊøóÍöÏö ÇáÓøóÈóÈö ãõÎúÊóáöÝö ÇáúÍõßúãö. æóÇáÊøóÍúÞöíÞõ Ãóäøó ÂíóÉó ÇáúÍöÑóÇÈóÉö áóíúÓóÊú ãöäó ÇáúãõÞóíøóÏö Èóáú åöíó Íõßúãñ ãõÓúÊóÝóÇÏñ ÇÓúÊöÞúáóÇáðÇ æóÃóäøó ÇáúÍöÑóÇÈóÉó æóÇáÓøóÑöÞóÉó áóíúÓóÇ ÓóÈóÈðÇ æóÇÍöÏðÇ ÝóáóíúÓóÊö ÇáúãóÓúÃóáóÉõ ãöäú ãõÊøóÍöÏö ÇáÓøóÈóÈö æóáóÇ ãöäú ÞóÈöíáö ÇáúãõØúáóÞö ÇáøóÐöí ÞÇÈáå ãÞíøÏ.
[40]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 40]
Ãóáóãú ÊóÚúáóãú Ãóäøó Çááøóåó áóåõ ãõáúßõ ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö íõÚóÐøöÈõ ãóäú íóÔÇÁõ æóíóÛúÝöÑõ áöãóäú íóÔÇÁõ æóÇááøóåõ Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (40)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈóíóÇäöíøñ¡ ÌóæóÇÈñ áöãóäú íóÓúÃóáõ Úóäö ÇäúÞöáóÇÈö ÍóÇáö ÇáÓøóÇÑöÞö ãöäó ÇáúÚöÞóÇÈö Åöáóì ÇáúãóÛúÝöÑóÉö ÈóÚúÏó ÇáÊøóæúÈóÉö ãóÚó ÚöÙóãö ÌõÑúãöåö ÈöÃóäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãõÊóÕóÑøöÝõ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãóÇ ÝöíåöãóÇ¡ Ýóåõæó ÇáúÚóáöíãõ ÈöãóæóÇÖöÚö ÇáúÚöÞóÇÈö æóãóæóÇÖöÚö ÇáúÚóÝúæö.
[41¡ 42]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 41 Çáì 42]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ ÈöÃóÝúæÇåöåöãú æóáóãú ÊõÄúãöäú ÞõáõæÈõåõãú æóãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö ÓóãøóÇÚõæäó áöÞóæúãò ÂÎóÑöíäó áóãú íóÃúÊõæßó íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó ãöäú ÈóÚúÏö ãóæÇÖöÚöåö íóÞõæáõæäó Åöäú ÃõæÊöíÊõãú åóÐóÇ ÝóÎõÐõæåõ æóÅöäú áóãú ÊõÄúÊóæúåõ ÝóÇÍúÐóÑõæÇ æóãóäú íõÑöÏö Çááøóåõ ÝöÊúäóÊóåõ Ýóáóäú Êóãúáößó áóåõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð ÃõæáÆößó ÇáøóÐöíäó áóãú íõÑöÏö Çááøóåõ Ãóäú íõØóåøöÑó ÞõáõæÈóåõãú áóåõãú Ýöí ÇáÏøõäúíÇ ÎöÒúíñ æóáóåõãú Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÚóÐÇÈñ ÚóÙöíãñ (41) ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö ÃóßøóÇáõæäó áöáÓøõÍúÊö ÝóÅöäú ÌÇÄõßó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Ãóæú ÃóÚúÑöÖú Úóäúåõãú æóÅöäú ÊõÚúÑöÖú Úóäúåõãú Ýóáóäú íóÖõÑøõæßó ÔóíúÆÇð æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö Åöäøó Çááøóåó íõÍöÈøõ ÇáúãõÞúÓöØöíäó (42)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ áöÊóåúæöíäö ÊóÃóáøõÈö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÇáúíóåõæÏö Úóáóì ÇáúßóÐöÈö æóÇáöÇÖúØöÑóÇÈö Ýöí ãõÚóÇãáóÉ ÇáÑøÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÓõæÁö ØóæóÇíóÇåõãú ãóÚóåõ¡ ÈöÔóÑúÍö ÕÏÑ(6/194)
ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãöãøóÇ ÚóÓóì Ãóäú íõÍúÒöäóåõ ãöäú ØóíúÔö ÇáúíóåõæÏö æóÇÓúÊöÎúÝóÇÝöåöãú æóäöÝóÇÞö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó. æóÇÝúÊóÊóÍó ÇáúÎöØóÇÈó ÈöÃóÔúÑóÝö ÇáÕøöÝóÇÊö æóåöíó ÕöÝóÉõ ÇáÑøöÓóÇáóÉö
Úóäö Çááøóåö.
æóÓóÈóÈõ äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö ÍóÏóËó ÃóËúäóÇÁó ãõÏøóÉö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ÝóÚõÞøöÈóÊö ÇáúÂíóÇÊõ ÇáäøóÇÒöáóÉõ ÞóÈúáóåóÇ ÈöåóÇ. æóÓóÈóÈõ äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóãóÇ ÃóÔóÇÑóÊú Åöáóíúåö åõæó ãóÇ
ÑóæóÇåõ ÃóÈõæ ÏóÇæõæÏ¡ æóÇáúæóÇÍöÏöíøõ Ýöí «ÃóÓúÈóÇÈö ÇáäøõÒõæáö» ¡ æóÇáØøóÈóÑöíøõ Ýöí «ÊóÝúÓöíÑöåö» ãóÇ ãõÍóÕøöáõåõ: Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí ÍóÏøö ÇáÒøóÇäöí (Íöíäó Òóäóì Ýöíåöãú ÑóÌõáñ ÈöÇãúÑóÃóÉò ãöäú Ãóåúáö ÎóíúÈóÑó Ãóæú Ãóåúáö ÝóÏóßó) ¡ Èóíúäó Ãóäú íõÑúÌóãó æóÈóíúäó Ãóäú íõÌúáóÏó æóíõÍóãøóãó (1) ÇÎúÊöáóÇÝðÇ ÃóáúÌóÃóåõãú Åöáóì Ãóäú ÃóÑúÓóáõæÇ Åöáóì íóåõæÏö ÇáúãóÏöíäóÉö Ãóäú íõÍóßøöãõæÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö Ýöí ÔóÃúäö Ðóáößó¡ æóÞóÇáõæÇ: Åöäú Íóßóãó ÈöÇáÊøóÍúãöíãö ÞóÈöáúäóÇ Íõßúãóåõ æóÅöäú Íóßóãó ÈöÇáÑøóÌúãö ÝóáóÇ ÊóÞúÈóáõæåõ¡ æóÃóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ÞóÇáó áöÃóÍúÈóÇÑöåöãú ÈöÇáúãóÏöíäóÉö: «ãóÇ ÊóÌöÏõæäó Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö Úóáóì ãóäú Òóäóì ÅöÐóÇ ÃõÍúÕöäó» ¡ ÞóÇáõæÇ: íõÍóãøóãõ æóíõÌúáóÏõ æóíõØóÇÝõ Èöåö¡ æÃäø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóÐøóÈóåõãú æóÃóÚúáóãóåõãú ÈöÃóäøó Íõßúãó ÇáÊøóæúÑóÇÉö åõæó ÇáÑøóÌúãõ Úóáóì ãóäú ÃõÍúÕöäó¡ ÝóÃóäúßóÑõæÇ¡ ÝóÃóãóÑó ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö Ãóäú ÊõäúÔóÑó (Ãóíú ÊõÝúÊóÍó ØóíøóÇÊõåóÇ æóßóÇäõæÇ íóáõÝøõæäóåóÇ Úóáóì ÚæÏ ÈÔßá ÇÕØæÇäí) æóÌÚá ÈóÚÖåã íóÞúÑóÃåÇ æóíóÖóÚõ íóÏóåõ Úóáóì ÂíóÉö ÇáÑøóÌúãö (Ãóíú íóÞúÑóÄõåóÇ áöáøóÐöíäó íóÝúåóãõæäóåóÇ) ÝóÞóÇáó áóåõ ÑóÓõæáõ Çááøóåö: ÇÑúÝóÚú íóÏóßó ÝóÑóÝóÚó íóÏóåõ ÝóÅöÐóÇ ÊóÍúÊóåóÇ ÂíóÉõ ÇáÑøóÌúãö¡ ÝóÞóÇáó ÑóÓõæáõ Çááøóåö: «áóÃóßõæäóäøó Ãæøá ãä ÃÍíì Íõßúãó ÇáÊøóæúÑóÇÉö» . ÝóÍóßóãó ÈöÃóäú íõÑúÌóãó ÇáÑøóÌõáõ æóÇáúãóÑúÃóÉõ
. æóÝöí ÑöæóÇíóÇÊ ÃÈí ÏóÇæõæÏ Ãóäøó Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö äóÒóáó Ýöí ÔóÃúäö Ðóáößó¡ æóßóÐóáößó Ñóæóì ÇáúæóÇÍöÏöíøõ æóÇáØøóÈóÑöíøõ.
æóáóãú íóÐúßõÑõæÇ ÔóíúÆðÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÓóÈóÈö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö Åöáóì ÐößúÑö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó Ýöí ÕóÏúÑö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÈöÞóæúáöåö: ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ ÈöÃóÝúæÇåöåöãú æóáóãú ÊõÄúãöäú ÞõáõæÈõåõãú. æóáóÚóáøó ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó ãöãøóäú íõÈúØöäõæäó ÇáúíóåõæÏöíøóÉó ßóÇäõæÇ ãõÔóÇÑößöíäó áöáúíóåõæÏö Ýöí åóÐöåö ÇáúÞóÖöíøóÉö¡ Ãóæú
_________
(1) ãÚäì íÍãøã: íáØøÎ æóÌåå ÈÇáÓøæÇÏ ÊãËíáÇ Èöåö.(6/195)
ßóÇäõæÇ íóäúÊóÙöÑõæäó Ãóäú áóÇ íõæÌóÏó Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö Íõßúãõ ÑóÌúãö ÇáÒøóÇäöí ÝóíóÊøóÎöÐõæÇ Ðóáößó ÚõÐúÑðÇ áöÅöÙúåóÇÑö ãóÇ ÃóÈóØóäõæåõ ãöäó ÇáúßõÝúÑö ÈöÚöáøóÉö ÊóßúÐöíÈ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÃóÍúÓóÈõ Ãóäøó ÇáúÊöÌóÇÁó ÇáúíóåõæÏö Åöáóì ÊÍßíã ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí Ðóáößó áóíúÓó áöÃóäøóåõãú íõÕóÏøöÞõæäó ÈöÑöÓóÇáóÊöåö æóáóÇ áöÃóäøóåõãú íóÚõÏøõæäó Íõßúãóåõ ÊóÑúÌöíÍðÇ Ýöí ÇÎúÊöáóÇÝöåöãú æóáóßöäú áöÃóäøóåõãú íóÚõÏøõæäóåõ æóáöíøó ÇáúÃóãúÑö Ýöí Êöáúßó ÇáúÌöåóÉö æóãóÇ íóÊúÈóÚõåóÇ. æóáóåõãú Ýöí ÞóæóÇÚöÏö ÃóÚúãóÇáöåöãú æóÊóÞóÇÏöíÑö ÃóÍúÈóÇÑöåöãú Ãóäú íõØöíÚõæÇ æõáóÇÉó ÇáúÍõßúãö Úóáóíúåöãú ãöäú ÛóíúÑö Ãóåúáö ãöáøóÊöåöãú. ÝóáóãøóÇ ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí Íõßúãö Ïöíäöåöãú ÌóÚóáõæÇ ÇáúÍõßúãó áöÛóíúÑö ÇáúãõÎúÊóáöÝöíäó áöÃóäøó Íõßúãó æóáöíøö ÇáúÃóãúÑö ãõØóÇÚñ ÚöäúÏóåõãú. ÝóÍóßóãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÍõßúãðÇ ÌóãóÚó Èóíúäó ÅöáúÒóÇãöåöãú ÈöãõæÌöÈö ÊóÍúßöíãöåöãú æóÈóíúäó ÅöÙúåóÇÑö ÎóØóÆöåöãú Ýöí ÇáúÚõÏõæáö Úóäú Íõßúãö ßöÊóÇÈöåöãú¡ æóáöÐóáößó ÓóãøóÇåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÇáúÞöÓúØó
Ýöí Þóæúáöåö: æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö.
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó äóÇÔöÆðÇ Úóäú ÑóÃúíö ãóäú íõËúÈöÊõ ãöäúåõãú ÑöÓóÇáóÉ ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóíóÞõæáõ: Åöäøóåõ ÑóÓõæáñ áöáúÃõãøöíøöíäó ÎóÇÕøóÉð. æóåóÄõáóÇÁö åõãõ ÇáúíóåõæÏõ ÇáúÚöíÓóæöíøóÉõ¡ Ýóíóßõæäõ Íõßúãõåõ ãõÄóíøöÏðÇ áóåõãú¡ áöÃóäøóåõ íõÚóÏøõ ßóÇáúÅöÎúÈóÇÑö Úóäö ÇáÊøóæúÑóÇÉö¡ æóíõÄóíøöÏõåõ ãóÇ ÑóæóÇåõ ÃóÈõæ ÏóÇæõæÏ Úóäú ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó Ãóäøó íóåõæÏöíøðÇ Òóäóì ÈöíóåõæÏöíøóÉò ÝóÞóÇáó ÈóÚúÖõåõãú áöÈóÚúÖò: ÇÐúåóÈõæÇ ÈöäóÇ Åöáóì ãõÍóãøóÏò ÝóÅöäøóåõ ÈõÚöËó ÈöÇáÊøóÎúÝöíÝö¡ ÝóÅöäú ÃóÝúÊóì ÈöÇáúÌóáúÏö Ïõæäó ÇáÑøóÌúãö ÞóÈöáúäóÇ æóÇÍúÊóÌóÌúäóÇ ÈöåóÇ ÚöäúÏó Çááøóåö æóÞõáúäóÇ ÝõÊúíóÇ äóÈöíÁò ãöäú ÃóäúÈöíóÇÆößó¡ æóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó Ðóáößó ãöäú äóæúÚö ÇáöÇÚúÊöÖóÇÏö ÈöãõæóÇÝóÞóÉö ÔóÑöíÚóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö Ýóíóßõæäõ ÊóÑúÌöíÍõ ÃóÍóÏö ÇáÊøóÃúæöíáóíúäö ÈöãõæóÇÝóÞóÊöåö áöÔóÑúÚò ÂÎóÑó. æóíõÄóíøöÏõåõ ãóÇ ÑóæóÇåõ ÃóÈõæ ÏóÇæõæÏ æóÇáÊøöÑúãöÐöíøõ Ãóäøóåõãú ÞóÇáõæÇ: ÐóåóÈó ÓõáúØóÇäõäóÇ ÝóßóÑöåúäóÇ ÇáúÞóÊúáó æóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÞóÏú ÚóÏóáõæÇ Úóäú Íõßúãö ÔóÑöíÚóÊöåöãú ÊóæóÞøõÝðÇ ÚöäúÏó ÇáÊøóÚóÇÑõÖö ÝóãóÇáõæÇ Åöáóì ÇáÊøóÍúßöíãö. æóáóÚóáøó Ðóáößó ãõÈóÇÍñ Ýöí ÔóÑúÚöåöãú¡ æóíõÄóíøöÏõåõ Ãóäøóåõ æóÑóÏó Ýöí ÍóÏöíËö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö æóÛóíúÑöåö Ãóäøóåõãú áóãøóÇ ÇÓÊÝÊæÇ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇäúØóáóÞó ãóÚó ÃóÕúÍóÇÈöåö ÍÊøì ÌóÇÁó ÇáúãÏóÇÑöÓ- æóåõæó ÈóíúÊõ ÊóÚúáöíãö ÇáúíóåõæÏö- æóÍóÇÌøóåõãú Ýöí Íõßúãö ÇáÑøóÌúãö¡ æóÃóÌóÇÈóåõ ÍóÈúÑóÇäö ãöäúåõãú íõÏúÚóíóÇäö ÈöÇÈúäóíú ÕõæÑöíøóÇ ÈöÇáöÇÚúÊöÑóÇÝö ÈöËõÈõæÊö Íõßúãö ÇáÑøóÌúãö¡ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÍßøãæÇ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÕúÏðÇ áöÇÎúÊöÈóÇÑöåö ÝöíãóÇ íóÏøóÚöí ãöäó ÇáúÚöáúãö ÈöÇáúæóÍúíö¡ æóßóÇäó Íõßúãõ ÇáÑøóÌúãö ÚöäúÏóåõãú ãóßúÊõæãðÇ áóÇ íóÚúáóãõåõ ÅöáøóÇ ÎóÇÕøóÉõ ÃóÍúÈóÇÑöåöãú¡(6/196)
æóãóäúÓöíøðÇ áóÇ íõÐúßóÑõ Èóíúäó ÚõáóãóÇÆöåöãú¡ ÝóáóãøóÇ Íóßóãó Úóáóíúåöãú Èöåö ÈõåöÊõæÇ¡ æóíõÄóíøöÏõ Ðóáößó ãóÇ ÙóåóÑó ãöäú ãõÑóÇÏöåöãú Ýöí ÅöäúßóÇÑöåöãú æõÌõæÏó Íõßúãö ÇáÑøóÌúãö. ÝóÝöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» Ãóäøóåõãú ÃóäúßóÑõæÇ Ãóäú íóßõæäó Íõßúãõ ÇáÑøóÌúãö Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æÃäø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÌóÇÁó ÇáúãÏóÇÑöÓ ÝóÃóãóÑó ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö ÝóäõÔöÑóÊú ÝóÌóÚóáó ÞóÇÑöÆõåõãú íóÞúÑóÃõ æóíóÖóÚõ íóÏóåõ Úóáóì ÂíóÉö ÇáÑøóÌúãö æÃäø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÃóØúáóÚóåõ Çááøóåõ Úóáóì Ðóáößó ÝóÃóãóÑóåõ Ãóäú íóÑúÝóÚó íóÏóåõ æóÞõÑöÆóÊú ÂíóÉõ ÇáÑøóÌúãö æóÇÚúÊóÑóÝó ÇÈúäóÇ ÕõæÑöíøóÇ ÈöåóÇ. æóÃóíøðÇ ãóÇ ßóÇäó ÝóåóÐöåö ÇáúÍóÇÏöËóÉõ ãõÄúÐöäóÉñ ÈöÇÎúÊöáóÇáö äöÙóÇãö ÇáÔøóÑöíÚóÉö Èóíúäó ÇáúíóåõæÏö íóæúãóÆöÐò æóÖóÚúÝö ËöÞóÊöåöãú ÈöÚõáõæãöåöãú.
æóãóÚúäóì áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó äóåúíõåõ Úóäú Ãóäú íóÍúÕõáó áóåõ ÅöÍúÒóÇäñ ãõÓúäóÏñ Åöáóì ÇáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö. æóÇáúÅöÍúÒóÇäõ ÝöÚúáõ ÇáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö¡ æóÇáäøóåúíõ Úóäú ÝöÚúáö ÇáúÛóíúÑö ÅöäøóãóÇ åõæó äóåúíñ Úóäú ÃóÓúÈóÇÈöåö¡ Ãóíú áóÇ ÊóÌúÚóáúåõãú íõÍúÒöäõæäóßó¡ Ãóíú áóÇ ÊóåúÊóãøó ÈöãóÇ íóÝúÚóáõæäó ãöãøóÇ ÔóÃúäõåõ Ãóäú íõÏúÎöáó ÇáúÍõÒúäó Úóáóì äóÝúÓößó. æóåóÐóÇ ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ÔóÇÆöÚñ æóåõæó ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúãõÑóßøóÈö Ýöí ãóÚúäóÇåõ ÇáúßöäóÇÆöíøö.
æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõåõãú: áóÇ ÃóÚúÑöÝóäøóßó ÊóÝúÚóáõ ßóÐóÇ¡ Ãóíú áóÇ ÊóÝúÚóáú ÍóÊøóì ÃóÚúÑöÝóåõ. æóÞóæúáõåõãú: áóÇ ÃõáúÝöíóäøóßó åóÇåõäóÇ¡ æóáóÇ ÃóÑóíóäøóßó åõäóÇ.
æóÅöÓúäóÇÏõ ÇáúÅöÍúÒóÇäö Åöáóì ÇáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö ãóÌóÇÒñ ÚóÞúáöíøñ áóíúÓóÊú áóåõ ÍóÞöíÞóÉñ áöÃóäøó ÇáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó ÓóÈóÈñ Ýöí ÇáúÅöÍúÒóÇäö¡ æóÃóãøóÇ ãõËöíÑõ ÇáúÍõÒúäö Ýöí äóÝúÓö ÇáúãóÍúÒõæäö Ýóåõæó ÛóíúÑõ ãóÚúÑõæÝò Ýöí
ÇáúÚõÑúÝö æóáöÐóáößó Ýóåõæó ãöäó ÇáúãóÌóÇÒö ÇáøóÐöí áóíúÓóÊú áóåõ ÍóÞöíÞóÉñ. æóÃóãøóÇ ßóæúäõ Çááøóåö åõæó ãõæÌöÏó ÇáúÃóÔúíóÇÁö ßõáøöåóÇ ÝóÐóáößó áóíúÓó ãöãøóÇ ÊóÊóÑóÊøóÈõ Úóáóíúåö ÍóÞöíÞóÉñ æóãóÌóÇÒñ ÅöÐú áóæú ßóÇäó ßóÐóáößó áóßóÇäó ÛóÇáöÈõ ÇáúÅöÓúäóÇÏö ãóÌóÇÒðÇ ÚóÞúáöíøðÇ¡ æóáóíúÓó ßóÐóáößó¡ æóåóÐóÇ ãöãøóÇ íóÛúáóØõ Ýöíåö ßóËöíÑñ ãöäó ÇáäøóÇÙöÑöíäó Ýöí ÊóÚúíöíäö ÍóÞöíÞóÉò ÚóÞúáöíøóÉò áöÈóÚúÖö ãóæóÇÑöÏö ÇáúãóÌóÇÒö ÇáúÚóÞúáöíøö. æóáóÞóÏú ÃóÌóÇÏó ÇáÔøóíúÎõ ÚóÈúÏõ ÇáúÞóÇåöÑö ÅöÐú ÞóÇáó Ýöí «ÏóáóÇÆöáö ÇáúÅöÚúÌóÇÒö» «ÇÚúáóãú Ãóäøóåõ áóíúÓó ÈöæóÇÌöÈò Ýöí åóÐóÇ Ãóäú íóßõæäó áöáúÝöÚúáö ÝóÇÚöáñ Ýöí ÇáÊøóÞúÏöíÑö ÅöÐóÇ ÃóäúÊó äóÞóáúÊó ÇáúÝöÚúáó Åöáóíúåö ÕóÇÑó ÍóÞöíÞóÉð ÝóÅöäøóßó áóÇ ÊóÌöÏõ Ýöí Þóæúáößó: ÃóÞúÏóãóäöí ÈóáóÏóßó ÍóÞøñ áöí Úóáóì ÝõáóÇäò¡ ÝóÇÚöáðÇ Óöæóì ÇáÍÞø» ¡ æóßóÐóáößó Ýöí Þóæúáõåõ:
æóÕóíøóÑóäöí åóæóÇßö æóÈöí ... áöÍóíúäöí íõÖúÑóÈõ ÇáúãóËóáõ
æíÒíÏß æóÌúåõåõ ÍõÓúäðÇ.(6/197)
Ãóäú ÊóÒúÚõãó Ãóäøó áóåõ ÝóÇÚöáðÇ ÞóÏú äõÞöáó Úóäúåõ ÇáúÝöÚúáõ ÝóÌõÚöáó áöáúåóæóì æóáöáúæóÌúåö» Çå. æóáóÞóÏú æóåöãó ÇáúÅöãóÇãõ ÇáÑøóÇÒöíøõ (1) Ýöí ÊóÈúíöíäö ßóáóÇãö ÚóÈúÏö ÇáúÞóÇåöÑö ÝóØóÝöÞó íóÌúáöÈõ ÇáÔøóæóÇåöÏó ÇáÏøóÇáøóÉó Úóáóì Ãóäøó ÃóÝúÚóÇáðÇ ÞóÏú ÃõÓúäöÏóÊú áöÝóÇÚöáò ãõÌóÇÒöíøò ãóÚó Ãóäøó ÝóÇÚöáóåóÇ ÇáúÍóÞöíÞöíøó åõæó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì¡ ÝóÅöäøó ÇáÔøóíúÎó áóÇ íóÚúÒõÈõ Úóäúåõ Ðóáößó æóáóßöäøóåõ íóÈúÍóËõ Úóäö ÇáúÝóÇÚöáö ÇáøóÐöí íõÓúäóÏõ Åöáóíúåö ÇáúÝöÚúáõ ÍóÞöíÞóÉð Ýöí ÚõÑúÝö ÇáäøóÇÓö ãöäú ãõÄúãöäöíäó æóßóÇÝöÑöíäó. æóíóÏõáøõ áöÐóáößó Þóæúáõåõ: «ÅöÐóÇ ÃóäúÊó äóÞóáúÊó ÇáúÝöÚúáó Åöáóíúåö» Ãóíú ÃóÓúäóÏúÊóåõ Åöáóíúåö.
æóãóÚúäóì ÇáúãõÓóÇÑóÚóÉö Ýöí ÇáúßõÝúÑö ÅöÙúåóÇÑõ ÂËóÇÑöåö ÚöäúÏó ÃóÏúäóì ãõäóÇÓóÈóÉò æóÝöí ßõáøö ÝõÑúÕóÉò¡ ÝóÔóÈøóåó ÅöÙúåóÇÑóåõ ÇáúãõÊóßóÑøöÑó ÈöÅöÓúÑóÇÚö ÇáúãóÇÔöí Åöáóì ÇáÔøóíúÁö¡ ßóãóÇ íõÞóÇáõ: ÃóÓúÑóÚó Åöáóíúåö ÇáÔøóíúÈõ¡ æóÞóæúáõåõ: ÅöÐóÇ äõåöíó ÇáÓøóÝöíåõ ÌóÑóì Åöáóíúåö. æÚÏøí ÈÝí ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì Ãóäøó ÇáúÅöÓúÑóÇÚó ãóÌóÇÒñ ÈöãóÚúäóì ÇáÊøóæóÛøõáö¡ Ýóíóßõæäõ (Ýöí) ÞóÑöíäóÉó ÇáúãóÌóÇÒö¡ ßóÞóæúáöåöãú: ÃóÓúÑóÚó ÇáúÝóÓóÇÏõ Ýöí ÇáÔøóíúÁö¡ æóÃóÓúÑóÚó ÇáÔøóíúÈõ Ýöí ÑóÃúÓö ÝõáóÇäò. ÝóÌóÚóáó ÇáúßõÝúÑó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáÙøóÑúÝö æóÌóÚóáó ÊóÎóÈøõØóåõãú Ýöíåö æóÔöÏøóÉó ãõáóÇÈóÓóÊöåöãú ÅöíøóÇåõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÌóæóáóÇäö ÇáÔøóíúÁö Ýöí ÇáÙøóÑúÝö ÌóæóáóÇäðÇ ÈöäóÔóÇØò æóÓõÑúÚóÉò. æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõåõ íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúÅöËúãö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 62] ¡ æóÞóæúáõåõ: äõÓÇÑöÚõ áóåõãú Ýöí ÇáúÎóíúÑÇÊö [ÇáúãõÄúãöäõæäó: 56] ¡ ÃõæáÆößó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúÎóíúÑÇÊö [ÇáúãõÄúãöäõæäó: 61] . Ýóåöíó ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ ãõÊóßóÑøöÑóÉñ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö æóßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö. æóÓóíóÌöíÁõ ãóÇ åõæó ÃóÞúæóì ãöäúåóÇ æóåõæó Þóæúáõåõ: íõÓÇÑöÚõæäó Ýöíåöãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 52] .
æóÞóæúáõåõ: ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ ÈöÃóÝúæÇåöåöãú ÅöáóÎú ÈóíóÇäñ áöáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö. æóÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ ÂãóäøóÇ ÈöÃóÝúæóÇåöåöãú æóáóãú ÊõÄúãöäú ÞõáõæÈõåõãú åõãõ ÇáúãõäóÇÝöÞõæäó.
æóÞóæúáõåõ: æóãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ãóÚúØõæÝñ Úóáóì Þóæúáöåö: ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÇáúæóÞúÝõ Úóáóì Þóæúáöåö: æóãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ.
æóÞóæúáõåõ: ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö ÎóÈóÑõ ãõÈúÊóÏóÃò ãóÍúÐõæÝò¡ ÊóÞúÏöíÑõåõ: åõãú ÓóãøóÇÚõæäó
_________
(1) Ýöí ßöÊóÇÈå «äöåóÇíóÉ ÇáÅíÌÇÒ» .(6/198)
áöáúßóÐöÈö.
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÇáÖøóãöíÑó ÇáúãõÞóÏøóÑó ÚóÇÆöÏñ Úóáóì ÇáúÝóÑöíÞóíúäö: ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÇáúíóåõæÏö¡ ÈöÞóÑöíäóÉö ÇáúÍóÏöíËö Úóäö ÇáúÝóÑöíÞóíúäö.
æóÍóÐúÝõ ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ÇáúãóÞóÇãö ÍóÐúÝñ ÇÊøõÈöÚó Ýöíåö ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáõ¡ æóÐóáößó ÈóÚúÏó Ãóäú íóÐúßõÑõæÇ ãõÊóÍóÏøöËðÇ Úóäúåõ Ãóæú ÈóÚúÏó Ãóäú íóÕúÏõÑó Úóäú ÔóíúÁò ÃóãúÑñ ÚóÌöíÈñ íóÃúÊõæäó ÈöÃóÎúÈóÇÑò Úóäúåõ ÈöÌõãúáóÉò ãóÍúÐõæÝò ÇáúãõÈúÊóÏóÃõ ãöäúåóÇ¡ ßóÞóæúáöåöãú áöáøóÐöí íõÕöíÈõ ÈöÏõæäö ÞóÕúÏò «ÑóãúíóÉñ ãöäú ÛóíúÑö ÑóÇãò» ¡ æóÞóæúáö ÃóÈöí ÇáÑøõÞóíúÔö:
ÓóÑöíÚñ Åöáóì ÇÈúäö ÇáúÚóãøö íõáúØóãõ æóÌúåõåõ ... æóáóíúÓó Åöáóì ÏóÇÚöí ÇáäøóÏóì ÈöÓóÑöíÚö
æóÞóæúáö ÈóÚúÖö ÔõÚóÑóÇÁö ÇáúÍóãóÇÓóÉö (1) :
ÝóÊðì ÛóíúÑõ ãóÍúÌõæÈö ÇáúÛöäóì Úóäú ÕóÏöíÞöåö ... æóáóÇ ãõÙúåöÑõ ÇáÔøóßúæóì ÅöÐóÇ ÇáäøóÚúáõ ÒóáøóÊö
ÚóÞöÈó Þóæúáöåö:
ÓóÃóÔúßõÑõ ÚóãúÑðÇ Åöäú ÊóÑóÇÎóÊú ãóäöíøóÊöí ... ÃóíóÇÏöíó áóãú Êõãúäóäú æóÅöäú åöíó ÌóáøóÊö
æóÇáÓøóãøóÇÚõ: ÇáúßóËöíÑõ ÇáÓøóãúÚö¡ Ãóíö ÇáöÇÓúÊöãóÇÚö áöãóÇ íõÞóÇáõ áóåõ. æóÇáÓøóãúÚõ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö¡ Ãóíú Ãóäøóåõãú íõÕúÛõæäó Åöáóì ÇáúßóáóÇãö ÇáúßóÐöÈö æóåõãú íóÚúÑöÝõæäóåõ ßóÐöÈðÇ¡ Ãóíú Ãóäøóåõãú íóÍúÝóáõæäó ÈöÐóáößó æóíóÊóØóáøóÈõæäóåõ ÝóíóßúËõÑõ ÓóãóÇÚõåõãú ÅöíøóÇåõ. æóÝöí åóÐóÇ ßöäóÇíóÉñ Úóäú ÊóÝóÔøöí ÇáúßóÐöÈö Ýöí ÌóãóÇÚóÊöåöãú Èóíúäó ÓóÇãöÚò æóãõÎúÊóáöÞò¡ áöÃóäøó ßóËúÑóÉó ÇáÓøóãúÚö ÊóÓúÊóáúÒöãõ ßóËúÑóÉó ÇáúÞóæúáö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúßóÐöÈö ßóÐöÈõ ÃóÍúÈóÇÑöåöãõ ÇáÒøóÇÚöãöíäó Ãóäøó Íõßúãó ÇáÒøöäóì Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÇáÊøóÍúãöíãõ.
æóÌõãúáóÉõ ÓóãøóÇÚõæäó áöÞóæúãò ÂÎóÑöíäó áóãú íóÃúÊõæßó ÎóÈóÑñ ËóÇäò Úóäö ÇáúãõÈúÊóÏóÃö ÇáúãóÍúÐõæÝö. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõãú íóÞúÈóáõæäó ãóÇ íóÃúãõÑõåõãú Èöåö Þóæúãñ ÂÎóÑõæäó ãöäú ßóÊúãö ÛóÑóÖöåöãú Úóä ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÍóÊøóì Åöäú Íóßóãó ÈöãóÇ íóåúæóæúäó ÇÊøóÈóÚõæåõ æóÅöäú Íóßóãó ÈöãóÇ íõÎóÇáöÝõ
_________
(1) Þíá: åõæó ÚÈÏ Çááå Èä ÇáÒÈíÑ- ÈöÝóÊúÍ ÇáÒøóÇí æóßÓÑ ÇáãæÍøÏÉ- ÇáúÃóÓÏí- æóÞíá: ÅöÈúÑóÇåöíã ÇáÕæáí¡ æóÞíá: ãÍãøÏ Èä ÓÚíÏ ÇáúßóÇÊöÈ.(6/199)
åóæóÇåõãú ÚóÕóæúåõ¡ Ãóíú åõãú ÃóÊúÈóÇÚñ áöÞóæúãò ãõÊóÓóÊøöÑöíäó åõãõ ÇáúÞóæúãõ ÇáúÂÎóÑõæäó¡ æóåõãú Ãóåúáõ ÎóíúÈóÑó æóÃóåúáõ ÝóÏóßó ÇáøóÐöíäó ÈóÚóËõæÇ ÈöÇáúãóÓúÃóáóÉö æóáóãú íóÃúÊö ÃóÍóÏñ ãöäúåõã ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÇááøóÇãõ Ýöí áöÞóæúãò áöáÊøóÞúæöíóÉö áöÖóÚúÝö ÇÓúãö ÇáúÝóÇÚöáö Úóäö ÇáúÚóãóáö Ýöí ÇáúãóÝúÚõæáö.
æóÌõãúáóÉõ íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó ÕÝÉ ËóÇäöíóÉ áöÞóæúãò ÂÎóÑöíäó Ãóæú ÍóÇáñ¡ æóáóß Ãóäú ÊóÌúÚóáóåóÇ ÍóÇáðÇ ãöäó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Ýöí ÊóÍúÑöíÝö Çáúßóáöãö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãöäó ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ íõÍóÑøöÝõæäó Çáúßóáöãó Úóäú ãóæÇÖöÚöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [46] ¡ æóÃóäøó ÇáÊøóÍúÑöíÝó Çáúãóíúáõ Åöáóì ÍóÑúÝò¡ Ãóíú ÌóÇäöÈò¡ Ãóíú äóÞúáõåõ ãöäú ãóæúÖöÚöåö Åöáóì ØóÑóÝò ÂÎóÑó.
æóÞóÇáó åõäóÇ ãöäú ÈóÚúÏö ãóæÇÖöÚöåö¡ æóÝöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [46] Úóäú ãóæÇÖöÚöåö¡ áöÃóäøó ÂíóÉó ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö Ýöí æóÕúÝö ÇáúíóåõæÏö ßõáøöåöãú æóÊóÍúÑöíÝöåöãú Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö. Ýóåõæó ÊóÛúíöíÑõ ßóáóÇãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÈößóáóÇãò ÂÎóÑó Úóäú Ìóåúáò Ãóæú ÞóÕúÏò Ãóæú ÎóØóÃò Ýöí ÊóÃúæöíáö ãóÚóÇäöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ãóæú Ýöí ÃóáúÝóÇÙöåóÇ. ÝóßóÇäó ÅöÈúÚóÇÏðÇ áöáúßóáóÇãö Úóäú ãóæóÇÖöÚöåö¡ Ãóíú ÅöÒóÇáóÉð áöáúßóáóÇãö ÇáúÃóÕúáöíøö ÓóæóÇÁñ ÚõæøöÖó ÈöÛóíúÑöåö Ãóæú áóãú íõÚóæøóÖú. æóÃóãøóÇ åóÇÊöåö ÇáúÂíóÉõ ÝóÝöí ÐößúÑö ØóÇÆöÝóÉò ãõÚóíøóäóÉò ÃóÈúØóáõæÇ ÇáúÚóãóáó ÈößóáóÇãò ËóÇÈöÊò Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÅöÐú ÃóáúÛóæúÇ Íõßúãó ÇáÑøóÌúãö ÇáËøóÇÈöÊó ÝöíåóÇ Ïõæäó ÊóÚúæöíÖöåö ÈöÛóíúÑöåö ãöäó ÇáúßóáóÇãö¡ ÝóåóÐóÇ ÃóÔóÏøõ ÌõÑúÃóÉð ãöäó ÇáÊøóÍúÑöíÝö ÇáúÂÎóÑö¡ ÝóßóÇäó Þóæúáõåõ: ãöäú ÈóÚúÏö ãóæÇÖöÚöåö ÃóÈúáóÛó Ýöí ÊóÍúÑöíÝö ÇáúßóáóÇãö¡ áöÃóäøó áóÝúÙó (ÈóÚúÏó) íóÞúÊóÖöí Ãóäøó ãóæóÇÖöÚó Çáúßóáöãö ãõÓúÊóÞöÑøóÉñ æóÃóäøóåõ ÃõÈúØöáó ÇáúÚóãóáõ ÈöåóÇ ãóÚó ÈóÞóÇÆöåóÇ ÞóÇÆöãóÉð Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáÊøóæúÑóÇÉö.
æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÇáøóÊöí Ýöí Þóæúáöåö: Åöäú ÃõæÊöíÊõãú åóÐóÇ Åöáóì Çáúßóáöãö ÇáúãõÍóÑøóÝö. æóÇáúÅöíÊóÇÁõ åõäóÇ: ÇáúÅöÝóÇÏóÉõ ßóÞóæúáöåö: æóÂÊÇåõ Çááøóåõ Çáúãõáúßó æóÇáúÍößúãóÉó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 251] .
æóÇáúÃóÎúÐõ: ÇáúÞóÈõæáõ¡ Ãóíú Åöäú ÃõÌöÈúÊõãú ÈöãöËúáö ãóÇ Êóåúæóæúäó ÝóÇÞúÈóáõæåõ æóÅöäú áóãú ÊõÌóÇÈõæåõ ÝóÇÍúÐóÑõæÇ ÞóÈõæáóåõ. æóÅöäøóãóÇ ÞóÇáõæÇ: ÝóÇÍúÐóÑõæÇ¡ áöÃóäøóåõ íóÝúÊóÍõ Úóáóíúåöãõ ÇáØøóÚúäó Ýöí ÃóÍúßóÇãöåöãõ ÇáøóÊöí ãóÖóæúÇ ÚóáóíúåóÇ æóÝöí ÍõßøóÇãöåöãõ ÇáúÍóÇßöãöíäó ÈöåóÇ.
æóÅöÑóÇÏóÉõ Çááøóåö ÝöÊúäóÉó ÇáúãóÝúÊõæäö ÞóÖóÇÄõåóÇ áóåõ Ýöí ÇáúÃóÒóáö¡ æóÚóáóÇãóÉõ Ðóáößó ÇáÊøóÞúÏöíÑö ÚóÏóãõ(6/200)
ÅöÌúÏóÇÁö ÇáúãóæúÚöÙóÉö æóÇáúÅöÑúÔóÇÏö Ýöíåö. ÝóÐóáößó ãóÚúäóì Þóæúáöåö: Ýóáóäú Êóãúáößó áóåõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð¡ Ãóíú áóÇ ÊóÈúáõÛõ Åöáóì åóÏúíöåö ÈöãóÇ ÃóãóÑóßó Çááøóåõ Èöåö ãöäó ÇáÏøóÚúæóÉö áöáäøóÇÓö ßóÇÝøóÉð.
æóåóÐóÇ ÇáÊøóÑúßöíÈõ íÏáø Úáì ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö Úóáóì ÇäúÊöÝóÇÁö ÇáúÍöíáóÉö Ýöí ÊóÍúÕöíáö ÃóãúÑò ãóÇ. æóãóÏúáõæáõ ãõÝúÑóÏóÇÊöåö Ãóäøóßó áóÇ Êóãúáößõ¡ Ãóíú áóÇ ÊóÞúÏöÑõ Úóáóì ÃóÞóáøö ÔóíúÁò ãöäó Çááøóåö¡ Ãóíú áóÇ ÊóÓúÊóØöíÚõ äóíúáó ÔóíúÁò ãöäú ÊóíúÓöíÑö Çááøóåö áöÅöÒóÇáóÉö ÖóáóÇáóÉö åóÐóÇ ÇáúãóÝúÊõæäö¡ áöÃóäøó ãóÇÏøóÉó Çáúãöáúßö ÊóÏõáøõ Úóáóì ÊóãóÇãö ÇáúÞõÏúÑóÉö¡ ÞóÇáó ÞóíúÓõ Èúäõ ÇáúÎóØöíãö:
ãóáóßúÊõ ÈöåóÇ ßóÝøöí ÝóÃóäúåóÑó ÝóÊúÞóåóÇ
Ãóíú ÔóÏóÏúÊõ ÈöÇáØøóÚúäóÉö ßóÝøöí¡ Ãóíú ãóáóßúÊõåóÇ ÈößóÝøöí¡
æóÞóÇáó ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöÚõíóíúäóÉó Èä ÍÕä «Ãóæ Ããáß áóßó Ãóäú äóÒóÚó Çááøóåõ ãöäú ÞóáúÈößó ÇáÑøóÍúãóÉó» .
æóÝöí ÍóÏöíËö ÏóÚúæóÉ ÇáÑøÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÚóÔöíÑóÊóåõ «ÝóÅöäøöí áóÇ ÃõÛúäöí Úóäúßõãú ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆðÇ»
. æÔóíúÆÇð ãóäúÕõæÈñ Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáöíøóÉö. æóÊóäúßöíÑõ ÔóíúÆÇð áöáÊøóÞúáöíáö æóÇáÊøóÍúÞöíÑö¡ áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãó áóãøóÇ ßóÇäó ÈöãóÚúäóì ÇáäøóÝúíö ßóÇäó ÇäúÊöÝóÇÁõ ãöáúßö ÔóíúÁò Þóáöíáò ãõÞúÊóÖöíðÇ ÇäúÊöÝóÇÁó ãöáúßö ÇáÔøóíúÁö ÇáúßóËöíÑö ÈöØóÑöíÞö ÇáúÃóæúáóì.
æóÇáúÞóæúáõ Ýöí Þóæúáöåö: ÃõæáÆößó ÇáøóÐöíäó áóãú íõÑöÏö Çááøóåõ Ãóäú íõØóåøöÑó ÞõáõæÈóåõãú ßóÇáúÞóæúáö Ýöí Þóæúáöåö:
æóãóäú íõÑöÏö Çááøóåõ ÝöÊúäóÊóåõ. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÊøóØúåöíÑö ÇáÊøóåúíöÆóÉõ áöÞóÈõæáö ÇáúÅöíãóÇäö æóÇáúåõÏóì Ãóæú ÃóÑóÇÏó ÈöÇáÊøóØúåöíÑö äóÝúÓó ÞóÈõæáö ÇáúÅöíãóÇäö.
æóÇáúÎöÒúíõ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöáøóÇ ÎöÒúíñ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [85] ¡ æóÞóæúáöåö: ÑóÈøóäÇ Åöäøóßó ãóäú ÊõÏúÎöáö ÇáäøóÇÑó ÝóÞóÏú ÃóÎúÒóíúÊóåõ Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [192] .
æóÃóÚóÇÏó ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö áöáÊøóÃúßöíÏö æóáöíõÑóÊøöÈó Úóáóíúåö Þóæúáóåõ ÃóßøóÇáõæäó áöáÓøõÍúÊö.
æóãóÚúäóì ÃóßøóÇáõæäó áöáÓøõÍúÊö ÃóÎøóÇÐõæäó áóåõ¡ áöÃóäøó ÇáúÃóßúáó ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ áöÊóãóÇãö ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö.(6/201)
æóÇáÓøõÍúÊõ- ÈöÖóãøö ÇáÓøöíäö æóÓõßõæäö ÇáúÍóÇÁö- ÇáÔøóíúÁõ ÇáúãóÓúÍõæÊõ¡ Ãóíö ÇáúãõÓúÊóÃúÕóáõ. íõÞóÇáõ: ÓóÍóÊóåõ ÅöÐóÇ ÇÓúÊóÃúÕóáóåõ æóÃóÊúáóÝóåõ. Óõãøöíó Èöåö ÇáúÍóÑóÇãõ áöÃóäøóåõ áóÇ íõÈóÇÑóßõ Ýöíåö áöÕóÇÍöÈöåö¡ Ýóåõæó ãóÓúÍõæÊñ æóãóãúÍõæÞñ¡ Ãóíú ãõÞóÏøóÑñ áóåõ Ðóáößó¡ ßóÞóæúáöåö íóãúÍóÞõ Çááøóåõ ÇáÑøöÈÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 276] ¡ ÞóÇáó ÇáúÝóÑóÒúÏóÞõ:
æóÚóÖøõ ÒóãóÇäò íóÇ ÇÈúäó ãóÑúæóÇäó áóãú íóÏöÚú ... ãöäó ÇáúãóÇáö ÅöáøóÇ ãõÓúÍóÊñ Ãóæú ãõÌóäøóÝõ
æóÇáÓøõÍúÊõ íóÔúãóáõ ÌóãöíÚó ÇáúãóÇáö ÇáúÍóÑóÇãö¡ ßóÇáÑøöÈóÇ æóÇáÑøóÔúæóÉö æóÃóßúáö ãóÇáö ÇáúíóÊöíãö æóÇáúãóÛúÕõæÈö.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÚóÇÕöãñ¡ æóÍóãúÒóÉõ¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò¡ æóÎóáóÝñ «ÓõÍúÊñ» - ÈöÓõßõæäö ÇáúÍóÇÁö- æóÞóÑóÃóåõ ÇáúÈóÇÞõæäó- ÈöÖóãøö ÇáúÍóÇÁö- ÅöÊúÈóÇÚðÇ áöÖóãøö ÇáÓøíä.
ÝóÅöäú ÌÇÄõßó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Ãóæú ÃóÚúÑöÖú Úóäúåõãú æóÅöäú ÊõÚúÑöÖú Úóäúåõãú Ýóáóäú íóÖõÑøõæßó ÔóíúÆÇð æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö Åöäøó Çááøóåó íõÍöÈøõ ÇáúãõÞúÓöØöíäó.
ÊóÝúÑöíÚñ Úóáóì ãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ÓóãøóÇÚõæäó áöÞóæúãò ÂÎóÑöíäó áóãú íóÃúÊõæßó æóÞóæúáõåõ:
íóÞõæáõæäó Åöäú ÃõæÊöíÊõãú åóÐóÇ ÝóÎõÐõæåõ¡ ÝóÅöäøó Ðóáößó Ïóáøó Úóáóì ÍöæóÇÑò æóÞóÚó Èóíúäóåõãú Ýöí ÅöíÝóÇÏö äóÝóÑò ãöäúåõãú Åöáóì ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöáÊøóÍúßöíãö Ýöí ÔóÃúäö ãöäú ÔõÆõæäöåöãú ãóÇáóÊú ÃóåúæóÇÄõåõãú Åöáóì ÊóÛúíöíÑö Íõßúãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ýöíåö
ÈöÇáÊøóÃúæöíáö Ãóæö ÇáúßöÊúãóÇäö¡ æóÃóäúßóÑó Úóáóíúåöãú ãõäúßöÑõæäó Ãóæú ØóÇáóÈõæåõãú ÈöÇáöÇÓúÊöÙúåóÇÑö Úóáóì ÊóÃúæöíáöåöãú ÝóØóãöÚõæÇ Ãóäú íóÌöÏõæÇ Ýöí ÊÍßíã ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãóÇ íóÚúÊóÖöÏõæäó Èöåö. æóÙóÇåöÑõ ÇáÔøóÑúØö íóÞúÊóÖöí Ãóäøó Çááøóåó ÃóÚúáóãó ÑóÓõæáóåõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝöåöãú Ýöí Íõßúãö ÍóÏøö ÇáÒøöäóÇ¡ æóÈöÚóÒúãöåöãú Úóáóì ÊóÍúßöíãöåö ÞóÈúáó Ãóäú íóÕöáó Åöáóíúåö ÇáúãõÓúÊóÝúÊõæäó. æóÞóÏú ÞóÇáó ÈöÐóáößó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ÝóÊóßõæäõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ãöäú ÏóáóÇÆöáö ÇáäøõÈõæÁóÉö. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó ÇáãõÑóÇÏ: ÝóÅöä ÌÇÄæß ãóÑøóÉð ÃõÎúÑóì ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Ãóæú ÃóÚúÑöÖú Úóäúåõãú.
æóÞóÏú ÎóíøóÑó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÑóÓõæáå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÇáúÍõßúãö Èóíúäóåõãú æóÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäúåõãú. æóæóÌúåõ ÇáÊøóÎúíöíÑö ÊóÚóÇÑõÖõ ÇáÓøóÈóÈóíúäö ÝóÓóÈóÈõ ÅöÞóÇãóÉö ÇáúÚóÏúáö íóÞúÊóÖöí ÇáúÍõßúãó(6/202)
Èóíúäóåõãú¡ æóÓóÈóÈõ ãõÚóÇãóáóÊöåöãú ÈöäóÞöíÖö ÞóÕúÏöåöãú ãöäó ÇáöÇÎúÊöÈóÇÑö Ãóæú ãõÍóÇæóáóÉö ãõÕóÇÏóÝóÉö ÇáúÍõßúãö áöåóæóÇåõãú íóÞúÊóÖöí ÇáúÅöÚúÑóÇÖó Úóäúåõãú áöÆóáøóÇ íõÚóÑøóÖó ÇáúÍõßúãõ ÇáäøóÈóæöíøõ áöáöÇÓúÊöÎúÝóÇÝö. æóßóÇäó ÇÈúÊöÏóÇÁõ ÇáÊøóÎúíöíÑö Ýöí áóÝúÙö ÇáúÂíóÉö ÈöÇáÔøöÞøö ÇáúãõÞúÊóÖöí Ãóäøóåõ íóÍúßõãõ Èóíúäóåõãú ÅöÔóÇÑóÉð Åöáóì Ãóäøó ÇáúÍõßúãó Èóíúäóåõãú Ãóæúáóì. æóíõÄóíøöÏõåõ Þóæúáõåõ ÈóÚúÏõ æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö Åöäøó Çááøóåó íõÍöÈøõ ÇáúãõÞúÓöØöíäó Ãóíú ÈöÇáúÍóÞøö¡ æóåõæó Íõßúãõ ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈöÇáúÍóÏøö. æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ: æóÅöäú ÊõÚúÑöÖú Úóäúåõãú Ýóáóäú íóÖõÑøõæßó ÔóíúÆÇð ÝóÐóáößó ÊØãíä ááäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöÆóáøóÇ íóÞõæáó Ýöí äóÝúÓöåö: ßóíúÝó ÃõÚúÑöÖõ Úóäúåõãú¡ ÝóíóÊøóÎöÐõæÇ Ðóáößó ÍõÌøóÉð ÚóáóíúäóÇ. íóÞõæáõæäó: ÑóßóäøóÇ Åöáóíúßõãú æóÑóÖöíäóÇ ÈöÍõßúãößõãú ÝóÃóÚúÑóÖúÊõãú ÚóäøóÇ ÝóáóÇ äóÓúãóÚõ ÏóÚúæóÊóßõãú ãöäú ÈóÚúÏõ. æóåóÐóÇ ãöãøóÇ íóåúÊóãøõ Èöåö ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöÃóäøóåõ íóÄõæáõ Åöáóì ÊóäúÝöíÑö ÑõÄóÓóÇÆöåöãú ÏóåúãóÇÁóåõãú ãöäú ÏóÚúæóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóØóãøóäóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÈöÃóäøóåõ Åöäú ÝóÚóáó Ðóáößó áóÇ ÊóäúÔóÃõ Úóäúåõ ãóÖóÑøóÉñ. æóáóÚóáøó Ýöí åóÐóÇ ÇáÊøóØúãöíäö ÅöÔúÚóÇÑðÇ ÈöÃóäøóåõãú áóÇ ØóãóÚó Ýöí ÅöíãóÇäöåöãú Ýöí ßõáøö ÍóÇáò. æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÖøõÑøö ÖõÑøó ÇáúÚóÏóÇæóÉö Ãóæö ÇáúÃóÐóì áöÃóäøó Ðóáößó áóÇ íóåúÊóãøõ Èöåö ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóáóÇ íóÎúÔóÇåõ ãöäúåõãú¡ ÎöáóÇÝðÇ áöãóÇ ÝóÓøóÑó Èöåö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó åõäóÇ.
æóÊóäúßöíÑõ ÔóíúÆÇð áöáÊøóÍúÞöíÑö ßóãóÇ åõæó Ýöí ÃóãúËóÇáöåö¡ ãöËúáó Ýóáóäú Êóãúáößó áóåõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð æóåõæó ãóäúÕõæÈñ Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáöíøóÉö ÇáúãõØúáóÞóÉö áöÃóäøóåõ Ýöí äöíøóÉö ÇáúÅöÖóÇÝóÉö Åöáóì ãóÕúÏóÑò¡ Ãóíú ÔóíúÆðÇ ãöäó ÇáÖøõÑøö¡ Ýóåõæó äóÇÆöÈñ Úóäö ÇáúãóÕúÏóÑö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ãóæúÞöÚö ßóáöãóÉö ÔóíúÁò ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóäóÈúáõæóäøóßõãú ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáúÎóæúÝö æóÇáúÌõæÚö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [155] .
æóÇáúÂíóÉõ ÊóÞúÊóÖöí ÊóÎúíöíÑó ÍõßøóÇãö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÇáúÍõßúãö Èóíúäó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÅöÐóÇ Íóßøóãõæåõãú áöÃóäøó ÅöÈóÇÍóÉó Ðóáößó ÇáÊøóÎúíöíÑö áöÛóíúÑö ÇáÑøóÓõæáö ãöäó ÇáúÍõßøóÇãö ãõÓóÇæò ÅöÈóÇÍóÊóåõ áöáÑøóÓõæáö. æóÇÎúÊóáóÝó ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ýöí åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉö æóÝöí ãóÓúÃóáóÉö Íõßúãö ÍõßøóÇãö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÎõÕõæãóÇÊö ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó. æóÞóÏú Ïóáøó ÇáöÇÓúÊöÞúÑóÇÁõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÃóÕúáó Ýöí ÇáúÍõßúãö Èóíúäó ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÅöÐóÇ ÊóäóÇÒóÚó ÈóÚúÖõåõãú ãóÚó ÈóÚúÖò Ãóäú íóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÍõßøóÇãõ ãöáøóÊöåöãú¡ ÝóÅöÐóÇ ÊóÍóÇßóãõæÇ Åöáóì ÍõßøóÇãö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÝóÅöäú ßóÇäó ãóÇ ÍóÏóËó ãöäú ÞóÈöíáö ÇáÙøõáúãö ßóÇáúÞóÊúáö æóÇáúÛóÕúÈö æóßõáøö ãóÇ íóäúÊóÔöÑõ ãöäúåõ ÝóÓóÇÏñ ÝóáóÇ(6/203)
ÎöáóÇÝó Ãóäøóåõ íóÌöÈõ ÇáúÍõßúãõ Èóíúäóåõãú (æóÚóáóì åóÐóÇ ÝóÇáÊøóÎúíöíÑõ
ÇáøóÐöí Ýöí ÇáúÂíóÉö ãóÎúÕõæÕñ ÈöÇáúÅöÌúãóÇÚö) . æóÅöäú áóãú íóßõäú ßóÐóáößó ßóÇáäøöÒóÇÚö Ýöí ÇáØøóáóÇÞö æóÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö.
Ýóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÞóÇáó: Íõßúãõ åóÐóÇ ÇáÊøóÎúíöíÑö ãõÍúßóãñ ÛóíúÑõ ãóäúÓõæÎò¡ æóÞóÇáõæÇ: ÇáúÂíóÉõ äóÒóáóÊú Ýöí ÞöÕøóÉö ÇáÑøóÌúãö (ÇáøóÊöí ÑóæóÇåóÇ ãóÇáößñ Ýöí «ÇáúãõæóØøóÃö» æóÇáúÈõÎóÇÑöíøõ æóãä ÈóÚúÏöåö) æóÐóáößó Ãóäøó íóåõæÏöíøðÇ Òóäóì ÈöÇãúÑóÃóÉò íóåõæÏöíøóÉò¡ ÝóÞóÇáó ÌóãöíÚõåõãú: áöäóÓúÃóáú ãõÍóãøóÏðÇ Úóäú Ðóáößó. ÝóÊóÍóÇßóãõæÇ Åöáóíúåö¡ ÝóÎóíøóÑóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì.
æóÇÎúÊóáóÝó ÃóÕúÍóÇÈõ åóÐóÇ ÇáúÞóæúáö ÝóÞóÇáó ÝóÑöíÞñ ãöäúåõãú: ßóÇäó ÇáúíóåõæÏõ ÈöÇáúãóÏöíäóÉö íóæúãóÆöÐò Ãóåúáó ãõæóÇÏóÚóÉò æóáóãú íóßõæäõæÇ Ãóåúáó ÐöãøóÉò¡ ÝóÇáÊøóÎúíöíÑõ ÈóÇÞò ãóÚó ÃóãúËóÇáöåöãú ãöãøóäú áóíúÓó ÏóÇÎöáðÇ ÊóÍúÊó ÐöãøóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáøóÐöíäó ÏóÎóáõæÇ Ýöí ÐöãøóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÝóåóÄõáóÇÁö ÅöÐóÇ ÊóÍóÇßóãõæÇ Åöáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÌóÈó ÇáúÍõßúãõ Èóíúäóåõãú. æóåõæó Þóæúáõ ÇÈúäö ÇáúÞóÇÓöãö Ýöí ÑöæóÇíóÉö ÚöíÓóì Èúäö ÏöíäóÇÑò¡ áöÃóäøó ÇáúíóåõæÏöíøóíúäö ßóÇäóÇ ãöäú Ãóåúáö ÎóíúÈóÑó Ãóæú ÝóÏóßó æóåõãóÇ íóæúãóÆöÐò ãöäú ÏóÇÑö ÇáúÍóÑúÈö Ýöí ãõæóÇÏóÚóÉò.
æóÞóÇáó ÇáúÌõãúåõæÑõ: åóÐóÇ ÇáÊøóÎúíöíÑõ ÚóÇãøñ Ýöí Ãóåúáö ÇáÐøöãøóÉö ÃóíúÖðÇ. æóåóÐóÇ Þóæúáõ ãóÇáößò æóÑöæóÇíóÉñ Úóäö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö. ÞóÇáó ãóÇáößñ: ÇáúÅöÚúÑóÇÖõ Ãóæúáóì. æóÞöíáó: áóÇ íõÍúßóãõ Èóíúäóåõãú Ýöí ÇáúÍõÏõæÏö¡ æóåóÐóÇ ÃóÍóÏõ Þóæúáóíö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö. æóÞöíáó: ÇáÊøóÎúíöíÑõ ãóäúÓõæÎñ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì ÈóÚúÏõ æóÃóäö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 49] ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÞóÇáóåõ ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò¡ æóãõÌóÇåöÏñ¡ æóÚößúÑöãóÉõ¡ æóÇáÓøõÏøöíøõ¡ æóÚõãóÑõ Èúäõ ÚóÈúÏö ÇáúÚóÒöíÒö¡ æóÇáäøóÎóÚöíøõ¡ æóÚóØóÇÁñ¡ ÇáúÎõÑóÇÓóÇäöíøõ¡ æóíõÈúÚöÏõåõ Ãóäøó ÓöíóÇÞó ÇáúÂíóÇÊö íóÞúÊóÖöí ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú Ýöí äóÓóÞò æóÇÍöÏò ÝóíóÈúÚõÏõ Ãóäú íóßõæäó ÂÎöÑõåóÇ äóÓúÎðÇ áöÃóæøóáöåóÇ.
æóÞóæúáõåõ: æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö Ãóíú ÈöÇáúÚóÏúáö. æóÇáúÚóÏúáõ: ÇáúÍõßúãõ ÇáúãõæóÇÝöÞõ áöÔóÑöíÚóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö. æóåóÐóÇ íõÍúÊóãóáõ Ãóäøó Çááøóåó äóåóì ÑóÓõæáóåõ Úóäú Ãóäú íóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö áöÃóäøóåóÇ ÔóÑöíÚóÉñ ãóäúÓõæÎóÉñ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö. æóåóÐóÇ ÇáøóÐöí ÑóæóÇåõ ãóÇáößñ. æóÚóáóì åóÐóÇ ÝóÇáúÞöÕøóÉõ ÇáøóÊöí ÍóßøóãõæÇ ÝöíåóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö áóãú íóÍúßõãú ÝöíåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ Úóáóì ÇáÒøóÇäöíóíúäö æóáóßöäøóåõ ÞóÕóÑó Íõßúãóåõ Úóáóì Ãóäú Èóíøóäó áöáúíóåõæÏö ÍóÞöíÞóÉó ÔóÑúÚöåöãú Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö¡ ÝóÇÊøóÖóÍó ÈõØúáóÇäõ ãóÇ ßóÇäõæÇ íóÍúßõãõæäó Èöåö áöÚóÏóãö ãõæóÇÝóÞóÊöåö ÔóÑúÚóåõãú æóáóÇ ÔóÑúÚó ÇáúÅöÓúáóÇãö Ýóåõæó Íõßúãñ Úóáóì ÇáúíóåõæÏö ÈöÃóäøóåõãú ßóÊóãõæÇ. æóíóßõæäõ ãóÇ æóÞóÚó Ýöí ÍóÏöíËö «ÇáúãõæóØøóÃö» æóÇáúÈõÎóÇÑöíøö: Ãóäøó ÇáÑøóÌõáó æóÇáúãóÑúÃóÉó(6/204)
ÑõÌöãóÇ¡ ÅöäøóãóÇ åõæó ÈöÍõßúãö ÃóÍúÈóÇÑöåöãú. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó Çááøóåó ÃóãóÑóåõ Ãóäú íóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö áöÃóäøóåõ íõæóÇÝöÞõ Íõßúãó ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóÞóÏú Íóßóãó Ýöíåö ÈöÇáÑøóÌúãö ÞóÈúáó ÍõÏõæËö åóÐöåö ÇáúÍóÇÏöËóÉö Ãóæú ÈóÚúÏóåóÇ. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó Çááøóåó ÑóÎøóÕó áóåõ Ãóäú íóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÈöÔóÑúÚöåöãú Íöíäó Íóßøóãõæåõ.
æóÈöåóÐóÇ ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÇáúÚõáóãóÇÁö ÝöíãóÇ ÍóßóÇåõ ÇáúÞõÑúØõÈöíøõ. æóÞóÇÆöáõ åóÐóÇ íóÞõæáõ: åóÐóÇ äõÓöÎó ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
æóÃóäö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 49] ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÌóãóÇÚóÉò ãöäó ÇáÊøóÇÈöÚöíäó. æóáóÇ ÏóÇÚöíó Åöáóì ÏóÚúæóì ÇáäøóÓúÎö¡ æóáóÚóáøóåõãú ÃóÑóÇÏõæÇ Èöåö ãóÇ íóÔúãóáõ ÇáúÈóíóÇäó¡ ßóãóÇ ÓóäóÐúßõÑõåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö: ÝóÇÍúßõãú
Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ
[ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 48] .
æóÇáøóÐöí íõÓúÊóÎúáóÕõ ãöäó ÇáúÝöÞúåö Ýöí ãóÓúÃóáóÉö ÇáúÍõßúãö Èóíúäó ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ïõæäó ÊóÍúßöíãò: Ãóäøó ÇáúÃõãøóÉó ÃóÌúãóÚóÊú Úóáóì Ãóäøó Ãóåúáó ÇáÐøöãøóÉö ÏóÇÎöáõæäó ÊóÍúÊó ÓõáúØóÇäö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÃóäøó ÚõåõæÏó ÇáÐøöãøóÉö ÞóÖóÊú ÈöÅöÈúÞóÇÆöåöãú Úóáóì ãóÇ ÊóÞúÊóÖöíåö ãááåã Ýöí ÇáÔÄæä ÇáúÌóÇÑöíóÉö Èóíúäó ÈóÚúÖöåöãú ãóÚó ÈóÚúÖò ÈöãóÇ ÍóÏøóÏóÊú áóåõãú ÔóÑóÇÆöÚõåõãú. æóáöÐóáößó ÝóÇáúÃõãõæÑõ ÇáøóÊöí íóÃúÊõæäóåóÇ ÊóäúÞóÓöãõ Åöáóì ÃóÑúÈóÚóÉö ÃóÞúÓóÇãò:
ÇáúÞöÓúãõ ÇáúÃóæøóáõ: ãóÇ åõæó ÎóÇÕøñ ÈöÐóÇÊö ÇáÐøöãøöíøö ãöäú ÚöÈóÇÏóÊöåö ßóÕóáóÇÊöåö æóÐóÈúÍöåö æóÛóíúÑöåóÇ ãöãøóÇ åõæó ãöäó ÇáúÍóáóÇáö æóÇáúÍóÑóÇãö. æóåóÐóÇ áóÇ ÇÎúÊöáóÇÝó Èóíúäó ÇáúÚõáóãóÇÁö Ýöí Ãäø ÃÆãøÉ ÇáúãõÓúáöãöíäó áóÇ íóÊóÚóÑøóÖõæäó áóåõãú ÈöÊóÚúØöíáöåö ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó Ýöíåö ÝóÓóÇÏñ ÚóÇãøñ ßóÞóÊúáö ÇáäøóÝúÓö.
ÇáúÞöÓúãõ ÇáËøóÇäöí: ãóÇ íóÌúÑöí Èóíúäóåõãú ãöäó ÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö ÇáÑøóÇÌöÚóÉö Åöáóì ÇáúÍóáóÇáö æóÇáúÍóÑóÇãö Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ßóÃóäúæóÇÚò ãöäó ÇáúÃóäúßöÍóÉö æóÇáØøóáóÇÞö æóÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúÃóÚúãóÇáö ÇáøóÊöí íóÓúÊóÍöáøõæäóåóÇ æóíõÍóÑøöãõåóÇ ÇáúÅöÓúáóÇãõ. æóåóÐöåö ÃóíúÖðÇ íõÞóÑøõæäó ÚóáóíúåóÇ¡ ÞóÇáó ãóÇáößñ: áóÇ íõÞóÇãõ ÍóÏøõ ÇáÒøöäóÇ Úóáóì ÇáÐøöãøöíøöíäó¡ ÝóÅöäú Òóäóì ãõÓúáöãñ ÈößöÊóÇÈöíøóÉò íõÍóÏøõ ÇáúãõÓúáöãõ æóáóÇ ÊõÍóÏøõ ÇáúßöÊóÇÈöíøóÉõ. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÎõæóíúÒö ãöäúÏóÇÏó: æóáóÇ íõÑúÓöáõ ÇáúÅöãóÇãõ Åöáóíúåöãú ÑóÓõæáðÇ æóáóÇ íõÍúÖöÑõ ÇáúÎóÕúãó ãóÌúáöÓóåõ.
ÇáúÞöÓúãõ ÇáËøóÇáöËõ: ãóÇ íóÊóÌóÇæóÒõåõãú Åöáóì ÛóíúÑöåöãú ãöäó ÇáúãóÝóÇÓöÏö ßóÇáÓøóÑöÞóÉö æóÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö Úóáóì ÇáäøõÝõæÓö æóÇáúÃóÚúÑóÇÖö. æóÞóÏú ÃóÌúãóÚó ÚõáóãóÇÁõ ÇáúÃõãøóÉö Úóáóì Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúÞöÓúãó íóÌúÑöí Úóáóì ÃóÍúßóÇãö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ áöÃóäøóÇ áóãú äõÚóÇåöÏúåõãú Úóáóì ÇáúÝóÓóÇÏö¡ æóÞóÏú ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóÇááøóåõ áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúÝóÓÇÏó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 205] ¡ æóáöÐóáößó äóãúäóÚõåõãú ãöäú ÈóíúÚö ÇáúÎóãúÑö áöáúãõÓúáöãöíäó æóãöäó ÇáÊøóÙóÇåõÑö ÈöÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö.(6/205)
æóßóíúÝó íõÍóßøöãõæäóßó æóÚöäúÏóåõãõ ÇáÊøóæúÑóÇÉõ ÝöíåóÇ Íõßúãõ Çááøóåö Ëõãøó íóÊóæóáøóæúäó ãöäú ÈóÚúÏö Ðóáößó æóãóÇ ÃõæáóÆößó ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó (43)
ÇáúÞöÓúãõ ÇáÑøóÇÈöÚõ: ãóÇ íóÌúÑöí Èóíúäóåõãú ãöäó ÇáúãõÚóÇãóáóÇÊö ÇáøóÊöí ÝöíåóÇ ÇÚúÊöÏóÇÁõ ÈóÚúÖöåöãú Úóáóì ÈóÚúÖò:
ßóÇáúÌöäóÇíóÇÊö¡ æóÇáÏøõíõæäö¡ æóÊóÎóÇÕõãö ÇáÒøóæúÌóíúäö. ÝóåóÐóÇ ÇáúÞöÓúãõ ÅöÐóÇ ÊóÑóÇÖóæúÇ Ýöíåö Èóíúäóåõãú áóÇ äóÊóÚóÑøóÖõ áóåõãú¡ ÝóÅöäö ÇÓúÊóÚúÏóì ÃóÍóÏõåõãú Úóáóì ÇáúÂÎóÑö ÈöÍóÇßöãö ÇáúãõÓúáöãöíäó. ÝóÞóÇáó ãóÇáößñ: íóÞúÖöí ÇáúÍóÇßöãõ ÇáúãõÓúáöãõ Èóíúäóåõãú Ýöíåö æõÌõæÈðÇ¡ áöÃóäøó Ýöí ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö ÖóÑúÈðÇ ãöäó ÇáÙøõáúãö æóÇáúÝóÓóÇÏö¡ æóßóÐóáößó ÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ¡ æóÃóÈõæ íõæÓõÝó¡ æóãõÍóãøóÏñ¡ æóÒõÝóÑõ. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó: áóÇ íóÍúßõãõ Èóíúäóåõãú ÍóÊøóì íóÊóÑóÇÖóì ÇáÎÕãÇä ãóÚðÇ.
[43]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 43]
æóßóíúÝó íõÍóßøöãõæäóßó æóÚöäúÏóåõãõ ÇáÊøóæúÑÇÉõ ÝöíåÇ Íõßúãõ Çááøóåö Ëõãøó íóÊóæóáøóæúäó ãöäú ÈóÚúÏö Ðáößó æóãÇ ÃõæáÆößó ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó (43)
æóåóÐöå ÇáúÌõãúáóÉõ ÚóØúÝñ Úóáóì ÌãáóÉ ÝóÅöäú ÌÇÄõßó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Ãóæú ÃóÚúÑöÖú Úóäúåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
42] . æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ áöáÊøóÚúÌöíÈö¡ æóãóÍóáøõ ÇáúÚóÌóÈö ãóÖúãõæäõ Þóæúáöåö: Ëõãøó íóÊóæóáøóæúäó ãöäú ÈóÚúÏö Ðáößó¡ Ãóíú ãöäó ÇáúÚóÌöíÈö Ãóäøóåõãú íóÊúÑõßõæäó ßöÊóÇÈóåõãú æóíõÍóßøöãõæäóßó æóåõãú ÛóíúÑõ ãõÄúãöäöíäó Èößó Ëõãøó íóÊóæóáøóæúäó ÈóÚúÏó Íõßúãößó ÅöÐóÇ áóãú íõÑúÖöåöãú. ÝóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÞóæúáöåö: ãöäú ÈóÚúÏö Ðáößó Åöáóì ÇáúÍõßúãö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ãöäú íõÍóßøöãõæäóßó¡ Ãóíú ÌãÚõæÇ ÚÏã ÇáÑÖì ÈöÔóÑúÚöåöãú æóÈöÍõßúãößó. æóåóÐöåö ÛóÇíóÉõ ÇáÊøóÚóäøõÊö ÇáúãõÓúÊóæúÌöÈóÉõ áöáúÚóÌóÈö Ýöí ßöáúÊóÇ ÇáúÍóÇáóÊóíúäö¡ ßóãóÇ æóÕóÝó Çááøóåõ ÍóÇáó ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó Ýöí Þóæúáöåö: æóÅöÐÇ ÏõÚõæÇ Åöáóì Çááøóåö æóÑóÓõæáöåö áöíóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÅöÐÇ ÝóÑöíÞñ ãöäúåõãú ãõÚúÑöÖõæäó æóÅöäú íóßõäú áóåõãõ ÇáúÍóÞøõ íóÃúÊõæÇ Åöáóíúåö ãõÐúÚöäöíäó [ÇáäøõæÑ: 48¡ 49] .
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãó ÅöäúßóÇÑöíøñ¡ Ãóíú åõãú áóÇ íõÍóßøöãõæäóßó ÍóÞøðÇ. æóãóÍóáøõ ÇáúÅöäúßóÇÑö åõæó ÃóÕúáõ ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåö ÇáúÝöÚúáõ ãöäú ßóæúäö ÝóÇÚöáöåö ÌóÇÏøðÇ¡ Ãóíú áóÇ íóßõæäõ ÊóÍúßöíãõåõãú ÕóÇÏöÞðÇ Èóáú åõæó ÊóÍúßöíãñ ÕõæÑöíøñ íóÈúÊóÛõæäó Èöåö ãóÇ íõæóÇÝöÞõ ÃóåúæóÇÁóåõãú¡ áöÃóäøó áóÏóíúåöãõ ÇáÊøóæúÑóÇÉó ÝöíåóÇ Íõßúãõ ãóÇ Íóßøóãõæßó Ýöíåö¡ æóåõæó Íõßúãõ Çááøóåö¡ æóÞóÏú äóÈóÐõæåóÇ áöÚóÏóãö ãõæóÇÝóÞóÊöåóÇ ÃóåúæóÇÁóåõãú¡ æóáöÐóáößó ÞóÏøóÑõæÇ äóÈúÐó ÍõßõæãóÊößó Åöäú áóãú ÊõæóÇÝöÞú åóæóÇåõãú¡ ÝóãóÇ åõãú ÈöãõÍóßøöãöíäó ÍóÞöíÞóÉð. Ýóíóßõæäõ ÝöÚúáõ íõÍóßøöãõæäóßó ãõÓúÊóÚúãóáðÇ Ýöí ÇáÊøóÙóÇåõÑö ÈöãóÚúäóì ÇáúÝöÚúáö Ïõæäó æõÞõæÚöåö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÍúÐóÑõ ÇáúãõäÇÝöÞõæäó Ãóäú ÊõäóÒøóáó Úóáóíúåöãú ÓõæÑóÉñ ÊõäóÈøöÆõåõãú ÈöãÇ Ýöí ÞõáõæÈöåöãú Þõáö ÇÓúÊóåúÒöÄõÇ [ÇáÊøóæúÈóÉ: 64] ÇáúÂíóÉó. æóíóÌõæÒõ Úóáóì åóÐóÇ Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÞóæúáöåö: ãöäú ÈóÚúÏö Ðáößó Åöáóì ãóÌúãõæÚö ãóÇ ÐõßöÑó¡ æóåõæó ÇáÊøóÍúßöíãõ¡ æóßóæúäõ ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÚöäúÏóåõãú¡(6/206)
ÅöäøóÇ ÃóäúÒóáúäóÇ ÇáÊøóæúÑóÇÉó ÝöíåóÇ åõÏðì æóäõæÑñ íóÍúßõãõ ÈöåóÇ ÇáäøóÈöíøõæäó ÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ áöáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ æóÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó æóÇáúÃóÍúÈóÇÑõ ÈöãóÇ ÇÓúÊõÍúÝöÙõæÇ ãöäú ßöÊóÇÈö Çááøóåö æóßóÇäõæÇ Úóáóíúåö ÔõåóÏóÇÁó ÝóáóÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøóÇÓó æóÇÎúÔóæúäö æóáóÇ ÊóÔúÊóÑõæÇ ÈöÂíóÇÊöí ËóãóäðÇ ÞóáöíáðÇ æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáóÆößó åõãõ ÇáúßóÇÝöÑõæäó (44)
Ãóíú íóÊóæóáøóæúäó Úóäú Íõßúãößó Ýöí ÍóÇáö ÙõåõæÑö ÇáúÍõÌøóÉö ÇáúæóÇÖöÍóÉö¡ æóåöíó ãõæóÇÝóÞóÉõ ÍõßõæãóÊößó áöÍõßúãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö.
æóÌõãúáóÉõ æóãÇ ÃõæáÆößó ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇáö ãöäú ÖóãöíÑö ÇáÑøóÝúÚö Ýöí íõÍóßøöãõæäóßó. æóäóÝöíõ ÇáúÅöíãóÇäö Úóäúåõãú ãóÚó ÍóÐúÝö ãõÊóÚóáøöÞöåö áöáúÅöÔóÇÑóÉö Åöáóì Ãóäøóåõãú ãóÇ ÂãóäõæÇ ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö æóáóÇ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóßóíúÝó íóßõæäõ ÊóÍúßöíãõåõãú ÕóÇÏöÞðÇ.
æóÖóãöíÑõ ÝöíåÇ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáÊøóæúÑóÇÉö¡ ÝóÊóÃúäöíËõåõ ãõÑóÇÚóÇÉñ áöÇÓúãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÅöäú ßóÇäó ãõÓóãøóÇåóÇ ßöÊóÇÈðÇ æóáóßöäú áöÃóäøó ÕöíÛóÉó ÝóÚúáóÇÉò ãóÚúÑõæÝóÉñ Ýöí ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáúãõÄóäøóËóÉö ãöËúáó ãóæúãóÇÉò. æóÊóÞóÏøóãó æóÌúåõ ÊóÓúãöíóÉö ßöÊóÇÈöåöãú ÊóæúÑóÇÉð ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÃóäúÒóáó ÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó Ýöí ÓõæÑóÉö Âá ÚãÑóÇä [3] .
[44]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 44]
ÅöäøóÇ ÃóäúÒóáúäóÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó ÝöíåÇ åõÏìð æóäõæÑñ íóÍúßõãõ ÈöåóÇ ÇáäøóÈöíøõæäó ÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ áöáøóÐöíäó åÇÏõæÇ æóÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó æóÇáúÃóÍúÈÇÑõ ÈöãóÇ ÇÓúÊõÍúÝöÙõæÇ ãöäú ßöÊÇÈö Çááøóåö æóßÇäõæÇ Úóáóíúåö ÔõåóÏÇÁó ÝóáÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøóÇÓó æóÇÎúÔóæúäö æóáÇ ÊóÔúÊóÑõæÇ ÈöÂíÇÊöí ËóãóäÇð ÞóáöíáÇð æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáúßÇÝöÑõæäó (44)
áóãøóÇ æóÕóÝó ÇáÊøóæúÑóÇÉó ÈöÃóäøó ÝöíåóÇ Íõßúãó Çááøóåö ÇÓúÊóÃúäóÝó ËóäóÇÁð ÚóáóíúåóÇ æóÚóáóì ÇáúÍóÇßöãöíäó ÈöåóÇ.
æóæóÕóÝóåóÇ ÈöÇáäøõÒõæáö áöíóÏõáøó Úóáóì ÃóäøóåóÇ æóÍúíñ ãöäó Çááøóåö¡ ÝóÇÓúÊõÚöíÑó ÇáäøõÒõæáõ áöÈõáõæÛö ÇáúæóÍúíö áöÃóäøóåõ ÈõáõæÛõ ÔóíúÁò ãöäú áóÏõäú ÚóÙöíãò¡ æóÇáúÚóÙöíãõ íõÊóÎóíøóáõ ÚóÇáöíðÇ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÛóíúÑó ãóÑøóÉò.
æóÇáäøõæÑõ ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ áöáúÈóíóÇäö æóÇáúÍóÞøö¡ æóáöÐóáößó ÚõØöÝó Úóáóì ÇáúåõÏóì¡ ÝóÃóÍúßóÇãõåóÇ åóÇÏöíóÉñ æóæóÇÖöÍóÉñ¡ æóÇáÙøóÑúÝöíøóÉõ. ÍóÞöíÞöíøóÉñ¡ æóÇáúåõÏóì æóÇáäøõæÑõ ÏóáóÇÆöáõåõãóÇ. æóáóßó Ãóäú ÊóÌúÚóáó ÇáäøõæÑó åõäóÇ ãõÓúÊóÚóÇÑðÇ áöáúÅöíãóÇäö æóÇáúÍößúãóÉö¡ ßóÞóæúáöåö: íõÎúÑöÌõåõãú ãöäó ÇáÙøõáõãÇÊö Åöáóì ÇáäøõæÑö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 132] ¡(6/207)
Ýóíóßõæäõ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇáúåõÏóì Úõãõæãñ æóÎõÕõæÕñ ãõØúáóÞñ¡ ÝóÇáäøõæÑõ ÃóÚóãøõ¡ æóÇáúÚóØúÝõ áöÃóÌúáö Êöáúßó ÇáúãõÛóÇíóÑóÉö ÈöÇáúÚõãõæãö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáäøóÈöíøöíäó ÝóíóÌõæÒõ Ãóäøóåõãú ÃóäúÈöíóÇÁõ Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ ãõæÓóì æóÇáúÃóäúÈöíóÇÁõ ÇáøóÐöíäó ÌóÇÁõæÇ ãöäú ÈóÚúÏöåö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ ÇáøóÐöíäó ßóÇäó ÔóÑúÚõåõãõ ÇáúÎóÇÕøõ Èöåöãú ßóÔóÑúÚö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÓóæóÇÁð¡ áöÃóäøóåõãú ßóÇäõæÇ ãóÎúÕõæÕöíäó ÈöÃóÍúßóÇãò ÛóíúÑö ÃóÍúßóÇãö Úõãõæãö ÃõãøóÊöåöãú Èóáú åöíó ãõãóÇËöáóÉñ áöáúÅöÓúáóÇãö¡ æóåöíó ÇáúÍóäöíÝöíøóÉõ ÇáúÍóÞøõ¡ ÅöÐú áóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁó ßóÇäõæÇ Úóáóì Ãóßúãóáö ÍóÇáò ãöäó ÇáúÚöÈóÇÏóÉö æóÇáúãõÚóÇãóáóÉö¡ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÇáúÎóãúÑó ãóÇ ßóÇäóÊú ãõÍóÑøóãóÉð Ýöí ÔóÑöíÚóÉò ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö æóãóÚó Ðóáößó ãóÇ ÔóÑöÈóåóÇ ÇáúÃóäúÈöíóÇÁõ ÞóØøõ¡ Èóáú ÍóÑøóãóÊúåóÇ ÇáÊøóæúÑóÇÉõ Úóáóì ßóÇåöäö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÝóãóÇ Ùóäøõßó ÈöÇáäøóÈöíÁö. æóáóÚóáøó åóÐóÇ åõæó ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäú æóÕöíøóÉö ÅöÈúÑóÇåöíãó áöÈóäöíåö ÈöÞóæúáöåö: ÝóáÇ ÊóãõæÊõäøó ÅöáøóÇ æóÃóäúÊõãú ãõÓúáöãõæäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 132] ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó åõäóÇáößó. æóÞóÏú ÞóÇáó íõæÓõÝõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Ýöí ÏõÚóÇÆöåö: ÊóæóÝøóäöí ãõÓúáöãÇð æóÃóáúÍöÞúäöí ÈöÇáÕøóÇáöÍöíäó [íõæÓõÝ: 101] . æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúæóÕúÝö ÈöÞóæúáöåö: ÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÔóÑóÝö ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÝóÖúáöåö ÅöÐú ßóÇäó Ïöíäó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÑóÇÏó ÈÇáäÈíÆíä ãõÍóãøóÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÚõÈøöÑó Úóäúåõ ÈöÕöíÛóÉö ÇáúÌóãúÚö ÊóÚúÙöíãðÇ áóåõ.
æóÇááøóÇãõ Ýöí Þóæúáöåö: áöáøóÐöíäó åÇÏõæÇ áöáúÃóÌóáö æóáóíúÓóÊú áöÊóÚúÏöíóÉö ÝöÚúáö íóÍúßõãõ ÅöÐö ÇáúÍõßúãõ Ýöí ÇáúÍóÞöíÞóÉö áóåõãú æóÚóáóíúåöãú. æóÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ åõãõ ÇáúíóåõæÏõ¡ æóåõæó ÇÓúãñ íõÑóÇÏöÝõ ãóÚúäóì ÇáúÅöÓúÑóÇÆöíáöíøöíäó¡ ÅöáøóÇ Ãóäøó ÃóÕúáóåõ íóÎúÊóÕøõ ÈöÈóäöí íóåõæÐóÇ ãöäúåõãú¡ ÝóÛóáóÈó Úóáóíúåöãú ãöäú ÈóÚúÏõ¡ ßóãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ æóÇáäøóÕÇÑì æóÇáÕøóÇÈöÆöíäó ÇáúÂíóÉó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [62] .
æóÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó ÌóãúÚõ ÑóÈøóÇäöíøò¡ æóåõæó ÇáúÚóÇáöãõ ÇáúãóäúÓõæÈõ Åöáóì ÇáÑøóÈøö¡ Ãóíú Åöáóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. ÝóÚóáóì åóÐóÇ íóßõæäõ ÇáÑøóÈøóÇäöíøõ äóÓóÈðÇ áöáÑøóÈøö Úóáóì ÛóíúÑö ÞöíóÇÓò¡ ßóãóÇ ÞóÇáõæÇ: ÔóÚúÑóÇäöíøñ áößóËöíÑö ÇáÔøóÚúÑö¡ æóáöÍúíóÇäöíøñ áöÚóÙöíãö ÇááøöÍúíóÉö. æóÞöíáó: ÇáÑøóÈøóÇäöíøõ ÇáúÚóÇáöãõ ÇáúãõÑóÈøöí¡ æóåõæó ÇáøÐí íÈÊÏìÁ(6/208)
ÇáäøóÇÓó ÈöÕöÛóÇÑö ÇáúÚöáúãö ÞóÈúáó ßöÈóÇÑöåö. æóæóÞóÚó åóÐóÇ ÇáÊøóÝúÓöíÑõ Ýöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» . æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáßöäú ßõæäõæÇ ÑóÈøóÇäöíøöíäó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [79] .
æóÇáúÃóÍúÈóÇÑõ ÌóãúÚõ ÍóÈúÑò¡ æóåõæó ÇáúÚóÇáöãõ Ýöí ÇáúãöáøóÉö ÇáúÅöÓúÑóÇÆöíáöíøóÉö¡ æóåõæó- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÍóÇÁö æóßóÓúÑöåóÇ-¡
áóßöäö ÇÞúÊóÕóÑó ÇáúãõÊóÃóÎøöÑõæäó Úóáóì ÇáúÝóÊúÍö áöáÊøóÝúÑöÞóÉö Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇÓúãö ÇáúãöÏóÇÏö ÇáøóÐöí íõßúÊóÈõ Èöåö. æóÚõØöÝó ÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó æóÇáúÃóÍúÈÇÑõ Úáì ÇáäøóÈöíøõæäó áöÃóäøóåõãú æóÑóËóÉõ Úöáúãöåöãú æóÚóáóíúåöãú ÊóáóÞøóæõÇ ÇáÏøöíäó.
æóÇáöÇÓúÊöÍúÝóÇÙõ: ÇáöÇÓúÊöÆúãóÇäõ¡ æóÇÓúÊöÍúÝóÇÙõ ÇáúßöÊóÇÈö ÃóãóÇäóÉõ Ýóåúãöåö ÍóÞøó ÇáúÝóåúãö ÈöãóÇ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö ÂíóÇÊõåõ. ÇÓúÊõÚöíÑó ÇáöÇÓúÊöÍúÝóÇÙõ ÇáøóÐöí åõæó ØóáóÈõ ÇáúÍöÝúÙö áöãóÚúäóì ÇáúÃóãúÑö ÈöÅöÌóÇÏóÉö ÇáúÝóåúãö æóÇáÊøóÈúáöíÛö áöáúÃõãøóÉö Úóáóì ãóÇ åõæó Úóáóíúåö.
ÝóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö ÈöãóÇ ÇÓúÊõÍúÝöÙõæÇ áöáúãõáóÇÈóÓóÉö¡ Ãóíú ÍõßúãðÇ ãõáóÇÈöÓðÇ áöáúÍóÞøö ãõÊøóÕöáðÇ Èöåö ÛóíúÑó ãõÈóÏøóáò æóáóÇ ãõÛóíøóÑò æóáóÇ ãõÄóæøóáò ÊóÃúæöíáðÇ áöÃóÌúáö Çáúåóæóì. æóíóÏúÎõáõ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÍúÝóÇÙö ÈöÇáúßöÊóÇÈö ÇáúÃóãúÑõ ÈöÍöÝúÙö ÃóáúÝóÇÙöåö ãöäó ÇáÊøóÛúíöíÑö æóÇáúßöÊúãóÇäö. æóãöäú áóØóÇÆöÝö ÇáúÞóÇÖöí ÅöÓúãóÇÚöíáó Èúäö ÅöÓúÍóÇÞó Èúäö ÍóãøóÇÏó ãóÇ ÍóßóÇåõ ÚöíóÇÖñ Ýöí «ÇáúãóÏóÇÑößö» ¡ Úóäú ÃóÈöí ÇáúÍóÓóäö Èúäö ÇáúãõäúÊóÇÈö¡ ÞóÇáó: ßõäúÊõ ÚöäúÏó ÅöÓúãóÇÚöíáó íóæúãðÇ ÝóÓõÆöáó: áöãó ÌóÇÒó ÇáÊøóÈúÏöíáõ Úóáóì Ãóåúáö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóáóãú íóÌõÒú Úóáóì Ãóåúáö ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÝóÞóÇáó: áöÃóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÞóÇáó Ýöí Ãóåúáö ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÈöãóÇ ÇÓúÊõÍúÝöÙõæÇ ãöäú ßöÊÇÈö Çááøóåö Ýóæóßóáó ÇáúÍöÝúÙó Åöáóíúåöãú. æóÞóÇáó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö:
ÅöäøóÇ äóÍúäõ äóÒøóáúäóÇ ÇáÐøößúÑó æóÅöäøóÇ áóåõ áóÍÇÝöÙõæäó [ÇáúÍÌÑ: 9] . ÝóÊóÚóåøóÏó Çááøóåõ ÈöÍöÝúÙöåö Ýóáóãú íóÌõÒö ÇáÊøóÈúÏöíáõ Úóáóì Ãóåúáö ÇáúÞõÑúÂäö. ÞóÇáó: ÝóÐóßóÑúÊõ Ðóáößó áöáúãõÍóÇãöáöíøö¡ ÝóÞóÇáó: áóÇ ÃóÍúÓóäó ãöäú åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö.
æãöäú ãõÈóíøöäóÉñ áöÅöÈúåóÇãö (ãóÇ) Ýöí Þóæúáöåö: ÈöãóÇ ÇÓúÊõÍúÝöÙõæÇ. æßöÊÇÈö Çááøóåö åõæó ÇáÊøóæúÑóÇÉõ¡ Ýóåõæó ãöäó ÇáúÅöÙúåóÇÑö Ýöí ãóÞóÇãö ÇáúÅöÖúãóÇÑö¡ áöíóÊóÃóÊøóì ÇáÊøóÚúÑöíÝõ ÈöÇáúÅöÖóÇÝóÉö ÇáúãõÝöíÏóÉö áöÊóÔúÑöíÝö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÊóãúÌöíÏöåóÇ ÈöÅöÖóÇÝóÊöåóÇ Åöáóì ÇÓúãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
æóÖóãöíÑõ æóßÇäõæÇ áöáäøóÈöíÆöíäó æóÇáÑøóÈøóÇäöíøöíäó æóÇáúÃóÍúÈóÇÑö¡ Ãóíú æóßóÇäó ÇáúãóÐúßõæÑõæäó ÔõåóÏóÇÁó Úóáóì ßöÊóÇÈö Çááøóåö¡ Ãóíú ÔõåóÏóÇÁó Úóáóì ÍöÝúÙöåö ãöäó ÇáÊøóÈúÏöíáö¡ ÝóÍóÑúÝõ (Úóáóì) åõäóÇ ÏóÇáøñ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóãóßøõäö æóáóíúÓó åõæó (Úóáóì) ÇáøóÐöí íóÊóÚóÏøóì Èöåö ÝöÚúáõ ÔóåöÏó¡ Åöáóì ÇáúãóÍúÞõæÞö ßóãóÇ íóÊóÚóÏøóì(6/209)
Ðóáößó ÇáúÝöÚúáõ ÈöÇááøóÇãö Åöáóì ÇáúãóÔúåõæÏö áóåõ¡ Ãóíö ÇáúãõÍöÞøö¡ Èóáú åõæó åõäóÇ ãöËúáõ ÇáøóÐöí íóÊóÚóÏøóì Èöåö ÝöÚúáõ (ÍóÝöÙó æóÑóÞóÈó) æóäóÍúæõåõãóÇ¡ Ãóíú æóßóÇäõæÇ ÍóÝóÙóÉð Úóáóì ßöÊóÇÈö Çááøóåö æóÍõÑøóÇÓðÇ áóåõ ãöäú ÓõæÁö ÇáúÝóåúãö æóÓõæÁö ÇáÊøóÃúæöíáö æóíóÍúãöáõæäó ÃóÊúÈóÇÚóåõ Úóáóì ÍóÞøö Ýóåúãöåö æóÍóÞøö ÇáúÚóãóáö Èöåö.
æóáöÐóáößó ÚóÞøóÈóåõ ÈöÌõãúáóÉö ÝóáÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøóÇÓó æóÇÎúÔóæúäö ÇáúãõÊóÝóÑøöÚóÉö ÈöÇáúÝóÇÁö Úóáóì Þóæúáöåö:
æóßÇäõæÇ Úóáóíúåö ÔõåóÏÇÁó¡ ÅöÐö ÇáúÍóÝöíÙõ Úóáóì ÇáÔøóíúÁö ÇáúÃóãöíäõ ÍóÞøõ ÇáúÃóãóÇäóÉö áóÇ íóÎúÔóì ÃóÍóÏðÇ Ýöí ÇáúÞöíóÇãö ÈöæóÌúåö ÃóãóÇäóÊöåö æóáóßöäøóåõ íóÎúÔóì ÇáøóÐöí ÇÓúÊóÃúãóäóåõ. ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÎöØóÇÈõ ÈöÞóæúáöåö: ÝóáÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøóÇÓó
áöíóåõæÏö ÒóãóÇäó äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö¡ æóÇáúÝóÇÁõ áöáÊøóÝúÑöíÚö ÚóãøóÇ Íõßöíó Úóäú ÝöÚúáö ÓóáóÝö ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö æóÇáúãõÄúãöäöíäó áöíóßõæäõæÇ ÞõÏúæóÉð áöÎóáóÝöåöãú ãöäó ÇáúÝóÑöíÞóíúäö¡ æóÇáúÌõãúáóÉõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ãõÚúÊóÑöÖóÉñ æóíóÌõæÒõ
Ãóäú íóßõæäó ÇáúÎöØóÇÈõ áöáäøóÈöíÆöíäó æóÇáÑøóÈøóÇäöíøöíäó æóÇáúÃóÍúÈóÇÑö Ýóåöíó Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö ÇáúÞóæúáö¡ Ãóíú ÞõáúäóÇ áóåõãú: ÝóáóÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøÇÓ. æÇáÊøÝÑíÚ äÇÔìÁ Úóäú ãóÖúãõæäö Þóæúáöåö: ÈöãóÇ ÇÓúÊõÍúÝöÙõæÇ ãöäú ßöÊÇÈö Çááøóåö¡ áöÃóäøó ÊóãóÇãó ÇáöÇÓúÊöÍúÝóÇÙö íóÙúåóÑõ Ýöí ÚóÏóãö ÇáúãõÈóÇáóÇÉö ÈöÇáäøóÇÓö ÑóÖõæÇ Ãóãú ÓóÎöØõæÇ¡ æóÝöí ÞóÕúÑö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÏö Úóáóì ÑöÖóÇ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Ýöí ãóÚúäóì æóáÇ ÊóÔúÊóÑõæÇ ÈöÂíÇÊöí ËóãóäÇð ÞóáöíáðÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [41] .
æóÞóæúáõåõ æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáúßÇÝöÑõæäó íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúãóÍúßöíøö ÈöÞóæúáöåö: ÝóáÇ ÊóÎúÔóæõÇ ÇáäøóÇÓó æóÇÎúÔóæúäö¡ áöÃóäøó ãóÚúäóì ÎóÔúíóÉö ÇáäøóÇÓö åõäóÇ Ãóäú ÊõÎóÇáóÝó ÃóÍúßóÇãõ ÔóÑöíÚóÉö ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ãóæú ÛóíúÑöåóÇ ãóäú ßõÊõÈö Çááøóåö áöÅöÑúÖóÇÁö ÃóåúæöíóÉö ÇáäøóÇÓö¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ßóáóÇãðÇ ãõÓúÊóÃúäóÝðÇ ÚõÞøöÈóÊú Èöåö Êöáúßó ÇáúÚöÙóÇÊõ ÇáúÌóáöíáóÉõ. æóÚóáóì ÇáúæóÌúåóíúäö ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáúíóåõæÏõ æóÊóÍúÐöíÑõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäú ãöËúáö ÕõäúÚöåöãú.
æó (ãóäú) ÇáúãóæúÕõæáóÉõ íõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöåóÇ ÇáúÝóÑöíÞó ÇáúÎóÇÕøó ÇáúãõÎóÇØóÈó ÈöÞóæúáöåö: æóáÇ ÊóÔúÊóÑõæÇ ÈöÂíÇÊöí ËóãóäÇð ÞóáöíáðÇ¡ æóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÃóÎúÝóæúÇ ÈóÚúÖó ÃóÍúßóÇãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö ãöËúáó Íõßúãö ÇáÑøóÌúãö ÝóæóÕóÝóåõãõ Çááøóåõ ÈöÃóäøóåõãú ßóÇÝöÑõæäó ÈöãóÇ ÌóÍóÏõæÇ ãöäú ÔóÑöíÚóÊöåöãõ ÇáúãóÚúáõæãóÉö ÚöäúÏóåõãú. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõãõ ÇÊøóÕóÝõæÇ ÈöÇáúßõÝúÑö ãöäú ÞóÈúáõ ÝóÅöÐóÇ áóãú íóÍúßõãõæÇ ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÐóáößó ãöäú ÂËóÇÑö ßõÝúÑöåöãõ ÇáÓøóÇÈöÞö.(6/210)
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöåóÇ ÇáúÌöäúÓó æóÊóßõæäó ÇáÕøöáóÉõ ÅöíãóÇÁð Åöáóì ÊóÚúáöíáö ßóæúäöåöãú ßóÇÝöÑöíäó ÝóÊóÞúÊóÖöí Ãóäøó ßõáøó ãóäú áóÇ íóÍúßõãõ ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ íóßúÝõÑõ. æóÞóÏö ÇÞúÊóÖóì åóÐóÇ ÞóÖöíøóÊóíúäö:
ÅöÍúÏóÇåõãóÇ: ßóæúäõ ÇáøóÐöí íóÊúÑõßõ ÇáúÍõßúãó ÈöãóÇ ÊóÖóãøóäóÊúåõ ÇáÊøóæúÑóÇÉõ ãöãøóÇ ÃóæúÍóÇåõ Çááøóåõ Åöáóì ãõæÓóì ßóÇÝöÑðÇ¡ Ãóæú ÊóÇÑößõ ÇáúÍõßúãö Èößõáøö ãóÇ ÃóäúÒóáóåõ Çááøóåõ Úóáóì ÇáÑøõÓõáö ßóÇÝöÑðÇ æóÇáËøóÇäöíóÉõ: ÞóÕúÑõ æóÕúÝö ÇáúßõÝúÑö Úóáóì ÊóÇÑößö ÇáúÍõßúãö ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ.
ÝóÃóãøóÇ ÇáúÞóÖöíøóÉõ ÇáúÃõæáóì: ÝóÇáøóÐöíäó íõßóÝøöÑõæäó ãõÑúÊóßöÈó ÇáúßóÈöíÑóÉö íóÃúÎõÐõæäó ÈöÙóÇåöÑö åóÐóÇ. áöÃóäøó ÇáúÌóæúÑó Ýöí ÇáúÍõßúãö ßóÈöíÑóÉñ æóÇáúßóÈöíÑóÉõ ßõÝúÑñ ÚöäúÏóåõãú. æóÚóÈøóÑõæÇ Úóäúåõ ÈößõÝúÑö äöÚúãóÉò íõÔóÇÑößõåõ Ýöí Ðóáößó ÌóãöíÚõ ÇáúßóÈóÇÆöÑö¡ æóåóÐóÇ ãóÐúåóÈñ ÈóÇØöáñ ßóãóÇ ÞóÑøóÑúäóÇåõ ÛóíúÑó ãóÑøóÉò. æóÃóãøóÇ ÌõãúåõæÑõ ÇáúãõÓúáöãöíäó æóåõãú Ãóåúáõ ÇáÓøõäøóÉö ãöäó ÇáÕøóÍóÇÈóÉö Ýóãóäú ÈóÚúÏóåõãú Ýóåöíó ÚöäúÏóåõãú ÞóÖöíøóÉñ ãõÌúãóáóÉñ¡ áöÃóäøó ÊóÑúßó ÇáúÍõßúãö ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ íóÞóÚõ Úóáóì ÃóÍúæóÇáò ßóËöíÑóÉò ÝóÈóíóÇäõ ÅöÌúãóÇáöåö ÈöÇáúÃóÏöáøóÉö ÇáúßóËöíÑóÉö ÇáúÞóÇÖöíóÉö ÈöÚóÏóãö ÇáÊøóßúÝöíÑö ÈöÇáÐøõäõæÈö¡ æóãóÓóÇÞõ ÇáúÂíóÉö íõÈóíøöäõ ÅöÌúãóÇáóåóÇ. æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÌõãúåõæÑõ ÇáúÚõáóãóÇÁö: ÇáúãõÑóÇÏõ Èöãóäú áóãú íóÍúßõãú åõäóÇ ÎõÕõæÕõ ÇáúíóåõæÏö¡ ÞóÇáóåõ ÇáúÈóÑóÇÁõ Èúäõ ÚóÇÒöÈò æóÑóæóÇåõ Úóäú ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. ÃóÎúÑóÌóåõ ãõÓúáöãñ Ýöí «ÕóÍöíÍöåö» . ÝóÚóáóì åóÐóÇ Êóßõæäõ (ãóäú) ãóæúÕõæáóÉð¡ æóåöíó ÈöãóÚúäóì áóÇãö ÇáúÚóåúÏö. æóÇáúãóÚúäóì Úóáóíúåö: æóãóäú ÊóÑóßó ÇáúÍõßúãó ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÊóÑúßðÇ
ãöËúáó åóÐóÇ ÇáÊøóÑúßö¡ åõæó ÊóÑúßõ ÇáúÍõßúãö ÇáúãóÔõæÈõ ÈöÇáØøóÚúäö Ýöí ÕóáóÇÍöíøóÊöåö. æóÞóÏú ÚõÑöÝó ÇáúíóåõæÏõ ÈößóËúÑóÉö ãõÎóÇáóÝóÉö ÍõßøóÇãöåöãú áöÃóÍúßóÇãö ßöÊóÇÈöåöãú ÈöäóÇÁð Úóáóì ÊóÛúíöíÑöåöãú ÅöíøóÇåóÇ ÈöÇÚúÊöÞóÇÏö ÚóÏóãö ãõäóÇÓóÈóÊöåóÇ áöÃóÍúæóÇáöåöãú ßóãóÇ ÝóÚóáõæÇ Ýöí ÍóÏøö ÇáÒøöäóì Ýóíóßõæäõ ÇáúÞóÕúÑõ ÇÏøöÚóÇÆöíøðÇ æóåõæó ÇáúãõäóÇÓöÈõ áöÓóÈóÈö äõÒõæáö ÇáúÂíóÇÊö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú åóÐöåö ÐóíúáðÇ áóåóÇ Ýóíóßõæäõ ÇáúãóæúÕõæáõ áöÊóÚúÑöíÝö ÃóÕúÍóÇÈö åóÐöåö ÇáÕøöáóÉö æóáóíúÓó ãõÚóáøöáðÇ áöáúÎóÈóÑö. æóÒöíÏóÊö ÇáúÝóÇÁõ Ýöí ÎóÈóÑöåö áöãõÔóÇÈóåóÊöåö ÈöÇáÔøóÑúØö Ýöí áõÒõæãö ÎóÈóÑöåö áóåõ¡ Ãóíú Ãóäøó ÇáøóÐöíäó ÚõÑöÝõæÇ ÈöåóÐöåö ÇáÕøöÝóÉö åõãõ ÇáøóÐöíäó Åöäú ÓóÃóáúÊó Úóäö ÇáúßóÇÝöÑöíäó Ýóåõãú åõãú áöÃóäøóåõãú ßóÝóÑõæÇ æóÃóÓóÇÁõæÇ ÇáÕøõäúÚó.
æóÞóÇáó ÌóãóÇÚóÉñ: ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ãóäú ÊóÑóßó ÇáúÍõßúãó Èöåö ÌóÍúÏðÇ áóåõ¡ Ãóæö ÇÓúÊöÎúÝóÇÝðÇ Èöåö¡ Ãóæú ØóÚúäðÇ Ýöí ÍóÞøöíøóÊöåö ÈóÚúÏó ËõÈõæÊö ßóæúäöåö Íõßúãó Çááøóåö ÈöÊóæóÇÊõÑò Ãóæú ÓóãóÇÚöåö ãöäú ÑóÓõæáö Çááøóåö¡ ÓóãöÚóåõ ÇáúãõßóáøóÝõ ÈöäóÝúÓöåö. æóåóÐóÇ ãóÑúæöíøñ Úóäö ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò¡ æóÇÈúäö(6/211)
ÚóÈøóÇÓò¡ æóãõÌÇåÏ¡ æóÇáúÍÓä¡ Ýóãä ÔóÑúØöíøóÉñ æóÊóÑúßõ ÇáúÍõßúãö ãõÌúãóáñ ÈóíóÇäõåõ Ýöí ÃóÏöáøóÉò ÃõÎóÑó. æóÊóÍúÊó åóÐóÇ ÍóÇáóÉñ ÃõÎúÑóì¡ æóåöíó ÇáúÊöÒóÇãõ Ãóäú áóÇ íóÍúßõãó ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöí äóÝúÓöåö ßóÝöÚúáö ÇáúãõÓúáöãö ÇáøóÐöí ÊõÞóÇãõ Ýöí ÃóÑúÖöåö ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÇáÔøóÑúÚöíøóÉõ ÝóíóÏúÎõáõ ÊóÍúÊó ãóÍóÇßöãó ÛóíúÑö ÔóÑúÚöíøóÉò ÈöÇÎúÊöíóÇÑöåö ÝóÅöäøó Ðóáößó ÇáöÇáúÊöÒóÇãó ÃóÔóÏøõ ãöäó ÇáúãõÎóÇáóÝóÉö Ýöí ÇáúÌõÒúÆöíøóÇÊö¡ æóáóÇ ÓöíøóãóÇ ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ÝöÚúáõåõ áöÌóáúÈö ãóäúÝóÚóÉò ÏõäúíóæöíøóÉò. æóÃóÚúÙóãõ ãöäúåõ ÅöáúÒóÇãõ ÇáäøóÇÓö ÈöÇáúÍõßúãö ÈöÛóíúÑö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ãöäú æõáóÇÉö ÇáúÃõãõæÑö¡ æóåõæó ãóÑóÇÊöÈõ ãõÊóÝóÇæöÊóÉñ¡ æóÈóÚúÖõåóÇ ÞóÏú íóáúÒóãõåõ áóÇÒöãõ ÇáÑøöÏøóÉö Åöäú Ïóáøó Úóáóì ÇÓúÊöÎúÝóÇÝò Ãóæú ÊóÎúØöÆóÉò áöÍõßúãö Çááøóåö.
æóÐóåóÈó ÌóãóÇÚóÉñ Åöáóì ÇáÊøóÃúæöíáö Ýöí ãóÚúäóì ÇáúßõÝúÑö ÝóÞöíáó ÚõÈøöÑó ÈöÇáúßõÝúÑö Úóäö ÇáúãóÚúÕöíóÉö¡ ßóãóÇ ÞóÇáóÊú ÒóæúÌóÉõ ËóÇÈöÊö Èúäö ÞóíúÓò «ÃóßúÑóåõ ÇáúßõÝúÑó Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö» Ãóíö ÇáÒøöäóì¡ Ãóíú ÞóÏú ÝóÚóáó ÝöÚúáðÇ íõÖóÇåöí ÃóÝúÚóÇáó ÇáúßõÝøóÇÑö æóáóÇ íóáöíÞõ ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó¡ æóÑõæöíó åóÐóÇ Úóäö ÇÈúäö ÚÈøÇÓ. æóÞóÇáó ØóÇæõæÓ «åõæó ßõÝúÑñ Ïõæäó ßõÝúÑò æóáóíúÓó ßõÝúÑðÇ íóäúÞõáõ Úóäö ÇáúÅöíãóÇäö» . æóÐóáößó Ãóäøó ÇáøóÐöí áóÇ íóÍúßõãõ ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÞóÏú íóÝúÚóáõ Ðóáößó áöÃóÌúáö Çáúåóæóì¡ æóáóíúÓó Ðóáößó ÈößõÝúÑò æóáóßöäøóåõ ãóÚúÕöíóÉñ¡ æóÞóÏú íóÝúÚóáõåõ áöÃóäøóåõ áóãú íóÑóåõ ÞóÇØöÚðÇ Ýöí ÏóáóÇáóÊöåö Úóáóì ÇáúÍõßúãö¡ ßóãóÇ ÊóÑóßó ßóËöíÑñ ãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ÇáúÃóÎúÐó ÈöÙóæóÇåöÑö ÇáúÞõÑúÂäö Úóáóì æóÌúåö ÇáÊøóÃúæöíáö æóÍóßóãõæÇ ÈöãõÞúÊóÖóì ÊóÃúæöíáöåóÇ æóåóÐóÇ ßóËöíÑñ.
æóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ æóÇáøóÊöí ÈóÚúÏóåóÇ Ýöí ÔóÃúäö ÇáúÍóÇßöãíä. æÃãøÇ ÑÖì ÇáúãõÊóÍóÇßöãöíäó ÈöÍõßúãö Çááøóåö ÝóÞóÏú ãóÑøó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóáÇ æóÑóÈøößó áóÇ íõÄúãöäõæäó ÍóÊøóì íõÍóßøöãõæßó ÝöíãÇ ÔóÌóÑó Èóíúäóåõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 65] ÇáúÂíóÉó æóÈóíøóäøóÇ æõÌõæåóåõ¡ æóÓóíóÃúÊöí Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÅöÐÇ ÏõÚõæÇ Åöáóì Çááøóåö æóÑóÓõæáöåö áöíóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÅöÐÇ ÝóÑöíÞñ ãöäúåõãú ãõÚúÑöÖõæäó- Åöáóì Þóæúáöåö- Èóáú ÃõæáÆößó åõãõ ÇáÙøóÇáöãõæäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøõæÑö [48- 50] .
æóÃóãøóÇ ÇáúÞóÖöíøóÉõ ÇáËøóÇäöíóÉõ: ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáúÞóÕúÑö åõäóÇ ÇáúãõÈóÇáóÛóÉõ Ýöí ÇáúæóÕúÝö ÈöåóÐóÇ ÇáúÅöËúãö ÇáúÚóÙöíãö
ÇáúãõÚóÈøóÑö Úóäúåõ ãóÌóÇÒðÇ ÈöÇáúßõÝúÑö¡ Ãóæú Ýöí ÈõáõæÛöåöãú ÃóÞúÕóì ÏóÑóÌóÇÊö ÇáúßõÝúÑö¡ æóåõæó ÇáúßõÝúÑõ ÇáøóÐöí ÇäúÖóãøó Åöáóíúåö ÇáúÌóæúÑõ æóÊóÈúÏöíáõ ÇáúÃóÍúßóÇãö.
æóÇÚúáóãú Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáÕøöáóÉö åõäóÇ Ãóæú ÈöÝöÚúáö ÇáÔøóÑúØö ÅöÐú æóÞóÚóÇ ãóäúÝöíøóíúäö åõæó ÇáöÇÊøöÕóÇÝõ ÈöäóÞöíÖöåöãóÇ¡ Ãóíú æóãóäú Íóßóãó(6/212)
æóßóÊóÈúäóÇ Úóáóíúåöãú ÝöíåóÇ Ãóäøó ÇáäøóÝúÓó ÈöÇáäøóÝúÓö æóÇáúÚóíúäó ÈöÇáúÚóíúäö æóÇáúÃóäúÝó ÈöÇáúÃóäúÝö æóÇáúÃõÐõäó ÈöÇáúÃõÐõäö æóÇáÓøöäøó ÈöÇáÓøöäøö æóÇáúÌõÑõæÍó ÞöÕóÇÕñ Ýóãóäú ÊóÕóÏøóÞó Èöåö Ýóåõæó ßóÝøóÇÑóÉñ áóåõ æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáóÆößó åõãõ ÇáÙøóÇáöãõæäó (45)
ÈöÛóíúÑö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ. æóåóÐóÇ ÊóÃúæöíáñ ËóÇáöËñ Ýöí ÇáúÂíóÉö¡ áöÃóäøó ÇáøóÐöí áóãú íóÍúßõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáóÇ Íóßóãó ÈöÛóíúÑöåö¡ ÈöÃóäú ÊóÑóßó ÇáúÍõßúãó Èóíúäó ÇáäøóÇÓö¡ Ãóæú ÏóÚóÇ Åöáóì ÇáÕøõáúÍö¡ áóÇ ÊóÎúÊóáöÝõ ÇáúÃõãøóÉõ Ýöí Ãóäøóåõ áóíúÓó ÈößóÇÝöÑò æóáóÇ ÂËöãò¡ æóÅöáøóÇ áóáóÒöãó ßõÝúÑõ ßõáøö ÍóÇßöãò Ýöí ÍóÇáö ÚóÏóãö ãõÈóÇÔóÑóÊöåö áöáúÍõßúãö¡ æóßõÝúÑõ ßõáøö ãóäú áóíúÓó ÈöÍóÇßöãò. ÝóÇáúãóÚúäóì: æóãóäú Íóßóãó Ýóáóãú íóÍúßõãú ÈöãóÇ ÃäÒá Çááå.
[45]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 45]
æóßóÊóÈúäÇ Úóáóíúåöãú ÝöíåÇ Ãóäøó ÇáäøóÝúÓó ÈöÇáäøóÝúÓö æóÇáúÚóíúäó ÈöÇáúÚóíúäö æóÇáúÃóäúÝó ÈöÇáúÃóäúÝö æóÇáúÃõÐõäó ÈöÇáúÃõÐõäö æóÇáÓøöäøó ÈöÇáÓøöäøö æóÇáúÌõÑõæÍó ÞöÕÇÕñ Ýóãóäú ÊóÕóÏøóÞó Èöåö Ýóåõæó ßóÝøóÇÑóÉñ áóåõ æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáÙøóÇáöãõæäó (45)
ÚõØöÝóÊú ÌõãúáóÉõ ßóÊóÈúäÇ Úóáóì ÌõãúáóÉö ÃóäúÒóáúäóÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] . æóãõäóÇÓóÈóÉõ ÚóØúÝö åóÐóÇ ÇáúÍõßúãö Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ãóäøóåõãú ÛóíøóÑõæÇ ÃóÍúßóÇãó ÇáúÞöÕóÇÕö ßóãóÇ ÛóíøóÑõæÇ ÃóÍúßóÇãó ÍóÏøö ÇáÒøöäóì¡ ÝóÝóÇÖóáõæÇ Èóíúäó ÇáúÞóÊúáóì æóÇáúÌóÑúÍóì¡ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí¡ ÝóáöÐóáößó Ðóíøóáóåõ ÈöÞóæúáöåö: æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáÙøóÇáöãõæäó¡ ßóãóÇ Ðóíøóáó ÇáúÂíóÉó ÇáÏøóÇáøóÉó Úóáóì ÊóÛúíöíÑö Íõßúãö ÍóÏøö ÇáÒøöäóì ÈöÞóæúáöåö: æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáúßÇÝöÑõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] .
æóÇáúßóÊúÈõ åõäóÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáÊøóÔúÑöíÚö æóÇáúÝóÑúÖö ÈöÞóÑöíäóÉö ÊóÚúÏöíóÊöåö ÈöÍóÑúÝö (Úóáóì) ¡ Ãóíú ÃóæúÌóÈúäóÇ Úóáóíúåöãú ÝöíåóÇ¡ Ãóíú Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö ãóÖúãõæäó Ãóäøó ÇáäøóÝúÓó ÈöÇáäøóÝúÓö¡ æóåóÐóÇ ÇáúÍõßúãõ ãóÓúØõæÑñ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÃóíúÖðÇ¡ ßóãóÇ ÇÞúÊóÖóÊú ÊóÚúÏöíóÉõ ÝöÚúáö ßóÊóÈúäÇ ÈöÍóÑúÝö (Ýöí) Ýóåõæó ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇááøóÝúÙö Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö¡ æóãóÌóÇÒöåö.
æóÝöí åóÐóÇ ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúÍõßúãó áóÇ íõÓúÊóØóÇÚõ ÌóÍúÏõåõ áöÃóäøóåõ ãóßúÊõæÈñ æóÇáúßöÊóÇÈóÉõ ÊóÒöíÏõ ÇáúßóáóÇãó ÊóæóËøõÞðÇ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÊóÏÇíóäúÊõãú ÈöÏóíúäò Åöáì ÃóÌóáò ãõÓóãøðì ÝóÇßúÊõÈõæåõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [282] ¡ æóÞóÇáó ÇáúÍóÇÑöËõ Èúäõ ÍöáøöÒóÉó:
æóåóáú íóäúÞõÖõ ãóÇ Ýöí ÇáúãóåóÇÑöÞö ÇáúÃóåúæóÇÁõ(6/213)
æóÇáúãóßúÊõæÈõ Úóáóíúåöãú åõæó ÇáúãóÕúÏóÑõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ ãöäú (Ãóäú) . æóÇáúãóÕúÏóÑõ Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ íõÄúÎóÐõ ãöäú ãóÚúäóì ÍóÑúÝö ÇáúÈóÇÁö ÇáøóÐöí åõæó ÇáÊøóÚúæöíÖõ¡ Ãóíú ßóÊóÈúäóÇ ÊóÚúæöíÖó ÇáäøóÝúÓö ÈöÇáäøóÝúÓö¡ Ãóíö ÇáäøóÝúÓõ ÇáúãóÞúÊõæáóÉõ
ÈöÇáäøóÝúÓö ÇáúÞóÇÊöáóÉö¡ Ãóíú ßóÊóÈúäóÇ Úóáóíúåöãú ãõÓóÇæóÇÉó ÇáúÞöÕóÇÕö. æóÞóÏö ÇÊøóÝóÞó ÇáúÞõÑøóÇÁõ Úóáóì ÝóÊúÍö åóãúÒóÉö (Ãóäøó) åõäóÇ¡ áöÃóäøó ÇáúãóÝúÑõæÖó Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö áóíúÓó åõæó Úóíúäó åóÐöåö ÇáúÌõãóáö æóáóßöäö ÇáúãóÚúäóì ÇáúÍóÇÕöáõ ãöäúåóÇ æóåõæó ÇáúÚöæóÖöíøóÉõ æóÇáúãõÓóÇæóÇÉõ ÝöíåóÇ.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ æóÇáúÚóíúäó ÈöÇáúÚóíúäö æóãóÇ ÚõØöÝó ÚóáóíúåóÇ- ÈöÇáäøóÕúÈö- ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÇÓúãö (Ãóäøó) .
æóÞóÑóÃóåõ ÇáúßöÓóÇÆöíøõ- ÈöÇáÑøóÝúÚö-. æóÐóáößó ÌóÇÆöÒñ ÅöÐóÇ ÇÓúÊóßúãóáóÊú (Ãóäøó) ÎóÈóÑóåóÇ ÝóíõÚúÊóÈóÑõ ÇáúÚóØúÝõ Úóáóì ãóÌúãõæÚö ÇáúÌõãúáóÉö.
æóÇáäøóÝúÓõ: ÇáÐøóÇÊõ¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÊóäúÓóæúäó ÃóäúÝõÓóßõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [44] . æóÇáúÃõÐä- ÈöÖóãøö ÇáúåóãúÒóÉö æóÓõßõæäö ÇáÐøóÇáö¡ æóÈöÖóãøö ÇáÐøóÇáö ÃóíúÖðÇ-. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáäøóÝúÓö ÇáúÃõæáóì äóÝúÓõ ÇáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåö¡ æóßóÐóáößó Ýöí æóÇáúÚóíúäó ÅöáóÎú.
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: ÈöÇáäøóÝúÓö æóäóÙóÇÆöÑöåö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÈóÇÁõ ÇáúÚöæóÖö¡ æóãóÏúÎõæáóÇÊõ ÇáúÈóÇÁö ßõáøõåóÇ ÃóÎúÈóÇÑõ (Ãóäøó) ¡ æóãõÊóÚóáøöÞõ ÇáúÌóÇÑøö æóÇáúãóÌúÑõæÑö Ýöí ßõáøò ãöäúåóÇ ãóÍúÐõæÝñ¡ åõæó ßóæúäñ ÎóÇÕøñ íóÏõáøõ Úóáóíúåö ÓöíóÇÞõ ÇáúßóáóÇãö ÝóíõÞóÏøóÑõ: Ãóäøó ÇáäøóÝúÓó ÇáúãóÞúÊõæáóÉó ÊõÚóæøóÖõ ÈöäóÝúÓö ÇáúÞóÇÊöáö æóÇáúÚóíúäó ÇáúãõÊúáóÝóÉó ÊõÚóæøóÖõ ÈöÚóíúäö ÇáúãõÊúáöÝö¡ Ãóíú ÈöÅöÊúáóÇÝöåóÇ æóåóßóÐóÇ ÇáäøóÝúÓõ ãõÊúáóÝóÉñ ÈöÇáäøóÝúÓö æóÇáúÚóíúäõ ãóÝúÞõæÁóÉñ ÈöÇáúÚóíúäö¡ æóÇáúÃóäúÝõ ãóÌúÏõæÚñ ÈöÇáúÃóäúÝö æóÇáúÃõÐõäõ ãóÕúáõæãóÉñ ÈöÇáúÃõÐõäö.
æóáóÇãõ ÇáÊøóÚúÑöíÝö Ýöí ÇáúãóæóÇÖöÚö ÇáúÎóãúÓóÉö ÏóÇÎöáóÉñ Úóáóì ÚõÖúæö ÇáúãóÌúäöíøö Úóáóíúåö¡ æóãóÌúÑõæÑóÇÊõ ÇáúÈóÇÁö ÇáúÎóãúÓóÉõ Úóáóì ÃóÚúÖóÇÁö ÇáúÌóÇäöí. æóÇáöÇÞúÊöÕóÇÑõ Úóáóì ÐößúÑö åóÐöåö ÇáúÃóÚúÖóÇÁö Ïõæäó ÛóíúÑöåóÇ ãöäú ÃóÚúÖóÇÁö ÇáúÌóÓóÏö ßóÇáúíóÏö æóÇáÑøöÌúáö æóÇáúÅöÕúÈóÚö áöÃóäøó ÇáúÞóØúÚó íóßõæäõ ÛóÇáöÈðÇ ÚöäúÏó ÇáúãõÖóÇÑóÈóÉö ÈöÞóÕúÏö ÞóØúÚö ÇáÑøóÞóÈóÉö¡ ÝóÞóÏú íóäúÈõæ ÇáÓøóíúÝõ Úóäú ÞóØúÚö ÇáÑøóÃúÓö ÝóíõÕöíÈõ ÈóÚúÖó ÇáúÃóÚúÖóÇÁö ÇáúãõÊøóÕöáóÉö Èöåö ãöäú Úóíúäò Ãóæú ÃóäúÝò Ãóæú ÃõÐõäò Ãóæú Óöäøò. æóßóÐóáößó ÚöäúÏó ÇáúãõÕóÇæóáóÉö áöÃóäøó ÇáúæóÌúåó íõÞóÇÈöáõ ÇáÕøóÇÆöáó¡ ÞóÇáó ÇáúÍõÑóíúÔõ Èúäõ åöáóÇáò:
äõÚóÑøöÖõ áöáÓøõíõæÝö ÅöÐóÇ ÇáúÊóÞóíúäóÇ ... æõÌõæåðÇ áóÇ ÊõÚóÑøóÖõ áöáøöØóÇãö(6/214)
æóÞóæúáõåõ: æóÇáúÌõÑõæÍó ÞöÕÇÕñ ÃóÎúÈóÑó ÈöÇáúÞöÕóÇÕö Úóäö ÇáúÌõÑõæÍö Úóáóì ÍóÐúÝò ãõÖóÇÝò¡ Ãóíú ÐóÇÊõ ÞöÕóÇÕò. æÞÕÇÕ ãóÕúÏóÑõ ÞóÇÕøóåõ ÇáÏøóÇáøõ Úóáóì ÇáúãõÝóÇÚóáóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÌúäöíøó Úóáóíúåö íõÞóÇÕøõ ÇáúÌóÇäöíó¡ æóÇáúÌóÇäöíó íõÞóÇÕøõ ÇáúãóÌúäöíøó Úóáóíúåö¡ Ãóíú íóÞúØóÚõ ßõáøñ ãöäúåõãóÇ ÇáÊøóÈöÚóÉó Úóäö ÇáúÂÎóÑö ÈöÐóáößó. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÞöÕÇÕñ ãóÕúÏóÑðÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÝúÚõæáö¡ ßóÇáúÎóáúÞö ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÎúáõæÞö¡ æóÇáäøóÕúÈõ ÈöãóÚúäóì ÇáúãóäúÕõæÈö¡ Ãóíú ãóÞúÕõæÕñ ÈóÚúÖõåóÇ ÈöÈóÚúÖò. æóÇáúÞöÕóÇÕõ: ÇáúãõãóÇËóáóÉõ¡ Ãóíú ÚõÞõæÈóÉõ ÇáúÌóÇäöí ÈöÌöÑóÇÍò Ãóäú íõÌúÑóÍó ãöËúáó ÇáúÌõÑúÍö ÇáøóÐöí Ìóäóì Èöåö ÚóãúÏðÇ. æóÇáúãóÚúäóì ÅöÐóÇ Ãóãúßóäó Ðóáößó¡ Ãóíú Ãõãöäó ãöäó ÇáÒøöíóÇÏóÉö
Úóáóì ÇáúãõãóÇËóáóÉö Ýöí ÇáúÚõÞõæÈóÉö¡ ßóãóÇ ÅöÐóÇ ÌóÑóÍóåõ ãóÃúãõæãóÉð Úóáóì ÑóÃúÓöåö ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÏúÑöí Íöíäó íóÖúÑöÈõ ÑóÃúÓó ÇáúÌóÇäöí ãóÇÐóÇ íóßõæäõ ãóÏóì ÇáÖøóÑúÈóÉö ÝóáóÚóáøóåóÇ ÊóÞúÖöí ÈöãóæúÊöåö ÝóíóäúÊóÞöáõ Åöáóì ÇáÏøöíóÉö ßõáøöåóÇ Ãóæú ÈóÚúÖöåóÇ.
æóåóÐóÇ ßõáøõåõ Ýöí ÌöäóÇíóÇÊö ÇáúÚóãúÏö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáúÎóØóÃõ Ýóáóãú ÊóÊóÚóÑøóÖú áóåõ ÇáúÂíóÉõ áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó Ãóäøóåõãú áóãú íõÞöíãõæÇ Íõßúãó ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ýöí ÇáúÌöäóÇíóÉö.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ¡ æóÍóãúÒóÉõ¡ æóÚóÇÕöãñ¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò¡ æóÎóáóÝñ æóÇáúÌõÑõæÍó- ÈöÇáäøóÕúÈö- ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÇÓúãö (Ãóäøó) . æóÞóÑóÃóåõ ÇÈúäõ ßóËöíÑò¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÃóÈõæ ÚóãúÑòæ¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóíóÚúÞõæÈõ- ÈöÇáÑøóÝúÚö- Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÆúäóÇÝö¡ áöÃóäøóåõ ÅöÌúãóÇáñ áÍßã ÇáúÌÑÇÍ ÈÚÏ ãóÇ ÝóÕøóáó Íõßúãó ÞóØúÚö ÇáúÃóÚúÖóÇÁö.
æóÝóÇÆöÏóÉõ ÇáúÅöÚúáóÇãö ÈöãóÇ ÔóÑóÚó Çááøóåõ áöÈóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Ýöí ÇáúÞöÕóÇÕö åõäóÇ ÒöíóÇÏóÉõ ÊóÓúÌöíáö ãõÎóÇáóÝóÊöåöãú áöÃóÍúßóÇãö ßöÊóÇÈöåöãú¡ æóÐóáößó Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó Ýöí ÇáúãóÏöíäóÉö ßóÇäõæÇ ÞóÏú ÏóÎóáõæÇ Ýöí ÍõÑõæÈö ÈõÚóÇËò ÝóßóÇäóÊú ÞõÑóíúÙóÉõ æóÇáäøóÖöíÑõ ÍóÑúÈðÇ¡ Ëõãøó ÊóÍóÇÌóÒõæÇ æóÇäúåóÒóãóÊú ÞõÑóíúÙóÉõ¡ ÝóÔóÑóØóÊö ÇáäøóÖöíÑõ Úóáóì ÞõÑóíúÙóÉó Ãóäøó ÏöíóÉó ÇáäøóÖöíÑöíøö Úóáóì ÇáÖøöÚúÝö ãöäú ÏöíóÉö ÇáúÞõÑóÙöíøö æóÚóáóì Ãóäøó ÇáúÞõÑóÙöíøó íõÞúÊóáõ ÈöÇáäøóÖöíÑöíøö æóáóÇ íõÞúÊóáõ ÇáäøóÖöíÑöíøõ ÈöÇáúÞõÑóÙöíøö¡ ÝóÃóÙúåóÑó Çááøóåõ ÊóÍúÑöíÝóåõãú áößöÊóÇÈöåöãú. æóåóÐóÇ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÅöÐú ÃóÎóÐúäÇ ãöíËÇÞóßõãú áóÇ ÊóÓúÝößõæäó ÏöãÇÁóßõãú- Åöáóì Þóæúáöåö- ÃóÝóÊõÄúãöäõæäó ÈöÈóÚúÖö ÇáúßöÊÇÈö æóÊóßúÝõÑõæäó ÈöÈóÚúÖò
[ÇáúÈóÞóÑóÉ: 84¡ 85] .
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íõÞúÕóÏó ãöäú Ðóáößó ÃóíúÖðÇ ÊóÃúíöíÏõ ÔóÑöíÚóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÅöÐú ÌóÇÁóÊú ÈöãõÓóÇæóÇÉö ÇáúÞöÕóÇÕö æóÃóÈúØóáóÊö ÇáÊøóßóÇíõáó Ýöí ÇáÏøöãóÇÁö(6/215)
ÇáøóÐöí ßóÇäó Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö æóÚöäúÏó ÇáúíóåõæÏö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÊóÃúíöíÏó ÇáÔøóÑöíÚóÉö ÈöÔóÑöíÚóÉò ÃõÎúÑóì íóÒöíÏõåóÇ ÞóÈõæáðÇ Ýöí ÇáäøõÝõæÓö¡ æóíóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó Ðóáößó ÇáúÍõßúãó ãõÑóÇÏñ ÞóÏöíãñ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÃóäøó ÇáúãóÕúáóÍóÉó ãõáóÇÒöãóÉñ áóåõ áóÇ ÊóÎúÊóáöÝõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÃóÞúæóÇãö æóÇáúÃóÒúãóÇäö¡ áöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó áóãú íóÒóáú Ýöí äõÝõæÓöåöãú ÍóÑóÌñ ãöäú ãõÓóÇæóÇÉö ÇáÔøóÑöíÝö ÇáÖøóÚöíÝó Ýöí ÇáúÞöÕóÇÕö¡ ßóãóÇ ÞóÇáóÊú ßóÈúÔóÉõ ÃõÎúÊõ ÚóãúÑæ Èä ãÚÏ íßÑÈ ÊóËúÃóÑõ ÈöÃóÎöíåóÇ ÚóÈúÏö Çááå Èä ãÚÏ íßÑÈ:
ÝóíÞúÊá ÌÈÑÇ ÈÇãÑìÁ áóãú íóßõäú áóåõ ... ÈóæóÇÁð æóáóßöäú áóÇ ÊóßóÇíõáó ÈöÇáÏøóãö (1)
ÊõÑöíÏõ: ÑóÖöíäóÇ ÈöÃóäú íõÞúÊóáó ÇáÑøóÌõáõ ÇáøóÐöí ÇÓúãõåõ (ÌóÈúÑñ) ÈöÇáúãóÑúÁö ÇáúÚóÙöíãö ÇáøóÐöí áóíúÓó ßõÝõÄðÇ áóåõ¡ æóáóßöäøó ÇáúÅöÓúáóÇãó ÃóÈúØóáó ÊóßóÇíõáó ÇáÏøöãóÇÁö. æóÇáÊøóßóÇíõáõ ÚöäúÏóåõãú ÚöÈóÇÑóÉñ Úóäú ÊóÞúÏöíÑö ÇáäøóÝúÓö ÈöÚöÏøóÉö ÃóäúÝõÓò¡ æóÞóÏú ÞóÏøóÑó ÔõíõæÎõ Èóäöí ÃóÓóÏò Ïóãó ÍõÌúÑò æóÇáöÏö ÇãúÑöÆö ÇáúÞóíúÓö ÈöÏöíóÇÊö ÚóÔóÑóÉò ãöäú ÓóÇÏóÉö Èóäöí ÃóÓóÏò ÝóÃóÈóì ÇãúÑõÄõ ÇáúÞóíúÓö ÞóÈõæáó åóÐóÇ ÇáÊøóÞúÏöíÑö æóÞóÇáó áóåõãú: «ÞóÏú ÚóáöãúÊõãú Ãóäøó ÍõÌúÑðÇ áóãú íóßõäú áöíóÈõæÁó Èöåö ÔóíúÁñ» -
æóÞóÇáó ãõåóáúåóáñ Íöíäó ÞóÊóáó ÈõÌóíúÑðÇ:
«ÈõÄú ÈöÔöÓúÚö äóÚúáö ßõáóíúÈò» æóÇáúÈóæóÇÁõ: ÇáúßöÝóÇÁõ. æóÞóÏú ÚóÏøóÊö ÇáúÂíóÉõ Ýöí ÇáúÞöÕóÇÕö ÃóÔúíóÇÁó ÊóßúËõÑõ ÅöÕóÇÈóÊõåóÇ Ýöí ÇáúÎõÕõæãóÇÊö áöÃóäøó ÇáÑøóÃúÓó ÞóÏú ÍóæóÇåóÇ æóÅöäøóãóÇ íóÞúÕöÏõ ÇáúÞóÇÊöáõ ÇáÑøóÃúÓó ÇÈúÊöÏóÇÁð.
æóÞóæúáõåõ: Ýóãóäú ÊóÕóÏøóÞó Èöåö Ýóåõæó ßóÝøóÇÑóÉñ áóåõ åõæó ãöäú ÈóÞöíøóÉö ãóÇ ÃóÎúÈóÑó Èöåö Úóäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ ÝóÇáúãõÑóÇÏ È Ýóãóäú ÊóÕóÏøóÞó ãóäú ÊóÕóÏøóÞó ãöäúåõãú¡ æóÖóãöíÑõ Èöåö ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ãóÇ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö ÈóÇÁõ ÇáúÚöæóÖö Ýöí Þóæúáöåö ÈöÇáäøóÝúÓö ÅöáóÎú¡ Ãóíú ãóäú ÊóÕóÏøóÞó ÈöÇáúÍóÞøö ÇáøóÐöí áóåõ¡ Ãóíú ÊóäóÇÒóáó Úóäö ÇáúÚöæóÖö. æóÖóãöíÑõ áóåõ ÚóÇÆöÏ Åöáóì Ýóãóäú ÊóÕóÏøóÞó. æóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇáÊøóÕóÏøõÞö ÇáúÚóÝúæõ¡ áöÃóäøó ÇáúÚóÝúæó áóãøóÇ ßóÇäó Úóäú ÍóÞøò ËóÇÈöÊò ÈöíóÏö ãõÓúÊóÍöÞøö ÇáúÃóÎúÐö ÈöÇáúÞöÕóÇÕö ÌõÚöáó ÅöÓúÞóÇØõåõöö
_________
(1) ÇáúÈóíúÊ áÇãúÑóÃóÉ ãä Øí æóåõæó ãä ÔÚÑ «ÇáÍãÇÓÉ» ¡ íõÞóÇá: Åäøå áßÈÔÉ ÃõÎúÊ ÚóãúÑæ Èä ãÚÏ íßÑÈ ÈäÊ ÈåÏá ÇáØøóÇÆöí. æÌÈÑ åóÐóÇ ÇÓúã ÞóÇÊá ÃóÈöíåóÇ.(6/216)
æóÞóÝøóíúäóÇ Úóáóì ÂËóÇÑöåöãú ÈöÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó ãõÕóÏøöÞðÇ áöãóÇ Èóíúäó íóÏóíúåö ãöäó ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÂÊóíúäóÇåõ ÇáúÅöäúÌöíáó Ýöíåö åõÏðì æóäõæÑñ æóãõÕóÏøöÞðÇ áöãóÇ Èóíúäó íóÏóíúåö ãöäó ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóåõÏðì æóãóæúÚöÙóÉð áöáúãõÊøóÞöíäó (46) æóáúíóÍúßõãú Ãóåúáõ ÇáúÅöäúÌöíáö ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöíåö æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáóÆößó åõãõ ÇáúÝóÇÓöÞõæäó (47)
ßóÇáúÚóØöíøóÉö áöíõÔöíÑó Åöáóì ÝóÑúØö ËóæóÇÈöåö¡ æóÈöÐóáößó íóÊóÈóíøóäõ Ãóäøó ãóÚúäóì ßóÝøóÇÑóÉñ áóåõ Ãóäøóåõ íõßóÝøöÑõ Úóäúåõ ÐõäõæÈðÇ ÚóÙöíãóÉð¡ áöÃóÌúáö ãóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúÚóÝúæö ãöäú ÌóáúÈö ÇáúÞõáõæÈö æóÅöÒóÇáóÉö ÇáúÅöÍóäö æóÇÓúÊöÈúÞóÇÁö äõÝõæÓö æóÃóÚúÖóÇÁö ÇáúÃõãøóÉö.
æóÚóÇÏó ÝóÍóÐøóÑó ãöäú ãõÎóÇáóÝóÉö Íõßúãö Çááøóåö ÝóÞóÇáó: æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáÙøóÇáöãõæäó áöíõäóÈøöåó Úóáóì Ãóäøó ÇáÊøóÑúÛöíÈó Ýöí ÇáúÚóÝúæö áóÇ íóÞúÊóÖöí ÇáöÇÓúÊöÎúÝóÇÝó ÈöÇáúÍõßúãö æóÅöÈúØóÇáó ÇáúÚóãóáö Èöåö áöÃóäøó Íõßúãó ÇáúÞöÕóÇÕö ÔõÑöÚó áöÍóßóãò ÚóÙöíãóÉò: ãöäúåóÇ ÇáÒøóÌúÑõ¡ æóãöäúåóÇ ÌóÈúÑõ ÎóÇØöÑö ÇáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåö¡ æóãöäúåóÇ ÇáÊøóÝóÇÏöí ãöäú ÊóÑóÕøõÏö ÇáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåöãú áöáöÇäúÊöÞóÇãö ãöäó ÇáúãõÚúÊóÏöíäó Ãóæú ãöäú ÃóÞúæóÇãöåöãú. ÝóÅöÈúØóÇáõ ÇáúÍõßúãö ÈöÇáúÞöÕóÇÕö íõÚóØøöáõ åóÐöåö ÇáúãóÕóÇáöÍó¡ æóåõæó Ùõáúãñ¡ áöÃóäøóåõ ÛóãúÕñ áöÍóÞøö ÇáúãõÚúÊóÏóì Úóáóíúåö Ãóæú æóáóíøöåö. æóÃóãøóÇ ÇáúÚóÝúæõ Úóäö ÇáúÌóÇäöí ÝóíõÍóÞøöÞõ ÌóãöíÚó ÇáúãóÕóÇáöÍö æóíóÒöíÏõ ãóÕúáóÍóÉó ÇáÊøóÍóÇÈõÈö áöÃóäøóåõ Úóäú ØöíÈö äóÝúÓò¡ æóÞóÏú ÊóÛúÔóì ÛóÈóÇæóÉõ ÍõßøóÇãö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Úóáóì ÃóÝúåóÇãöåöãú ÝóíóÌúÚóáõæÇ ÅöÈúØóÇáó ÇáúÍõßúãö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÚóÝúæö¡ ÝóåóÐóÇ æóÌúåõ ÅöÚóÇÏóÉö ÇáÊøóÍúÐöíÑö ÚóÞöÈó ÇÓúÊöÍúÈóÇÈö ÇáúÚóÝúæö. æóáóãú íõäóÈøöåú Úóáóíúåö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó. æóÈöåö íóÊóÚóíøóäõ ÑõÌõæÚõ åóÐóÇ ÇáÊøóÍúÐöíÑö Åöáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ãöËúáó ÓóÇÈöÞöåö.
æóÞóæúáõåõ: æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáÙøóÇáöãõæäó ÇáúÞóæúáõ Ýöíåö ßóÇáúÞóæúáö Ýöí äóÙöíÑöåö ÇáúãõÊóÞóÏøöãö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÙøóÇáöãöíäó ÇáúßóÇÝöÑõæäó áöÃóäøó ÇáÙøõáúãó íõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúßõÝúÑö Ýóíóßõæäõ åóÐóÇ ãõÄóßøöÏðÇ áöáøóÐöí Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Èöåö ÇáúÌóæúÑõ Ýóíóßõæäõ ÅöËúÈóÇÊõ æóÕúÝö ÇáÙøõáúãö áöÒöíóÇÏóÉö ÇáÊøóÔúäöíÚö Úóáóíúåöãú Ýöí ßõÝúÑöåöãú áöÃóäøóåõãú ßÇÝÑæä ÙóÇáöãõæäó.
[46¡ 47]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 46 Åöáóì 47]
æóÞóÝøóíúäÇ Úóáì ÂËÇÑöåöãú ÈöÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó ãõÕóÏøöÞÇð áöãÇ Èóíúäó íóÏóíúåö ãöäó ÇáÊøóæúÑÇÉö æóÂÊóíúäÇåõ ÇáúÅöäúÌöíáó Ýöíåö åõÏìð æóäõæÑñ æóãõÕóÏøöÞÇð áöãÇ Èóíúäó íóÏóíúåö ãöäó ÇáÊøóæúÑÇÉö æóåõÏìð æóãóæúÚöÙóÉð áöáúãõÊøóÞöíäó (46) æóáúíóÍúßõãú Ãóåúáõ ÇáúÅöäúÌöíáö ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöíåö æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáúÝÇÓöÞõæäó (47)(6/217)
ÚóØúÝñ Úóáóì ÌõãúáóÉö ÅöäøóÇ ÃóäúÒóáúäóÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó ÝöíåÇ åõÏìð æóäõæÑñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] ÇäúÊöÞóÇáðÇ Åöáóì ÃóÍúæóÇáö ÇáäøóÕóÇÑóì áöÞóæúáöåö: æóáúíóÍúßõãú Ãóåúáõ ÇáúÅöäúÌöíáö ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöíåö æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÃõæáÆößó åõãõ ÇáúÝÇÓöÞõæäó¡ æóáöÈóíóÇäö äóæúÚò ÂÎóÑó ãöäú ÃóäúæóÇÚö ÅöÚúÑóÇÖö ÇáúíóåõæÏö Úóäö ÇáúÃóÍúßóÇãö ÇáøóÊöí ßóÊóÈóåóÇ Çááøóåõ Úóáóíúåöãú¡ ÝóÈóÚúÏó Ãóäú ÐóßóÑó äóæúÚóíúäö ÑóÇÌöÚóíúäö Åöáóì ÊóÍúÑöíÝöåöãú ÃóÍúßóÇãó ÇáÊøóæúÑóÇÉö: ÃóÍóÏõåõãóÇ: ãóÇ ÍóÑøóÝõæåõ æóÊóÑóÏøóÏõæÇ Ýöíåö ÈóÚúÏó Ãóäú ÍóÑøóÝõæåõ ÝóÔóßøõæÇ Ýöí ÂÎöÑö ÇáúÃóãúÑö æóÇáúÊóÌóÆõæÇ Åöáóì ÊóÍúßöíãö ÇáÑøóÓõæáö æóËóÇäöíåöãóÇ:
ãóÇ ÍóÑøóÝõæåõ æóÃóÚúÑóÖõæÇ Úóäú Íõßúãöåö æóáóãú íóÊóÍóÑøóÌõæÇ ãöäúåõ æóåõæó ÅöÈúØóÇáõ ÃóÍúßóÇãö ÇáúÞöÕóÇÕö. æóåóÐóÇ äóæúÚñ ËóÇáöËñ: æóåõæó ÅöÚúÑóÇÖõåõãú Úóäú Íõßúãö Çááøóåö ÈöÇáúßõáøöíøóÉö¡ æóÐóáößó ÈöÊóßúÐöíÈöåöãú áöãóÇ ÌóÇÁó Èöåö ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-.
æóÇáÊøóÞúÝöíóÉõ ãóÕúÏóÑõ ÞóÝøóÇåõ ÅöÐóÇ ÌóÚóáóåõ íóÞúÝõæåõ¡ Ãóíú íóÃúÊöí ÈóÚúÏóåõ. æóÝöÚúáõåõ ÇáúãõÌóÑøóÏõ ÞóÝóÇ- ÈöÊóÎúÝöíÝö ÇáúÝóÇÁö- æóãóÚúäóì ÞóÝóÇåõ ÓóÇÑó äóÍúæó ÞóÝóÇåõ¡ æóÇáúÞóÝóÇ ÇáÙøóåúÑõ¡ Ãóíú ÓóÇÑó æóÑóÇÁóåõ. ÝÇáÊÞÝíÉ ÇáÅÊÈÇÚ ãÊÔÞøÉ ãöäó ÇáúÞóÝóÇ¡ æóäóÙöíÑå: ÊæÌøå ãÔÊÞøÇ ãöäó ÇáúæóÌúåö¡ æóÊóÚóÞøóÈó ãöäó ÇáúÚÞÈ. æóÝÚá ÞÝøì ÇáúãõÔóÏøóÏõ ãõÖóÇÚóÝõ ÞóÝóÇ ÇáúãõÎóÝøóÝö¡ æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÇáÊøóÖúÚöíÝö Ãóäú íõÝöíÏó ÊóÚúÏöíóÉó ÇáúÝöÚúáö Åöáóì ãóÝúÚõæáò áóãú íóßõäú ãõÊóÚóÏøöíðÇ Åöáóíúåö¡ ÝóÅöÐóÇ ÌõÚöáó ÊóÖúÚöíÝõ ÞóÝøóíúäÇ åõäóÇ ãõÚóÏøöíðÇ áöáúÝöÚúáö ÇÞúÊóÖóì ãóÝúÚõæáóíúäö: ÃóæøóáõåõãóÇ: ÇáøóÐöí ßóÇäó ãóÝúÚõæáðÇ ÞóÈúáó ÇáÊøóÖúÚöíÝö¡ æóËóÇäöíåöãóÇ: ÇáøóÐöí ÚõÏøöíó Åöáóíúåö ÇáúÝöÚúáõ¡ æóÐóáößó Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÈóÇÈö ßóÓóÇ Ýóíóßõæäõ ÍóÞøõ ÇáÊøóÑúßöíÈö: æóÞóÝøóíúäóÇåõãú ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó¡ æóíóßõæäõ ÅöÏúÎóÇáõ ÇáúÈóÇÁö Ýöí ÈöÚöíÓóì áöáÊøóÃúßöíÏö¡ ãËá æóÇãúÓóÍõæÇ ÈöÑõÄõÓößõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 6] ¡ æóÅöÐóÇ ÌõÚöáó ÇáÊøóÖúÚöíÝõ áöÛóíúÑö ÇáÊøóÚúÏöíóÉö Èóáú áöãõÌóÑøóÏö ÊóßúÑöíÑö æõÞõæÚö ÇáúÝöÚúáö¡ ãöËúáó ÌóæøóáúÊõ æóØóæøóÝúÊõ ßóÇäó ÍóÞøõ ÇáÊøóÑúßöíÈö: æóÞóÝøóíúäóÇåõãú ÈöÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó. æóÚóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáËøóÇäöí ÌóÑóì ßóáóÇãõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÝóÌóÚóáó ÈóÇÁó ÈöÚöíÓóì áöáÊøóÚúÏöíóÉö. æóÚóáóì ßöáóÇ ÇáúæóÌúåóíúäö íóßõæäõ ãóÝúÚõæáõ ÞóÝøóíúäÇ ãóÍúÐõæÝðÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåö Þóæúáõåõ Úóáì ÂËÇÑöåöãú áöÃóäøó Ýöíåö ÖóãöíÑó ÇáúãóÝúÚõæáö ÇáúãóÍúÐõæÝö¡ åóÐóÇ ÊóÍúÞöíÞõ ßóáóÇãöåö æóÓóáøóãóåõ ÃóÕúÍóÇÈõ ÍóæóÇÔöíåö.
æóÞóæúáõåõ Úóáì ÂËÇÑöåöãú ÊóÃúßöíÏñ áöãóÏúáõæáö ÝöÚúáö ÞóÝøóíúäÇ æóÅöÝóÇÏóÉõ ÓõÑúÚóÉö ÇáÊøóÞúÝöíóÉö.(6/218)
æóÖóãöíÑõ ÂËÇÑöåöãú áöáäøóÈöíÆöíäó æóÇáÑøóÈøóÇäöíøöíäó æóÇáúÃóÍúÈóÇÑö. æóÞóÏú ÃõÑúÓöáó ÚöíÓóì Úáì ÚÞÈ ÒóßóÑöíøóÇÁ ßóÇÝöáö Ãõãøöåö ãóÑúíóãó æóæóÇáöÏö íóÍúíóì. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãóÚúäóì Úóáì ÂËÇÑöåöãú Úóáóì ØóÑöíÞóÊöåöãú æóåóÏúíöåöãú. æóÇáúãõÕóÏøöÞõ:
ÇáúãõÎúÈöÑõ ÈöÊóÕúÏöíÞö ãõÎúÈöÑò¡ æóÃõÑöíÏó Èöåö åõäóÇ ÇáúãõÄóíøöÏõ ÇáúãõÞóÑøöÑõ áöáÊøóæúÑóÇÉö.
æóÌóÚóáóåóÇ Èóíúäó íóÏóíúåö áöÃóäøóåóÇ ÊóÞóÏøóãóÊúåõ¡ æóÇáúãõÊóÞóÏøöãõ íõÞóÇáõ: åõæó Èóíúäó íóÏóíú ãóäú ÊóÞóÏøóãó. æãöäó ÇáÊøóæúÑÇÉö ÈóíóÇäñ áöãÇ. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö Ýöí Ãóæøóáö ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó.
æóÌõãúáóÉõ Ýöíåö åõÏìð æóäõæÑñ ÍóÇáñ. æóÊóÞóÏøóãó ãóÚúäóì ÇáúåõÏóì æóÇáäøõæÑö.
æãõÕóÏøöÞÇð ÍóÇáñ ÃóíúÖðÇ ãöäó ÇáúÅöäúÌöíáö ÝóáóÇ ÊóßúÑöíÑó ÈóíúäóåóÇ æóÈóíúäó Þóæúáöåö ÈöÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó ãõÕóÏøöÞÇð áöÇÎúÊöáóÇÝö ÕóÇÍöÈö ÇáúÍóÇáö æóáöÇÎúÊöáóÇÝö ßóíúÝöíøóÉö ÇáÊøóÕúÏöíÞö ÝóÊóÕúÏöíÞõ ÚöíÓóì ÇáÊøóæúÑóÇÉó ÃóãúÑõåõ ÈöÅöÍúíóÇÁö ÃóÍúßóÇãöåóÇ¡ æóåõæó ÊóÕúÏöíÞñ ÍóÞöíÞöíøñ æóÊóÕúÏöíÞõ ÇáúÅöäúÌöíáö ÇáÊøóæúÑóÇÉó ÇÔúÊöãóÇáõåõ Úóáóì ãóÇ æóÇÝóÞó ÃóÍúßóÇãóåóÇ Ýóåõæó ÊóÕúÏöíÞñ ãóÌóÇÒöíøñ. æóåóÐóÇ ÇáÊøóÕúÏöíÞõ áóÇ íõäóÇÝöí Ãóäøóåõ äóÓóÎó ÈóÚúÖó ÃóÍúßóÇãö ÇáÊøóæúÑóÇÉö ßóãóÇ Íóßóì Çááøóåõ Úóäúåõ æóáöÃõÍöáøó áóßõãú ÈóÚúÖó ÇáøóÐöí ÍõÑøöãó Úóáóíúßõãú [Âá ÚãÑóÇä: 50] ¡ áöÃóäøó ÇáúÝöÚúáó ÇáúãõËúÈóÊó áóÇ Úõãõæãó áóåõ.
æóÇáúãóæúÚöÙóÉõ: ÇáúßóáóÇãõ ÇáøóÐöí íõáóíøöäõ ÇáúÞóáúÈó æóíóÒúÌõÑõ Úóäú ÝöÚúáö ÇáúãóäúåöíøóÇÊö.
æóÌõãúáóÉõ æóáúíóÍúßõãú ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì ÂÊóíúäÇåõ. æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ æóáúíóÍúßõãú- ÈöÓõßõæäö ÇááøóÇãö æóÈöÌóÒúãö ÇáúÝöÚúáö- Úóáóì Ãóäøó ÇááøóÇãó áóÇãõ ÇáúÃóãúÑö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúÃóãúÑó ÓóÇÈöÞñ Úóáóì ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ýóåõæó ãöãøóÇ ÃóãóÑó Çááøóåõ Èöåö ÇáøóÐöíäó ÃóÑúÓóáó Åöáóíúåöãú ÚöíÓóì ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ ÝóÚõáöãó Ãóäøó Ýöí ÇáúÌõãúáóÉö ÞóæúáðÇ ãõÞóÏøóÑðÇ åõæó ÇáúãóÚúØõæÝõ Úóáóì ÌõãúáóÉö æóÂÊóíúäÇåõ ÇáúÅöäúÌöíáó¡ Ãóíú æóÂÊóíúäóÇåõ ÇáúÅöäúÌöíáó ÇáúãóæúÕõæÝó ÈöÊöáúßó ÇáÕøöÝóÇÊö ÇáúÚóÙöíãóÉö¡ æóÞõáúäóÇ: áöíóÍúßõãú Ãóåúáõ ÇáúÅöäúÌöíáö¡ ÝóíóÊöãøõ ÇáÊøóãúåöíÏõ áöÞóæúáöåö ÈóÚúÏóåõ æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ¡ ÝóÞóÑóÇÆöäõ ÊóÞúÏöíÑö ÇáúÞóæúáö ãõÊóÙóÇÝöÑóÉñ ãöäú ÃõãõæÑò ÚöÏøóÉò.
æóÞóÑóÃó ÍóãúÒóÉõ- ÈößóÓúÑö áóÇãö- áúíóÍúßõãú æóäóÕúÈö Çáúãöíãö- Úóáóì Ãóäøó ÇááøóÇãó áóÇãõ ßóíú áöáÊøóÚúáöíáö¡ ÝóÌõãúáóÉõ áúíóÍúßõãú Úóáóì åóÐöåö ÇáúÞöÑóÇÁóÉö ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì Þóæúáöåö Ýöíåö åõÏìð ÅöáóÎú¡ ÇáøóÐöí åõæó ÍóÇáñ¡ ÚõØöÝóÊö ÇáúÚöáøóÉõ Úóáóì ÇáúÍóÇáö ÚóØúÝðÇ ÐößúÑöíøðÇ áóÇ íõÔóÑøößõ Ýöí ÇáúÍõßúãö áöÃóäøó ÇáÊøóÕúÑöíÍó(6/219)
æóÃóäúÒóáúäóÇ Åöáóíúßó ÇáúßöÊóÇÈó ÈöÇáúÍóÞøö ãõÕóÏøöÞðÇ áöãóÇ Èóíúäó íóÏóíúåö ãöäó ÇáúßöÊóÇÈö æóãõåóíúãöäðÇ Úóáóíúåö ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáóÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæóÇÁóåõãú ÚóãøóÇ ÌóÇÁóßó ãöäó ÇáúÍóÞøö áößõáøò ÌóÚóáúäóÇ ãöäúßõãú ÔöÑúÚóÉð æóãöäúåóÇÌðÇ æóáóæú ÔóÇÁó Çááøóåõ áóÌóÚóáóßõãú ÃõãøóÉð æóÇÍöÏóÉð æóáóßöäú áöíóÈúáõæóßõãú Ýöí ãóÇ ÂÊóÇßõãú ÝóÇÓúÊóÈöÞõæÇ ÇáúÎóíúÑóÇÊö Åöáóì Çááøóåö ãóÑúÌöÚõßõãú ÌóãöíÚðÇ ÝóíõäóÈøöÆõßõãú ÈöãóÇ ßõäúÊõãú Ýöíåö ÊóÎúÊóáöÝõæäó (48)
ÈöáóÇãö ÇáÊøóÚúáöíáö ÞóÑöíäóÉñ Úóáóì ÚóÏóãö ÇÓúÊöÞóÇãóÉö ÊóÔúÑöíßö ÇáúÍõßúãö ÈöÇáúÚóØúÝö Ýóíóßõæäõ ÚóØúÝõåõ ßóÚóØúÝö ÇáúÌõãóáö ÇáúãõÎúÊóáöÝóÉö ÇáúãóÚúäóì.
æóÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÞóÏøóÑó Ýöí åóÐöåö ÇáúÞöÑóÇÁóÉö ÝöÚúáðÇ ãóÍúÐõæÝðÇ ÈóÚúÏó ÇáúæóÇæö¡ Ãóíú æóÂÊóíúäóÇåõ ÇáúÅöäúÌöíáó¡ Ïóáøó Úóáóíúåö Þóæúáõåõ ÞóÈúáóåõ æóÂÊóíúäÇåõ ÇáúÅöäúÌöíáó¡ æóåõæó ÊóÞúÏöíÑõ ãóÚúäðì æóáóíúÓó ÊóÞúÏöíÑó äóÙúãö ÇáúßóáóÇãö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÝóÇÓöÞöíäó ÇáúßóÇÝöÑõæäó¡ ÅöÐö ÇáúÝöÓúÞõ íõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúßõÝúÑö¡ ÝóÊóßõæäõ Úóáóì äóÍúæö ãóÇ Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáúÃõæáóì. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Èöåö ÇáúÎõÑõæÌõ Úóäú ÃóÍúßóÇãö ÔóÑúÚöåöãú ÓóæóÇÁñ ßóÇäõæÇ ßóÇÝöÑöíäó Èöåö Ãóãú ßóÇäõæÇ ãõÚúÊóÞöÏöíäó æóáóßöäøóåõãú íõÎóÇáöÝõæäóåõ Ýóíóßõæäõ ÐóãøðÇ áöáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÇáÊøóåóÇæõäö ÈöÃóÍúßóÇãö ßöÊóÇÈöåöãú ÃóÖúÚóÝó ãöäú Ðãø ÇáúíóåõæÏ.
[48]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 48]
æóÃóäúÒóáúäÇ Åöáóíúßó ÇáúßöÊÇÈó ÈöÇáúÍóÞøö ãõÕóÏøöÞÇð áöãÇ Èóíúäó íóÏóíúåö ãöäó ÇáúßöÊÇÈö æóãõåóíúãöäÇð Úóáóíúåö ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú ÚóãøóÇ ÌÇÁóßó ãöäó ÇáúÍóÞøö áößõáøò ÌóÚóáúäÇ ãöäúßõãú ÔöÑúÚóÉð æóãöäúåÇÌÇð æóáóæú ÔÇÁó Çááøóåõ áóÌóÚóáóßõãú ÃõãøóÉð æÇÍöÏóÉð æóáßöäú áöíóÈúáõæóßõãú Ýöí ãóÇ ÂÊÇßõãú ÝóÇÓúÊóÈöÞõæÇ ÇáúÎóíúÑÇÊö Åöáóì Çááøóåö ãóÑúÌöÚõßõãú ÌóãöíÚÇð ÝóíõäóÈøöÆõßõãú ÈöãÇ ßõäúÊõãú Ýöíåö ÊóÎúÊóáöÝõæäó (48)
ÌóÇáóÊö ÇáúÂíóÇÊõ ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉõ ÌóæúáóÉð Ýöí ÐößúÑö ÅöäúÒóÇáö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö æóÂÈóÊú ãöäúåóÇ Åöáóì ÇáúãóÞúÕõæÏö æóåõæó ÅöäúÒóÇáõ ÇáúÞõÑúÂäö ÝóßóÇäó ßóÑóÏøö ÇáúÚóÌõÒö Úóáóì ÇáÕøóÏúÑö áöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 41] áöíõÈóíøöäó Ãóäøó ÇáúÞõÑúÂä ÌóÇÁó äÓÎÇ áöãóÇ ÞóÈúáóåõ¡ æóÃóäøó ãõÄóÇÎóÐóÉó ÇáúíóåõæÏö Úóáóì ÊóÑúßö ÇáúÚóãóáö ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ãõÄóÇÎóÐóÉñ áóåõãú ÈöÚóãóáöåöãú ÞóÈúáó ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóáöíõÚúáöãóåõãú Ãóäøóåõãú áóÇ íóØúãóÚõæäó ãä ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÃóäú íóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÈöÛóíúÑö ãóÇ ÔóÑóÚóåõ Çááøóåõ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÝóæóÞóÚó Þóæúáõåõ:
æóÃóäúÒóáúäÇ Åöáóíúßó ÇáúßöÊÇÈó ÈöÇáúÍóÞøö ÅÊãÇãÇ áöÊóÑúÊöíÈö äõÒõæáö ÇáúßõÊõÈö ÇáÓøóãóÇæöíøóÉö¡ æóÊóãúåöíÏðÇ áöÞóæúáöåö:
ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ.(6/220)
æóæóÞóÚó Þóæúáõåõ: ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ãóæúÞöÚó ÇáÊøóÎóáøõÕö ÇáúãóÞúÕõæÏö¡ ÝóÌóÇÁóÊö ÇáúÂíóÇÊõ ßõáøõåóÇ ãõäúÊóÙöãóÉð ãõÊóäóÇÓöÞóÉð Úóáóì ÃóÈúÏóÚö æóÌúåò.
æóÇáúßöÊóÇÈõ ÇáúÃóæøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ¡ ÝóÊóÚúÑöíÝõåõ áöáúÚóåúÏö. æóÇáúßöÊóÇÈõ ÇáËøóÇäöí ÌöäúÓñ íóÔúãóáõ ÇáúßõÊõÈó ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉó¡ ÝóÊóÚúÑöíÝõåõ áöáúÌöäúÓö. æóÇáúãõÕóÏøöÞõ ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõåõ.
æóÇáúãõåóíúãöäõ ÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøó åóÇÁóåõ ÃóÕúáöíøóÉñ æóÃóäøó ÝöÚúáóåõ ÈöæóÒúäö ÝóíúÚóáó ßóÓóíúØóÑó¡ æóáóßöäú áóãú íõÓúãóÚú áóåõ ÝöÚúáñ ãõÌóÑøóÏñ Ýóáóãú íõÓúãóÚú åóãóäó.
ÞóÇáó Ãóåúáõ ÇááøõÛóÉö áóÇ äóÙöíÑó áöåóÐóÇ ÇáúÝöÚúáö ÅöáøóÇ åóíúäóãó ÅöÐóÇ ÏóÚóÇ Ãóæú ÞóÑóÃó¡ æóÈóíúÞóÑó ÅöÐóÇ ÎóÑóÌó ãöäó ÇáúÍöÌóÇÒö Åöáóì ÇáÔøóÇãö¡ æóÓóíúØóÑó ÅöÐóÇ ÞóåóÑó. æóáóíúÓó áóåõ äóÙöíÑñ Ýöí æóÒúäö ãõÝóíúÚöáò ÅöáøóÇ ÇÓúãõ ÝóÇÚöáö åóÐöåö ÇáúÃóÝúÚóÇáö¡ æóÒóÇÏõæÇ ãõÈóíúØöÑñ ÇÓúãõ ØóÈöíÈö ÇáÏøóæóÇÈøö¡ æóáóãú íõÓúãóÚú ÈóíúØóÑó æóáóßöäú ÈóØóÑó¡ æóãõÌóíúãöÑñ ÇÓúãõ ÌóÈóáò¡ ÐóßóÑóåõ ÇãúÑõÄõ ÇáúÞóíúÓö Ýöí Þóæúáöåö:
ßóÃóäøó ÐõÑóì ÑóÃúÓö ÇáúãõÌóíúãöÑö ÛóÏúæóÉð ... ãöäó ÇáÓøóíúáö æóÇáúÛõËóÇÁö ÝóáúßóÉõ ãöÛúÒóáö
æóÝõÓøöÑó Çáúãõåóíúãöäõ ÈöÇáúÚóÇáöí æóÇáÑøóÞöíÈö¡ æóãöäú ÃóÓúãóÇÆöåö ÊóÚóÇáóì Çáúãõåóíúãöäõ.
æóÞöíáó: Çáúãõåóíúãöäõ ãõÔúÊóÞøñ ãöäú Ãóãöäó¡ æóÃóÕúáõåõ ÇÓúãõ ÝóÇÚöáò ãöäú Âãóäóåõ Úóáóíúåö ÈöãóÚúäóì ÇÓúÊóÍúÝóÙóåõ Èöåö¡ Ýóåõæó ãóÌóÇÒñ Ýöí áóÇÒöãö ÇáúãóÚúäóì æóåõæó ÇáÑøóÞóÇÈóÉõ¡ ÝóÃóÕúáõåõ ãõÄóÃúãöäñ¡ ÝóßóÃóäøóåõãú ÑóÇãõæÇ Ãóäú íõÝóÑøöÞõæÇ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÇÓúãö ÇáúÝóÇÚöáö ãöäú Âãóäó ÈöãóÚúäóì ÇÚúÊóÞóÏó æóÈöãóÚúäóì Âãóäõåõ¡ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÇáúãóÌóÇÒöíøó ÕóÇÑó ÍóÞöíÞóÉð ãõÓúÊóÞöáøóÉð ÝóÞóáóÈõæÇ ÇáúåóãúÒóÉó ÇáËøóÇäöíóÉó íóÇÁð æóÞóáóÈõæÇ ÇáúåóãúÒóÉó ÇáúÃõæáóì åóÇÁð¡ ßóãóÇ ÞóÇáõæÇ Ýöí ÃóÑóÇÞó åóÑóÇÞó¡ ÝóÞóÇáõæÇ: åóíúãóäó.
æóÞóÏú ÃóÔóÇÑóÊö ÇáúÂíóÉõ Åöáóì ÍóÇáóÊóíö ÇáúÞõÑúÂäö ÈöÇáäøöÓúÈóÉö áöãóÇ ÞóÈúáóåõ ãöäó ÇáúßõÊõÈö¡ Ýóåõæó ãõÄóíøöÏñ áöÈóÚúÖö ãóÇ
Ýöí ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ãõÞóÑøöÑñ áóåõ ãöäú ßõáøö Íõßúãò ßóÇäóÊú ãóÕúáóÍóÊõåõ ßõáøöíøóÉð áóãú ÊóÎúÊóáöÝú ãóÕúáóÍóÊõåõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÃõãóãö æóÇáúÃóÒúãóÇäö¡ æóåõæó ÈöåóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö ãõÕóÏøöÞñ¡ Ãóíú ãõÍóÞøöÞñ æóãõÞóÑøöÑñ¡ æóåõæó ÃóíúÖðÇ ãõÈúØöáñ áöÈóÚúÖö ãóÇ Ýöí ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÇáÓøóÇáöÝóÉö æóäóÇÓöÎñ áöÃóÍúßóÇãò ßóËöíÑóÉò ãöäú ßõáøö ãóÇ ßóÇäóÊú ãóÕóÇáöÍõåõ ÌõÒúÆöíøóÉð ãõÄóÞøóÊóÉð ãõÑóÇÚðì ÝöíåóÇ ÃóÍúæóÇáõ ÃóÞúæóÇãò ÎóÇÕøóÉò.(6/221)
æóÞóæúáõåõ: ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ãóíú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Åöáóíúßó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ Ãóæú ÈöãóÇ ÃóæúÍóÇåõ Åöáóíúßó¡ Ãóæö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ãóÇ áóãú íóäúÓóÎúåõ Çááøóåõ ÈöÍõßúãò ÌóÏöíÏò¡ áöÃóäøó ÔóÑúÚó ãóäú ÞóÈúáóäóÇ ÔóÑúÚñ áóäóÇ ÅöÐóÇ ÃóËúÈóÊó Çááøóåõ ÔóÑúÚóåõ áöãóäú ÞóÈúáóäóÇ. ÝóÍõßúãõ ÇáäøóÈöíÁö Úóáóì ÇáúíóåõæÏöíøóíúäö ÈöÇáÑøóÌúãö Íõßúãñ ÈöãóÇ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö¡ ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ ßóÇäó ãõÄóíøóÏðÇ ÈöÇáúÞõÑúÂäö ÅöÐóÇ ßóÇäó ÍöíäóÆöÐò ÞóÏú ÌóÇÁó Þóæúáõåõ: «ÇáÔøóíúÎõ æóÇáÔøóíúÎóÉõ ÅöÐóÇ ÒóäóíóÇ ÝóÇÑúÌõãõæåõãóÇ» . æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ áóãú íõÄóíøöÏú æóáóßöäøó Çááøóåó ÃóæúÍóì Åöáóì ÑóÓõæáöåö Ãóäøó Íõßúãó ÇáÊøóæúÑóÇÉö Ýöí ãöËúáöåöãóÇ ÇáÑøóÌúãõ¡ ÝóÍóßóãó Èöåö¡ æóÃóØúáóÚó ÇáúíóåõæÏó Úóáóì ßöÊúãóÇäöåöãú åóÐóÇ ÇáúÍõßúãó. æóÞóÏö ÇÊøóÕóáó ãóÚúäóì Þóæúáöåö: ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÈöãóÚúäóì Þóæúáöåö: æóÅöäú ÍóßóãúÊó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöÇáúÞöÓúØö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 42] ÝóáóíúÓó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãóÇ íóÞúÊóÖöí äóÓúÎó ÇáúÍõßúãö ÇáúãõÝóÇÏö ãöäú Þóæúáå: ÝóÅöäú ÌÇÄõßó ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Ãóæú ÃóÚúÑöÖú Úóäúåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 42] ¡ æóáóßöäøóåõ ÈóíóÇäñ ÓóãøóÇåõ ÈóÚúÖõ ÇáÓøóáóÝö ÈöÇÓúãö ÇáäøóÓúÎö ÞóÈúáó Ãóäú ÊóäúÖóÈöØó ÍõÏõæÏõ ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáöÇÕúØöáóÇÍöíøóÉö.
æóÇáäøóåúíõ Úóäö ÇÊøöÈóÇÚö ÃóåúæóÇÆöåöãú¡ Ãóíú ÃóåúæóÇÁö ÇáúíóåõæÏö Íöíäó Íóßøóãõæåõ ØóÇãöÚöíäó Ãóäú íóÍúßõãó Úóáóíúåöãú ÈöãóÇ ÊóÞóÑøóÑó ãöäú ÚóæóÇÆöÏöåöãú¡ ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåõ Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáúÍõßúãö ÈöÛóíúÑö Íõßúãö Çááøóåö ÅöÐóÇ ÊóÍóÇßóãõæÇ Åöáóíúåö¡ ÅöÐú áóÇ íóÌõæÒõ ÇáúÍõßúãõ ÈöÛóíúÑöåö æóáóæú ßóÇäó ÔóÑöíÚóÉð ÓóÇÈöÞóÉð¡ áöÃóäøó äõÒõæáó ÇáúÞõÑúÂäö ãõåóíúãöäðÇ ÃóÈúØóáó ãóÇ ÎóÇáóÝóåõ¡ æóäõÒõæáóåõ ãõÕóÏøöÞðÇ ÃóíøóÏó ãóÇ æóÇÝóÞóåõ æóÒóßøóì ãóÇ áóãú íõÎóÇáöÝúåõ.
æóÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÌõæÒõ Úóáóíúåö Ãóäú íóÍúßõãó ÈöÛóíúÑö ÔóÑúÚö Çááøóåö¡ ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ Çáäøóåúíö: ÅöãøóÇ ÅöÚúáóÇäõ Ðóáößó áöíóÚúáóãóåõ ÇáäøóÇÓõ æóíóíúÃóÓó ÇáØøóÇãöÚõæäó Ãóäú íóÍúßõãó áóåõãú ÈöãóÇ íóÔúÊóåõæäó¡ ÝÎØÇÈ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÞóæúáöåö: æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 49] ãõÑóÇÏñ Èöåö Ãóäú íóÊóÞóÑøóÑó Ðóáößó Ýöí Úöáúãö ÇáäøóÇÓö¡ ãöËúáó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÆöäú ÃóÔúÑóßúÊó áóíóÍúÈóØóäøó Úóãóáõßó [ÇáÒãÑ: 65] . æóÅöãøóÇ ÊóÈúíöíäõ Çááøóåö áöÑóÓõæáöåö æóÌúåó ÊóÑúÌöíÍö ÃóÍóÏö ÇáÏøóáöíáóíúäö ÚöäúÏó ÊóÚóÇÑõÖö ÇáúÃóÏöáøóÉö ÈöÃóäú áóÇ Êóßõæäó ÃóåúæóÇÁõ ÇáúÎõÕõæãö ØõÑõÞðÇ áöáÊøóÑúÌöíÍö¡ æóÐóáößó Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- áöÔöÏøóÉö ÑóÛúÈóÊöåö Ýöí åõÏóì ÇáäøóÇÓö ÞóÏú íóÊóæóÞøóÝõ Ýöí ÝóÕúáö åóÐóÇ ÇáÊøóÍúßöíãö¡ áöÃóäøóåõãú æóÚóÏõæÇ Ãóäøóåõ Åöäú Íóßóãó Úóáóíúåöãú ÈöãóÇ ÊóÞóÑøóÑó ãöäú ÚóæóÇÆöÏöåöãú íõÄúãöäõæäó Èöåö. ÝóÞóÏú íõÞóÇáõ: Åöäøóåõãú áóãøóÇ ÊóÑóÇÖóæúÇ Úóáóíúåö áöãó áóÇ íõÍúãóáõæäó Úóáóíúåö ãóÚó ÙõåõæÑö ÝóÇÆöÏóÉö Ðóáößó æóåõæó ÏõÎõæáõåõãú Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÝóÈóíøóäó Çááøóåõ áóåõ Ãóäøó ÃõãõæÑó ÇáÔøóÑöíÚóÉö áóÇ ÊóåóÇæõäó ÈöåóÇ¡ æóÃóäøó ãóÕúáóÍóÉó ÇÍúÊöÑóÇãö ÇáÔøóÑöíÚóÉö Èóíúäó ÃóåúáöåóÇ ÃóÑúÌóÍõ ãöäú
ãóÕúáóÍóÉö(6/222)
ÏõÎõæáö ÝóÑöíÞò Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ áöÃóäøó ÇáúÅöÓúáóÇãó áóÇ íóáöíÞõ Èöåö Ãóäú íóßõæäó ÖóÚöíÝðÇ áöãõÑöíÏöíåö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: íóãõäøõæäó Úóáóíúßó Ãóäú ÃóÓúáóãõæÇ Þõáú áóÇ ÊóãõäøõæÇ Úóáóíøó ÅöÓúáÇãóßõãú Èóáö Çááøóåõ íóãõäøõ Úóáóíúßõãú Ãóäú åóÏÇßõãú áöáúÅöíãÇäö Åöäú ßõäúÊõãú ÕÇÏöÞöíäó [ÇáÍÌÑÇÊ: 17] .
æóÞóæúáõåõ: áößõáøò ÌóÚóáúäÇ ãöäúßõãú ÔöÑúÚóÉð æóãöäúåÇÌÇð ßóÇáÊøóÚúáöíáö áöáäøóåúíö¡ Ãóíú ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÃóåúæóÇÄõåõãú Ýöí ãõÊóÇÈóÚóÉö ÔóÑöíÚóÊöåöãú Ãóæú ÚóæóÇÆöÏöåöãú ÝóÏóÚúåõãú æóãóÇ ÇÚúÊóÇÏõæåõ æóÊóãóÓøóßõæÇ ÈöÔóÑúÚößõãú.
æóÇáÔøöÑúÚóÉõ æóÇáÔøóÑöíÚóÉõ: ÇáúãóÇÁõ ÇáúßóËöíÑõ ãöäú äóåúÑò Ãóæú æóÇÏò. íõÞóÇáõ: ÔóÑöíÚóÉõ ÇáúÝõÑóÇÊö. æóÓõãøöíóÊö ÇáÏøöíóÇäóÉõ ÔóÑöíÚóÉð Úóáóì ÇáÊøóÔúÈöíåö¡ áöÃóäøó ÝöíåóÇ ÔöÝóÇÁó ÇáäøõÝõæÓö æóØóåóÇÑóÊóåóÇ. æóÇáúÚóÑóÈõ ÊõÔóÈøöåõ ÈöÇáúãóÇÁö æóÃóÍúæóÇáöåö ßóËöíÑðÇ¡ ßóãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÚóáöãóåõ ÇáøóÐöíäó íóÓúÊóäúÈöØõæäóåõ ãöäúåõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [83] .
æóÇáúãöäúåóÇÌõ: ÇáØøóÑöíÞõ ÇáúæóÇÓöÚõ¡ æóåõæó åõäóÇ ÊóÎúíöíáñ ÃõÑöíÏó Èöåö ØóÑöíÞõ ÇáúÞóæúãö Åöáóì ÇáúãóÇÁö¡ ßóÞóæúáö ÞóíúÓö Èúäö ÇáÎóØöíãö:
æóÃóÊúÈóÚúÊõ Ïóáúæöí Ýöí ÇáÓøóãóÇÍö ÑöÔóÇÁóåóÇ ÝóÐößúÑõ ÇáÑøöÔóÇÁö ãõÌóÑøóÏõ ÊóÎúíöíáò. æóíóÕöÍøõ Ãóäú íõÌúÚóáó áóåõ ÑóÏöíÝñ Ýöí ÇáúãõÔóÈøóåö ÈöÃóäú ÊõÔóÈøóåó ÇáúÚóæóÇÆöÏõ ÇáúãõäúÊóÒóÚóÉõ ãöäó ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ Ãóæú ÏóáóÇÆöáõ ÇáÊøóÝúÑöíÚö Úóäö ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ Ãóæú ØõÑõÞõ ÝóåúãöåóÇ ÈöÇáúãöäúåóÇÌö ÇáãæÕøá Åöáóì ÇáÓøóãóÇÁ. ÝóãöäúåóÇÌõ ÇáúãõÓúáöãöíäó áóÇ íõÎóÇáöÝõ ÇáöÇÊøöÕóÇáó ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ýóåõæó ßóãöäúåóÇÌö ÇáúãõåúÊóÏöíäó Åöáóì ÇáúãóÇÁö¡ æóãöäúåóÇÌõ ÛóíúÑöåöãú ãõäúÍóÑöÝñ Úóäú Ïöíäöåöãú¡ ßóãóÇ ßóÇäóÊö ÇáúíóåõæÏõ ÞóÏú ÌóÚóáóÊú ÚóæóÇÆöÏó ãõÎóÇáöÝóÉð áöÔóÑöíÚóÊöåöãú¡ ÝóÐóáößó ßóÇáúãöäúåóÇÌö ÇáúãõæóÕøöáö Åöáóì ÛóíúÑö ÇáúãóæúÑõæÏö. æóÝöí åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö ÅöÈúåóÇãñ ÃõÑöíÏó Èöåö ÊóäúÈöíåõ ÇáúÝóÑöíÞóíúäö Åöáóì ÇáúÝóÑúÞö Èóíúäó ÍóÇáóíúåöãóÇ æóÈöÇáÊøóÃóãøõáö íóÙúåóÑõ áóåõãú.
æóÞóæúáõåõ: æóáóæú ÔÇÁó Çááøóåõ áóÌóÚóáóßõãú ÃõãøóÉð æÇÍöÏóÉð. ÇáúÌóÚúáõ: ÇáÊøóÞúÏöíÑõ¡ æóÅöáøóÇ ÝóÅöäøó Çááøóåó ÃóãóÑó ÇáäøóÇÓó Ãóäú íóßõæäõæÇ ÃõãøóÉð æóÇÍöÏóÉð Úóáóì Ïöíäö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóáóßöäøóåõ ÑóÊøóÈó äóæóÇãöíÓó æóÌöÈöáøóÇÊò¡(6/223)
æóÓóÈøóÈó ÇåúÊöÏóÇÁó ÝóÑöíÞò æóÖóáóÇáó ÝóÑöíÞò¡ æóÚóáöãó Ðóáößó ÈöÍóÓóÈö ãóÇ ÎóáóÞó Ýöíåöãú ãöäó ÇáöÇÓúÊöÚúÏóÇÏö ÇáúãõÚóÈøóÑö Úóäúåõ ÈöÇáÊøóæúÝöíÞö Ãóæö ÇáúÎöÐúáóÇäö¡ æóÇáúãóíúáö Ãóæö ÇáöÇäúÕöÑóÇÝö¡ æóÇáúÚóÒúãö Ãóæö ÇáúãõßóÇÈóÑóÉö. æóáóÇ ÚõÐúÑó áöÃóÍóÏò Ýöí Ðóáößó¡ áöÃóäøó Úöáúãó Çááøóåö ÛóíúÑõ ãóÚúÑõæÝò ÚöäúÏóäóÇ æóÅöäøóãóÇ íóäúßóÔöÝõ áóäóÇ ÈöãóÇ íóÙúåóÑõ Ýöí ÇáúÍóÇÏöËóÇÊö.
æóÇáúÃõãøóÉõ: ÇáúÌóãóÇÚóÉõ ÇáúÚóÙöíãóÉõ ÇáøóÐöíäó Ïöíäõåõãú æóãõÚúÊóÞóÏõåõãú æóÇÍöÏñ¡ åóÐóÇ ÈöÍóÓóÈö ÇÕúØöáóÇÍö ÇáÔøóÑöíÚóÉö. æóÃóÕúáõ ÇáúÃõãøóÉö Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö: ÇáúÞóæúãõ ÇáúßóËöíÑõæäó ÇáøóÐöíäó íóÑúÌöÚõæäó Åöáóì äóÓóÈò æóÇÍöÏò æóíóÊóßóáøóãõæäó ÈöáöÓóÇäò æóÇÍöÏò¡ Ãóíú áóæú ÔóÇÁó áóÎóáóÞóßõãú Úóáóì ÊóÞúÏöíÑò æóÇÍöÏò¡ ßóãóÇ ÎóáóÞó ÃóäúæóÇÚó ÇáúÍóíóæóÇäö ÛóíúÑó ÞóÇÈöáóÉò áöáÒøöíóÇÏóÉö æóáóÇ áöáÊøóØóæøõÑö ãöäú ÃóäúÝõÓöåóÇ.
æóãóÚúäóì áöíóÈúáõæóßõãú Ýöí ãóÇ ÂÊÇßõãú åõæó ãóÇ ÃóÔóÑúäóÇ Åöáóíúåö ãöäú ÎóáúÞö ÇáöÇÓúÊöÚúÏóÇÏö æóäóÍúæöåö. æóÇáúÈóáóÇÁõ:
ÇáúÎöÈúÑóÉõ. æóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ áöíóÙúåóÑó ÃóËóÑõ Ðóáößó áöáäøóÇÓö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ áóÇÒöãõ ÇáúãóÚúäóì Úóáóì ØóÑöíÞö ÇáúßöäóÇíóÉö¡ ßóÞóæúáö ÅöíóÇÓö Èúäö ÞóÈöíÕóÉó ÇáØøóÇÆöíøö:
æóÃóÞúÈóáúÊõ æóÇáúÎóØöíøõ íóÎúØöÑõ ÈóíúäóäóÇ ... áöÃóÚúáóãó ãóäú ÌóÈóÇäõåóÇ ãöäú ÔõÌóÇÚöåóÇ
áóãú íõÑöÏú áöÃóÚúáóãó ÝóÞóØú æóáóßöäú ÃóÑóÇÏó áöíóÙúåóÑó áöí æóáöáäøóÇÓö. æóãóÚúäóÇåõ Ãóäøó Çááøóåó æóßóáó ÇÎúÊöíóÇÑó ØõÑõÞö ÇáúÎóíúÑö æóÃóÖúÏóÇÏöåóÇ Åöáóì ÚõÞõæáö ÇáäøóÇÓö æóßóÓúÈöåöãú ÍößúãóÉð ãöäúåõ ÊóÚóÇáóì áöíóÊóÓóÇÈóÞó ÇáäøóÇÓõ Åöáóì ÅöÚúãóÇáö ãóæóÇåöÈöåöãõ ÇáúÚóÞúáöíøóÉö ÝóÊóÙúåóÑõ ÂËóÇÑõ ÇáúÚöáúãö æóíóÒúÏóÇÏõ Ãóåúáõ ÇáúÚöáúãö ÚöáúãðÇ æóÊõÞóÇãõ ÇáúÃóÏöáøóÉõ Úóáóì ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáÕøóÍöíÍö. æóßõáøõ Ðóáößó íõÙúåöÑõ ãóÇ ÃóæúÏóÚóåõ Çááøóåõ Ýöí ÌöÈöáøóÉö ÇáúÈóÔóÑö ãöäó ÇáÕøóáóÇÍöíóÉö áöáúÎóíúÑö æóÇáúÅöÑúÔóÇÏö Úóáóì ÍóÓóÈö ÇáöÇÓúÊöÚúÏóÇÏö¡ æóÐóáößó ãöäó ÇáöÇÎúÊöÈóÇÑö. æóáöÐóáößó ÞóÇáó áöíóÈúáõæóßõãú Ýöí ãóÇ ÂÊÇßõãú¡ Ãóíú Ýöí ÌóãöíÚö ãóÇ ÂÊóÇßõãú ãöäó ÇáúÚóÞúáö æóÇáäøóÙóÑö. ÝóíóÙúåóÑõ ÇáÊøóÝóÇÖõáõ Èóíúäó ÃóÝúÑóÇÏö äóæúÚö ÇáúÅöäúÓóÇäö ÍóÊøóì íóÈúáõÛó ÈóÚúÖõåóÇ ÏóÑóÌóÇÊò ÚóÇáöíóÉð¡ æóãöäó ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÇáøóÊöí ÂÊóÇßõãõæåóÇ ÝóíóÙúåóÑõ ãöÞúÏóÇÑõ Úóãóáößõãú ÈöåóÇ ÝóíóÍúÕõáõ ÇáúÌóÒóÇÁõ ÈöãöÞúÏóÇÑö ÇáúÚóãóáö.
æóÝóÑøóÚó Úóáóì áöíóÈúáõæóßõãú Þóæúáóåõ: ÝóÇÓúÊóÈöÞõæÇ ÇáúÎóíúÑÇÊö áöÃóäøó ÈöÐóáößó ÇáöÇÓúÊöÈóÇÞö íóßõæäõ ÙõåõæÑõ ÃóËóÑö ÇáÊøóæúÝöíÞö ÃóæúÖóÍó æóÃóÌúáóì.
æóÇáöÇÓúÊöÈóÇÞõ: ÇáÊøóÓóÇÈõÞõ¡ æóåõæó åõäóÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáúãõäóÇÝóÓóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúÝóÇÚöáó áöáúÎóíúÑö áóÇ íóãúäóÚõ(6/224)
æóÃóäö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáóÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæóÇÁóåõãú æóÇÍúÐóÑúåõãú Ãóäú íóÝúÊöäõæßó Úóäú ÈóÚúÖö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Åöáóíúßó ÝóÅöäú ÊóæóáøóæúÇ ÝóÇÚúáóãú ÃóäøóãóÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ Ãóäú íõÕöíÈóåõãú ÈöÈóÚúÖö ÐõäõæÈöåöãú æóÅöäøó ßóËöíÑðÇ ãöäó ÇáäøóÇÓö áóÝóÇÓöÞõæäó (49)
ÛóíúÑóåõ ãöäú Ãóäú íóÝúÚóáó ãöËúáó ÝöÚúáöåö Ãóæú ÃóßúËóÑó¡ ÝóÔóÇÈóåó ÇáÊøóÓóÇÈõÞó. æóáöÊóÖúãöíäö ÝöÚúáö ÇÓúÊóÈöÞõæÇ ÈöãóÚúäóì ÎõÐõæÇ¡ Ãóæö ÇÈúÊóÏöÑõæÇ¡ ÚõÏøöíó ÇáúÝöÚúáõ Åöáóì ÇáúÎóíúÑÇÊö ÈöäóÝúÓöåö æóÍóÞøõåõ Ãóä íÚÏøì ÈÅáì¡ ßóÞóæúáöåö ÓÇÈöÞõæÇ Åöáì ãóÛúÝöÑóÉò ãöäú ÑóÈøößõãú [ÇáúÍóÏöíÏ: 21] . æóÞóæúáõåõ: ÝóíõäóÈøöÆõßõãú ÈöãÇ ßõäúÊõãú Ýöíåö ÊóÎúÊóáöÝõæäó Ãóíú ãöäó ÇáöÇÎúÊöáóÇÝö Ýöí ÞÈõæá ÇáÏøíä.
[49]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 49]
æóÃóäö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú æóÇÍúÐóÑúåõãú Ãóäú íóÝúÊöäõæßó Úóäú ÈóÚúÖö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Åöáóíúßó ÝóÅöäú ÊóæóáøóæúÇ ÝóÇÚúáóãú ÃóäøóãÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ Ãóäú íõÕöíÈóåõãú ÈöÈóÚúÖö ÐõäõæÈöåöãú æóÅöäøó ßóËöíÑÇð ãöäó ÇáäøóÇÓö áóÝÇÓöÞõæäó (49)
íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ æóÃóäö ÇÍúßõãú ãóÚúØõæÝðÇ ÚóØúÝó ÌõãúáóÉò Úóáóì ÌõãúáóÉò¡ ÈöÃóäú íõÌúÚóáó ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì ÌõãúáóÉö ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 48] ¡ Ýóíóßõæäõ ÑõÌõæÚðÇ Åöáóì Ðóáößó ÇáúÃóãúÑö áöÊóÃúßöíÏöåö¡ æóáöíõÈúäóì Úóáóíúåö Þóæúáõåõ: æóÇÍúÐóÑúåõãú Ãóäú íóÝúÊöäõæßó Úóäú ÈóÚúÖö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Åöáóíúßó ßóãóÇ Èõäöíó Úóáóì äóÙöíÑöåö Þóæúáõåõ: áößõáøò ÌóÚóáúäÇ ãöäúßõãú ÔöÑúÚóÉð æóãöäúåÇÌÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 48]
æóÊóßõæäõ (Ãóäú) ÊóÝúÓöíÑöíøóÉð. æó (Ãóäú) ÇáÊøóÝúÓöíÑöíøóÉõ ÊõÝöíÏõ ÊóÞúæöíóÉó ÇÑúÊöÈóÇØö ÇáÊøóÝúÓöíÑö ÈöÇáúãõÝóÓøóÑö¡ áöÃóäøóåóÇ íõãúßöäõ ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁõ ÚóäúåóÇ¡ áöÕöÍøóÉö Ãóäú ÊóÞõæáó: ÃóÑúÓóáúÊõ Åöáóíúåö ÇÝúÚóáú ßóÐóÇ¡ ßóãóÇ ÊóÞõæáõ: ÃóÑúÓóáúÊõ Åöáóíúåö Ãóäö ÇÝúÚóáú ßóÐóÇ. ÝóáóãøóÇ ÐóßóÑó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Ãóäøóåõ ÃóäúÒóáó ÇáúßöÊóÇÈó Åöáóì ÑóÓõæáöåö ÑóÊøóÈó Úóáóíúåö ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáúÍõßúãö ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Èöåö ÈöæóÇÓöØóÉö ÇáúÝóÇÁö ÝóÞóÇáó: ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 48] ¡ ÝóÏóáøó Úóáóì Ãóäøó ÇáúÍõßúãó ÈöãóÇ Ýöíåö åõæó ãöäú ÂËóÇÑö ÊóäúÒöíáöåö. æóÚóØóÝó Úóáóíúåö ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúßöÊóÇÈó íóÃúãõÑõ ÈöÇáúÍõßúãö ÈöãóÇ Ýöíåö ÈöãóÇ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö (Ãóäú) ÇáÊøóÝúÓöíÑöíøóÉõ Ýöí Þóæúáöåö: æóÃóäö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ¡ ÝóÊóÃóßøóÏó ÇáúÛóÑóÖõ ÈöÐößúÑöåö ãóÑøóÊóíúäö ãóÚó ÊóÝóäøõäö ÇáúÃõÓúáõæÈö æóÈóÏóÇÚóÊöåö¡ ÝóÕóÇÑó ÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóÃóäúÒóáúäóÇ Åöáóíúßó ÇáúßöÊóÇÈó ÈöÇáúÍóÞøö Ãóäö ÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú Èöåö. æóãöãøóÇ ÍóÓøóäó ÚóØúÝó ÇáÊøóÝúÓöíÑö åõäóÇ Øõæáõ ÇáúßóáóÇãö ÇáúÝóÇÕöáö Èóíúäó ÇáúÝöÚúáö ÇáúãõÝóÓøöÑö æóÈóíúäó ÊóÝúÓöíÑöåö. æóÌóÚóáóåõ ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ãöäú ÚóØúÝö ÇáúãõÝúÑóÏóÇÊö. ÝóÞóÇáó: ÚõØöÝó Ãóäö ÇÍúßõãú Úóáóì ÇáúßöÊÇÈó Ýöí Þóæúáöåö: æóÃóäúÒóáúäÇ Åöáóíúßó(6/225)
ÇáúßöÊÇÈó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 48] ßóÃóäøóåõ Þöíáó: æóÃóäúÒóáúäóÇ Åöáóíúßó Ãóäö ÇÍúßõãú. ÝóÌóÚóáó (Ãóäú) ãóÕúÏóÑöíøóÉð ÏóÇÎöáóÉð Úóáóì ÝöÚúáö ÇáúÃóãúÑö¡ Ãóíú Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÚúäóì: æóÃóäúÒóáúäóÇ Åöáóíúßó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáúÍõßúãö ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ßóãóÇ ÞóÇáó Ýöí Þóæúáöåö: ÅöäøóÇ ÃóÑúÓóáúäÇ äõæÍÇð Åöáì Þóæúãöåö Ãóäú ÃóäúÐöÑú Þóæúãóßó [äæÍ:
1] ¡ Ãóíú ÃóÑúÓóáúäóÇåõ ÈöÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÅöäúÐóÇÑö¡ æóÈóíøóäó Ýöí ÓõæÑóÉö íõæäõÓó [105] ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÃóäú ÃóÞöãú æóÌúåóßó áöáÏøöíäö ÍóäöíÝÇð Ãóäøó åóÐóÇ Þóæúáõ ÓöíÈóæóíúåö ÅöÐú ÓóæøóÛó Ãóäú ÊõæÕóáó (Ãóäú) ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉõ ÈöÝöÚúáö ÇáúÃóãúÑö æóÇáäøóåúíö áöÃóäøó ÇáúÛóÑóÖó æóÕúáõåóÇ ÈöãóÇ íóßõæäõ ãóÚóåõ ãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑö¡ æóÇáúÃóãúÑõ æóÇáäøóåúíõ íóÏõáøóÇäö Úóáóì ãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑö¡ æóÚóáøóáóåõ åõäóÇ ÈöÞóæúáöåö: «áöÃóäøó ÇáúÃóãúÑó ÝöÚúáñ ßóÓóÇÆöÑö ÇáúÃóÝúÚóÇáö» . æóÇáúÍóãúáõ Úóáóì ÇáÊøóÝúÓöíÑöíøóÉö Ãóæúáóì æóÃóÚúÑóÈõ¡ æóÊóßõæäõ (Ãóäú) ãõÞúÍóãóÉð Èóíúäó ÇáúÌõãúáóÊóíúäö ãõÝóÓøöÑóÉð áöÝöÚúáö ÃóäúÒóáó ãöäú Þóæúáöåö: ÝóÇÍúßõãú Èóíúäóåõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÝóÅöäøó ÃóäúÒóáó íóÊóÖóãøóäõ ãóÚúäóì ÇáúÞóæúáö ÝóßóÇäó áöÍóÑúÝö ÇáÊøóÝúÓöíÑö ãóæúÞöÚñ.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú åõæó ßóÞóæúáöåö ÞóÈúáóåõ æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú ÚóãøóÇ ÌÇÁóßó ãöäó ÇáúÍóÞøö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] .
æóÞóæúáõåõ: æóÇÍúÐóÑúåõãú Ãóäú íóÝúÊöäõæßó Úóäú ÈóÚúÖö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Åöáóíúßó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåõ ÇÝúÊöÖóÇÍõ ãóßúÑöåöãú æóÊóÃúíöíÓõåõãú ãöãøóÇ Ãóãøóáõæåõ¡ áöÃóäøó ÍÐÑ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãöäú Ðóáößó áóÇ íõÍúÊóÇÌõ Ýöíåö Åöáóì ÇáúÃóãúÑö áöÚöÕúãóÊöåö ãöäú Ãóäú íõÎóÇáöÝó Íõßúãó Çááøóåö.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåõ ÏóÍúÖó ãóÇ íóÊóÑóÇÁóì ãöäó ÇáúãóÕúáóÍóÉö Ýöí ÇáúÍõßúãö Èóíúäó ÇáúãõÊóÍóÇßöãöíäó Åöáóíúåö ãöäó ÇáúíóåõæÏö ÈöÚóæóÇÆöÏöåöãú Åöäú ÕóÍøó ãóÇ Ñõæöíó ãöäú Ãóäøó ÈóÚúÖó ÃóÍúÈóÇÑöåöãú æóÚóÏõæÇ ÇáäøóÈöíÁó ÈöÃóäøóåõ Åöäú Íóßóãó áóåõãú ÈöÐóáößó ÂãóäõæÇ Èöåö æóÇÊøóÈóÚóÊúåõãõ ÇáúíóåõæÏõ ÇÞúÊöÏóÇÁð Èöåöãú¡ ÝóÃóÑóÇåõ Çááøóåõ Ãóäøó ãóÕúáóÍóÉó ÍõÑúãóÉö ÃóÍúßóÇãö ÇáÏøöíäö æóáóæú Èóíúäó ÛóíúÑö ÃóÊúÈóÇÚöåö ãõÞóÏøóãóÉñ Úóáóì ãóÕúáóÍóÉö ÅöíãóÇäö ÝóÑöíÞò ãöäó ÇáúíóåõæÏö¡ áöÃóÌúáö Ðóáößó
ÝóÅöäøó ÔóÃúäó ÇáúÅöíãóÇäö Ãóäú áóÇ íõÞóÇæöáó ÇáäøóÇÓó Úóáóì ÇÊøöÈóÇÚöåö ßóãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ ÂäöÝðÇ. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãóÚó Ðóáößó ÊóÍúÐöíÑõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäú Êóæóåøõãö Ðóáößó.
æóáöÐóáößó ÝóÑøóÚó Úóáóíúåö Þóæúáóåõ: ÝóÅöäú ÊóæóáøóæúÇ¡ Ãóíú ÝóÅöäú ÍóßóãúÊó Èóíúäóåõãú ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóáóãú ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæóÇÁóåõãú æóÊóæóáøóæúÇ ÝóÇÚúáóãú¡ Ãóíú ÝóÊöáúßó ÃóãóÇÑóÉñ Ãóäøó Çááøóåó ÃóÑóÇÏó Èöåöãõ ÇáÔøóÞóÇÁó æóÇáúÚóÐóÇÈó ÈöÈóÚúÖö ÐõäõæÈöåöãú æóáóíúÓó Úóáóíúßó Ýöí Êóæóáøöíåöãú ÍóÑóÌñ. æóÃóÑóÇÏó ÈöÈóÚúÖö ÇáÐøõäõæÈö(6/226)
ÃóÝóÍõßúãó ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö íóÈúÛõæäó æóãóäú ÃóÍúÓóäõ ãöäó Çááøóåö ÍõßúãðÇ áöÞóæúãò íõæÞöäõæäó (50)
ÈóÚúÖðÇ ÛóíúÑó ãõÚóíøóäò¡ Ãóíú Ãóäøó ÈóÚúÖó ÐõäõæÈöåöãú ßóÇÝöíóÉñ Ýöí ÅöÕóÇÈóÊöåöãú æóÃóäøó Êóæóáøöíóåõãú Úóäú Íõßúãößó ÃóãóÇÑóÉõ ÎöÐúáóÇäö Çááøóåö ÅöíøóÇåõãú.
æóÞóÏú Ðóíøóáóåõ ÈöÞóæúáöåö: æóÅöäøó ßóËöíÑÇð ãöäó ÇáäøóÇÓö áóÝÇÓöÞõæäó áöíóåõæäó ÚöäúÏóåõ ÈóÞóÇÄõåõãú Úóáóì ÖóáóÇáöåöãú ÅöÐú åõæó ÔóäúÔóäóÉõ ÃóßúËóÑö ÇáäøÇÓ¡ Ãóí æåæáÇÁ ãöäúåõãú ÝóÇáúßóáóÇãõ ßöäóÇíóÉñ Úóäú ßóæäåã ÝÇÓÞíä.
[50]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 50]
ÃóÝóÍõßúãó ÇáúÌÇåöáöíøóÉö íóÈúÛõæäó æóãóäú ÃóÍúÓóäõ ãöäó Çááøóåö ÍõßúãÇð áöÞóæúãò íõæÞöäõæäó (50)
ÝóÑøóÚóÊö ÇáúÝóÇÁõ Úóáóì ãóÖúãõæäö Þóæúáöåö: ÝóÅöäú ÊóæóáøóæúÇ ÝóÇÚúáóãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 49] ÅöáóÎö ÇÓúÊöÝúåóÇãðÇ Úóäú ãõÑóÇÏöåöãú ãöäú Ðóáößó ÇáÊøóæóáøöí¡ æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ ÅöäúßóÇÑöíøñ¡ áöÃóäøóåõãú ØóáóÈõæÇ Íõßúãó ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö. æóÍõßúãõ ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö åõæó ãóÇ ÊóÞóÑøóÑó Èóíúäó ÇáúíóåõæÏö ãöäú ÊóßóÇíõáö ÇáÏøöãóÇÁö ÇáøóÐöí ÓóÑóì Åöáóíúåöãú ãöäú ÃóÍúßóÇãö Ãóåúáö íóËúÑöÈó¡ æóåõãú Ãóåúáõ ÌóÇåöáöíøóÉò¡ ÝóÅöäøó Èóäöí ÇáäøóÖöíÑö áóãú íóÑúÖóæúÇ ÈöÇáÊøóÓóÇæöí ãóÚó ÞõÑóíúÙóÉó ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó æóãóÇ æóÖóÚõæåõ ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö Èóíúäó Ãóåúáö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ æóåõæó ÇáúÚõÏõæáõ Úóäö ÇáÑøóÌúãö ÇáøóÐöí åõæó Íõßúãõ ÇáÊøóæúÑóÇÉö.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ íóÈúÛõæäó- ÈöíóÇÁö ÇáúÛóÇÆöÈö-¡ æóÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏñ áö ãóäú ãóäú Þóæúáöåö: æóãóäú áóãú íóÍúßõãú ÈöãÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 47] . æóÞóÑóÃó ÇÈúäõ ÚóÇãöÑò- ÈöÊóÇÁö ÇáúÎöØóÇÈö- Úóáóì Ãóäøóåõ ÎöØóÇÈñ áöáúíóåõæÏö Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáöÇáúÊöÝóÇÊö.
æóÇáúæóÇæõ Ýöí Þóæúáöåö: æóãóäú ÃóÍúÓóäõ ãöäó Çááøóåö ÍõßúãÇð æóÇæõ ÇáúÍóÇáö¡ æóåõæó ÇÚúÊöÑóÇÖñ¡ æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ ÅöäúßóÇÑöíøñ Ýöí ãóÚúäóì ÇáäøóÝúíö¡ Ãóíú áóÇ ÃóÍúÓóäó ãöäúåõ ÍõßúãðÇ. æóåõæó ÎöØóÇÈñ áöáúãõÓúáöãöíäó¡ ÅöÐú áóÇ ÝóÇÆöÏóÉó Ýöí ÎöØóÇÈö ÇáúíóåõæÏö ÈöåóÐóÇ.
æóÞóæúáõåõ: áöÞóæúãò íõæÞöäõæäó ÇááøóÇãõ Ýöíåö áóíúÓóÊú ãõÊóÚóáøöÞóÉð Èö ÍõßúãÇð ÅöÐú áóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöãóÏúÎõæáöåóÇ ÇáúãóÍúßõæãó áóåõãú¡ æóáóÇ åöíó áóÇãõ ÇáÊøóÞúæöíóÉö áöÃóäøó áöÞóæúãò íõæÞöäõæäó áóíúÓó ãóÝúÚõæáðÇ áö ÍõßúãÇð Ýöí ÇáúãóÚúäóì. ÝóåóÐöåö ÇááøóÇãõ ÊõÓóãøóì áóÇãó ÇáúÈóíóÇäö æóáóÇãó ÇáÊøóÈúíöíäö¡ æóåöíó ÇáøóÊöí ÊóÏúÎõáõ Úóáóì ÇáúãóÞúÕõæÏö ãöäó ÇáúßóáóÇãö ÓóæóÇÁñ ßóÇäó ÎóÈóÑðÇ Ãóãú ÅöäúÔóÇÁð¡ æóåöíó ÇáúæóÇÞöÚóÉõ Ýöí äóÍúæö Þóæúáöåöãú: ÓóÞúíðÇ áóßó¡(6/227)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕóÇÑóì ÃóæúáöíóÇÁó ÈóÚúÖõåõãú ÃóæúáöíóÇÁõ ÈóÚúÖò æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú ãöäúßõãú ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáÙøóÇáöãöíäó (51) ÝóÊóÑóì ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöíåöãú íóÞõæáõæäó äóÎúÔóì Ãóäú ÊõÕöíÈóäóÇ ÏóÇÆöÑóÉñ ÝóÚóÓóì Çááøóåõ Ãóäú íóÃúÊöíó ÈöÇáúÝóÊúÍö Ãóæú ÃóãúÑò ãöäú ÚöäúÏöåö ÝóíõÕúÈöÍõæÇ Úóáóì ãóÇ ÃóÓóÑøõæÇ Ýöí ÃóäúÝõÓöåöãú äóÇÏöãöíäó (52) æóíóÞõæáõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóåóÄõáóÇÁö ÇáøóÐöíäó ÃóÞúÓóãõæÇ ÈöÇááøóåö ÌóåúÏó ÃóíúãóÇäöåöãú Åöäøóåõãú áóãóÚóßõãú ÍóÈöØóÊú ÃóÚúãóÇáõåõãú ÝóÃóÕúÈóÍõæÇ ÎóÇÓöÑöíäó (53)
æóÌóÏúÚðÇ áóåõ¡
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö «ÊóÈøðÇ æóÓõÍúÞðÇ áöãóäú ÈóÏøóáó ÈóÚúÏöí»
¡ æóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: åóíúåÇÊó åóíúåÇÊó áöãÇ ÊõæÚóÏõæäó [ÇáúãõÄúãöäõæäó: 36] ÍÇÔó áöáøóåö [íõæÓõÝ: 51] . æóÐóáößó Ãóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÇáÊøóäúÈöíåõ Úóáóì ÇáúãõÑóÇÏö ãöäó ÇáúßóáóÇã.
æóãöäúå Þóæá ÊóÚóÇáóì Úóäú ÒõáóíúÎóÇ æóÞÇáóÊú åóíúÊó áóßó [íõæÓõÝ: 23] áöÃóäøó ÊóåóíøõÄóåóÇ áóåõ ÛóÑöíÈñ áóÇ íóÎúØõÑõ ÈöÈóÇáö íõæÓõÝó ÝóáóÇ íóÏúÑöí ãóÇ ÃóÑóÇÏóÊú ÝóÞóÇáóÊú áóåõ åóíúÊó áóßó [íõæÓõÝ: 23] ¡ ÅöÐóÇ ßóÇäó (åíúÊó) ÇÓúãó ÝöÚúáö ãõÖöíøò ÈöãóÚúäóì ÊóåóíøóÃúÊõ¡ æóãöËúáõ Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì åõäóÇ: æóãóäú ÃóÍúÓóäõ ãöäó Çááøóåö ÍõßúãÇð áöÞóæúãò íõæÞöäõæäó. æóÞóÏú íóßõæäõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãóÚúáõæãðÇ ÝóíõÎúÔóì ÎóÝóÇÄõåõ ÝóíõÄúÊóì ÈöÇááøóÇãö áöÒöíóÇÏóÉö ÇáúÈóíóÇäö äóÍúæó ÍÇÔó áöáøóåö [íõæÓõÝ: 51] ¡ æóåöíó ÍöíäóÆöÐò ÌóÏöíÑóÉñ ÈöÇÓúãö áóÇãö ÇáÊøóÈúíöíäö¡ ßóÇáÏøóÇÎöáóÉö Åöáóì ÇáúãõæóÇÌóåö ÈöÇáúÎöØóÇÈö Ýöí Þóæúáöåöãú: ÓóÞóíðÇ áóßó æóÑóÚúíðÇ¡ æóäóÍúæöåöãóÇ¡ æóÝöí Þóæúáå: åóíúÊó [íõæÓõÝ: 23] ÇÓúãõ ÝöÚúáö ÃóãúÑò ÈöãóÚúäóì ÊóÚóÇáó. æóÅöäøóãóÇ áóãú ÊõÌúÚóáú Ýöí ÈóÚúÖö åóÐöåö ÇáúãóæóÇÖöÚö áóÇãó ÊóÞúæöíóÉò¡ áöÃóäøó áóÇãó ÇáÊøóÞúæöíóÉö íóÕöÍøõ ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁõ ÚóäúåóÇ ãóÚó ÐößúÑö ãóÏúÎõæáöåóÇ¡ æóÝöí åóÐöåö ÇáúãóæóÇÖöÚö áóÇ íõÐúßóÑõ ãóÏúÎõæáõ ÇááøóÇãö ÅáøÇ ãóÚåóÇ.
[51- 53]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 51 Åöáóì 53]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕÇÑì ÃóæúáöíÇÁó ÈóÚúÖõåõãú ÃóæúáöíÇÁõ ÈóÚúÖò æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú ãöäúßõãú ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáÙøóÇáöãöíäó (51) ÝóÊóÑóì ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ íõÓÇÑöÚõæäó Ýöíåöãú íóÞõæáõæäó äóÎúÔì Ãóäú ÊõÕöíÈóäÇ ÏÇÆöÑóÉñ ÝóÚóÓóì Çááøóåõ Ãóäú íóÃúÊöíó ÈöÇáúÝóÊúÍö Ãóæú ÃóãúÑò ãöäú ÚöäúÏöåö ÝóíõÕúÈöÍõæÇ Úóáì ãóÇ ÃóÓóÑøõæÇ Ýöí ÃóäúÝõÓöåöãú äÇÏöãöíäó (52) æóíóÞõæáõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóåÄõáÇÁö ÇáøóÐöíäó ÃóÞúÓóãõæÇ ÈöÇááøóåö ÌóåúÏó ÃóíúãÇäöåöãú Åöäøóåõãú áóãóÚóßõãú ÍóÈöØóÊú ÃóÚúãÇáõåõãú ÝóÃóÕúÈóÍõæÇ ÎÇÓöÑöíäó (53)
ÊóåóíøóÃóÊú äõÝõæÓõ ÇáúãõÄúãöäöíäó áöÞóÈõæáö Çáäøóåúíö Úóäú ãõæóÇáóÇÉö Ãåá ÇáúßÊÇÈ ÈÚÏ ãóÇ ÓóãöÚõæÇ ãöäö ÇÖúØöÑóÇÈö ÇáúíóåõæÏö Ýöí Ïöíäöåöãú æóãõÍóÇæóáóÊöåöãú ÊóÖúáöíáó ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÊóÞúáöíÈó ÇáúÃõãõæÑ ááÑÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÃóÞúÈóáó Úóáóíúåöãú ÈöÇáúÎöØóÇÈö ÈöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕÇÑì ÇáúÂíóÉó¡ áöÃóäøó ÇáúæóáóÇíóÉó ÊóäúÈóäöí Úóáóì ÇáúæöÝóÇÞö æóÇáúæöÆóÇãö æóÇáÕøöáóÉö(6/228)
æóáóíúÓó ÃõæáóÆößó ÈöÃóåúáò áöæóáóÇíóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó áöÈõÚúÏö ãóÇ Èóíúäó ÇáúÃóÎúáóÇÞö ÇáÏøöíäöíøóÉö¡ æóáöÅöÖúãóÇÑöåöãõ ÇáúßóíúÏó áöáúãõÓúáöãöíäó. æóÌõÑøöÏó Çáäøóåúíõ åõäóÇ Úóäö ÇáÊøóÚúáöíáö æóÇáÊøóæúÌöíåö ÇßúÊöÝóÇÁð ÈöãóÇ ÊóÞóÏøóãó.
æóÇáúÌõãúáóÉõ ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ. æóÓóÈóÈõ Çáäøóåúíö åõæó ãóÇ æóÞóÚó ãöäó ÇáúíóåõæÏö¡ æóáóßöäú áóãøóÇ ÃõÑöíÏó Çáäøóåúíõ áóãú íõÞúÊóÕóÑú Úóáóíúåöãú áößóíúáóÇ íóÍúÓóÈó ÇáúãõÓúáöãõæäó Ãóäøóåõãú ãóÃúÐõæäõæäó Ýöí ãõæóÇáóÇÉö ÇáäøóÕóÇÑóì¡ ÝóáöÏóÝúÚö Ðóáößó ÚõØöÝó ÇáäøóÕóÇÑóì Úóáóì ÇáúíóåõæÏö åõäóÇ¡ áöÃóäøó ÇáÓøóÈóÈó ÇáÏøóÇÚöíó áöÚóÏóãö ÇáúãõæóÇáóÇÉö æóÇÍöÏñ Ýöí ÇáúÝóÑöíÞóíúäö¡ æóåõæó ÇÎúÊöáóÇÝõ ÇáÏøöíäö æóÇáäøõÝúÑóÉõ ÇáäøóÇÔöÆóÉõ Úóäú ÊóßúÐöíÈöåöãú ÑöÓóÇáóÉ ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. ÝóÇáäøóÕóÇÑóì æóÅöäú áóãú ÊóÌöíÁú ãöäúåõãú íóæúãóÆöÐò ÃóÐóÇÉñ ãöËúáó ÇáúíóåõæÏö ÝóíõæÔößõ Ãóäú ÊóÌöíÁó ãöäúåõãú ÅöÐóÇ æõÌöÏó ÏóÇÚöíåóÇ.
æóÝöí åóÐóÇ ãóÇ íõäóÈøöåõ Úóáóì æóÌúåö ÇáúÌóãúÚö Èóíúäó Çáäøóåúíö åõäóÇ Úóäú ãõæóÇáóÇÉö ÇáäøóÕóÇÑóì æóÈóíúäó Þóæúáöåö ÝöíãóÇ
ÓóíóÃúÊöí æóáóÊóÌöÏóäøó ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 82] . æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó ÛóÒúæóÉö ÊóÈõæßó Ãóæú ÞõÑúÈóåóÇ¡ æóÞóÏú ÃóÕúÈóÍó ÇáúãõÓúáöãõæäó ãõÌóÇæöÑöíäó ÊõÎõæãó ÈöáóÇÏö äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö. æóÚóäö ÇáÓøõÏøöíøö Ãóäøó ÈóÚúÖó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈóÚúÏó íóæúãö ÃõÍõÏò ÚóÒóãó Ãóäú íõæóÇáöíó íóåõæÏöíøðÇ¡ æóÃóäøó ÂÎóÑó ÚóÒóãó Ãóä íæÇáí ÊÕÑÇäíÇ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí¡ Ýóíóßõæäõ ÐößúÑõ ÇáäøóÕóÇÑóì ÛóíúÑó ÅöÏúãóÇÌò.
æóÚóÞøóÈóåõ ÈöÞóæúáöåö: ÈóÚúÖõåõãú ÃóæúáöíÇÁõ ÈóÚúÖò Ãóíú Ãóäøóåõãú ÃóÌúÏóÑõ ÈöæóáóÇíóÉö ÈóÚúÖöåöãú ÈóÚúÖðÇ¡ Ãóíú ÈöæóáóÇíóÉö ßõáøö ÝóÑöíÞò ãöäúåõãú ÈóÚúÖó Ãóåúáö ÝóÑöíÞöåö¡ áöÃóäøó ßõáøó ÝóÑöíÞò ãöäúåõãú ÊóÊóÞóÇÑóÈõ ÃóÝúÑóÇÏõåõ Ýöí ÇáúÃóÎúáóÇÞö æóÇáúÃóÚúãóÇáö ÝóíóÓúåõáõ ÇáúæöÝóÇÞõ Èóíúäóåõãú¡ æóáóíúÓó ÇáúãóÚúäóì Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó ÃóæúáöíóÇÁõ ÇáäøóÕóÇÑóì. æóÊóäúæöíäõ ÈóÚúÖò Êóäúæöíäõ ÚöæóÖò¡ Ãóíú ÃóæúáöíóÇÁõ ÈóÚúÖöåöãú. æóåóÐóÇ ßöäóÇíóÉñ Úóäú äóÝúíö ãõæóÇáóÇÊöåöãõ ÇáúãõÄúãöäöíäó æóÚóäú äóåúíö ÇáúãõÄúãöäöíäó Úóäú ãõæóÇáóÇÉö ÝóÑöíÞò ãöäúåõãóÇ.
æóÇáúæóáóÇíóÉõ åõäóÇ æóáóÇíóÉõ ÇáúãóæóÏøóÉö æóÇáäøõÕúÑóÉö æóáóÇ ÚóáóÇÞóÉó áóåóÇ ÈöÇáúãöíÑóÇËö¡ æóáöÐóáößó áóãú íóÞõáú ãóÇáößñ ÈöÊóæúÑöíËö ÇáúíóåõæÏöíøö ãöäó ÇáäøóÕúÑóÇäöíøö æóÇáúÚóßúÓö ÃóÎúÐðÇ
ÈÞæá ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áóÇ íóÊóæóÇÑóËõ Ãóåúáõ ãöáøóÊóíúäö
. æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó ÈöÊóæúÑöíËö ÈóÚúÖö Ãóåúáö Çáúãöáóáö ãöäú ÈóÚúÖò æóÑóÃóíóÇ ÇáúßõÝúÑó ãöáøóÉð æóÇÍöÏóÉð ÃóÎúÐðÇ ÈöÙóÇåöÑö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóåõæó ãóÐúåóÈ ÏóÇæõæÏ.
æóÞóæúáõåõ: æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú ãöäúßõãú ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú¡ (ãóäú) ÔóÑúØöíøóÉñ ÊóÞúÊóÖöí Ãóäøó ßõáøó(6/229)
ãóäú íóÊóæóáøóÇåõãú íóÕöíÑõ æóÇÍöÏðÇ ãöäúåõãú. ÌóÚóáó æóáóÇíóÊóåõãú ãõæÌöÈóÉó ßóæúäö ÇáúãõÊóæóáøöí ãöäúåõãú¡ æóåóÐóÇ ÈöÙóÇåöÑöåö íóÞúÊóÖöí Ãóäøó æóáóÇíóÊóåõãú ÏõÎõæáñ Ýöí ãöáøóÊöåöãú¡ áöÃóäøó ãóÚúäóì ÇáúÈóÚúÖöíøóÉö åõäóÇ áóÇ íóÓúÊóÞöíãõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúßóæúäö Ýöí Ïöíäöåöãú. æóáóãøóÇ ßóÇäó ÇáúãõÄúãöäõ ÅöÐóÇ ÇÚúÊóÞóÏó ÚóÞöíÏóÉó ÇáúÅöíãóÇäö æóÇÊøóÈóÚó ÇáÑøóÓõæáó æóáóãú íõäóÇÝöÞú ßóÇäó ãõÓúáöãðÇ áóÇ ãóÍóÇáóÉó ßóÇäóÊö ÇáúÂíóÉõ ÈöÍóÇÌóÉò Åöáóì ÇáÊøóÃúæöíáö¡ æóÞóÏú ÊóÃóæøóáóåóÇ ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ÈöÃóÍóÏö ÊóÃúæöíáóíúäö: ÅöãøóÇ ÈöÍóãúáö ÇáúæóáóÇíóÉö Ýöí Þóæúáöåö:
æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú Úóáóì ÇáúæóáóÇíóÉö ÇáúßóÇãöáóÉö ÇáøÊí åöíó ÇáÑøÖì ÈöÏöíäöåöãú æóÇáØøóÚúäõ Ýöí Ïöíäö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: æóãóäú ÊóæóáøóÇåõãú ÈöãõÚúÊóÞóÏöåö æóÏöíäöåö Ýóåõæó ãöäúåõãú Ýöí ÇáúßõÝúÑö æóÇáúÎõáõæÏö Ýöí ÇáäøóÇÑö.
æóÅöãøóÇ ÈöÊóÃúæöíáö Þóæúáöåö: ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú Úóáóì ÇáÊøóÔúÈöíåö ÇáúÈóáöíÛö¡ Ãóíú Ýóåõæó ßóæóÇÍöÏò ãöäúåõãú Ýöí ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÇáúÚóÐóÇÈö. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: ãóäú ÊóæóáøóÇåõãú ÈöÃóÝúÚóÇáöåö ãöäó ÇáúÚóÖúÏö æóäóÍúæöåö Ïõæäó ãõÚúÊóÞóÏöåöãú æóáóÇ ÅöÎúáóÇáò ÈöÇáúÅöíãóÇäö Ýóåõæó ãöäúåõãú Ýöí ÇáúãóÞúÊö æóÇáúãóÐóãøóÉö ÇáúæóÇÞöÚóÉö Úóáóíúåöãú Çå. æóåóÐóÇ ÇáúÅöÌúãóÇáõ Ýöí Þóæúáöåö:
ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÇáÊøóÍúÐöíÑö ãöäú ãõæóÇáóÇÊöåöãú Ýöí æóÞúÊö äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö¡ ÝóÇááøóåõ áóãú íóÑúÖó ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó íóæúãóÆöÐò ÈöÃóäú íóÊóæóáøóæõÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ áöÃóäøó Ðóáößó íõáúÈöÓõåõãú ÈöÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÃóãúÑõ ÇáúãõÓáãíä íóæúãÆöÐò í ÍóíúÑóÉò ÅöÐú ßóÇäó Íóæúáóåõãõ ÇáúãõäóÇÝöÞõæäó æóÖõÚóÝóÇÁõ ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÇáúíóåõæÏõ æóÇáúãõÔúÑößõæäó ÝóßóÇäó ãöäó ÇáúãõÊóÚóíøóäö áöÍöÝúÙö ÇáúÌóÇãöÚóÉö ÇáÊøóÌóÑøõÏõ Úóäú ßõáøö ãóÇ ÊóÊóØóÑøóÞõ ãöäúåõ ÇáÑøöíÈóÉõ Åöáóíúåöãú.
æóÞóÏö ÇÊøóÝóÞó ÚõáóãóÇÁõ ÇáÓøõäøóÉö Úóáóì Ãóäøó ãóÇ Ïõæäõ ÇáÑøöÖóÇ ÈöÇáúßõÝúÑö æóãõãóÇáóÃóÊöåöãú Úóáóíúåö ãöäó ÇáúæóáóÇíóÉö áóÇ íõæÌöÈõ ÇáúÎõÑõæÌó ãöäó ÇáÑøöÈúÞóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãöíøóÉö æóáóßöäøóåõ ÖóáóÇáñ ÚóÙöíãñ¡ æóåõæó ãóÑóÇÊöÈõ Ýöí ÇáúÞõæøóÉö ÈöÍóÓóÈö ÞõæøóÉö ÇáúãõæóÇáóÇÉö æóÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÃóÍúæóÇáö ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóÃóÚúÙóãõ åóÐöåö ÇáúãóÑóÇÊöÈö ÇáúÞóÖöíøóÉõ ÇáøóÊöí ÍóÏóËóÊú Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäú Ãóåúáö ÛóÑúäóÇØóÉó ÇáøóÊöí ÓõÆöáó ÚóäúåóÇ ÝõÞóåóÇÁõ ÛóÑúäóÇØóÉó: ãõÍóãøóÏñ ÇáúãóæøóÇÞõ¡ æóãõÍóãøÏ Èä ÇáÃÑÒÞ¡ æÚáíø Èä ÏóÇæõæÏ¡ æóãõÍóãøóÏõ ÇáúÌóÚúÏóÇáóÉõ¡ æóãõÍóãøóÏñ ÇáúÝóÎøóÇÑõ¡ æóÚóáöíøñ ÇáúÞóáúÕóÇÏöíøõ¡ æóÃóÈõæ ÍóÇãöÏö Èúäõ ÇáúÍóÓóäö¡ æóãõÍóãøóÏõ Èúäõ ÓóÑúÍõæäóÉó¡ æóãõÍóãøóÏñ ÇáúãõÔóÐøóÇáöíøõ¡ æóÚóÈúÏõ Çááøóåö ÇáÒøóáöíÌöíøõ¡ æóãõÍóãøóÏñ ÇáúÍóÐøóÇãõ¡ æóÃóÍúãóÏõ Èúäõ ÚóÈúÏö ÇáúÌóáöíáö¡ æóãõÍóãøóÏõ Èúäõ ÝóÊúÍò¡ æóãõÍóãøóÏõ Èúäõ ÚóÈúÏö ÇáúÈóÑøö¡ æóÃóÍúãóÏõ ÇáúÈóÞóäöíøõ¡ Úóäú ÚöÕóÇÈóÉò(6/230)
ãöäú ÞõæøóÇÏö ÇáÃäÏáÓ¡ æÝÑÓÇäåã áÌÃæÇ Åöáóì ÕóÇÍöÈö ÞóÔúÊóÇáóÉó (ÈöáóÇÏö ÇáäøóÕóÇÑóì) ÈóÚúÏó ßóÇÆöäóÉö (ÇááøöÓóÇäóÉö) - ßóÐóÇ- æóÇÓúÊóäúÕóÑõæÇ Èöåö Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÇÚúÊóÕóãõæÇ ÈöÍóÈúáö ÌöæóÇÑöåö æóÓóßóäõæÇ ÃóÑúÖó ÇáäøóÕóÇÑóì Ýóåóáú íóÍöáøõ áöÃóÍóÏò ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ãõÓóÇÚóÏóÊõåõãú æóáöÃóåúáö ãóÏöíäóÉò Ãóæú ÍÕä Ãóä íÃææåã. ÝóÃóÌóÇÈõæÇ ÈöÃóäøó Ñõßõæäóåõãú Åöáóì ÇáúßõÝøóÇÑö æóÇÓúÊöäúÕóÇÑóåõãú Èöåöãú ÞóÏú ÏóÎóáõæÇ Èöåö Ýöí æóÚöíÏö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú ãöäúßõãú ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú Ýóãóäú ÃóÚóÇäóåõãú Ýóåõæó ãõÚöíäñ Úóáóì ãóÚúÕöíóÉö Çááøóåö æóÑóÓõæáöåö¡ åóÐóÇ ãóÇ ÏóÇãõæÇ ãõÕöÑøöíäó Úóáóì ÝöÚúáöåöãú ÝóÅöäú ÊóÇÈõæÇ æóÑóÌóÚõæÇ ÚóãøóÇ åõãú Úóáóíúåö ãöäó ÇáÔøöÞóÇÞö æóÇáúÎöáóÇÝö ÝóÇáúæóÇÌöÈõ Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó ÞóÈõæáõåõãú (1) .
ÝóÇÓúÊöÏúáóÇáõåõãú Ýöí ÌóæóÇÈöåöãú ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøóåõãú ÊóÃóæøóáõæåóÇ Úóáóì ãóÚúäóì Ãóäøóåõ ãöäúåõãú Ýöí ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÇáúãóÞúÊö æóÇáúãóÐóãøóÉö¡ æóåóÐóÇ ÇáøóÐöí ÝóÚóáõæåõ¡ æóÃóÌóÇÈó Úóäúåõ ÇáúÝõÞóåóÇÁõ åõæó ÃóÚúÙóãõ ÃóäúæóÇÚö ÇáúãõæóÇáóÇÉö ÈóÚúÏó ãõæóÇáóÇÉö ÇáúßõÝúÑö. æóÃóÏúäóì ÏóÑóÌóÇÊö ÇáúãõæóÇáóÇÉö ÇáúãõÎóÇáóØóÉõ æóÇáúãõáóÇÈóÓóÉõ Ýöí ÇáÊøöÌóÇÑóÉö æóäóÍúæöåóÇ. æóÏõæäó Ðóáößó ãóÇ áóíúÓó ÈöãõæóÇáóÇÉò ÃóÕúáðÇ¡ æóåõæó ÇáúãõÚóÇãóáóÉõ. æóÞóÏú ÚóÇãá ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íóåõæÏó ÎóíúÈóÑó ãõÓóÇÞóÇÉð Úóáóì äóÎúáö ÎóíúÈóÑó¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÔóíúÆðÇ ãöäú ÊóÝúÕöíáö åóÐóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÇ íóÊøóÎöÐö ÇáúãõÄúãöäõæäó ÇáúßÇÝöÑöíäó ÃóæúáöíÇÁó ãöäú Ïõæäö ÇáúãõÄúãöäöíäó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [28] .
æóÌõãúáóÉõ Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáÙøóÇáöãöíäó ÊóÐúíöíáñ áöáäøóåúíö¡ æóÚõãõæãõ ÇáúÞóæúãö ÇáÙøóÇáöãöíäó Ôóãöáó ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóãóæúÞöÚõ ÇáúÌõãúáóÉö ÇáÊøóÐúíöíáöíøóÉö íóÞúÊóÖöí Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕóÇÑóì ãöäó ÇáúÞóæúãö ÇáÙøóÇáöãöíäó ÈöØóÑöíÞö ÇáúßöäóÇíóÉö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÙøóÇáöãöíäó ÇáúßóÇÝöÑõæäó.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÊóÑóì ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ íõÓÇÑöÚõæäó Ýöíåöãú ÊóÝúÑöíÚñ áöÍóÇáóÉò ãöäú ãõæóÇáóÇÊöåöãú ÃõÑöíÏó æÕÝåóÇ ááäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöÃóäøóåóÇ æóÞóÚóÊú Ýöí ÍóÖúÑóÊöåö. æóÇáúãóÑóÖõ åõäóÇ ÃõØúáöÞó Úóáóì ÇáäøöÝóÇÞö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó
Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [10] . ÃõØúáöÞó Úóáóíúåö ãóÑóÖñ áöÃóäøóåõ ßõÝúÑñ ãõÝúÓöÏñ áöáúÅöíãóÇäö.
_________
(1) ÇäúÙõÑ «ÌóÇãÚ ÇáãÚíÇÑ» . [.....](6/231)
æóÇáúãõÓóÇÑóÚóÉõ ÊóÞóÏøóãó ÔóÑúÍõåóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 41] . æóÝöí ÇáúãóÌúÑõæÑö ãõÖóÇÝñ ãóÍúÐõæÝñ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö ÇáúÞóÑöíäóÉõ¡ áöÃóäøó ÇáúãõÓóÇÑóÚóÉó áóÇ Êóßõæäõ Ýöí ÇáÐøóæóÇÊö¡ ÝóÇáúãóÚúäóì: íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÔóÃúäöåöãú ãöäú ãõæóÇáóÇÊöåöãú Ãóæú Ýöí äõÕúÑóÊöåöãú.
æóÇáúÞóæúáõ ÇáúæóÇÞöÚõ Ýöí íóÞõæáõæäó äóÎúÔì Þóæúáõ áöÓóÇäò áöÃóäøó ÚóÈúÏó Çááøóåö Èúäó ÃõÈóíøò Èä Óóáõæáó ÞóÇáó Ðóáößó¡ ÍóÓóÈóãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÚóØöíøóÉó ÇáúÍõæÝöíøö æóÇáÒøõåúÑöíøö æóÚóÇÕöãö Èúäö ÚõãóÑó Èúäö ÞóÊóÇÏóÉó Ãóäøó ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó æóÞúÚóÉö ÈóÏúÑò Ãóæú ÈóÚúÏó æóÞúÚóÉö ÃõÍõÏò æóÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú Íöíäó ÚóÒóãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Úóáóì ÞöÊóÇáö Èóäöí ÞóíúäõÞóÇÚò. æóßóÇäó Èóäõæ ÞóíúäõÞóÇÚò ÃóÍúáóÇÝðÇ áöÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÃõÈóíøò Èä Óóáõæáó æóáöÚõÈóÇÏóÉó Èúäö ÇáÕøóÇãöÊö¡ ÝóáóãøóÇ ÑóÃóì ÚõÈóÇÏóÉõ ãóäúÒóÚó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÌóÇÁó ÝóÞóÇáó: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö Åöäøöí ÃóÈúÑóÃõ Åöáóì Çááøóåö ãöäú ÍöáúÝö íóåõæÏó æóæóáóÇÆöåöãú æóáóÇ ÃõæóÇáöí ÅöáøóÇ Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ¡ æóßóÇäó ÚóÈúÏõ Çááøóåö Èúäõ ÃõÈóíøò ÍóÇÖöÑðÇ ÝóÞóÇáó: ÃóãøóÇ ÃóäóÇ ÝóáóÇ ÃóÈúÑóÃõ ãöäú ÍöáúÝöåöãú ÝóÅöäøöí áóÇ ÈõÏøó áöí ãöäúåõãú Åöäøöí ÑóÌõáñ ÃóÎóÇÝõ ÇáÏøóæóÇÆöÑó.
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõãú: äóÎúÔì Ãóäú ÊõÕöíÈóäÇ ÏÇÆöÑóÉñ¡ ÞóæúáðÇ äóÝúÓöíøðÇ¡ Ãóíú íóÞõæáõæäó Ýöí ÃóäúÝõÓöåöãú. ÝóÇáÏøóÇÆöÑóÉõ ÇáúãóÎúÔöíøóÉõ åöíó ÎóÔúíóÉõ ÇäúÊöÞóÇÖö ÇáúãõÓúáöãöíäó Úóáóì ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ Ýóíóßõæäõ åóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ ãöäó ÇáúãóÑóÖö ÇáøóÐöí Ýöí ÞõáõæÈöåöãú¡ æóÚóäö ÇáÓøõÏøöíøö: Ãóäøóåõ áóãøóÇ æóÞóÚó ÇäúåöÒóÇãõ íóæúãö ÃõÍõÏò ÝóÒöÚó ÇáúãõÓúáöãõæäó æóÞóÇáó ÈóÚúÖõåõãú: äóÃúÎõÐõ ãöäó ÇáúíóåõæÏö ÍöáúÝðÇ áöíõÚóÇÖöÏõæäóÇ Åöäú ÃóáóãøóÊú ÈöäóÇ ÞóÇÕöãóÉñ ãöäú ÞõÑóíúÔò. æóÞóÇáó ÑóÌõáñ: Åöäøöí ÐóÇåöÈ Åöáóì ÇáúíóåõæÏ ÝõáóÇäò ÝóÂæöí Åöáóíúåö æóÃóÊóåóæøóÏõ ãóÚóåõ. æóÞóÇáó ÂÎóÑõ: Åöäøöí ÐóÇåöÈñ Åöáóì ÝõáóÇäò ÇáäøóÕúÑóÇäöíøö ÈöÇáÔøóÇãö ÝóÂæöí Åöáóíúåö æóÃóÊóäóÕøóÑõ ãóÚóåõ¡ ÝóäóÒóáóÊö ÇáúÂíóÉõ. Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÑóÖõ åõäóÇ ÖóÚúÝó ÇáúÅöíãóÇäö æóÞöáøóÉó ÇáËøöÞóÉö ÈöäóÕúÑö Çááøóåö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ÝóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÊóÞóÏøóãó äõÒõæáõåóÇ ÞóÈúáó äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ ÝóÅöãøóÇ ÃõÚöíÏó äõÒõæáõåóÇ¡ æóÅöãøóÇ ÃõãöÑó ÈöæóÖúÚöåóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö.
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó Þóæúáóåõ ÝóÚóÓóì Çááøóåõ Ãóäú íóÃúÊöíó ÈöÇáúÝóÊúÍö Ãóæú ÃóãúÑò ãöäú ÚöäúÏöåö ÝóíõÕúÈöÍõæÇ Úóáì ãóÇ ÃóÓóÑøõæÇ Ýöí ÃóäúÝõÓöåöãú äÇÏöãöíäó íõÄóíøöÏõ ÇáÑøöæóÇíóÉó ÇáúÃõæáóì¡ æóíõÄóíøöÏõ ãóÍúãóáóäóÇ ÝöíåóÇ: Ãóäøó ÇáúÞóæúáó Þóæúáñ äóÝúÓöíøñ.(6/232)
æóÇáÏøóÇÆöÑóÉõ ÇÓúãõ ÝóÇÚöáò ãöäú ÏóÇÑó ÅöÐóÇ ÚóßóÓó ÓóíúÑóåõ¡ ÝóÇáÏøóÇÆöÑóÉõ ÊóÛóíøõÑõ ÇáúÍóÇáö¡ æóÛóáóÈó ÅöØúáóÇÞõåóÇ Úóáóì ÊóÛóíøõÑö ÇáúÍóÇáö ãöäú ÎóíúÑò Åöáóì ÔóÑøò¡ æóÏóæóÇÆöÑõ ÇáÏøóåúÑö: äõæóÈõåõ æóÏõæóáõåõ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóíóÊóÑóÈøóÕõ Èößõãõ ÇáÏøóæÇÆöÑó [ÇáÊøóæúÈóÉ: 98] Ãóíú ÊóÈóÏøõáó ÍóÇáößõãú ãöäú äóÕúÑò Åöáóì åóÒöíãóÉò. æóÞóÏú ÞóÇáõæÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
Úóáóíúåöãú ÏÇÆöÑóÉõ ÇáÓøóæúÁö [ÇáúÝóÊúÍ: 6] Åöäøó ÅöÖóÇÝóÉó (ÏóÇÆöÑóÉõ) Åöáóì (ÇáÓøóæúÁö) ÅöÖóÇÝóÉõ ÈóíóÇäò. ÞóÇáó ÃóÈõæ Úóáöíøò ÇáúÝóÇÑöÓöíøõ: áóæú áóãú ÊõÖóÝö ÇáÏøóÇÆöÑóÉõ Åöáóì ÇáÓøóæúÁö ÚõÑöÝó ãöäúåóÇ ãóÚúäóÇåõ. æóÃóÕúáõ ÊóÃúäöíËöåóÇ áöáúãóÑøóÉö Ëõãøó ÛóáóÈóÊú Úóáóì ÇáÊÛíøÑ ãõáóÇÒãóÉ áÕÈÛÉ ÇáÊøóÃúäöíËö.
æóÞóæúáõåõ: íóÞõæáõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÞóÑóÃóåõ ÇáúÌõãúåõæÑõ íóÞõæáõ ÈöÏõæäö æóÇæò Ýöí Ãóæøóáöåö Úóáóì Ãóäøóåõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈóíóÇäöíøñ ÌóæóÇÈñ áöÓõÄóÇáö ãóäú íóÓúÃóáõ: ãóÇÐóÇ íóÞõæáõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÍöíäóÆöÐò. Ãóíú ÅöÐóÇ ÌóÇÁó ÇáúÝóÊúÍõ Ãóæú ÃóãúÑñ ãöäú ÞõæøóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó æóæóåóäö ÇáúíóåõæÏö íóÞõæáõ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÞóÑóÃó ÚóÇÕöãñ¡ æóÍóãúÒóÉõ¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóÎóáóÝñ æóíóÞõæáõ ÈöÇáúæóÇæö- æóÈöÑóÝúÚö íóÞõæáõ ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÝóÚóÓóì Çááøóåõ¡ æóÞóÑóÃóåõ ÃóÈõæ ÚóãúÑòæ¡ æóíóÚúÞõæÈõ- ÈöÇáúæóÇæö- ÃóíúÖðÇ æóÈöäóÕúÈö íóÞõæáõ ÚóØúÝðÇ Úóáóì Ãóäú íóÃúÊöíó. æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ Ýöí ÃóåÄõáÇÁö ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÇáÊøóÚóÌøõÈö ãöäú äöÝóÇÞöåöãú.
æåÄõáÇÁö ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì ØóÇÆöÝóÉò ãõÞóÏøóÑóÉö ÇáúÍõÕõæáö íóæúãó ÍõÕõæáö ÇáúÝóÊúÍö¡ æóåöíó ØóÇÆöÝóÉõ ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÇáøóÐöíäó åõæó ÇáúÎóÈóÑõ Úóäú åÄõáÇÁö áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãó áöáÊøóÚóÌøõÈö¡ æóãóÍóáøõ ÇáúÚóÌóÈö åõæó ÞóÓóãõåõãú Ãóäøóåõãú ãóÚóåõãú¡ æóÞóÏú Ïóáøó åóÐóÇ ÇáÊøóÚóÌøõÈõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÄúãöäöíäó íóÙúåóÑõ áóåõãú ãöäú ÍóÇáö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó íóæúãó ÅöÊúíóÇäö ÇáúÝóÊúÍö ãóÇ íóÝúÊóÖöÍõ Èöåö ÃóãúÑõåõãú ÝóíóÚúÌóÈõæäó ãöäú ÍóáöÝöåöãú Úóáóì ÇáúÅöÎúáóÇÕö áöáúãõÄúãöäöíäó.
æóÌóåúÏõ ÇáúÃóíúãóÇäö- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÌöíãö- ÃóÞúæóÇåóÇ æóÃóÛúáóÙõåóÇ¡ æóÍóÞöíÞóÉõ ÇáúÌóåúÏö ÇáÊøóÚóÈõ æóÇáúãóÔóÞøóÉõ æóãõäúÊóåóì ÇáØøóÇÞóÉö¡ æóÝöÚúáõåõ ßóãóäóÚó. Ëõãøó ÃõØúáöÞó Úóáóì ÃóÔóÏøö ÇáúÝöÚúáö æóäöåóÇíóÉö ÞõæøóÊöåö áöãóÇ Èóíúäó ÇáÔøöÏøóÉö æóÇáúãóÔóÞøóÉö ãöäó ÇáúãõáóÇÒóãóÉö¡ æóÔóÇÚó Ðóáößó Ýöí ßóáóÇãöåöãú Ëõãøó ÇÓúÊõÚúãöáó Ýöí ÇáúÂíóÉö Ýöí ãóÚúäóì ÃæßÏ ÇáúÃóíúãóÇä æÃÛÙáåÇ¡ Ãóíú ÃóÞúÓóãõæÇ ÃóÞúæóì ÞóÓóãò¡ æóÐóáößó ÈöÇáÊøóæúßöíÏö æóÇáÊøóßúÑöíÑö æóäóÍúæö Ðóáößó ãöãøóÇ íõÛóáøóÙõ Èöåö Çáúíóãöíäõ ÚõÑúÝðÇ. æóáóãú ÃóÑó ÅöØúáóÇÞó ÇáúÌóåúÏö Úóáóì åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÝöíãóÇ ÞóÈúáó ÇáúÞõÑúÂäö. æóÇäúÊóÕóÈó ÌóåúÏó Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáöíøóÉö ÇáúãõØúáóÞóÉö áöÃóäøóåõ(6/233)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ãóäú íóÑúÊóÏøó ãöäúßõãú Úóäú Ïöíäöåö ÝóÓóæúÝó íóÃúÊöí Çááøóåõ ÈöÞóæúãò íõÍöÈøõåõãú æóíõÍöÈøõæäóåõ ÃóÐöáøóÉò Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÃóÚöÒøóÉò Úóáóì ÇáúßóÇÝöÑöíäó íõÌóÇåöÏõæäó Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö æóáóÇ íóÎóÇÝõæäó áóæúãóÉó áóÇÆöãò Ðóáößó ÝóÖúáõ Çááøóåö íõÄúÊöíåö ãóäú íóÔóÇÁõ æóÇááøóåõ æóÇÓöÚñ Úóáöíãñ (54)
ÈöÅöÖóÇÝóÊöåö Åöáóì «ÇáúÃóíúãóÇäö» ÕóÇÑó ãöäú äóæúÚö Çáúíóãöíäö ÝóßóÇäó ãóÝúÚõæáðÇ ãõØúáóÞðÇ ãõÈóíøöäðÇ áöáäøóæúÚö. æóÝöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøõæÑö ÌóÚóáóåõ ãóÕúÏóÑðÇ ÈóÏóáðÇ ãöäú ÝöÚúáöåö æóÌóÚóáó ÇáÊøóÞúÏöíÑó: ÃóÞúÓóãõæÇ ÈöÇááøóåö íõÌúåöÏõæäó ÃóíúãóÇäóåõãú ÌóåúÏðÇ¡ ÝóáóãøóÇ ÍõÐöÝó ÇáúÝöÚúáõ æóÌõÚöáó ÇáúãóÝúÚõæáõ ÇáúãõØúáóÞõ ÚöæóÖðÇ Úóäúåõ ÞõÏøöãó ÇáúãóÝúÚõæáõ ÇáúãõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáö Èöåö æóÃõÖöíÝó Åöáóíúåö.
æóÌõãúáóÉõ ÍóÈöØóÊú ÃóÚúãÇáõåõãú ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ¡ ÓóæóÇÁñ ßóÇäóÊú ãöäú ßóáóÇãö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÝóÊóßõæäõ ãöäó ÇáúãóÍúßöíøö ÈöÇáúÞóæúáö¡ Ãóãú ßóÇäóÊú ãöäú ßóáóÇãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÝóáóÇ Êóßõæäõåõ. æÍÈØÊ ãóÚúäóÇåõ ÊóáöÝóÊú æóÝóÓóÏóÊú¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÃõæáÆößó ÍóÈöØóÊú ÃóÚúãÇáõåõãú Ýöí ÇáÏøõäúíÇ æóÇáúÂÎöÑóÉö Ýöí ÓõæÑóÉ ÇáúÈóÞóÑóÉ [217] .
[54]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 54]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ãóäú íóÑúÊóÏøó ãöäúßõãú Úóäú Ïöíäöåö ÝóÓóæúÝó íóÃúÊöí Çááøóåõ ÈöÞóæúãò íõÍöÈøõåõãú æóíõÍöÈøõæäóåõ ÃóÐöáøóÉò Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÃóÚöÒøóÉò Úóáóì ÇáúßÇÝöÑöíäó íõÌÇåöÏõæäó Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö æóáÇ íóÎÇÝõæäó áóæúãóÉó áÇÆöãò Ðáößó ÝóÖúáõ Çááøóåö íõÄúÊöíåö ãóäú íóÔÇÁõ æóÇááøóåõ æÇÓöÚñ Úóáöíãñ (54)
ÊóÞóÖøóì ÊóÍúÐöíÑõåõãú ãöäú ÃóÚúÏóÇÆöåöãú Ýöí ÇáÏøöíäö¡ æóÊóÌúäöíÈöåöãú ÃóÓúÈóÇÈó ÇáÖøóÚúÝö Ýöíåö¡ ÝóÃóÞúÈóáó Úóáóì ÊóäúÈöíåöåöãú Åöáóì Ãóäøó Ðóáößó ÍöÑúÕñ Úóáóì ÕóáóÇÍöåöãú Ýöí ãõáóÇÒóãóÉö ÇáÏøöíäö æóÇáÐøóÈøö Úóäúåõ¡ æóÃóäøó Çááøóåó áóÇ íóäóÇáõåõ äóÝúÚñ ãöäú Ðóáößó¡ æóÃóäøóåõãú áóæö ÇÑúÊóÏøó ãöäúåõãú ÝóÑöíÞñ Ãóæú äóÝóÑñ áóãú íóÖõÑøó Çááøóåó ÔóíúÆðÇ¡ æóÓóíóßõæäõ áöåóÐóÇ ÇáÏøöíäö ÃóÊúÈóÇÚñ æóÃóäúÕóÇÑñ æóÅöäú ÕóÏøó Úóäúåõ ãóäú ÕóÏøó¡ æóåóÐóÇ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäú ÊóßúÝõÑõæÇ ÝóÅöäøó Çááøóåó Ûóäöíøñ Úóäúßõãú æóáÇ íóÑúÖì áöÚöÈÇÏöåö ÇáúßõÝúÑó [ÇáÒãÑ: 7] ¡ æóÞóæúáöåö: íóãõäøõæäó Úóáóíúßó Ãóäú ÃóÓúáóãõæÇ Þõáú áóÇ ÊóãõäøõæÇ Úóáóíøó ÅöÓúáÇãóßõãú Èóáö Çááøóåõ íóãõäøõ Úóáóíúßõãú Ãóäú åóÏÇßõãú áöáúÅöíãÇäö Åöäú ßõäúÊõãú ÕÇÏöÞöíäó [ÇáÍÌÑÇÊ: 17] .
ÝóÌõãúáóÉõ íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ãóäú íóÑúÊóÏøó ãöäúßõãú ÅöáóÎú ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ãóÇ ÞóÈúáóåóÇ æóÈóíúäó ÌõãúáóÉö ÅöäøóãÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 55] ¡ ÏóÚóÊú áöÇÚúÊöÑóÇÖöåóÇ ãõäóÇÓóÈóÉõ ÇáúÅöäúÐóÇÑö Ýöí Þóæúáöåö æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú ãöäúßõãú ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 51] . ÝóÊóÚúÞöíÈõåóÇ ÈöåóÐóÇ ÇáöÇÚúÊöÑóÇÖö ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì Ãóäøó ÇÊøöÎóÇÐó ÇáúíóåõæÏö(6/234)
æóÇáäøóÕóÇÑóì ÃóæúáöíóÇÁó ÐóÑöíÚóÉñ áöáöÇÑúÊöÏóÇÏö¡ áöÃóäøó ÇÓúÊöãúÑóÇÑó ÝóÑöíÞò Úóáóì ãõæóÇáóÇÉö ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì ãöäó ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÖõÚóÝóÇÁö ÇáúÅöíãóÇäö íõÎúÔóì ãöäúåõ Ãóäú íóäúÓóáøó Úóäö ÇáúÅöíãóÇäö ÝóÑöíÞñ. æóÃóäúÈóÃó ÇáúãõÊóÑóÏøöÏöíäó ÖõÚóÝóÇÁó ÇáúÅöíãóÇäö ÈöÃóäøó ÇáúÅöÓúáóÇãó Ûóäöíøñ Úóäúåõãú Åöäú ÚóÒóãõæÇ Úóáóì ÇáöÇÑúÊöÏóÇÏö Åöáóì ÇáúßõÝúÑö.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò ãóäú íóÑúÊóÏöÏú- ÈöÏóÇáóíúäö- Úóáóì Ýóßøö ÇáúÅöÏúÛóÇãö¡ æóåõæó ÃóÍóÏõ æóÌúåóíúäö Ýöí ãöËúáöåö¡ æóåõæó áõÛóÉõ Ãóåúáö ÇáúÍöÌóÇÒö¡ æóßóÐóáößó åõæó ãóÑúÓõæãñ Ýöí ãõÕúÍóÝö ÇáúãóÏöíäóÉö æóãõÕúÍóÝö ÇáÔøóÇãö. æóÞóÑóÃó ÇáúÈóÇÞõæäó- ÈöÏóÇáò æóÇÍöÏóÉò ãõÔóÏøóÏóÉò ÈöÇáúÅöÏúÛóÇãö-¡ æóåõæó áõÛóÉõ Êóãöíãò.- æóÈöÝóÊúÍò Úóáóì ÇáÏøóÇáö- ÝóÊúÍóÉó ÊóÎóáøõÕò ãöäö ÇáúÊöÞóÇÁö ÇáÓøóÇßöäóíúäö áöÎöÝøóÉö ÇáúÝóÊúÍö¡ æóßóÐóáößó åõæó ãóÑúÓõæãñ Ýöí ãõÕúÍóÝö ãóßøóÉó æóãõÕúÍóÝö ÇáúßõæÝóÉö æóãõÕúÍóÝö ÇáúÈóÕúÑóÉö.
æóÇáöÇÑúÊöÏóÇÏõ ãõØóÇæöÚõ ÇáÑøóÏøö¡ æóÇáÑøóÏøõ åõæó ÇáúÅöÑúÌóÇÚõ Åöáóì ãóßóÇäò Ãóæú ÍóÇáóÉò¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÑõÏøõæåÇ Úóáóíøó [Õ: 33] . æóÞóÏú íõØúáóÞõ ÇáÑøóÏøõ ÈöãóÚúäóì ÇáÊøóÕúíöíÑö æóãöäúßõãú ãóäú íõÑóÏøõ Åöáì ÃóÑúÐóáö ÇáúÚõãõÑö [ÇáäøóÍúá:
70] . æóÞóÏú áõæÍöÙó Ýöí ÅöØúáóÇÞö ÇÓúãö ÇáöÇÑúÊöÏóÇÏö Úóáóì ÇáúßõÝúÑö ÈóÚúÏó ÇáúÅöÓúáóÇãö ãóÇ ßóÇäõæÇ Úóáóíúåö ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö ãöäó ÇáÔøöÑúßö æóÛóíúÑöåö¡ Ëõãøó ÛóáóÈó ÇÓúãõ ÇáöÇÑúÊöÏóÇÏö Úóáóì ÇáúÎõÑõæÌö ãöäó ÇáúÅöÓúáóÇãö æóáóæú áóãú íóÓúÈöÞú áöáúãõÑúÊóÏøö Úóäúåõ ÇÊøöÎóÇÐõ Ïöíäò ÞóÈúáóåõ.
æóÌõãúáóÉõ ÝóÓóæúÝó íóÃúÊöí Çááøóåõ ÈöÞóæúãò ÅöáóÎú ÌóæóÇÈõ ÇáÔøóÑúØö¡ æóÞóÏú ÍõÐöÝó ãöäúåóÇ ÇáúÚóÇÆöÏõ Úóáóì ÇáÔøóÑúØö ÇáöÇÓúãöíøö¡ æóåõæó æóÚúÏñ ÈöÃóäøó åóÐóÇ ÇáÏøöíäó áóÇ íóÚúÏóãõ ÃóÊúÈóÇÚðÇ ÈóÑóÑóÉð ãõÎúáöÕöíäó. æóãóÚúäóì åóÐóÇ ÇáúæóÚúÏö ÅöÙúåóÇÑõ ÇáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö Úóäö ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ æóÚóäö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÞöáøóÉõ ÇáöÇßúÊöÑóÇËö Èöåöãú¡ ßóÞóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì: áóæú ÎóÑóÌõæÇ Ýöíßõãú ãóÇ ÒÇÏõæßõãú ÅöáøóÇ ÎóÈÇáðÇ æóÊóØúãöíäõ ÇáÑøóÓõæáö æóÇáúãõÄúãöäöíäó ÇáúÍóÞøö ÈöÃóäøó Çááøóåó íõÚóæøöÖõåõãú ÈöÇáúãõÑúÊóÏøöíäó ÎóíúÑðÇ ãöäúåõãú. ÝóÐóáößó åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú ÌóæóÇÈö ÇáÔøóÑúØö ÝóÇÓúÊõÛúäöíó Úóäúåõ ÈöÐößúÑö ãóÇ íóÊóÖóãøóäõåõ ÍóÊøóì ßóÇäó áöáÔøóÑúØö ÌóæóÇÈóÇäö.
æóÝöí äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ýöí ÃóæóÇÎöÑö ÍóíóÇÉ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÅöíãóÇÁñ Åöáóì ãóÇ Óóíóßõæäõ ãöäö ÇÑúÊöÏóÇÏö ßóËöíÑò ãöäó ÇáúÚóÑóÈö Úóäö ÇáúÅöÓúáóÇãö ãöËúáó ÃóÕúÍóÇÈö ÇáúÃóÓúæóÏö ÇáúÚóäúÓöíøö ÈöÇáúíóãóäö¡ æóÃóÕúÍóÇÈö ØóáúÍóÉó Èúäö ÎõæóíúáöÏò Ýöí Èóäöí ÃóÓóÏò¡ æóÃóÕúÍóÇÈö ãõÓóíúáöãóÉó Èúäö ÍóÈöíÈò ÇáúÍóäóÝöíøö ÈöÇáúíóãóÇãóÉö. Ëõãøó Åöáóì ãóÇ ßóÇäó ÈóÚúÏó æóÝóÇÉ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãöäö ÇÑúÊöÏóÇÏö ÞóÈóÇÆöáó ßóËöíÑóÉò ãöËúáó ÝóÒóÇÑóÉó æÛóØóÝóÇäó æóÈóäöí Êóãöíãò æóßöäúÏóÉó æóäóÍúæöåöãú.(6/235)
Þöíáó: áóãú íóÈúÞó ÅöáøóÇ Ãóåúáõ ËóáóÇËóÉö ãóÓóÇÌöÏó: ãóÓúÌöÏö ÇáúãóÏöíäóÉö æóãóÓúÌöÏö ãóßøóÉó æóãóÓúÌöÏö (ÌõÄóÇËóì) Ýöí ÇáúÈóÍúÑóíúäö (Ãóíú ãöäú Ãóåúáö ÇáúãõÏõäö ÇáúÅöÓúáóÇãöíøóÉö íóæúãóÆöÐò) . æóÞóÏú ÕóÏóÞó Çááøóåõ æóÚúÏóåõ æóäóÕóÑó ÇáúÅöÓúáóÇãó ÝóÃóÎúáóÝóåõ ÃóÌúíóÇáðÇ ãõÊóÃóÕøöáóÉð Ýöíåö ÞóÇÆöãóÉð ÈöäõÕúÑóÊöåö.
æóÞóæúáõåõ: íóÃúÊöí Çááøóåõ ÈöÞóæúãò¡ ÇáúÅöÊúíóÇäõ åõäóÇ ÇáúÅöíÌóÇÏõ¡ Ãóíú íõæÌöÏõ ÃóÞúæóÇãðÇ áöÇÊøöÈóÇÚö åóÐóÇ ÇáÏøöíäö ÈöÞõáõæÈò ÊõÍöÈøõåõ æóÊóÌúáöÈõ áóåõ æóáöáúãõÄúãöäöíäó ÇáúÎóíúÑó æóÊóÐõæÏõ Úóäúåõãú ÃóÚúÏóÇÁóåõãú¡ æóåóÄõáóÇÁö ÇáúÞóæúãõ ÞóÏú íóßõæäõæäó ãöäú äóÝúÓö ÇáøóÐöíäó ÇÑúÊóÏøõæÇ ÅöÐóÇ ÑóÌóÚõæÇ Åöáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö ÎóÇáöÕóÉð ÞõáõæÈõåõãú ãöãøóÇ ßóÇäó íõÎóÇãöÑõåóÇ ãöäó ÇáúÅöÚúÑóÇÖö ãöËúáó ãõÚúÙóãö ÞóÈóÇÆöáö ÇáúÚóÑóÈö æóÓóÇÏóÊöåöãõ ÇáøóÐöíäó ÑóÌóÚõæÇ Åöáóì ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈóÚúÏó ÇáÑøöÏøóÉö Òóãóäó ÃóÈöí ÈóßúÑò¡ ÝóÅöäøó ãóÌúãõæÚóåõãú ÛóíúÑõ ãóÌúãõæÚö ÇáøóÐöíäó ÇÑúÊóÏøõæÇ¡ ÝóÕóÍøó Ãóäú íóßõæäõæÇ ãöãøóäú Ôóãöáóåõ áóÝúÙõ ÈöÞóæúãò¡ æóÊóÍóÞøóÞó Ýöíåöãõ ÇáúæóÕúÝõ æóåõæó ãóÍóÈøóÉõ Çááøóåö ÅöíøóÇåõãú æóãóÍóÈøóÊõåõãú ÑóÈøóåõãú æóÏöíäóåõ¡ ÝóÅöäøó ÇáúãóÍóÈøóÊóíúäö ÊóÊúÈóÚóÇäö ÊóÛóíøõÑó ÃóÍúæóÇáö ÇáúÞõáõæÈö áóÇ ÊóÛóíøõÑó ÇáúÃóÔúÎóÇÕö ÝóÅöäøó ÚóãúÑæ Èä ãÚÏ íßÑÈ ÇáøóÐöí ßóÇäó ãöäú ÃóßúÈóÑö ÚõÕóÇÉö ÇáÑøöÏøóÉö ÃóÕúÈóÍó ãöäú ÃóßúÈóÑö ÃóäúÕóÇÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö Ýöí íóæúãö ÇáúÞóÇÏöÓöíøóÉö¡ æóåóßóÐóÇ.
æóÏóÎóáó Ýöí Þóæúáöåö ÈöÞóæúãò ÇáúÃóÞúæóÇãõ ÇáøóÐöíäó ÏóÎóáõæÇ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈóÚúÏó Ðóáößó ãöËúáõ ÚóÑóÈö ÇáÔøóÇãö ãöäó ÇáúÛóÓóÇÓöäóÉö¡ æóÚóÑóÈö ÇáúÚöÑóÇÞö æóäóÈóØöåöãú¡ æóÃóåúáö ÝóÇÑöÓó¡ æóÇáúÞöÈúØö¡ æóÇáúÈóÑúÈóÑö¡ æóÝöÑöäúÌóÉö ÅöÓúÈóÇäöíøóÉó¡ æóÕöÞöáøöíóÉó¡ æóÓöÑúÏóÇäöíøóÉó¡ æóÊõÎõæãö ÝöÑóÇäúÓóÇ¡ æóãöËúáõ ÇáÊøõÑúßö æóÇáúãóÛõæáö¡ æóÇáÊøóÊóÇÑö¡ æóÇáúåöäúÏö¡ æóÇáÕøöíäö¡ æóÇáúÅöÛúÑöíÞö¡ æóÇáÑøõæãö¡ ãöäó ÇáúÃõãóãö ÇáøóÊöí ßóÇäó áóåóÇ ÔóÃúäñ ÚóÙöíãñ Ýöí ÎöÏúãóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÊóæúÓöíÚö ãóãúáóßóÊöåö ÈöÇáúÝõÊõæÍö æóÊóÃúíöíÏöåö ÈöÇáúÚõáõæãö æóäóÔúÑö ÍóÖóÇÑóÊöåö Èóíúäó ÇáúÃõãóãö ÇáúÚóÙöíãóÉö¡ Ýóßõáøõ ÃõãøóÉò Ãóæú ÝóÑöíÞò Ãóæú Þóæúãò ÊóÍóÞøóÞó Ýöíåöãú æóÕúÝõ: íõÍöÈøõåõãú æóíõÍöÈøõæäóåõ ÃóÐöáøóÉò Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÃóÚöÒøóÉò Úóáóì ÇáúßÇÝöÑöíäó íõÌÇåöÏõæäó Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö æóáÇ íóÎÇÝõæäó áóæúãóÉó áÇÆöãò Ýóåõãú ãöäó ÇáúÞóæúãö Çáúãõäóæøóåö Èöåöãú ÃóãøóÇ ÇáúãõÄúãöäõæäó ÇáøóÐöíäó ßóÇäõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ æóËóÈóÊõæÇ ÝóÃõæáóÆößó ÃóÚúÙóãõ ÔóÃúäðÇ æóÃóÞúæóì ÅöíãóÇäðÇ ÝóÃóÊóÇåõãõ ÇáúãõÄóíøöÏõæäó ÒõÑóÇÝóÇÊò æóæõÍúÏóÇäðÇ.
æóãóÍóÈøóÉõ Çááøóåö ÚóÈúÏóåõ ÑöÖóÇåõ Úóäúåõ æóÊóíúÓöíÑõ ÇáúÎóíúÑö áóåõ¡ æóãóÍóÈøóÉõ ÇáúÚóÈúÏö ÑóÈøóåõ ÇäúÝöÚóÇáõ ÇáäøóÝúÓö äóÍúæó
ÊóÚúÙöíãöåö æóÇáúÃõäúÓö ÈöÐößúÑöåö æóÇãúÊöËóÇáõ ÃóãúÑöåö æóÇáÏøöÝóÇÚõ Úóäú Ïöíäöåö. Ýóåöíó ÕöÝóÉñ ÊóÍúÕõáõ áöáúÚóÈúÏö ãöäú ßóËúÑóÉö ÊóÕóæøõÑö ÚóÙóãóÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóäöÚóãöåö ÍóÊøóì ÊóÊóãóßøóäó ãöäú ÞóáúÈöåö¡ ÝóãóäúÔóÄõåóÇ ÇáÓøóãúÚõ(6/236)
æóÇáÊøóÕóæøõÑõ. æóáóíúÓóÊú åöíó ßóãóÍóÈøóÉö ÇÓúÊöÍúÓóÇäö ÇáÐøóÇÊö¡ ÃóáóÇ ÊóÑóì ÃóäøóÇ äÍÈø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãöäú ßóËúÑóÉö ãóÇ äóÓúãóÚõ ãöäú ÝóÖóÇÆöáöåö æóÍöÑúÕöåö Úóáóì ÎóíúÑöäóÇ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ æóÇáúÂÎöÑóÉö¡ æóÊóÞúæóì åóÐöåö ÇáúãóÍóÈøóÉõ ÈöãöÞúÏóÇÑö ßóËúÑóÉö ãõãóÇÑóÓóÉö ÃóÞúæóÇáöåö æóÐößúÑö ÔóãóÇÆöáöåö æóÊóÕóÑøõÝóÇÊöåö æóåóÏúíöåö¡ æóßóÐóáößó äõÍöÈøõ ÇáúÎõáóÝóÇÁó ÇáúÃóÑúÈóÚóÉó áößóËúÑóÉö ãóÇ äóÓúãóÚõ ãöäú ÍõÈøöåöãõ ÇáÑøóÓõæáó æóãöäú ÈóÐúáöåöãú ÛóÇíóÉó ÇáäøõÕúÍö Ýöí ÎóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóßóÐóáößó äõÍöÈøõ ÍóÇÊöãðÇ áöãóÇ äóÓúãóÚõ ãöäú ßóÑóãöåö. æóÞóÏú ÞóÇáóÊú åöäúÏõ ÈöäúÊõ ÚõÊúÈóÉó ÇãúÑóÃóÉõ ÃóÈöí ÓõÝúíóÇäó áÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: ãóÇ ßóÇäó Ãóåúáõ ÎöÈóÇÁò ÃóÍóÈøó Åöáóíøó ãöäú Ãóäú íóÐöáøõæÇ ãöäú Ãóåúáö ÎöÈóÇÆößó æóÞóÏú ÃóÕúÈóÍúÊõ æóãóÇ Ãóåúáõ ÎöÈóÇÁò ÃóÍóÈøõ Åöáóíøó ãöäú Ãóäú íóÚõÒøõæÇ ãöäú Ãóåúáö ÎöÈóÇÆößó.
æóÇáúÃóÐöáøóÉõ æóÇáúÃóÚöÒøóÉõ æóÕúÝóÇäö ãõÊóÞóÇÈöáóÇäö æõÕöÝó ÈöåöãóÇ ÇáúÞóæúãõ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúãõÊóÚóáøöÞö ÈöåöãóÇ¡ ÝóÇáúÃóÐöáøóÉõ ÌóãúÚõ ÇáÐøóáöíáö æóåõæó ÇáúãóæúÕõæÝõ ÈöÇáÐøõáøö. æóÇáÐøõáøõ- ÈöÖóãøö ÇáÐøóÇáö æóÈößóÓúÑöåóÇ- ÇáúåóæóÇäõ æóÇáØøóÇÚóÉõ¡ Ýóåõæó ÖöÏøõ ÇáúÚöÒøö æóáóÞóÏú äóÕóÑóßõãõ Çááøóåõ ÈöÈóÏúÑò æóÃóäúÊõãú ÃóÐöáøóÉñ [Âá ÚãÑóÇä: 123] . æóÝöí ÈóÚúÖö ÇáÊøóÝóÇÓöíÑö: ÇáÐøõáøõ- ÈöÖóãøö ÇáÐøóÇáö- ÖöÏøõ ÇáúÚöÒøö- æóÈößóÓúÑö ÇáÐøóÇáö- ÖöÏøõ ÇáÕøõÚõæÈóÉö¡ æóáóÇ íõÚúÑóÝõ áöåóÐöåö ÇáÊøóÝúÑöÞóÉö ÓóäóÏñ Ýöí ÇááøõÛóÉö. æóÇáÐøóáöíáõ ÌóãúÚõåõ ÇáúÃóÐöáøóÉõ¡ æóÇáÕøöÝóÉõ ÇáÐøõáøõ æóÇÎúÝöÖú áóåõãÇ ÌóäÇÍó ÇáÐøõáøö ãöäó ÇáÑøóÍúãóÉö [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 24] . æóíõØúáóÞõ ÇáÐøõáøõ Úóáóì áöíäö ÇáúÌóÇäöÈö æóÇáÊøóæóÇÖõÚö¡ æóåõæó ãóÌóÇÒñ¡ æóãöäúåõ ãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
ÝóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÇáÐøõáøõ ÈöãóÚúäóì áöíäö ÇáúÌóÇäöÈö æóÊóæúØöÆóÉö ÇáúßóäóÝö¡ æóåõæó ÔöÏøóÉõ ÇáÑøóÍúãóÉö æóÇáÓøóÚúíõ áöáäøóÝúÚö¡ æóáöÐóáößó ÚõáøöÞó Èöåö Þóæúáõåõ: Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó. æóáöÊóÖúãöíäö ÃóÐöáøóÉò ãóÚúäóì ãõÔúÝöÞöíäó ÍÇäíä ÚÏøí ÈÚáì Ïõæäó ÇááøóÇãö¡ Ãóæú áöãõÔóÇßóáóÉö (Úóáóì) ÇáËøóÇäöíóÉö Ýöí Þóæúáöåö: Úóáóì ÇáúßÇÝöÑöíäó.
æóÇáúÃóÚöÒøóÉõ ÌóãúÚõ ÇáúÚóÒöíÒö Ýóåõæó ÇáúãõÊøóÕöÝõ ÈöÇáúÚöÒøö¡ æóåõæó ÇáúÞõæøóÉõ æóÇáöÇÓúÊöÞúáóÇáõ» ¡ æóáöÃóÌúáö ãóÇ Ýöí ØöÈóÇÚö ÇáúÚóÑóÈö ãöäó ÇáúÞõæøóÉö ÕóÇÑó ÇáúÚöÒøõ Ýöí ßóáóÇãöåöãú íóÏõáøõ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö¡ ÝóÝöí ÇáúãóËóáö (ãóäú ÚóÒøó ÈóÒøó) . æóÞóÏú ÃóÕúÈóÍó ÇáúæóÕúÝóÇäö ãõÊóÞóÇÈöáóíúäö¡ ÝóáöÐóáößó ÞóÇáó ÇáÓøóãóæúÃóáõ Ãóæö ÇáúÍóÇÑöËöíøõ:
æóãóÇ ÖóÑøóäóÇ ÃóäøóÇ Þóáöíáñ æóÌóÇÑõäóÇ ... ÚóÒöíÒñ æóÌóÇÑõ ÇáúÃóßúËóÑöíäó Ðóáöíáõ
æóÅöËúÈóÇÊõ ÇáúæóÕúÝóíúäö ÇáúãõÊóÞóÇÈöáóíúäö áöáúÞóæúãö ÕöäóÇÚóÉñ ÚóÑóÈöíøóÉñ ÈóÏöíÚöíøóÉñ¡ æóåöíó ÇáúãõÓóãøóÇÉõ ÇáØøöÈóÇÞó¡ æóÈõáóÛóÇÁõ ÇáúÚóÑóÈö íõÛóÑøöÈõæäó ÈöåóÇ¡ æóåöíó ÚóÒöíÒóÉñ Ýöí ßóáóÇãöåöãú¡ æóÞóÏú ÌóÇÁó ßóËöíÑñ ãöäúåóÇ Ýöí(6/237)
ÇáúÞõÑúÂäö. æóÝöíåö ÅöíãóÇÁñ Åöáóì Ãóäøó ÕöÝóÇÊöåöãú ÊõÓóíøöÑõåóÇ ÂÑóÇÄõåõãõ ÇáúÍóÕöíÝóÉõ ÝóáóíúÓõæÇ ãõäúÏóÝöÚöíäó Åöáóì ÝöÚúáò ãóÇ ÅöáøóÇ Úóäú ÈóÕöíÑóÉò¡ æóáóíúÓõæÇ ãöãøóäú ÊóäúÈóÚöËõ ÃóÎúáóÇÞõåõ Úóäú ÓóÌöíøóÉò æóÇÍöÏóÉò ÈöÃóäú íóßõæäó áóíøöäðÇ Ýöí ßõáøö ÍóÇáò¡ æóåóÐóÇ åõæó ãóÚúäóì ÇáúÎõáõÞö ÇáúÃóÞúæóãö¡ æóåõæó ÇáøóÐöí íóßõæäõ Ýöí ßõáøö ÍóÇáò ÈöãóÇ íõáóÇÆöãõ Ðóáößó ÇáúÍóÇáó¡ ÞóÇáó:
Íóáöíãñ ÅöÐóÇ ãóÇ ÇáúÍöáúãõ Òóíøóäó Ãóåúáóåõ ... ãóÚó ÇáúÍöáúãö Ýöí Úóíúäö ÇáúÚóÏõæøö ãóåöíÈõ
æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÃóÔöÏøóÇÁõ Úóáóì ÇáúßõÝøóÇÑö ÑõÍóãÇÁõ Èóíúäóåõãú [ÇáúÝóÊúÍ: 29] .
æóÞóæúáõåõ: íõÌÇåöÏõæäó Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö ÕöÝóÉñ ËóÇáöËóÉñ¡ æóåöíó ãöäú ÃóßúÈóÑö ÇáúÚóáóÇãóÇÊö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÕöÏúÞö ÇáúÅöíãóÇäö. æóÇáúÌöåóÇÏõ: ÅöÙúåóÇÑõ ÇáúÌõåúÏö¡ Ãóíö ÇáØøóÇÞóÉö Ýöí ÏöÝóÇÚö ÇáúÚóÏõæøö¡ æóäöåóÇíóÉõ ÇáúÌõåúÏö ÇáÊøóÚóÑøõÖõ áöáúÞóÊúáö¡ æóáöÐóáößó ÌöíÁó Èöåö Úóáóì ÕöíÛóÉö ãóÕúÏóÑö ÝóÇÚóáó áöÃóäøóåõ íõÙúåöÑõ ÌõåúÏóåõ áöãóäú íõÙúåöÑõ áóåõ ãöËúáóåõ. æóÞóæúáõåõ:
æóáÇ íóÎÇÝõæäó áóæúãóÉó áÇÆöãò ÕöÝóÉñ ÑóÇÈöÚóÉñ¡ æóåöíó ÚóÏóãõ ÇáúÎóæúÝö ãöäó ÇáúãóáóÇãóÉö¡ Ãóíú Ýöí ÃóãúÑö ÇáÏøöíäö¡ ßóãóÇ åõæó ÇáÓøöíóÇÞõ.
æóÇááøóæúãóÉõ ÇáúæóÇÍöÏóÉõ ãöäó Çááøóæúãö. æóÃõÑöíÏó ÈöåóÇ åõäóÇ ãõØúáóÞõ ÇáúãóÕúÏóÑö¡ ßóÇááøóæúãö áöÃóäøóåóÇ áóãøóÇ æóÞóÚóÊú Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáäøóÝúíö ÝóÚóãøóÊú ÒóÇáó ãöäúåóÇ ãÚäì ÇáúæóÇÍöÏóÉ ßóãóÇ íóÒõæáõ ãóÚúäóì ÇáúÌóãúÚö Ýöí ÇáúÌóãúÚö ÇáúãõÚóãøóãö ÈöÏõÎõæáö Çáú ÇáúÌöäúÓöíøóÉö áöÃóäøó (áóÇ) Ýöí Úõãõæãö ÇáäøóÝúíö ãöËúáõ (Çáú) Ýöí Úõãõæãö ÇáúÅöËúÈóÇÊö¡ Ãóíú áóÇ íóÎóÇÝõæäó ÌóãöíÚó ÃóäúæóÇÚö Çááøóæúãö ãöäú ÌóãöíÚö ÇááøóÇÆöãöíäó ÅöÐö Çááøóæúãõ ãöäúåõ: ÔóÏöíÏñ¡ ßóÇáÊøóÞúÑöíÚö¡ æóÎóÝöíÝñ æóÇááøóÇÆöãõæäó:
ãöäúåõãõ ÇááøóÇÆöãõ ÇáúãõÎöíÝõ¡ æóÇáúÍóÈöíÈõ ÝóäóÝóì Úóäúåõãú ÎóæúÝó ÌóãöíÚö ÃóäúæóÇÚö Çááøóæúãö. ÝóÝöí ÇáúÌõãúáóÉö ËóáóÇËóÉõ ÚõãõæãóÇÊò: Úõãõæãõ ÇáúÝöÚúáö Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáäøóÝúíö¡ æóÚõãõæãõ ÇáúãóÝúÚõæáö¡ æóÚõãõæãõ ÇáúãõÖóÇÝö Åöáóíúåö. æóåóÐóÇ ÇáúæóÕúÝõ ÚóáóÇãóÉñ Úóáóì ÕöÏúÞö ÅöíãóÇäöåöãú ÍóÊøóì ÎóÇáóØó ÞõáõæÈóåõãú ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÕúÑöÝõåõãú Úóäúåõ ÔóíúÁñ ãöäó ÇáúÅöÛúÑóÇÁö æóÇááøóæúãö áöÃóäøó ÇáöÇäúÕöíóÇÚó áöáúãóáóÇãö ÂíóÉõ ÖóÚúÝö ÇáúíóÞöíäö æóÇáúÚóÒöíãóÉö.
æóáóãú íóÒóáö ÇáúÅöÚúÑóÇÖõ Úóäú ãóáóÇãö ÇááøóÇÆöãöíäó ÚóáóÇãóÉð Úóáóì ÇáËøöÞóÉö ÈöÇáäøóÝúÓö æóÃóÕóÇáóÉö ÇáÑøóÃúíö. æóÞóÏú ÚóÏøó ÝõÞóåóÇÄõäóÇ Ýöí æóÕúÝö ÇáúÞóÇÖöí Ãóäú íóßõæäó ãõÓúÊóÎöÝøðÇ ÈöÇááøóÇÆöãóÉö Úóáóì ÃóÍóÏö ÊóÃúæöíáóíúäö Ýöí ÚöÈóÇÑóÉö ÇáúãõÊóÞóÏøöãöíäó¡ æóÇÍúÊöãóÇáõ ÇáÊøóÃúæöíáóíúäö Ïóáöíáñ Úóáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö ßöáóíúåöãóÇ ÔóÑúÚðÇ.(6/238)
ÅöäøóãóÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ æóÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó íõÞöíãõæäó ÇáÕøóáóÇÉó æóíõÄúÊõæäó ÇáÒøóßóÇÉó æóåõãú ÑóÇßöÚõæäó (55) æóãóäú íóÊóæóáøó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ æóÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÝóÅöäøó ÍöÒúÈó Çááøóåö åõãõ ÇáúÛóÇáöÈõæäó (56)
æóÌõãúáóÉõ Ðáößó ÝóÖúáõ Çááøóåö íõÄúÊöíåö ãóäú íóÔÇÁõ ÊóÐúíöíáñ. æóÇÓúãõ ÇáúÅöÔóÇÑóÉö ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì ãóÌúãõæÚö ÕöÝóÇÊö ÇáúßóãóÇáö ÇáúãóÐúßõæÑóÉö.
ææÇÓöÚñ æóÕúÝñ ÈöÇáÓøóÚóÉö¡ Ãóíú ÚóÏóãö äöåóÇíóÉö ÇáÊøóÚóáøõÞö ÈöÕöÝóÇÊöåö ÐóÇÊö ÇáÊøóÚóáøõÞö¡ æóÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú Åöäøó ÇáúÝóÖúáó ÈöíóÏö Çááøóåö íõÄúÊöíåö ãóäú íóÔÇÁõ æóÇááøóåõ æÇÓöÚñ Úóáöíãñ Ýöí ÓõæÑóÉö Âá ÚãÑóÇä [73] .
[55¡ 56]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 55 Åöáóì 56]
ÅöäøóãÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ æóÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó íõÞöíãõæäó ÇáÕøóáÇÉó æóíõÄúÊõæäó ÇáÒøóßÇÉó æóåõãú ÑÇßöÚõæäó (55) æóãóäú íóÊóæóáøó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ æóÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÝóÅöäøó ÍöÒúÈó Çááøóåö åõãõ ÇáúÛÇáöÈõæäó (56)
ÌõãúáóÉõ ÅöäøóãÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ Åöáóì ÂÎöÑöåóÇ ãõÊøóÕöáóÉñ ÈöÌõãúáóÉö íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕÇÑì ÃóæúáöíÇÁó ÈóÚúÖõåõãú ÃóæúáöíÇÁõ ÈóÚúÖò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 51] æóãóÇ ÊóÝóÑøóÚó ÚóáóíúåóÇ ãöäú Þóæúáöåö ÝóÊóÑóì ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ- Åöáóì Þóæúáöåö- ÝóÃóÕúÈóÍõæÇ ÎÇÓöÑöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 52¡ 53] . æóÞóÚóÊú ÌõãúáóÉõ íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ãóäú íóÑúÊóÏøó ãöäúßõãú Úóäú Ïöíäöåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 54] Èóíúäó ÇáúÂíóÇÊö ãõÚúÊóÑöÖóÉð¡ Ëõãøó ÇÊøóÕóáó ÇáúßóáóÇãõ ÈöÌõãúáóÉö ÅöäøóãÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ. ÝóãóæúÞöÚõ åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉö ãóæúÞöÚõ ÇáÊøóÚúáöíáö áöáäøóåúíö¡ áöÃóäøó æóáóÇíóÊóåõãú áöáøóåö æóÑóÓõæáöåö ãõÞóÑøóÑóÉñ ÚöäúÏóåõãú Ýóãóäú ßóÇäó Çááøóåõ æóáóíøóåõ áóÇ Êóßõæäõ ÃóÚúÏóÇÁõ Çááøóåö ÃóæúáöíóÇÁóåõ. æóÊõÝöíÏõ åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ ÊóÃúßöíÏðÇ áöáäøóåúíö Úóäú æóáóÇíóÉö ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì. æóÝöíåö Êóäúæöíåñ ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó ÈöÃóäøóåõãú ÃóæúáöíóÇÁõ Çááøóåö æóÑóÓõæáöåö ÈöØóÑöíÞóÉö ÊóÃúßöíÏö ÇáäøóÝúíö Ãóæö Çáäøóåúíö ÈöÇáúÃóãúÑö ÈöÖöÏøöåö¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ: ÅöäøóãÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ íóÊóÖóãøóäõ ÃóãúÑðÇ ÈöÊóÞúÑöíÑö åóÐöåö ÇáúæóáóÇíóÉö æóÏóæóÇãöåóÇ¡ Ýóåõæó ÎóÈóÑñ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ãóÚúäóì ÇáúÃóãúÑö¡ æóÇáúÞóÕúÑõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ ãöäú (ÅöäøóãóÇ) ÞóÕúÑõ ÕöÝóÉò Úóáóì ãóæúÕõæÝò ÞóÕúÑðÇ ÍóÞöíÞöíøðÇ.
æóãóÚúäóì ßóæúäö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóæúáöíóÇÁó áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Ãóäøó ÇáúãõÄúãöäöíäó ÈóÚúÖõåõãú ÃóæúáöíóÇÁõ ÈóÚúÖò¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇáúãõÄúãöäõæäó æóÇáúãõÄúãöäÇÊõ ÈóÚúÖõåõãú ÃóæúáöíÇÁõ ÈóÚúÖò [ÇáÊøóæúÈóÉ: 71] . æóÅöÌúÑóÇÁõ ÕöÝóÊóíú íõÞöíãõæäó ÇáÕøóáÇÉó æóíõÄúÊõæäó ÇáÒøóßÇÉó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áöáËøóäóÇÁö Úóáóíúåöãú¡ æóßóÐóáößó ÌõãúáóÉõ æóåõãú ÑÇßöÚõæäó.(6/239)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÎóÐõæÇ Ïöíäóßõãú åõÒõæðÇ æóáóÚöÈðÇ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊóÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú æóÇáúßõÝøóÇÑó ÃóæúáöíóÇÁó æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó (57) æóÅöÐóÇ äóÇÏóíúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö ÇÊøóÎóÐõæåóÇ åõÒõæðÇ æóáóÚöÈðÇ Ðóáößó ÈöÃóäøóåõãú Þóæúãñ áóÇ íóÚúÞöáõæäó (58)
æóÞóæúáõåõ: æóåõãú ÑÇßöÚõæäó ãóÚúØõæÝ Úáì ÇáÕøÝÉ. æóÙóÇåöÑõ ãóÚúäóì åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉö ÃóäøóåóÇ Úóíúäõ ãóÚúäóì Þóæúáöåö: íõÞöíãõæäó ÇáÕøóáÇÉó¡ ÅöÐö ÇáúãõÑóÇÏõ Èö ÑÇßöÚõæäó ãõÕóáøõæäó áóÇ ÂÊõæäó ÈöÇáúÌõÒúÁö ãöäó ÇáÕøóáóÇÉö ÇáúãõÓóãøóì ÈöÇáÑøõßõæÚö. ÝóæõÌøöåó åóÐóÇ ÇáúÚóØúÝõ: ÅöãøóÇ ÈöÃóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáÑøõßõæÚö ÑõßõæÚõ ÇáäøóæóÇÝöáö¡ Ãóíö ÇáøóÐöíäó íõÞöíãõæäó ÇáÕøóáóæóÇÊö ÇáúÎóãúÓó ÇáúãóÝúÑõæÖóÉó æóíóÊóÞóÑøóÈõæäó ÈöÇáäøóæóÇÝöáö æóÅöãøóÇ ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ãóÇ ÊóÏõáøõ Úóáóíúåö ÇáúÌõãúáóÉõ ÇáöÇÓúãöíøóÉõ ãöäó ÇáÏøóæóÇãö æóÇáËøóÈóÇÊö¡ Ãóíö ÇáøóÐöíäó íõÏöíãõæäó ÅöÞóÇãóÉó ÇáÕøóáóÇÉö. æóÚóÞøóÈóåõ ÈöÃóäøóåõãú íõÄúÊõæäó ÇáÒøóßóÇÉó ãõÈóÇÏóÑóÉð ÈöÇáÊøóäúæöíåö ÈöÇáÒøóßóÇÉö¡ ßóãóÇ åõæó ÏóÃúÈõ ÇáúÞõÑúÂäö. æóåõæó ÇáøóÐöí ÇÓúÊóäúÈóØóåõ ÃóÈõæ ÈóßúÑò- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ- ÅöÐú ÞóÇáó: «áóÃõÞóÇÊöáóäøó ãóäú ÝóÑøóÞó Èóíúäó ÇáÕøóáóÇÉö æóÇáÒøóßóÇÉö» . Ëõãøó ÃóËúäóì Çááøóåõ Úóáóíúåöãú ÈöÃóäøóåõãú áóÇ íóÊóÎóáøóÝõæäó Úóäú ÃóÏóÇÁö ÇáÕøóáóÇÉö ÝóÇáúæóÇæõ ÚóÇØöÝóÉõ ÕöÝóÉò Úóáóì ÕöÝóÉò¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú ÊõÌúÚóáó ÇáúÌõãúáóÉõ ÍóÇáðÇ. æóíõÑóÇÏõ ÈöÇáÑøõßõæÚö ÇáúÎõÔõæÚõ.
æóãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ãóäú ÌóÚóáó æóåõãú ÑÇßöÚõæäó ÍóÇáðÇ ãöäú ÖóãöíÑö íõÄúÊõæäó ÇáÒøóßÇÉó. æóáóíúÓó Ýöíåö ãóÚúäðì¡ ÅöÐú ÊõÄúÊóì ÇáÒøóßóÇÉõ Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáÑøõßõæÚö¡ æóÑóßøóÈõæÇ åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì Úóáóì ÎóÈóÑò ÊóÚóÏøóÏóÊú ÑöæóÇíóÇÊõåõ æóßõáøõåóÇ ÖóÚöíÝóÉñ. ÞóÇáó ÇÈúäõ ßóËöíÑò: æóáóíúÓó íóÕöÍøõ ÔóíúÁñ ãöäúåóÇ ÈöÇáúßõáøöíøóÉö áöÖóÚúÝö ÃóÓóÇäöíÏöåóÇ æóÌóåóÇáóÉö ÑöÌóÇáöåóÇ. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: æóÝöí åóÐóÇ ÇáúÞóæúáö¡ Ãóíö ÇáÑøöæóÇíóÉö¡ äóÙóÑñ¡ ÞóÇáó:
Ñóæóì ÇáúÍóÇßöãõ æóÇÈúäõ ãóÑúÏóæóíúåö: ÌóÇÁó ÇÈúäõ ÓóáóÇãò (Ãóíú ÚóÈúÏõ Çááøóåö) æóäóÝóÑñ ãöäú Þóæúãöåö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ (Ãóíú ãöäó ÇáúíóåõæÏö) ÝÔßæÇ
ááÑøÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈõÚúÏó ãóäóÇÒöáöåöãú æóãõäóÇÈóÐóÉó ÇáúíóåõæÏö áóåõãú ÝóäóÒóáóÊú ÅöäøóãÇ æóáöíøõßõãõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ Ëõãøó Åöäøó ÇáÑøóÓõæáó ÎóÑóÌó Åöáóì ÇáúãóÓúÌöÏö ÝóÈóÕõÑó ÈöÓóÇÆöáò¡ ÝóÞóÇáó áóåõ: åóáú ÃóÚúØóÇßó ÃóÍóÏñ ÔóíúÆðÇ¡ ÝóÞóÇáó: äóÚóãú ÎóÇÊóãõ ÝöÖøóÉò ÃóÚúØóÇäöíåö Ðóáößó ÇáúÞóÇÆöãõ íõÕóáøöí¡ æóÃóÔóÇÑó Åöáóì Úóáöíøò¡ ÝßÈøÑ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ æóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ¡ ÝóÊóáóÇåóÇ ÑóÓõæáõ Çááøóåö
. æóÞöíáó: äóÒóáóÊú Ýöí ÃóÈöí ÈóßúÑò ÇáÕøöÏøöíÞö. æóÞöíáó: äóÒóáóÊú Ýöí ÇáúãõåóÇÌöÑöíäó æóÇáúÃóäúÕóÇÑö.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÅöäøó ÍöÒúÈó Çááøóåö åõãõ ÇáúÛÇáöÈõæäó Ïóáöíáñ Úóáóì ÌóæóÇÈö ÇáÔøóÑúØö ÈöÐößúÑö ÚöáøóÉö ÇáúÌóæóÇÈö ßóÃóäøóåõ Þöíáó: Ýóåõãõ ÇáúÛóÇáöÈõæäó áöÃóäøóåõãú ÍÒÈ Çááå.
[57¡ 58]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 57 Åöáóì 58]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÎóÐõæÇ Ïöíäóßõãú åõÒõæÇð æóáóÚöÈÇð ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú æóÇáúßõÝøóÇÑó ÃóæúáöíÇÁó æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó (57) æóÅöÐÇ äÇÏóíúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÇÊøóÎóÐõæåÇ åõÒõæÇð æóáóÚöÈÇð Ðáößó ÈöÃóäøóåõãú Þóæúãñ áóÇ íóÚúÞöáõæäó(6/240)
(58)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ åõæó ÊóÃúßöíÏñ áöÈóÚúÖö ãóÖúãõæäö ÇáúßóáóÇãö ÇáøóÐöí ÞóÈúáóåõ¡ ÝóÅöäøó Þóæúáóåõ: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕÇÑì ÃóæúáöíÇÁó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 51] ÊóÍúÐöíÑñ ãöäú ãõæóÇáóÇÉö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö áöíóÙúåóÑó ÊóãóíøõÒõ ÇáúãõÓúáöãöíäó. æóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÊóÍúÐöíÑñ ãöäú ãõæóÇáóÇÉö ÇáúíóåõæÏö æóÇáúãõÔúÑößöíäó ÇáøóÐöíäó ÈöÇáúãóÏöíäóÉö¡ æóáóÇ ãóÏúÎóáó áöáäøóÕóÇÑóì ÝöíåóÇ¡ ÅöÐú áóãú íóßõäú Ýöí ÇáúãóÏöíäóÉ äóÕóÇÑóì ÝíåÒÃæÇ ÈöÇáÏøöíäö. æóÞóÏú ÚóÏóáó Úóäú áóÝúÙö ÇáúíóåõæÏö Åöáóì ÇáúãóæúÕõæáö æóÇáÕøöáóÉö æóåöíó ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÎóÐõæÇ Ïöíäóßõãú åõÒõæÇð ÅöáóÎú áöãóÇ Ýöí ÇáÕøöáóÉ ãä ÇáúÅöíãóÇä Åöáóì ÊóÚúáöíáö ãõæÌöÈö Çáäøóåúíö.
æóÇáÏøöíäõ åõæó ãóÇ Úóáóíúåö ÇáúãóÑúÁõ ãöäú ÚóÞóÇÆöÏó æóÃóÚúãóÇáò äóÇÔöÆóÉò Úóäö ÇáúÚóÞöíÏóÉö¡ Ýóåõæó ÚõäúæóÇäõ ÚÞá ÇáãÊÏíøä æÑæÇÆÏ ÂãóÇáöåö æóÈóÇÚöËõ ÃóÚúãóÇáöåö¡ ÝóÇáøóÐöí íóÊøóÎöÐõ Ïöíäó ÇãúÑöÆò åõÒõÄðÇ ÝóÞóÏö ÇÊøóÎóÐó Ðóáößó ÇáúãõÊóÏóíøöäó åõÒõÄðÇ æóÑóãóÞóåõ ÈöÚóíúäö ÇáöÇÍúÊöÞóÇÑö¡ ÅöÐú ÚóÏøó ÃóÚúÙóãó ÔóíúÁò ÚöäúÏóåõ ÓõÎúÑöíóÉð¡ ÝóãóÇ Ïõæäõ Ðóáößó Ãóæúáóì. æóÇáøóÐöí íóÑúãõÞõ ÈöåóÐóÇ ÇáöÇÚúÊöÈóÇÑö áóíúÓó ÌóÏöíÑðÇ ÈöÇáúãõæóÇáóÇÉö¡ áöÃóäøó ÔóÑúØó ÇáúãõæóÇáóÇÉö ÇáÊøóãóÇËõáõ Ýöí ÇáÊøóÝúßöíÑö¡ æóáöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöåúÒóÇÁó æóÇáöÇÓúÊöÎúÝóÇÝó ÇÍúÊöÞóÇÑñ¡ æóÇáúãóæóÏøóÉõ ÊÓÊÏÚí ÊóÚúÙöíã ÇáúæóÏõæÏ.
æóÃõÑöíÏó ÈöÇáúßõÝøóÇÑö Ýöí Þóæúáöåö: æóÇáúßõÝøóÇÑó ÇáúãõÔúÑößõæäó¡ æóåóÐóÇ ÇÕúØöáóÇÍõ ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÅöØúáóÇÞö áóÝúÙö ÇáúßõÝøóÇÑö¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÐóáößó ÇáúãõÔúÑößõæäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúãóÏöíäóÉö ÇáøóÐöíäó ÃóÙúåóÑõæÇ ÇáúÅöÓúáóÇãó äöÝóÇÞðÇ ãöËúáó ÑöÝóÇÚóÉó Èúäö ÒóíúÏò¡ æóÓõæóíúÏö Èúäö ÇáúÍóÇÑöËö¡ ÝóÞóÏú ßóÇäó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÓúáöãöíäó íõæóÇÏøõåõãóÇ ÇÛúÊöÑóÇÑðÇ ÈöÙóÇåöÑö ÍóÇáöåöãóÇ. Ñõæöíó Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: Ãóäøó ÞóæúãðÇ ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáúãõÔúÑößöíäó ÖóÍößõæÇ ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÞúÊó ÓõÌõæÏöåöãú. æóÞóÇáó ÇáúßóáúÈöíøõ: ßóÇäõæÇ ÅöÐóÇ äóÇÏóì ãõäóÇÏöí ÑóÓõæáö Çááøóåö ÞóÇáõæÇ: ÕöíóÇÍñ ãöËúáõ ÕöíóÇÍö ÇáúÚöíÑö¡
æóÊóÖóÇÍóßõæÇ¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉó.(6/241)
Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö åóáú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÅöáøóÇ Ãóäú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö æóãóÇ ÃõäúÒöáó ÅöáóíúäóÇ æóãóÇ ÃõäúÒöáó ãöäú ÞóÈúáõ æóÃóäøó ÃóßúËóÑóßõãú ÝóÇÓöÞõæäó (59) Þõáú åóáú ÃõäóÈøöÆõßõãú ÈöÔóÑøò ãöäú Ðóáößó ãóËõæÈóÉð ÚöäúÏó Çááøóåö ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ æóÛóÖöÈó Úóáóíúåö æóÌóÚóáó ãöäúåõãõ ÇáúÞöÑóÏóÉó æóÇáúÎóäóÇÒöíÑó æóÚóÈóÏó ÇáØøóÇÛõæÊó ÃõæáóÆößó ÔóÑøñ ãóßóÇäðÇ æóÃóÖóáøõ Úóäú ÓóæóÇÁö ÇáÓøóÈöíáö (60)
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ æóÇáúßõÝøóÇÑó- ÈöÇáäøóÕúÈö- ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÎóÐõæÇ Ïöíäóßõãú ÇáúãõÈóíøóäö ÈöÞóæúáöåö: ãöäó ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú. æóÞóÑóÃó ÃóÈõæ ÚóãúÑòæ¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóíóÚúÞõæÈõ æóÇáúßõÝøóÇÑó- ÈöÇáúÎóÝúÖö- ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ ÇáúßöÊÇÈó ãöäú ÞóÈúáößõãú¡ æóãóÂáõ ÇáúÞöÑóÇÁóÊóíúäö æóÇÍöÏñ.
æóÞóæúáõåõ: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó Ãóíö ÇÍúÐóÑõæåõ ÈöÇãúÊöËóÇáö ãóÇ äóåóÇßõãú Úóäúåõ. æóÐößúÑõ åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö ÇÓúÊöäúåóÇÖñ áöáúåöãøóÉö Ýöí ÇáöÇäúÊöåóÇÁö¡ æóÅöáúåóÇÈñ áöäõÝõæÓö ÇáúãõÄúãöäöíäó áöíõÙúåöÑõæÇ Ãóäøóåõãú ãõÄúãöäõæäó¡ áöÃóäøó ÔóÃúäó ÇáúãõÄúãöäö ÇáöÇãúÊöËóÇáõ. æóáóíúÓó áöáÔøóÑúØö ãóÝúåõæãñ åõäóÇ¡ áöÃóäøó ÇáúßóáóÇãó ÅöäúÔóÇÁñ æóáöÃóäøó ÎóÈóÑó ßóÇäó áóÞóÈñ áóÇ ãóÝúåõæãó áóåõ ÅöÐú áóãú íõÞúÕóÏú Èöåö ÇáúãóæúÕõæÝõ ÈöÇáÊøóÕúÏöíÞö¡ Ðóáößó áöÃóäøó äóÝúíó ÇáÊøóÞúæóì áóÇ íóäúÝöí ÇáúÅöíãóÇäó ÚöäúÏó ãóäú íõÚúÊóÏøõ Èöåö ãöäú ÚõáóãóÇÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÇáøóÐöíäó ÝóåöãõæÇ ãóÞúÕöÏó ÇáúÅöÓúáóÇãö Ýöí ÌóÇãöÚóÊöåö ÍóÞøó ÇáúÝóåúãö.
æóÅöÐóÇ ÃõÑöíÏó ÈöÇáúãõæóÇáóÇÉö Çáúãóäúåöíøö ÚóäúåóÇ ÇáúãõæóÇáóÇÉõ ÇáÊøóÇãøóÉõ ÈöãóÚúäóì ÇáúãõæóÇÝóÞóÉö Ýöí ÇáÏøöíäö ÝóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáÊøóÞúæóì¡ Ãóíö ÇáúÍóÐóÑö ãöäó ÇáúæõÞõæÚö ÝöíãóÇ äõåõæÇ Úóäúåõ ãõÚóáøóÞñ Èößóæúäöåöãú ãõÄúãöäöíäó ÈöæóÌúåò ÙóÇåöÑò. æóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ãõÝóÓøóÑóÉñ Ãóæú ãõÄóæøóáóÉñ Úóáóì ÍóÓóÈö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÓóÇáöÝóÊöåóÇ æóãóäú íóÊóæóáøóåõãú ãöäúßõãú ÝóÅöäøóåõ ãöäúåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 51] .
æóÇáäøöÏóÇÁõ Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö åõæó ÇáúÃóÐóÇäõ¡ æóãóÇ ÚõÈøöÑó Úóäúåõ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÅöáøóÇ ÈöÇáäøöÏóÇÁö. æóÞóÏú ÏóáøóÊö ÇáúÂíóÉõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÃóÐóÇäó ÔóíúÁñ ãóÚúÑõæÝñ¡ Ýóåöíó ãõÄóíøöÏóÉñ áöãóÔúÑõæÚöíøóÉö ÇáúÃóÐóÇäö æóáóíúÓóÊú ãõÔóÑøöÚóÉð áóåõ¡ áöÃóäøóåõ ÔõÑöÚó ÈöÇáÓøõäøóÉö.
æóÞóæúáõåõ: Ðáößó ÈöÃóäøóåõãú Þóæúãñ áóÇ íóÚúÞöáõæäó ÊóÍúÞöíÑñ áóåõãú ÅöÐú áóíúÓó Ýöí ÇáäøöÏóÇÁö Åöáóì ÇáÕøóáóÇÉö ãóÇ íõæÌöÈõ ÇáöÇÓúÊöåúÒóÇÁó ÝóÌóÚúáõåõ ãõæÌöÈðÇ áöáöÇÓúÊöåúÒóÇÁö ÓÎÇÝÉ áÚÞæáåã.
[59¡ 60]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 59 Åöáóì 60]
Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö åóáú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÅöáÇøó Ãóäú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö æóãÇ ÃõäúÒöáó ÅöáóíúäÇ æóãÇ ÃõäúÒöáó ãöäú ÞóÈúáõ æóÃóäøó ÃóßúËóÑóßõãú ÝÇÓöÞõæäó (59) Þõáú åóáú ÃõäóÈøöÆõßõãú ÈöÔóÑøò ãöäú Ðáößó ãóËõæÈóÉð ÚöäúÏó Çááøóåö ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ æóÛóÖöÈó Úóáóíúåö æóÌóÚóáó ãöäúåõãõ ÇáúÞöÑóÏóÉó æóÇáúÎóäÇÒöíÑó æóÚóÈóÏó ÇáØøóÇÛõæÊó ÃõæáÆößó ÔóÑøñ ãóßÇäÇð æóÃóÖóáøõ Úóäú ÓóæÇÁö ÇáÓøóÈöíáö(6/242)
(60)
åóÐöåö ÇáúÌõãóáõ ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ãóÇ ÊóÞóÏøóãóåóÇ æóÈóíúäó Þóæúáå: æóÅöÐÇ ÌÇÄõßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 61] . æóáóÇ íóÊøóÖöÍõ ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ÃóÊóãøó æõÖõæÍò æóíóÙúåóÑõ ÇáÏøóÇÚöí Åöáóì ÃóãúÑö Çááøóåö æóÑóÓõæáå- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- ÈöÃóäú íõæóÇÌöåóåõãú ÈöÛóáöíÙö ÇáúÞóæúáö ãóÚó Ãóäøóåõ ÇáúÞóÇÆöáõ áóÇ íõÍöÈøõ Çááøóåõ ÇáúÌóåúÑó ÈöÇáÓøõæÁö ãöäó ÇáúÞóæúáö ÅöáøóÇ ãóäú
Ùõáöãó
[ÇáäøöÓóÇÁ: 148] æóÇáúÞóÇÆöáõ æóáÇ ÊõÌÇÏöáõæÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÅöáøóÇ ÈöÇáøóÊöí åöíó ÃóÍúÓóäõ ÅöáøóÇ ÇáøóÐöíäó ÙóáóãõæÇ ãöäúåõãú [ÇáÚäßÈæÊ: 46] ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó ãóÚúÑöÝóÉö ÓóÈóÈö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ ÝóíõÚúáóãõ Ãóäøóåõãú ÞóÏú ÙóáóãõæÇ ÈöØóÚúäöåöãú Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÇáúãõÓúáöãöíäó. ÝóÐóßóÑó ÇáúæóÇÍöÏöíøõ æóÇÈúäõ ÌóÑöíÑò Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ÞóÇáó: ÌóÇÁó äóÝóÑñ ãöäó ÇáúíóåõæÏö Ýöíåöãú ÃóÈõæ íóÇÓöÑö Èúäõ ÃóÎúØóÈó¡ æóÑóÇÝöÚõ Èúäõ ÃóÈöí ÑóÇÝöÚò¡ æóÚóÇÒöÑñ¡ æóÒóíúÏñ¡ æóÎóÇáöÏñ¡ æóÃóÒóÇÑõ Èúäõ ÃóÈöí ÃóÒóÇÑò¡ æóÃóÔúíóÚõ¡ Åöáóì ÇáäøóÈöíÁö ÝóÓóÃóáõæåõ Úóãøóäú íõÄúãöäõ Èöåö ãöäó ÇáÑøõÓõáö¡ ÝóáóãøóÇ ÐóßóÑó ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÞóÇáõæÇ: áóÇ äõÄúãöäõ Èöãóäú Âãóäó ÈöÚöíÓóì æóáóÇ äóÚúáóãõ ÏöíäðÇ ÔóÑøðÇ ãöäú Ïöíäößõãú æóãóÇ äóÚúáóãõ Ãóåúáó Ïöíäò ÃóÞóáøó ÍóÙøðÇ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ æóÇáúÂÎöÑóÉö ãöäúßõãú¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö åóáú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÅöáøóÇ Ãóäú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö- Åöáóì Þóæúáöåö- æóÃóÖóáøõ Úóäú ÓóæÇÁö ÇáÓøóÈöíáö. ÝóÎóÕøó ÈöåóÐöåö ÇáúãõÌóÇÏóáóÉö Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö áöÃóäøó ÇáúßõÝøóÇÑó áóÇ ÊóäúåóÖõ Úóáóíúåöãú ÍõÌøóÊõåóÇ¡ æóÃõÑöíÏó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÎõÕõæÕõ ÇáúíóåõæÏ ßóãóÇ íäÈìÁ Èöåö ÇáúãóæúÕõæáõ æóÕöáóÊõåõ Ýöí Þóæúáöåö: ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ æóÛóÖöÈó Úóáóíúåö ÇáúÂíóÉó. æóßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúãõÌóÇÏóáóÉõ áóåõãú ÈöÃóäøó ãóÇ íóäúÞöãõæäóåõ ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó Ýöí Ïöíäöåöãú ÅöÐóÇ ÊóÃóãøóáõæÇ áóÇ íóÌöÏõæäó ÅöáøóÇ ÇáúÅöíãóÇäó ÈöÇááøóåö æóÈöãóÇ ÚöäúÏó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóÒöíóÇÏóÉõ ÇáúÅöíãóÇäö ÈöãóÇ ÃõäúÒöáó Úáì ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ ÅöäúßóÇÑöíøñ æóÊóÚóÌøõÈöíøñ. ÝóÇáúÅöäúßóÇÑõ Ïóáøó Úóáóíúåö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ¡ æóÇáÊøóÚóÌøõÈõ Ïóáøó Úóáóíúåö Ãóäøó ãóÝúÚõæáóÇÊö ÊóäúÞöãõæäó ßõáøóåóÇ ãóÍóÇãöÏõ áóÇ íóÍöÞøõ äóÞúãõåóÇ¡ Ãóíú áóÇ ÊóÌöÏõæäó ÔóíúÆðÇ ÊóäúÞöãõæäóåõ ÛóíúÑó ãóÇ ÐõßöÑó.
æóßõáøõ Ðóáößó áóíúÓó ÍóÞöíÞðÇ ÈöÃóäú íõäúÞóãó. ÝóÃóãøóÇ ÇáúÅöíãóÇäõ ÈöÇááøóåö æóãóÇ ÃõäúÒöáó ãöäú ÞóÈúáõ ÝóÙóÇåöÑñ Ãóäøóåõãú ÑóÖõæåõ áöÃóäúÝõÓöåöãú ÝóáóÇ íóäúÞöãõæäóåõ Úóáóì ãóäú ãóÇËóáóåõãú Ýöíåö¡(6/243)
æóÃóãøóÇ ÇáúÅöíãóÇäõ ÈöãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóì ãõÍóãøóÏò ÝóßóÐóáößó¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÔóíúÁñ ÑóÖöíóåõ ÇáúãõÓúáöãõæäó áöÃóäúÝõÓöåöãú æóÐóáößó áóÇ íõåöãøõ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÏóÚóÇ ÇáÑøóÓõæáõ Åöáóíúåö Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö Ýóãóäú ÔóÇÁó ãöäúåõãú ÝóáúíõÄúãöäú æóãóäú ÔóÇÁó ÝóáúíóßúÝõÑú¡ ÝóãóÇ æóÌúåõ ÇáäøóÞúãö ãöäúåõ. æóÚõÏøöíó ÝöÚúáõ ÊóäúÞöãõæäó Åöáóì ãõÊóÚóáøöÞöåö ÈöÍöÑóÝö (ãöäú) ¡ æóåöíó ÇÈúÊöÏóÇÆöíøóÉñ. æóÞóÏú íõÚóÏøóì ÈöÍóÑúÝö (Úóáóì) .
æóÃóãøóÇ ÚóØúÝõ Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÃóäøó ÃóßúËóÑóßõãú ÝÇÓöÞõæäó ÝóÞóÑóÃóåõ ÌóãöíÚõ ÇáúÞõÑøóÇÁö- ÈöÝóÊúÍö åóãúÒóÉö (Ãóäøó) - Úóáóì Ãóäøóåõ ãóÚúØõæÝñ Úóáóì Ãóäú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö.
æóÞóÏú ÊóÍóíøóÑó Ýöí ÊóÃúæöíáöåóÇ ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó áöÇÞúÊöÖóÇÁö ÙóÇåöÑöåóÇ ÝöÓúÞó ÃóßúËóÑö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ãóÚó Ãóäøó Ðóáößó áóÇ íóÚúÊóÑöÝõ Èöåö Ãóåúáõåõ¡ æóÚóáóì ÊóÞúÏöíÑö ÇÚúÊöÑóÇÝöåöãú Èöåö ÝóÐóáößó áóíúÓó ãöãøóÇ íõäúÞóãõ Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÅöÐú áóÇ Úóãóáó áöáúãõÄúãöäöíäó Ýöíåö¡ æóÚóáóì ÊóÞúÏöíÑö Ãóäú íóßõæäó ãöãøóÇ íõäúÞóãõ Úóáóì ÇáúãõÄúãöäöíäó ÝóáóíúÓó äóÞúãõåõ Úóáóíúåöãú ÈöãóÍóáøò áöáúÅöäúßóÇÑö æóÇáÊøóÚóÌøõÈö ÇáøóÐöí åõæó ÓöíóÇÞõ ÇáúßóáóÇãö.
ÝóÐóåóÈó ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Ýöí ÊóÃúæöíáö ãóæúÞöÚö åóÐóÇ ÇáúãóÚúØõæÝö ãóÐóÇåöÈó ÔóÊøóì ÝóÞöíáó: åõæó ÚóØúÝñ Úóáóì ãõÊóÚóáøöÞö ÂãóäøóÇ Ãóíú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö¡ æóÈöÝöÓúÞö ÃóßúËóÑößõãú¡ Ãóíú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ãóÌúãõæÚó åóÐóíúäö ÇáúÃóãúÑóíúäö. æóåóÐóÇ
íõÝöíÊõ ãóÚúäóì ÇáúÅöäúßóÇÑö ÇáÊøóÚóÌøõÈöíøö áöÃóäøó ÇÚúÊöÞóÇÏó ÇáúãõÄúãöäöíäó ßóæúäó ÃóßúËóÑö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÝóÇÓöÞõæäó íóÌúÚóáõ ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ãóÚúÐõæÑöíäó Ýöí äóÞúãöåö ÝóáóÇ íõÊóÚóÌøóÈõ ãöäúåõ æóáóÇ íõäúßóÑõ Úóáóíúåöãú äóÞúãõåõ¡ æóÐóáößó íõÎóÇáöÝõ ÇáÓøöíóÇÞó ãöäú ÊóÃúßöíÏö ÇáÔøóíúÁö ÈöãóÇ íõÔúÈöåõ ÖöÏøóåõ ÝóáóÇ íóáúÊóÆöãõ ãóÚó ÇáúãóÚúØõæÝö Úóáóíúåö¡ ÝóÇáúÌóãúÚõ Èóíúäó ÇáúãõÊóÚóÇØöÝóíúäö ÍöíäóÆöÐò ßóÇáúÌóãúÚö Èóíúäó ÇáÖøóÈøö æóÇáäøõæäö¡ ÝóåóÐóÇ æóÌúåñ ÈóÚöíÏñ.
æóÞöíáó: åõæó ãóÚúØõæÝñ Úóáóì ÇáúãõÓúÊóËúäóì¡ Ãóíú ãóÇ ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÅöáøóÇ ÅöíãóÇäóäóÇ æóÝöÓúÞó ÃóßúËóÑößõãú¡ Ãóíú ÊóäúÞöãõæäó ÊóÎóÇáõÝó ÍóÇáóíúäóÇ¡ Ýóåõæó äóÞúãõ ÍóÓóÏò¡ æóáöÐóáößó ÍóÓõäó ãóæúÞöÚõ ÇáúÅöäúßóÇÑö ÇáÊøóÚóÌøõÈöíøö. æóåóÐóÇ ÇáúæóÌúåõ ÐóßóÑóåõ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóÞóÏøóãóåõ æóåõæó íóÍúÓõäõ áóæú áóãú Êóßõäú ßóáöãóÉõ ãöäøóÇ áöÃóäøó ÇÎúÊöáóÇÝó ÇáúÍóÇáóíúäö áóÇ íõäúÞóãõ ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó¡ ÅöÐú áóíúÓó ãöäú ÝöÚúáöåöãú æóáóßöäú ãöäú ãõÕóÇÏóÝóÉö ÇáÒøóãóÇäö.
æóÞöíáó: ÍõÐöÝó ãóÌúÑõæÑñ Ïóáøó Úóáóíúåö ÇáúãóÐúßõæÑõ¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: åóáú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÅöáøóÇ ÇáúÅöíãóÇäó áöÃóäøóßõãú ÌóÇÆöÑõæäó æóÃóßúËóÑõßõãú ÝóÇÓöÞõæäó¡ æóåóÐóÇ ÊóÎúÑöíÌñ Úóáóì ÃõÓúáõæÈò ÛóíúÑö ãóÚúåõæÏò¡ ÅöÐú áóãú íõÚúÑóÝú ÍóÐúÝõ ÇáúãóÚúØõæÝö Úóáóíúåö Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ. æóÐõßöÑó æóÌúåóÇäö ÂÎóÑóÇäö ÛóíúÑõ ãóÑúÖöíøóíúäö.(6/244)
æóÇáøóÐöí íóÙúåóÑõ áöí Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ: æóÃóäøó ÃóßúËóÑóßõãú ÝÇÓöÞõæäó ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì Ãóäú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö Úóáóì ãóÇ åõæó ÇáúãõÊóÈóÇÏöÑõ æóíóßõæäõ ÇáúßóáóÇãõ ÊóåóßøõãðÇ¡ Ãóíú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÃóäøóäóÇ ÂãóäøóÇ ßóÅöíãóÇäößõãú æóÕóÏøóÞúäóÇ ÑõÓõáóßõãú æóßõÊõÈóßõãú¡ æóÐóáößó äóÞúãõåõ ÚóÌöíÈñ æóÃóäøóäóÇ ÂãóäøóÇ ÈöãóÇ ÃõäúÒöáó ÅöáóíúäóÇ æóÐóáößó áóÇ íõåöãøõßõãú. æóÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ Ãóäøó ÃóßúËóÑóßõãú ÝóÇÓöÞõæäó¡ Ãóíú æóäóÍúäõ ÕóÇáöÍõæäó¡ Ãóíú åóÐóÇ äóÞúãõ ÍóÓóÏò¡ Ãóíú æóäóÍúäõ áóÇ äóãúáößõ áóßõãú Ãóäú ÊóßõæäõæÇ ÕóÇáöÍöíäó. ÝóÙóåóÑóÊú ÞóÑöíäóÉõ ÇáÊøóåóßøõãö ÝóÕóÇÑó Ýöí ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö ÅöäúßóÇÑñ ÝóÊóÚóÌøõÈñ ÝóÊóåóßøõãñ¡ ÊóæóáøóÏó ÈóÚúÖõåóÇ Úóäú ÈóÚúÖò æóßõáøõåóÇ ãõÊóæóáøöÏóÉñ ãöäö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö Ýöí ãõÌóÇÒóÇÊöåö Ãóæú Ýöí ãóÚóÇäò ßöäóÇÆöíøóÉò¡ æóÈöåóÐóÇ íóßúãõáõ ÇáúæóÌúåõ ÇáøóÐöí ÞóÏøóãóåõ ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» .
Ëõãøó ÇØøóÑóÏó Ýöí ÇáÊøóåóßøõãö Èöåöãú æóÇáúÚóÌóÈö ãöäú ÃóÝóäö ÑóÃúíöåöãú ãóÚó ÊóÐúßöíÑöåöãú ÈöãóÓóÇæöíåöãú ÝóÞóÇáó: Þõáú åóáú ÃõäóÈøöÆõßõãú ÈöÔóÑøò ãöäú Ðáößó ãóËõæÈóÉð ÚöäúÏó Çááøóåö ÅöáóÎú. æÔÑø ÇÓúãõ ÊóÝúÖöíáò¡ ÃóÕúáõåõ ÃóÔóÑøõ¡ æóåõæó áöáÒøöíóÇÏóÉö Ýöí ÇáÕøöÝóÉö¡ ÍõÐöÝóÊú åóãúÒóÊõåõ ÊóÎúÝöíÝðÇ áößóËúÑóÉö ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö¡ æóÇáÒøöíóÇÏóÉõ ÊóÞúÊóÖöí ÇáúãõÔóÇÑóßóÉó Ýöí ÃóÕúáö ÇáúæóÕúÝö ÝóÊóÞúÊóÖöí Ãóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó áóåõãú ÍóÙøñ ãöäó ÇáÔøóÑøö¡ æóÅöäøóãóÇ ÌóÑóì åóÐóÇ ÊóåóßøõãðÇ ÈöÇáúíóåõæÏö áöÃóäøóåõãú ÞóÇáõæÇ áöáúãõÓúáöãöíäó: áóÇ Ïöíäó ÔóÑøñ ãöäú Ïöíäößõãú¡ æóåõæó ãöãøóÇ ÚõÈøöÑó Úóäúåõ ÈöÝöÚúáö ÊóäúÞöãõæäó. æóåóÐóÇ ãöäú ãõÞóÇÈóáóÉö ÇáúÛöáúÙóÉö ÈöÇáúÛöáúÙóÉö ßóãóÇ íõÞóÇáõ: «ÞõáúÊó ÝóÃóæúÌóÈúÊó» .
æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Ýöí Þóæúáöåö ãöäú Ðáößó Åöáóì ÇáúÅöíãóÇäö Ýöí Þóæúáöåö: åóáú ÊóäúÞöãõæäó ãöäøóÇ ÅöáøóÇ Ãóäú ÂãóäøóÇ ÈöÇááøóåö ÅöáóÎú ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøóåõ ãóäúÞõæãñ Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáúÝóÑúÖö. æóÇáÊøóÞúÏöíÑö: æóáóãøóÇ ßóÇäó ÔóÃúäõ ÇáúãóäúÞõæãö Ãóäú íóßõæäó ÔóÑøðÇ Èõäöíó Úóáóíúåö ÇáÊøóåóßøõãõ Ýöí Þóæúáöåö: åóáú ÃõäóÈøöÆõßõãú ÈöÔóÑøò ãöäú Ðáößó¡ Ãóíú ãöãøóÇ åõæó ÃóÔóÏøõ ÔóÑøðÇ.
æóÇáúãóËõæÈóÉõ ãõÔúÊóÞøóÉñ ãöäú ËóÇÈó íóËõæÈõ¡ Ãóíú ÑóÌóÚó¡ Ýóåöíó ÈöæóÒúäö ãõÝóÚúæöáóÉò¡ Óõãøöíó ÈöåóÇ ÇáÔøóíúÁõ ÇáøóÐöí íóËõæÈõ Èöåö ÇáúãóÑúÁõ Åöáóì ãóäúÒöáöåö ÅöÐóÇ äóÇáóåõ ÌóÒóÇÁð Úóäú Úóãóáò Úóãöáóåõ Ãóæú ÓóÚúíò ÓóÚóÇåõ¡ æóÃóÕúáõåóÇ ãóËõæÈñ ÈöåóÇ¡ ÇÚúÊóÈóÑõæÇ ÝöíåóÇ ÇáÊøóÃúäöíËó Úóáóì ÊóÃúæöíáöåóÇ ÈöÇáúÚóØöíøóÉö Ãóæö ÇáúÌóÇÆöÒóÉö Ëõãøó ÍõÐöÝó ÇáúãõÊóÚóáøöÞõ áößóËúÑóÉö ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö.
æóÃóÕúáõåóÇ ãõÄúÐöäñ ÈöÃóäøóåóÇ áóÇ ÊõØúáóÞõ ÅöáøóÇ Úóáóì ÔóíúÁò æõÌõæÏöíøò íõÚúØóÇåõ ÇáúÚóÇãöáõ æóíóÍúãöáõåõ(6/245)
ãóÚóåõ¡ ÝóáóÇ ÊõØúáóÞõ Úóáóì ÇáÖøóÑúÈö æóÇáÔøóÊúãö áöÃóäøó Ðóáößó áóíúÓó ãöãøóÇ íóËõæÈõ Èöåö ÇáúãóÑúÁõ Åöáóì ãóäúÒöáöåö¡ æóáöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÅöäøóãóÇ íóÈúäõæäó ßóáóÇãóåõãú Úóáóì ØöÈóÇÚöåöãú æóåõãú Ãóåúáõ ßóÑóãò áöäóÒöíáöåöãú¡ ÝóáóÇ íõÑöíÏõæäó ÈöÇáúãóËõæÈóÉö ÅöáøóÇ ÚóØöíøóÉð äóÇÝöÚóÉð.
æóíóÕöÍøõ ÅöØúáóÇÞõåóÇ Úóáóì ÇáÔøóíúÁö ÇáäøóÝöíÓö æóÚóáóì ÇáÔøóíúÁö ÇáúÍóÞöíÑö ãöäú ßõáøö ãóÇ íóËõæÈõ Èöåö ÇáúãõÚúØóì.
ÝóÌóÚúáõåóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÊóãúíöíÒðÇ áöÇÓúãö ÇáÒøöíóÇÏóÉö Ýöí ÇáÔøóÑøö Êåßøã áÃäø ÇááøÛÉ æóÇáúÛóÖóÈó æóÇáúãóÓúÎó áóíúÓóÊú ãóËõæÈóÇÊò¡ æóÐóáößó ßóÞóæúáö ÚóãúÑöæ Èúäö ßõáúËõæãò:
ÞóÑóíúäóÇßõãú ÝóÚóÌøóáúäóÇ ÞöÑóÇßõãú ... ÞõÈóíúáó ÇáÕøõÈúÍö ãöÑúÏóÇÉð ØóÍõæäóÇ
æóÞóæúáö ÚóãúÑæ Èä ãÚÏ íßÑÈ:
æóÎóíúáò ÞóÏú ÏóáóÝúÊõ áóåóÇ ÈöÎóíúáò ... ÊóÍöíøóÉõ Èóíúäöåöãú ÖóÑúÈñ æóÌöíÚõ
æóÞóæúáõåõ: ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ ãõÈúÊóÏóÃñ¡ ÃõÑöíÏó Èöåö ÈóíóÇäõ ãóäú åõæó ÔóÑøñ ãóËõæÈóÉð. æóÝöíåö ãõÖóÇÝñ ãõÞóÏøóÑñ Ïóáøó Úóáóíúåö ÇáÓøöíóÇÞõ. æóÊóÞúÏöíÑõåõ: ãóËõæÈóÉõ ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ. æóÇáúÚõÏõæáõ Úóäú Ãóäú íõÞóÇáó: ÃóäúÊõãú Ãóæö ÇáúíóåõæÏõ¡ Åöáóì ÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöÇáúãóæúÕõæáö áöáúÚöáúãö ÈöÇáúãóÚúäöíøö ãöäó ÇáÕøöáóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúíóåõæÏó íóÚúáóãõæäó Ãóäøó ÃóÓúáóÇÝðÇ ãöäúåõãú æóÞóÚóÊú Úóáóíúåöãõ ÇááøóÚúäóÉõ æóÇáúÛóÖóÈõ ãöäú ÚóåúÏö ÃóäúÈöíóÇÆöåöãú¡ æóÏóáóÇÆöáõåõ ËóÇÈöÊóÉñ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóßõÊõÈö ÃóäúÈöíóÇÆöåöãú¡ ÝóÇáúãóæúÕõæáõ ßöäóÇíóÉñ Úóäúåõãú.
æóÃóãøóÇ ÌóÚúáõåõãú ÞöÑóÏóÉð æóÎóäóÇÒöíÑó ÝóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö. æóÃóãøóÇ ßóæúäõåõãú ÚóÈóÏõæÇ ÇáØøóÇÛõæÊó Ýóåõæó ÅöÐú ÚóÈóÏõæÇ ÇáúÃóÕúäóÇãó ÈóÚúÏó Ãóäú ßóÇäõæÇ Ãóåúáó ÊóæúÍöíÏò Ýóãöäú Ðóáößó ÚöÈóÇÏóÊõåõãõ ÇáúÚöÌúáó.
æóÇáØøóÇÛõæÊõ: ÇáúÃóÕúäóÇãõ¡ æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íõÄúãöäõæäó ÈöÇáúÌöÈúÊö æóÇáØøóÇÛõæÊö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [51] .
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ æóÚóÈóÏó ÇáØøóÇÛõæÊó ÈöÕöíÛóÉö ÝöÚúáö ÇáúãõÖöíøö Ýöí ÚóÈóÏó æóÈöÝóÊúÍö ÇáÊøóÇÁö ãöäó ÇáØøóÇÛõæÊó Úóáóì Ãóäøóåõ ãóÝúÚõæáõ ÚóÈóÏó¡ æóåõæó ãóÚúØõæÝñ Úóáóì ÇáÕøöáóÉö Ýöí Þóæúáöåö ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ¡ Ãóíú æóãóäú ÚóÈóÏõæÇ ÇáØøóÇÛõæÊó. æóÞóÑóÃóåõ ÍóãúÒóÉõ æóÍúÏóåõ- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÚóíúäö æóÖóãøö ÇáúãõæóÍøóÏóÉö æóÝóÊúÍö ÇáÏøóÇáö æóÈößóÓúÑö ÇáúÝóæúÞöíøóÉö ãöäú ßóáöãóÉö ÇáØøóÇÛõæÊö- Úóáóì Ãóäøó «ÚóÈõÏó» ÌóãúÚõ ÚóÈúÏò¡ æóåõæó ÌóãúÚñ ÓóãóÇÚöíøñ Þóáöíáñ¡ æóåõæó Úóáóì åóÐöåö ÇáúÞöÑóÇÁóÉö ãóÚúØõæÝñ Úóáóì ÇáúÞöÑóÏóÉó æóÇáúÎóäÇÒöíÑó.(6/246)
æóÅöÐóÇ ÌóÇÁõæßõãú ÞóÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÞóÏú ÏóÎóáõæÇ ÈöÇáúßõÝúÑö æóåõãú ÞóÏú ÎóÑóÌõæÇ Èöåö æóÇááøóåõ ÃóÚúáóãõ ÈöãóÇ ßóÇäõæÇ íóßúÊõãõæäó (61) æóÊóÑóì ßóËöíÑðÇ ãöäúåõãú íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚõÏúæóÇäö æóÃóßúáöåöãõ ÇáÓøõÍúÊó áóÈöÆúÓó ãóÇ ßóÇäõæÇ íóÚúãóáõæäó (62) áóæúáóÇ íóäúåóÇåõãõ ÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó æóÇáúÃóÍúÈóÇÑõ Úóäú Þóæúáöåöãõ ÇáúÅöËúãó æóÃóßúáöåöãõ ÇáÓøõÍúÊó áóÈöÆúÓó ãóÇ ßóÇäõæÇ íóÕúäóÚõæäó (63)
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú ÐößúÑö Ðóáößó åõäóÇ ÊóÚúíöíÑõ ÇáúíóåõæÏö ÇáúãõÌóÇÏöáöíäó áöáúãõÓúáöãöíäó ÈöãóÓóÇæöí ÃóÓúáóÇÝöåöãú ÅöÈúßóÇÊðÇ áóåõãú Úóäö ÇáÊøóØóÇæõáö. Úóáóì Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú Êöáúßó ÔóäúÔóäóÊóåõãú ÃóÒúãóÇäó ÞíÇã ÇáÑøõÓõá æÇáäÈíÆíä Èóíúäó ÙóåúÑóÇäóíúåöãú Ýóåõãú ÝöíãóÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó ÃóÓúæóÃõ ÍóÇáðÇ æóÃóÌúÏóÑõ Èößóæúäöåöãú ÔóÑøðÇ¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúßóáóÇãõ ãöäú Ðóãøö ÇáúÞóÈöíáö ßõáøöåö. Úóáóì Ãóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäú ãõæÌöÈóÇÊö ÇááøóÚúäóÉö æóÇáúÛóÖóÈö æóÇáúãóÓúÎö ÞóÏö ÇÑúÊóßóÈóÊúåóÇ ÇáúÃóÎúáóÇÝõ¡ Úóáóì Ãóäøóåõãú ÔóÊóãõæÇ ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈöãóÇ ÒóÚóãõæÇ Ãóäøóåõ Ïöíäõåõãú ÝóíóÍöÞøõ ÔóÊúãõåõãú ÈöãóÇ äÚÊÞÏå Ýíåã.
[61- 63]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 61 Åöáóì 63]
æóÅöÐÇ ÌÇÄõßõãú ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÞóÏú ÏóÎóáõæÇ ÈöÇáúßõÝúÑö æóåõãú ÞóÏú ÎóÑóÌõæÇ Èöåö æóÇááøóåõ ÃóÚúáóãõ ÈöãÇ ßÇäõæÇ íóßúÊõãõæäó (61) æóÊóÑì ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚõÏúæÇäö æóÃóßúáöåöãõ ÇáÓøõÍúÊó áóÈöÆúÓó ãóÇ ßÇäõæÇ íóÚúãóáõæäó (62) áóæúáÇ íóäúåÇåõãõ ÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó æóÇáúÃóÍúÈÇÑõ Úóäú Þóæúáöåöãõ ÇáúÅöËúãó æóÃóßúáöåöãõ ÇáÓøõÍúÊó áóÈöÆúÓó ãóÇ ßÇäõæÇ íóÕúäóÚõæäó (63)
ÚØÝ æóÅöÐÇ ÌÇÄõßõãú Úóáóì Þóæúáöåö: æóÅöÐÇ äÇÏóíúÊõãú Åöáóì ÇáÕøóáÇÉö ÇÊøóÎóÐõæåÇ åõÒõæÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
58] ÇáúÂíóÉó¡ æóÎõÕøó ÈöåóÐöåö ÇáÕøöÝóÇÊö ÇáúãõäóÇÝöÞõæäó ãöäó ÇáúíóåõæÏö ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáøóÐöíäó ÇÊøÎÐæÇ ÇáÏøíä åÒæÁÇ æóáóÚöÈðÇ¡ ÝóÇÓúÊõßúãöáó ÈöÐóáößó ÇáÊøóÍúÐöíÑõ ãöãøóäú åóÐöåö ÕöÝóÊõåõãõ ÇáúãõÚúáöäöíäó ãöäúåõãú æóÇáúãõäóÇÝöÞöíäó. æóáóÇ íóÕöÍøõ ÚóØúÝõåõ Úóáóì ÕöÝóÇÊö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö Ýöí Þóæúáöåö: æóÌóÚóáó ãöäúåõãõ ÇáúÞöÑóÏóÉó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 60] áöÚóÏóãö ÇÓúÊöÞóÇãóÉö ÇáúãóÚúäóì¡ æóÈöÐóáößó íõÓúÊóÛúäóì Úóäú ÊóßóáøõÝö æóÌúåò áöåóÐóÇ ÇáúÚóØúÝö.
æóãóÚúäóì Þóæúáöåö: æóÞóÏú ÏóÎóáõæÇ ÈöÇáúßõÝúÑö æóåõãú ÞóÏú ÎóÑóÌõæÇ Èöåö Ãóäøó ÇáúÅöíãóÇäó áóãú íõÎóÇáöØú ÞõáõæÈóåõãú ØóÑúÝóÉó Úóíúäò¡ Ãóíú åõãú ÏóÎóáõæÇ ßóÇÝöÑöíäó æóÎóÑóÌõæÇ ßóÐóáößó¡ áöÔöÏøóÉö ÞóÓúæóÉö ÞõáõæÈöåöãú¡ ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇÓúÊöÛúÑóÇÞõ ÇáÒøóãóäóíúäö æóãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ¡ áöÃóäøó Ðóáößó åõæó ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝõ¡ ÅöÐö ÇáúÍóÇáóÉõ ÅöÐóÇ ÊóÈóÏøóáóÊö ÇÓúÊóãóÑøó ÊóÈóÏøõáõåóÇ¡ ÝóÝöí Ðóáößó ÊóÓúÌöíáõ ÇáúßóÐöÈö Ýöí Þóæúáöåöãú: ÂãóäøóÇ¡ æóÇáúÚóÑóÈõ ÊóÞõæáõ: ÎóÑóÌó ÈöÛóíúÑö ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí ÏóÎóáó Èöåö.(6/247)
æóÞóÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ íóÏõ Çááøóåö ãóÛúáõæáóÉñ ÛõáøóÊú ÃóíúÏöíåöãú æóáõÚöäõæÇ ÈöãóÇ ÞóÇáõæÇ Èóáú íóÏóÇåõ ãóÈúÓõæØóÊóÇäö íõäúÝöÞõ ßóíúÝó íóÔóÇÁõ æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíóÇäðÇ æóßõÝúÑðÇ æóÃóáúÞóíúäóÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏóÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖóÇÁó Åöáóì íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö ßõáøóãóÇ ÃóæúÞóÏõæÇ äóÇÑðÇ áöáúÍóÑúÈö ÃóØúÝóÃóåóÇ Çááøóåõ æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓóÇÏðÇ æóÇááøóåõ áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúãõÝúÓöÏöíäó (64)
æóÇáÑøõÄúíóÉõ Ýöí Þóæúáöåö: æóÊóÑì ÈóÕóÑöíøóÉñ¡ Ãóíú Ãóäøó ÍóÇáóåõãú Ýöí Ðóáößó ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÎúÝóì Úóáóì ÃóÍóÏò. æóÇáúÎöØóÇÈõ áößõáøö ãóäú íóÓúãóÚõ.
æóÊóÞóÏøóãó ãóÚúäóì íõÓÇÑöÚõæäó ÚöäúÏó Þóæúáöåö: áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö [ÇáäøöÓóÇÁ:
41] .
æóÇáúÅöËúãõ: ÇáúãóÝóÇÓöÏõ ãöäú Þóæúáò æóÚóãóáò¡ ÃõÑöíÏó Èöåö åõäóÇ ÇáúßóÐöÈõ¡ ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö Þóæúáõåõ: Úóäú Þóæúáöåöãõ ÇáúÅöËúãó. æóÇáúÚõÏúæóÇäõ: ÇáÙøõáúãõ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó Åöäö ÇÓúÊóØóÇÚõæåõ.
æóÇáÓøõÍúÊõ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö: ÓóãøóÇÚõæäó áöáúßóÐöÈö ÃóßøóÇáõæäó áöáÓøõÍúÊö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 42] .
æáóæúáÇ ÊóÍúÖöíÖñ ÃõÑöíÏó ãöäúåõ ÇáÊøóæúÈöíÎõ.
æÇáÑøóÈøóÇäöíøõæäó æóÇáúÃóÍúÈÇÑõ ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ ãóÚúäóÇåõãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÍúßõãõ ÈöåóÇ ÇáäøóÈöíøõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 44] ÇáúÂíóÉó.
æóÇÞúÊõÕöÑó Ýöí ÊóæúÈöíÎö ÇáÑøóÈøóÇäöíøöíäó Úóáóì ÊóÑúßö äóåúíöåöãú Úóäú Þóæúáö ÇáúÅöËúãö æóÃóßúáö ÇáÓøõÍúÊö¡ æóáóãú íõÐúßóÑö ÇáúÚõÏúæóÇäõ ÅöíãóÇÁð Åöáóì Ãóäøó ÇáúÚõÏúæóÇäó íóÒúÌõÑõåõãú Úóäúåõ ÇáúãõÓúáöãõæäó æóáóÇ íóáúÊóÌöÆõæäó Ýöí ÒóÌúÑöåöãú Åöáóì ÛóíúÑöåöãú¡ áöÃóäøó ÇáöÇÚúÊöãóÇÏó Ýöí ÇáäøõÕúÑóÉö Úóáóì ÛóíúÑö ÇáúãóÌúäöíøö Úóáóíúåö¡ ÖóÚúÝñ.
æóÌõãúáóÉõ áóÈöÆúÓó ãóÇ ßÇäõæÇ íóÕúäóÚõæäó ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ¡ Ðóãøñ áöÕóäöíÚö ÇáÑøóÈøóÇäöíøöíäó æóÇáúÃóÍúÈóÇÑö Ýöí ÓõßõæÊöåöãú Úóäú ÊóÛúíöíÑö ÇáúãõäúßóÑö¡ æíóÕúäóÚõæäó ÈöãóÚúäóì íóÚúáóãõæäó¡ æóÅöäøóãóÇ ÎõæáöÝó åõäóÇ ãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÇáúÂíóÉö ÞóÈúáóåóÇ áöáÊøóÝóäøõäö¡ æóÞöíáó: áöÃóäøó íóÕúäóÚõæäó ÃóÏóáøõ Úóáóì ÇáÊøóãóßøõäö Ýöí ÇáúÚóãóáö ãöäú íóÚúãóáõæäó.
æóÇááøóÇãõ áöáúÞóÓóãö.
[64]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 64]
æóÞÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ íóÏõ Çááøóåö ãóÛúáõæáóÉñ ÛõáøóÊú ÃóíúÏöíåöãú æóáõÚöäõæÇ ÈöãÇ ÞÇáõæÇ Èóáú íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö íõäúÝöÞõ ßóíúÝó íóÔÇÁõ æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð æóÃóáúÞóíúäÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó Åöáì íóæúãö ÇáúÞöíÇãóÉö ßõáøóãÇ ÃóæúÞóÏõæÇ äóÇÑÇ áöáúÍóÑúÈö ÃóØúÝóÃóåóÇ Çááøóåõ æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð æóÇááøóåõ áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúãõÝúÓöÏöíäó (64)
æóÞÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ íóÏõ Çááøóåö ãóÛúáõæáóÉñ ÛõáøóÊú ÃóíúÏöíåöãú æóáõÚöäõæÇ ÈöãÇ ÞÇáõæÇ Èóáú íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö íõäúÝöÞõ ßóíúÝó íóÔÇÁõ.
ÚóØúÝñ Úóáóì ÌãáóÉ æóÅöÐÇ ÌÇÄõßõãú ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 61] ¡ ÝóÅöäøóåõ áóãøóÇ ßóÇäó ÃõæáóÆößó ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáúãõäóÇÝöÞöíäó ÇäúÊóÞóáó Åöáóì ÓõæÁö ãõÚúÊóÞóÏöåöãú æóÎõÈúËö ØóæöíøóÊöåöãú áöíõÙúåöÑó ÝóÑúØó ÇáÊøóäóÇÝöí Èóíúäó ãõÚúÊóÞóÏöåöãú æóãõÚúÊóÞóÏö Ãóåúáö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóåóÐóÇ Þóæúáõ ÇáúíóåõæÏö ÇáÕøõÑóÍóÇÁö ÛóíúÑö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó ÝóáöÐóáößó ÃõÓúäöÏó Åöáóì ÇÓúãö (ÇáúíóåõæÏö) .(6/248)
æóãóÚúäóì íóÏõ Çááøóåö ãóÛúáõæáóÉñ ÇáúæóÕúÝõ ÈöÇáúÈõÎúáö Ýöí ÇáúÚóØóÇÁö áöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó íóÌúÚóáõæäó ÇáúÚóØóÇÁó ãõÚóÈøóÑðÇ Úóäúåõ ÈöÇáúíóÏö¡ æóíóÌúÚóáõæäó ÈóÓúØó ÇáúíóÏö ÇÓúÊöÚóÇÑóÉð áöáúÈóÐúáö æóÇáúßóÑóãö¡ æóíóÌúÚóáõæäó ÖöÏøó ÇáúÈóÓúØö ÇÓúÊöÚóÇÑóÉð áöáúÈõÎúáö ÝóíóÞõæáõæäó: ÃóãúÓóßó íóÏóåõ æóÞóÈóÖó íóÏóåõ¡ æóáóãú äóÓúãóÚú ãöäúåõãú: Ûóáøó íóÏóåõ¡ ÅöáøóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ßóãóÇ åõäóÇ¡ æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÌúÚóáú íóÏóßó ãóÛúáõæáóÉð Åöáì ÚõäõÞößó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÅöÓúÑóÇÁö [29] ¡ æóåöíó ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ ÞóæöíøóÉñ áöÃóäøó ãóÛúáõæáó ÇáúíóÏö áóÇ íóÓúÊóØöíÚõ ÈóÓúØóåóÇ Ýöí ÃóÞóáøö ÇáúÃóÒúãóÇäö¡ ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú Êóßõæäó ÇÓúÊöÚóÇÑóÉð áöÃóÔóÏøö ÇáúÈõÎúáö æóÇáÔøõÍøö.
æóÇáúíóåõæÏõ Ãóåúáõ ÅöíãóÇäò æóÏöíäò ÝóáóÇ íóÌõæÒõ Ýöí Ïöíäöåöãú æóÕúÝõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÕöÝóÇÊö ÇáÐøóãøö. ÝóÞóæúáõåõãú åóÐóÇ: ÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÌóÑóì ãóÌúÑóì ÇáÊøóåóßøõãö ÈöÇáúãõÓúáöãöíäó ÅöáúÒóÇãðÇ áöåóÐóÇ ÇáúÞóæúáö ÇáúÝóÇÓöÏö áóåõãú¡ ßóãóÇ Ñõæöíó Ãóäøóåõãú ÞóÇáõæÇ Ðóáößó áóãøóÇ ßóÇäó ÇáúãõÓúáöãõæäó Ýöí Ãóæøóáö Òóãóäö ÇáúåöÌúÑóÉö Ýöí ÔöÏøóÉò¡ æóÝóÑóÖó ÇáÑøóÓõæáõ Úóáóíúåöãõ ÇáÕøóÏóÞóÇÊö¡ æóÑõÈøóãóÇ ÇÓúÊóÚóÇäó ÈöÇáúíóåõæÏö Ýöí ÇáÏøöíóÇÊö. æóßóãóÇ Ñõæöíó Ãóäøóåõãú ÞóÇáõæåõ áóãøóÇ äóÒóáó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ãóäú ÐóÇ ÇáøóÐöí íõÞúÑöÖõ Çááøóåó ÞóÑúÖÇð ÍóÓóäÇð [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 245] ÝóÞóÇáõæÇ: Åöäøó ÑóÈøó ãõÍóãøóÏò ÝóÞöíÑñ æóÈóÎöíáñ. æóÞóÏú Íõßöíó Úóäúåõãú äóÙöíÑõåõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÞóÏú ÓóãöÚó Çááøóåõ Þóæúáó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ÝóÞöíÑñ æóäóÍúäõ ÃóÛúäöíÇÁõ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 181] . æóíõÄóíøöÏõ åóÐóÇ Þóæúáõåõ ÚóÞöÈóåõ æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð. æóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÞóÇáõæåõ Ýöí ÍóÇáóÉö ÛóÖóÈò æóíóÃúÓò ÝóÞóÏú Ñõæöíó Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáöåóÇ Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó äóÒóáóÊú Èöåöãú ÔóÏøóÉñ æóÃóÕóÇÈóÊúåõãú ãóÌóÇÚóÉñ æóÌóåúÏñ¡ ÝóÞóÇáó ÝöäúÍóÇÕõ Èúäõ ÚóÇÒõæÑóÇ åóÐöåö ÇáúãóÞóÇáóÉó¡ ÝóÅöãøóÇ ÊóáóÞøóÝõæåóÇ ãöäúåõ Úóáóì ÚóÇÏóÉö Ìóåúáö ÇáúÚóÇãøóÉö¡ æóÅöãøóÇ äõÓöÈó Þóæúáõ ÍóÈúÑöåöãú Åöáóì ÌóãöíÚöåöãú áöÃóäøóåõãú íõÞóáøöÏõæäóåõ æóíóÞúÊóÏõæäó Èöåö.
æóÞóÏú Ðóãøóåõãõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáóì ßöáóÇ ÇáÊøóÞúÏöíÑóíúäö¡ ÅöÐö ÇáúÃóæøóáõ ÇÓúÊöÎúÝóÇÝñ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö æóÈöÏöíäöåöãú ÃóíúÖðÇ¡ ÅöÐú íóÌöÈõ ÊóäúÒöíåõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Úóäú åóÐöåö ÇáúãóÞóÇáóÇÊö¡ æóáóæú ßóÇäóÊú Úóáóì äöíøóÉö ÅöáúÒóÇãö ÇáúÎóÕúãö¡ æóÇáËøóÇäöí ÙóÇåöÑñ ãóÇ Ýöíåö ãöäó ÇáúÚóÌúÑóÝóÉö æóÇáÊøóÃóÝøõÝö ãöäú ÊóÕóÑøõÝö Çááøóåö¡ ÝóÞóÇÈóáó Çááøóåõ Þóæúáóåõãú ÈöÇáÏøõÚóÇÁö Úóáóíúåöãú.
æóÐóáößó Ðóãøñ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúÚóÑóÈö.
æóÌõãúáóÉõ ÛõáøóÊú ÃóíúÏöíåöãú ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ÌõãúáóÉö æóÞÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ æóÈóíúäó ÌõãúáóÉö Èóáú íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö. æóåöíó ÅöäúÔóÇÁõ ÓóÈøò áóåõãú.(6/249)
æóÃõÎöÐó áóåõãú ãöäó ÇáúÛõáøö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ãõÞóÇÈöáõåõ ÇáúÛõáøõ ÇáúÍóÞöíÞöíøõ Ýöí ÇáÏøõÚóÇÁö Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúÚóÑóÈö Ýöí ÇäúÊöÒóÇÚö ÇáÏøõÚóÇÁö ãöäú áóÝúÙö ÓóÈóÈöåö Ãóæú äóÍúæöåö¡
ßóÞóæúáö ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ÚõÕóíøóÉõ ÚóÕóÊö Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ¡ æóÃóÓúáóãó ÓóáøóãóåóÇ Çááøóåõ¡ æóÛöÝóÇÑõ ÛóÝóÑó Çááøóåõ áóåóÇ»
. æóÌõãúáóÉõ æóáõÚöäõæÇ ÈöãÇ ÞÇáõæÇ íóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÅöäúÔóÇÁó ÏõÚóÇÁò Úóáóíúåöãú¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÅöÎúÈóÇÑðÇ ÈöÃóäøó Çááøóåó áóÚóäóåõãú áöÃóÌúáö Þóæúáöåöãú åóÐóÇ¡ äóÙöíÑó ãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÅöäú íóÏúÚõæäó ÅöáøóÇ ÔóíúØÇäÇð ãóÑöíÏÇð áóÚóäóåõ Çááøóåõ
Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [117¡ 118] .
æóÞóæúáõåõ: Èóáú íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö äóÞúÖñ áößóáóÇãöåöãú æóÅöËúÈóÇÊõ ÓóÚóÉö ÝóÖúáöåö ÊóÚóÇáóì. æóÈóÓúØõ ÇáúíóÏóíúäö ÊóãúËöíáñ áöáúÚóØóÇÁö¡ æóåõæó íóÊóÖóãøóäõ ÊóÔúÈöíåó ÇáúÅöäúÚóÇãö ÈöÃóÔúíóÇÁó ÊõÚúØóì ÈöÇáúíóÏóíúäö.
æóÐößúÑõ ÇáúíóÏö åõäóÇ ÈöØóÑöíÞóÉö ÇáÊøóËúäöíóÉö áöÒöíóÇÏóÉö ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÇáúÌõæÏö¡ æóÅöáøóÇ ÝóÇáúíóÏõ Ýöí ÍóÇáö ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö áöáúÌõæÏö Ãóæú áöáúÈõÎúáö áóÇ íõÞúÕóÏõ ãöäúåóÇ ãõÝúÑóÏñ æóáóÇ ÚóÏóÏñ¡ ÝóÇáÊøóËúäöíóÉõ ãõÓúÊóÚúãóáóÉñ Ýöí ãõØúáóÞö ÇáÊøóßúÑöíÑö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ëõãøó ÇÑúÌöÚö ÇáúÈóÕóÑó ßóÑøóÊóíúäö [Çáúãáß: 4] ¡ æóÞóæúáöåöãú: «áóÈøóíúßó æóÓóÚúÏóíúßó» . æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÚöÑõ
(ÃóäúÔóÏóåõ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóáóãú íóÚúÒõåõ åõæó æóáóÇ ÔóÇÑöÍõæåõ) :
ÌóÇÏó ÇáúÍöãóì ÈóÓöØõ ÇáúíóÏóíúäö ÈöæóÇÈöáò ... ÔóßóÑóÊú äóÏóÇåõ ÊöáóÇÚõåõ æóæöåóÇÏõåõ
æóÌõãúáóÉõ íõäúÝöÞõ ßóíúÝó íóÔÇÁõ ÈóíóÇäñ áöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö. æßóíúÝó ÇÓúãñ ÏóÇáøñ Úóáóì ÇáúÍóÇáóÉö æóåõæó ãóÈúäöíøñ Ýöí ãóÍóáøö äóÕúÈò Úóáóì ÇáúÍóÇáö. æóÝöí Þóæúáöåö: ßóíúÝó íóÔÇÁõ ÒöíóÇÏóÉõ ÅöÔóÇÑóÉò Åöáóì Ãóäøó ÊóÞúÊöíÑóåõ ÇáÑøöÒúÞó Úóáóì ÈóÚúÖö ÚóÈöíÏöåö áöãóÕúáóÍóÉò¡ ãöËúáó ÇáúÚöÞóÇÈö Úóáóì ßõÝúÑóÇäö ÇáäøöÚúãóÉö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóáóæú ÈóÓóØó Çááøóåõ ÇáÑøöÒúÞó áöÚöÈÇÏöåö áóÈóÛóæúÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö [ÇáÔæÑì: 27] .
æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð.
ÚóØúÝñ Úóáóì ÌõãúáóÉö æóÞÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ íóÏõ Çááøóåö ãóÛúáõæáóÉñ. æóÞóÚó ãõÚúÊóÑöÖðÇ Èóíúäó ÇáÑøóÏøö Úóáóíúåöãú ÈöÌõãúáóÉö Èóáú íóÏÇåõ ãóÈúÓõæØóÊÇäö æóÈóíúäó ÌõãúáóÉö æóÃóáúÞóíúäÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó¡(6/250)
æóåóÐóÇ ÈóíóÇäñ áöáÓøóÈóÈö ÇáøóÐöí ÈóÚóËóåõãú Úóáóì Êöáúßó ÇáúãóÞóÇáóÉö ÇáÔøóäöíÚóÉö¡ Ãóíú ÃóÚúãóÇåõãõ ÇáúÍóÓóÏõ ÝóÒóÇÏóåõãú ØõÛúíóÇäðÇ æóßõÝúÑðÇ¡ æóÝöí åóÐóÇ ÅöÚúÏóÇÏñ áöáÑøóÓõæáö- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- áöÃóÎúÐö ÇáúÍóÐóÑö ãöäúåõãú¡ æóÊóÓúáöíóÉñ áóåõ ÈöÃóäøó ÝóÑúØó ÍóäóÞöåöãú åõæó ÇáøóÐöí ÃóäúØóÞóåõãú ÈöÐóáößó ÇáúÞóæúáö ÇáúÝóÙöíÚö.
æóÃóáúÞóíúäÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó Åöáì íóæúãö ÇáúÞöíÇãóÉö.
ÚõØöÝó Úóáóì ÌõãúáóÉö æóáõÚöäõæÇ ÈöãÇ ÞÇáõæÇ ÚóØúÝó ÇáúÎóÈóÑö Úóáóì ÇáúÅöäúÔóÇÁö Úóáóì ÃóÍóÏö ÇáúæóÌúåóíúäö Ýöíåö. æóÝöí åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö ÇáúÅöíãóÇÁõ Åöáóì Ãóäøó Çááøóåó ÚóÇÞóÈóåõãú Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ Úóáóì ÈõÛúÖöåöãõ ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈöÃóäú ÃóáúÞóì ÇáúÈóÛúÖóÇÁó Èóíúäó ÈóÚúÖöåöãú æóÈóÚúÖò¡ Ýóåõæó ÌóÒóÇÁñ ãöäú ÌöäúÓö ÇáúÚóãóáö¡ æóåõæó ÊóÓúáöíóÉñ áöáÑøóÓõæáö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóäú áóÇ íõåöãøóåõ ÃóãúÑõ ÚóÏóÇæóÊöåöãú áóåõ¡ ÝóÅöäøó ÇáúÈóÛúÖóÇÁó ÓóÌöíøóÊõåõãú ÍóÊøóì Èóíúäó ÃóÞúæóÇãöåöãú æóÃóäøó åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝó ÏóÇÆöãñ áóåõãú ÔóÃúäó ÇáúÃóæúÕóÇÝö ÇáøóÊöí Úóãöíó ÃóÕúÍóÇÈõåóÇ Úóäú ãõÏóÇæóÇÊöåóÇ ÈöÇáÊøóÎóáøõÞö ÇáúÍóÓóäö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑöåö ÂäöÝðÇ.
ßõáøóãÇ ÃóæúÞóÏõæÇ äóÇÑðÇ áöáúÍóÑúÈö ÃóØúÝóÃóåóÇ Çááøóåõ æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð æóÇááøóåõ áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúãõÝúÓöÏöíäó.
ÊóÑúßöíÈõ ÃóæúÞóÏõæÇ äóÇÑðÇ áöáúÍóÑúÈö ÃóØúÝóÃóåóÇ Çááøóåõ ÊóãúËöíáñ¡ ÔõÈøöåó Èöåö ÍóÇáõ ÇáÊøóåóíøõÄö áöáúÍóÑúÈö æóÇáöÇÓúÊöÚúÏóÇÏö áóåóÇ æóÇáúÍóÒóÇãóÉö Ýöí ÃóãúÑöåóÇ¡ ÈöÍóÇáö ãóäú íõæÞöÏõ ÇáäøóÇÑó áÍóÇÌóÉ ÈåóÇ ÝÊäØÝìÁ¡ ÝóÅöäøóåõ ÔóÇÚóÊö ÇÓúÊöÚóÇÑóÇÊõ ãóÚóÇäöí ÇáÊøóÓúÚöíÑö æóÇáúÍóãúíö æóÇáäøóÇÑö æóäóÍúæöåóÇ áöáúÍóÑúÈö¡ æóãöäúåõ Íóãöíó ÇáúæóØöíÓõ¡ æóÝõáóÇäñ ãöÓúÚóÑõ ÍóÑúÈò¡ æóãöÍóÔøõ ÍóÑúÈò¡ ÝóÞóæúáõåõ: ÃóæúÞóÏõæÇ äóÇÑðÇ áöáúÍóÑúÈö ßóÐóáößó¡ æóáóÇ äóÇÑó Ýöí ÇáúÍóÞöíÞóÉö¡ ÅöÐú áóãú íõÄúËóÑú Úóäö ÇáúÚóÑóÈö Ãóäøó áóåõãú äóÇÑðÇ ÊóÎúÊóÕøõ ÈöÇáúÍóÑúÈö ÊõÚóÏøõ Ýöí äöíÑóÇäö ÇáúÚóÑóÈö ÇáøóÊöí íõæÞöÏõæäóåóÇ áöÃóÛúÑóÇÖò. æóÞóÏú æóåöãó ãóäú ÙóäøóåóÇ ÍóÞöíÞóÉð¡ æóäóÈøóåó ÇáúãõÍóÞøöÞõæäó Úóáóì æóåúãöåö.
æóÔóÈøóåó ÍóÇáó ÇäúÍöáóÇáö ÚóÒúãöåöãú Ãóæö ÇäúåöÒóÇãöåöãú æóÓõÑúÚóÉö ÇÑúÊöÏóÇÏöåöãú ÚóäúåóÇ¡ æóÅöÍúÌóÇãöåöãú Úóäú ãõÕóÇÈóÍóÉö ÃóÚúÏóÇÆöåöãú¡ ÈöÍóÇáö ãóäö ÇäúØóÝóÃóÊú äóÇÑõåõ ÇáøóÊöí ÃóæúÞóÏóåóÇ.(6/251)
æóáóæú Ãóäøó Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö ÂãóäõæÇ æóÇÊøóÞóæúÇ áóßóÝøóÑúäóÇ Úóäúåõãú ÓóíøöÆóÇÊöåöãú æóáóÃóÏúÎóáúäóÇåõãú ÌóäøóÇÊö ÇáäøóÚöíãö (65)
æóãöäú ÈóÏóÇÚóÉö åóÐóÇ ÇáÊøóãúËöíáö Ãóäøóåõ ÕóÇáöÍñ áöÃóäú íõÚúÊóÈóÑó Ýöíåö ÌóãúÚõåõ æóÊóÝúÑöíÞõåõ¡ ÈöÃóäú íõÌúÚóáó ÊóãúËöíáðÇ æóÇÍöÏðÇ áöÍóÇáóÉö ãóÌúãõæÚóÉò Ãóæú ÊóãúËöíáóíúäö áöÍóÇáóÊóíúäö¡ æóÞóÈõæáõ ÇáÊøóãúËöíáö áöáÊøóÝúÑöíÞö ÃóÊóãøõ ÈóáóÇÛóÉð. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõãú áóÇ íóáúÊóÆöãõ áóåõãú ÃóãúÑõ ÍóÑúÈò æóáóÇ íóÓúÊóØöíÚõæäó äößóÇíóÉó ÚóÏõæøò¡ æóáóæú ÍóÇÑóÈõæÇ Ãóæú ÍõæÑöÈõæÇ ÇäúåóÒóãõæÇ¡ Ýóíóßõæäõ ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö Úóáóì åóÐóÇ ßóÞóæúáöåö: ÖõÑöÈóÊú Úóáóíúåöãõ ÇáÐøöáøóÉõ Ãóíúäó ãóÇ ËõÞöÝõæÇ [Âá ÚãÑóÇä: 112] .
æóÃóãøóÇ ãóÇ íõÑúæóì Ãóäøó ãóÚóÏøðÇ ßõáøóåóÇ áãøÇ ÍóÇÑÈõæÇ ãÐÈÍ íóæúãó (ÎóÒóÇÒóì) ¡ æóÓöíóÇÏóÊõåõãú áöÊóÛúáöÈó æóÞóÇÆöÏõåõãú ßõáóíúÈñ¡ ÃóãóÑó ßõáóíúÈñ Ãóäú íõæÞöÏõæÇ äóÇÑðÇ Úóáóì ÌóÈóáö ÎóÒóÇÒóì áöíóåúÊóÏöíó ÈöåóÇ ÇáúÌóíúÔõ áößóËúÑóÊöåö¡ æóÌóÚóáõæÇ ÇáúÚóáóÇãóÉó Èóíúäóåõãú Ãóäøóåõãú ÅöÐóÇ ÏóåóãóÊúåõãú ÌõíõæÔõ ãóÐúÍöÌó ÃóæúÞóÏõæÇ äóÇÑóíúäö Úóáóì (ÎóÒóÇÒóì) ¡ ÝóáóãøóÇ ÏóåóãóÊúåõãú ãóÐúÍöÌõ ÃóæúÞóÏõæÇ ÇáäøóÇÑó ÝóÊóÌóãøóÚóÊú ãóÚóÏøñ ßõáøõåóÇ Åöáóì ÓóÇÍóÉö ÇáúÞöÊóÇáö æóÇäúåóÒóãóÊú ãóÐúÍöÌõ. æóåóÐóÇ ÇáøóÐöí ÃóÔóÇÑó Åöáóíúåö ÚóãúÑõæ Èúäõ ßõáúËõæãò ÈöÞóæúáöåö:
æóäóÍúäõ ÛóÏóÇÉó ÃõæÞöÏó Ýöí ÎóÒóÇÒóì ... ÑóÝóÏúäóÇ ÝóæúÞó ÑóÝúÏö ÇáÑøóÇÝöÏöíäóÇ
ÝóÊöáúßó ÔöÚóÇÑñ ÎóÇÕøñ ÊóæóÇÖóÚõæÇ Úóáóíúåö íóæúãóÆöÐò ÝóáóÇ íõÚóÏøõ ÚóÇÏóÉð Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÍõÑõæÈö. æóÍóíúËõ áóÇ ÊõÚúÑóÝõ äóÇÑñ áöáúÍóÑúÈö ÊóÚóíøóäó ÇáúÍóãúáõ Úóáóì ÇáÊøóãúËöíáö¡ æóáöÐóáößó ÃóÌúãóÚó Úóáóíúåö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÝóáóíúÓó ÇáúßóáóÇãõ ÈöÍóÞöíÞóÉò æóáóÇ ßöäóÇíóÉò.
æóÞóæúáõåõ: æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð ÇáúÞóæúáõ Ýöíåö ßóÇáúÞóæúáö Ýöí äóÙöíÑöåö ÇáúãõÊóÞóÏøöãö ÂäöÝðÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöäøóãÇ ÌóÒÇÁõ ÇáøóÐöíäó íõÍÇÑöÈõæäó Çááøóåó æóÑóÓõæáóåõ æóíóÓúÚóæúäó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÓÇÏÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
33] .
[65]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 65]
æóáóæú Ãóäøó Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÂãóäõæÇ æóÇÊøóÞóæúÇ áóßóÝøóÑúäÇ Úóäúåõãú ÓóíøöÆÇÊöåöãú æóáóÃóÏúÎóáúäÇåõãú ÌóäøóÇÊö ÇáäøóÚöíãö (65)
ÚóÞøóÈó äóåúíóåõãú æóÐóãøóåõãú ÈöÏóÚúæóÊöåöãú áöáúÎóíúÑö ÈöØóÑöíÞóÉö ÇáÊøóÚúÑöíÖö ÅöÐú ÌóÇÁó ÈöÍóÑúÝö ÇáöÇãúÊöäóÇÚö ÝóÞóÇáó:
æóáóæú Ãóäøó Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÂãóäõæÇ æóÇÊøóÞóæúÇ¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúíóåõæÏõ. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÞóæúáöåö: ÂãóäõæÇ ÇáúÅöíãóÇäõ ÈöãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö: «ÇËúäóÇäööö(6/252)
æóáóæú Ãóäøóåõãú ÃóÞóÇãõæÇ ÇáÊøóæúÑóÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåöãú ãöäú ÑóÈøöåöãú áóÃóßóáõæÇ ãöäú ÝóæúÞöåöãú æóãöäú ÊóÍúÊö ÃóÑúÌõáöåöãú ãöäúåõãú ÃõãøóÉñ ãõÞúÊóÕöÏóÉñ æóßóËöíÑñ ãöäúåõãú ÓóÇÁó ãóÇ íóÚúãóáõæäó (66)
íõÄúÊóæúäó ÃóÌúÑóåõãú ãóÑøóÊóíúäö: ÑóÌõáñ ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö Âãóäó ÈöäóÈöíøöåö Ëõãøó Âãóäó Èöí (Ãóí ÚöäúÏ ãóÇ ÈóáóÛóÊúåõ ÇáÏøóÚúæóÉõ ÇáúãõÍóãøóÏíøóÉõ) Ýóáóåõ ÃóÌúÑóÇäö¡ æóÑóÌõáñ ßóÇäóÊú áóåõ ÌóÇÑöíóÉñ ÝóÃóÏøóÈóåóÇ ÝóÃóÍúÓóäó ÊóÃúÏöíÈóåóÇ æóÚóáøóãóåóÇ Ëõãøó ÃóÚúÊóÞóåóÇ ÝóÊóÒóæøóÌóåóÇ Ýóáóåõ ÃóÌúÑóÇäö.
æóÇááøóÇãõ Ýöí Þóæúáöåö: áóßóÝøóÑúäÇ Úóäúåõãú- æóÞóæúáöåö- æóáóÃóÏúÎóáúäÇåõãú áóÇãõ ÊóÃúßöíÏò íóßúËõÑõ æõÞõæÚõåóÇ Ýöí ÌóæóÇÈö (áóæú) ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝöÚúáðÇ ãóÇÖöíðÇ ãõËúÈóÊðÇ áöÊóÃúßöíÏö ÊóÍúÞöíÞö ÇáÊøóáóÇÒõãö Èóíúäó ÔóÑúØö (áóæú) æóÌóæóÇÈöåóÇ¡ æóíóßúËõÑõ Ãóäú íõÌóÑøóÏó ÌóæóÇÈõ- áóæú- Úóäö ÇááøóÇãö¡ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóæú äóÔÇÁõ ÌóÚóáúäÇåõ ÃõÌÇÌÇð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúæóÇÞöÚóÉö [70] .
[66]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 66]
æóáóæú Ãóäøóåõãú ÃóÞÇãõæÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóãÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåöãú ãöäú ÑóÈøöåöãú áóÃóßóáõæÇ ãöäú ÝóæúÞöåöãú æóãöäú ÊóÍúÊö ÃóÑúÌõáöåöãú ãöäúåõãú ÃõãøóÉñ ãõÞúÊóÕöÏóÉñ æóßóËöíÑñ ãöäúåõãú ÓÇÁó ãóÇ íóÚúãóáõæäó (66)
æóáóæú Ãóäøóåõãú ÃóÞÇãõæÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóãÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåöãú ãöäú ÑóÈøöåöãú áóÃóßóáõæÇ ãöäú ÝóæúÞöåöãú æóãöäú ÊóÍúÊö ÃóÑúÌõáöåöãú.
ÅöÞóÇãóÉõ ÇáÔøóíúÁö ÌóÚúáõåõ ÞóÇÆöãðÇ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Ãóæøóáö ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö. æóÇÓúÊõÚöíÑóÊö ÇáúÅöÞóÇãóÉõ áöÚóÏóãö ÇáúÅöÖóÇÚóÉö áöÃóäøó ÇáÔøóíúÁó ÇáúãõÖóÇÚó íóßõæäõ ãõáúÞðì¡ æóáöÐóáößó íõÞóÇáõ áóåõ: ÔóíúÁñ áóÞðì¡ æóáöÃóäøó ÇáúÅöäúÓóÇäó íóßõæäõ Ýöí ÍóÇáö ÞöíóÇãöåö ÃóÞúÏóÑó Úóáóì ÇáúÃóÔúíóÇÁö¡ ÝóáöÐóÇ ÞóÇáõæÇ: ÞóÇãóÊö ÇáÓøõæÞõ. ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãóÚúäóì ÅöÞóÇãóÉö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ÅöÞóÇãóÉó ÊóÔúÑöíÚöåöãóÇ ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ãóíú áóæú ÃóØóÇÚõæÇ ÃóæóÇãöÑó Çááøóåö æóÚóãöáõæÇ ÈöåóÇ ÓóáöãõæÇ ãöäú ÛóÖóÈöåö ÝóáóÃóÛúÏóÞó Úóáóíúåöãú äöÚóãóåõ¡ ÝóÇáúíóåõæÏõ ÂãóäõæÇ ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö æóáóãú íõÞöíãõæÇ ÃóÍúßóÇãóåóÇ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ¡ æóßóÝóÑõæÇ ÈöÇáúÅöäúÌöíáö æóÑóÝóÖõæåõ¡ æóÐóáößó ÃóÔóÏøõ Ýöí ÚóÏóãö ÅöÞóÇãóÊöåö¡ æóÈöÇáúÞõÑúÂäö. æóÞÏ Ãóæ ãÃÊ ÇáúÂíóÉõ Åöáóì Ãóäøó ÓóÈóÈó ÖöíÞö ãóÚóÇÔö ÇáúíóåõæÏö åõæó ãöäú ÛóÖóÈö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Úóáóíúåöãú áöÅöÖóÇÚóÊöåöãõ ÇáÊøóæúÑóÇÉó æóßõÝúÑöåöãú ÈöÇáúÅöäúÌöíáö æóÈöÇáúÞõÑúÂäö¡ Ãóíú ÝóÊóÍóÊøóãóÊú Úóáóíúåöãõ ÇáäøöÞúãóÉõ ÈóÚúÏó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö.
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ: áóæú ÃóÞóÇãõæÇ åóÐöåö ÇáúßõÊõÈó ÈóÚúÏó ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Ãóíú ÈöÇáöÇÚúÊöÑóÇÝö ÈöãóÇ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ãöäó ÇáÊøóÈúÔöíÑö ÈöÈóÚúËóÉö ãõÍóãøóÏò Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÍóÊøóì íõÄúãöäõæÇ Èöåö æóÈöãóÇ ÌóÇÁó Èöåö¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÂíóÉõ ÅöÔóÇÑóÉð Åöáóì ÖöíÞö ãóÚóÇÔöåöãú ÈóÚúÏó åöÌúÑóÉö ÇáÑøóÓõæáö Åöáóì ÇáúãóÏöíäóÉö. æóíõÄóíøöÏõåõ ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÞÇáóÊö ÇáúíóåõæÏõ íóÏõ Çááøóåö ãóÛúáõæáóÉñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 64] ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó.(6/253)
æóãóÚúäóì áóÃóßóáõæÇ ãöäú ÝóæúÞöåöãú æóãöäú ÊóÍúÊö ÃóÑúÌõáöåöãú ÊóÚúãöíãõ ÌöåóÇÊö ÇáÑøöÒúÞö¡ Ãóíú áóÑõÒöÞõæÇ ãöäú ßõáøö ÓóÈöíáò¡ ÝóÃóßóáõæÇ ÈöãóÚúäóì ÑõÒöÞõæÇ¡ ßóÞóæúáöåö: æóÊóÃúßõáõæäó ÇáÊøõÑÇËó ÃóßúáðÇ áóãøðÇ [ÇáúÝÌúÑ: 19] . æóÞöíáó:
ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúãóÃúßõæáö ãöäú ÝóæúÞõ ËöãóÇÑõ ÇáÔøóÌóÑö¡ æóãöäú ÊóÍúÊõ ÇáúÍõÈõæÈõ æóÇáúãóÞóÇËöí¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúÃóßúáõ Úóáóì ÍóÞöíÞóÊöåö¡ Ãóíú áóÇÓúÊóãóÑøó ÇáúÎöÕúÈõ Ýöíåöãú.
æóÝöí ãóÚúäóì åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóáóæú Ãóäøó Ãóåúáó ÇáúÞõÑì ÂãóäõæÇ æóÇÊøóÞóæúÇ áóÝóÊóÍúäÇ Úóáóíúåöãú
ÈóÑóßÇÊò ãöäó ÇáÓøóãÇÁö æóÇáúÃóÑúÖö æóáßöäú ßóÐøóÈõæÇ ÝóÃóÎóÐúäÇåõãú ÈöãÇ ßÇäõæÇ íóßúÓöÈõæäó
Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóÚúÑóÇÝö [96] .
æóÇááøóÇãõ Ýöí Þóæúáöåö: áóÃóßóáõæÇ ãöäú ÝóæúÞöåöãú ÅöáóÎú ãöËúáõ ÇááøóÇãö Ýöí ÇáúÂíóÉö ÞóÈúáóåóÇ.
ãöäúåõãú ÃõãøóÉñ ãõÞúÊóÕöÏóÉñ æóßóËöíÑñ ãöäúåõãú ÓÇÁó ãóÇ íóÚúãóáõæäó.
ÅöäúÕóÇÝñ áöÝóÑöíÞò ãöäúåõãú ÈóÚúÏó Ãóäú ÌóÑóÊú Êöáúßó ÇáúãóÐóÇãøõ Úáì ÃóßúËóÑåã.
æÇáãÞÕÏ íõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúãõØöíÚö¡ Ãóíú ÛóíúÑõ ãõÓúÑöÝò ÈöÇÑúÊößóÇÈö ÇáÐøõäõæÈö¡ æóÇÞöÝñ ÚöäúÏó ÍõÏõæÏö ßöÊóÇÈöåöãú¡ áöÃóäøóåõ íóÞúÊóÕöÏõ Ýöí ÓóÑúÝö äóÝúÓöåö¡ æóÏóáöíáõ Ðóáößó ãõÞóÇÈóáóÊõåõ ÈöÞóæúáöåö Ýöí ÇáÔøöÞøö ÇáúÂÎóÑö ÓÇÁó ãóÇ íóÚúãóáõæäó. æóÞóÏú Úõáöãó ãöäö ÇÕúØöáóÇÍö ÇáúÞõÑúÂäö ÇáÊøóÚúÈöíÑõ ÈöÇáúÅöÓúÑóÇÝö Úóäö ÇáöÇÓúÊöÑúÓóÇáö Ýöí ÇáÐøõäõæÈö¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Þõáú íóÇ ÚöÈÇÏöíó ÇáøóÐöíäó ÃóÓúÑóÝõæÇ Úóáì ÃóäúÝõÓöåöãú áóÇ ÊóÞúäóØõæÇ ãöäú ÑóÍúãóÉö Çááøóåö [ÇáÒãÑ: 53] ¡ æóáöÐóáößó íõÞóÇÈóáõ ÈöÇáöÇÞúÊöÕóÇÏö¡ Ãóíö ÇáúÍóÐóÑö ãöäó ÇáÐøõäõæÈö¡ æóÇÎúÊöíÑó ÇáúãõÞúÊóÕöÏõ áöÃóäøó ÇáúãõØöíÚöíäó ãöäúåõãú ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö ßóÇäõæÇ ÛóíúÑó ÈóÇáöÛöíäó ÛóÇíóÉó ÇáØøóÇÚóÉö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ýóãöäúåõãú ÙÇáöãñ áöäóÝúÓöåö æóãöäúåõãú ãõÞúÊóÕöÏñ æóãöäúåõãú ÓÇÈöÞñ ÈöÇáúÎóíúÑÇÊö ÈöÅöÐúäö Çááøóåö [ÝÇØÑ: 32] .
ÝóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÊóÞúÓöíãõ Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö áöÃóäøóåõãú ÈóÚúÏó ÇáúÅöÓúáóÇã ÞöÓúãóÇäö ÓíøÁ ÇáúÚóãóáö¡ æóåõæó ãóäú áóãú íõÓúáöãú æóÓóÇÈöÞñ Ýöí ÇáúÎóíúÑóÇÊö¡ æóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ ãöËúáõ ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÓóáóÇãò æóãõÎóíúÑöíÞò. æóÞöíáó: ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúãõÞúÊóÕöÏö ÛóíúÑõ ÇáúãõÝúÑöØöíäó Ýöí ÈõÛúÖö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóåõãõ ÇáøóÐöíäó áóÇ ÂãóäõæÇ ãóÚóåõãú æóáóÇ ÂÐóæúåõãú¡ æóÖöÏøõåõãú åõãõ ÇáúãõÓöíÆõæäó(6/254)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó æóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú ÝóãóÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓóÇáóÊóåõ æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó ÇáäøóÇÓö Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúßóÇÝöÑöíäó (67)
ÈöÃóÚúãóÇáöåöãú áöáúãõÓúáöãöíäó ãöËúáõ ßóÚúÈö Èúäö ÇáúÃóÔúÑóÝö.
ÝóÇáúÃóæøóáõæäó ÈõÛúÖõåõãú ÞóáúÈöíøñ¡ æóÇáúÂÎóÑõæäó ÈõÛúÖõåõãú ÈöÇáúÞóáúÈö æóÇáúÚóãóá ÇáÓíøÁ. æóíõØúáóÞõ ÇáúãõÞúÊóÕöÏõ Úóáóì ÇáúãõÚúÊóÏöáö Ýöí ÇáúÃóãúÑö¡ áöÃóäøóåõ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáúÞóÕúÏö¡ æóåõæó ÇáöÇÚúÊöÏóÇáõ æóÚóÏóãõ ÇáúÅöÝúÑóÇØö. æóÇáúãóÚúäóì ãõÞúÊóÕöÏóÉñ Ýöí ÇáúãõÎóÇáóÝóÉö æóÇáÊøóäóßøõÑö áöáúãõÓúáöãöíäó ÇáúãóÃúÎõæÐö ãöäú Þóæúáöåö: æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 68] .
æóÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ: ÓÇÁó ÝöÚúáðÇ ÈöãóÚúäóì ßóÇäó ÓóíøöÆðÇ¡ æóãóÇ íóÚúãóáõæäó ÝóÇÚöáõåõ¡ ßóãóÇ ÞóÏøóÑóåõ ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó. æóÌóÚóáóåõ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÈöãóÚúäóì ÈöÆúÓó¡ ÝóÞóÏøóÑó ÞóæúáðÇ ãóÍúÐõæÝðÇ áöíóÕöÍøó ÇáúÅöÎúÈóÇÑõ Èöåö Úóäú Þóæúáöåö: æóßóËöíÑñ ãöäúåõãú¡ ÈöäóÇÁð Úóáóì ÇáúÊöÒóÇãö ÚóÏóãö ÕöÍøóÉö ÚóØúÝö ÇáúÅöäúÔóÇÁö Úóáóì ÇáúÅöÎúÈóÇÑö¡ æóåõæó ãóÍóáøõ ÌöÏóÇáò¡ æóíóßõæäõ ãóÇ íóÚúãóáõæäó ãóÎúÕõæÕðÇ ÈöÇáÐøóãøö¡ æóÇáøóÐöí ÏóÚóÇåõ Åöáóì Ðóáößó Ãóäøóåõ ÑóÃóì Íóãúáóåõ Úóáóì ãóÚúäóì ÅöäúÔóÇÁö ÇáÐøóãøö ÃóÈúáóÛó Ýöí Ðóãøöåöãú¡ Ãóíú íóÞõæáõ Ýöíåöãú Ðóáößó ßá ÞóÇÆöá.
[67]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 67]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó æóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó ÇáäøóÇÓö Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúßÇÝöÑöíäó (67)
Åöäøó ãóæúÖöÚó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ãõÚúÖöáñ¡ ÝóÅöäøó ÓõæÑóÉó ÇáúãóÇÆöÏóÉö ãöäú ÂÎöÑö ÇáÓøõæÑö äõÒõæáðÇ Åöäú áóãú Êóßõäú ÂÎöÑóåóÇ äõÒõæáðÇ¡ æóÞóÏú ÈóáøóÛó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇáÔøóÑöíÚóÉó æóÌóãöíÚó ãóÇ ÃäÒá Åöáóíúåö Åöáóì íóæúãó äõÒõæáöåóÇ¡ Ýóáóæú Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú Ýöí Ãóæøóáö ãõÏøóÉö ÇáúÈóÚúËóÉö áóÞõáúäóÇ åöíó ÊóËúÈöíÊñ áöáÑøóÓõæáö æóÊóÎúÝöíÝñ áöÃóÚúÈóÇÁö ÇáúæóÍúíö Úóäúåõ¡ ßóãóÇ ÃõäúÒöáó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ÝóÇÕúÏóÚú ÈöãÇ ÊõÄúãóÑõ æóÃóÚúÑöÖú Úóäö ÇáúãõÔúÑößöíäó ÅöäøóÇ ßóÝóíúäÇßó ÇáúãõÓúÊóåúÒöÆöíäó [ÇáÍÌÑÇÊ: 94¡ 95] æóÞóæúáõåõ: ÅöäøóÇ ÓóäõáúÞöí Úóáóíúßó ÞóæúáðÇ ËóÞöíáðÇ- Åöáóì Þóæúáöåö- æóÇÕúÈöÑú Úóáì ãóÇ íóÞõæáõæäó [ÇáãÒãá: 5- 10] ÇáúÂíóÇÊö¡ ÝóÃóãøóÇ æóåóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ ãöäú ÂÎöÑö ÇáÓøõæóÑö äõÒõæáðÇ æóÞóÏú ÃóÏøóì ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÇáÑøöÓóÇáóÉó æóÃóßúãóáó ÇáÏøöíäó ÝóáóíúÓó Ýöí ÇáúÍóÇáö ãóÇ íóÞúÊóÖöí Ãóäú íõÄúãóÑó ÈöÊóÈúáöíÛò¡ ÝóäóÍúäõ ÅöÐóäú Èóíúäó ÇÍúÊöãóÇáóíúäö:(6/255)
ÃóÍóÏõåõãóÇ: Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ äóÒóáóÊú ÈöÓóÈóÈò ÎóÇÕøò ÇÞúÊóÖóì ÅöÚóÇÏóÉó ÊóËúÈöíÊö ÇáÑøóÓõæáö Úóáóì ÊóÈúáöíÛö ÔóíúÁò ãöãøóÇ íóËúÞõáõ Úóáóíúåö ÊóÈúáöíÛõåõ.
æóËóÇäöíåöãóÇ: Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ äóÒóáóÊú ãöäú ÞóÈúáö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ æóåõæó ÇáøóÐöí ÊóæóÇØóÃóÊú Úóáóíúåö ÃóÎúÈóÇÑñ Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáöåóÇ.
ÝóÃóãøóÇ åóÐóÇ ÇáöÇÍúÊöãóÇáõ ÇáËøóÇäöí ÝóáóÇ íóäúÈóÛöí ÇÚúÊöÈóÇÑõåõ áöÇÞúÊöÖóÇÆöåö Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÈóÞöíóÊú Óöäöíäó ÛóíúÑó ãõáúÍóÞóÉò ÈöÓõæÑóÉò¡ æóáóÇ ÌóÇÆöÒó Ãóäú Êóßõæäó ãóÞúÑõæÁóÉð ÈöãõÝúÑóÏöåóÇ¡ æóÈöÐóáößó ÊóäúÏóÍöÖõ ÌóãöíÚõ ÇáúÃóÎúÈóÇÑö ÇáúæóÇÑöÏóÉö Ýöí ÃóÓúÈóÇÈö ÇáäøõÒõæáö ÇáøóÊöí ÊóÐúßõÑõ ÍóæóÇÏöËó ßõáøóåóÇ ÍóÕóáóÊú Ýöí ÃóÒúãóÇäò ÞóÈúáó Òóãóäö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóÞóÏú ÐóßóÑó ÇáúÝóÎúÑõ ÚóÔóÑóÉó ÃóÞúæóÇáò Ýöí Ðóáößó¡ æóÐóßóÑó ÇáØøóÈóÑöíøõ ÎóÈóÑóíúäö ÂÎóÑóíúäö¡ ÝóÕóÇÑóÊö ÇËúäóíú ÚóÔóÑó ÞóæúáðÇ.
æóÞóÇáó ÇáúÝóÎúÑõ ÈóÚúÏó Ãóäú ÐóßóÑó ÚóÔóÑóÉó ÇáúÃóÞúæóÇáö: Åöäøó åóÐöåö ÇáÑøöæóÇíóÇÊö æóÅöäú ßóËõÑóÊú ÝóÅöäøó ÇáúÃóæúáóì Íóãúáõ ÇáúÂíóÉö Úóáóì Ãóäøó Çááøóåó Âãóäóåõ ãóßúÑó ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ áöÃóäøó ãóÇ ÞóÈúáóåóÇ æóãóÇ ÈóÚúÏóåóÇ ßóÇäó ßóáóÇãðÇ ãóÚó ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì ÝóÇãúÊóäóÚó ÅöáúÞóÇÁõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÇáúæóÇÍöÏóÉö Ýöí ÇáúÈóíúäö ÝóÊóßõæäõ ÃóÌúäóÈöíøóÉð ÚóãøóÇ ÞóÈúáóåóÇ æóãóÇ ÈóÚúÏóåóÇ Çå. æóÃóãøóÇ ãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Ãóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ßóÇäó íõÍúÑóÓõ ÍóÊøóì äóÒóáó æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó ÇáäøóÇÓö ÝóáóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÌóãöíÚó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö äóÒóáóÊú íóæúãóÆöÐò¡ Èóáö ÇÞúÊóÕóÑó ÇáÑøóÇæöí Úóáóì ÌõÒúÁò ãöäúåóÇ¡ æóåõæó Þóæúáõåõ: æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó ÇáäøóÇÓö ÝóáóÚóáøó ÇáøóÐöí ÍóÏøóËóÊú Èöåö ÚóÇÆöÔóÉõ Ãóäøó Çááøóåó ÃóÎúÈóÑó ÑóÓõæáóåõ ÈöÃóäøóåõ ÚóÕóãóåõ ãöäó ÇáäøóÇÓö ÝóáóãøóÇ ÍóßóÇåõ ÇáÑøóÇæöí ÍóßøóÇåõ ÈöÇááøóÝúÙö ÇáúæóÇÞöÚö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
ÝóÊóÚóíøóäó ÇáÊøóÚúæöíáõ Úóáóì ÇáöÇÍúÊöãóÇáö ÇáúÃóæøóáö: ÝóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÓóÈóÈõ äõÒõæáöåóÇ ÞóÖöíøóÉð ãöãøóÇ ÌóÑóì
ÐößúÑõåõ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ Ýóåöíó Úóáóì æóÊöíÑóÉö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 41] æóÞóæúáöåö: æóáÇ ÊóÊøóÈöÚú ÃóåúæÇÁóåõãú æóÇÍúÐóÑúåõãú Ãóäú íóÝúÊöäõæßó Úóäú ÈóÚúÖö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ Åöáóíúßó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 49] ÝóßóãóÇ ßóÇäóÊú Êöáúßó ÇáúÂíóÉõ Ýöí æóÕúÝö ÍóÇáö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó ÊõáöíóÊú ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö áöæóÕúÝö ÍóÇáö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö. æóÇáúÝóÑöíÞóÇäö ãõÊóÙóÇåöÑóÇäö Úáì ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: ÝóÑöíÞñ ãõÌóÇåöÑñ¡ æóÝóÑöíÞñ ãõÊóÓóÊøöÑñ¡ ÝóÚóÇÏó ÇáúÎóØøóÇÈõ áöáÑøóÓõæáö ËóÇäöíóÉð(6/256)
ÈöÊóËúÈöíÊö ÞóáúÈöåö æóÔóÑúÍö ÕóÏúÑöåö ÈöÃóäú íóÏõæãó Úóáóì ÊóÈúáöíÛö ÇáÔøóÑöíÚóÉö æóíóÌúåóÏó Ýöí Ðóáößó æóáóÇ íóßúÊóÑöËó ÈöÇáØøóÇÚöäöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóÇáúßõÝøóÇÑö¡ ÅöÐú ßóÇäó äõÒõæáõ åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö Ýöí ÂÎöÑö ãÏøÉ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöÃóäøó Çááøóåó ÏóÇÆöãñ Úóáóì ÚöÕúãóÊöåö ãöäú ÃóÚúÏóÇÆöåö æóåõãõ ÇáøóÐöíäó åóæøóäó ÃóãúÑóåõãú Ýöí Þóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 41] Ýóåõãõ ÇáúãóÚúäöíøõæäó ãöäó ÇáäøóÇÓö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ ÝóÇáúãóÃúãõæÑõ ÈöÊóÈúáöíÛöåö ÈóÚúÖõ ÎóÇÕøò ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö.
æóÞóÏú Úõáöãó ãöäú ÎáÞ ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóäøóåõ íõÍöÈøõ ÇáÑøöÝúÞó Ýöí ÇáúÃõãõæÑö æóíóÞõæáõ: Åöäøó Çááøóåó ÑóÝöíÞñ íõÍöÈøõ ÇáÑøöÝúÞó Ýöí ÇáúÃóãúÑö ßõáøöåö (ßóãóÇ ÌóÇÁó Ýöí ÍóÏöíËö ÚóÇÆöÔóÉó Íöíäó Óóáøóãó ÇáúíóåõæÏõ Úóáóíúåö ÝóÞóÇáõæÇ: ÇáÓøóÇãøõ Úóáóíúßõãú¡ æóÞóÇáóÊú ÚóÇÆöÔóÉõ áóåõãú: ÇáÓøóÇãøõ Úóáóíúßõãú æóÇááøóÚúäóÉõ) ¡ ÝóáóãøóÇ ÃóãóÑóåõ Çááøóåõ Ãóäú íóÞõæáó áöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóÃóäøó ÃóßúËóÑóßõãú ÝÇÓöÞõæäó Þõáú åóáú ÃõäóÈøöÆõßõãú ÈöÔóÑøò ãöäú Ðáößó ãóËõæÈóÉð ÚöäúÏó Çááøóåö ãóäú áóÚóäóåõ Çááøóåõ æóÛóÖöÈó Úóáóíúåö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 59¡ 60] ÇáúÂíóÉó¡ æóßóÇäó Ðóáößó ÇáúÞóæúáõ ãõÌóÇåóÑóÉð áóåõãú ÈöÓõæÁò ÃóÚúáóãóåõ Çááøóåõ ÈöÃóäøó åóÐóÇ áóÇ ÑöÝúÞó Ýöíåö ÝóáóÇ íóÏúÎõáõ ÝöíãóÇ ßóÇäó íõÚóÇãöáõåõãú Èöåö ãöäó ÇáúãõÌóÇÏóáóÉö ÈöÇáøóÊöí åöíó ÃóÍúÓóäõ¡ ÝóÊóßõæäõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ãõÎóÕøöÕóÉð áöãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÚóÇÆöÔóÉó æóÊóÏúÎõáõ Ýöí ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÇáøóÐöí Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÇ íõÍöÈøõ Çááøóåõ ÇáúÌóåúÑó ÈöÇáÓøõæÁö ãöäó ÇáúÞóæúáö ÅöáøóÇ ãóäú Ùõáöãó [ÇáäøöÓóÇÁ: 148] .
æóáöÐóáößó ÃõÚöíÏó ÇÝúÊöÊóÇÍõ ÇáúÎöØóÇÈö áóåõ ÈöæóÕúÝö ÇáÑøóÓõæáö ÇáúãõÔúÚöÑö ÈöãõäúÊóåóì ÔóÑóÝöåö¡ ÅöÐú ßóÇäó æóÇÓöØóÉð Èóíúäó Çááøóåö æóÎóáúÞöåö¡ æóÇáúãõÐóßøöÑõ áóåõ ÈöÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóãøóäú Óöæóì ãóäú ÃóÑúÓóáóåõ.
æóáöåóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö Ýöí åóÐóÇ ÇáúÎöØóÇÈö ÇáËøóÇäöí ãóæúÞöÚñ ÒóÇÆöÏñ Úóáóì ãóæúÞöÚöåö Ýöí ÇáúÎöØóÇÈö ÇáúÃóæøóáö¡ æóåõæó ãóÇ Ýöíåö ãöäó ÇáúÅöíãóÇÁö Åöáóì æóÌúåö ÈöäóÇÁö ÇáúßóáóÇãö ÇáúÂÊöí ÈóÚúÏóåõ¡ æóåõæó Þóæúáõåõ: æóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ãóÇ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅöáøóÇ ÇáúÈóáÇÛõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 99] .
ÝóßóãóÇ ËõÈøöÊó ÌóäóÇäõåõ ÈöÇáúÎöØóÇÈö ÇáúÃóæøóáö Ãóäú áóÇ íóåúÊóãøó ÈöãóßóÇÆöÏö ÃóÚúÏóÇÆöåö¡ ÍõÐøöÑó ÈöÇáúÎöØóÇÈö ÇáËøóÇäöí ãöäú ãõáóÇíóäóÊöåöãú Ýöí ÅöÈúáóÇÛöåöãú ÞóæóÇÑöÚó ÇáúÞõÑúÂäö¡ Ãóæú ãöäú ÎóÔúíóÊöåö ÅöÚúÑóÇÖóåõãú Úóäúåõ ÅöÐóÇ ÃõäúÒöáó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÔóÃúäöåöãú¡ ÅöÐú áóÚóáøóåõ íóÒöíÏõåõãú ÚöäóÇÏðÇ æóßõÝúÑðÇ¡ ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö Þóæúáõåõ Ýöí ÂÎöÑö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð ÝóáÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúßÇÝöÑöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 68] .(6/257)
Ëõãøó ÚõÞøöÈó Ðóáößó ÃóíúÖðÇ ÈöÊóËúÈöíÊö ÌóäóÇäöåö ÈöÃóäú áóÇ íóåúÊóãøó ÈößóíúÏöåöãú ÈöÞóæúáöåö: æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó
ÇáäøóÇÓö
æóÃóäøó ßóíúÏóåõãú ãóÕúÑõæÝñ Úóäúåõ ÈöÞóæúáöåö: Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúßÇÝöÑöíäó. ÝóÍóÕóáó ÈöÂÎöÑö åóÐóÇ ÇáúÎöØóÇÈö ÑóÏøõ ÇáúÚóÌõÒö Úóáóì ÇáÕøóÏúÑö Ýöí ÇáúÎöØóÇÈö ÇáúÃóæøóáö ÇáøóÊöí ÊóÖóãøóäóåõ Þóæúáõåõ: áóÇ íóÍúÒõäúßó ÇáøóÐöíäó íõÓÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 41] ÝóÅöäøóåõãú åõãõ ÇáúÞóæúãõ ÇáúßóÇÝöÑõæäó æóÇáøóÐöíäó íõÓóÇÑöÚõæäó Ýöí ÇáúßõÝúÑö. ÝóÇáÊøóÈúáöíÛõ ÇáúãóÃúãõæÑõ Èöåö Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÊóÈúáöíÛõ ãóÇ ÃõäúÒöáó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÊóÞúÑöíÚö Ãóåúáö ÇáúßÊÇÈ.
æóãóÇ ÕÏÞ ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ÔóíúÁñ ãóÚúåõæÏñ ãöäú Âíö ÇáúÞõÑúÂäö¡ æóåöíó ÇáúÂíõ ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉõ Úóáóì åóÐöåö ÇáúÂíóÉ. æóãóÇ ÕÏÞ ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó åõæó ßõáøõ ãóÇ äóÒóáó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö ÞóÈúáó Ðóáößó Çáúíóæúãö.
æóÇáÊøóÈúáöíÛõ ÌóÚúáõ ÇáÔøóíúÁö ÈóÇáöÛðÇ. æóÇáúÈõáõæÛõ ÇáúæõÕõæáõ Åöáóì ÇáúãóßóÇäö ÇáúãóØúáõæÈö æõÕõæáõåõ¡ æóåõæó åõäóÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÍößóÇíóÉö ÇáÑøöÓóÇáóÉö áöáúãõÑúÓóáö ÈöåóÇ Åöáóíúåö ãöäú Þóæúáöåöãú: ÈóáóÛó ÇáúÎóÈóÑõ æóÈóáóÛóÊö ÇáúÍóÇÌóÉõ. æóÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáÊøóÈúáöíÛö ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ØóáóÈö ÇáÏøóæóÇãö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÂãöäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÑóÓõæáöåö [ÇáäøöÓóÇÁ: 136] . æóáóãøóÇ ßóÇäó äõÒõæáõ ÇáÔøóÑöíÚóÉö ãóÞúÕõæÏðÇ Èöåö Úóãóáõ ÇáúÃõãøóÉö ÈöåóÇ (ÓóæóÇÁð ßóÇäó ÇáäøóÇÒöáõ ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÚóãóáò Ãóãú ßóÇäó ÈöÛóíúÑö Úóãóáò¡ ßóÇáøóÐöí íóäúÒöáõ ÈöÈóíóÇäö ÃóÍúæóÇáö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó Ãóæú ÝóÖóÇÆöáö ÇáúãõÄúãöäöíäó Ãóæú Ýöí ÇáúÞóÕóÕö æóäóÍúæöåóÇ¡ áöÃóäøó Ðóáößó ßõáøóåõ ÅöäøóãóÇ äóÒóáó áöÝóæóÇÆöÏó íóÊóÚóíøóäõ ÇáúÚöáúãõ ÈöåóÇ áöÍõÕõæáö ÇáúÃóÛúÑóÇÖö ÇáøóÊöí äóÒóáóÊú áöÃóÌúáöåóÇ¡ Úóáóì Ãóäøó áöáúÞõÑúÂäö ÎõÕõæÕöíøóÉð ÃõÎúÑóì æóåöíó ãóÇ áóåõ ãöäó ÇáúÅöÚúÌóÇÒö¡ æóÃóäøóåõ ãõÊóÚóÈøóÏñ ÈöÊöáóÇæóÊöåö¡ ÝóÇáúÍóÇÌóÉõ Åöáóì ÌóãöíÚö ãóÇ íóäúÒöáõ ãöäúåõ ËóÇÈöÊóÉñ ÈöÞóØúÚö ÇáäøóÙóÑö ÚóãøóÇ íóÍúæöíåö ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö æóãóÇ Èöåö ãöäú ãóæóÇÚöÙó æóÚöÈóÑò) ¡ ßóÇäó ãóÚúäóì ÇáÑøöÓóÇáóÉö ÅöÈúáóÇÛó ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóì ãóäú íõÑóÇÏõ Úöáúãõåõ Èöåö æóåõæó ÇáúÃõãøóÉõ ßõáøõåóÇ¡ æóáöÃóÌúáö åóÐóÇ ÍóÐóÝó ãõÊóÚóáøöÞó ÈóáøöÛú áöÞóÕúÏö ÇáúÚõãõæãö¡ Ãóíú ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ÌóãöíÚó ãóäú íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì ãóÚúÑöÝóÊöåö¡ æóåõæó ÌóãöíÚõ ÇáúÃõãøóÉö¡ ÅöÐú áóÇ íõÏúÑóì æóÞúÊõ ÙõåõæÑö ÍóÇÌóÉö ÈóÚúÖö ÇáúÃõãøóÉö Åöáóì ÈóÚúÖö ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ Úóáóì Ãóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö íóÍúÊóÇÌõåóÇ ÌóãöíÚõ ÇáúÃõãøóÉö.(6/258)
æóÇáÊøóÈúáöíÛõ íóÍúÕõáõ ÈöãóÇ íóßúÝõáõ áöáúãõÍúÊóÇÌö Åöáóì ãóÚúÑöÝóÉö Íõßúãò Êõãóßøöäõåõ ãöäú ãóÚúÑöÝóÊöåö Ýöí æóÞúÊö ÇáúÍóÇÌóÉö Ãóæú ÞóÈúáóåõ¡ áöÐóáößó ßóÇäó ÇáÑøóÓõæáõ- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- íóÞúÑóÃõ ÇáúÞõÑúÂäó Úóáóì ÇáäøóÇÓö ÚöäúÏó äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö æóíóÃúãõÑõ ÈöÍöÝúÙöåóÇ Úóäú ÙóåúÑö ÞóáúÈò æóÈößöÊóÇÈóÊöåóÇ¡ æóíóÃúãõÑõ ÇáäøóÇÓó ÈöÞöÑóÇÁóÊöåö æóÈöÇáöÇÓúÊöãóÇÚö Åöáóíúåö.
æóÞóÏú ÃóÑúÓóáó ãõÕúÚóÈðÇ Èúäó ÚõãóíúÑò Åöáóì ÇáúãóÏöíäóÉö ÞóÈúáó åöÌúÑóÊöåö áöíõÚóáøöãó ÇáúÃóäúÕóÇÑó ÇáúÞõÑúÂäó. æóßóÇäó ÃóíúÖðÇ íóÃúãõÑõ ÇáÓøóÇãöÚó ãóÞóÇáóÊóåõ ÈöÅöÈúáóÇÛöåóÇ ãóäú áóãú íóÓúãóÚúåóÇ¡ ãöãøóÇ íóßúÝõáõ ÈöÈõáõæÛö ÇáÔøóÑöíÚóÉö ßõáøöåóÇ áöáúÃóÌúíóÇáö ãöäó ÇáúÃõãøóÉö.
æóãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ßóÇäó ÇáúÎõáóÝóÇÁõ ãöäú ÈóÚúÏöåö íõÚúØõæäó ÇáäøóÇÓó ÇáúÚóØóÇÁó Úóáóì ÞóÏúÑö ãóÇ ãóÚóåõãú ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö.
æóãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ÃóãóÑó ÃóÈõæ ÈóßúÑò ÈößöÊóÇÈóÉö ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÇáúãõÕúÍóÝö ÈöÅöÌúãóÇÚö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ æóÃóßúãóáó Êöáúßó ÇáúãóÒöíøóÉó ÚõËúãóÇäõ Èúäõ ÚóÝøóÇäó ÈöÇäúÊöÓóÇÎö ÇáúÞõÑúÂäö Ýöí ÇáúãóÕóÇÍöÝö æóÅöÑúÓóÇáöåóÇ Åöáóì ÃóãúÕóÇÑö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Úóíøóäó áöÃóåúáö ÇáÕøõÝøóÉö ÇáöÇäúÞöØóÇÚó áöÍöÝúÙö ÇáúÞõÑúÂäö.
æóÇáøóÐöí ÙóåóÑó ãöäú ÊóÊóÈøõÚö ÓöíÑóÉö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóäøóåõ ßóÇäó íõÈóÇÏöÑõ ÈöÅöÈúáóÇÛö ÇáúÞõÑúÂäö ÚöäúÏó äõÒõæáöåö¡ ÝóÅöÐóÇ äóÒóáó Úóáóíúåö áóíúáðÇ ÃóÎúÈóÑó Èöåö ÚöäúÏó ÕóáóÇÉö ÇáÕøõÈúÍö.
æóÝöí ÍóÏöíËö ÚõãóÑó¡ ÞóÇáó ÑóÓõæáõ Çááøóåö: «áóÞóÏú ÃõäúÒöáóÊú Úóáóíøó ÇááøóíúáóÉó ÓõæÑóÉñ áóåöíó ÃóÍóÈøõ Åöáóíøó ãöãøóÇ ØóáóÚóÊú Úóáóíúåö ÇáÔøóãúÓõ» Ëõãøó ÞóÑóÃó: ÅöäøóÇ ÝóÊóÍúäÇ áóßó ÝóÊúÍÇð ãõÈöíäÇð [ÇáúÝóÊúÍ: 1] .
æóÝöí ÍóÏöíËö ßóÚúÈö Èúäö ãóÇáößò Ýöí ÊóÎóáøõÝöåö Úóäú ÛóÒúæóÉö ÊóÈõæßó «ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÊóæúÈóÊóäóÇ Úóáóì äóÈöíøöåö Íöíäó ÈóÞöíó ÇáËøõáõËõ ÇáúÂÎöÑõ ãöäó Çááøóíúáö æóÑóÓõæáõ Çááøóåö ÚöäúÏó Ãõãøö ÓóáãóÉ¡ ÝóÞóÇáó: íÃãø ÓóáóãóÉó ÊöíÈó Úóáóì ßóÚúÈö Èúäö ãóÇáößò¡ ÞóÇáóÊú: ÃóÝóáóÇ ÃõÑúÓöáõ Åöáóíúåö ÝóÃõÈóÔøöÑóåõ¡ ÞóÇáó: «ÅöÐðÇ íóÍúØöãóßõãõ ÇáäøóÇÓõ ÝóíóãúäóÚõæäóßõãõ Çáäøóæúãó ÓóÇÆöÑó ÇááøóíúáóÉö. ÍóÊøóì ÅöÐóÇ Õóáøóì ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÕóáóÇÉó ÇáúÝóÌúÑö ÂÐóäó ÈöÊóæúÈóÉö Çááøóåö ÚóáóíúäóÇ» .
æóÝöí ÍóÏöíËö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: Ãóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö äóÒóáóÊú Úóáóíúåö ÓõæÑóÉõ ÇáúÃóäúÚóÇãö ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð ÈöãóßøóÉó æóÏóÚóÇ ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÇáúßõÊøóÇÈó ÝóßóÊóÈõæåóÇ ãöäú áóíúáóÊöåöãú.
æóÝöí ÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöÖóãöíÑö ÇáúãõÎóÇØóÈö Ýöí Þóæúáöåö: Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ÅöíãóÇÁñ ÚóÙöíãñ Åöáóì ÊÔÑíÝ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöãóÑúÊóÈóÉö ÇáúæóÓóÇØóÉö Èóíúäó Çááøóåö æóÇáäøóÇÓö¡ ÅöÐú ÌóÚóáó ÇáúÅöäúÒóÇáó Åöáóíúåö æóáóãú íóÞõáú Åöáóíúßõãú Ãóæú Åöáóíúåöãú¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Ýöí ÂíóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [199] æóÅöäøó ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊÇÈö áóãóäú íõÄúãöäõ ÈöÇááøóåö æóãÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßõãú¡ æóÞóæúáöåö: áöÊõÈóíøöäó áöáäøóÇÓö ãóÇ äõÒøöáó Åöáóíúåöãú [ÇáäøóÍúá: 44] .(6/259)
æóÝöí ÊóÚúáöíÞö ÇáúÅöäúÒóÇáö ÈöÃóäøóåõ ãöäó ÇáÑøóÈøö ÊóÔúÑöíÝñ áöáúãõäóÒøóáö.
æóÇáúÅöÊúíóÇäõ ÈöáóÝúÙö ÇáÑøóÈøö åõäóÇ Ïõæäó ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö áöãóÇ Ýöí ÇáÊøóÐúßöíÑö ÈöÃóäøóåõ ÑóÈøõåõ ãöäú ãóÚúäóì ßóÑóÇãóÊöåö¡ æóãöäú ãóÚúäóì ÃóÏóÇÁö ãóÇ ÃóÑóÇÏó ÅöÈúáóÇÛóåõ¡ ßóãóÇ íóäúÈóÛöí ãöäó ÇáÊøóÚúÌöíáö æóÇáúÅöÔóÇÚóÉö æóÇáúÍóËøö Úóáóì ÊóäóÇæõáöåö æóÇáúÚóãóáö ÈöãóÇ Ýöíåö.
æóÚóáóì ÌóãöíÚö ÇáúæõÌõæåö ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉö ÏóáøóÊö ÇáúÂíóÉõ Úóáóì Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó ãóÃúãõæÑñ ÈöÊóÈúáöíÛö ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö ßõáøöåö¡ ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÊóæóåøóãõ ÃóÍóÏñ Ãóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ÞóÏú ÃóÈúÞóì ÔóíúÆðÇ ãöäó ÇáúæóÍúíö áóãú íõÈóáøöÛúåõ. áöÃóäøóåõ áóæú ÊóÑóßó ÔóíúÆðÇ ãöäúåõ áóãú íõÈóáøöÛúåõ áóßóÇäó Ðóáößó ãöãøóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö æóáóãú íóÞóÚú ÊóÈúáöíÛõåõ¡ æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ãöäú ÂÎöÑö ãóÇ äóÒóáó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö ÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ãöäú Ãóåóãøö ãóÞóÇÕöÏöåóÇ Ãóäøó Çááøóåó ÃóÑóÇÏó ÞóØúÚó ÊóÎóÑøõÕö ãóäú ÞóÏú íóÒúÚõãõæäó Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó ÞóÏö ÇÓúÊóÈúÞóì ÔóíúÆðÇ áóãú íõÈóáøöÛúåõ¡ Ãóæú Ãóäøóåõ ÞóÏú ÎóÕøó ÈóÚúÖó ÇáäøóÇÓö ÈöÅöÈúáóÇÛö ÔóíúÁò ãöäó ÇáúæóÍúíö áóãú íõÈóáøöÛúåõ áöáäøóÇÓö ÚóÇãøóÉð. Ýóåöíó ÃóÞúØóÚõ ÂíóÉò áöÅöÈúØóÇáö Þóæúáö ÇáÑøóÇÝöÖóÉö ÈöÃóäøó ÇáúÞõÑúÂäó ÃóßúËóÑõ ãöãøóÇ åõæó Ýöí ÇáúãõÕúÍóÝö ÇáøóÐöí ÌóãóÚóåõ ÃóÈõæ ÈóßúÑò æóäóÓóÎóåõ ÚõËúãóÇäõ¡ æóÃóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ÇÎúÊóÕøó ÈößóËöíÑò ãä ÇáúÞõÑúÂä ÚáíøÇ Èúäó ÃóÈöí ØóÇáöÈò æóÃóäøóåõ ÃóæúÑóËóåõ ÃóÈúäóÇÁóåõ æóÃóäøóåõ íóÈúáõÛõ æöÞúÑó ÈóÚöíÑò¡ æóÃóäøóåõ Çáúíóæúãó ãõÎúÊóÒóäñ ÚöäúÏó ÇáúÅöãóÇãö ÇáúãóÚúÕõæãö ÇáøóÐöí íõáóÞøöÈõåõ ÈóÚúÖõ ÇáÔøöíÚóÉö ÈöÇáúãóåúÏöíøö ÇáúãõäúÊóÙóÑö æóÈöÇáúæóÕöíøö.
æóßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúÃóæúåóÇãö ÃóáóãøóÊú ÈöÃóäúÝõÓö ÈóÚúÖö ÇáúãõÊóÔóíøöÚöíäó Åöáóì Úóáöíøò- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ- Ýöí ãõÏøóÉö
ÍóíóÇÊöåö¡ ÝóÏóÚóÇ Ðóáößó ÈóÚúÖõ ÇáäøóÇÓö Åöáóì ÓõÄóÇáöåö Úóäú Ðóáößó.
Ñóæóì ÇáúÈõÎóÇÑöíøõ Ãóäøó ÃóÈóÇ ÌõÍóíúÝóÉó ÓóÃóáó ÚóáöíøðÇ: åóáú ÚöäúÏóßõãú ÔóíúÁñ ãóÇ áóíúÓó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö æóãóÇ áóíúÓó ÚöäúÏó ÇáäøóÇÓö¡ ÝóÞóÇáó: «áóÇ æóÇáøóÐöí ÝóáóÞó ÇáúÍóÈøóÉó æóÈóÑóÃó ÇáäøóÓóãóÉó ãóÇ ÚöäúÏóäóÇ ÅöáøóÇ ãóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÅöáøóÇ ÝóåúãðÇ íõÚúØóì ÑóÌõáñ Ýöí ßöÊóÇÈö Çááøóåö æóãóÇ Ýöí ÇáÕøóÍöíÝóÉö¡ ÞõáúÊõ: æóãóÇ Ýöí ÇáÕøóÍöíÝóÉö¡ ÞóÇáó: ÇáúÚóÞúáõ¡ æóÝößóÇßõ ÇáúÃóÓöíÑö¡ æóÃóäú áóÇ íõÞúÊóáó ãõÓúáöãñ ÈößóÇÝöÑò» .
æóÍóÏöíËõ ãóÓúÑõæÞò Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó ÇáøÐí ÓóäÐßÑõåõ íäÈìÁ ÈöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúåóÇÌöÓó ÞóÏú ÙóåóÑó Èóíúäó ÇáúÚóÇãøóÉö Ýöí ÒóãóÇäöåóÇ. æóÞóÏú íóÎõÕøõ ÇáÑøóÓõæáõ ÈóÚúÖó ÇáäøóÇÓö ÈöÈóíóÇäö ÔóíúÁò ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö áóíúÓó ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö ÇáúãõäóÒøóáö Åöáóíúåö áöÍóÇÌóÉò ÏóÚóÊú Åöáóì ÊóÎúÕöíÕöåö¡ ßóãóÇ ßóÊóÈó Åöáóì Úóáöíøò ÈöÈóíóÇäö ÇáúÚóÞúáö¡ æóÝößóÇßö ÇáúÃóÓöíÑö¡ æóÃóäú áóÇ íõÞúÊóáó ãõÓúáöãñ ÈößóÇÝöÑò¡ áöÃóäøóåõ ßóÇäó íóæúãóÆöÐò ÞóÇÖöíðÇ ÈöÇáúíóãóäö¡ æóßóãóÇ ßóÊóÈó Åöáóì ÚóãúÑöæ Èúäö ÍóÒúãò(6/260)
ßöÊóÇÈó äöÕóÇÈö ÇáÒøóßóÇÉö áöÃóäøóåõ ßóÇäó ÈóÚóËóåõ áöÐóáößó¡ ÝóÐóáößó áóÇ íõäóÇÝöí ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáÊøóÈúáöíÛö áöÃóäøó Ðóáößó ÈóíóÇäñ áöãóÇ ÃõäúÒöáó æóáóíúÓó Úóíúäó ãóÇ ÃõäúÒöáó¡ æóáöÃóäøóåõ áóãú íóÞúÕöÏú ãöäúåõ ÊóÎúÕöíÕóåõ ÈöÚöáúãöåö¡ Èóáú ÞóÏú íõÎúÈöÑõ Èöåö ãóäú ÊóÏúÚõæ ÇáúÍóÇÌÉ Åöáóì Úáãå Èöåö¡ æóáöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÃóãóÑó ãóäú ÓóãöÚó ãóÞóÇáóÊóåõ ÈöÃóä íÚíåÇ æíÄíøÏíåÇ ßóãóÇ ÓóãöÚóåóÇ¡ æóÃóãóÑó Ãóäú íõÈóáøöÛó ÇáÔøóÇåöÏõ ÇáúÛóÇÆöÈó¡ ÍóÕóáó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáÊøóÈúáöíÛö ÝóÃóãøóÇ Ãóäú íóÏóÚó ÔóíúÆðÇ ãöäó ÇáúæóÍúíö ÎóÇÕøðÇ ÈöÃóÍóÏò æóÃóäú íóßúÊõãóåõ ÇáúãõæÏóÚõ ÚöäúÏóåõ Úóäö ÇáäøóÇÓö ÝóãóÚóÇÐó Çááøóåö ãöäú Ðóáößó.
æóÞóÏú íóÎõÕøõ ÃóÍóÏðÇ ÈöÚöáúãò áóíúÓó ãöãøóÇ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÃõãõæÑö ÇáÊøóÔúÑöíÚö¡ ãöäú ÓöÑøò íõáúÞöíåö Åöáóì ÈóÚúÖö ÃóÕúÍóÇÈöåö¡ ßóãóÇ ÃóÓóÑøó Åöáóì ÝóÇØöãóÉó- ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåóÇ- ÈöÃóäøóåõ íóãõæÊõ íóæúãóÆöÐò æóÈöÃóäøóåóÇ Ãóæøóáõ Ãóåúáöåö áóÍóÇÞðÇ Èöåö. æóÃóÓóÑøó Åöáóì ÃóÈöí ÈóßúÑò- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ- ÈöÃóäøó Çááøóåó ÃóÐöäó áóåõ Ýöí ÇáúåöÌúÑóÉö. æóÃóÓóÑøó Åöáóì ÍõÐóíúÝóÉó ÎóÈóÑó ÝöÊúäóÉö ÇáúÎóÇÑöÌöíäó Úóáóì ÚõËúãóÇäó¡ ßóãóÇ ÍóÏøóËó ÍõÐóíúÝóÉõ ÈöÐóáößó ÚõãóÑó Èúäó ÇáúÎóØøóÇÈö. æóãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó Ãóäøóåõ ÞóÇáó: ÍóÝöÙúÊõ ãöäú ÑóÓõæáö Çááøóåö æöÚóÇÆóíúäö¡ ÃóãøóÇ ÃóÍóÏõåõãóÇ ÝóÈóËóËúÊõåõ¡ æóÃóãøóÇ ÇáúÂÎóÑõ Ýóáóæú ÈóËóËúÊõåõ áóÞõØöÚó ãöäøöí åóÐóÇ ÇáúÈõáúÚõæãõ.
æóãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ÌóÒóãúäóÇ ÈöÃóäøó ÇáúßöÊóÇÈó ÇáøóÐöí åóãøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈößöÊóÇÈóÊöåö áöáäøóÇÓö¡ æóåõæó Ýöí ãóÑóÖö æóÝóÇÊöåö¡ Ëõãøó ÃóÚúÑóÖó Úóäúåõ¡ áóãú íóßõäú ÝöíãóÇ íóÑúÌöÚõ Åöáóì ÇáÊøóÔúÑöíÚö áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó ßóÐóáößó áóãóÇ ÃóÚúÑóÖó Úóäúåõ æóÇááøóåõ íóÞõæáõ áóåõ: ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó. Ñóæóì ÇáúÈõÎóÇÑöíøõ Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó- ÑóÖöíó Çááøóåõ ÚóäúåóÇ- ÃóäøóåóÇ ÞóÇáóÊú áöãóÓúÑõæÞò: «ËóáóÇËñ ãóäú ÍóÏøóËóßó Èöåöäøó ÝóÞóÏú ßóÐóÈó¡ ãóäú ÍóÏøóËóßó Ãóäøó ãõÍóãøóÏðÇ ßóÊóãó ÔóíúÆðÇ ãöãøóÇ ÃõäúÒöáó Úóáóíúåö ÝóÞóÏú ßóÐóÈó¡ æóÇááøóåõ íóÞõæáõ: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó æóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ ÇáúÍóÏöíËó.
æóÞóæúáõåõ: æóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ ÌóÇÁó ÇáÔøóÑúØõ ÈöÅöäö ÇáøóÊöí ÔóÃúäõåóÇ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö ÚóÏóãõ ÇáúíóÞöíäö ÈöæõÞõæÚö ÇáÔøóÑúØö¡ áöÃóäøó ÚóÏóãó ÇáÊøóÈúáöíÛö ÛóíúÑõ ãÙäæä ÈãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÅöäøóãóÇ ÝõÑöÖó åóÐóÇ
ÇáÔøóÑúØõ áöíõÈúäóì Úóáóíúåö ÇáúÌóæóÇÈõ¡ æóåõæó Þóæúáõåõ: ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ¡ áöíóÓúÊóÝöíÞó ÇáøóÐöíäó íóÑúÌõæäó Ãóäú íóÓúßõÊó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Úóäú(6/261)
ÞöÑóÇÁóÉö ÇáúÞõÑúÂäö ÇáäøóÇÒöáö ÈöÝóÖóÇÆöÍöåöãú ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ æóáöíõÈóßøöÊó ãóäú Úóáöãó Çááøóåõ Ãóäøóåõãú ÓóíóÝúÊóÑõæäó¡ ÝóíóÒúÚõãõæäó Ãóäøó ÞõÑúÂäðÇ ßóËöíÑðÇ áóãú íõÈóáøöÛúåõ ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÇáúÃõãøóÉó.
æóãóÚúäóì áóãú ÊóÝúÚóáú áóãú ÊóÝúÚóáú Ðóáößó¡ æóåõæó ÊóÈúáöíÛõ ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó. æóåóÐóÇ ÍóÐúÝñ ÔóÇÆöÚñ Ýöí ßóáóÇãöåöãú¡ ÝóíóÞõæáõæäó: ÝóÅöäú ÝóÚóáúÊó¡ Ãóæú ÝóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊóÏúÚõ ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóäúÝóÚõßó æóáÇ íóÖõÑøõßó ÝóÅöäú ÝóÚóáúÊó ÝóÅöäøóßó ÅöÐÇð ãöäó ÇáÙøóÇáöãöíäó [íõæäõÓ: 106] Ãóíú Åöäú ÏóÚóæúÊó ãóÇ áóÇ íóäúÝóÚõßó¡ íóÍúÐöÝõæäó ãóÝúÚõæáó ÝóÚóáúÊó æóáóãú ÊóÝúÚóáú áöÏóáóÇáóÉö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó Úóáóíúåö¡ æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÝóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáõæÇ æóáóäú ÊóÝúÚóáõæÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [24] . æóåóÐóÇ ãöãøóÇ ÌóÑóì ãóÌúÑóì ÇáúãóËóáö ÝóáóÇ íóÊóÕóÑøóÝõ Ýöíåö ÅöáøóÇ ÞóáöíáðÇ æóáóãú íÊÚÑøÖ áóåõ ÃÆãøÉ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö.
æóãóÚúäóì ÊóÑóÊøõÈö åóÐóÇ ÇáúÌóæóÇÈö Úóáóì åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö Ãóäøóßó Åöäú áóãú ÊõÈóáøöÛú ÌóãöíÚó ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ÝóÊóÑóßúÊó ÈóÚúÖóåõ ßõäúÊó áóãú ÊõÈóáøöÛö ÇáÑøöÓóÇáóÉó¡ áöÃóäøó ßóÊúãó ÇáúÈóÚúÖö ãöËúáõ ßöÊúãóÇäö ÇáúÌóãöíÚö Ýöí ÇáöÇÊøöÕóÇÝö ÈöÚóÏóãö ÇáÊøóÈúáöíÛö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãóßúÊõæãó áóÇ íõÏúÑóì Ãóäú íóßõæäó Ýöí ßöÊúãóÇäöåö ÐóåóÇÈõ ÈóÚúÖö ÝóæóÇÆöÏö ãóÇ æóÞóÚó ÊóÈúáöíÛõåõ¡ æóÞóÏú ÙóåóÑó ÇáÊøóÛóÇíõÑõ Èóíúäó ÇáÔøóÑúØö æóÌóæóÇÈöåö ÈöãóÇ íóÏúÝóÚõ ÇáöÇÍúÊöíóÇÌó Åöáóì ÊóÃúæöíáö ÈöäóÇÁö ÇáúÌóæóÇÈö Úóáóì ÇáÔøóÑúØö¡ ÅöÐú ÊóÞúÏöíÑõ ÇáÔøóÑúØö: Åöäú áóãú ÊõÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó¡ æóÇáúÌóÒóÇÁõ¡ áóãú ÊõÈóáøöÛö ÇáÑøöÓóÇáóÉó¡ æóÐóáößó ßóÇÝò Ýöí ÕöÍøóÉö ÈöäóÇÁö ÇáúÌóæóÇÈö Úóáóì ÇáÔøóÑúØö ÈöÏõæäö ÍóÇÌóÉò Åöáóì ãóÇ ÊóÃóæøóáõæåõ ãöãøóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóÛóíúÑöåö. Ëõãøó íõÚúáóãõ ãöäú åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö Ãóäøó Êöáúßó ãóäúÒöáóÉñ áóÇ ÊóáöíÞõ ÈöÇáÑøõÓõáö¡ ÝóíõäúÊöÌõ Ðóáößó Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó áóÇ íóßúÊõãõ ÔóíúÆðÇ ãöãøóÇ ÃõÑúÓöáó Èöåö.
æóÊóÙúåóÑõ ÝóÇÆöÏóÉõ ÇÝúÊöÊóÇÍö ÇáúÎöØóÇÈö Èö íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ áöáúÅöíãóÇÁö Åöáóì æóÌúåö ÈöäóÇÁö ÇáúÎóÈóÑö ÇáúÂÊöí ÈóÚúÏóåõ¡ æóÝóÇÆöÏóÉö ÇÎúÊöÊóÇãöåö ÈöÞóæúáöåö: ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÃóÈõæ ÈóßúÑò¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò ÑöÓÇáÇÊöåö- ÈöÕöíÛóÉö ÇáúÌóãúÚö. æóÞóÑóÃóåõ ÇáúÈóÇÞõæäó ÑöÓÇáóÊóåõ ÈöÇáúÅöÝúÑóÇÏö. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáúÌöäúÓõ Ýóåõæó Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáäøóÝúíö ÓóæóÇÁñ ãõÝúÑóÏõåõ æóÌóãúÚõåõ.
æóáóÇ ÕöÍøóÉó áöÞóæúáö ÈóÚúÖö ÚõáóãóÇÁö ÇáúãóÚóÇäöíó ÇÓúÊöÛúÑóÇÞõ ÇáúãõÝúÑóÏö ÃóÔúãóáõ ãöäó ÇÓúÊöÛúÑóÇÞö ÇáúÌóãúÚö¡ æóÃóäøó äóÍúæó: áóÇ ÑöÌóÇáó Ýöí ÇáÏøóÇÑö¡ ÕóÇÏöÞñ ÈöãóÇ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝöíåóÇ ÑóÌõáóÇäö Ãóæú ÑóÌõáñ æóÇÍöÏñ¡ ÈöÎöáóÇÝò äóÍúæó áóÇ ÑóÌõáó Ýöí ÇáÏøóÇÑö. æóíóÙúåóÑõ Ãóäøó ÞöÑóÇÁóÉó ÇáúÌóãúÚö ÃóÕúÑóÍõ áöÃóäøó áóÝúÙó ÇáúÌóãúÚö ÇáúãõÖóÇÝö ãöäú ÕöíóÛö ÇáúÚõãõæãö áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÚóåúÏó ÈöÎöáóÇÝö ÇáúãõÝúÑóÏö(6/262)
ÇáúãõÖóÇÝö ÝóÅöäøóåõ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÌöäúÓó æóÇáúÚóåúÏó¡ æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó äóÝúíó ÇááøóÝúÙö ÇáøóÐöí áóÇ íóÍúÊóãöáõ ÇáúÚóåúÏó ÃóäóÕøõ Ýöí Úõãõæãö ÇáäøóÝúíö áóßöäøó ÇáúÞóÑöíäóÉó ÈóíøóäóÊö ÇáúãõÑóÇÏó.
æóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó ÇáäøóÇÓö ÇÝúÊõÊöÍó ÈöÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö áöáöÇåúÊöãóÇãö Èöåö áöÃóäøó ÇáúãõÎóÇØóÈó æóÇáÓøóÇãöÚöíäó íóÊóÑóÞøóÈõæäó ÚóÞöÈó ÇáúÃóãúÑö ÈöÊóÈúáöíÛö ßõáøö ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö¡ Ãóäú íõáóÇÞöíó ÚóäóÊðÇ æóÊóßóÇáõÈðÇ Úóáóíúåö ãöäú
ÃóÚúÏóÇÆöåö ÝóÇÝúÊóÊóÍó ÊóØúãöíäóåõ ÈöÐößúÑö ÇÓúãö Çááøóåö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÚúäóì Ãóäøó åóÐóÇ ãóÇ Úóáóíúßó. ÝóÃóãøóÇ ãóÇ ÚóáóíúäóÇ ÝóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó¡ ÝóãóæúÞöÚõ ÊóÞúÏöíãö ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö åõäóÇ ãõÛúäò Úóäö ÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöÃóãøóÇ. Úóáóì Ãóäøó ÇáÔøóíúÎó ÚóÈúÏó ÇáúÞóÇåöÑö ÞóÏú ÐóßóÑó Ýöí ÃóÈúæóÇÈö ÇáÊøóÞúÏöíãö ãöäú «ÏóáóÇÆöáó ÇáúÅöÚúÌóÇÒö» Ãóäøó ãöãøóÇ íóÍúÓõäõ Ýöíåö ÊóÞúÏöíãó ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö Úóáóì ÇáúÎóÈóÑö ÇáúÝöÚúáöíøö æóíóßúËõÑõ ÇáúæóÚúÏõ æóÇáÖøóãóÇäõ¡ áöÃóäøó Ðóáößó íóäúÝöí Ãóäú íóÔõßøó ãóäú íõæÚóÏõ Ýöí ÊóãóÇãö ÇáúæóÚúÏö æóÇáúæóÝóÇÁö Èöåö Ýóåõæó ãöäú ÃóÍúæóÌö ÇáäøóÇÓö Åöáóì ÇáÊøóÃúßöíÏö¡ ßóÞóæúáö ÇáÑøóÌõáö: ÃóäóÇ ÃóßúÝöíßó¡ ÃóäóÇ ÃóÞõæãõ ÈöåóÐóÇ ÇáúÃóãÑ ÇäúÊåì. æóãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì ÍößóÇíóÉð Úóäú íõæÓõÝó æóÃóäóÇ Èöåö ÒóÚöíãñ [íõæÓõÝ: 72] . ÝóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ íóÚúÕöãõßó ãöäó ÇáäøóÇÓö Ýöíåö åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÃóíúÖðÇ. æóÇáúÚöÕúãóÉõ åõäóÇ ÇáúÍöÝúÙõ æóÇáúæöÞóÇíóÉõ ãöäú ßóíúÏö ÃóÚúÏóÇÆöåö.
æÇáäøóÇÓö Ýöí ÇáúÂíóÉö ãõÑóÇÏñ Èöåö ÇáúßõÝøóÇÑõ ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÇáúãõÔúÑößöíäó¡ áöÃóäøó ÇáúÚöÕúãóÉó ÈöãóÚúäóì ÇáúæöÞóÇíóÉö ÊõÄúÐöäõ ÈöÎóæúÝò Úóáóíúåö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÎóÇÝõ Úóáóíúåö ÃóÚúÏóÇÁóåõ áóÇ ÃóÍöÈøóÇÁóåõ¡ æóáóíúÓó Ýöí ÇáúãõÄúãöäöíäó ÚóÏõæøñ áöÑóÓõæáöåö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúÚöÕúãóÉõ ãöäö ÇÛúÊöíóÇáö ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ áöÃóäøó Ðóáößó åõæó ÇáøóÐöí ßóÇäó íåãø ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ ÅöÐú áóæú ÍóÕóáó Ðóáößó áóÊóÚóØøóáó ÇáúåóÏúíõ ÇáøóÐöí ßóÇäó íõÍöÈøõåõ ÇáäøóÈöíÁõ áöáäøóÇÓö¡ ÅöÐú ßóÇäó ÍóÑöíÕðÇ Úóáóì åöÏóÇíóÊöåöãú¡ æóáöÐóáößó ßóÇäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö¡ áóãøóÇ ÚóÑóÖó äóÝúÓóåõ Úóáóì ÇáúÞóÈóÇÆöáó Ýöí Ãóæøóáö ÈóÚúËóÊöåö¡ íóÞõæáõ áóåõãú «Ãóäú ÊóãúäóÚõæäöí ÍóÊøóì ÃõÈóíøöäó Úóäö Çááøóåö ãóÇ ÈóÚóËóäöí Èöåö- Ãóæú- ÍóÊøóì ÃõÈóáøöÛó ÑöÓóÇáóÇÊö ÑóÈøöí» . ÝóÃóãøóÇ ãóÇ Ïõæäõ Ðóáößó ãöäú ÃóÐðì æóÅöÖúÑóÇÑò ÝóÐóáößó ãöãøóÇ äóÇáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöíóßõæäó ãöãøóäú ÃõæÐöíó Ýöí Çááøóåö: ÝóÞóÏú ÑóãóÇåõ ÇáúãõÔúÑößõæäó ÈöÇáúÍöÌóÇÑóÉö ÍóÊøóì ÃóÏúãóæúåõ æóÞóÏú ÔõÌøó æóÌúåõåõ. æóåóÐöåö ÇáúÚöÕúãóÉõ ÇáøóÊöí æõÚöÏó ÈöåóÇ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÏú ÊóßóÑøóÑó æóÚúÏõåõ ÈöåóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ßóÞóæúáöåö: ÝóÓóíóßúÝöíßóåõãõ Çááøóåõ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 137] . æóÝöí ÛóíúÑö ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÝóÞóÏú ÌóÇÁó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÂËóÇÑö Ãóäøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÃóÎúÈóÑó æóåõæó ÈöãóßøóÉó Ãóäøó Çááøóåó ÚóÕóãóåõ(6/263)
Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö áóÓúÊõãú Úóáóì ÔóíúÁò ÍóÊøóì ÊõÞöíãõæÇ ÇáÊøóæúÑóÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßõãú ãöäú ÑóÈøößõãú æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíóÇäðÇ æóßõÝúÑðÇ ÝóáóÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúßóÇÝöÑöíäó (68)
ãöäó ÇáúãõÔúÑößöíäó.
æóÌóÇÁó Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó Ãóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ßóÇäó íõÍúÑóÓõ Ýöí ÇáúãóÏöíäóÉö¡ æóÃóäøóåõ ÍóÑóÓóåõ ÐóÇÊó áóíúáóÉò ÓóÚúÏõ Èúäõ ÃóÈöí æóÞøóÇÕò æóÍõÐóíúÝóÉõ æóÃóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ÃóÎúÑóÌó ÑóÃúÓóåõ ãöäú ÞõÈøóÉò æóÞóÇáó áóåõãú:
«ÇáúÍóÞõæÇ ÈöãóáóÇÍöÞößõãú ÝóÅöäøó Çááøóåó ÚóÕóãóäöí» ¡
æóÃóäøóåõ ÞóÇáó Ýöí ÛóÒúæóÉö ÐóÇÊö ÇáÑøöÞóÇÚö ÓóäóÉó ÓöÊøò áöáúÃóÚúÑóÇÈöíøö ÛóæúÑóËö Èúäö ÇáúÍóÇÑöËö ÇáøóÐöí æóÌóÏó ÑóÓõæáó Çááøóåö äóÇÆöãðÇ Ýöí Ùöáøö ÔóÌóÑóÉò æóæóÌóÏó ÓóíúÝóåõ ãõÚóáøóÞðÇ ÝóÇÎúÊóÑóØóåõ æóÞóÇáó áöáÑøóÓõæáö: ãóäú íóãúäóÚõßó ãöäøöí¡ ÝóÞóÇáó: Çááøóåõ¡ ÝóÓóÞóØó ÇáÓøóíúÝõ ãöäú íóÏö ÇáúÃóÚúÑóÇÈöíøö.
æóßõáøõ Ðóáößó ßóÇäó ÞóÈúáó Òóãóäö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóÇáøóÐöíäó ÌóÚóáõæÇ ÈóÚúÖó Ðóáößó ÓóÈóÈðÇ áöäõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÞóÏú ÎóáóØõæÇ.
ÝóåóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÊóËúÈöíÊñ áöáúæóÚúÏö æóÅöÏóÇãóÉñ áóåõ æóÃóäøóåõ áóÇ íóÊóÛóíøóÑõ ãóÚó ÊóÛóíøõÑö ÕõäõæÝö ÇáúÃóÚúÏóÇÁö.
Ëõãøó ÃóÚúÞóÈóåõ ÈöÞóæúáöåö: Åöäøó Çááøóåó áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúßÇÝöÑöíäó áöíóÊóÈóíøóäó Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈÇáäøÇÓ ßÝøÇÑåã¡ æáíÄãí Åöáóì Ãóäøó ÓóÈóÈó ÚóÏóãö åöÏóÇíóÊöåöãú åõæó ßõÝúÑõåõãú. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúåöÏóÇíóÉö åõäóÇ ÊóÓúÏöíÏõ ÃóÚúãóÇáöåöãú æóÅöÊúãóÇãõ ãõÑóÇÏöåöãú¡ Ýóåõæó æóÚúÏñ áöÑóÓõæáöåö ÈöÃóäøó ÃóÚúÏóÇÁóåõ áóÇ íóÒóÇáõæäó ãóÎúÐõæáöíäó áóÇ íóåúÊóÏõæäó ÓóÈöíáðÇ áößóíúÏö ÇáÑøóÓõæáö
æóÇáúãõÄúãöäöíäó áõØúÝðÇ ãöäúåõ ÊóÚóÇáóì¡ æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúåöÏóÇíóÉó Ýöí ÇáÏøöíäö áöÃóäøó ÇáÓøöíóÇÞó ÛóíúÑõ ÕóÇáÍ áóåõ.
[68]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 68]
Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áóÓúÊõãú Úóáì ÔóíúÁò ÍóÊøóì ÊõÞöíãõæÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóãÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßõãú ãöäú ÑóÈøößõãú æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð ÝóáÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúßÇÝöÑöíäó (68)
åóÐóÇ ÇáøóÐöí ÃõãöÑó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóäú íóÞõæáóåõ áöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö åõæó ãöäú ÌõãúáóÉö ãóÇ ËóÈøóÊóåõ Çááøóåõ Úóáóì ÊóÈúáöíÛöåö ÈöÞóæúáöåö: ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó¡ ÝóÞóÏú ßóÇäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö íõÍóÈøõ ÊóÃóáøõÝó Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö æóÑõÈøóãóÇ ßóÇäó íóËúÞõáõ Úóáóíúåö Ãóäú íõÌóÇÈöåóåõãú ÈöãöËúáö åóÐóÇ æóáóßöäøó Çááøóåó íóÞõæáõ ÇáúÍóÞøó.
ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÌõãúáóÉõ Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÈóíóÇäðÇ áöÌõãúáóÉö ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó(6/264)
ãöäú ÑóÈøößó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 67] ¡ æóíóÌõæÒó Ãóäú Êóßõæäó ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ ÈöãõäóÇÓóÈóÉö Þóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáÑøóÓõæáõ ÈóáøöÛú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 67] .
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúíóåõæÏõ æóÇáäøóÕóÇÑóì ÌóãöíÚðÇ ÝóÃóãøóÇ ÇáúíóåõæÏõ ÝóáöÃóäøóåõãú ãóÃúãõæÑõæäó ÈöÅöÞóÇãóÉö ÇáúÃóÍúßóÇãö ÇáøóÊöí áóãú ÊõäúÓóÎú ãöäó ÇáÊøóæúÑóÇÉö¡ æóÈöÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇáúÅöäúÌöíáö Åöáóì Òóãóäö ÇáúÈóÚúËóÉö ÇáúãõÍóãøóÏöíøóÉö¡ æóÈöÅöÞóÇãóÉö ÃóÍúßóÇãö ÇáúÞõÑúÂäö Çáúãõåóíúãöäö Úóáóì ÇáúßöÊóÇÈö ßõáøöåö æóÃóãøóÇ ÇáäøóÕóÇÑóì ÝóáöÃóäøóåõãú ÃóÚúÑóÖõæÇ Úóäú ÈöÔóÇÑóÇÊö ÇáúÅöäúÌöíáö ÈöãóÌöíÁö ÇáÑøóÓõæáö ãöäú ÈóÚúÏö ÚöíÓóì- ÚóáóíúåöãóÇ ÇáÓøóáóÇãõ-.
æóãóÚúäóì áóÓúÊõãú Úóáì ÔóíúÁò äóÝúíõ Ãóäú íóßõæäõæÇ ãõÊøóÕöÝöíäó ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÊøóÏóíøõäö æóÇáÊøóÞúæóì áöÃóäøó ÎóæúÖó ÇáÑøóÓõæáö áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ Ýöí ÃóãúÑö ÇáÏøöíäö æóÇáúåõÏóì æóÇáÊøóÞúæóì¡ ÝóæóÞóÚó åõäóÇ ÍóÐúÝõ ÕöÝóÉö ÔóíúÁò íóÏõáøõ ÚóáóíúåóÇ ÇáúãóÞóÇãõ Úóáóì äóÍúæö ãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÃóÑóÏúÊõ Ãóäú ÃóÚöíÈóåÇ æóßÇäó æóÑÇÁóåõãú ãóáößñ íóÃúÎõÐõ ßõáøó ÓóÝöíäóÉò ÛóÕúÈÇð [ÇáúßóåúÝ: 79] ¡ Ãóíú ßõáøó ÓóÝöíäóÉò ÕóÇáöÍóÉò¡ Ãóæú ÛóíúÑö ãóÚöíÈóÉò.
æóÇáÔøóíúÁõ ÇÓúãñ áößõáøö ãóæúÌõæÏò¡ Ýóåõæó ÇÓúãñ ãõÊóæóÛøöáñ Ýöí ÇáÊøóäúßöíÑö ÕóÇÏöÞñ ÈöÇáúÞóáöíáö æóÇáúßóËöíÑö¡ æóíõÈóíøöäõåõ ÇáÓøöíóÇÞõ Ãóæö ÇáúÞóÑóÇÆöäõ. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ åõäóÇ ÔóíúÁñ ãöäú ÃõãõæÑö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóáóãøóÇ æóÞóÚó Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáäøóÝúíö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÇÓúÊõÝöíÏó äóÝúíõ Ãóäú íóßõæäó áóåõãú ÃóÞóáøõ ÍóÙøò ãöäó ÇáÏøöíäö æóÇáÊøóÞúæóì ãóÇ ÏóÇãõæÇ áóãú íóÈúáõÛõæÇ ÇáúÛóÇíóÉó ÇáøóÊöí ÐõßöÑóÊú¡ æóåöíó Ãóäú íõÞöíãõæÇ ÇáÊøóæúÑóÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóÇáúÞõÑúÂäó. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ äóÝúíõ Ãóäú íóßõæäó áóåõãú ÍóÙøñ ãõÚúÊóÏøñ Èöåö ÚöäúÏó Çááøóåö¡ æóãöËúáõ åóÐóÇ ÇáäøóÝúíö Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÏö ÔóÇÆöÚñ Ýöí ÇáúßóáóÇãö¡ ÞóÇáó ÚóÈøóÇÓõ Èúäõ ãöÑúÏóÇÓò:
æóÞóÏú ßõäúÊõ Ýöí ÇáúÍóÑúÈö ÐóÇ ÊõÏúÑóÃò ... Ýóáóãú ÃõÚúØó ÔóíúÆðÇ æóáóãú ÃõãúäóÚö
Ãóíú áóãú ÃõÚúØó ÔóíúÆðÇ ßóÇÝöíðÇ¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö: æóáóãú ÃõãúäóÚú. æóíóÞõæáõæäó: åóÐóÇ áóíúÓó ÈöÔóíúÁò¡ ãóÚó Ãóäøóåõ
ÔóíúÁñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó æóãõÔóÇÑñ Åöáóíúåö æóáóßöäøóåõãú íõÑöíÏõæäó Ãóäøóåõ ÛóíúÑõ ãõÚúÊóÏøò Èöåö. æóãöäúåõ ãóÇ æóÞóÚó
Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍö Ãóäøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÓõÆöáó Úóäö ÇáúßõåøóÇäö¡ ÝóÞóÇáó: «áóíúÓõæÇ ÈöÔóíúÁò»
. æóÞóÏú ÔóÇßóáó åóÐóÇ ÇáäøóÝúíõ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáöÇÚúÊöÏóÇÏö ÇáäøóÝúíó ÇáúãõÊóÞóÏøöãó Ýöí Þóæúáöåö: æóÅöäú áóãú ÊóÝúÚóáú ÝóãÇ ÈóáøóÛúÊó ÑöÓÇáóÊóåõ¡ Ãóíú ÝóãóÇ ÈóáøóÛúÊó ÊóÈúáöíÛðÇ ãõÚúÊóÏøðÇ Èöåö ÚöäúÏó Çááøóåö.(6/265)
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÂíóÉö ÅöäøóãóÇ åõæó ÅöÞóÇãóÉõ ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ÚöäúÏó ãóÌöíÁö ÇáúÞõÑúÂäö ÈöÇáöÇÚúÊöÑóÇÝö ÈöãóÇ Ýöí ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ãöäó ÇáÊÈÔíÑ ÈöãõÍóãÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÍóÊøóì íõÄúãöäõæÇ Èöåö æóÈöãóÇ ÃõäúÒöáó Úóáóíúåö. æóÞóÏú ÃóæúãóÃóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ Åöáóì ÊóæóÛøõáö ÇáúíóåõæÏö Ýöí ãõÌóÇäóÈóÉö ÇáúåõÏóì áöÃóäøóåõãú ÞóÏú ÚóØøóáõæÇ ÅöÞóÇãóÉó ÇáÊøóæúÑóÇÉö ãõäúÐõ ÚõÕõæÑò ÞóÈúáó ÚöíÓóì¡ æóÚóØøóáõæÇ ÅöÞóÇãóÉó ÇáúÅöäúÌöíáö ÅöÐú ÃóäúßóÑõæåõ¡ æóÃóäúßóÑõæÇ ãóäú ÌóÇÁó Èöåö¡ Ëõãøó ÃóäúßóÑõæÇ äÈæÁÉ ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýóáóãú íõÞöíãõæÇ ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåöãú ãöäú ÑóÈøöåöãú. æóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÅöÞóÇãóÉö ÇáÊøóæúÑóÇÉö æóÇáúÅöäúÌöíáö ãóÖóì ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÂäöÝðÇ: æóáóæú Ãóäøóåõãú ÃóÞÇãõæÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 66] ÅöáóÎú.
æóÞóÏú ÝóäøóÏóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ãóÒóÇÚöãó ÇáúíóåõæÏö Ãóäøóåõãú Úóáóì ÇáÊøóãóÓøõßö ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö¡ æóßóÇäõæÇ íóÒúÚõãõæäó Ãóäøóåõãú Úóáóì åõÏðì ãóÇ ÊóãóÓøóßõæÇ ÈöÇáÊøóæúÑóÇÉö æóáóÇ íóÊóãóÓøóßõæäó ÈöÛóíúÑöåóÇ.
æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò Ãóäøóåõãú ÌóÇÁõæÇ ááäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÞóÇáõæÇ: ÃóáóÓúÊó ÊõÞöÑøõ Ãóäøó ÇáÊøóæúÑóÇÉó ÍóÞøñ¡ ÞóÇáó: «Èóáóì» ¡ ÞóÇáõæÇ: ÝóÅöäøóÇ äõÄúãöäõ ÈöåóÇ æóáóÇ äõÄúãöäõ ÈöãóÇ ÚóÏóÇåóÇ. ÝóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ.
æóáóíúÓó áóåõ ÓóäóÏñ Þóæöíøñ. æóÞóÏú ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÇáäøÕÇÑì ááÑøÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÔóÃúäö ÊóãóÓøõßöåöãú ÈöÇáúÅöäúÌöíáö ãöËúáó Þóæúáö ÈóÚúÖö ÇáúíóåõæÏö¡ ßóãóÇ Ýöí ÞöÕøóÉö ÅöÓúáóÇãö ÚóÏöíøö Èúäö ÍóÇÊöãò¡ æóßóãóÇ Ýöí ãõÌóÇÏóáóÉö ÈóÚúÖö æóÝúÏö äóÌúÑóÇäó.
æóÞóæúáõåõ: æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð¡ Ãóíú ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÐóáößó ÅöãøóÇ ÈöÈóÇÚöËö ÇáúÍóÓóÏö Úóáóì ãóÌöíÁö åóÐóÇ ÇáÏøöíäö æóäõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö äóÇÓöÎðÇ áöÏöíäöåöãú¡ æóÅöãøóÇ ÈöãóÇ Ýöí ÈóÚúÖö ÂíóÇÊö ÇáúÞõÑúÂäö ãöäú ÞóæóÇÑöÚöåöãú æóÊóÝúäöíÏö ãóÒóÇÚöãöåöãú. æóáóãú íóÒóáö ÇáúßóËöíÑõ ãöäúåõãú ÅöÐóÇ ÐóßóÑõæÇ ÇáúÅöÓúáóÇãó ÍóÊøóì Ýöí ÇáúãóÈóÇÍöËö ÇáÊøóÇÑöíÎöíøóÉö æóÇáúãóÏóäöíøóÉö íóÍúÊóÏøõæäó Úóáóì ãóÏóäöíøóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö æóíóÞúáöÈõæäó ÇáúÍóÞóÇÆöÞó æóíóÊóãóíøóÒõæäó ÛóíúÙðÇ æóãõßóÇÈóÑóÉð ÍóÊøóì ÊóÑóì ÇáúÚóÇáöãó ÇáúãóÔúåõæÏó áóåõ ãöäúåõãú íóÊóÕóÇÛóÑõ æóíóÊóÓóÝøóáõ Åöáóì ÏÑßÇÊ ÇáÊÈÇá æóÇáÊøóÌóÇåõáö¡ ÅöáøóÇ ÞóáöíáðÇ ãöãøóäö ÇÊøóÎóÐó ÇáúÅöäúÕóÇÝó ÔöÚóÇÑðÇ¡ æóÊóÈóÇÚóÏó Úóäú Ãóäú íõÑúãóì ÈöÓõæÁö ÇáúÝóåúãö ÊóÌóäøõÈðÇ æóÍöÐóÇÑðÇ.(6/266)
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó æóÇáäøóÕóÇÑóì ãóäú Âãóäó ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö æóÚóãöáó ÕóÇáöÍðÇ ÝóáóÇ ÎóæúÝñ Úóáóíúåöãú æóáóÇ åõãú íóÍúÒóäõæäó (69)
æóÞóÏú Óóãøóì Çááøóåõ ãóÇ íóÚúÊóÑöÖõåõãú ãöäó ÇáÔøóÌóÇ Ýöí ÍõáõæÞöåöãú ÈöåóÐóÇ ÇáÏøöíäö ØõÛúíÇäÇð áöÃóäøó ÇáØøõÛúíóÇäó åõæó ÇáúÛõáõæøõ Ýöí ÇáÙøõáúãö æóÇÞúÊöÍóÇãõ ÇáúãõßóÇÈóÑóÉö ãóÚó ÚóÏóãö ÇáöÇßúÊöÑóÇËö Èöáóæúãö ÇááøóÇÆöãöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúíóÞöíäö.
æóÓóáøóì Çááå ÑóÓõæáå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÞóæúáöåö: ÝóáÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúÞóæúãö ÇáúßÇÝöÑöíäó ÝóÇáúÝóÇÁõ áöáúÝóÕöíÍóÉö áöÊóÊöãøó ÇáÊøóÓúáöíóÉõ¡ áöÃóäøó ÑóÍúãóÉó ÇáÑøóÓõæáö ÈöÇáúÎóáúÞö ÊõÍúÒöäõåõ ãöãøóÇ ÈóáóÛó ãöäúåõãú ãöäú ÒöíóÇÏóÉö ÇáØøõÛúíóÇäö æóÇáúßõÝúÑö¡ ÝóäóÈøóåóÊú
ÝóÇÁõ ÇáúÝóÕöíÍóÉö Úóáóì Ãóäøóåõãú ãóÇ ÈóáóÛõæÇ ÅöáøóÇ ãöäú ÌóÑøóÇÁö ÇáúÍóÓóÏö áöáÑøóÓõæáö ÝóÍóÞöíÞñ Ãóäú áóÇ íóÍúÒóäó áóåõãú. æóÇáúÃóÓóì ÇáúÍõÒúäõ æóÇáúÃóÓóÝõ¡ æóÝöÚúáõåõ ßóÝóÑöÍó.
æóÐõßöÑó áóÝúÙõ ÇáúÞóæúãö æóÃõÊúÈöÚó ÈöæóÕúÝö ÇáúßÇÝöÑöíäó áöíóÏõáó Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáúßóÇÝöÑöíäó åõãõ ÇáøóÐöíäó ÕóÇÑó ÇáúßõÝúÑõ áóåõãú ÓóÌöíøóÉð æóÕöÝóÉð ÊóÊóÞóæøóãõ ÈöåóÇ ÞóæúãöíøóÊõåõãú. æóáóæú áóãú íóÐúßõÑö ÇáúÞóæúãó æóÞóÇáó: (ÝóáóÇ ÊóÃúÓó Úóáóì ÇáúßóÇÝöÑöíäó) áóßóÇäó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇááøóÞóÈö áóåõãú ÝóáóÇ íõÔúÚöÑõ ÈöÇáÊøóæúÕöíÝö¡ ÝóßóÇäó ÕóÇÏöÞðÇ Èöãóäú ßóÇäó ÇáúßõÝúÑõ ÛóíúÑó ÑóÇÓöÎò Ýöíåö Èóáú åõæó Ýöí ÍóíúÑóÉò æóÊóÑóÏøõÏò¡ ÝóÐóáößó ãÑÌøæ ÅíãóÇäå.
[69]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 69]
Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó æóÇáäøóÕÇÑì ãóäú Âãóäó ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö æóÚóãöáó ÕÇáöÍÇð ÝóáÇ ÎóæúÝñ Úóáóíúåöãú æóáÇ åõãú íóÍúÒóäõæäó (69)
ãóæúÞöÚõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÏóÞöíÞñ¡ æóãóÚúäóÇåóÇ ÃóÏóÞøõ¡ æóÅöÚúÑóÇÈõåóÇ ÊóÇÈöÚñ áöÏöÞøóÉö ÇáúÃóãúÑóíúäö. ÝóãóæúÞöÚõåóÇ ÃóÏóÞøõ ãöäú ãóæúÞöÚö äóÙöíÑóÊöåóÇ ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [62] ¡ Ýóáóãú íóßõäú ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäó ÇáúÈóíóÇäö Ýöí äóÙöíÑóÊöåóÇ ÈöãõÛúäò Úóäú ÈóíóÇäö ãóÇ íóÎúÊóÕøõ ÈöãóæúÞöÚö åóÐöåö. æóãóÚúäóÇåóÇ íóÒöíÏõ ÏöÞøóÉð Úóáóì ãóÚúäóì äóÙöíÑóÊöåóÇ ÊóÈóÚðÇ áöÏöÞøóÉö ãóæúÞöÚö åóÐöåö.
æóÅöÚúÑóÇÈõåóÇ íóÊóÚóÞøóÏõ ÅöÔúßóÇáõåõ ÈöæõÞõæÚ Þóæúáå: æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó ÈöÍóÇáóÉö ÑóÝúÚò ÈöÇáúæóÇæö Ýöí Íöíäö Ãóäøóåõ ãóÚúØõæÝñ Úóáóì ÇÓúãö Åöäøó Ýöí ÙóÇåöÑö ÇáúßóáóÇãö.(6/267)
ÝóÍóÞøñ ÚóáóíúäóÇ Ãóäú äóÎõÕøóåóÇ ãöäó ÇáúÈóíóÇäö ÈöãóÇ áóãú íóÓúÈöÞú áóäóÇ ãöËúáõåõ Ýöí äóÙöíÑóÊöåóÇ æóáöäóÈúÏóÃó ÈöãóæúÞöÚöåóÇ ÝóÅöäøóåõ ãóÚúÞóÏõ ãóÚúäóÇåóÇ:
ÝóÇÚúáóãú Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉó íóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÈóíóÇäöíøðÇ äóÇÔöÆðÇ Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö ÓõÄóÇáò íóÎúØõÑõ Ýöí äóÝúÓö ÇáÓøóÇãöÚö áöÞóæúáöåö: Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áóÓúÊõãú Úóáì ÔóíúÁò ÍóÊøóì ÊõÞöíãõæÇ ÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 68] ÝóíóÓúÃóáõ ÓóÇÆöáñ Úóäú ÍóÇáö ãóäö ÇäúÞóÑóÖõæÇ ãöäú Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÞóÈúáó ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö: åóáú åõãú Úóáóì ÔóíúÁò Ãóæú áóíúÓõæÇ Úóáóì ÔóíúÁò¡ æóåóáú äóÝóÚóåõãõ ÇÊøöÈóÇÚõ Ïöíäöåöãú ÃóíøóÇãóÆöÐò ÝóæóÞóÚó Þóæúáõåõ: Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ÇáúÂíóÉó ÌóæóÇÈðÇ áöåóÐóÇ ÇáÓøõÄóÇáö ÇáãÞÏøÑ. æóÇáúãÑóÇÏ ÈÇáøÐíä ÂãóäõæÇ ÇáúãõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóå æÈãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóíö ÇáúãõÓúáöãõæäó. æóÅöäøóãóÇ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäö ÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ æóÇáÕøóÇÈõæäó æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÃóãøóÇ ÇáÊøóÚóÑøõÖõ áöÐößúÑö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÝóáöÇåúÊöãóÇãò Èöåöãú ÓóäõÈóíøöäõåõ ÞóÑöíÈðÇ.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ ãõÄóßøöÏóÉð áöÌõãúáóÉö æóáóæú Ãóäøó Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö ÂãóäõæÇ æóÇÊøóÞóæúÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 65] ÅöáóÎú¡ ÝóÈóÚúÏó Ãóäú ÃõÊúÈöÚóÊú Êöáúßó ÇáúÌõãúáóÉõ ÈöãóÇ ÃõÊúÈöÚóÊú Èöåö ãöäó ÇáúÌõãóáö ÚóÇÏó ÇáúßóáóÇãõ ÈöãóÇ íõÝöíÏõ ãóÚúäóì Êöáúßó ÇáúÌõãúáóÉö ÊóÃúßöíÏðÇ áöáúæóÚúÏö¡ æóæóÕúáðÇ áöÑóÈúØö ÇáúßóáóÇãö¡ æóáöíõáúÍóÞó ÈöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáÕøóÇÈöÆõæäó¡ æóáöíóÙúåóÑó ÇáöÇåúÊöãóÇãõ ÈöÐößúÑö ÍóÇáö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÌóäøóÇÊö ÇáäøóÚöíãö.
ÝóÇáÊøóÕúÏöíÑõ ÈöÐößúÑö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Ýöí ØóÇáöÚóÉö ÇáúãóÚúÏõæÏöíäó ÅöÏúãóÇÌñ áöáÊøóäúæöíåö ÈöÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí åóÐöåö ÇáúãõäóÇÓóÈóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó åõãõ ÇáúãöËóÇáõ ÇáÕøóÇáöÍõ Ýöí ßóãóÇáö ÇáúÅöíãóÇäö æóÇáÊøóÍóÑøõÒö Úóäö ÇáúÛõÑõæÑö æóÚóäú ÊóÓóÑøõÈö ãóÓóÇÑöÈö ÇáÔøöÑúßö Åöáóì ÚóÞóÇÆöÏöåöãú (ßóãóÇ ÈóÔøóÑó ÈÐáß ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó
Ýöí ÎõØúÈóÉö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö ÈöÞóæúáöåö: «Åöäøó ÇáÔøóíúØóÇäó ÞóÏú íóÆöÓó Ãóäú íõÚúÈóÏó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö Ýöí ÃóÑúÖößõãú åóÐöåö»
) ÝóßóÇäó ÇáúãõÓúáöãõæäó¡ áöÃóäøóåõãõ ÇáúÃóæúÍóÏõæäó Ýöí ÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö æóÇáúÚóãóáö ÇáÕøóÇáöÍö¡ Ãóæøóáöíäó Ýöí åóÐóÇ ÇáúÝóÖúáö.
æóÃóãøóÇ ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ÝóÇÝúÊöÊóÇÍõåóÇ ÈöÍóÑúÝö Åöäú åõäóÇ áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöÇáúÎóÈóÑö áöÚöÑöæøö ÇáúãóÞóÇãö Úóäú ÅöÑóÇÏóÉö ÑóÏøö ÅöäúßóÇÑò Ãóæú ÊóÑóÏøõÏò Ýöí ÇáúÍõßúãö Ãóæú ÊóäúÒöíáö ÛóíúÑö ÇáúãõÊóÑóÏøöÏö ãóäúÒöáóÉó ÇáúãõÊóÑóÏøöÏö.(6/268)
æóÞóÏú ÊóÍóíøóÑó ÇáäøóÇÙöÑõæäó Ýöí ÇáúÅöÎúÈóÇÑö Úóäú ÌóãöíÚö ÇáúãóÐúßõæÑöíäó ÈöÞóæúáöåö: ãóäú Âãóäó ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö¡ ÅöÐú ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúãóÐúßõæÑöíäó ÇáúãõÄúãöäõæäó¡ æóåóáö ÇáúÅöíãóÇäõ ÅöáøóÇ ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö¿ æóÐóåóÈó ÇáäøóÇÙöÑõæäó Ýöí ÊóÃúæöíáöåö ãóÐóÇåöÈó: ÝóÞöíáó: ÃõÑöíÏó ÈöÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ãóäú ÂãóäõæÇ ÈöÃóáúÓöäóÊöåöãú Ïõæäó ÞõáõæÈöåöãú¡ æóåõãõ ÇáúãõäóÇÝöÞõæäó¡ æóÞöíáó: ÃõÑöíÏó Èöãóäú Âãóäó ãóäú ÏóÇãó Úóáóì ÅöíãóÇäöåö æóáóãú íóÑúÊóÏøó. æóÞöíáó: ÛóíúÑõ Ðóáößó.
æóÇáúæóÌúåõ ÚöäúÏöíó Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúæóÕúÝö ÇáúãóÚúÑõæÝö ÈöÇáúÅöíãóÇäö æóÇÔúÊóåóÑó Èöåö ÇáúãõÓúáöãõæäó¡ æóáóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúÞóáúÈö æóÇááøöÓóÇäö áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãó æóÚúÏñ ÈöÌóÒóÇÁö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ Ýóåõæó ÑóÇÌöÚñ Åöáóì Úöáúãö Çááøóåö¡ æóÇááøóåõ íóÚúáóãõ ÇáúãõÄúãöäó ÇáúÍóÞøó æóÇáúãõÊóÙóÇåöÑó ÈöÇáúÅöíãóÇäö äöÝóÇÞðÇ.
ÝóÇáøóÐöí ÃóÑóÇåõ Ãóäú íõÌúÚóáó ÎóÈóÑõ (Åöäøó) ãóÍúÐõæÝðÇ. æóÍóÐúÝõ ÎóÈóÑö (Åöäøó) æóÇÑöÏñ Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÇáúÝóÕöíÍö ÛóíúÑõ Þóáöíáò¡ ßóãóÇ ÐóßóÑó ÓöíÈóæóíúåö Ýöí «ßöÊóÇÈöåö» . æóÞóÏú Ïóáøó Úóáóì ÇáúÎóÈóÑö ãóÇ ÐõßöÑó ÈóÚúÏóåõ ãä Þóæúáå: ÝóáÇ ÎóæúÝñ Úóáóíúåöãú «1» ÅöáóÎú. æóíóßõæäõ Þóæúáõåõ: æóÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ÚóØúÝó ÌõãúáóÉò Úóáóì ÌõãúáóÉò¡ ÝóíõÌúÚóáõ ÇáøóÐöíäó åÇÏõæÇ ãõÈúÊóÏóÃð¡ æóáöÐóáößó ÍóÞøó ÑóÝúÚõ ãóÇ ÚõØöÝó Úóáóíúåö¡ æóåõæó æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó. æóåóÐóÇ Ãóæúáóì ãä ÌÚá æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó ãóÈúÏóÃó ÇáúÌõãúáóÉö æóÊóÞúÏöíÑö ÎóÈóÑò áóåõ¡ Ãóíú æóÇáÕøóÇÈõæäó ßóÐóáößó¡ ßóãóÇ ÐóåóÈó Åöáóíúåö ÇáúÃóßúËóÑõæäó áöÃóäøó Ðóáößó íõÝúÖöí Åöáóì ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúãõÊóÚóÇØöÝóÇÊö Ýöí ÇáúÍõßúãö æóÊóÔúÊöíÊöåóÇ ãóÚó ÅöãúßóÇä ÇáÊÝÕøí Úóäú Ðóáößó¡ æóíóßõæäõ Þóæúáõåõ: ãóäú Âãóäó ÈöÇááøóåö ãõÈúÊóÏóÃð ËóÇäöíðÇ¡ æóÊóßõæäõ (ãóäú) ãóæúÕõæáóÉð¡ æóÇáÑøóÇÈöØõ áöáúÌõãúáóÉö ÈöÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ ãóÍúÐõæÝðÇ¡ Ãóíú ãóäú Âãóäó ãöäúåõã¡ æóÌõãúáóÉ ÝóáÇ ÎóæúÝñ Úóáóíúåöãú «2» ÎóÈóÑðÇ Úóäú (ãóäú) ÇáúãóæúÕõæáóÉö¡ æóÇÞúÊöÑóÇäõåóÇ ÈöÇáúÝóÇÁö áöÃóäøó ÇáúãóæúÕõæáó ÔóÈöíåñ ÈöÇáÔøóÑúØö. æóÐóáößó ßóËöíÑñ Ýöí ÇáúßóáóÇãö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÝóÊóäõæÇ ÇáúãõÄúãöäöíäó æóÇáúãõÄúãöäÇÊö Ëõãøó áóãú íóÊõæÈõæÇ Ýóáóåõãú ÚóÐÇÈõ Ìóåóäøóãó [ÇáÈÑæÌ: 10] ÇáúÂíóÉó¡ æóæõÌõæÏõ ÇáúÝóÇÁö Ýöíåö íõÚóíøöäõ ßóæúäóåõ ÎóÈóÑðÇ Úóäú (ãóäú) ÇáúãóæúÕõæáóÉö æóáóíúÓó ÎóÈóÑõ- Åöäøó-
Úóáóì ÚóßúÓö Þóæúáö ÖóÇÈöí Èúäö ÇáúÍóÇÑöËö:
æóãóäú íóßõ ÃóãúÓóì ÈöÇáúãóÏöíäóÉö ÑóÍúáõåõ ... ÝóÅöäøöíó æóÞóÈøóÇÑñ ÈöåóÇ áóÛóÑöíÈõ
ÝóÅöäøó æõÌõæÏó áóÇãö ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö Ýöí Þóæúáöåö: «áóÛóÑöíÈõ» Úóíøóäó Ãóäøóåõ ÎóÈóÑõ (Åöäøó) æóÊóÞúÏöíÑõ ÎóÈóÑò Úóäú ÞóÈøóÇÑò¡ ÝóáóÇ íõäóÙøóÑõ Èöåö Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó.
__________
(1¡ 2) Ýöí ÇáãØÈæÚÉ [ÇáÊæäÓíÉ] Ýóáóåõãú ÃóÌúÑõåõãú ÚöäúÏó ÑóÈøöåöãú ÇáúãõæóÇÝÞóÉ áÜ[ÇáúÈóÞóÑóÉ: 62] æÇáãËÈÊ åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏ æóÇááå ÃÚáã.(6/269)
æóãóÚúäóì ãóäú Âãóäó ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö ãóäú Âãóäó æóÏóÇãó¡ æóåõãõ ÇáøóÐöíäó áóãú íõÛóíøöÑõæÇ ÃóÏúíóÇäóåõãú ÈöÇáúÅöÔúÑóÇßö æóÅöäúßóÇÑö ÇáúÈóÚúËö ÝóÅöäøó ßóËöíÑðÇ ãöäó ÇáúíóåõæÏö ÎóáóØõæÇ ÃõãõæÑó ÇáÔøöÑúßö ÈöÃóÏúíóÇäöåöãú æóÚóÈóÏõæÇ ÇáúÂáöåóÉó ßóãóÇ ÊóÞõæáõ ÇáÊøóæúÑóÇÉõ. æóãöäúåõãú ãóäú ÌóÚóáó ÚõÒóíúÑðÇ ÇÈúäðÇ áöáøóåö¡ æóÅöäøó ÇáäøóÕóÇÑóì ÃóáøóåõæÇ ÚöíÓóì æóÚóÈóÏõæåõ¡ æóÇáÕøóÇÈöÆóÉõ ÚóÈóÏõæÇ ÇáúßóæóÇßöÈó ÈóÚúÏó Ãóäú ßóÇäõæÇ Úóáóì Ïöíäò áóåõ ßöÊóÇÈñ. æóÞóÏú ãóÖóì ÈóíóÇäõ Ïöíäöåöãú Ýöí ÊóÝúÓöíÑö äóÙöíÑö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [62] .
Ëõãøó Åöäøó ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕóÇÑóì ÞóÏú ÃóÍúÏóËõæÇ Ýöí ÚóÞöíÏóÊöåöãú ãöäó ÇáúÛõÑõæÑö Ýöí äóÌóÇÊöåöãú ãöäú ÚóÐóÇÈö ÇáúÂÎöÑóÉö ÈöÞóæúáöåöãú: äóÍúäõ ÃóÈúäÇÁõ Çááøóåö æóÃóÍöÈøóÇÄõåõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 18] æóÞóæúáöåöãú áóäú ÊóãóÓøóäóÇ ÇáäøóÇÑõ ÅöáøóÇ ÃóíøóÇãÇð ãóÚúÏõæÏóÉð [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 80] ¡ æóÞóæúáö ÇáäøóÕóÇÑóì: Åöäøó ÚöíÓóì ÞóÏú ßóÝøóÑó ÎóØóÇíóÇ ÇáúÈóÔóÑö ÈöãóÇ ÊóÍóãøóáóåõ ãöäú ÚóÐóÇÈö ÇáØøóÚúäö æóÇáúÅöåóÇäóÉö æóÇáÕøóáúÈö æóÇáúÞóÊúáö¡ ÝóÕóÇÑõæÇ ÈöãóäúÒöáóÉö ãóäú áóÇ íõÄúãöäõ ÈöÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö¡ áöÃóäøóåõãú ÚóØøóáõæÇ ÇáúÌóÒóÇÁó æóåõæó ÇáúÍößúãóÉõ ÇáøóÊöí ÞõÏøöÑó ÇáúÈóÚúËõ áöÊóÍúÞöíÞöåóÇ.
æóÌõãúåõæÑõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ÌÚáõæÇ Þóæúáå æóÇáÕøóÇÈöÆõæäó ãõÈúÊóÏóÃð æóÌóÚóáõæåõ ãõÞóÏøóãðÇ ãöäú æóÊóÃúÎöíÑ æóÞóÏøóÑõæÇ áóåõ ÎóÈóÑðÇ ãóÍúÐõæÝðÇ áöÏóáóÇáóÉö ÎóÈóÑö (Åöäøó) Úóáóíúåö¡ æóÃóäøó ÃóÕúáó ÇáäøóÙúãö: Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÇáøóÐöíäó åóÇÏõæÇ æóÇáäøóÕóÇÑóì áóåõãú ÃóÌúÑõåõãú ÅöáóÎú¡ æóÇáÕøóÇÈõæäó ßóÐóáößó¡ ÌóÚóáõæåõ ßóÞóæúáö ÖóÇÈöí Èúäö ÇáúÍóÇÑöË:
ÝÅäøí æÞÈøÇÑ ÈöåóÇ áóÛóÑöíÈõ æóÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ÞóÏøóÑõæÇ ÊóÞóÇÏöíÑó ÃõÎúÑóì ÃóäúåóÇåóÇ ÇáúÃóáõæÓöíøõ Åöáóì ÎóãúÓóÉò. æóÇáøóÐöí ÓóáóßúäóÇåõ ÃóæúÖóÍõ æóÃóÌúÑóì Úóáóì ÃõÓúáõæÈö ÇáäøóÙúãö æóÃóáúíóÞõ ÈöãóÚúäóì åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
æóÈóÚúÏõ ÝóãöãøóÇ íóÌöÈõ Ãóäú íõæÞóäó Èöåö Ãóäøó åóÐóÇ ÇááøóÝúÙó ßóÐóáößó äóÒóáó¡ æóßóÐóáößó äóØóÞó Èöåö ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ æóßóÐóáößó ÊóáóÞøóÇåõ ÇáúãõÓáãõæäó ãöäúåõ æÞÑÄæå¡ æóßõÊöÈó Ýöí ÇáúãóÕóÇÍöÝó¡ æóåõãú ÚóÑóÈñ ÎõáøóÕñ¡ ÝóßóÇäó áóäóÇ ÃóÕúáðÇ äóÊóÚóÑøóÝõ ãöäúåõ ÃõÓúáõæÈðÇ ãöäú ÃóÓóÇáöíÈö ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúÚóÑóÈö Ýöí ÇáúÚóØúÝö æóÅöäú ßóÇäó ÇÓúÊöÚúãóÇáðÇ ÛóíúÑó ÔóÇÆöÚò áóßöäøóåõ ãöäó ÇáúÝóÕóÇÍóÉö æóÇáúÅöíÌóÇÒö ÈöãóßóÇäò¡ æóÐóáößó Ãóäøó ãöäó ÇáÔøóÇÆöÚö Ýöí ÇáúßóáóÇãö Ãóäøóåõ ÅöÐóÇ ÃõÊöí ÈößóáóÇã ãæßøÏ ÈöÍóÑúÝö (Åöäøó) æóÃõÊöíó ÈöÇÓúãö Åöäøó æóÎóÈóÑöåóÇ æóÃõÑöíÏó Ãóäú íóÚúØöÝõæÇ Úóáóì ÇÓúãöåóÇ ãóÚúØõæÝðÇ åõæó(6/270)
ÛóÑöíÈñ Ýöí Ðóáößó ÇáúÍõßúãö ÌöíÁó ÈöÇáúãóÚúØõæÝö ÇáúÛóÑöíÈö ãóÑúÝõæÚðÇ áöíóÏõáøõæÇ ÈöÐóáößó Úóáóì Ãóäøóåõãú ÃóÑóÇÏõæÇ
ÚóØúÝó ÇáúÌõãóáö áóÇ ÚóØúÝó ÇáúãõÝúÑóÏóÇÊö¡ ÝóíõÞóÏøöÑó ÇáÓøóÇãöÚõ ÎóÈóÑðÇ íõÞóÏøöÑõåõ ÈöÍóÓóÈö ÓöíóÇÞö ÇáúßóáóÇãö. æóãöäú Ðóáößó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Ãóäøó Çááøóåó ÈóÑöíÁñ ãöäó ÇáúãõÔúÑößöíäó æóÑóÓõæáõåõ [ÇáÊøóæúÈóÉ: 3] ¡ Ãóíú æóÑóÓõæáõåõ ßóÐóáößó¡ ÝóÅöäøó ÈóÑóÇÁóÊóåõ ãöäúåõãú Ýöí ÍóÇáö ßóæúäöåö ãöäú Ðöí äóÓóÈöåöãú æóÕöåúÑöåöãú ÃóãúÑñ ßóÇáúÛóÑöíÈö áöíóÙúåóÑó ãöäúåõ Ãóäøó ÂÕöÑóÉó ÇáÏøöíäö ÃóÚúÙóãõ ãöäú ÌóãöíÚö Êöáúßó ÇáúÃóæóÇÕöÑö¡ æóßóÐóáößó åóÐóÇ ÇáúãóÚúØõæÝõ åõäóÇ áóãøóÇ ßóÇäó ÇáÕøóÇÈõæäõ ÃóÈúÚóÏó Úóäö ÇáúåõÏóì ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÍóÇáö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ÞóÈúáó ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ áöÃóäøóåõãõ ÇáúÊóÒóãõæÇ ÚöÈóÇÏóÉó ÇáúßóæóÇßöÈö¡ æóßóÇäõæÇ ãóÚó Ðóáößó ÊóÍöÞøõ áóåõãõ ÇáäøóÌóÇÉõ Åöäú ÂãóäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÇáúíóæúãö ÇáúÂÎöÑö æóÚóãöáõæÇ ÕóÇáöÍðÇ¡ ßóÇäó ÇáúÅöÊúíóÇäõ ÈöáóÝúÙöåöãú ãóÑúÝõæÚðÇ ÊóäúÈöíåðÇ Úóáóì Ðóáößó. áóßöäú ßóÇäó ÇáúÌóÑúíõ Úóáóì ÇáúÛóÇáöÈö íóÞúÊóÖöí Ãóäú áóÇ íõÄúÊóì ÈöåóÐóÇ ÇáúãóÚúØõæÝö ãóÑúÝõæÚðÇ ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó Ãóäú ÊóÓúÊóæúÝöíó (Åöäøó) ÎóÈóÑóåóÇ¡ ÅöäøóãóÇ ßóÇäó ÇáúÛóÇáöÈõ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö Ãóäú íõÄúÊóì ÈöÇáöÇÓúãö ÇáúãóÞúÕõæÏö Èöåö åóÐóÇ ÇáúÍõßúãõ ãõÄóÎøóÑðÇ¡ ÝóÃóãøóÇ ÊóÞúÏöíãõåõ ßóãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÝÞÏ íÊóÑóÇÁóì ááäøÇÕÑ Ãóäøóåõ íõäóÇÝöí ÇáúãóÞúÕöÏó ÇáøóÐöí áöÃóÌúáöåö ÎõæáöÝó Íõßúãõ ÅöÚúÑóÇÈöåö¡ æóáóßöäøó åóÐóÇ ÃóíúÖðÇ ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ÚóÒöíÒñ¡ æóåõæó Ãóäú íõÌúãóÚó Èóíúäó ãõÞúÊóÖóíóíú ÍóÇáíä¡ æåãÇ ááÏøáÇáÉ Úóáóì ÛóÑóÇÈóÉö ÇáúãõÎúÈóÑö Úóäúåõ Ýöí åóÐóÇ ÇáúÍõßúãö. æóÇáÊøóäúÈöíåõ Úóáóì ÊóÚúÌöíáö ÇáúÅöÚúáóÇãö ÈöåóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö ÝóÅöäøó ÇáÕøóÇÈöÆöíäó íóßóÇÏõæäó íóíúÃóÓõæäó ãöäú åóÐóÇ ÇáúÍõßúãö Ãóæú íóíúÃóÓõ ãöäúåõãú ãóäú íóÓúãóÚõ ÇáúÍõßúãó Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÇáúíóåõæÏö. ÝóäóÈøóåó Çáúßõáøó Úóáóì Ãóäøó ÚóÝúæó Çááøóåö ÚóÙöíãñ áóÇ íóÖöíÞõ Úóäú Ôõãõæáöåöãú¡ ÝóåóÐóÇ ãõæÌöÈõ ÇáÊøóÞúÏöíãö ãóÚó ÇáÑøóÝúÚö¡ æóáóæú áóãú íõÞóÏøóãú ãóÇ ÍóÕóáó Ðóáößó ÇáöÇÚúÊöÈóÇÑõ¡ ßóãóÇ Ãóäøóåõ áóæú áóãú íõÑúÝóÚú áóÕóÇÑó ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì ÇÓúãö (Åöäøó) Ýóáóãú íóßõäú ÚóØúÝõåõ ÚóØúÝó ÌõãúáóÉò.
æóÞóÏú ÌóÇÁó ÐößúÑõ ÇáÕøóÇÈöíäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÍóÌøö ãõÞóÏøóãðÇ Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì æóãóäúÕõæÈðÇ¡ ÝóÍóÕóáó åõäóÇßó ãõÞúÊóÖóì ÍóÇáò æóÇÍöÏóÉò æóåõæó ÇáúãõÈóÇÏóÑóÉõ ÈöÊóÚúÌöíáö ÇáúÅöÚúáóÇãö ÈöÔõãõæáö ÝóÕúáö ÇáúÞóÖóÇÁö Èóíúäóåõãú æóÃóäøóåõãú ÃóãóÇãó ÚóÏúáö Çááøóåö íõÓóÇæõæäó ÛóíúÑóåõãú.
Ëõãøó ÚóÞøóÈó Ðóáößó ßõáøóåõ ÈöÞóæúáöåö: æóÚóãöáó ÕÇáöÍÇð¡ æóåõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáÐøóÇÊö ãöäú ÑóÈúØö ÇáÓøóáóÇãóÉö ãöäó ÇáúÎóæúÝö æóÇáúÍõÒúäö¡ Èöåö¡ Ýóåõæó ÞóíúÏñ Ýöí ÇáúãóÐúßõæÑöíäó ßõáøöåöãú ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÛóíúÑöåöãú¡ æóÃóæøóáõ ÇáúÃóÚúãóÇáö ÇáÕøóÇáöÍóÉö ÊóÕúÏöíÞõ ÇáÑøóÓõæáö æóÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇáúÞõÑúÂäö¡ Ëõãøó íóÃúÊöí(6/271)
áóÞóÏú ÃóÎóÐúäóÇ ãöíËóÇÞó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó æóÃóÑúÓóáúäóÇ Åöáóíúåöãú ÑõÓõáðÇ ßõáøóãóÇ ÌóÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ ÈöãóÇ áóÇ Êóåúæóì ÃóäúÝõÓõåõãú ÝóÑöíÞðÇ ßóÐøóÈõæÇ æóÝóÑöíÞðÇ íóÞúÊõáõæäó (70)
ÇãúÊöËóÇáõ ÇáúÃóæóÇãöÑö æóÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáúãóäúåöíøóÇÊö ßóãóÇ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ÃóÏúÑÇßó ãóÇ ÇáúÚóÞóÈóÉõ- Åöáóì Þóæúáöåö- Ëõãøó ßÇäó ãöäó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ [ÇáúÈóáóÏ: 12- 17] .
[70]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 70]
áóÞóÏú ÃóÎóÐúäÇ ãöíËÇÞó Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó æóÃóÑúÓóáúäÇ Åöáóíúåöãú ÑõÓõáÇð ßõáøóãÇ ÌÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ ÈöãÇ áóÇ Êóåúæì ÃóäúÝõÓõåõãú ÝóÑöíÞÇð ßóÐøóÈõæÇ æóÝóÑöíÞÇð íóÞúÊõáõæäó (70)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÚóÇÏó Èöåö ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÃóÍúæóÇáö ÇáúíóåõæÏö æóÌóÑóÇÁóÊöåöãú Úóáóì Çááøóåö æóÚóáóì ÑõÓõáöåö. æóÐóáößó ÊóÚúÑöíÖñ ÈöÇáúíóÃúÓö ãöäú åóÏúíöåöãú ÈöãóÇ ÌóÇÁó Èöåö ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÈöÃóäøó ãóÇ ÞóÇÈóáõæÇ Èöåö ÏóÚúæóÊóåõ áóíúÓó ÈöÏúÚðÇ ãöäúåõãú Èóáú Ðóáößó ÏóÃúÈõåõãú ÌöíáðÇ ÈóÚúÏó Ìöíáò.
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÃóÎúÐö ÇáúãöíËóÇÞö Úóáóì ÇáúíóåõæÏö ÛóíúÑó ãóÑøóÉò. ÃõæáóÇåóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [83] .
æóÇáÑøõÓõáõ ÇáøóÐöíäó ÃõÑúÓöáõæÇ Åöáóíúåöãú åõãú ãõæÓóì æóåóÇÑõæäõ æóãóäú ÌóÇÁó ÈóÚúÏóåõãóÇ ãöËúáõ íõæÔóÚó Èúäö äõæäò æóÃóÔúÚöíóÇ æÃÑãíÇ æÍÒÞíÇá æÏÇææÏ æóÚöíÓóì. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÑøõÓõáö åõäóÇ ÇáúÃóäúÈöíóÇÁõ: ãóäú ÌóÇÁó ãöäúåõãú ÈöÔóÑúÚò æóßöÊóÇÈò¡ ãËá ãõæÓóì æÏÇææÏ æóÚöíÓóì¡ æóãóäú ÌóÇÁó ãõÚóÒøöÒðÇ áöáÔøóÑúÚö ãõÈóíøöäðÇ áóåõ¡ ãöËúáõ íõæÔóÚó æóÃóÔúÚöíóÇ æóÃóÑúãöíóÇ. æóÅöØúáóÇÞõ ÇáÑøóÓõæáö Úóáóì ÇáäøóÈöíÁö ÇáøÐí áã íÌìÁ ÈöÔóÑöíÚóÉò ÅöØúáóÇÞñ ÔóÇÆöÚñ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ áöÃóäøóåõ áóãøóÇ ÐóßóÑó Ãóäøóåõãú ÞóÊóáõæÇ ÝóÑöíÞðÇ ãöäó ÇáÑøõÓõáö ÊóÚóíøóäó ÊóÃúæöíáõ ÇáÑøõÓõáö ÈöÇáúÃóäúÈöíóÇÁö ÝóÅöäøóåõãú ãóÇ ÞóÊóáõæÇ ÅöáøóÇ ÃóäúÈöíóÇÁó áóÇ ÑõÓõáðÇ.
æóÞóæúáõåõ: ßõáøóãÇ ÌÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ ÈöãÇ áóÇ Êóåúæì ÃóäúÝõÓõåõãú ÝóÑöíÞÇð ßóÐøóÈõæÇ ÅöáóÎú ÇäúÊóÕóÈó ßõáøóãÇ Úóáóì ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö¡ áöÃóäøóåõ ÏóÇáøñ Úóáóì ÇÓúÊöÛúÑóÇÞö ÃóÒúãöäóÉö ãóÌöíÁö ÇáÑøõÓõáö Åöáóíúåöãú ÝóíóÏõáøõ Úóáóì ÇÓúÊöÛúÑóÇÞö ÇáÑøõÓõáö ÊóÈóÚðÇ áöÇÓúÊöÛúÑóÇÞö ÃóÒúãöäóÉö ãóÌöíÆöåöãú¡ ÅöÐö ÇÓúÊöÛúÑóÇÞõ ÃóÒúãöäóÉö æõÌõæÏö ÔóíúÁò íóÓúÊóáúÒöãõ ÇÓúÊöÛúÑóÇÞó ÃóÝúÑóÇÏö Ðóáößó ÇáÔøóíúÁö¡ ÝóãóÇ ÙóÑúÝöíøóÉñ ãóÕúÏóÑöíøóÉñ ÏóÇáøóÉñ Úóáóì ÇáÒøóãóÇäö.
æóÇäúÊóÕóÈó (ßõáøó) Úóáóì ÇáäøöíóÇÈóÉö Úóäö ÇáÒøóãóÇäö áöÅöÖóÇÝóÊöåö Åöáóì ÇÓúãö ÇáÒøóãóÇäö ÇáúãõÈúåóãö¡ æóåõæó(6/272)
(ãóÇ) ÇáÙøóÑúÝöíøóÉõ ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉõ. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: Ýöí ßõáøö ÃóæúÞóÇÊö ãóÌöíÁö ÇáÑøõÓõáö Åöáóíúåöãú ßóÐøóÈõæÇ æóíóÞúÊõáõæäó. æóÇäúÊóÕóÈó ßõáøóãÇ ÈöÇáúÝöÚúáóíúäö æóåõæó ßóÐøóÈõæÇ æíóÞúÊõáõæäó Úóáóì ÇáÊøóäóÇÒõÚö.
æóÊóÞúÏöíãõ ßõáøóãÇ Úóáóì ÇáúÚóÇãöáö ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ÔóÇÆöÚñ áóÇ íóßóÇÏõ íóÊóÎóáøóÝõ¡ áöÃóäøóåõãú íõÑöíÏõæäó ÈöÊóÞúÏöíãöåö ÇáöÇåúÊöãóÇãó Èöåö¡ áöíóÙúåóÑó Ãóäøóåõ åõæó ãóÍóáøõ ÇáúÛóÑóÖö ÇáúãóÓõæÞóÉö áóåõ ÌõãúáóÊõåõ¡ ÝóÅöäøó ÇÓúÊöãúÑóÇÑó ÕóäöíÚöåöãú Ðóáößó ãóÚó ÌóãöíÚö ÇáÑøõÓõáö Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÃóæúÞóÇÊö Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøó ÇáÊøóßúÐöíÈó æóÇáúÞóÊúáó ÕóÇÑóÇ ÓóÌöíøóÊóíúäö áóåõãú áóÇ ÊóÊóÎóáøóÝóÇäö¡ ÅöÐú áóãú íóäúÙõÑõæÇ Åöáóì ÍóÇáö ÑóÓõæáò Ïõæäó ÂÎóÑó æóáóÇ Åöáóì ÒóãóÇäò Ïõæäó ÂÎóÑó¡ æóÐóáößó ÃóÙúåóÑõ Ýöí ÝóÙóÇÚóÉö ÍóÇáöåöãú¡ æóåöíó ÇáúãóÞúÕõæÏõ åõäóÇ.
æóÈöåóÐóÇ ÇáÊøóÞúÏöíãö íõÔúÑóÈõ ÙóÑúÝõ ßõáøóãÇ ãóÚúäóì ÇáÔøóÑúØöíøóÉö ÝóíóÕöíÑõ ÇáúÚóÇãöáõ Ýöíåö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÌóæóÇÈö áóåõ¡ ßóãóÇ ÊóÕöíÑõ ÃóÓúãóÇÁõ ÇáÔøóÑúØö ãõÊóÞóÏøöãóÉð Úóáóì ÃóÝúÚóÇáöåóÇ æóÃóÌúæöÈóÊöåóÇ Ýöí äóÍúæö ÃóíúäóãÇ ÊóßõæäõæÇ íõÏúÑößúßõãõ ÇáúãóæúÊõ [ÇáäøöÓóÇÁ: 78] . ÅöáøóÇ Ãóäøó ßõáøóãÇ áóãú íõÓúãóÚö ÇáúÌóÒúãõ ÈóÚúÏóåóÇ æóáöÐóáößó áóãú ÊõÚóÏøó Ýöí ÃóÓúãóÇÁö ÇáÔøóÑúØö áöÃóäøó (ßõáøó) ÈóÚöíÏñ Úóäú ãóÚúäóì ÇáÔøóÑúØöíøóÉö. æóÇáúÍóÞøõ Ãóäøó ÅöØúáóÇÞó ÇáÔøóÑúØö ÚóáóíúåóÇ Ýöí ßóáóÇãö ÈóÚúÖö ÇáäøõÍóÇÉö ÊóÓóÇãõÍñ. æóÞóÏú ÃóØúáóÞóåõ ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóÌöÏú áóåóÇ ÓóÈóÈðÇ áóÝúÙöíøðÇ íõæÌöÈõ ÊóÞúÏöíãóåóÇ ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÃóÝóßõáøóãÇ ÌÇÁóßõãú ÑóÓõæáñ ÈöãÇ áóÇ Êóåúæì ÃóäúÝõÓõßõãõ ÇÓúÊóßúÈóÑúÊõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö: [87] ¡ æóÝöí Þóæúáöåö: ÃóæóßõáøóãÇ ÚÇåóÏõæÇ ÚóåúÏÇð äóÈóÐóåõ ÝóÑöíÞñ ãöäúåõãú [100] Ýöí Êöáúßó ÇáÓøõæÑóÉö¡ ÝóÅöäøó ÇáÊøóÞúÏöíãó ÝöíåöãóÇ ÊóÈóÚñ áöæõÞõæÚöåöãóÇ ãõÊøóÕöáóÊóíúäö ÈöåóãúÒóÉö ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö ßóãóÇ ÐóßóÑúäóÇåõ åõäóÇáößó¡ æóÅöäú ßóÇäó ÞóÏú ÓóßóÊó ÚóáóíúåöãóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» áöÙõåõæÑö ÃóãúÑöåöãóÇ Ýöí Êóíúäößó ÇáúÂíóÊóíúäö.
ÝóÇáúÃóÍúÓóäõ Ãóäú Êóßõæäó ÌõãúáóÉõ ÝóÑöíÞÇð ßóÐøóÈõæÇ ÍóÇáðÇ ãöäú ÖóãöíÑö Åöáóíúåöãú áöÇÞúÊöÑóÇäöåóÇ ÈöÖóãöíÑò ãõæóÇÝöÞò áöÕóÇÍöÈö ÇáúÍóÇáö¡ æóáöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ãöäó ÇáúÎóÈóÑö ÊóÝúÙöíÚõ ÍóÇáö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Ýöí ÓõæÁö ãõÚóÇãóáóÊöåöãú áöåõÏóÇÊöåöãú¡ æóÐóáößó áóÇ íóÍúÕõáõ ÅöáøóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäö ÇáúãõÑúÓóáö Åöáóíúåöãú åóÐöåö ÍóÇáõåõãú ãóÚó ÑõÓõáöåöãú.
æóáóíúÓóÊú ÌõãúáóÉõ ÝóÑöíÞÇð ßóÐøóÈõæÇ æóãóÇ ÊóÞóÏøóãóåóÇ ãöäú ãõÊóÚóáøöÞöåóÇ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ¡ ÅöÐú áóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÇáúÅöÎúÈóÇÑó ÈöÃóäøó Çááøóåó ÃóÑúÓóáó Åöáóíúåöãú ÑõÓõáðÇ Èóáú ÈöãóÏúáõæáö åóÐóÇ ÇáúÍóÇáö.
æóÈöåóÐóÇ íóÙúåóÑõ áóßó Ãóäøó ÇáÊøóÞúÓöíãó Ýöí Þóæúáöåö: ÝóÑöíÞÇð ßóÐøóÈõæÇ æóÝóÑöíÞÇð íóÞúÊõáõæäó áóíúÓó áöÑóÓõæáò ãöäú Þóæúáöåö: ßõáøóãÇ ÌÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ Èóáú áö ÑõÓõáðÇ¡ áöÃóäøóäóÇ ÇÚúÊóÈóÑúäóÇ Þóæúáóåõ: ßõáøóãÇ ÌÇÁóåõãú(6/273)
ÑóÓõæáñ ãõÞóÏøóãðÇ ãöäú ÊóÃúÎöíÑò. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóÃóÑúÓóáúäóÇ Åöáóíúåöãú ÑõÓõáðÇ ßóÐøóÈõæÇ ãöäúåõãú ÝóÑöíÞðÇ æóÞóÊóáõæÇ ÝóÑöíÞðÇ ßõáøóãóÇ ÌóÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ ãöäó ÇáÑøõÓõáö. æóÈöåóÐóÇ äóÓúÊóÛúäöí Úóäú ÊóßóáøõÝóÇÊò æóÊóÞúÏöíÑò Ýöí äóÙúãö ÇáúÂíóÉö ÇáúÂÊöí Úóáóì ÃóÈúÑóÚö æõÌõæåö ÇáúÅöíÌóÇÒö æóÃóæúÖóÍö ÇáúãóÚóÇäöí.
æóÞóæúáõåõ: ÈöãÇ áóÇ Êóåúæì ÃóäúÝõÓõåõãú Ãóíú ÈöãóÇ áóÇ ÊõÍöÈøõåõ. íõÞóÇáõ: åóæöíó íóåúæóì ÈöãóÚúäóì ÃóÍóÈøó æóãóÇáóÊú äóÝúÓõåõ Åöáóì ãõáóÇÈóÓóÉö ÔóíúÁò. Åöäøó ÈóÚúËóÉó ÇáÑøõÓõáó ÇáúÞóÕúÏõ ãöäúåóÇ ßóÈúÍõ ÇáúÃóäúÝõÓö Úóäú ßóËöíÑò ãöäú åóæóÇåóÇ ÇáúãõæÞöÚö áóåóÇ Ýöí ÇáúÝóÓóÇÏö ÚóÇÌöáðÇ æóÇáúÎõÓúÑóÇäö ÂÌöáðÇ¡ æóáóæúáóÇ Ðóáößó áóÊõÑößó ÇáäøóÇÓõ æóãóÇ íóåúæóæúäó¡ ÝóÇáÔøóÑóÇÆöÚõ ãõÔúÊóãöáóÉñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó Úóáóì ßóËöíÑò ãöäú ãóäúÚö ÇáäøõÝõæÓö ãöäú åóæóÇåóÇ. æóáóãøóÇ æõÕöÝóÊú Èóäõæ ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈöÃóäøóåõãú íõßóÐøöÈõæäó ÇáÑøõÓõáó æíÞÊáæäåã ÅöÐÇ ÌÇÄæåã ÈöãóÇ íõÎóÇáöÝõ åóæóÇåõãú ÚóáöãúäóÇ Ãóäøóåõ áóãú íóÎúáõ ÑóÓõæáñ ÌóÇÁóåõãú ãöäú ÃóÍóÏö ÇáúÃóãúÑóíúäö Ãóæú ßöáóíúåöãóÇ: æóåõãóÇ ÇáÊøóßúÐöíÈõ æóÇáúÞóÊúáõ. æóÐóáößó ãõÓúÊóÝóÇÏñ ãöäú ßõáøóãÇ ÌÇÁóåõãú ÑóÓõæáñ¡ Ýóáóãú íóÈúÞó áöÞóæúáöåö: ÈöãÇ áóÇ Êóåúæì ÃóäúÝõÓõåõãú ÝóÇÆöÏóÉñ ÅöáøóÇ ÇáúÅöÔóÇÑóÉó Åöáóì ÒöíóÇÏóÉö ÊóÝúÙöíÚö ÍóÇáöåöãú ãöäú Ãóäøóåõãú íõßóÐøöÈõæäó ÇáÑøõÓõáó Ãóæú íóÞúÊõáõæäóåõãú Ýöí ÛóíúÑö ÍóÇáóÉò íóáúÊóãöÓõæäó áöÃóäúÝõÓöåöãú ÝöíåóÇ ÚõÐúÑðÇ ãöäú ÊóßúáöíÝò ÈöãóÔóÞøóÉò ÝóÇÏöÍóÉò¡ Ãóæú ãöäú ÍõÏõæËö ÍóÇÏöËö ËóÇÆöÑóÉò¡ Ãóæú ãöäú ÃóÌúáö ÇáÊøóãóÓøõßö ÈöÏöíäò íóÃúÈóæúäó ãõÝóÇÑóÞóÊóåõ¡ ßóãóÇ ÝóÚóáó ÇáúãõÔúÑößõæäó ãöäó ÇáúÚóÑóÈö Ýöí ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ Èóáú áöãõÌóÑøóÏö ãõÎóÇáóÝóÉö åóæóì ÃóäúÝõÓöåöãú ÈóÚúÏó Ãóäú ÃóÎóÐó Úóáóíúåöãõ ÇáúãöíËóÇÞó ÝóÞóÈöáõæåõ ÝóÊóÊóÚóØøóáõ ÈöÊóãóÑøõÏöåöãú ÝóÇÆöÏóÉõ ÇáÊøóÔúÑöíÚö æóÝóÇÆöÏóÉõ ØóÇÚóÉö ÇáúÃõãøóÉö áöåõÏóÇÊöåóÇ.
æóåóÐóÇ ÊóÚúáöíãñ ÚóÙöíãñ ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö ÈöÃóäøó ãöäú ÍóÞøö ÇáúÃõãóãö Ãóäú Êóßõæäó ÓóÇÆöÑóÉð Ýöí ØóÑöíÞö ÅöÑúÔóÇÏö ÚõáóãóÇÆöåóÇ æóåõÏóÇÊöåóÇ¡ æóÃóäøóåóÇ ÅöÐóÇ ÑóÇãóÊú Íóãúáó ÚõáóãóÇÆöåóÇ æóåõÏóÇÊöåóÇ Úóáóì ãõÓóÇíóÑóÉö ÃóåúæóÇÆöåóÇ¡ ÈöÍóíúËõ íõÚúÕóæúäó ÅöÐóÇ ÏóÚóæúÇ Åöáóì ãóÇ íõÎóÇáöÝõ åóæóì ÇáúÃóÞúæóÇãö ÝóÞóÏú ÍóÞøó Úóáóíúåöãõ ÇáúÎõÓúÑóÇäõ ßóãóÇ ÍóÞøó Úóáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó¡ áöÃóäøó Ýöí Ðóáößó ÞóáúÈðÇ áöáúÍóÞóÇÆöÞö æóãõÍóÇæóáóÉó ÇäúÞöáóÇÈö ÇáÊøóÇÈöÚö ãóÊúÈõæÚðÇ æóÇáúÞóÇÆöÏö ãóÞõæÏðÇ¡ æóÃóäøó ÞóÇÏóÉó ÇáúÃõãóãö æóÚõáóãóÇÁóåóÇ æóäõÕóÍóÇÁóåóÇ ÅöÐóÇ ÓóÇíóÑõæÇ ÇáúÃõãóãó Úóáóì åóÐóÇ ÇáúÎõáõÞö ßóÇäõæÇ ÛóÇÔøöíäó áóåõãú¡ æóÒóÇáóÊú
ÝóÇÆöÏóÉõ Úöáúãöåöãú æóÍößúãóÊöåöãú æóÇÎúÊóáóØó ÇáúãóÑúÚöíøõ ÈöÇáúåóãóáö æóÇáúÍóÇÈöáõ ÈöÇáäøóÇÈöáö¡ æóÞóÏú
ÞóÇáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ãóäö ÇÓúÊóÑúÚóÇåõ Çááøóåõ ÑóÚöíøóÉð ÝóÛóÔøóåóÇ áóãú íóÔóãøó ÑóÇÆöÍóÉó ÇáúÌóäøóÉö» .
ÝóÇáúãõÔúÑößõæäó ãöäó ÇáúÚóÑóÈö ÃóÞúÑóÈõ Åöáóì ÇáúãóÚúÐöÑóÉö áöÃóäøóåõãú ÞóÇÈóáõæÇ ÇáÑøóÓõæáó ãöäú Ãóæøóáö æóåúáóÉò(6/274)
æóÍóÓöÈõæÇ ÃóáøóÇ Êóßõæäó ÝöÊúäóÉñ ÝóÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ Ëõãøó ÊóÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú Ëõãøó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ ßóËöíÑñ ãöäúåõãú æóÇááøóåõ ÈóÕöíÑñ ÈöãóÇ íóÚúãóáõæäó (71)
ÈöÞóæúáöåöãú: ÅöäøóÇ æóÌóÏúäÇ ÂÈÇÁóäÇ Úóáì ÃõãøóÉò æóÅöäøóÇ Úóáì ÂËÇÑöåöãú ãõåúÊóÏõæäó [ÇáÒÎÑÝ: 22] ¡ æóÞóÇáó Þóæúãõ ÔõÚóíúÈò ÃóÕóáÇÊõßó ÊóÃúãõÑõßó Ãóäú äóÊúÑõßó ãóÇ íóÚúÈõÏõ ÂÈÇÄõäÇ [åæÏ: 87] ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúíóåõæÏö ÂãóäõæÇ ÈöÑõÓõáöåöãõ ÇÈúÊöÏóÇÁð Ëõãøó ÇäúÊóÞóÖõæÇ Úóáóíúåöãú ÈöÇáÊøóßúÐöíÈö æóÇáÊøóÞúÊöíáö ÅöÐóÇ Íóãóáõæåõãú Úóáóì ãóÇ Ýöíåö ÎóíúÑõåõãú ãöãøóÇ áóÇ íóåúæõæäóåõ.
æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãóÝúÚõæáö Ýöí Þóæúáöåö: ÝóÑöíÞÇð ßóÐøóÈõæÇ áöãõÌóÑøóÏö ÇáöÇåúÊöãóÇãö ÈöÇáÊøóÝúÕöíáö áöÃóäøó ÇáúßóáóÇãó ãóÓõæÞñ ãóÓóÇÞó ÇáÊøóÝúÕöíáö áöÃóÍúæóÇáö ÑõÓõáö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈöÇÚúÊöÈóÇÑ ãóÇ áóÇ Þæå ãöäú Þóæúãöåöãú¡ æóáöÃóäøó Ýöí ÊóÞúÏöíãö ãóÝúÚõæáö íóÞúÊõáõæäó ÑöÚóÇíóÉð Úóáóì ÝóÇÕöáóÉö ÇáúÂíö¡ ÝóÞóÏøóãó ãóÝúÚõæáó ßóÐøóÈõæÇ áöíóßõæäó ÇáúãóÝúÚõæáóÇäö Úóáóì æóÊöíÑóÉò æóÇÍöÏóÉò. æóÌöíÁó Ýöí Þóæúáöåö: íóÞúÊõáõæäó ÈöÕöíÛóÉö ÇáúãõÖóÇÑöÚö áöÍößóÇíóÉö ÇáúÍóÇáö ÇáúãóÇÖöíóÉö áöÇÓúÊöÍúÖóÇÑö Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉö ÇáúÝóÙöíÚóÉö ÅöÈúáóÇÛðÇ Ýöí ÇáÊøóÚúÌöíÈö ãöäú ÔóäóÇÚóÉö ÝóÇÚöáöíåóÇ.
æóÇáÖøóãóÇÆöÑõ ßõáøõåóÇ ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Ãóäøóåõãú ÃõãøóÉñ íóÎúáõÝõ ÈóÚúÖõ ÃóÌúíóÇáöåóÇ ÈóÚúÖðÇ¡ æóÃóäøóåóÇ ÑóÓóÎóÊú ÝöíåóÇ ÃóÎúáóÇÞñ ãõÊóãóÇËöáóÉñ æóÚóæóÇÆöÏõ ãõÊøóÈóÚóÉñ ÈöÍóíúËõ íóßõæäõ ÇáúÎóáóÝõ ãöäúåõãú ÝöíåóÇ Úóáóì ãóÇ ßóÇäó Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÝõ ÝóáöÐóáößó ÃõÓúäöÏóÊö ÇáúÃóÝúÚóÇáõ ÇáúæóÇÞöÚóÉõ Ýöí ÚõÕõæÑò ãõÊóÝóÇæöÊóÉò Åöáóì ÖóãóÇÆöÑöåöãú ãóÚó ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÝóÇÚöáöíäó¡ ÝóÅöäøó ÇáøóÐöíäó ÞóÊóáõæÇ ÈóÚúÖó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö ÝóÑöíÞñ ÛóíúÑõ ÇáøóÐöíäó ÇÞúÊóÕóÑõæÇ Úáì ÇáÊøóßúÐöíÈ.
[71]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 71]
æóÍóÓöÈõæÇ ÃóáÇøó Êóßõæäó ÝöÊúäóÉñ ÝóÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ Ëõãøó ÊÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú Ëõãøó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ ßóËöíÑñ ãöäúåõãú æóÇááøóåõ ÈóÕöíÑñ ÈöãÇ íóÚúãóáõæäó (71)
ÚõØöÝó Úóáóì Þóæúáå: ßóÐøóÈõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 70] æíóÞúÊõáõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 70] áöÈóíóÇäö ÝóÓóÇÏö ÇÚúÊöÞóÇÏöåöãõ ÇáäøóÇÔöÆö Úóäúåõ ÝóÇÓöÏõ ÃóÚúãóÇáöåöãú¡ Ãóíú ÝóÚóáõæÇ ãóÇ ÝóÚóáõæÇ ãöäó ÇáúÝóÙóÇÆöÚö Úóäú ÊóÚóãøõÏò ÈöÛõÑõæÑò¡ áóÇ Úóäú ÝóáúÊóÉò Ãóæú ËóÇÆöÑóÉö äóÝúÓò ÍóÊøóì íõäöíÈõæÇ æóíóÊõæÈõæÇ. æóÇáÖøóãóÇÆöÑõ ÇáúÈóÇÑöÒóÉõ ÚóÇÆöÏóÉñ ãöËúáõ ÇáÖøóãóÇÆöÑö ÇáúãõÊóÞóÏøöãóÉö Ýöí Þóæúáöåö ßóÐøóÈõæÇ æíóÞúÊõáõæäó. æóÙóäøõæÇ Ãóäøó ÝöÚúáóåõãú áóÇ ÊóáúÍóÞõåõãú ãöäúåõ ÝöÊúäóÉñ.(6/275)
æóÇáúÝöÊúäóÉõ ãóÑúÌõ ÃóÍúæóÇáö ÇáäøóÇÓö æóÇÖúØöÑóÇÈõ äöÙóÇãöåöãú ãöäú ÌóÑøóÇÁö ÃóÖúÑóÇÑò æóãóÕóÇÆöÈó ãõÊóæóÇáöíóÉò¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÊóÍúÞöíÞõåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö: ÅöäøóãÇ äóÍúäõ ÝöÊúäóÉñ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [102] . æóåöíó ÞóÏú Êóßõæäõ ÚöÞóÇÈðÇ ãöäó Çááøóåö áöáäøóÇÓö ÌóÒóÇÁð Úóäú ÓõæÁö ÝöÚúáöåöãú Ãóæú ÊóãúÍöíÕðÇ áöÕóÇÏöÞö ÅöíãóÇäöåöãú áöÊóÚúáõæó ÈöÐóáößó ÏóÑóÌóÇÊõåõãú Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÝóÊóäõæÇ ÇáúãõÄúãöäöíäó æóÇáúãõÄúãöäÇÊö [ÇáÈÑæÌ: 10] ÇáúÂíóÉó. æóÓóãøóì ÇáúÞõÑúÂäõ åóÇÑõæÊó æóãóÇÑõæÊó ÝöÊúäóÉð¡ æÓãøì ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇáÏøóÌøóÇáó ÝöÊúäóÉð¡ æóÓóãøóì ÇáúÞõÑúÂäõ ãóÒóÇáøó ÇáÔøóíúØóÇäö ÝöÊúäóÉð áóÇ íóÝúÊöäóäøóßõãõ ÇáÔøóíúØÇäõ
[ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 27] . ÝóßóÇäó ãóÚúäóì ÇáöÇÈúÊöáóÇÁö ãõáóÇÒöãðÇ áóåóÇ.
æóÇáúãóÚúäóì: æóÙóäøõæÇ Ãóäøó Çááøóåó áóÇ íõÕöíÈõåõãú ÈöÝöÊúäóÉò Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ ÌóÒóÇÁð Úóáóì ãóÇ ÚóÇãóáõæÇ Èöåö ÃóäúÈöíóÇÁóåõãú¡ ÝóåõäóÇáößó ãóÌúÑõæÑñ ãõÞóÏøóÑñ ÏóÇáøñ Úóáóíúåö ÇáÓøöíóÇÞõ¡ Ãóíú ÙóäøõæÇ Ãóäú áóÇ ÊóäúÒöáó Èöåöãú ãóÕóÇÆöÈõ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ ÝóÃóãöäõæÇ ÚöÞóÇÈó Çááøóåö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ ÈóÚúÏó Ãóäö ÇÓúÊóÎóÝøõæÇ ÈöÚóÐóÇÈö ÇáúÂÎöÑóÉö¡ æóÊóæóåøóãõæÇ Ãóäøóåõãú äóÇÌõæäó ãöäúåõ¡ áöÃóäøóåõãú ÃóÈúäóÇÁõ Çááøóåö æóÃóÍöÈøóÇÄõåõ¡ æóÃóäøóåõãú áóäú ÊóãóÓøóåõãõ ÇáäøóÇÑõ ÅöáøóÇ ÃóíøóÇãðÇ ãóÚúÏõæÏóÉð.
Ýóãöäú ÈóÏöíÚö ÅöíÌóÇÒö ÇáúÞõÑúÂäö Ãóäú ÃóæúãóÃó Åöáóì ÓõæÁö ÇÚúÊöÞóÇÏöåöãú Ýöí ÌóÒóÇÁö ÇáúÂÎöÑóÉö æóÃóäøóåõãú äóÈóÐõæÇ ÇáúÝößúÑóÉó Ýöíåö ÙöåúÑöíøðÇ æóÃóäøóåõãú áóÇ íõÑóÇÞöÈõæäó Çááøóåó Ýöí ÇÑúÊößóÇÈö ÇáúÞóÈóÇÆöÍö¡ æóÅöáóì ÓõæÁö ÛóÝúáóÊöåöãú Úóäú ÝöÊúäóÉö ÇáÏøõäúíóÇ æóÃóäøóåõãú ÖóÇáøõæäó Ýöí ßöáóÇ ÇáúÃóãúÑóíúäö.
æóÏóáøó Þóæúáõåõ: æóÍóÓöÈõæÇ ÃóáøóÇ Êóßõæäó ÝöÊúäóÉñ Úóáóì Ãóäøóåõãú áóæú áóãú íóÍúÓóÈõæÇ Ðóáößó áóÇÑúÊóÏóÚõæÇ¡ áöÃóäøóåõãú ßóÇäõæÇ ÃóÍúÑóÕó Úóáóì ÓóáóÇãóÉö ÇáÏøõäúíóÇ ãöäúåõãú Úóáóì ÇáÓøóáóÇãóÉö Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö áöÇäúÍöØóÇØö ÅöíãóÇäöåöãú æóÖóÚúÝö íóÞöíäöåöãú. æóåóÐóÇ ÔóÃúäõ ÇáúÃõãóãö ÅöÐóÇ ÊóØóÑøóÞó ÅöáóíúåóÇ ÇáúÎõÐúáóÇäõ Ãóäú íóÝúÓõÏó ÇÚúÊöÞóÇÏõåõãú æóíóÎúÊóáöØó ÅöíãóÇäõåõãú æóíóÕöíÑó åóãøõåõãú ãóÞúÕõæÑðÇ Úóáóì ÊóÏúÈöíÑö ÚóÇÌöáóÊöåöãú¡ ÝóÅöÐóÇ ÙóäøõæÇ ÇÓúÊöÞóÇãóÉó ÇáúÚóÇÌöáóÉö ÃóÛúãóÖõæÇ ÃóÚúíõäóåõãú Úóäö ÇáúÂÎöÑóÉö¡ ÝóÊóØóáøóÈõæÇ ÇáÓøóáóÇãóÉó ãöäú ÛóíúÑö ÃóÓúÈóÇÈöåóÇ¡ ÝóÃóÖóÇÚõæÇ ÇáúÝóæúÒó ÇáúÃóÈóÏöíøó æóÊóÚóáøóÞõæÇ ÈÇáÝæÒ ÇáÚÇÌá ÝÃÓÇÄæÇ ÇáúÚóãóáó ÝóÃóÕóÇÈóåõãõ ÇáúÚóÐóÇÈóÇäö ÇáúÚóÇÌöáõ ÈöÇáúÝöÊúäóÉö æóÇáúÂÌöáõ.
æóÇÓúÊõÚöíÑó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ áöáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäú ÏóáóÇÆöáö ÇáÑøóÔóÇÏö ãöäú ÑõÓõáöåöãú æóßõÊõÈöåöãú(6/276)
áöÃóäøó ÇáúÚóãóì æóÇáÕøóãóãó íõæÞöÚóÇäö Ýöí ÇáÖøóáóÇáö Úóäö ÇáØøóÑöíÞö æóÇäúÚöÏóÇãö ÇÓúÊöÝóÇÏóÉö ãóÇ íóäúÝóÚõ. ÝóÇáúÌóãúÚõ Èóíúäó ÇáúÚóãóì æóÇáÕøóãóãö ÌóãúÚñ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö Èóíúäó ÃóÕúäóÇÝö ÍöÑúãóÇäö ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö ÈöÃóÝúÖóáö äóÇÝöÚò¡ ÝóÅöÐóÇ ÍóÕóáó ÇáúÅöÚúÑóÇÖõ Úóäú Ðóáößó ÛóáóÈó Çáúåóæóì Úóáóì ÇáäøõÝõæÓö¡ áöÃóäøó ÇáöÇäúÓöíóÇÞó Åöáóíúåö Ýöí ÇáúÌöÈöáøóÉö¡ ÝóÊóÌóäøõÈõåõ ãõÍúÊóÇÌñ Åöáóì ÇáúæóÇÒöÚö¡ ÝóÅöÐóÇ ÇäúÚóÏóãó ÇáúæóÇÒöÚõ ÌóÇÁó ÓõæÁõ ÇáúÝöÚúáö¡ æóáöÐóáößó ßóÇäó Þóæúáõåõ: ÝóÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ ãõÑóÇÏðÇ ãöäúåõ ãóÚúäóÇåõ ÇáúßöäóÇÆöíøõ ÃóíúÖðÇ¡ æóåõæó Ãóäøóåõãú ÃóÓóÇÁõæÇ ÇáúÃóÚúãóÇáó æóÃóÝúÓóÏõæÇ¡ ÝóáöÐóáößó ÇÓúÊóÞóÇãó Ãóäú íóÚúØöÝó Úóáóíúåö Þóæúáóåó Ëõãøó ÊÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú. æóÞóÏú ÊóÃóßøóÏó åóÐóÇ ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÞóæúáöåö Ýöí ÊóÐúíöíáö ÇáúÂíóÉö æóÇááøóåõ ÈóÕöíÑñ ÈöãÇ íóÚúãóáõæäó.
æóÞóæúáöåö: Ëõãøó ÊÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú Ãóíú ÈóÚúÏó Ðóáößó ÇáÖøóáóÇáö æóÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäö ÇáÑøõÔúÏö æóãóÇ ÃóÚúÞóÈóåõ ãöäú ÓõæÁö ÇáúÚóãóáö æóÇáúÝóÓóÇÏö Ýöí ÇáúÃóÑúÖö. æóÞóÏö ÇÓúÊõÝöíÏó ãöäú Þóæúáöåö: ÃóáøóÇ Êóßõæäó ÝöÊúäóÉñ æóÞóæúáöåö:
Ëõãøó ÊÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú Ãóäøóåõãú ÞóÏú ÃóÕóÇÈóÊúåõãõ ÇáúÝöÊúäóÉõ ÈóÚúÏó Ðóáößó ÇáúÚóãóì æóÇáÕøóãóãö æóãóÇ äóÔóÃó ÚóäúåóÇ ÚõÞõæÈóÉñ áóåõãú¡ æóÃóäøó Çááøóåó áóãøóÇ ÊóÇÈó Úóáóíúåöãú ÑóÝóÚó Úóäúåõãõ ÇáúÝöÊúäóÉó¡ Ëõãøó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ¡ Ãóíú ÚóÇÏõæÇ Åöáóì ÖóáóÇáöåöãõ ÇáúÞóÏöíãö æóÚóãóáöåöãõ ÇáÐøóãöíãö¡ áöÃóäøóåõãú ãõÕöÑøõæäó Úóáóì ÍõÓúÈóÇäö Ãóäú áóÇ Êóßõæäó ÝöÊúäóÉñ ÝóÃóÕóÇÈóÊúåõãú ÝöÊúäóÉñ
ÃõÎúÑóì.
æóÞóÏú æóÞóÝó ÇáúßóáóÇãõ ÚöäúÏó åóÐóÇ ÇáúÚóãóì æóÇáÕøóãóãö ÇáËøóÇäöí æóáóãú íõÐúßóÑú Ãóäøó Çááøóåó ÊóÇÈó Úóáóíúåöãú ÈóÚúÏóåõ¡ ÝóÏóáøó Úóáóì Ãóäøóåõãú ÃóÚúÑóÖõæÇ Úóäö ÇáúÍóÞøö ÅöÚúÑóÇÖðÇ ÔóÏöíÏðÇ ãóÑøóÉð ËóÇäöíóÉð ÝóÃóÕóÇÈóÊúåõãú ÝöÊúäóÉñ áóãú íóÊõÈö Çááøóåõ Úóáóíúåöãú ÈóÚúÏóåóÇ.
æóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäøó Ðóáößó ÅöÔóÇÑóÉð Åöáóì ÍóÇÏöËóíúäö ÚóÙöíãóíúäö ãöäú ÍóæóÇÏöËö ÚõÕõæÑö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈóÚúÏó ãõæÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ¡ æóÇáúÃóÙúåóÑõ ÃóäøóåõãóÇ ÍóÇÏöËõ ÇáúÃóÓúÑö ÇáúÈóÇÈöáöíøö ÅöÐú ÓóáøóØó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú (ÈõÎúÊõäóÕøóÑó) ãóáößó (ÃóÔõæÑó) ÝóÏóÎóáó ÈóíúÊó ÇáúãóÞúÏöÓö ãóÑøóÇÊò ÓóäóÉó 606 æóÓóäóÉó 598 æóÓóäóÉó 588 ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÍö.
æóÃóÊóì Ýöí ËóÇáöËóÊöåóÇ Úóáóì ãóÏöíäóÉö ÃõæÑúÔóáöíãó ÝóÃóÍúÑóÞóåóÇ æóÃóÍúÑóÞó ÇáúãóÓúÌöÏó æóÍóãóáó ÌóãöíÚó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Åöáóì ÈóÇÈöáó ÃõÓóÇÑóì¡ æóÃóäøó ÊóæúÈóÉó Çááøóåö Úóáóíúåöãú ßóÇäó ãóÙúåóÑõåóÇ Íöíäó ÛóáóÈó (ßõæÑóÔõ) ãóáößõ (ÝóÇÑöÓó) Úóáóì ÇáúÂÔõæÑöíøöíäó æóÇÓúÊóæúáóì Úóáóì ÈóÇÈöáó ÓóäóÉó 530 ÞóÈúáó ÇáúãóÓöíÍö ÝóÃõÐöäó áöáúíóåõæÏö Ãóäú íóÑúÌöÚõæÇ Åöáóì ÈöáóÇÏöåöãú æóíõÚóãøöÑõæåóÇ ÝóÑóÌóÚõæÇ æóÈóäóæúÇ ãóÓúÌöÏóåõãú.(6/277)
æóÍóÇÏöËõ ÇáúÎóÑóÇÈö ÇáúæóÇÞöÚõ Ýöí Òóãóäö (ÊöíØóÓó) ÇáúÞóÇÆöÏö ÇáÑøõæãóÇäöíøö (æóåõæó ÇÈúä ÇáÅäÈÑÇØæÑ ÇáÑøõæãóÇäöíøö (æóÓóÈóÓúíóÇäõæÓó) ÝóÅöäøóåõ ÍóÇÕóÑó (ÃõæÑúÔóáöíãó) ÍóÊøóì ÇÖúØóÑøó ÇáúíóåõæÏõ Åöáóì Ãóßúáö ÇáúÌõáõæÏö æóÃóäú íóÃúßõáó ÈóÚúÖõåõãú ÈóÚúÖðÇ ãöäó ÇáúÌõæÚö¡ æóÞóÊóáó ãöäúåõãú ÃóáúÝó ÃóáúÝö ÑóÌõáò¡ æóÓóÈóì ÓóÈúÚóÉð æóÊöÓúÚöíäó ÃóáúÝðÇ¡ Úóáóì ãóÇ Ýöí Ðóáößó ãöäú ãõÈóÇáóÛóÉò¡ æóÐóáößó ÓóäóÉó 69 áöáúãóÓöíÍö. Ëãø ÞÝøÇå ÇáÅäÈÑÇØæÑ (ÃóÏúÑöíóÇäõ) ÇáÑøõæãóÇäöíøõ ãöäú ÓóäóÉö 117 Åöáóì ÓóäóÉö 138 áöáúãóÓöíÍö ÝóåóÏóãó ÇáúãóÏöíäóÉó æóÌóÚóáóåóÇ ÃóÑúÖðÇ æóÎóáóØó ÊõÑóÇÈóåóÇ ÈöÇáúãöáúÍö.
ÝóßóÇäó Ðóáößó ÇäúÞöÑóÇÖó ÏóæúáóÉö ÇáúíóåõæÏö æóãóÏöíäóÊöåöãú æóÊóÝóÑøõÞóåõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö.
æóÞóÏú ÃóÔóÇÑó ÇáúÞõÑúÂäõ Åöáóì åÐóíúä ÇáúÍóÏöíËíä ÈöÞóæúáöåö: æóÞóÖóíúäÇ Åöáì Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Ýöí ÇáúßöÊÇÈö áóÊõÝúÓöÏõäøó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ãóÑøóÊóíúäö æóáóÊóÚúáõäøó ÚõáõæøðÇ ßóÈöíÑÇð ÝóÅöÐÇ ÌÇÁó æóÚúÏõ ÃõæáÇåõãÇ ÈóÚóËúäÇ Úóáóíúßõãú ÚöÈÇÏÇð áóäÇ Ãõæáöí ÈóÃúÓò ÔóÏöíÏò ÝóÌÇÓõæÇ ÎöáÇáó ÇáÏøöíÇÑö æóßÇäó æóÚúÏÇð ãóÝúÚõæáðÇ Ëõãøó ÑóÏóÏúäÇ áóßõãõ ÇáúßóÑøóÉó Úóáóíúåöãú (1) æóÃóãúÏóÏúäÇßõãú ÈöÃóãúæÇáò æóÈóäöíäó æóÌóÚóáúäÇßõãú ÃóßúËóÑó äóÝöíÑÇð Åöäú ÃóÍúÓóäúÊõãú ÃóÍúÓóäúÊõãú áöÃóäúÝõÓößõãú æóÅöäú ÃóÓóÃúÊõãú ÝóáóåÇ ÝóÅöÐÇ ÌÇÁó æóÚúÏõ ÇáúÂÎöÑóÉö áöíóÓõæÄõÇ æõÌõæåóßõãú æóáöíóÏúÎõáõæÇ ÇáúãóÓúÌöÏó ßóãÇ ÏóÎóáõæåõ Ãóæøóáó ãóÑøóÉò æóáöíõÊóÈøöÑõæÇ ãóÇ ÚóáóæúÇ ÊóÊúÈöíÑÇð (2) ÚóÓì ÑóÈøõßõãú Ãóäú íóÑúÍóãóßõãú [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 4- 8] æóåóÐóÇ åõæó ÇáøóÐöí ÇÎúÊóÇÑóåõ ÇáúÞóÝøóÇáõ. æóÝöí ÇáúÂíóÉö ÃóÞúæóÇáñ ÃõÎóÑõ ÇÓúÊóÞúÕóÇåóÇ ÇáúÝóÎúÑõ.
æóÞÏ ÏáøÊ ã Úóáóì ÊóÑóÇÎöí ÇáúÝöÚúáóíúäö ÇáúãóÚúØõæÝóíúäö ÈöåóÇ Úóäö ÇáúÝöÚúáóíúäö ÇáúãóÚúØõæÝö ÚóáóíúåöãóÇ æóÃóäøó åõäóÇáößó Úóãóíóíúäö æóÕóãóãóíúäö Ýöí Òãäíä ÓóÇÈÞ æóáóÇ ÍÞ¡ æóãóÚó Ðóáößó ßóÇäóÊö ÇáÖøóãóÇÆöÑõ ÇáúãõÊøóÕöáóÉõ ÈöÇáúÝöÚúáóíúäö ÇáúãóÚúØõæÝóíúäö Úóíúäó ÇáÖøóãóÇÆöÑö ÇáúãõÊøóÕöáóÉö ÈöÇáúÝöÚúáóíúäö ÇáúãóÚúØõæÝö ÚóáóíúåöãóÇ¡ æóÇáøóÐöí ÓóæøóÛó Ðóáößó Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈóíóÇäõ ÊóßóÑøõÑö ÇáúÃóÝúÚóÇáö Ýöí ÇáúÚõÕõæÑö æóÇÏøöÚóÇÁõ Ãóäøó ÇáúÝóÇÚöáó æóÇÍöÏñ áöÃóäøó Ðóáößó ÔóÃúäõ ÇáúÃóÎúÈóÇÑö æóÇáÕøöÝóÇÊö ÇáúãõËúÈóÊóÉö áöáúÃõãóãö æóÇáúãõÓóÌøóáö ÈöåóÇ Úóáóíúåöãú ÊóæóÇÑõËõ ÇáÓøóÌóÇíóÇ Ýöíåöãú ãöäú ÍóÓóäò Ãóæú ÞóÈöíÍò¡ æóÞóÏú Úõáöãó Ãóäøó ÇáøóÐöíäó ÚóãõæÇ
_________
(1) Ãóí Úáì ÇáÈÇÈáííä ÈÇäÊÕÇÑ ÇáúÝÑÓ Úóáóíúåöã æßäÊã ãæÇáíä ááúÝÑÓ.
(2) ÇáÖøãÇÆÑ ÑóÇÌöÚóÉ Åöáóì ÚÈÇÏ ãä Þóæúáå ÚöÈÇÏÇð áóäÇ¡ æóÃóÕúÍóÇÈ ÇáÖøóãöíÑ åã ÛíÑ ÇáúÚÈÇÏ ÇáÃæøáíä.(6/278)
æóÕóãøõæÇ ËóÇäöíóÉð ÛóíúÑõ ÇáøóÐöíäó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ Ãóæøóáó ãóÑøóÉò¡ æóáóßöäøóåõãú áóãøóÇ ßóÇäõæÇ ÎóáóÝðÇ Úóäú ÓóáóÝò¡ æóßóÇäõæÇ ÞóÏú ÃóæúÑóËõæÇ ÃóÎúáóÇÞóåõãú ÃóÈúäóÇÁóåõãõ ÇÚúÊõÈöÑõæÇ ßóÇáÔøóíúÁö ÇáúæóÇÍöÏö¡ ßóÞóæúáöåöãú: Èóäõæ ÝáóÇä áóåõã ÊÑÇÊ ãóÚó Èóäöí ÝõáóÇäò.
æóÞóæúáõåõ: ßóËöíÑñ ãöäúåõãú ÈóÏóáñ ãöäó ÇáÖøóãöíÑö Ýöí Þóæúáöåö: Ëõãøó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ¡ ÞõÕöÏó ãöäúåõ ÊóÎúÕöíÕõ Ãóåúáö ÇáúÝóÖúáö æóÇáÕøóáóÇÍö ãöäúåõãú Ýöí ßõáøö ÚóÕúÑò ÈöÃóäøóåõãú ÈõÑóÂÁõ ãöãøóÇ ßóÇäó Úóáóíúåö ÏóåúãóÇÄõåõãú ÕóÏúÚðÇ ÈöÇáúÍóÞøö æóËóäóÇÁð Úóáóì ÇáúÝóÖúáö.
æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäó ãóÑúÌöÚõ ÇáÖøóãöíÑóíúäö ÇáúÃóÎöíÑóíúäö Ýöí Þóæúáöåö: Ëõãøó ÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ åõæó Úóíúäó ãóÑúÌöÚö ÇáÖøóãöíÑóíúäö ÇáúÃóæøóáóíúäö Ýöí Þóæúáöåö: ÝóÚóãõæÇ æóÕóãøõæÇ ßóÇäó ÇáúÅöÈúÏóÇáõ ãöäó ÇáÖøóãöíÑóíúäö ÇáúÃóÎöíÑóíúäö ÇáúãõÝöíÏõ ÊóÎúÕöíÕðÇ ãöäú ÚõãõæãöåöãóÇ¡ ãõÝöíÏðÇ ÊóÎúÕöíÕðÇ ãöäú Úõãõæã ÇáÖãíÑíä ÇáøÐíä ÞóÈúáóåõãóÇ ÈöÍõßúãö ÇáúãõÓóÇæóÇÉö Èóíúäó ÇáÖøóãóÇÆöÑö¡ ÅöÐú ÞóÏö ÇÚúÊõÈöÑóÊú ÖóãóÇÆöÑõ ÃõãøóÉò æóÇÍöÏóÉò¡ ÝóÅöäøó ãóÑúÌöÚó Êöáúßó ÇáÖøóãóÇÆöÑö åõæó Þóæúáõåõ Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 70] . æóãä ÇáÖøÑæÑí Ãäøå áóÇ ÊÎáæÇ ÃõãøóÉñ ÖóÇáøóÉñ Ýöí ßõáøö Ìöíáò ãöäú æõÌõæÏö ÕóÇáöÍöíäó ÝöíåóÇ¡ ÝóÞóÏú ßóÇäó Ýöí ÇáúãõÊóÃóÎøöÑöíäó ãöäúåõãú ÃóãúËóÇáõ ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÓóáóÇãò¡ æóßóÇäó Ýöí ÇáúãõÊóÞóÏøöãöíäó íõæÔóÚõ æóßóÇáöÈõ ÇááøóÐóíúäö ÞóÇáó Çááøóåõ Ýöí ÔóÃúäöåóÇ ÞÇáó ÑóÌõáÇäö ãöäó ÇáøóÐöíäó íóÎÇÝõæäó ÃóäúÚóãó Çááøóåõ ÚóáóíúåöãóÇ ÇÏúÎõáõæÇ Úóáóíúåöãõ ÇáúÈÇÈó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 23] .
æóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ ÈóÕöíÑñ ÈöãÇ íóÚúãóáõæäó ÊóÐúíöíáñ. æóÇáúÈóÕöíÑõ ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÇáúãõÈúÕöÑö¡ ßóÇáúÍóßöíãö ÈöãóÚúäóì ÇáúãõÍúßöãö¡ æóåõæó åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúÚóáöíãö Èößõáøö ãóÇ íóÞóÚõ Ýöí ÃóÝúÚóÇáöåöãõ ÇáøóÊöí ãöäú ÔóÃúäöåóÇ Ãóäú íõÈúÕöÑóåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÓóæóÇÁð ãóÇ ÃóÈúÕóÑóåõ ÇáäøóÇÓõ ãöäúåóÇ Ãóãú ãóÇ áóãú íõÈúÕöÑõæåõ¡ æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö áóÇÒöãõ ãóÚúäóÇåõ¡ æóåõæó ÇáúÅöäúÐóÇÑõ æóÇáÊøóÐúßöíÑõ ÈöÃóäøó Çááøóåó áóÇ íóÎúÝóì Úóáóíúåö ÔóíúÁñ¡ Ýóåõæó æóÚöíÏñ áóåõãú Úóáóì ãóÇ ÇÑúÊóßóÈõæåõ ÈóÚúÏó Ãóäú ÊóÇÈó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ¡ æóÇÈúäõ ßóËöíÑò¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÚóÇÕöãñ¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑ ÃóáøóÇ Êóßõæäó- ÈöÝóÊúÍö äõæäö Êóßõæäó Úóáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö (Ãóäú) ÍÑÝ ãÕÏÑ äÇÕÈ áöáúÝöÚúáö. æóÞóÑóÃó ÃóÈõæ ÚóãúÑòæ¡ æóÍóãúÒóÉõ¡ æóíóÚúÞõæÈõ¡ æóÎóáóÝñ- ÈöÖóãøö Çáäøõæäö- Úóáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö (Ãóäú) ãõÎóÝøóÝóÉð ãöäú (Ãóäøó) ÃõÎúÊö (Åöäøó) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÇáúåóãúÒóÉö¡ æóÃóäøó
ÅöÐóÇ ÎõÝøöÝóÊú íóÈúØõáõ ÚóãóáõåóÇ ÇáúãõÚúÊóÇÏõ æóÊóÕöíÑõ ÏóÇÎöáóÉð Úóáóì ÌõãúáóÉò. æóÒóÚóãó ÈóÚúÖõ ÇáäøõÍóÇÉö ÃóäøóåóÇ ãóÚó Ðóáößó ÚóÇãöáóÉñ¡ æóÃóäøó ÇÓúãóåóÇ ãõáúÊóÒöãõ ÇáúÍóÐúÝö¡ æóÃóäøó ÎóÈóÑóåóÇ ãõáúÊóÒöãñ ßóæúäõåõ ÌõãúáóÉð.(6/279)
áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó æóÞóÇáó ÇáúãóÓöíÍõ íóÇ Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú Åöäøóåõ ãóäú íõÔúÑößú ÈöÇááøóåö ÝóÞóÏú ÍóÑøóãó Çááøóåõ Úóáóíúåö ÇáúÌóäøóÉó æóãóÃúæóÇåõ ÇáäøóÇÑõ æóãóÇ áöáÙøóÇáöãöíäó ãöäú ÃóäúÕóÇÑò (72)
æóåóÐóÇ Êóæóåøõãñ áóÇ Ïóáöíáó Úóáóíúåö. æóÒóÇÏó ÈóÚúÖõåõãú ÝóÒóÚóãó Ãóäøó ÇÓúãóåóÇ ÇáúãóÍúÐõæÝó ÖóãöíÑõ ÇáÔøóÃúäö. æóåóÐóÇ ÃóíúÖðÇ Êóæóåøõãñ Úóáóì Êóæóåøõãò æóáóíúÓó ãöäú ÔóÃúäö ÖóãöíÑö ÇáÔøóÃúäö Ãóäú íóßõæäó ãóÍúÐõæÝðÇ áöÃóäøóåõ ãõÌúÊóáóÈñ áöáÊøóÃúßöíÏö¡ Úóáóì Ãóäøó ÚóÏóãó ÙõåõæÑöåö Ýöí Ãóíøö ÇÓúÊöÚúãóÇáò íõÝóäøöÏõ ÏóÚúæóì ÊóÞúÏöíÑå.
[72]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 72]
áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó æóÞÇáó ÇáúãóÓöíÍõ íóÇ Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú Åöäøóåõ ãóäú íõÔúÑößú ÈöÇááøóåö ÝóÞóÏú ÍóÑøóãó Çááøóåõ Úóáóíúåö ÇáúÌóäøóÉó æóãóÃúæÇåõ ÇáäøóÇÑõ æóãÇ áöáÙøóÇáöãöíäó ãöäú ÃóäúÕÇÑò (72)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ áöÅöÈúØóÇáö ãóÇ Úóáóíúåö ÇáäøóÕóÇÑóì¡ íõäóÇÓöÈõ ÇáöÇäúÊöåóÇÁó ãöäú ÅöÈúØóÇáö ãóÇ Úóáóíúåö ÇáúíóåõæÏõ.
æóÞóÏú ãóÖóì ÇáúÞóæúáõ ÂäöÝðÇ Ýöí äóÙöíÑö Þóæúáöåö áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Þõáú Ýóãóäú íóãúáößõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 17] æóãóäú äõÓöÈó Åöáóíúåö åóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ ãöäú ØóæóÇÆöÝö ÇáäøóÕóÇÑóì.
æóÇáúæóÇæõ Ýöí Þóæúáöåö æóÞÇáó ÇáúãóÓöíÍõ æóÇæõ ÇáúÍóÇáö. æóÇáúÌõãúáóÉõ ÍóÇáñ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ¡ Ãóíú ÞóÇáõæÇ Ðóáößó Ýöí ÍóÇáö äöÏóÇÁö ÇáúãóÓöíÍö áöÈóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÈöÃóäøó Çááøóåó ÑóÈøõåõ æóÑóÈøõåõãú¡ Ãóíú áóÇ ÔõÈúåóÉó áóåõãú¡ Ýóåõãú ÞóÇáõæÇ: Åöäøó Çááøóåó ÇÊøóÍóÏó ÈöÇáúãóÓöíÍö Ýöí ÍóÇáö Ãóäøó ÇáúãóÓöíÍó ÇáøóÐöí íóÒúÚõãõæäó Ãóäøóåõãú ÂãóäõæÇ Èöåö æóÇáøóÐöí äóÓóÈõæåõ Åöáóíúåö ÞóÏú ßóÐøóÈóåõãú¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ: ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú¡ íõäóÇÞöÖõ Þóæúáóåõãú: Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ¡ áöÃóäøóåõ áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ ãóÑúÈõæÈðÇ¡ æóÐóáößó ãõÝóÇÏõ Þóæúáöåö: ÑóÈøöí¡ æóáöÃóäøóåõ áóÇ íóßõæäõ ãóÚó Çááøóåö Åöáóåñ ÂÎóÑõ¡ æóÐóáößó ãõÝóÇÏõ Þóæúáå æóÑóÈøóßõãú¡ æóÐóáößó ÚóÞøóÈó ÈöÌõãúáóÉö Åöäøóåõ ãóäú íõÔúÑößú ÈöÇááøóåö ÝóÞóÏú ÍóÑøóãó Çááøóåõ Úóáóíúåö ÇáúÌóäøóÉó. ÝóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ ÍößóÇíóÉð áößóáóÇãò ÕóÏóÑó ãöäú ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÝóÊóßõæäõ ÊóÚúáöíáðÇ áöáúÃóãúÑö ÈöÚöÈóÇÏóÉö Çááøóåö. æóæõÞõæÚõ (Åöäøó) Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ÇáúãóÞóÇãö ÊõÛúäöí ÛóäóÇÁó ÝóÇÁö ÇáÊøóÝúÑöíÚö æóÊõÝöíÏõ ÇáÊøóÚúáöíáó. æóÝöí ÍößóÇíóÊöåö ÊóÚúÑöíÖñ ÈöÃóäøó Þóæúáóåõãú Ðóáößó ÞóÏú ÃóæúÞóÚóåõãú Ýöí ÇáÔøöÑúßö æóÅöäú ßóÇäõæÇ íóÙõäøõæäó Ãóäøóåõãõ ÇÌúÊóäóÈõæåõ ÍóÐóÑðÇ ãöäó ÇáúæõÞõæÚö ÝöíãóÇ ÍóÐøóÑó ãöäúåõ(6/280)
áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ËóÇáöËõ ËóáóÇËóÉò æóãóÇ ãöäú Åöáóåò ÅöáøóÇ Åöáóåñ æóÇÍöÏñ æóÅöäú áóãú íóäúÊóåõæÇ ÚóãøóÇ íóÞõæáõæäó áóíóãóÓøóäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäúåõãú ÚóÐóÇÈñ Ãóáöíãñ (73) ÃóÝóáóÇ íóÊõæÈõæäó Åöáóì Çááøóåö æóíóÓúÊóÛúÝöÑõæäóåõ æóÇááøóåõ ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (74)
ÇáúãóÓöíÍõ¡ áöÃóäøó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ: Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ.
ÃóÑóÇÏõæÇ ÇáöÇÊøöÍóÇÏó ÈöÇááøóåö æóÃóäøóåõ åõæó åõæó. æóåóÐóÇ Þóæúáõ ÇáúíóÚóÇÞöÈóÉö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ¡ æóÝöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö.
æóÐóáößó ÔöÑúßñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ Èóáú åõæó ÃóÔóÏøõ¡ áöÃóäøóåõãú ÃóÔúÑóßõæÇ ãóÚó Çááøóåö ÛóíúÑóåõ æóãóÒóÌõæåõ Èöåö ÝóæóÞóÚõæÇ Ýöí ÇáÔøöÑúßö æóÅöäú ÑóÇãõæÇ ÊóÌóäøõÈó ÊóÚóÏøõÏö ÇáúÂáöåóÉö¡ ÝóÞóÏú ÃóÈúØóáó Çááøóåõ Þóæúáóåõãú ÈöÔóåóÇÏóÉö ßóáóÇãö ãóäú äóÓóÈõæÇ Åöáóíúåö ÇáúÅöáóåöíøóÉö ÅöÈúØóÇáðÇ ÊóÇãøðÇ.
æóÅöäú ßóÇäóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ãöäú ßóáóÇãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Ýóåõæó ÊóÐúíöíáñ áöÅöËúÈóÇÊö ßõÝúÑöåöãú æóÒöíóÇÏóÉõ ÊóäúÈöíåò Úóáóì
ÈõØúáóÇäö ãõÚúÊóÞóÏöåöãú æóÊóÚúÑöíÖñ Èöåöãú ÈöÃóäøóåõãú ÞóÏú ÃóÔúÑóßõæÇ ÈöÇááøóåö ãöäú ÍóíúËõ ÃóÑóÇÏõæÇ ÇáÊøóæúÍöíÏó. æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãõÞúÊóÑöäõ ÈöÅöäøó ÖóãöíÑõ ÇáÔøóÃúäö íóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÚöäóÇíóÉö ÈöÇáúÎóÈóÑö ÇáúæóÇÑöÏö ÈóÚúÏóåõ. æóãóÚúäóì ÍóÑøóãó Çááøóåõ Úóáóíúåö ÇáúÌóäøóÉó ãóäóÚóåóÇ ãöäúåõ¡ Ãóíú ãöäó Çáúßóæúäö ÝöíåóÇ.
æóÇáúãóÃúæóì: ÇáúãóßóÇäõ ÇáøóÐöí íóÃúæöí Åöáóíúåö ÇáÔøóíúÁõ¡ Ãóíú íóÑúÌöÚõ Åöáóíúåö.
æóÌõãúáóÉõ æóãÇ áöáÙøóÇáöãöíäó ãöäú ÃóäúÕÇÑò íõÍúÊóãóáõ ÃóíúÖðÇ Ãóäú Êóßõæäó ãöäú ßóáóÇãö ÇáúãóÓöíÍö- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Úóáóì ÇÍúÊöãóÇáö Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ: Åöäøóåõ ãóäú íõÔúÑößú ÈöÇááøóåö ãöäú ßóáóÇãöåö¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú Êóßõæäó ãöäú ßóáóÇãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÊóÐúíöíáðÇ áößóáóÇãö ÇáúãóÓöíÍö Úóáóì Ðóáößó ÇáöÇÍúÊöãóÇáö¡ Ãóæú ÊóÐúíöíáðÇ áößóáóÇãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Úóáóì ÇáöÇÍúÊöãóÇáö ÇáúÂÎóÑö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÙøóÇáöãöíäó ÇáúãõÔúÑößõæäó Åöäøó ÇáÔøöÑúßó áóÙõáúãñ ÚóÙöíãñ [áõÞúãóÇä: 13] ¡ Ãóíú ãóÇ áöáúãõÔúÑößöíäó ãöäú ÃóäúÕóÇÑò íóäúÕõÑõæäóåõãú áöíõäúÞöÐõæåõãú ãöäú ÚóÐóÇÈö ÇáäøóÇÑö.
ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: æóãóÃúæóÇåõ ÇáäøóÇÑõ áóÇ ãóÍóÇáóÉó æóáóÇ ØóãóÚó áóåõ Ýöí ÇáÊøóÎóáøõÕö ãöäúåõ ÈöæóÇÓöØóÉö äóÕöíÑò¡ ÝóÈöÇáúÃóÍúÑóì Ãóäú áóÇ íóÊóÎóáøóÕó ÈöÏõæäö äÕíÑ.
[73¡ 74]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 73 Åöáóì 74]
áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò æóãÇ ãöäú Åöáåò ÅöáÇøó Åöáåñ æÇÍöÏñ æóÅöäú áóãú íóäúÊóåõæÇ ÚóãøóÇ íóÞõæáõæäó áóíóãóÓøóäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäúåõãú ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ (73) ÃóÝóáÇ íóÊõæÈõæäó Åöáóì Çááøóåö æóíóÓúÊóÛúÝöÑõæäóåõ æóÇááøóåõ ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (74)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÞõÕöÏó ãöäúåõ ÇáöÇäúÊöÞóÇáõ Åöáóì ÅöÈúØóÇáö ãóÞóÇáóÉò ÃõÎúÑóì ãöäú ãóÞóÇáóÇÊö ØóæóÇÆöÝö(6/281)
ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóåöíó ãóÞóÇáóÉõ (ÇáãáßÇäíøÉ ÇáãÓãøíä ÈÇáÌÚÇËáíÞíøÉ) ¡ æóÚóáóíúåóÇ ãõÚúÙóãõ ØóæóÇÆöÝö ÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÃóÑúÖö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõåóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÂãöäõæÇ ÈöÇááøóåö æóÑõÓõáöåö æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [171] ¡ æóÃóäøó Þóæúáóåõ ÝöíåóÇ æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ ËóáÇËóÉñ íóÌúãóÚõ ÇáÑøóÏøó Úóáóì ØóæóÇÆöÝö ÇáäøóÕóÇÑóì ßõáøöåöãú.
æóÇáúãõÑóÇÏõ Èö ÞÇáõæÇ ÇÚúÊóÞóÏõæÇ ÝóÞóÇáõæÇ¡ áöÃóäøó ÔóÃúäó ÇáúÞóæúáö Ãóäú íßæä ÕÇÏÑÇ Úáì ÇÚúÊöÞóÇÏò¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ Ðóáößó.
æóãóÚúäóì Þóæúáöåöãú: Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò Ãóäøó ãóÇ íóÚúÑöÝõåõ ÇáäøóÇÓõ Ãóäøóåõ Çááøóåõ åõæó ãóÌúãõæÚõ ËóáóÇËóÉö ÃóÔúíóÇÁó¡ æóÃóäøó ÇáúãõÓúÊóÍöÞøó áöáöÇÓúãö åõæó ÃóÍóÏõ Êöáúßó ÇáËøáÇËÉ ÇáúÃóÔúíóÇÁö. æóåóÐöåö ÇáËøóáóÇËóÉõ ÞóÏú ÚóÈøóÑõæÇ ÚóäúåóÇ ÈöÇáúÃóÞóÇäöíãö æóåöíó: ÃõÞúäõæãõ ÇáúæõÌõæÏö¡ æóåõæó ÇáÐøóÇÊõ ÇáúãõÓóãøóì Çááøóåõ¡ æóÓóãøóæúåõ ÃóíúÖðÇ ÇáúÃóÈó æóÃõÞúäõæãõ ÇáúÚöáúãö¡ æóÓóãøóæúåõ ÃóíúÖðÇ ÇáöÇÈúäó¡ æóåõæó ÇáøóÐöí ÇÊøóÍóÏó ÈöÚöíÓóì æóÕóÇÑó ÈöÐóáößó ÚöíÓóì ÅöáóåðÇ æóÃõÞúäõæãõ ÇáúÍóíóÇÉö æóÓóãøóæúåõ ÇáÑøõæÍó ÇáúÞõÏõÓó. æóÕóÇÑó ÌõãúåõæÑõåõãú¡ æóãöäúåõãõ ÇáÑøóßõæÓöíøóÉõ ØóÇÆöÝóÉñ ãöäú äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö¡ íóÞõæáõæäó: Åöäøóåõ áóãøóÇ ÇÊøóÍóÏó ÈöãóÑúíóãó Íöíäó ÍóãúáöåóÇ ÈöÇáúßóáöãóÉö ÊóÃóáøóåóÊú ãóÑúíóãõ ÃóíúÖðÇ¡ æóáöÐóáößó ÇÎúÊóáóÝõæÇ åóáú
åöíó Ãõãøõ ÇáúßóáöãóÉö Ãóãú åöíó Ãõãøõ Çááøóåö.
ÝóÞóæúáõåõ: ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò ãóÚúäóÇåõ æóÇÍöÏñ ãöäú Êöáúßó ÇáËøóáóÇËóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÊóÕõæÛõ ãöäö ÇÓúãö ÇáúÚóÏóÏö ãöäó ÇËúäóíúäö Åöáóì ÚóÔóÑóÉö¡ ÕöíÛóÉó ÝóÇÚöáò ãõÖóÇÝðÇ Åöáóì ÇÓúãö ÇáúÚóÏóÏö ÇáúãõÔúÊóÞøö åõæó ãöäúåõ áöÅöÑóÇÏóÉö Ãóäøóåõ ÌõÒúÁñ ãöäú Ðóáößó ÇáúÚóÏóÏö äóÍúæó ËÇäöíó ÇËúäóíúäö [ÇáÊøóæúÈóÉ: 40] ¡ ÝóÅöäú ÃóÑóÇÏõæÇ Ãóäøó ÇáúãõÔúÊóÞøó áóåõ æóÒúäõ ÝóÇÚöáò åõæó ÇáøóÐöí Ãóßúãóáó ÇáúÚóÏóÏó ÃóÖóÇÝõæÇ æóÒúäó ÝóÇÚöáò Åöáóì ÇÓúãö ÇáúÚóÏóÏö ÇáøóÐöí åõæó ÃóÑúÞóì ãöäúåõ ÝóÞóÇáõæÇ: ÑóÇÈöÚõ ËóáóÇËóÉò¡ Ãóíú ÌóÇÚöáõ ÇáËøóáóÇËóÉö ÃóÑúÈóÚóÉð.
æóÞóæúáõåõ: æóãÇ ãöäú Åöáåò ÅöáøóÇ Åöáåñ æÇÍöÏñ ÚõØöÝó Úóáóì ÌõãúáóÉö áóÞóÏú ßóÝóÑó áöÈóíóÇäö ÇáúÍóÞøö Ýöí ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ÈóÚúÏó ÐößúÑö ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáúÈóÇØöáö.
æóíóÌõæÒõ ÌóÚúáõ ÇáúÌõãúáóÉö ÍóÇáðÇ ãöäú ÖóãöíÑö ÞÇáõæÇ¡ Ãóíú ÞóÇáõæÇ åóÐóÇ ÇáúÞóæúáó Ýöí ÍóÇáö ßóæúäöåö ãõÎóÇáöÝðÇ áöáúæóÇÞöÚö¡ Ýóíóßõæäõ ßóÇáÊøóÚúáöíáö áößõÝúÑöåöãú Ýöí Þóæúáöåöãú Ðóáößó¡ æóãóÚúäóÇåõ Úóáóì ÇáúæóÌúåóíúäö äóÝúíñ Úóäö ÇáúÅöáóåö ÇáúÍóÞøö Ãóäú íóßõæäó ÛóíúÑó æóÇÍöÏò ÝóÅöäøó (ãöäú) áöÊóÃúßöíÏö Úõãõæãö ÇáäøóÝúíö ÝóÕóÇÑó ÇáäøóÝúíõ Èö ãóÇ ÇáúãõÞúÊóÑöäóÉö ÈöåóÇ ãõÓóÇæöíðÇ áöáäøóÝúíö Èö (áóÇ) ÇáäøóÇÝöíóÉö áöáúÌöäúÓö Ýöí ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì äóÝúíö ÇáúÌöäúÓö äóÕøðÇ.(6/282)
æóÚóÏóáó åõäóÇ Úóäö ÇáäøóÝúíö ÈöáóÇ ÇáÊøóÈúÑöÆóÉö Ýóáóãú íóÞõáú (æóáóÇ Åöáóåó ÅöáøóÇ Åöáóåñ æóÇÍöÏñ) Åöáóì Þóæúáöåö: æóãÇ ãöäú Åöáåò ÅöáøóÇ Åöáåñ æÇÍöÏñ ÇåúÊöãóÇãðÇ ÈöÅöÈúÑóÇÒö ÍóÑúÝö (ãöäú) ÇáÏøóÇáøö ÈóÚúÏó ÇáäøóÝúíö Úóáóì ÊóÍúÞöíÞö ÇáäøóÝúíö¡ ÝóÅöäøó ÇáäøóÝúíó ÈöÍóÑúÝö (áóÇ) ãóÇ ÃóÝóÇÏó äóÝúíó ÇáúÌöäúÓö ÅöáøóÇ ÈöÊóÞúÏöíÑö ÍóÑúÝö (ãöäú) ¡ ÝóáóãøóÇ ÞõÕöÏóÊú ÒöíóÇÏóÉõ ÇáöÇåúÊöãóÇãö ÈöÇáäøóÝúíö åõäóÇ ÌöíÁó ÈöÍóÑúÝö (ãóÇ) ÇáäøóÇÝöíóÉö æóÃóÙúåóÑó ÈóÚúÏóåõ ÍóÑúÝó (ãöäú) . æóåóÐóÇ ãöãøóÇ áóãú íóÊóÚóÑøóÖú Åöáóíúåö ÃóÍóÏñ ãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó.
æóÞóæúáõåõ: ÅöáøóÇ Åöáåñ æÇÍöÏñ íõÝöíÏõ ÍóÕúÑó æóÕúÝö ÇáúÅöáóåöíøóÉö Ýöí æóÇÍöÏò ÝóÇäúÊóÝóì ÇáÊøóËúáöíËõ ÇáúãóÍúßöíøõ Úóäúåõãú. æóÃóãøóÇ ÊóÚúíöíäõ åóÐóÇ ÇáúæóÇÍöÏö ãóäú åõæó¡ ÝóáóíúÓó ãóÞúÕõæÏðÇ ÊóÚúíöíäõåõ åõäóÇ áöÃóäøó ÇáúÞóÕúÏó ÅöÈúØóÇáõ ÚóÞöíÏóÉö ÇáÊøóËúáöíËö ÝóÅöÐóÇ ÈóØóáó ÇáÊøóËúáöíËõ¡ æóËóÈóÊóÊö ÇáúæóÍúÏóÇäöíøóÉõ ÊóÚóíøóäó Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúæóÇÍöÏó åõæó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì áöÃóäøóåõ ãõÊøóÝóÞñ Úóáóì ÅöáóåöíøóÊöåö¡ ÝóáóãøóÇ ÈóØóáóÊú ÅöáóåöíøóÉõ ÛóíúÑöåö ãóÚóåõ ÊóãóÍøóÖóÊö ÇáúÅöáóåöíøóÉõ áóåõ Ýóíóßõæäõ Þóæúáõåõ åõäóÇ æóãÇ ãöäú Åöáåò ÅöáøóÇ Åöáåñ æÇÍöÏñ ãõÓóÇæöíðÇ áöÞóæúáöåö Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [62] æóãÇ ãöäú Åöáåò ÅöáøóÇ Çááøóåõ¡ ÅöáøóÇ Ãóäøó ÐößúÑó ÇÓúãö Çááøóåö ÊóÞóÏøóãó åõäóÇ æóÊóÞóÏøóãó Þóæúáõ ÇáúãõÈúØöáöíäó (Åöäøóåõ ËóÇáöËõ ËóáóÇËóÉò) ÝóÇÓúÊõÛúäöíó ÈöÅöËúÈóÇÊö ÇáúæóÍúÏóÇäöíøóÉö Úóäú ÊóÚúíöíäöåö. æóáöåóÐóÇ ÕóÑøóÍó ÈöÊóÚúíöíäö ÇáúÅöáóåö ÇáúæóÇÍöÏö Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [62] Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ãöäú Åöáåò ÅöáøóÇ Çááøóåõ ÅöÐö ÇáúãóÞóÇãõ ÇÞúÊóÖóì ÊóÚúíöíäó ÇäúÍöÕóÇÑö ÇáúÅöáóåöíøóÉö Ýöí Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Ïõæäó ÚöíÓóì æóáóãú íóÌúÑö Ýöíåö ÐößúÑñ áöÊóÚóÏøõÏö ÇáúÂáöåóÉö.
æóÞóæúáõåõ: æóÅöäú áóãú íóäúÊóåõæÇ ÚóãøóÇ íóÞõæáõæäó áóíóãóÓøóäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäúåõãú ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ ÚõØöÝó Úóáóì ÌõãúáóÉö áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò¡ Ãóíú áóÞóÏú ßóÝóÑõæÇ ßõÝúÑðÇ Åöäú áóãú íóäúÊóåõæÇ Úóäúåõ ÃóÕóÇÈóåõãú ÚóÐóÇÈñ Ãóáöíãñ. æóãóÚúäóì ÚóãøóÇ íóÞõæáõæäó Ãóíú Úóäú Þóæúáöåöãõ ÇáúãóÐúßõæÑö ÂäöÝðÇ æóåõæó Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò. æóÞóÏú ÌóÇÁó ÈöÇáúãõÖóÇÑöÚö áöÃóäøóåõ ÇáúãõäóÇÓöÈõ áöáöÇäúÊöåóÇÁö ÅöÐö ÇáöÇäúÊöåóÇÁõ ÅöäøóãóÇ íóßõæäõ Úóäú ÔóíúÁò ãõÓúÊóãöÑøò ßóãóÇ äóÇÓóÈó Þóæúáõåõ ÞÇáõæÇ Þóæúáóåõ áóÞóÏú ßóÝóÑó¡ áöÃóäøó ÇáúßõÝúÑó ÍóÕóáó ÈöÞóæúáöåöãú Ðóáößó ÇÈúÊöÏóÇÁð ãöäó ÇáÒøóãóäö ÇáúãóÇÖöí. æóãóÚúäóì ÚóãøóÇ íóÞõæáõæäó ÚóãøóÇ íóÚúÊóÞöÏõæäó¡ áöÃóäøóåõãú áóæö ÇäúÊóåóæúÇ Úóäö ÇáúÞóæúáö ÈöÇááøöÓóÇäö æóÃóÖúãóÑõæÇ ÇÚúÊöÞóÇÏóåõ áóãóÇ äóÝóÚóåõãú Ðóáößó¡ ÝóáóãøóÇ ßóÇäó ÔóÃúäõ ÇáúÞóæúáö áóÇ íóÕúÏõÑõ ÅöáøóÇ Úóäö ÇÚúÊöÞóÇÏò ßóÇäó ÕóÇáöÍðÇ áöÃóäú íóßõæäó ßöäóÇíóÉð Úóäö ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ãóÚó ãóÚúäóÇåõ ÇáÕøóÑöíÍö. æóÃóßøóÏó ÇáúæóÚöíÏó ÈöáóÇãö ÇáúÞóÓóãö Ýöí Þóæúáöåö áóíóãóÓøóäøó ÑóÏøðÇ áöÇÚúÊöÞóÇÏöåöãú Ãóäøóåõãú áóÇ ÊóãóÓøõåõãõ ÇáäøóÇÑõ¡ áöÃóäøó ÕóáúÈó ÚöíÓóì ßóÇäó ßóÝøóÇÑóÉð Úóäú ÎóØóÇíóÇ Èóäöí ÂÏóãó.(6/283)
ãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÅöáøóÇ ÑóÓõæáñ ÞóÏú ÎóáóÊú ãöäú ÞóÈúáöåö ÇáÑøõÓõáõ æóÃõãøõåõ ÕöÏøöíÞóÉñ ßóÇäóÇ íóÃúßõáóÇäö ÇáØøóÚóÇãó ÇäúÙõÑú ßóíúÝó äõÈóíøöäõ áóåõãõ ÇáúÂíóÇÊö Ëõãøó ÇäúÙõÑú Ãóäøóì íõÄúÝóßõæäó (75)
æóÇáúãóÓøõ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáúÅöÕóÇÈóÉö¡ áöÃóäøó ÍóÞöíÞóÉó ÇáúãóÓøö æóÖúÚõ ÇáúíóÏö Úóáóì ÇáúÌöÓúãö¡ ÝóÇÓúÊõÚúãöáó Ýöí ÇáúÅöÕóÇÈóÉö ÈöÌóÇãöÚö ÇáöÇÊøöÕóÇáö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇáøóÐöíäó ßóÐøóÈõæÇ ÈöÂíÇÊöäÇ íóãóÓøõåõãõ ÇáúÚóÐÇÈõ ÈöãÇ ßÇäõæÇ íóÝúÓõÞõæäó [ÇáúÃóäúÚóÇã: 49] ¡ Ýóåõæó ÏóÇáøñ Úóáóì ãõØúáóÞö ÇáúÅöÕóÇÈóÉö ãöäú ÛóíúÑö ÊóÞúíöíÏò ÈöÔöÏøóÉò Ãóæú ÖóÚúÝò¡ æóÅöäøóãóÇ íóÑúÌöÚõ Ýöí ÇáÔøöÏøóÉö Ãóæö ÇáÖøóÚúÝö Åöáóì ÇáúÞóÑöíäóÉö¡ ãöËúáó Ãóáöíãñ åõäóÇ¡ æóãöËúáó Þóæúáöåö ÈöãÇ ßÇäõæÇ íóÝúÓõÞõæäó [ÇáúÃóäúÚóÇã: 49] Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáúÃõÎúÑóì¡ æóÞóÇáó íóÒöíÏõ Èúäõ ÇáúÍóßóãö ÇáúßöáóÇÈöíøõ ãöäú ÔõÚóÑóÇÁö ÇáúÍóãóÇÓóÉö:
ãóÓöÓúäóÇ ãöäó ÇáúÂÈóÇÁö ÔóíúÆðÇ æóßõáøõäóÇ ... Åöáóì ÍóÓóÈò Ýöí Þóæúãöåö ÛóíúÑö æóÇÖöÚò
Ãóíú ÊóÊóÈøóÚúäóÇ ÃõÕõæáó ÂÈóÇÆöäóÇ.
æóÇáúãõÑóÇÏõ Èö ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ Úóíúäõ ÇáúãõÑóÇÏö Èö ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò ÝóÚóÏóáó Úóäö ÇáÊøóÚúÈöíÑö Úóäúåõãú ÈöÖóãöíÑöåöãú Åöáóì ÇáÕøöáóÉö ÇáúãõÞóÑøóÑóÉö áöãóÚúäóì ßõÝúÑöåöãõ ÇáúãóÐúßõæÑö ÂäöÝðÇ ÈöÞóæúáöåö: áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöáóÎú¡ áöÞóÕúÏö ÊóßúÑöíÑö ÊóÓúÌöíáö ßõÝúÑöåöãú æóáöíóßõæäó ÇÓúãõ ÇáúãóæúÕõæáö ãõæãöÆðÇ Åöáóì ÓóÈóÈö ÇáúÍõßúãö ÇáúãõÎúÈóÑö Èöåö Úóäúåõ. æóÚóáóì åóÐóÇ íóßõæäõ Þóæúáå ãöäúåõãú ÈóíóÇäÇ áöáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÞõÕöÏó ãöäúåõ ÇáöÇÍúÊöÑóÇÓõ Úóäú Ãóäú íóÊóæóåøóãó ÇáÓøóÇãöÚõ Ãóäøó åóÐóÇ æóÚöíÏñ áößõÝøóÇÑò ÂÎóÑöíäó.
æóáóãøóÇ ÊóæóÚøóÏóåõãõ Çááøóåõ ÃóÚúÞóÈó ÇáúæóÚöíÏó ÈöÇáÊøóÑúÛöíÈö Ýöí ÇáúåöÏóÇíóÉö ÝóÞóÇáó: ÃóÝóáÇ íóÊõæÈõæäó Åöáóì Çááøóåö æóíóÓúÊóÛúÝöÑõæäóåõ. ÝóÇáÊøóæúÈóÉõ åöíó ÇáúÅöÞúáóÇÚõ ÚóãøóÇ åõæó Úóáóíúåö Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö æóÇáÑøõÌõæÚõ Åöáóì ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáúÍóÞøö.
æóÇáöÇÓúÊöÛúÝóÇÑõ ØóáóÈõ ãóÛúÝöÑóÉö ãóÇ ÓóáóÝó ãöäúåõãú Ýöí ÇáúãóÇÖöí æóÇáäøóÏóãõ ÚóãøóÇ ÝóÑóØó ãöäúåõãú ãöäú ÓõæÁö ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö.
æóÞóæúáõåõ æóÇááøóåõ ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ ÊóÐúíöíáñ ÈöËóäóÇÁò Úóáóì Çááøóåö ÈöÃóäøóåõ íóÛúÝöÑõ áöãóäú ÊóÇÈó æóÇÓúÊóÛúÝóÑó ãóÇ ÓóáóÝó ãöäúåõ¡ áöÃóäøó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ ãöäú ÃóãúËöáóÉö ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö íóÏõáøóÇäö Úóáóì ÔöÏøóÉö ÇáúÛõÝúÑóÇäö æóÔöÏøóÉö ÇáÑøóÍúãóÉö¡ Ýóåõæó æóÚúÏñ ÈöÃóäøóåõãú Åöäú ÊóÇÈõæÇ æóÇÓúÊóÛúÝóÑõæåõ ÑóÝóÚó Úóäúåõãõ ÇáúÚóÐóÇÈó ÈöÑóÍúãóÊöåö æóÕóÝóÍó ÚóãøóÇ ÓóáóÝó ãöäúåõã ÈÛÝÑÇäå.
[75]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 75]
ãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÅöáÇøó ÑóÓõæáñ ÞóÏú ÎóáóÊú ãöäú ÞóÈúáöåö ÇáÑøõÓõáõ æóÃõãøõåõ ÕöÏøöíÞóÉñ ßóÇäóÇ íóÃúßõáÇäö ÇáØøóÚÇãó ÇäúÙõÑú ßóíúÝó äõÈóíøöäõ áóåõãõ ÇáúÂíÇÊö Ëõãøó ÇäúÙõÑú Ãóäøóì íõÄúÝóßõæäó(6/284)
(75)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ áöÊöÈúíóÇäö æóÕúÝö ÇáúãóÓöíÍö Ýöí äóÝúÓö ÇáúÃóãúÑö æóæóÕúÝö Ãõãøöåö ÒöíóÇÏóÉð Ýöí ÅöÈúØóÇáö ãõÚúÊóÞóÏö ÇáäøóÕóÇÑóì ÅöáóåöíøóÉö ÇáúãóÓöíÍö æóÅöáóåöíøóÉö Ãõãøöåö¡ ÅöÐú ÞóÏú Úõáöãó Ãóäøó Þóæúáóåõãú Åöäøó Çááøóåó ËÇáöËõ ËóáÇËóÉò [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 73] ÃóÑóÇÏõæÇ Èöåö ÅöáóåöíøóÉó ÇáúãóÓöíÍö. æóÐóáößó ãõÚúÊóÞóÏõ ÌóãöíÚö ÇáäøóÕóÇÑóì. æóÝóÑøóÚóÊú ØóÇÆöÝóÉñ ãöäó ÇáäøÕÇÑì íáÞøÈæä (ÈÇáÑøßæÓíøÉ) (æóåõãú Ãóåúáõ ãöáøóÉò äóÕúÑóÇäöíøóÉò ÕóÇÈöÆóÉò) Úóáóì ÅöáóåöíøóÉö ÚöíÓóì ÅöáóåöíøóÉó Ãõãøöåö æóáóæúáóÇ Ãóäøó Ðóáößó ãõÚúÊóÞóÏõåõãú áóãóÇ æóÞóÚó ÇáÊøóÚóÑøõÖõ áöæóÕúÝö ãóÑúíóãó æóáóÇ áöáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóì ÈóÔóÑöíøóÊöåóÇ ÈöÃóäøóåõãóÇ ßóÇäóÇ íóÃúßõáóÇäö ÇáØøóÚóÇãó.
ÝóÞóæúáõåõ: ãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÅöáøóÇ ÑóÓõæáñ ÞóÕúÑñ ãóæúÕõæÝñ Úóáóì ÕöÝóÉò¡ æóåõæó ÞóÕúÑñ ÅöÖóÇÝöíøñ¡ Ãóíö ÇáúãóÓöíÍõ ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì ÕöÝóÉö ÇáÑøöÓóÇáóÉö áóÇ íóÊóÌóÇæóÒõåóÇ Åöáóì ÛóíúÑöåóÇ¡ æóåöíó ÇáúÅöáóåöíøóÉõ.
ÝóÇáúÞóÕúÑõ ÞóÕúÑõ ÞóáúÈò áöÑóÏøö ÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáäøóÕóÇÑóì Ãóäøóåõ Çááøóåõ.
æóÞóæúáõåõ: ÞóÏú ÎóáóÊú ãöäú ÞóÈúáöåö ÇáÑøõÓõáõ ÕöÝóÉñ áöÑóÓõæáò ÃõÑöíÏó ÈöåóÇ Ãóäøóåõ ãõÓóÇæò áöáÑøõÓõáö ÇáúÂÎóÑöíäó ÇáøóÐöíäó ãóÖóæúÇ ÞóÈúáóåõ¡ æóÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÏúÚðÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö æóáóÇ åõæó ãõÎúÊóÕøñ Ýöíåö ÈöÎõÕõæÕöíøóÉò áóãú Êóßõäú áöÛóíúÑöåö Ýöí æóÕúÝö ÇáÑøöÓóÇáóÉö¡ ÝóáóÇ ÔõÈúåóÉó áöáøóÐöíäó ÇÏøóÚóæúÇ áóåõ ÇáúÅöáóåöíøóÉó¡ ÅöÐú áã íÌìÁ ÈöÔóíúÁò ÒóÇÆöÏò Úóáóì ãóÇ ÌóÇÁóÊú Èöåö ÇáÑøõÓõáõ¡ æóãóÇ ÌóÑóÊú Úóáóì íóÏóíúåö ÅöáøóÇ ãõÚúÌöÒóÇÊñ ßóãóÇ ÌóÑóÊú Úóáóì ÃóíúÏöí ÑõÓõáò ÞóÈúáóåõ¡ æóÅöäö ÇÎúÊóáóÝóÊú ÕöÝóÇÊõåóÇ ÝóÞóÏú ÊóÓóÇæóÊú Ýöí ÃóäøóåóÇ ÎóæóÇÑöÞõ ÚóÇÏóÇÊò æóáóíúÓó ÈóÚúÖõåóÇ ÈöÃóÚúÌóÈó ãöäú ÈóÚúÖò¡ ÝóãóÇ ßóÇäó ÅöÍúíóÇÄõåõ ÇáúãóæúÊóì ÈöÍóÞöíÞò Ãóäú íõæåöãó ÅöáóåöíøóÊóåõ. æóÝöí åóÐóÇ äöÏóÇÁñ Úóáóì ÛóÈóÇæóÉö ÇáúÞóæúãö ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóÏóáøõæÇ Úóáóì ÅöáóåöíøóÊöåö ÈöÃóäøóåõ ÃóÍúíóÇ ÇáúãóæúÊóì ãöäó ÇáúÍóíóæóÇäö ÝóÅöäøó ãõæÓóì ÃóÍúíóÇ ÇáúÚóÕóÇ æóåöíó ÌóãóÇÏñ ÝóÕóÇÑóÊú ÍóíøóÉð.
æóÌõãúáóÉõ æóÃõãøõåõ ÕöÏøöíÞóÉñ ãóÚúØõæÝóÉñ Úóáóì ÌõãúáóÉö ãóÇ ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó ÅöáøóÇ ÑóÓõæáñ.
æóÇáúÞóÕúÏõ ãöäú æóÕúÝöåóÇ ÈöÃóäøóåóÇ ÕöÏøöíÞóÉñ äóÝúíõ Ãóäú íóßõæäó áóåóÇ æóÕúÝñ ÃóÚúáóì ãöäú Ðóáößó¡ æóåõæó(6/285)
æóÕúÝõ ÇáúÅöáóåöíøóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÞóÇãó áöÅöÈúØóÇáö Þóæúáö ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó ËóÇáöËõ ËóáóÇËóÉò¡ ÅöÐú ÌóÚóáõæÇ ãóÑúíóãó ÇáúÃõÞúäõæãó ÇáËøóÇáöËó. æóåóÐóÇ åõæó ÇáøóÐöí ÃóÔóÇÑó Åöáóíúåö Þóæúáõ ÕóÇÍöÈö «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÅöÐú ÞóÇáó «Ãóíú æóãóÇ Ãõãøõåõ ÅöáøóÇ ÕöÏøöíÞóÉñ»
ãóÚó Ãóäøó ÇáúÌõãúáóÉó áóÇ ÊóÔúÊóãöáõ Úóáóì ÕöíÛóÉö ÍóÕúÑò. æóÞóÏú æÌøåå ÇáúÚóáÇãóÉ ÇáÊÝÊÇÒÇäíø Ýöí «ÔóÑúÍö ÇáúßóÔøóÇÝö» ÈöÞóæúáöåö: «ÇáúÍóÕúÑõ ÇáøóÐöí ÃóÔóÇÑó Åöáóíúåö ãõÓúÊóÝóÇÏñ ãöäó ÇáúãóÞóÇãö æóÇáúÚóØúÝö» (Ãóíú ãöäú ãóÌúãõæÚö ÇáúÃóãúÑóíúäö) . æóÝöí Þóæá ÇáÊÝÊÇÒÇäíø: æóÇáúÚóØúÝö¡ äóÙóÑñ.
æóÇáÕøöÏøöíÞóÉõ ÕöíÛóÉõ ãõÈóÇáóÛóÉò¡ ãöËúáó ÔöÑøöíÈò æóãöÓøöíßò¡ ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÇáÔøõÑúÈö æóÇáúãóÓúßö¡ æóáóÞóÈö ÇãúÑöÆö ÇáúÞóíúÓö ÈöÇáúãóáößö ÇáÖøöáøöíáö¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóåúÊóÏö Åöáóì ãóÇ íóÓúÊóÑúÌöÚõ Èöåö ãõáúßó ÃóÈöíåö. æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí åóÐöåö ÇáÕøöíÛóÉö Ãóäú Êóßõæäó ãõÔúÊóÞøóÉð ãöäó ÇáúãõÌóÑøóÏö ÇáËøõáóÇËöíøö. ÝóÇáúãóÚúäóì ÇáúãõÈóÇáóÛóÉõ Ýöí æóÕúÝöåóÇ ÈöÇáÕøöÏúÞö¡ Ãóíú ÕöÏúÞö æóÚóÏö ÑóÈøöåóÇ¡ æóåõæó ãöíËóÇÞõ ÇáúÅöíãóÇäö æóÕöÏúÞõ æóÚúÏö ÇáäøóÇÓö. ßóãóÇ æõÕöÝó ÅöÓúãóÇÚöíáõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÈöÐóáößó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÐúßõÑú Ýöí ÇáúßöÊÇÈö ÅöÓúãÇÚöíáó Åöäøóåõ ßÇäó ÕÇÏöÞó ÇáúæóÚúÏö [ãóÑúíóã:
54] . æóÞóÏú áõÞøöÈó íõæÓõÝõ ÈöÇáÕøöÏøöíÞö¡ áöÃóäøóåõ ÕóÏøóÞó æóÚúÏó ÑóÈøöåö Ýöí ÇáúßóÝøö Úóäö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ãóÚó ÊóæóÝøõÑö ÃóÓúÈóÇÈöåóÇ. æóÞöíáó: ÃõÑöíÏó åõäóÇ æóÕúÝóåóÇ ÈöÇáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÇáÊøóÕúÏöíÞö áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÕóÏøóÞóÊú ÈößóáöãÇÊö ÑóÈøöåÇ [ÇáÊøóÍúÑöíã: 12] ¡ ßóãóÇ áõÞøöÈó ÃóÈõæ ÈóßúÑò ÈöÇáÕøöÏøöíÞö áöÃóäøóåõ Ãóæøóáõ ãóäú ÕóÏøóÞó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇáøóÐöí ÌÇÁó ÈöÇáÕøöÏúÞö æóÕóÏøóÞó Èöåö [ÇáÒãÑ: 33] ¡ Ýóíóßõæäõ ãõÔúÊóÞøðÇ ãöäó ÇáúãóÒöíÏö.
æóÞóæúáõåõ: ßóÇäóÇ íóÃúßõáÇäö ÇáØøóÚÇãó ÌõãúáóÉñ æóÇÞöÚóÉñ ãóæúÞöÚó ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóì ãóÝúåõæãö ÇáúÞóÕúÑö ÇáøóÐöí åõæó äóÝúíõ ÅöáóåöíøóÉö ÇáúãóÓöíÍö æóÃõãøöåö¡ æóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú Úóäö ÇáøóÊöí ÞóÈöáóåóÇ áöÃóäøó ÇáÏøóáöíáó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÈóíóÇäö¡ æóÞóÏö ÇÓúÊóÏóáøó Úóáóì ÈóÔóÑöíøóÊöåöãóÇ ÈöÅöËúÈóÇÊö ÕöÝóÉò ãöäú ÕöÝóÇÊö ÇáúÈóÔóÑö¡ æóåöíó Ãóßúáõ ÇáØøóÚóÇãö. æóÅöäøóãóÇ ÇÎúÊöíÑóÊú åóÐöåö ÇáÕøöÝóÉõ ãöäú Èóíúäö ÕöÝóÇÊò ßóËöíÑóÉò áöÃóäøóåóÇ ÙóÇåöÑóÉñ æóÇÖöÍóÉñ áöáäøóÇÓö¡ æóáöÃóäøóåóÇ ÃóËúÈóÊóÊúåóÇ ÇáúÃóäóÇÌöíáõ ÝóÞóÏú ÃóËúÈóÊóÊú Ãóäøó ãóÑúíóãó ÃóßóáóÊú ËóãóÑó ÇáäøóÎúáóÉö Íöíäó ãóÎóÇÖöåóÇ¡ æóÃóäøó ÚöíÓóì Ãóßóáó ãóÚó ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó íóæúãó ÇáúÝöÕúÍö ÎõÈúÒðÇ æóÔóÑöÈó ÎóãúÑðÇ¡ æóÝöí ÅöäúÌöíáö áõæÞóÇ ÅöÕúÍóÇÍõ 22 «æóÞóÇáó áóåõãõ ÇÔúÊóåóíúÊõ Ãóäú Âßõáó åóÐóÇ ÇáúÝöÕúÍó ãóÚóßõãú ÞóÈúáó Ãóäú ÃóÊóÃóáøóãó áöÃóäøöí áóÇ Âßõáõ ãöäúåõ ÈóÚúÏõ¡ æóÝöí ÇáÕøõÈúÍö ÅöÐú ßóÇäó ÑóÇÌöÚðÇ Ýöí ÇáúãóÏöíäóÉö ÌóÇÚó» .(6/286)
æóÞóæúáõåõ: ÇäúÙõÑú ßóíúÝó äõÈóíøöäõ áóåõãõ ÇáúÂíÇÊö ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ áöáÊøóÚúÌöíÈö ãöäú ÍóÇáö ÇáøóÐöíäó ÇÏøóÚóæúÇ ÇáúÅöáóåöíøóÉó áöÚöíÓóì. æóÇáúÎöØóÇÈõ ãõÑóÇÏñ Èöåö ÛóíúÑõ ãõÚóíøóäò¡ æóåõæó ßõáøõ ãóäú ÓóãöÚó ÇáúÍõÌóÌó ÇáÓøóÇÈöÞóÉó. æóÇÓúÊóÚúãóáó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáäøóÙóÑö Ýöí ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúÚöáúãö áöÊóÔúÈöíåö ÇáúÚóÇáöãö ÈöÇáÑøóÃúíö æóÇáúÚöáúãö ÈöÇáÑøõÄúíóÉö Ýöí ÇáúæõÖõæÍö æóÇáúÌóáóÇÁö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãóÊú äóÙóÇÆöÑõåõ. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó Ðóáößó ãóÚúäóì ÇáÊøóÚúÌöíÈö. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÎöØóÇÈõ áöáÑøóÓõæáö- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-. æóÇáúãõÑóÇÏõ åõæó æóÃóåúáõ ÇáúÞõÑúÂäö. æßóíúÝó ÇÓúãõ ÇÓúÊöÝúåóÇãò ãõÚóáøöÞñ áöÝöÚúáö ÇäúÙõÑú Úóäö ÇáúÚóãóáö Ýöí ãóÝúÚõæáóíúäö¡ æóåöíó ãóæúÖöÚö ÇáúãóÝúÚõæáö Èöåö áö ÇäúÙõÑú¡ æóÇáúãóÚúäóì ÇäúÙõÑú ÌóæóÇÈó åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö. æóÃõÑöíÏó ãóÚó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö ÇáÊøóÚúÌöíÈõ ßöäóÇíóÉð¡ Ãóíö ÇäúÙõÑú Ðóáößó ÊóÌöÏú ÌóæóÇÈóßó Ãóäøóåõ ÈóíóÇäñ ÚóÙöíãõ ÇáúÌóáóÇÁö íóÊóÚóÌøóÈõ ÇáäøóÇÙöÑõ ãöäú æõÖõæÍöåö. æóÇáúÂíóÇÊõ ÌóãúÚõ ÂíóÉò¡ æóåöíó ÇáúÚóáóÇãóÉõ Úóáóì æõÌõæÏö
ÇáúãóØúáõæÈö¡ ÇÓúÊõÚöíÑóÊú áöáúÍõÌøóÉö æóÇáúÈõÑúåóÇäö áöÔõÈúåóÉò ÈöÇáúãóßóÇäö ÇáúãóØúáõæÈ Úáì ØóÑöíÞ ÇáúãõßóäøöíóÉö¡ æóÅöËúÈóÇÊõ ÇáúÂíóÇÊö áóåõ ÊóÎúíöíáñ¡ ÔõÈøöåóÊú ÈöÂíóÇÊö ÇáØøóÑöíÞö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÇáúãóßóÇäö ÇáúãóØúáõæÈö.
æóÞóæúáõåõ: Ëõãøó ÇäúÙõÑú Ãóäøóì íõÄúÝóßõæäó (Ëõãøó) Ýöíåö áöáÊøóÑúÊöíÈö ÇáÑøõÊúÈöíøö æóÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøó ÇáÊøóÃóãøõáó Ýöí ÈóíóÇäö ÇáúÂíóÇÊö íóÞúÊóÖöí ÇáöÇäúÊöÞóÇáó ãöäó ÇáúÚóÌóÈö ãöäú æõÖõæÍö ÇáúÈóíóÇäö Åöáóì ÃóÚúÌóÈó ãöäúåõ æóåõæó ÇäúÕöÑóÇÝõåõãú Úóäö ÇáúÍóÞøö ãóÚó æõÖõæÍöåö. æíõÄúÝóßõæäó íõÕúÑóÝõæäó¡ íõÞóÇáõ: ÃóÝóßóåõ ãöäú ÈóÇÈö ÖóÑóÈó¡ ÕóÑóÝóåõ Úóäö ÇáÔøóíúÁö.
æÃóäøóì ÇÓúãõ ÇÓúÊöÝúåóÇãò íõÓúÊóÚúãóáõ ÈöãóÚúäóì ãöäú Ãóíúäó¡ æóíõÓúÊóÚúãóáõ ÈöãóÚúäóì ßóíúÝó. æóåõæó åõäóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÈöãóÚúäóì ßóíúÝó (ßóãóÇ) Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ¡ æóÚóáóíúåö ÝóÅöäøóãóÇ ÚóÏóáó Úóäú ÅöÚóÇÏóÉö ßóíúÝó ÊóÝóäøõäðÇ. æóíóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ÈöãóÚúäóì ãöäú Ãóíúäó¡ æóÇáúãóÚúäóì ÇáÊøóÚúÌöíÈõ ãöäú Ãóíúäó íóÊóØóÑøóÞõ Åöáóíúåöãõ ÇáÕøóÑúÝõ Úóäö ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáúÍóÞøö ÈóÚúÏó Ðóáöß ÇáúÈóíóÇä ÇáãÈÇáÛ ÛóÇíóÉó ÇáúæõÖõæÍö ÍóÊøóì ßóÇäó ÈöãóÍóáøö ÇáÊøóÚúÌöíÈö ãöäú æõÖõæÍöåö. æóÞóÏú ÚóáøóÞó Èö Ãóäøóì ÝöÚúáó ÇäúÙõÑú ÇáËøóÇäöí Úóäö ÇáúÚóãóáö æóÍóÐóÝó ãõÊóÚóáøöÞó íõÄúÝóßõæäó ÇÎúÊöÕóÇÑðÇ¡ áöÙõåõæÑö Ãóäøóåõãú íõÕúÑóÝõæäó Úóäö ÇáúÍóÞøö ÇáøóÐöí ÈóíøóäóÊúåõ áóåõã ÇáúÂíóÇÊ.(6/287)
Þõáú ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóãúáößõ áóßõãú ÖóÑøðÇ æóáóÇ äóÝúÚðÇ æóÇááøóåõ åõæó ÇáÓøóãöíÚõ ÇáúÚóáöíãõ (76)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 76]
Þõáú ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóãúáößõ áóßõãú ÖóÑøðÇ æóáÇ äóÝúÚÇð æóÇááøóåõ åõæó ÇáÓøóãöíÚõ ÇáúÚóáöíãõ (76)
áóãøóÇ ßóÇäó ÇáúßóáóÇãõ ÇáÓøóÇÈöÞõ ÌóÇÑöíðÇ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÎöØóÇÈö ÛóíúÑö ÇáúãõÚóíøóäö ßóÇäóÊú ÌõãúáóÉõ Þõáú ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ÅöáóÎú ãõÓúÊóÃúäöÝóÉð¡ ÃóãóÑó ÇáÑøóÓõæáó ÈöÃóäú íõÈóáøöÛóåõãú ãóÇ ÚóäóæúÇ Èöåö.
æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ÎöØóÇÈñ áöÌóãöíÚö ãóäú íóÚúÈõÏõ ÔóíúÆðÇ ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãöäó ÇáúãõÔúÑößöíäó æóÇáäøóÕóÇÑóì. æóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ áöáÊøóæúÈöíÎö æóÇáÊøóÛúáöíØö ãóÌóÇÒðÇ.
æóãóÚúäóì ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ÛóíúÑõ Çááøóåö. Ýóãöäú áöáÊøóæúßöíÏö¡ æó (Ïõæäó) ÇÓúãñ áöáúãõÛóÇíöÑö¡ Ýóåõæó ãõÑóÇÏöÝñ áöÓöæóì¡ Ãóíú ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãóÚúÈõæÏðÇ åõæó ÛóíúÑõ Çááøóåö¡ Ãóíú ÃóÊõÔúÑößõæäó ãóÚó Çááøóåö ÛóíúÑóåõ Ýöí ÇáúÅöáóåöíøóÉö. æóáóíúÓó ÇáúãóÚúäóì ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãóÚúÈõæÏðÇ æóÊóÊúÑõßõæäó ÚöÈóÇÏóÉó Çááøóåö. æóÇäúÙõÑú ãóÇ ÝóÓøóÑúäóÇ Èöåö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊóÓõÈøõæÇ ÇáøóÐöíäó íóÏúÚõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [108] ¡ ÝóÇáúãõÎóÇØóÈõæäó ßõáøõåõãú ßóÇäõæÇ íóÚúÈõÏõæäó Çááøóåó æóíõÔúÑößõæäó ãóÚóåõ ÛóíúÑóåõ Ýöí ÇáúÚöÈóÇÏóÉö ÍóÊøóì ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Ýóåõãú ãóÇ ÚóÈóÏõæÇ ÇáúãóÓöíÍó ÅöáøóÇ áöÒóÚúãöåöãú Ãóäøó Çááøóåó Íóáøó Ýöíåö ÝóÞóÏú ÚóÈóÏõæÇ Çááøóåó Ýöíåö¡ ÝóÔóãóáó åóÐóÇ ÇáúÎöØóÇÈõ ÇáúãõÔúÑößöíäó ãöäó ÇáúÚóÑóÈö æóäóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö ßõáøöåöãú.
æóáöÐóáößó ÌöíÁó Èö ãóÇ ÇáúãóæúÕõæáóÉö Ïõæäó (ãóäú) áöÃóäøó ãõÚúÙóãó ãóÇ ÚõÈöÏó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ÃóÔúíóÇÁõ áóÇ ÊóÚúÞöáõ¡ æóÞóÏú ÛóáóÈó (ãóÇ) áöãóÇ áóÇ íóÚúÞöáõ. æóáóæú ÃõÑöíÏó Èö ãóÇ áóÇ íóãúáößõ ÚöíÓóì æóÃõãøõåõ ßóãóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóÛóíúÑöåö æóÌõÚöáó ÇáúÎöØóÇÈõ ÎóÇÕøðÇ ÈöÇáäøóÕóÇÑóì ßóÇäó ÇáÊøóÚúÈöíÑõ Úóäúåõ Èö ãóÇ ÕóÍöíÍðÇ áöÃóäøóåóÇ ÊõÓúÊóÚúãóáõ ÇÓúÊöÚúãóÇá (ãä) ¡ æóßËíÑ Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÈöÍóíúËõ íóßúËõÑõ Úóáóì ÇáÊøóÃúæöíáö. æóáóßöäú ÞóÏú íóßõæäõ ÇáÊøóÚúÈöíÑõ Èöãóäú ÃóÙúåóÑó.
æóãóÚúäóì áóÇ íóãúáößõ áóßõãú ÖóÑøðÇ áóÇ íóÞúÏöÑõ Úóáóíúåö¡ æóÍóÞöíÞóÉõ ãóÚúäóì Çáúãöáúßö ÇáÊøóãóßøõäõ ãöäó ÇáÊøóÕóÑøõÝö ÈöÏõæäö ãõÚóÇÑöÖò¡ Ëõãøó ÃõØúáöÞó Úóáóì ÇÓúÊöØóÇÚóÉö ÇáÊøóÕóÑøõÝö Ýöí ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÈöÏõæäö ÚóÌúÒò¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÞóíúÓõ Èúäõ ÇáúÎóØöíãö:
ãóáóßúÊõ ÈöåóÇ ßóÝøöí ÝóÃóäúåóÑó ÝóÊúÞóåóÇ ... íóÑóì ÞóÇÆöãñ ãöäú ÏõæäöåóÇ ãóÇ æóÑóÇÁóåóÇ(6/288)
ÝóÅöäøó ßóÝøóåõ ãóãúáõæßóÉñ áóåõ áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ æóáóßöäøóåõ ÃóÑóÇÏó Ãóäøóåõ Êóãóßøóäó ãöäú ßóÝøöåö ÊóãóÇãó ÇáÊøóãóßøõäö ÝóÏóÝóÚó Èöåö ÇáÑøõãúÍó ÏóÝúÚóÉð ÚóÙöíãóÉð áóãú ÊóÎõäúåõ ÝöíåóÇ ßóÝøõåõ. æóãöäú åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö äóÔóÃó ÅöØúáóÇÞõ Çáúãöáúßö ÈöãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöØóÇÚóÉö ÇáúÞóæöíøóÉö ÇáËøóÇÈöÊóÉö Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáúãóÌóÇÒö ÇáúãõÑúÓóáö ßóãóÇ æóÞóÚó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóäóÙóÇÆöÑöåóÇ æóáÇ íóãúáößõæäó áöÃóäúÝõÓöåöãú ÖóÑøðÇ æóáÇ äóÝúÚÇð æóáÇ íóãúáößõæäó ãóæúÊÇð æóáÇ ÍóíÇÉð æóáÇ äõÔõæÑÇð [ÇáúÝÑúÞóÇä: 3] Þõáú áóÇ Ãóãúáößõ áöäóÝúÓöí ÖóÑøðÇ æóáÇ äóÝúÚÇð [íõæäõÓ: 49] Åöäøó ÇáøóÐöíäó ÊóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö áóÇ íóãúáößõæäó áóßõãú ÑöÒúÞÇð [ÇáÚäßÈæÊ: 17] . ÝóÞóÏú ÊóÚóáøóÞó ÝöÚúáõ Çáúãöáúßö ÝöíåóÇ ÈöãóÚóÇäò áóÇ ÈöÃóÔúíóÇÁó æóÐóæóÇÊò¡ æóÐóáößó áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ Úóáóì ÌóÚúáö Çáúãöáúßó ÈöãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöØóÇÚóÉö ÇáúÞóæöíøóÉö ÃóáóÇ ÊóÑóì Åöáóì ÚóØúÝö äóÝúíò Úóáóì äóÝúíö Çáúãöáúßö Úóáóì æóÌúåö ÇáÊøóÑóÞøöí Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóíóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóãúáößõ áóåõãú ÑöÒúÞÇð ãöäó ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö ÔóíúÆÇð æóáÇ íóÓúÊóØöíÚõæäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøóÍúáö [73] . æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ÂÎóÑõ Ýöí Þóæúáöåö: Þõáú Ýóãóäú íóãúáößõ ãöäó Çááøóåö ÔóíúÆÇð Åöäú ÃóÑÇÏó Ãóäú íõåúáößó ÇáúãóÓöíÍó ÇÈúäó ãóÑúíóãó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 17] .
æóÞóÏøóãó ÇáÖøóÑøó Úóáóì ÇáäøóÝúÚö áöÃóäøó ÇáäøõÝõæÓó ÃóÔóÏøõ ÊóØóáøõÚðÇ Åöáóì ÏóÝúÚöåö ãöäú ÊóØóáøõÚöåóÇ Åöáóì ÌóáúÈö ÇáäøóÝúÚö¡ ÝóßóÇäó ÃóÚúÙóãõ ãóÇ íóÏúÝóÚõåõãú Åöáóì ÚöÈóÇÏóÉö ÇáúÃóÕúäóÇãö Ãóäú íóÓúÊóÏúÝöÚõæÇ ÈöåóÇ ÇáúÃóÖúÑóÇÑó ÈöÇáäøóÕúÑö Úóáóì ÇáúÃóÚúÏóÇÁö æóÈöÊóÌóäøõÈöåóÇ ÅöáúÍóÇÞó ÇáúÅöÖúÑóÇÑö ÈöÚóÇÈöÏöíåóÇ.
æóæóÌúåõ ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóì Ãóäøó ãóÚúÈõæÏóÇÊöåöãú áóÇ Êóãúáößõ ÖóÑøðÇ æóáóÇ äóÝúÚðÇ¡ æõÞõæÚõ ÇáúÃóÖúÑóÇÑö Èöåöãú æóÊóÎóáøõÝõ ÇáäøóÝúÚö Úóäúåõãú.
ÝóÌõãúáóÉõ æóÇááøóåõ åõæó ÇáÓøóãöíÚõ ÇáúÚóáöíãõ Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇáö¡ ÞõÕöÑó ÈöæóÇÓöØóÉö ÊóÚúÑöíÝö ÇáúÌõÒúÃóíúäö æóÖóãöíÑö ÇáúÝóÕúáö¡ ÓóÈóÈõ ÇáäøóÌúÏóÉö æóÇáúÅöÛóÇËóÉö Ýöí ÍóÇáóíö ÇáÓøõÄóÇáö æóÙõåõæÑö ÇáúÍóÇáóÉö¡ Úóáóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì
ÞóÕúÑó ÇÏøöÚóÇÁò ÈöãóÚúäóì ÇáúßóãóÇáö¡ Ãóíú æóáóÇ íóÓúãóÚõ ßõáøó ÏõÚóÇÁò æóíóÚúáóãõ ßõáøó ÇÍúÊöíóÇÌò ÅöáøóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì¡ Ãóíú áóÇ ÚöíÓóì æóáóÇ ÛóíúÑõåõ ãöãøóÇ ÚõÈöÏó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö.
ÝóÇáúæóÇæõ Ýöí Þóæúáöåö æóÇááøóåõ åõæó ÇáÓøóãöíÚõ ÇáúÚóáöíãõ æóÇæõ ÇáúÍóÇáö. æóÝöí ãóæúÞöÚö åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉö ÊóÍúÞöíÞñ áöÅöÈúØóÇáö ÚöÈóÇÏóÊöåöãú ÚöíÓóì æóãóÑúíóãó ãöäú ËóáóÇËóÉö ØõÑõÞò: ØóÑöíÞõ ÇáúÞóÕúÑö æóØóÑöíÞõ ÖóãöíÑö ÇáúÝóÕúáö æóØóÑöíÞõ ÌõãúáóÉö ÇáúÍóÇáö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÇ ÊõÝöíÏõåõ ãöäú ãóÝúåõæã ãÎÇáÝå.(6/289)
Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú ÛóíúÑó ÇáúÍóÞøö æóáóÇ ÊóÊøóÈöÚõæÇ ÃóåúæóÇÁó Þóæúãò ÞóÏú ÖóáøõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ æóÃóÖóáøõæÇ ßóËöíÑðÇ æóÖóáøõæÇ Úóäú ÓóæóÇÁö ÇáÓøóÈöíáö (77)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 77]
Þõáú íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú ÛóíúÑó ÇáúÍóÞøö æóáÇ ÊóÊøóÈöÚõæÇ ÃóåúæÇÁó Þóæúãò ÞóÏú ÖóáøõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ æóÃóÖóáøõæÇ ßóËöíÑÇð æóÖóáøõæÇ Úóäú ÓóæÇÁö ÇáÓøóÈöíáö (77)
ÇáúÎöØóÇÈõ áöÚõãõæãö Ãóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ãöäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÊóÞóÏøóãó ÊóÝúÓöíÑõ äóÙöíÑöåö Ýöí ÂÎöÑö ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö. æóÇáúÛõáõæøõ ãóÕúÏóÑõ ÛóáóÇ Ýöí ÇáúÃóãúÑö: ÅöÐóÇ ÌóÇæóÒó ÍóÏøóåõ ÇáúãóÚúÑõæÝó. ÝóÇáúÛõáõæøõ ÇáÒøöíóÇÏóÉõ Ýöí Úóãóáò Úóáóì ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝö ãöäúåõ ÈöÍóÓóÈö ÇáúÚóÞúáö Ãóæö ÇáúÚóÇÏóÉö Ãóæö ÇáÔøóÑúÚö.
æóÞóæúáõåõ: ÛóíúÑó ÇáúÍóÞøö ãóäúÕõæÑ Úóáóì ÇáäøöíóÇÈóÉö Úóäú ãóÝúÚõæáò ãõØúáóÞò áöÝöÚúáö ÊóÛúáõæÇ Ãóíú ÛõáõæøðÇ ÛóíúÑó ÇáúÍóÞøö¡ æóÛóíúÑõ ÇáúÍóÞøö åõæó ÇáúÈóÇØöáõ. æóÚóÏóáó Úóäú Ãóäú íõÞóÇáó ÈóÇØöáðÇ Åöáóì ÛóíúÑó ÇáúÍóÞøö áöãóÇ Ýöí æóÕúÝö ÛóíúÑö ÇáúÍóÞøö ãöäú ÊóÔúäöíÚö ÇáúãóæúÕõæÝö. æóÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäøóåõ ãõÎóÇáöÝñ áöáúÍóÞøö ÇáúãóÚúÑõæÝö Ýóåõæó ãóÐúãõæãñ áöÃóäøó ÇáúÍóÞøó ãóÍúãõæÏñ ÝóÛóíúÑõåõ ãóÐúãõæãñ. æóÃõÑöíÏó Ãóäøóåõ ãõÎóÇáöÝñ áöáÕøóæóÇÈö ÇÍúÊöÑóÇÒðÇ Úóäö ÇáúÛõáõæøö ÇáøóÐöí áóÇ ÖóíúÑó Ýöíåö¡ ãöËúáó ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÇáËøóäóÇÁö Úóáóì ÇáúÚóãóáö ÇáÕøóÇáöÍö ãöäú ÛóíúÑö ÊóÌóÇæõÒò áöãóÇ íóÞúÊóÖöíåö ÇáÔøóÑúÚõ. æóÞóÏú ÃóÔóÇÑó Åöáóì åóÐóÇ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áóÇ ÊóÛúáõæÇ Ýöí Ïöíäößõãú æóáÇ ÊóÞõæáõæÇ Úóáóì Çááøóåö ÅöáøóÇ ÇáúÍóÞøó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [171] . Ýóãöäú Ûõáõæøö ÇáúíóåõæÏö ÊóÌóÇæÒõåõãõ ÇáúÍóÏøó Ýöí ÇáÊøóãóÓøõßö ÈöÔóÑúÚö ÇáÊøóæúÑóÇÉö ÈóÚúÏó ÑöÓóÇáóÉö ÚöíÓóì æóãõÍóãøóÏò- ÚóáóíúåöãóÇ ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ-. æóãöäú Ûõáõæøö ÇáäøóÕóÇÑóì ÏóÚúæóì ÅöáóåöíøóÉö ÚöíÓóì æÊßÐíÈåã ãõÍóãøóÏðÇ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóãöäó ÇáúÛõáõæøö ÇáøóÐöí áóíúÓó ÈóÇØöáðÇ ãóÇ åõæó ãöËúáõ ÇáÒøöíóÇÏóÉö Ýöí ÇáúæõÖõæÁö Úóáóì ËóáóÇËö ÛóÓóáóÇÊò ÝóÅöäøóåõ ãóßúÑõæåñ.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÊøóÈöÚõæÇ ÃóåúæÇÁó Þóæúãò ÞóÏú ÖóáøõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ ÚóØúÝñ Úóáóì Çáäøóåúíö Úóäö ÇáúÛõáõæøö¡ æóåõæó ÚóØúÝõ ÚóÇãøò ãöäú æóÌúåò Úóáóì ÎóÇÕøò ãöäú æóÌúåò ÝóÝöíåö ÝóÇÆöÏóÉõ ÚóØúÝö ÇáúÚóÇãøö Úóáóì ÇáúÎóÇÕøö æóÚóØúÝö ÇáúÎóÇÕøö Úóáóì ÇáúÚóÇãøö¡ æóåóÐóÇ äóåúíñ áöÃóåúáö ÇáúßöÊóÇÈö ÇáúÍóÇÖöÑöíäó Úóäú ãõÊóÇÈóÚóÉö ÊóÚóÇáöíãö ÇáúÛõáóÇÉö ãöäú ÃóÍúÈóÇÑöåöãú æóÑõåúÈóÇäöåöãõ ÇáøóÐöíäó ÃóÓóÇÁõæÇ Ýóåúãó ÇáÔøóÑöíÚóÉö Úóäú åóæðì ãöäúåõãú ãõÎóÇáöÝò áöáÏøóáöíáö. ÝóáöÐóáößó Óõãøöíó ÊóÛóÇáöíåöãú ÃóåúæóÇÁð¡ áöÃóäøóåóÇ ßóÐóáößó Ýöí äóÝúÓö ÇáúÃóãúÑö æóÅöäú ßóÇäó ÇáúãõÎóÇØóÈõæäó áóÇ íóÚúÑöÝõæäó ÃóäøóåóÇ ÃóåúæóÇÁñ ÝóÖóáøõæÇ æóÏóÚóæúÇ Åöáóì ÖóáóÇáóÊöåöãú(6/290)
áõÚöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Úóáóì áöÓóÇäö ÏóÇæõæÏó æóÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó Ðóáößó ÈöãóÇ ÚóÕóæúÇ æóßóÇäõæÇ íóÚúÊóÏõæäó (78) ßóÇäõæÇ áóÇ íóÊóäóÇåóæúäó Úóäú ãõäúßóÑò ÝóÚóáõæåõ áóÈöÆúÓó ãóÇ ßóÇäõæÇ íóÝúÚóáõæäó (79)
ÝóÃóÖóáøõæÇ ßóËöíÑðÇ ãöËúáó (ÞöíóÇÝóÇ) ÍóÈúÑö ÇáúíóåõæÏö ÇáøóÐöí ßóÝøóÑó ÚöíÓóì- Úóáóíúåö
ÇáÓøóáóÇãõ- æóÍóßóãó ÈöÃóäøóåõ íõÞúÊóáõ¡ æóãöËúáó ÇáúãóÌúãóÚö ÇáúãóáúßóÇäöíøö ÇáøóÐöí ÓóÌøóáó ÚóÞöíÏóÉó ÇáÊøóËúáöíËö.
æóÞóæúáõåõ ãöäú ÞóÈúáõ ãóÚúäóÇåõ ãöäú ÞóÈúáößõãú. æóÞóÏú ßóËõÑó Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö ÍóÐúÝõ ãóÇ ÊõÖóÇÝõ Åöáóíúåö ÞóÈúáõ æóÈóÚúÏõ æóÛóíúÑõ æóÍóÓúÈõ æóÏõæäó¡ æóÃóÓúãóÇÁõ ÇáúÌöåóÇÊö¡ æóßóËõÑó Ãóäú Êóßõæäó åóÐöåö ÇáúÃóÓúãóÇÁõ ãóÈúäöíøóÉð Úóáóì ÇáÖøóãøö ÍöíäóÆöÐò¡ æóíóäúÏõÑó Ãóäú Êóßõæäó ãõÚóÑøóÈóÉð ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ äõßøöÑóÊú. æóÞóÏú æóÌøóåó ÇáäøóÍúæöíøõæäó ÍóÇáóÉó ÅöÚúÑóÇÈö åóÐöåö ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÅöÐóÇ áóãú ÊõäóßøóÑõ ÈöÃóäøóåóÇ Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö áóÝúÙö ÇáúãõÖóÇÝö Åöáóíúåö ÊóÝúÑöÞóÉð Èóíúäó ÍóÇáóÉö ÈöäóÇÆöåóÇ ÇáúÛóÇáöÈóÉö æóÍóÇáóÉö ÅöÚúÑóÇÈöåóÇ ÇáäøóÇÏöÑóÉö¡ æóåõæó ßóÔúÝñ áöÓöÑøò áóØöíÝò ãöäú ÃóÓúÑóÇÑö ÇááøõÛóÉö.
æóÞóæúáõåõ: æóÖóáøõæÇ Úóäú ÓóæÇÁö ÇáÓøóÈöíáö ãõÞóÇÈöáñ áöÞóæúáöåö: ÞóÏú ÖóáøõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ ÝóåóÐóÇ ÖóáóÇáñ ÂÎóÑõ¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÓóæóÇÁó ÇáÓøóÈöíáö ÇáøóÐöí ÖóáøõæÇ Úóäúåõ åõæó ÇáúÅöÓúáóÇãõ. æóÇáÓøóæóÇÁõ ÇáúãõÓúÊóÞöíãõ¡ æóÞóÏö ÇÓúÊõÚöíÑó áöáúÍóÞøö ÇáúæóÇÖöÍö¡ Ãóíú ÞóÏú ÖóáøõæÇ Ýöí Ïöíäöåöãú ãöäú ÞóÈúáö ãóÌöíÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö æóÖóáøõæÇ ÈóÚúÏó Ðóáößó Úóäö ÇáúÅöÓúáóÇãö.
æóÞöíáó: ÇáúÎöØóÇÈõ ÈöÞóæúáöåö: íóÇ Ãóåúáó ÇáúßöÊÇÈö áöáäøóÕóÇÑóì ÎóÇÕøóÉð¡ áöÃóäøóåõ æóÑóÏó ÚóÞöÈó ãõÌóÇÏóáóÉö ÇáäøóÕóÇÑóì æóÃóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáúÛõáõæøö ÇáÊøóËúáöíËõ¡ æóÃóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáúÞóæúãö ÇáøóÐöíäó ÖóáøõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ åõãõ ÇáúíóåõæÏõ.
æóãóÚúäóì Çáäøóåúíö Úóäú ãõÊóÇÈóÚóÉö ÃóåúæóÇÆöåöãõ Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöãöËúáö ãóÇ ÃóÊóæúÇ Èöåö ÈöÍóíúËõ ÅöÐóÇ ÊóÃóãøóáó ÇáúãõÎóÇØóÈõæäó æóÌóÏõæÇ ÃóäúÝõÓóåõãú ÞóÏö ÇÊøóÈóÚõæåõãú æóÅöäú áóãú íóßõæäõæÇ ÞóÇÕöÏöíäó ãõÊóÇÈóÚóÊöåöãú Ýóíóßõæäõ ÇáúßóáóÇãõ ÊóäúÝöíÑðÇ áöáäøóÕóÇÑóì ãöäú Óõáõæßöåöãú Ýöí Ïöíäöåöãõ ÇáúãõãóÇËöáö áöÓõáõæßö ÇáúíóåõæÏö¡ áöÃóäøó ÇáäøóÕóÇÑóì íóÈúÛóÖõæäó ÇáúíóåõæÏó æóíóÚúÑöÝõæäó Ãóäøóåõãú Úáì ÖáÇá.
[78¡ 79]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 78 Åöáóì 79]
áõÚöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Úóáì áöÓÇäö ÏÇæõÏó æóÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó Ðáößó ÈöãÇ ÚóÕóæúÇ æóßÇäõæÇ íóÚúÊóÏõæäó (78) ßÇäõæÇ áóÇ íóÊóäÇåóæúäó Úóäú ãõäßóÑò ÝóÚóáõæåõ áóÈöÆúÓó ãóÇ ßÇäõæÇ íóÝúÚóáõæäó(6/291)
(79)
ÌõãúáóÉõ áõÚöäó ãõÓúÊóÃúäöÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ ÝöíåóÇ ÊóÎóáøõÕñ ÈóÏöíÚñ áöÊóÎúÕöíÕö ÇáúíóåõæÏö ÈöÇáúÅöäúÍóÇÁö Úóáóíúåöãú Ïõæäó ÇáäøóÕóÇÑóì. æóåöíó ÎóÈóÑöíøóÉñ ãõäóÇÓöÈóÉñ áöÌõãúáóÉö ÞóÏú ÖóáøõæÇ ãöäú ÞóÈúáõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 77] ¡ ÊóÊóäóÒøóáõ ãöäúåóÇ ãóäúÒöáóÉó ÇáÏøóáöíáö¡ áöÃóäøó ÝöíåóÇ ÇÓúÊöÏúáóÇáðÇ Úóáóì ÇáúíóåõæÏö ÈöãóÇ Ýöí ßõÊõÈöåöãú æóÈöãóÇ Ýöí ßõÊõÈö ÇáäøóÕóÇÑóì.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ÅöËúÈóÇÊõ Ãóäøó ÇáÖøóáóÇáó ãõÓúÊóãöÑøñ Ýöíåöãú ÝóÅöäøó ãóÇ Èóíä ÏóÇæõæÏ æóÚöíÓóì ÃóßúËóÑõ ãöäú ÃóáúÝö ÓóäóÉò.
æÚóáì Ýöí Þóæúáöåö: Úóáì áöÓÇäö ÏÇæõÏó áöáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ÇáúãõÓúÊóÚúãóáö Ýöí Êóãóßøõäö ÇáúãõáóÇÈóÓóÉö¡ Ýóåöíó ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ ÊóÈóÚöíøóÉñ áöãóÚúäóì ÈóÇÁö ÇáúãõáóÇÈóÓóÉö ãöËúáó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÃõæáÆößó Úóáì åõÏìð ãöäú ÑóÈøöåöãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 5] ¡ ÞõÕöÏó ãöäúåóÇ ÇáúãõÈóÇáóÛóÉõ Ýöí ÇáúãõáóÇÈóÓóÉö¡ Ãóíú áÚäõæÇ ÈöáöÓóÇä ÏóÇæõæÏ¡ Ãóíú ÈößóáóÇãöåö
ÇáúãõáóÇÈöÓö áöáöÓóÇäöåö. æóÞóÏú æóÑóÏó Ýöí ÓöÝúÑö Çáúãõáõæßö æóÝöí ÓöÝúÑö ÇáãÒÇãíÑ Ãäø ÏóÇæõæÏ áóÚóäó ÇáøóÐöíäó íõÈóÏøöáõæäó ÇáÏøöíäó¡ æóÌóÇÁó Ýöí ÇáúãóÒúãõæÑö ÇáËøóÇáöËö æóÇáúÎóãúÓöíäó «Çááøóåõ ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö ÃóÔúÑóÝó Úóáóì Èóäöí ÇáúÈóÔóÑö áöíóäúÙõÑó åóáú ãöäú ÝóÇåöãò ØóÇáöÈò Çááøóåó ßõáøõåõãú ÞóÏö ÇÑúÊóÏøõæÇ ãóÚðÇ ÝóÓóÏõæÇ- Ëõãøó ÞóÇáó- ÃóÎúÒóíúÊõåõãú áöÃóäøó Çááå ÞÏ æÝÖåã áóíúÊó ãöäú Õõåúíõæäó ÎóáóÇÕó ÅöÓúÑóÇÆöíáó» æóÝöí ÇáúãóÒúãõæÑö 109 «ÞóÏö ÇäúÝóÊóÍó Úóáóíøó Ýóãõ ÇáÔøöÑøöíÑö æóÊóßóáøóãõæÇ ãóÚöíó ÈöáöÓóÇäò ßóÐöÈò ÃóÍóÇØõæÇ Èöí æóÞóÇÊóáõæäöí ÈöáóÇ ÓóÈóÈò- Ëõãøó ÞóÇáó- íóäúÙõÑõæäó Åáíø æíäÛÖæä ÑÄæÓåã- Ëõãøó ÞóÇáó- ÃóãøóÇ åõãú ÝóíõáúÚóäõæäó æóÃóãøóÇ ÃóäúÊó ÝóÊõÈóÇÑóßõ¡ ÞóÇãõæÇ æóÎõÒõæÇ ÃóãøóÇ ÚóÈúÏõßó ÝóíóÝúÑóÍõ» Ðóáößó Ãóäøó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ßóÇäõæÇ ÞóÏú ËóÇÑõæÇ Úáì ÏóÇæõæÏ ãóÚó ÇÈúäöåö ÇÈúÔõáõæãó. æóßóÐóáößó áóÚúäõåõãú Úóáóì áöÓóÇäö ÚöíÓóì ãõÊóßóÑøóÑñ Ýöí ÇáÃäÇÌíá. æ «Ðóáöß» ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì ÇááøóÚúäö ÇáúãóÃúÎõæÐö ãöäú áõÚöäó Ãóæú Åöáóì ÇáúßóáóÇãö ÇáÓøóÇÈöÞö ÈöÊóÃúæöíáö ÇáúãóÐúßõæÑö. æóÇáúÌõãúáóÉõ ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÈóíóÇäöíøðÇ ßóÃóäøó ÓóÇÆöáðÇ íóÓúÃóáõ Úóäú ãõæÌöÈö åóÐóÇ ÇááøóÚúäö ÝóÃõÌöíÈó ÈöÃóäøóåõ ÈöÓóÈóÈö ÚöÕúíóÇäöåöãú æóÚõÏúæóÇäöåöãú¡ Ãóíú áóãú íóßõäú ÈöáóÇ ÓóÈóÈò. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó ÇÓúãõ ÇáúÅöÔóÇÑóÉö ãóÚó ÈóÇÁö ÇáÓøóÈóÈöíøóÉö æóãóÚó æõÞõæÚöåö Ýöí ÌóæóÇÈö ÓõÄóÇáò ãõÞóÏøóÑò ÃóÝóÇÏó ãóÌúãõæÚõ Ðóáößó ãõÝóÇÏó ÇáúÞóÕúÑö¡ Ãóíú áóíúÓó áóÚúäõåõãú ÅöáøóÇ ÈöÓóÈóÈö ÚöÕúíóÇäöåöãú ßóãóÇ ÃóÔóÇÑó Åöáóíúåö Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» æóáóíúÓó Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÕöíÛóÉõ ÞóÕúÑò¡ ÝóÇáúÍóÕúÑõ ãóÃúÎõæÐñ ãöäú ãóÌúãõæÚö ÇáúÃõãõæÑö ÇáËøóáóÇËóÉö. æóåóÐöåö ÇáäøõßúÊóÉõ ãöäú ÛóÑóÑö ÕóÇÍöÈö «ÇáúßóÔøóÇÝö» .
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÍóÕúÑö Ãóäú áóÇ íóÖöáøó ÇáäøóÇÓõ Ýöí ÊóÚúáöíáö ÓóÈóÈö ÇááøóÚúäö ÝóÑõÈøóãóÇ ÃóÓúäóÏõæåõ Åöáóì ÓóÈóÈò ÛóíúÑö Ðóáößó Úóáóì ÚóÇÏóÉö ÇáÖøõáøóÇáö Ýöí ÇáúÚöäóÇíóÉö ÈöÇáÓøóÝóÇÓöÝö(6/292)
æóÇáÊøóÝúÑöíØö Ýöí ÇáúãõåöãøóÇÊö¡ áöÃóäøó ÇáÊøóÝóØøõäó áöÃóÓúÈóÇÈö ÇáúÚõÞõæÈóÉö Ãóæøóáõ ÏóÑóÌóÇÊö ÇáÊøóæúÝöíÞö. æóãóËóáõ Ðóáößó ãóËóáõ ÇáúÈõáúåö ãöäó ÇáäøóÇÓö ÊõÕöíÈõåõãõ ÇáúÃóãúÑóÇÖõ ÇáúãõÚúÖöáóÉõ ÝóíóÍúÓóÈõæäóåóÇ ãöäú ãóÓøö ÇáúÌöäøö Ãóæú ãöäú Úóíúäò ÃóÕóÇÈóÊúåõãú æóíõÚúÑöÖõæäó Úóäö ÇáúÚöáóáö æóÇáúÃóÓúÈóÇÈö ÝóáóÇ íõÚóÇáöÌõæäóåóÇ ÈöÏóæóÇÆöåóÇ.
æó (ãóÇ) Ýöí Þóæúáöåö ÈöãÇ ÚóÕóæúÇ ãóÕúÏóÑöíøóÉñ¡ Ãóíú ÈöÚöÕúíóÇäöåöãú æóßóæúäöåöãú ãõÚúÊóÏöíäó¡ ÝóÚóÏóáó Úóäö ÇáÊøóÚúÈöíÑö ÈöÇáúãóÕúÏóÑóíúäö Åöáóì ÇáÊøóÚúÈöíÑö ÈöÇáúÝöÚúáóíúäö ãóÚó (ãóÇ) ÇáúãóÕúÏóÑöíøóÉö áöíõÝöíÏó ÇáúÝöÚúáóÇäö ãóÚúäóì ÊóÌóÏøõÏö ÇáúÚöÕúíóÇäö æóÇÓúÊöãúÑóÇÑö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö ãöäúåõãú¡ æóáöÊõÝöíÏó ÕöíÛóÉõ ÇáúãõÖöíøö Ãóäøó Ðóáößó ÃóãúÑñ ÞóÏöíãñ Ýöíåöãú¡ æóÕöíÛóÉõ ÇáúãõÖóÇÑöÚö Ãóäøóåõ ãõÊóßóÑøöÑõ ÇáúÍõÏõæËö. ÝóÇáúÚöÕúíóÇäõ åõæó ãõÎóÇáóÝóÉõ ÃóæóÇãöÑö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. æóÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ åõæó ÅöÖúÑóÇÑõ ÇáúÃóäúÈöíóÇÁö.
æóÅöäøóãóÇ ÚóÈøóÑó Ýöí ÌóÇäöÈö ÇáúÚöÕúíóÇäö ÈöÇáúãóÇÖöí áöÃóäøóåõ ÊóÞóÑøóÑó Ýóáóãú íóÞúÈóáö ÇáÒøöíóÇÏóÉó¡ æóÚóÈøóÑó Ýöí ÌóÇäöÈö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö ÈöÇáúãõÖóÇÑöÚö áöÃóäøóåõ ãõÓúÊóãöÑøñ¡ ÝóÅöäøóåõãõ ÇÚúÊóÏóæúÇ Úáì ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÈöÇáÊøóßúÐöíÈö æóÇáúãõäóÇÝóÞóÉö æóãõÍóÇæóáóÉö ÇáúÝóÊúßö æóÇáúßóíúÏö.
æóÌõãúáóÉõ ßÇäõæÇ áóÇ íóÊóäÇåóæúäó Úóäú ãõäßóÑò ÝóÚóáõæåõ ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÈóíóÇäöíøðÇ ÌóæóÇÈðÇ áöÓõÄóÇáò íóäúÔóÃõ Úóäú Þóæúáöåö: Ðáößó ÈöãÇ ÚóÕóæúÇ¡ æóåõæó Ãóäú íõÞóÇáó ßóíúÝó Êóßõæäõ ÃõãøóÉñ ßõáøõåóÇ ãõÊóãóÇáöÆóÉð Úóáóì ÇáúÚöÕúíóÇäö
æóÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö¡ ÝóÞóÇáó: ßÇäõæÇ áóÇ íóÊóäÇåóæúäó Úóäú ãõäßóÑò ÝóÚóáõæåõ. æóÐóáößó Ãóäøó ÔóÃúäó ÇáúãóäóÇßöÑö Ãóäú íÈÊÏÆåÇ ÇáúæóÇÍöÏ Ãäø ÇáäøóÝóÑõ ÇáúÞóáöíáõ¡ ÝóÅöÐóÇ áóãú íóÌöÏõæÇ ãóäú íõÛóíøöÑõ Úóáóíúåöãú ÊóÒóÇíóÏõæÇ ÝöíåóÇ ÝóÝóÔóÊú æóÇÊøóÈóÚó ÝöíåóÇ ÇáÏøóåúãóÇÁõ ÈóÚúÖõåõãú ÈóÚúÖðÇ ÍóÊøóì ÊóÚõãøó æóíõäúÓóì ßóæúäõåóÇ ãóäóÇßöÑó ÝóáóÇ íóåúÊóÏöí ÇáäøóÇÓõ Åöáóì ÇáúÅöÞúáóÇÚö ÚóäúåóÇ æóÇáÊøóæúÈóÉö ãöäúåóÇ ÝóÊõÕöíÈóåõãú áóÚúäóÉõ Çááøóåö. æóÞóÏú
Ñóæóì ÇáÊøÑãÐí æóÃóÈõæ ÏóÇæõæÏ ãöäú ØõÑõÞò Úóäú ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ãóÓúÚõæÏò ÈöÃóáúÝóÇÙò ãõÊóÞóÇÑöÈóÉò ÞóÇáó: ÞóÇáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ßóÇäó ÇáÑøóÌõáõ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó íóáúÞóì ÇáÑøóÌõáó ÅöÐóÇ ÑóÂåõ Úóáóì ÇáÐøóäúÈö ÝóíóÞõæáõ: íóÇ åóÐóÇ ÇÊøóÞö Çááøóåó æóÏóÚú ãóÇ ÊóÕúäóÚõ¡ Ëõãøó íóáúÞóÇåõ ãöäó ÇáúÛóÏö ÝóáóÇ íóãúäóÚõåõ Ðóáößó Ãóäú íóßõæäó Ãóßöíáóåõ æóÎóáöíØóåõ æóÔóÑöíßóåõ¡ ÝóáóãøóÇ ÝóÚóáõæÇ Ðóáößó ÖóÑóÈó Çááøóåõ ÞõáõæÈó ÈóÚúÖöåöãú ÈöÈóÚúÖò æóáóÚóäóåõãú Úáì áöÓóÇä ÏóÇæõæÏ æóÚöíÓóì ÇÈúäö ãóÑúíóãó¡ Ëõãøó ÞóÑóÃó: áõÚöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Åöáóì Þóæúáå: ÝÇÓöÞõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 78- 81] Ëõãøó ÞóÇáó: æóÇáøóÐöí äóÝúÓöí ÈöíóÏöåö áóÊóÃúãõÑõäøó ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóáóÊóäúåóæõäøó Úóäö ÇáúãõäúßóÑö æóáóÊóÃúÎõÐõäøó Úóáóì íóÏö ÇáÙøóÇáöãö æóáóÊóÃúØõÑõäøóåõ Úóáóì ÇáúÍóÞøö ÃóØúÑðÇ Ãóæú áóíóÖúÑöÈóäøó Çááøóåõ ÞõáõæÈó ÈóÚúÖößõãú Úóáóì ÈóÚúÖò Ãóæú áóíóáúÚóäøóßõãú ßóãóÇ áóÚóäóåõãú» .(6/293)
ÊóÑóì ßóËöíÑðÇ ãöäúåõãú íóÊóæóáøóæúäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áóÈöÆúÓó ãóÇ ÞóÏøóãóÊú áóåõãú ÃóäúÝõÓõåõãú Ãóäú ÓóÎöØó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú æóÝöí ÇáúÚóÐóÇÈö åõãú ÎóÇáöÏõæäó (80) æóáóæú ßóÇäõæÇ íõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö æóÇáäøóÈöíøö æóãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö ãóÇ ÇÊøóÎóÐõæåõãú ÃóæúáöíóÇÁó æóáóßöäøó ßóËöíÑðÇ ãöäúåõãú ÝóÇÓöÞõæäó (81)
æóÃóØúáóÞó ÇáÊøóäóÇåöíó ÈöÕöíÛóÉö ÇáúãõÝóÇÚóáóÉö Úóáóì äóåúíö ÈóÚúÖöåöãú ÈóÚúÖðÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÌúãõæÚö ÇáúÃõãøóÉö æóÃóäøó äóÇåöíó ÝóÇÚöáö ÇáúãõäúßóÑö ãöäúåõãú åõæó ÈöÕóÏóÏö Ãóäú íäåÇå Çáãäåíø ÚöäúÏ ãóÇ íóÑúÊóßöÈõ åõæó ãõäúßóÑðÇ ÝóíóÍúÕõáõ ÈöÐóáößó ÇáÊøóäóÇåöí. ÝóÇáúãõÝóÇÚóáóÉõ ãõÞóÏøóÑóÉñ æóáóíúÓóÊú ÍóÞöíÞöíøóÉð¡ æóÇáúÞóÑöíäóÉõ Úõãõæãõ ÇáÖøóãöíÑö Ýöí Þóæúáöåö ÝóÚóáõæåõ¡ ÝóÅöäøó ÇáúãõäúßóÑó ÅöäøóãóÇ íóÝúÚóáõåõ ÈóÚúÖõåõãú æóíóÓúßõÊõ Úóáóíúåö ÇáúÈóÚúÖõ ÇáúÂÎóÑõ æóÑõÈøóãóÇ ÝóÚóáó ÇáúÈóÚúÖõ ÇáúÂÎóÑõ ãõäúßóÑðÇ ÂÎóÑó æóÓóßóÊó Úóáóíúåö ÇáúÈóÚúÖõ ÇáøóÐöí ßóÇäó ÝóÚóáó ãõäúßóÑðÇ ÞóÈúáóåõ æóåóßóÐóÇ¡ Ýóåõãú íõÕóÇäöÚõæäó ÃäÝÓåã.
æóÇáúãÑóÇÏ È ãóÇ ßÇäõæÇ íóÝúÚóáõæäó ÊóÑúßõåõãõ ÇáÊøóäóÇåöí.
æóÃóØúáóÞó Úóáóì ÊóÑúßö ÇáÊøóäóÇåöí áóÝúÙó ÇáúÝöÚúáö Ýöí Þóæúáöåö áóÈöÆúÓó ãóÇ ßÇäõæÇ íóÝúÚóáõæäó ãóÚó Ãóäøóåõ ÊóÑúßñ¡ áöÃóäøó ÇáÓøõßõæÊó Úóáóì ÇáúãõäúßóÑö áóÇ íóÎúáõæ ãöäú ÅöÙúåóÇÑö ÇáÑøöÖóÇ Èöåö æóÇáúãõÔóÇÑóßóÉö Ýöíåö.
æóÝöí åóÐóÇ Ïóáöíáñ áöáúÞóÇÆöáöíäó ãöäú ÃóÆöãøóÉö ÇáúßóáóÇãö ãöäó ÇáúÃóÔóÇÚöÑóÉö ÈöÃóäøóåõ áóÇ ÊóßúáöíÝó ÅöáøóÇ ÈöÝöÚúáò¡ æóÃóäøó ÇáúãõßóáøóÝó Èöåö Ýöí Çáäøóåúíö ÝöÚúáñ¡ æóåõæó ÇáöÇäúÊöåóÇÁõ¡ Ãóíö ÇáúßóÝøõ¡ æóÇáúßóÝøõ ÝöÚúáñ¡ æóÞóÏú Óóãøóì Çááøóåõ ÇáÊøóÑúßó åõäóÇ ÝöÚúáðÇ. æóÞóÏú ÃóßøóÏó ÝöÚúáó ÇáÐøóãøö ÈöÅöÏúÎóÇáö áóÇãö ÇáúÞóÓóãö Úóáóíúåö áöáúÅöÞúÕóÇÁö Ýöí ÐãøÉ.
[80¡ 81]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 80 Åöáóì 81]
ÊóÑì ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú íóÊóæóáøóæúäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áóÈöÆúÓó ãóÇ ÞóÏøóãóÊú áóåõãú ÃóäúÝõÓõåõãú Ãóäú ÓóÎöØó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú æóÝöí ÇáúÚóÐÇÈö åõãú ÎÇáöÏõæäó (80) æóáóæú ßÇäõæÇ íõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö æóÇáäøóÈöíøö æóãÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö ãóÇ ÇÊøóÎóÐõæåõãú ÃóæúáöíÇÁó æóáßöäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÝÇÓöÞõæäó (81)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ ÐõßöÑó Èöåö ÍóÇáõ ØóÇÆöÝóÉò ãöäó ÇáúíóåõæÏö ßóÇäõæÇ Ýöí Òãä ÇáÑøÓæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÃóÙúåóÑõæÇ
ÇáúÅöÓúáóÇãó æóåõãú ãõÚúÙóãõ ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó æóÞóÏú Ïóáøó Úóáóì Ðóáößó Þóæúáõåõ: íóÊóæóáøóæúäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ¡ áöÃóäøóåõ áóÇ íõÓúÊóÛúÑóÈõ ÅöáøóÇ áößóæúäöåö ÕóÇÏöÑðÇ ãöãøóäú ÃóÙúåóÑõæÇ ÇáúÅöÓúáóÇãó ÝóåóÐóÇ ÇäúÊöÞóÇáñ áöÔóäóÇÚóÉö ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó. æóÇáÑøõÄúíóÉõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÑì ÈóÕóÑöíøóÉñ¡ æóÇáúÎöØóÇÈõ áöáÑøóÓõæáö. æóÇáúãõÑóÇÏõ È ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ßóËöíÑñ ãöäú íóåõæÏö ÇáúãóÏöíäóÉö¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö ÊóÑì¡ æóÐóáößó(6/294)
Ãóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäó ÇáúíóåõæÏö ÈöÇáúãóÏöíäóÉö ÃóÙúåóÑõæÇ ÇáúÅöÓúáóÇãó äöÝóÇÞðÇ¡ äóÙóÑðÇ áöÅöÓúáóÇãö ÌóãöíÚö Ãóåúáö ÇáúãóÏöíäóÉö ãöäó ÇáúÃóæúÓö æóÇáúÎóÒúÑóÌö ÝóÇÓúÊóäúßóÑó ÇáúíóåõæÏõ ÃóäúÝõÓóåõãú ÝöíåóÇ¡ ÝóÊóÙóÇåóÑõæÇ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö áöíóßõæäõæÇ ÚóíúäðÇ áöíóåõæÏö ÎóíúÈóÑó æóÞõÑóíúÙóÉó æóÇáäøóÖöíÑö. æóãóÚúäóì íóÊóæóáøóæúäó íóÊøóÎöÐõæäóåõãú ÃóæúáöíóÇÁ.
æóÇáúãÑóÇÏ ÈÇáøÐíä ßóÝóÑõæÇ ãõÔúÑößõæ ãóßøóÉó æóãóäú Íóæúáó ÇáúãóÏöíäóÉö ãöäó ÇáúÃóÚúÑóÇÈö ÇáøóÐöíäó ÈóÞõæÇ Úóáóì ÇáÔøöÑúßö.
æóãöäú åóÄõáóÇÁö ÇáúíóåõæÏö ßóÚúÈõ Èúäõ ÇáúÃóÔúÑóÝö ÑóÆöíÓõ ÇáúíóåõæÏö ÝóÅöäøóåõ ßóÇäó ãõæóÇáöíðÇ áöÃóåúáö ãóßøóÉó æóßóÇäó íõÛúÑöíåöãú ÈöÛóÒúæö ÇáúãóÏöíäóÉö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ãóäøóåõãõ ÇáúãõÑóÇÏõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ãóáóãú ÊóÑó Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ äóÕöíÈÇð ãöäó ÇáúßöÊÇÈö íõÄúãöäõæäó ÈöÇáúÌöÈúÊö æóÇáØøóÇÛõæÊö æóíóÞõæáõæäó áöáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ åÄõáÇÁö ÃóåúÏì ãöäó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÓóÈöíáðÇ [ÇáäøöÓóÇÁ: 51] .
æóÞóæúáõåõ Ãóäú ÓóÎöØó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú (Ãóäú) Ýöíåö ãóÕúÏóÑöíøóÉñ ÏóÎóáóÊú Úóáóì ÇáúÝöÚúáö ÇáúãóÇÖöí æóåõæó ÌóÇÆöÒñ¡ ßóãóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóæúáÇ Ãóäú ËóÈøóÊúäÇßó [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 74] ¡ æóÇáúãóÕúÏóÑõ ÇáúãóÃúÎõæÐõ åõæó ÇáúãóÎúÕõæÕõ ÈöÇáÐøóãøö. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: áóÈöÆúÓó ãóÇ ÞóÏøóãóÊú Èöåöãú ÃóäúÝõÓõåõãú ÓõÎúØõ Çááøóåö Úóáóíúåöãú¡ ÝóÓõÎúØõ Çááøóåö ãóÐúãõæãñ. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó åóÐóÇ ÇáúãóÎúÕõæÕõ Ãóäøó Çááøóåó ÞóÏú ÛóÖöÈó Úóáóíúåöãú ÛóÖóÈðÇ ÎóÇÕøðÇ áöãõæóÇáóÇÊöåöãõ ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ¡ æóÐóáößó ÛóíúÑõ ãõÕóÑøóÍò Èöåö Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÝóåóÐóÇ ãöäú ÅöíÌóÇÒö ÇáúÍóÐúÝö. æóáóßó Ãóäú ÊóÌúÚóáó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÓõÎúØö Çááøóåö åõæó ÇááøóÚúäóÉõ ÇáøóÊöí Ýöí Þóæúáöåö: áõÚöäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 78] . æóßóæúäõ Ðóáößó ãöãøóÇ ÞóÏøóãóÊú áóåõãú ÃóäúÝõÓõåõãú ãóÚúáõæãñ ãöäó ÇáúßóáóÇãö ÇáÓøóÇÈöÞö.
æóÞóæúáõåõ: æóáóæú ßÇäõæÇ íõÄúãöäõæäó ÈöÇááøóåö æóÇáäøóÈöíøö ÅöáóÎú ÇáúæóÇæõ áöáúÍóÇáö ãöäú Þóæúáöåö: ÊóÑì ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäö ÇáúãõÑóÇÏö Èöåöãõ ÇáúãõÊóÙóÇåöÑöíäó ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö ÈöÞóÑöíäóÉö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó¡ ÝóÇáúãóÚúäóì: æóáóæú ßóÇäõæÇ íõÄúãöäõæäó ÅöíãóÇäðÇ ÕóÇÏöÞðÇ ãóÇ ÇÊøóÎóÐõæÇ ÇáúãõÔúÑößöíäó ÃóæúáöíóÇÁð. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈÇáäøÈíÁ ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ æóÈöãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö ÇáúÞõÑúÂäõ¡ æóÐóáößó áöÃóäøó ÇáäøóÈöíÁó äóåóì ÇáúãõÄúãöäöíäó Úóäú ãõæóÇáóÇÉö ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ æóÇáúÞõÑúÂäõ äóåóì Úóäú Ðóáößó Ýöí ÛóíúÑö ãóÇ ÂíóÉò. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö: áóÇ íóÊøóÎöÐö ÇáúãõÄúãöäõæäó ÇáúßÇÝöÑöíäó ÃóæúáöíÇÁó ãöäú Ïõæäö ÇáúãõÄúãöäöíäó [Âá ÚãÑóÇä: 28] . æóÞóÏú ÌóÚóáó ãõæóÇáóÇÊóåõãú áöáúãõÔúÑößöíäó ÚóáóÇãóÉð Úóáóì ÚóÏóãö ÅöíãóÇäöåöãú ÈöØóÑöíÞóÉö ÇáúÞöíóÇÓö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÆöíøö¡ áöÃóäøó ÇáúãõÔúÑößöíäó ÃóÚúÏóÇÁõ ÇáÑøóÓõæáö ÝóãõæóÇáóÇÊõåõãú áóåõãú ÚóáóÇãóÉñ Úóáóì ÚóÏóãö ÇáúÅöíãóÇäö Èöåö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ðóáößó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó.(6/295)
æóÞóæúáõåõ: æóáßöäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÝÇÓöÞõæäó åõæó ÇÓúÊöËúäóÇÁõ ÇáúÞöíóÇÓö¡ Ãóíú æóáóßöäøó ßóËöíÑðÇ ãöäú Èóäöí
ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÝÇÓöÞõæäó. ÝóÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ãóÇ ÚóÇÏó Åöáóíúåö ÖóãöíÑõ ÊóÑì ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú æÝÇÓöÞõæäó ßóÇÝöÑõæäó¡ ÝóáóÇ ÚóÌóÈó Ýöí ãõæóÇáóÇÊöåöãõ ÇáúãõÔúÑößöíäó áöÇÊøöÍóÇÏöåöãú Ýöí ãõäóÇæóÇÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúßóËöíÑö Ýöí Þóæúáöåö: æóáßöäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ÝÇÓöÞõæäó Úóíúäõ ÇáúãõÑóÇÏö ãöäú Þóæúáöåö ÊóÑì ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú íóÊóæóáøóæúäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÝóÞóÏú ÃõÚöíÏóÊö ÇáäøóßöÑóÉõ äóßöÑóÉð æóåöíó Úóíúäõ ÇáúÃõæáóì ÅöÐú áóíúÓó íóáúÒóãõ ÅöÚóÇÏóÊõåóÇ ãóÚúÑöÝóÉð. ÃóáÇ ÊóÑóì Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: ÝóÅöäøó ãóÚó ÇáúÚõÓúÑö íõÓúÑÇð Åöäøó ãóÚó ÇáúÚõÓúÑö íõÓúÑÇð [ÇáÔøóÑúÍ: 5¡ 6] . æóáóíúÓó ÖóãöíÑñ ãöäúåõãú ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ßóËöíÑÇð ÅöÐú áóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäøó ÇáúßóËöíÑó ãöäó ÇáúßóËöíÑö ÝóÇÓöÞõæäó Èóáö ÇáãõÑóÇÏ ßáøåã.(6/296)
áóÊóÌöÏóäøó ÃóÔóÏøó ÇáäøóÇÓö ÚóÏóÇæóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáøóÐöíäó ÃóÔúÑóßõæÇ æóáóÊóÌöÏóäøó ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕóÇÑóì Ðóáößó ÈöÃóäøó ãöäúåõãú ÞöÓøöíÓöíäó æóÑõåúÈóÇäðÇ æóÃóäøóåõãú áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó (82) æóÅöÐóÇ ÓóãöÚõæÇ ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóì ÇáÑøóÓõæáö ÊóÑóì ÃóÚúíõäóåõãú ÊóÝöíÖõ ãöäó ÇáÏøóãúÚö ãöãøóÇ ÚóÑóÝõæÇ ãöäó ÇáúÍóÞøö íóÞõæáõæäó ÑóÈøóäóÇ ÂãóäøóÇ ÝóÇßúÊõÈúäóÇ ãóÚó ÇáÔøóÇåöÏöíäó (83) æóãóÇ áóäóÇ áóÇ äõÄúãöäõ ÈöÇááøóåö æóãóÇ ÌóÇÁóäóÇ ãöäó ÇáúÍóÞøö æóäóØúãóÚõ Ãóäú íõÏúÎöáóäóÇ ÑóÈøõäóÇ ãóÚó ÇáúÞóæúãö ÇáÕøóÇáöÍöíäó (84)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 82 Åöáóì 84]
áóÊóÌöÏóäøó ÃóÔóÏøó ÇáäøóÇÓö ÚóÏÇæóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáøóÐöíäó ÃóÔúÑóßõæÇ æóáóÊóÌöÏóäøó ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì Ðáößó ÈöÃóäøó ãöäúåõãú ÞöÓøöíÓöíäó æóÑõåúÈÇäÇð æóÃóäøóåõãú áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó (82) æóÅöÐÇ ÓóãöÚõæÇ ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóì ÇáÑøóÓõæáö ÊóÑì ÃóÚúíõäóåõãú ÊóÝöíÖõ ãöäó ÇáÏøóãúÚö ãöãøóÇ ÚóÑóÝõæÇ ãöäó ÇáúÍóÞøö íóÞõæáõæäó ÑóÈøóäÇ ÂãóäøóÇ ÝóÇßúÊõÈúäÇ ãóÚó ÇáÔøóÇåöÏöíäó (83) æóãÇ áóäÇ áóÇ äõÄúãöäõ ÈöÇááøóåö æóãÇ ÌÇÁóäÇ ãöäó ÇáúÍóÞøö æóäóØúãóÚõ Ãóäú íõÏúÎöáóäÇ ÑóÈøõäÇ ãóÚó ÇáúÞóæúãö ÇáÕøóÇáöÍöíäó (84)
ÝóÐúáóßóÉñ áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú ÐößúÑö ãóÇ áóÇÞóì Èöåö ÇáúíóåõæÏõ æóÇáäøóÕóÇÑóì ÏóÚúæóÉó ÇáúÅöÓúáóÇãö ãöäó ÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóáóì ÊóÝóÇæõÊò Ýöíåö Èóíúäó ÇáØøóÇÆöÝóÊóíúäö ÝóÅöäøó Çááøóåó ÔóäøóÚó ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÇáúíóåõæÏö ãóÇ íõÚúÑóÝõ ãöäúåõ ÚóÏóÇæóÊõåõãú áöáúÅöÓúáóÇãö ÅöÐú ÞóÇáó: æóáóíóÒöíÏóäøó ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú ãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúßó ãöäú ÑóÈøößó ØõÛúíÇäÇð æóßõÝúÑÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 64] ¡ ÝóßóÑøóÑóåóÇ ãóÑøóÊóíúäö æóÞóÇáó: ÊóÑì ßóËöíÑÇð ãöäúåõãú íóÊóæóáøóæúäó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 80] æóÞóÇáó: æóÅöÐÇ ÌÇÄõßõãú ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÞóÏú ÏóÎóáõæÇ ÈöÇáúßõÝúÑö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 61] ÝóÚõáöãó Êóáóæøõäõåõãú Ýöí ãõÖóÇÑøóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÂÐóÇåõãú. æóÐóßóÑó ãöäú ÃóÍúæóÇáö ÇáäøóÕóÇÑóì ãóÇ ÔóäøóÚó Èöåö ÚóÞöíÏóÊóåõãú æóáóßöäøóåõ áóãú íóÍúßö Úóäúåõãú ãóÇ Ýöíåö ÚóÏóÇæóÊóåõãõ ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÞóÏú äóåóì ÇáúãõÓúáöãöíäó Úóäö ÇÊøöÎóÇÐö ÇáúÝóÑöíÞóíúäö ÃóæúáöíóÇÁð Ýöí Þóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÊøóÎöÐõæÇ ÇáúíóåõæÏó æóÇáäøóÕÇÑì ÃóæúáöíÇÁó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 51] ÇáúÂíóÉó. ÝóÌóÇÁó Þóæúáõåõ: áóÊóÌöÏóäøó ÃóÔóÏøó ÇáäøóÇÓö ÚóÏÇæóÉð ÇáúÂíóÉó ÝóÐúáóßóÉñ áöÍóÇÕöáö ãóÇ Êõßöäøõåõ ÖóãóÇÆöÑõ ÇáúÝóÑöíÞóíúäö äóÍúæó ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú æóáóãú ÊõÚúØóÝú. æóÇááøóÇãõ Ýöí áóÊóÌöÏóäøó áóÇãõ ÇáúÞóÓóãö íõÞúÕóÏõ ãöäúåóÇ ÇáÊøóÃúßöíÏõ¡ æóÒóÇÏóÊúåõ äõæäõ ÇáÊøóæúßöíÏö ÊóÃúßöíÏðÇ.(7/5)
æóÇáúæöÌúÏóÇäõ åóäóÇ æöÌúÏóÇäñ ÞóáúÈöíøñ¡ æóåõæó ãöäú ÃóÝúÚóÇáö ÇáúÚöáúãö¡ æóáöÐóáößó íõÚóÏøóì Åöáóì ãóÝúÚõæáóíúäö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóÊóÌöÏóäøóåõãú ÃóÍúÑóÕó ÇáäøóÇÓö Úóáì ÍóíÇÉò Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [96] .
æóÇäúÊóÕóÈó ÚóÏÇæóÉð Úóáóì ÊóãúíöíÒö äöÓúÈóÉö ÃóÔóÏøó Åöáóì ÇáäøóÇÓö¡ æóãöËúáõåõ ÇäúÊöÕóÇÈõ ãóæóÏøóÉð.
æóÐóßóÑó ÇáúãõÔúÑößöíäó ãóÚó ÇáúíóåõæÏö áöãõäóÇÓóÈóÉö ÇÌúÊöãóÇÚö ÇáúÝóÑöíÞóíúäö Úóáóì ÚóÏóÇæóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ÝóÞóÏú ÃóáøóÝó Èóíúäó ÇáúíóåõæÏö æóÇáúãõÔúÑößöíäó ÈõÛúÖõ ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóÇáúíóåõæÏõ áöáúÍóÓóÏö Úóáóì ãóÌöíÁö ÇáäøõÈõæÁóÉö ãöäú ÛóíúÑöåöãú¡
æóÇáúãõÔúÑößõæäó áöáúÍóÓóÏö Úóáóì Ãóäú ÓóÈóÞóåõãõ ÇáúãõÓúáöãõæäó ÈöÇáöÇåúÊöÏóÇÁö Åöáóì ÇáÏøöíäö ÇáúÍóÞøö æóäóÈúÐö ÇáúÈóÇØöáö.
æóÞóæúáõåõ: æóáóÊóÌöÏóäøó ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð Ãóíú ÃóÞúÑóÈó ÇáäøóÇÓö ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ¡ Ãóíú ÃóÞúÑóÈó ÇáäøóÇÓö ãöäú Ãóåúáö Çáúãöáóáö ÇáúãõÎóÇáöÝóÉö áöáúÅöÓúáóÇãö. æóåóÐóÇäö ØóÑóÝóÇäö Ýöí ãõÚóÇãóáóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó. æóÈóíúäó ÇáØøóÑóÝóíúäö ÝöÑóÞñ ãõÊóÝóÇæöÊóÉñ Ýöí ÈõÛúÖö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ãöËúáõ ÇáúãóÌõæÓö æóÇáÕøóÇÈöÆóÉö æóÚóÈóÏóÉö ÇáúÃóæúËóÇäö æóÇáúãõÚóØøöáóÉö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáäøóÕóÇÑóì åõäóÇ ÇáúÈóÇÞõæäó Úóáóì Ïöíäö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ áöÞóæúáöåö: ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ. ÝóÃóãøóÇ ãóäú Âãóäó ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÝóÞóÏú ÕóÇÑó ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì äóÙöíÑö Þóæúáöåö: ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãöäó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì ÃóÎóÐúäÇ ãöíËÇÞóåõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 14] ¡ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåõ ÅöÞóÇãóÉõ ÇáúÍõÌøóÉö Úóáóíúåöãú ÈöÃóäøóåõãõ ÇáúÊóÒóãõæÇ Ãóäú íóßõæäõæÇ ÃäÕÇÑ Çááå ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó äóÍúäõ ÃóäúÕÇÑõ Çááøóåö [ÇáÕøóÝø: 14] ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÊóÝúÓöíÑö äóÙöíÑöåö. ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ åõäóÇ ÊóÐúßöíÑõåõãú ÈöãóÖúãõæäö åóÐóÇ ÇááøóÞóÈö áöíóÒúÏóÇÏõæÇ ãöäú ãóæóÏøóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÝóíóÊøóÈöÚõæÇ Ïöíäó ÇáúÅöÓúáóÇãö.
æóÞóæúáõåõ: Ðáößó ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÇáúßóáóÇãö ÇáúãõÊóÞóÏøöãö¡ æóåõæó Ãóäøóåõãú ÃóÞúÑóÈõ ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ.(7/6)
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: ÈöÃóäøó ãöäúåõãú ÞöÓøöíÓöíäó ÈóÇÁõ ÇáÓøóÈóÈöíøóÉö¡ æóåöíó ÊõÝöíÏõ ãóÚúäóì áóÇãö ÇáÊøóÚúáöíáö. æóÇáÖøóãöíÑõ Ýöí Þóæúáöåö ãöäúåõãú ÑóÇÌöÚñ Åöáóì ÇáäøóÕóÇÑóì.
æóÇáúÞöÓøöíÓõæäó ÌóãúÚõ ÓóáóÇãóÉò áöÞöÓøöíÓò ÈöæóÒúäö ÓöÌöíäò. æóíõÞóÇáõ ÞóÓøó- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÞóÇÝö æóÊóÔúÏöíÏö ÇáÓøöíäö- æóåõæó ÚóÇáöãõ Ïöíäö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö. æóÞóÇáó ÞõØúÑõÈñ: åöíó ÈöáõÛóÉö ÇáÑøõæãö. æóåóÐóÇ ãöãøóÇ æóÞóÚó Ýöíåö ÇáúæöÝóÇÞõ Èóíúäó ÇááøõÛóÊóíúäö.
æóÇáÑøõåúÈóÇäõ åõäóÇ ÌóãúÚõ ÑóÇåöÈò¡ ãöËúáõ ÑõßúÈóÇäò ÌóãúÚö ÑóÇßöÈò¡ æóÝõÑúÓóÇäò ÌóãúÚö ÝóÇÑöÓò¡ æóåõæó ÛóíúÑõ ãóÞöíÓò Ýöí æóÕúÝò Úóáóì ÝóÇÚöáò. æóÇáÑøóÇåöÈõ ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÇáúãõäúÞóØöÚõ Ýöí ÏóíúÑò Ãóæú ÕóæúãóÚóÉò áöáúÚöÈóÇÏóÉö.
æóÞóÇáó ÇáÑøóÇÛöÈõ: ÇáÑøõåúÈóÇäõ íóßõæäõ æóÇÍöÏðÇ æóÌóãúÚðÇ¡ Ýóãóäú ÌóÚóáóåõ æóÇÍöÏðÇ ÌóãóÚóåõ Úóáóì ÑóåóÇÈöíäó æóÑóåóÇÈöäóÉò. æóåóÐóÇ ãóÑúæöíøñ Úóäö ÇáúÝóÑøóÇÁö. æóáóãú íóÍúßö ÇáÒøóãóÎúÔóÑöíøõ Ýöí ÇáúÃóÓóÇÓö Ãóäøó ÑõåúÈóÇäó íóßõæäõ ãõÝúÑóÏðÇ. æóÅöØúáóÇÞõåõ Úóáóì ÇáúæóÇÍöÏö Ýöí ÈóíúÊò ÃóäúÔóÏóåõ ÇÈúäõ ÇáúÃóÚúÑóÇÈöíøö:
áóæú ÃóÈúÕóÑóÊú ÑõåúÈóÇäó ÏóíúÑò ÈöÇáúÌóÈóáö ... áóÇäúÍóÏóÑó ÇáÑøõåúÈóÇäõ íóÓúÚóì æóíóÒöáøõ
æóÅöäøóãóÇ ßóÇäó æõÌõæÏõ ÇáúÞöÓøöíÓöíäó æóÇáÑøõåúÈóÇäö Èóíúäóåõãú ÓóÈóÈðÇ Ýöí ÇÞúÊöÑóÇÈö ãóæóÏøóÊöåöãú ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó áöãóÇ åõæó ãóÚúÑõæÝñ Èóíúäó ÇáúÚóÑóÈö ãöäú ÍõÓúäö ÃóÎúáóÇÞö ÇáúÞöÓøöíÓöíäó æóÇáÑøõåúÈóÇäö æóÊóæóÇÖõÚöåöãú æóÊóÓóÇãõÍöåöãú. æóßóÇäõæÇ ãõäúÊóÔöÑöíäó Ýöí ÌöåóÇÊò ßóËöíÑóÉò ãöäú ÈöáóÇÏö ÇáúÚóÑóÈö íõÚóãøöÑõæäó ÇáúÃóÏúíöÑóÉó æóÇáÕøóæóÇãöÚó æóÇáúÈöíóÚó¡ æóÃóßúËóÑõåõãú ãöäú
ÚóÑóÈö ÇáÔøóÇãö ÇáøóÐöíäó ÈóáóÛóÊúåõãú ÏóÚúæóÉõ ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö Úóáóì ØóÑöíÞö ÇáÑøõæãö¡ ÝóÞóÏú ÚóÑóÝóåõãõ ÇáúÚóÑóÈõ ÈöÇáÒøõåúÏö æóãõÓóÇáóãóÉö ÇáäøóÇÓö æóßóËõÑó Ðóáößó Ýöí ßóáóÇãö ÔõÚóÑóÇÆöåöãú. ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ:
áóæú ÃóäøóåóÇ ÈóÑóÒóÊú áöÃóÔúãóØó ÑóÇåöÈò ... ÚóÈóÏó ÇáúÅöáóåó ÕóÑõæÑóÉò ãõÊóÚóÈøöÏö
áóÑóäóÇ áöØóáúÚóÊöåóÇ æóÍõÓúäö ÍóÏöíËöåóÇ ... æóáóÎóÇáóåõ ÑõÔúÏðÇ æóÅöäú áóãú íóÑúÔõÏö
ÝóæõÌõæÏõ åóÄõáóÇÁö Ýöíåöãú æóßóæúäõåõãú ÑõÄóÓóÇÁó Ïöíäöåöãú ãöãøóÇ íóßõæäõ ÓóÈóÈðÇ Ýöí ÕóáóÇÍö ÃóÎúáóÇÞö Ãóåúáö ãöáøóÊöåöãú. æóÇáöÇÓúÊößúÈóÇÑõ: ÇáÓøöíäõ æóÇáÊøóÇÁõ Ýöíåö áöáúãõÈóÇáóÛóÉö. æóåõæó íõØúáóÞõ Úóáóì(7/7)
ÇáÊøóßóÈøõÑö æóÇáÊøóÚóÇÙõãö¡ æóíõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúãõßóÇÈóÑóÉö æóßóÑóÇåöíóÉö ÇáúÍóÞøö¡ æóåõãóÇ ãõÊóáóÇÒöãóÇäö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäú Þóæúáöåö: áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó Ãóäøóåõãú ãõÊóæóÇÖöÚõæäó ãõäúÕöÝõæäó. æóÖóãöíÑõ æóÃóäøóåõãú áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó íóÌõæÒõ Ãóäú íóÚõæÏó Åöáóì ãóÇ ÚóÇÏó Åöáóíúåö ÖóãöíÑõ ÈöÃóäøó ãöäúåõãú¡ Ãóíú æóÃóäøó ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕóÇÑóì áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó¡ Ýóíóßõæäõ ÞóÏú ÃóËúÈóÊó ÇáÊøóæóÇÖõÚó áöÌóãöíÚö Ãóåúáö ãöáøóÉö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö Ýöí Ðóáößó ÇáúÚóÕúÑö. æóÞóÏú ßóÇäó äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö ãõÊóÍóáøöíäó ÈöãóßóÇÑöãó ãöäó ÇáúÃóÎúáóÇÞö. ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ íóãúÏóÍõ Âáó ÇáäøõÚúãóÇäö ÇáúÛóÓøóÇäöíøö æóßóÇäõæÇ ãõÊóäóÕøöÑöíäó:
ãóÌóáøóÊõåõãú ÐóÇÊõ ÇáúÅöáóåö æóÏöíäõåõãú ... Þóæöíãñ ÝóãóÇ íóÑúÌõæäó ÛóíúÑó ÇáúÚóæóÇÞöÈö
æóáóÇ íóÍúÓóÈõæäó ÇáúÎóíúÑó áóÇ ÔóÑøó ÈóÚúÏóåõ ... æóáóÇ íóÍúÓóÈõæäó ÇáÔøóÑøó ÖóÑúÈóÉó áóÇÒöÈö
æóÙóÇåöÑõ Þóæúáöåö ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúÎõáõÞó æóÕúÝñ áöáäøóÕóÇÑóì ßõáøöåöãú ãöäú ÍóíúËõ Ãóäøóåõãú äóÕóÇÑóì ÝóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íõÍúãóáó ÇáúãóæúÕõæáõ Úóáóì ÇáúÚõãõæãö ÇáúÚõÑúÝöíøö¡ æóåõãú äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö¡ ÝóÅöäøó ÇÊøöÈóÇÚóåõãõ ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉó Úóáóì ÖóÚúÝöåöãú ÝöíåóÇ Öóãøó Åöáóì ãóßóÇÑöãö ÃóÎúáóÇÞöåöãõ ÇáúÚóÑóÈöíøóÉö ãóßóÇÑöãó ÃóÎúáóÇÞò ÏöíäöíøóÉò¡ ßóãóÇ ßóÇäó Úóáóíúåö ÒõåóíúÑñ æóáóÈöíÏñ æóæóÑóÞóÉõ Èúäõ äóæúÝóáó æóÃóÖúÑóÇÈõåõãú.
æóÖóãöíÑõ æóÃóäøóåõãú áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÞöÓøöíÓöíäó æóÑõåúÈÇäÇð áöÃóäøóåõ ÃóÞúÑóÈõ Ýöí ÇáÐøößúÑö¡ æóåóÐóÇ ÊõÔúÚöÑõ Èöåö ÅöÚóÇÏóÉõ Þóæúáöåö æóÃóäøóåõãú¡ áöíóßõæäó ÅöíãóÇÁð Åöáóì ÊóÛúíöíÑö ÇáúÃõÓúáõæÈö Ýöí ãóÚóÇÏö ÇáÖøóãöíÑö¡ æóÊóßõæäó ÖóãóÇÆöÑõ ÇáúÌóãúÚö ãöäú Þóæúáöåö æóÅöÐÇ ÓóãöÚõæÇ- Åöáóì Þóæúáöåö- ÝóÃóËÇÈóåõãõ Çááøóåõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 83- 85] ÊóÇÈöÚóÉð áöÖóãöíÑö æóÃóäøóåõãú áóÇ íóÓúÊóßúÈöÑõæäó.
æóÞóÑöíäóÉõ ÕóÑúÝö ÇáÖøóãóÇÆöÑö ÇáúãõÊóÔóÇÈöåóÉö Åöáóì ãõÚóÇÏóíúäö åöíó ÓöíóÇÞõ ÇáúßóáóÇãö. æóãöËúáõåõ æóÇÑöÏñ Ýöí ÇáÖøóãóÇÆöÑö ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÚóãóÑõæåÇ ÃóßúËóÑó ãöãøóÇ ÚóãóÑõæåÇ [ÇáÑøæã: 9] . ÝóÖóãöíÑõ ÇáÑøóÝúÚö Ýöí ÚóãóÑõæåÇ ÇáúÃóæøóáö ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÛóíúÑö ÖóãöíÑö ÇáÑøóÝúÚö Ýöí ÚóãóÑõæåÇ ÇáËøóÇäöí. æóßóÞóæúáö ÚóÈøóÇÓö Èúäö ãöÑúÏóÇÓò:(7/8)
ÚõÏúäóÇ æóáóæúáóÇ äóÍúäõ ÃóÍúÏóÞó ÌóãúÚõåõãú ... ÈöÇáúãõÓúáöãöíäó æóÃóÍúÑóÒõæÇ ãóÇ ÌóãøóÚõæÇ
íõÑöíÏõ ÈöÖóãöíÑö (ÃóÍúÑóÒõæÇ) ÌóãóÇÚóÉó ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ æóÈöÖóãöíÑö (ÌóãøóÚõæÇ) ÌóãóÇÚóÉó ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóíõÚóÖøöÏõ åóÐóÇ ãóÇ ÐóßóÑóåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ æóÇáúæóÇÍöÏöíøõ æóßóËöíÑñ ãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò æóãõÌóÇåöÏò æóÛóíúÑöåöãóÇ: Ãóäøó ÇáúãóÚúäöíøó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ËóãóÇäöíóÉñ ãöäú äóÕóÇÑóì ÇáÔøóÇãö ßóÇäõæÇ Ýöí ÈöáóÇÏö ÇáúÍóÈóÔóÉö æóÃóÊóæúÇ ÇáúãóÏöíäóÉó ãóÚó ÇËúäóíúäö æóÓöÊøöíäó ÑóÇåöÈðÇ ãöäó ÇáúÍóÈóÔóÉö ãõÕóÇÍöÈöíäó áöáúãõÓúáöãöíäó ÇáøóÐöíäó ÑóÌóÚõæÇ ãöäú åöÌúÑóÊöåöãú ÈöÇáúÍóÈóÔóÉö æóÓóãöÚõæÇ ÇáúÞõÑúÂäó æóÃóÓúáóãõæÇ. æóåõãú: ÈóÍöíÑóÇ ÇáÑøóÇåöÈõ¡ æóÅöÏúÑöíÓõ¡ æóÃóÔúÑóÝõ¡ æóÃóÈúÑóåóÉõ¡ æóËõãóÇãóÉõ¡ æóÞõËóãõ¡ æóÏõÑóíúÏñ¡ æóÃóíúãóäõ¡ Ãóíú ãöãøóäú íõÍúÓöäõæäó ÇáúÚóÑóÈöíøóÉó áöíóÊóãóßøóäõæÇ ãöäú Ýóåúãö ÇáúÞõÑúÂäö ÚöäúÏó ÓóãóÇÚöåö. æóåóÐóÇ ÇáúæóÝúÏõ æóÑóÏó Åöáóì ÇáúãóÏöíäóÉö ãóÚó ÇáøóÐöíäó ÚóÇÏõæÇ ãöäú ãõåóÇÌöÑóÉö ÇáúÍóÈóÔóÉö¡ ÓóäóÉó ÓóÈúÚò ÝóßóÇäóÊö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóíúåöãú Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÊóÐúßöíÑðÇ ÈöÝóÖúáöåöãú. æóåöíó ãöäú ÂÎóÑö ãóÇ äóÒóáó æóáóãú íõÚúÑóÝú Þóæúãñ ãõÚóíøóäõæäó ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÃóÓúáóãõæÇ Ýöí Òãä ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóáóÚóáøó Çááøóåó ÃóÚúáóãó ÑóÓõæáóåõ ÈöÝóÑöíÞò ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì ÂãäõæÇ ÈãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú æóáóãú íóÊóãóßøóäõæÇ ãöäú áöÞóÇÆöåö æóáóÇ ãöäú ÅöÙúåóÇÑö ÅöíãóÇäöåöãú æóáóãú íóÈúáõÛúåõãú ãöäó ÇáÔøóÑöíÚóÉö ÅöáøóÇ ÔóíúÁñ Þóáöíáñ ÊóãóÓøóßõæÇ Èöåö æóáóãú íóÚúáóãõæÇ ÇÔúÊöÑóÇØó ÅöÙúåóÇÑö ÇáúÅöíãóÇäö ÇáúãõÓóãøóì ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóåóÄõáóÇÁö íõÔúÈöåõ ÍóÇáõåõãú ÍóÇáó ãóäú áóãú ÊóÈúáõÛúåõ ÇáÏøóÚúæóÉõ¡ áöÃóäøó ÈõáõæÛó ÇáÏøóÚúæóÉö ãõÊóÝóÇæöÊõ ÇáúãóÑóÇÊöÈö. æóáóÚóáøó åóÄõáóÇÁö ßóÇäó ãöäúåõãú ãóäú åõæó ÈöÃóÑúÖö ÇáúÍóÈóÔóÉö Ãóæú ÈöÇáúíóãóäö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáäøóÌóÇÔöíøö (ÃóÕúÍóãóÉó) ãöäúåõãú. æóÞóÏú ßóÇäó ÈöåóÐöåö ÇáúÍóÇáóÉö ÃóÎúÈóÑó Úóäúåõ ÈÐáß ÇáäøÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøó ÇáúÃõãøóÉó ÇáøóÊöí ÝöíåóÇ ÃóãúËóÇáõ åóÄõáóÇÁö Êóßõæäõ ÞóÑöíÈóÉð ãöäú ãóæóÏøóÉö ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóÇáÑøóÓõæáõ åõæó ãÍãøÏ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóãóÇ åõæó ÛóÇáöÈñ Úóáóíúåö Ýöí ÅöØúáóÇÞöåö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö. æóãóÇ ÃõäúÒöáó Åöáóíúåö åõæó ÇáúÞõÑúÂäõ.(7/9)
æóÇáúÎöØóÇÈõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÑì ÃóÚúíõäóåõãú ááäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. Åöäú ßóÇäó ÞóÏú ÑóÃóì ãöäúåõãú ãóäú åóÐöåö ÕöÝóÊõåõ¡ Ãóæú åõæó ÎöØóÇÈñ áößõáøö ãóäú íóÕöÍøõ Ãóäú íóÑóì. Ýóåõæó ÎöØóÇÈñ áöÛóíúÑö ãõÚóíøóäò áöíóÚõãøó ßõáøó ãóäú íõÎóÇØóÈõ.
æóÞóæúáõåõ: ÊóÝöíÖõ ãöäó ÇáÏøóãúÚö ãóÚúäóÇåõ íóÝöíÖõ ãöäúåóÇ ÇáÏøóãúÚõ áöÃóäøó ÍóÞöíÞóÉó ÇáúÝóíúÖö Ãóäú íõÓúäóÏó Åöáóì ÇáúãóÇÆöÚö ÇáúãõÊóÌóÇæöÒö ÍóÇæöíóåõ ÝóíóÓöíáõ ÎóÇÑöÌðÇ Úóäúåõ. íõÞóÇáõ: ÝóÇÖó ÇáúãóÇÁõ¡ ÅöÐóÇ ÊóÌóÇæóÒó ÙóÑúÝóåõ. æóÝóÇÖó ÇáÏøóãúÚõ ÅöÐóÇ ÊóÌóÇæóÒó ãóÇ íóÛúÑóæúÑóÞõ ÈöÇáúÚóíúäö. æóÞóÏú íõÓúäóÏõ ÇáúÝóíúÖõ Åöáóì ÇáÙøóÑúÝö Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúãóÌóÇÒö ÇáúÚóÞúáöíøö¡ ÝóíõÞóÇáõ: ÝóÇÖó ÇáúæóÇÏöí¡ Ãóíú ÝóÇÖó ãóÇÄõåõ¡ ßóãóÇ íõÞóÇáõ: ÌóÑóì ÇáúæóÇÏöí¡ Ãóíú ÌóÑóì ãóÇÄõåõ.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö: «æóÑóÌõáñ ÐóßóÑó Çááøóåó ÎóÇáöíðÇ ÝóÝóÇÖóÊú ÚóíúäóÇåõ» .
æóÞóÏú íõÞúÑöäõæäó åóÐóÇ ÇáúÅöÓúäóÇÏó ÈöÊóãúíöíÒò íóßõæäõ ÞóÑöíäóÉð áöáúÅöÓúäóÇÏö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ÝóíóÞõæáõæäó: ÝóÇÖóÊú Úóíúäõåõ ÏóãúÚðÇ¡ ÈöÊóÍúæöíáö ÇáúÅöÓúäóÇÏö ÇáúãõÓóãøóì ÊóãúíöíÒó ÇáäøöÓúÈóÉö¡ Ãóíú ÞóÑöíäóÉó ÇáäøöÓúÈóÉö ÇáúãóÌóÇÒöíøóÉö. ÝóÃóãøóÇ ãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÝóÅöÌúÑóÇÄõåõ Úóáóì Þóæúáö äõÍóÇÉö ÇáúÈóÕúÑóÉö íóãúäóÚõ Ãóäú íóßõæäó (ãöäú) ÇáÏøóÇÎöáóÉõ Úóáóì ÇáÏøóãúÚö åöíó ÇáúÈóíóÇäöíøóÉõ ÇáøóÊöí íõÌóÑøõ ÈöåóÇ ÇÓúãõ ÇáÊøóãúíöíÒö¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÚöäúÏóåõãú
ãõãúÊóäöÚñ Ýöí ÊóãúíöíÒö ÇáäøöÓúÈóÉö¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÂíóÉõ ãóäúÓõæÌóÉð Úóáóì ãöäúæóÇáö ÇáúÞóáúÈö áöáúãõÈóÇáóÛóÉö¡ ÞõáöÈó Þóæúáõ ÇáäøóÇÓö ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝõ: ÝóÇÖó ÇáÏøóãúÚõ ãöäú Úóíúäö ÝõáóÇäò¡ ÝóÞöíáó: ÃóÚúíõäóåõãú ÊóÝöíÖõ ãöäó ÇáÏøóãúÚö¡ ÝóÍóÑúÝõ (ãöäú) ÍóÑúÝõ ÇÈúÊöÏóÇÁò. æóÅöÐóÇ ÃõÌúÑöíó Úóáóì Þóæúáö äõÍóÇÉö ÇáúßõæÝóÉö ßóÇäóÊú (ãöäú) ÈóíóÇäöíøóÉð ÌóÇÑøóÉð áöÇÓúãö ÇáÊøóãúíöíÒö.
æóÊóÚúÑöíÝõ ÇáÏøóãúÚö ÊóÚúÑöíÝõ ÇáúÌöäúÓö¡ ãöËúáó: ØöÈúÊó ÇáäøóÝúÓó.
æó (ãöäú) Ýöí Þóæúáöåö ãöãøóÇ ÚóÑóÝõæÇ ÊóÚúáöíáöíøóÉñ¡ Ãóíú ÓóÈóÈõ ÝóíúÖöåóÇ ãóÇ ÚóÑóÝõæÇ ÚöäúÏó ÓóãóÇÚö ÇáúÞõÑúÂäö ãöäú Ãóäøóåõ ÇáúÍóÞøõ ÇáúãóæúÚõæÏ Èöåö. Ýóãä ÞóÇÆöãóÉñ ãóÞóÇãó ÇáúãóÝúÚõæáö áöÃóÌúáöåö ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö: ÊóæóáøóæúÇ æóÃóÚúíõäõåõãú ÊóÝöíÖõ ãöäó ÇáÏøóãúÚö ÍóÒóäÇð [ÇáÊøóæúÈóÉ: 92] ¡ Ãóíú ÝóÝóÇÖóÊú ÃóÚúíõäõåõãú ãöäö ÇäúÝöÚóÇáö ÇáúÈóåúÌóÉö ÈöÃóäú ÍóÖóÑõæÇ ãóÔúåóÏó ÊóÕúÏöíÞö ÚöíÓóì ÝöíãóÇ ÈóÔøóÑó Èöåö¡ æóÃóäú ÍóÖóÑõæÇ ÇáÑøóÓõæáó ÇáúãóæúÚõæÏó Èöåö ÝóÝóÇÒõæÇ ÈöÇáúÝóÖöíáóÊóíúäö. æó (ãöäú) Ýöí Þóæúáöåö(7/10)
ãöäó ÇáúÍóÞøö ÈóíóÇäöíøóÉñ. Ãóíú ãöãøóÇ ÚóÑóÝõæÇ¡ æóåõæó ÇáúÍóÞøõ ÇáúÎóÇÕøõ. Ãóæú ÊóÈúÚöíÖöíøóÉñ¡ Ãóíú ãöãøóÇ ÚóÑóÝõæåõ æóåõæó ÇáäøóÈöíÁõ ÇáúãóæúÚõæÏõ Èöåö ÇáøóÐöí ÎóÈóÑõåõ ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúÍóÞøö ÇáøóÐöí ÌóÇÁó Èöåö ÚöíÓóì æóÇáäøóÈöíÆõæäó ãöäú ÞóÈúáöåö.
æóÌõãúáóÉõ íóÞõæáõæäó ÍóÇáñ¡ Ãóíú ÊóÝöíÖõ ÃóÚúíõäõåõãú Ýöí ÍóÇáö Þóæúáöåöãú åóÐóÇ. æóåóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÚóáóäðÇ¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó Ýöí ÎæíøÕÊåã.
æóÇáúãÑóÇÏ ÈÇáÔÇåÏíä ÇáøóÐöíäó ÔóåöÏõæÇ ÈóÚúËóÉó ÇáÑøõÓõáö æóÕóÏøóÞõæåõãú. æóåóÐöåö ÝóÖöíáóÉñ ÚóÙöíãóÉñ áóãú ÊóÍúÕõáú ÅöáøóÇ Ýöí ÃóÒúãóÇäö ÇÈúÊöÏóÇÁö ÏóÚúæóÉö ÇáÑøõÓõáö æóáóÇ ÊóÍúÕõáõ ÈóÚúÏó åóÐöåö ÇáúãóÑøóÉö. æóÊöáúßó ÇáúÝóÖöíáóÉõ ÃóäøóåóÇ ÇáúãõÈóÇÏóÑóÉõ ÈöÊóÕúÏöíÞö ÇáÑøõÓõáö ÚöäúÏó ÈóÚúËóÊöåöãú Íöíäó íßÐÈåã ÇáäøóÇÓ ÈÇÏìÁ ÇáúÃóãúÑö. ßóãóÇ ÞóÇáó æóÑóÞóÉõ: íóÇ áóíúÊóäöí Ãóßõæäõ ÌóÐóÚðÇ ÅöÐú íõÎúÑöÌõßó Þóæúãõßó. Ãóíú ÊóßúÐöíÈðÇ ãöäúåõãú. Ãóæú ÃóÑóÇÏõæÇ ÝóÇßúÊõÈúäóÇ ãóÚó ÇáÔøóÇåöÏöíäó ÇáøóÐöíäó ÃóäúÈóÃóåõãú ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÈöÈóÚúËóÉö ÇáÑøóÓõæáö ÇáøóÐöí íóÌöíÁõ ÈóÚúÏóåõ¡ ÝóíóßõæäõæÇ ÔóåóÇÏóÉð Úóáóì ãóÌöíÆöåö æóÔóåóÇÏóÉð ÈöÕöÏúÞö ÚöíÓóì. ÝóÝöí ÅöäúÌöíáö ãóÊøóì ÚóÏóÏö 24 ãöäú Þóæúáö ÚöíÓóì «æóíóÞõæãõ ÃóäúÈöíóÇÁõ ßóÐóÈóÉñ ßóËöíÑõæäó æóíõÖöáøõæäó ßóËöíÑöíäó æóáóßöäøó ÇáøóÐöí íóÕúÈöÑõ Åöáóì ÇáúãõäúÊóåóì ÝóåóÐóÇ íóÎúáõÕõ æóíóÝõæÒõ ÈöÈöÔóÇÑóÉö ÇáúãóáóßõæÊö åóÐöåö ÔóåóÇÏóÉñ áöÌóãöíÚö ÇáúÃõãóãö» . æóÝöí ÅöäúÌöíáö íõæÍóäøóÇ ÚóÏóÏö 15 ãöäú Þóæúáö ÚöíÓóì «æóãóÊóì ÌóÇÁó ÇáúãõÚóÒøóì ÑõæÍõ ÇáúÍóÞøö ÇáøóÐöí ãöäú ÚöäúÏö ÇáúÃóÈö íóäúÈóËöÞõ Ýóåõæó íóÔúåóÏõ áöí æóÊóÔúåóÏõæäó ÃóäúÊõãú ÃóíúÖðÇ áöÃóäøóßõãú ãóÚöí ãöäó ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö» . æóÅöäøó áößóáöãóÉö ÇáúÍóÞøö æóßóáöãóÉö ÇáÔøóÇåöÏöíäó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãóæúÞöÚðÇ áóÇ ÊõÛúäöí Ýöíåö ÛóíúÑõåõãóÇ áöÃóäøóåõãóÇ ÊõÔöíÑóÇäö Åöáóì ãóÇ Ýöí ÈöÔóÇÑóÉö ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-.
æóÞóæúáõåõ: æóãÇ áóäÇ áóÇ äõÄúãöäõ ÈöÇááøóåö æóãÇ ÌÇÁóäÇ ãöäó ÇáúÍóÞøö¡ åõæó ãöäú Þóæúáöåöãú¡ ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõãú íóÞõæáõæäóåõ Ýöí ÃäÝÓåã ÚöäúÏ ãóÇ íõÎóÇãöÑõåõãõ ÇáÊøóÑóÏøõÏõ Ýöí ÃóãúÑö ÇáäøõÒõæÚö Úóäú Ïöíäöåöãõ ÇáúÞóÏöíãö Åöáóì ÇáÏøõÎõæáö Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö. æóÐóáößó ÇáÊøóÑóÏøõÏõ íóÚúÑöÖõ áöáúãõÚúÊóÞöÏö ÚöäúÏó Çáåãø ÈöÇáÑøõÌõæÚö Ýöí ÇÚúÊöÞóÇÏöåö æóåõæó ÇáúãõÓóãøóì ÈöÇáäøóÙóÑö
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõãú íóÞõæáõæäóåõ áöãóäú íõÚóÇÑöÖõåõãú ãóäú Ãóåúáö ãöáøóÊöåöãú Ãóæú ãöäú ÅöÎúæóÇäöåöãú æóíõÔóßøößõåõãú ÝöíãóÇ ÚóÒóãõæÇ Úóáóíúåö¡ æóíóÍúÊóãöáõ Ãóäøóåõãú íóÞõæáõæäóåõ áöãóäú íõÚóíøöÑõåõãú ãöäó ÇáúíóåõæÏö(7/11)
ÝóÃóËóÇÈóåõãõ Çááøóåõ ÈöãóÇ ÞóÇáõæÇ ÌóäøóÇÊò ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåóÇÑõ ÎóÇáöÏöíäó ÝöíåóÇ æóÐóáößó ÌóÒóÇÁõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó (85)
Ãóæú ÛóíúÑöåöãú ÈöÃóäøóåõãú áóãú íóÊóÕóáøóÈõæÇ Ýöí Ïöíäöåöãú.
ÝóÞóÏú Þöíáó: Åöäøó ÇáúíóåõæÏó ÚóíøóÑõæÇ ÇáäøóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÃóÓúáóãõæÇ¡ ÅöÐóÇ ÕóÍøó ÎóÈóÑõ ÅöÓúáóÇãöåöãú. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ÊóÑúßöíÈö «ãóÇ áóäóÇ áóÇ äóÝúÚóáõ» ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ áóßõãú áóÇ ÊõÞÇÊöáõæäó Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [75] .
æóÌõãúáóÉõ æóäóØúãóÚõ íóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ãóÚúØõæÝóÉð Úóáóì ÌõãúáóÉö ãóÇ áóäÇ áóÇ äõÄúãöäõ. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú Êóßõæäó ÇáúæóÇæõ áöáúÍóÇáö¡ Ãóíú ßóíúÝó äóÊúÑõßõ ÇáúÅöíãóÇäó ÈöÇáúÍóÞøö æóÞóÏú ßõäøóÇ ãöäú ÞóÈúáõ ØóÇãöÚöíäó Ãóäú íóÌúÚóáóäóÇ ÑóÈøõäóÇ ãóÚó ÇáúÞóæúãö ÇáÕøóÇáöÍöíäó ãöËúáó ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó¡ ÝóßóíúÝó äõÝúáöÊõ ãóÇ Úóäøó áóäóÇ ãöäú æóÓóÇÆöáö ÇáúÍõÕõæáö Úóáóì åóÐöåö ÇáúãóäúÞóÈóÉö ÇáúÌóáöíáóÉö. æóáóÇ íóÕöÍøõ ÌóÚúáõåóÇ ãóÚúØõæÝóÉð Úóáóì ÌõãúáóÉö äõÄúãöäõ áöÆóáøóÇ Êóßõæäó ãóÚúãõæáóÉð áöáäøóÝúíö¡ ÅöÐú áóíúÓó ÇáúãóÚúäóì Úóáóì ãóÇ áóäóÇ áóÇ äóØúãóÚõ¡ áöÃóäøó ÇáØøóãóÚó Ýöí ÇáúÎóíúÑö áóÇ íóÊóÑóÏøóÏõ Ýöíåö æóáóÇ íõáóÇãõ Úóáóíúåö ÍóÊøóì íóÍúÊóÇÌó ÕóÇÍöÈõåõ Åöáóì ÇáöÇÍúÊöÌóÇÌö áöäóÝúÓöåö Èö (ãóÇ áóäóÇ áóÇ äóÝúÚá) .
[85]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 85]
ÝóÃóËÇÈóåõãõ Çááøóåõ ÈöãÇ ÞÇáõæÇ ÌóäøóÇÊò ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåÇÑõ ÎÇáöÏöíäó ÝöíåÇ æóÐáößó ÌóÒÇÁõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó (85)
ÊóÝúÑöíÚñ Úóáóì Þóæúáöåö íóÞõæáõæäó: ÑóÈøóäÇ ÂãóäøóÇ ... [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 83] Åöáóì ÂÎöÑö ÇáúÂíóÉö. æóãóÚúäóì (ÃóËóÇÈóåõãú) ÃóÚúØóÇåõãõ ÇáËøóæóÇÈó. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöíåö ÚöäúÏó ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóãóËõæÈóÉñ ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö ÎóíúÑñ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [103] .
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö ÈöãÇ ÞÇáõæÇ áöáÓøóÈóÈöíøóÉö. æóÇáúãÑóÇÏ ÈÇáúÞóæúá Þóæá ÇáÕøóÇÏöÞõ æóåõæó ÇáúãõØóÇÈöÞõ áöáúæóÇÞöÚö¡ Ýóåõæó ÇáúÞóæúáõ ÇáúãõØóÇÈöÞõ áöÇÚúÊöÞóÇÏö ÇáúÞóáúÈö¡ æóãóÇ ÞóÇáõæåõ åõæó ãóÇ Íõßöíó ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÞõæáõæäó ÑóÈøóäÇ ÂãóäøóÇ ÝóÇßúÊõÈúäÇ ãóÚó ÇáÔøóÇåöÏöíäó ... [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 83] ÇáúÂíóÉó. æóÃóËóÇÈó íóÊóÚóÏøóì Åöáóì ãóÝúÚõæáóíúäö Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÈóÇÈö ÃóÚúØóì¡ Ýó ÌóäøóÇÊò ãóÝúÚõæáõåõ ÇáËøóÇäöí¡ æóåõæó ÇáúãõÚúØóì áóåõãú. æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Ýöí Þóæúáöåö æóÐáößó ÌóÒÇÁõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó Åöáóì ÇáËøóæóÇÈö ÇáúãóÃúÎõæÐ ãä ÝóÃóËÇÈóåõãõ æóáóßó Ãóäú ÊóÌúÚóáó ÇáúÅöÔóÇÑóÉó Åöáóì ÇáúãóÐúßõæÑö æóåõæó ÇáúÌóäøóÇÊõ æóãóÇ ÈöåóÇ ãöäó ÇáúÃóäúåóÇÑö æóÎõáõæÏöåöãú ÝöíåóÇ. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó äóÙöíÑõ Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [68] ÚóæÇäñ Èóíúäó Ðáößó.(7/12)
æóÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóßóÐøóÈõæÇ ÈöÂíóÇÊöäóÇ ÃõæáóÆößó ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúÌóÍöíãö (86) íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈóÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú æóáóÇ ÊóÚúÊóÏõæÇ Åöäøó Çááøóåó áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúãõÚúÊóÏöíäó (87) æóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÑóÒóÞóßõãõ Çááøóåõ ÍóáóÇáðÇ ØóíøöÈðÇ æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáøóÐöí ÃóäúÊõãú Èöåö ãõÄúãöäõæäó (88)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 86]
æóÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ æóßóÐøóÈõæÇ ÈöÂíÇÊöäÇ ÃõæáÆößó ÃóÕúÍÇÈõ ÇáúÌóÍöíãö (86)
åóÐóÇ ÊóÊúãöíãñ æóÇÍúÊöÑóÇÓñ¡ Ãóíú æóÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì æóßóÐøóÈõæÇ ÈöÇáúÞõÑúÂäö åõãú ÈöÖöÏøö ÇáøóÐöíäó ÃóËóÇÈóåõãõ Çááøóåõ ÌóäøóÇÊò ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåóÇÑõ.
æóÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúÌóÍöíãö ãõáóÇÒöãõæåõ. æóÇáúÌóÍöíãõ Ìóåóäøóãõ. æóÃóÕúáõ ÇáúÌóÍöíãö ÇáäøóÇÑõ ÇáúÚóÙöíãóÉõ ÊõÌúÚóáõ Ýöí ÍõÝúÑóÉò áöíóÏõæãó áóåöíÈõåóÇ. íõÞóÇáõ: äóÇÑñ ÌóÍúãóÉñ¡ Ãóíú ÔóÏöíÏóÉõ ÇááøóåóÈö. ÞóÇáó ÈóÚúÖõ ÇáØøóÇÆöíøöíäó ãöäó ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ãöäú ÔõÚóÑóÇÁö ÇáúÍóãóÇÓóÉö:
äóÍúäõ ÍóÈóÓúäóÇ Èóäöí ÌóÏöíáóÉó Ýöí ... äóÇÑò ãöäó ÇáúÍóÑúÈö ÌÍãÉ ÇáÖÑã
[78¡ 88]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 87 Åöáóì 88]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú æóáÇ ÊóÚúÊóÏõæÇ Åöäøó Çááøóåó áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúãõÚúÊóÏöíäó (87) æóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÑóÒóÞóßõãõ Çááøóåõ ÍóáÇáÇð ØóíøöÈÇð æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáøóÐöí ÃóäúÊõãú Èöåö ãõÄúãöäõæäó (88)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ ÎöØóÇÈñ áöáúãõÄúãöäöíäó ÈöÃóÍúßóÇãò ÊóÔúÑöíÚöíøóÉò¡ æóÊóßúãöáóÉñ Úóáóì ÕõæÑóÉö ÇáÊøóÝúÑöíÚö ÌóÇÁóÊú áöãõäóÇÓóÈóÉö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäó ÇáËøóäóÇÁö Úóáóì ÇáúÞöÓøöíÓöíäó æóÇáÑøõåúÈóÇäö. æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäó ãöäú ÓõäøóÊöåöãõ ÇáúãõÈóÇáóÛóÉõ Ýöí ÇáÒøõåúÏö æóÃóÍúÏóËõæÇ ÑóåúÈóÇäöíøóÉð ãöäó ÇáöÇäúÞöØóÇÚö Úóäö ÇáÊøóÒóæøõÌö æóÚóäú Ãóßúáö ÇááøõÍõæãö æóßóËöíÑò ãöäó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ßóÇáÊøóÏóåøõäö æóÊóÑúÝöíåö ÇáúÍóÇáóÉö æóÍõÓúäö ÇááøöÈóÇÓö¡ äóÈøóåó Çááøóåõ ÇáúãõÄúãöäöíäó Úóáóì Ãóäøó ÇáËøóäóÇÁó Úóáóì ÇáÑøõåúÈóÇäö æóÇáúÞöÓøöíÓöíäó ÈöãóÇ áóåõãú ãöäó ÇáúÝóÖóÇÆöáö áóÇ íóÞúÊóÖöí ÇØøöÑóÇÏó ÇáËøóäóÇÁö Úóáóì ÌóãöíÚö ÃóÍúæóÇáöåöãõ ÇáÑøóåúÈóÇäöíøóÉö.
æóÕóÇÏóÝó Ãóäú ßóÇäó ÈóÚúÖõ ÃóÕúÍóÇÈö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÏú ØóãóÍóÊú äõÝõæÓõåõãú Åöáóì ÇáÊøóÞóáøõáö ãöäó ÇáÊøóÚóáøõÞö ÈöáóÐóÇÆöÐö ÇáúÚóíúÔö ÇÞúÊöÏóÇÁð ÈöÕóÇÍöÈöåöãú ÓíøÏ ÇáÒÇåÏíä Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
Ñóæóì ÇáØøóÈóÑöíøõ æóÇáúæóÇÍöÏöíøõ Ãóäøó äóÝóÑðÇ ÊóäóÇÝóÓõæÇ Ýöí ÇáÒøõåúÏö. ÝóÞóÇáó ÃóÍóÏõåõãú: ÃóãøóÇ ÃóäóÇ ÝóÃóÞõæãõ Çááøóíúáó(7/13)
áóÇ ÃóäóÇãõ¡ æóÞóÇáó ÇáúÂÎóÑõ: ÃóãøóÇ ÃóäóÇ ÝóÃóÕõæãõ ÇáäøóåóÇÑ¡ æóÞóÇáó ÂÎÑ: ÃóãøóÇ ÃóäóÇ ÝóáóÇ ÂÊöí ÇáäøöÓóÇÁó¡ ÝóÈóáóÛó ÎóÈóÑõåõãú ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÈóÚóËó Åöáóíúåöãú¡ ÝóÞóÇáó: «Ãóáóãú ÃõäóÈøóÃú Ãóäøóßõãú ÞõáúÊõãú ßóÐóÇ. ÞóÇáõæÇ: Èóáóì íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö¡ æóãóÇ ÃóÑóÏúäóÇ ÅöáøóÇ ÇáúÎóíúÑó¡ ÞóÇáó: áóßöäøöí ÃóÞõæãõ æóÃóäóÇãõ¡ æóÃóÕõæãõ æóÃõÝúØöÑõ¡ æóÂÊöí ÇáäøöÓóÇÁó¡ Ýóãóäú ÑóÛöÈó Úóäú ÓõäøóÊöí ÝóáóíúÓó ãöäøöí» ÝóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ.
æóãóÚúäóì åóÐóÇ Ýöí «ÕóÍöíÍóíö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö æóãõÓúáöãò» Úóäú ÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò æóáóíúÓó Ýöíåö Ãóäøó Ðóáößó ÓóÈóÈõ äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
æóÑõæöíó Ãóäøó äóÇÓðÇ ãöäúåõãú¡ æóåõãú: ÃóÈõæ ÈóßúÑò¡ æóÚóáöíøñ¡ æóÇÈúäõ ãóÓúÚõæÏò¡ æóÇÈúäõ ÚõãóÑó¡ æóÃóÈõæ ÐóÑøò¡ æóÓóÇáöãñ ãóæúáóì ÃóÈöí ÍõÐóíúÝóÉó¡ æóÇáúãöÞúÏóÇÏõ Èúäõ ÇáúÃóÓúæóÏö¡ æóÓóáúãóÇäõ ÇáúÝóÇÑöÓöíøö¡ æóãóÚúÞöáõ Èúäõ ãõÞóÑøöäò ÇÌúÊóãóÚõæÇ Ýöí ÏóÇÑö ÚõËúãóÇäó Èúäö ãóÙúÚõæäò æóÇÊøóÝóÞõæÇ Úóáóì Ãóäú íóÑúÝõÖõæÇ ÃóÔúÛóÇáó ÇáÏøõäúíóÇ¡ æóíóÊúÑõßõæÇ ÇáäøöÓóÇÁó æóíóÊóÑóåøóÈõæÇ. ÝóÞóÇãó ÑóÓõæáõ Çááøóåö ÝóÛóáøóÙó Ýöíåöãõ ÇáúãóÞóÇáóÉó¡ Ëõãøó ÞóÇáó: «ÅöäøóãóÇ åóáóßó ãóäú ßóÇäó ÞóÈúáóßõãú ÈöÇáÊøóÔúÏöíÏö¡ ÔóÏøóÏõæÇ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú ÝóÔóÏøóÏó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú ÝóÃõæáóÆößó ÈóÞóÇíóÇåõãú Ýöí ÇáÏøöíóÇÑö æóÇáÕøóæóÇãöÚö» .
ÝóäóÒóáóÊú Ýöíåöãú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ
.. æóåóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑõ íóÞúÊóÖöí Ãóäøó åóÐóÇ ÇáöÇÌúÊöãóÇÚó ßóÇäó Ýöí Ãóæøóáö ãõÏøóÉö ÇáúåöÌúÑóÉö áöÃóäøó ÚõËúãóÇäó Èúäó ãóÙúÚõæäò áóãú íóßõäú áóåõ ÏóÇÑñ ÈöÇáúãóÏöíäóÉö æóÃóÓúßóäóåõ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÏóÇÑö Ãõãøö ÇáúÚóáóÇÁö
ÇáúÃóäúÕóÇÑöíøóÉö ÇáøóÊöí Þöíáó: ÅöäøóåóÇ ÒóæúÌóÉõ ÒóíúÏö Èúäö ËóÇÈöÊò¡ æóÊõæõÝøöíó ÚõËúãóÇäõ Èúäõ ãóÙúÚõæäò ÓóäóÉó ÇËúäóÊóíúäö ãöäó ÇáúåöÌúÑóÉö. æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: Ãóäøó äóÇÓðÇ ÞóÇáõæÇ Åöäö ÇáäøóÕóÇÑóì ÞóÏú ÍóÑøóãõæÇ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú ÝóäóÍúäõ äõÍóÑøöãõ Úóáóì ÃóäúÝõÓöäóÇ ÈóÚúÖó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÝóÍóÑøóãó ÈóÚúÖõåõãú Úóáóì äóÝúÓöåö Ãóßóáó ÇááøóÍúãö¡ æóÈóÚúÖõåõãõ Çáäøóæúãó¡ æóÈóÚúÖõåõãõ ÇáäøöÓóÇÁó æóÃóäøóåõãú ÃóáúÒóãõæÇ ÃóäúÝõÓóåõãú ÈöÐóáößó ÈöÃóíúãóÇäò ÍóáóÝõæåóÇ Úóáóì ÊóÑúßö ãóÇ ÇáúÊóÒóãõæÇ ÊóÑúßóåõ. ÝóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ.
æóåóÐöåö ÇáúÃóÎúÈóÇÑõ ãõÊóÙóÇÝöÑóÉñ Úóáóì æõÞõæÚö ÇäúÕöÑóÇÝö ÈóÚúÖö ÃóÕúÍóÇÈö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Åöáóì ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÇáÒøåúÏ æÇÑÇÏÉ Ýöí ÇáÕøóÍöíÍö¡ ãöËúáó
ÍóÏöíËö ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÚóãúÑöæ Èúäö ÇáúÚóÇÕöí. ÞóÇáó: ÞóÇáó áöí ÑóÓõæáõ Çááøóåö: «Ãóáóãú ÃõÎúÈóÑú Ãóäøóßó ÊóÞõæãõ Çááøóíúáó æóÊóÕõæãõ ÇáäøóåóÇÑó¡ ÞõáúÊõ: Åöäøöí ÃóÝúÚóáõ Ðóáößó. ÞóÇáó: ÝóÅöäøóßó ÅöÐóÇ ÝóÚóáúÊó åóÌóãóÊú Úóíúäõßó æóäóÝöåóÊú äóÝúÓõßó.(7/14)
æóÅöäøó áöäóÝúÓößó Úóáóíúßó ÍóÞøðÇ æóáöÃóåúáößó Úóáóíúßó ÍóÞøðÇ¡ ÝóÕõãú æóÃóÝúØöÑú æóÞõãú æóäóãú» .
æóÍóÏöíËö ÓóáúãóÇäó ãóÚó ÃóÈöí ÇáÏøóÑúÏóÇÁö Ãóäøó ÓóáúãóÇäó ÒóÇÑó ÃóÈóÇ ÇáÏøóÑúÏóÇÁö ÝóÕóäóÚó ÃóÈõæ ÇáÏøóÑúÏóÇÁö ØóÚóÇãðÇ ÝóÞóÇáó áöÓóáúãóÇäó: ßõáú ÝóÅöäøöí ÕóÇÆöãñ¡ ÝóáóãøóÇ ßóÇäó Çááøóíúáõ ÐóåóÈó ÃóÈõæ ÇáÏøóÑúÏóÇÁö íóÞõæãõ¡ ÝóÞóÇáó: äóãú¡ ÝóäóÇãó¡ Ëõãøó ÐóåóÈó íóÞõæãõ ÝóÞóÇáó: äóãú¡ ÝóäóÇãó. ÝóáóãøóÇ ßóÇäó ÂÎöÑõ Çááøóíúáö ÞóÇáó ÓóáúãóÇäõ: Þõãö ÇáúÂäó¡ æóÞóÇáó ÓóáúãóÇäõ: Åöäøó áöÑóÈøößó Úóáóíúßó ÍóÞøðÇ æóáöäóÝúÓößó Úóáóíúßó ÍóÞøðÇ æóáöÃóåúáößó Úóáóíúßó ÍóÞøðÇ ÝóÃóÚúØö ßõáøó Ðöí ÍóÞøò ÍóÞøóåõ. ÝóÃÊì ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÐóßóÑó Ðóáößó áóåõ. ÝóÞóÇáó ÇáäøóÈöíÁõ Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ:
«ÕóÏóÞó ÓóáúãóÇäõ» .
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍö Ãäø ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ ÞóÇáó: «ÃóãøóÇ ÃóäóÇ ÝóÃóÞõæãõ æóÃóÑúÞõÏõ æóÃóÕõæãõ æóÃõÝúØöÑõ æóÃóÊóÒóæøóÌõ ÇáäøöÓóÇÁó Ýóãóäú ÑóÛöÈó Úóäú ÓõäøóÊöí ÝóáóíúÓó ãöäøöí» .
æóÇáäøóåúíõ ÅäøãÇ åõæó Úóä ÊóÍúÑöíãõ Ðóáößó Úóáóì ÇáäøóÝúÓö. ÃóãøóÇ ÊóÑúßõ ÊóäóÇæõáö ÈóÚúÖö Ðóáößó Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóæúÞóÇÊö ãöäú ÛóíúÑö ÇáúÊöÒóÇãò æóáöÞóÕúÏö ÇáÊøóÑúÈöíóÉö áöáäøóÝúÓö Úóáóì ÇáÊøóÕóÈøõÑö Úóáóì ÇáúÍöÑúãóÇäö ÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáúæöÌúÏóÇäö¡ ÝóáóÇ ÈóÃúÓó Èöåö ÈöãöÞúÏóÇÑö ÇáúÍóÇÌóÉö Åöáóíúåö Ýöí ÑöíóÇÖóÉö ÇáäøóÝúÓö. æóßóÐóáößó ÇáúÅöÚúÑóÇÖõ Úóäú ßóËöíÑò ãöäó ÇáØøóíøöÈóÇÊö áöáÊøóØóáøõÚö Úóáóì ãóÇ åõæó ÃóÚúáóì ãöäú ÚöÈóÇÏóÉò Ãóæú ÔõÛúáò ÈöÚóãóáò äóÇÝöÚò æóåõæó ÃóÚúáóì ÇáÒøõåúÏö¡ æóÞóÏú ßóÇäó Ðóáößó ÓõäøóÉó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÎóÇÕøóÉð ãöäú ÃóÕúÍóÇÈöåö¡ æóåöíó ÍóÇáóÉñ ÊõäóÇÓöÈõ ãóÑúÊóÈóÊóåõ æóáóÇ ÊóÊóäóÇÓóÈõ ãóÚó ÈóÚúÖö ãóÑóÇÊöÈö ÇáäøóÇÓö¡ ÝóÇáÊøóØóáøõÚõ ÅöáóíúåóÇ ÊóÚúÓöíÑñ¡ æóåõæó ãóÚó Ðóáößó ßóÇäó íóÊóäóÇæóáõ ÇáØøóíøöÈóÇÊö Ïõæäó ÊóÔóæøõÝò æóáóÇ ÊóØóáøõÚò. æóÝöí ÊóäóÇæõáöåóÇ ÔõßúÑñ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì¡ ßóãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÞöÕøóÉö ÃóÈöí ÇáÏøóÍúÏóÇÍö Íöíäó Íóáøó ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóÃóÈõæ ÈóßúÑò æóÚõãóÑõ Ýöí ÍóÇÆöØöåö æóÃóØúÚóãóåõãú æóÓóÞóÇåõãú. æóÚóäö ÇáúÍóÓóäö ÇáúÈóÕúÑöíøö: Ãóäøóåõ ÏõÚöíó Åöáóì ØóÚóÇãò æóãóÚóåõ ÝóÑúÞóÏñ ÇáÓøóÈóÎöíøõ (1) æóÃóÕúÍóÇÈõåõ ÝóÌóáóÓõæÇ Úóáóì ãóÇÆöÏóÉò ÝöíåóÇ ÃóáúæóÇäñ ãöäó ÇáØøóÚóÇãö ÏóÌóÇÌñ ãõÓóãøóäñ
æóÝóÇáóæúÐñ ÝóÇÚúÊóÒóáó ÝóÑúÞóÏñ äóÇÍöíóÉð. ÝóÓóÃóáóåõ ÇáúÍóÓóäõ: ÃóÕóÇÆöãñ ÃóäúÊó¡ ÞóÇáó: áóÇ æóáóßöäøöí ÃóßúÑóåõ ÇáúÃóáúæóÇäó áöÃóäøöí
_________
(1) ÝÑÞÏ Èä íóÚúÞõæÈ ÇáÃÑãíäí ãä ÃóÕúÍóÇÈ ÇáúÍÓä ÊæÝøí ÓäÉ 131 äÒíá ÇáÓÈÎÉ¡ ãóæÖöÚ ÈöÇáúÈóÕúÑóÉö.(7/15)
áóÇ ÃõÄóÏøöí ÔõßúÑóåõ¡ ÝóÞóÇáó áóåõ: ÇáúÍóÓóäõ: ÃóÝóÊóÔúÑóÈõ ÇáúãóÇÁó ÇáúÈóÇÑöÏó¡ ÞóÇáó: äóÚóãú¡ ÞóÇáó: Åöäøó äöÚúãóÉó Çááøóåö Ýöí ÇáúãóÇÁö ÇáúÈóÇÑöÏö ÃóßúËóÑõ ãöäú äöÚúãóÊöåö Ýöí ÇáúÝóÇáóæúÐö.
æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó Çáäøóåúíö Ãóäú íóáúÝöÙó ÈöáóÝúÙö ÇáÊøóÍúÑöíãö ÎóÇÕøóÉð Èóáú Ãóäú íóÊúÑõßóåõ ÊóÔúÏöíÏðÇ Úóáóì äóÝúÓöåö ÓóæóÇÁð áóÝóÙó ÈöÇáÊøóÍúÑöíãö Ãóãú áóãú íóáúÝöÙú Èöåö. æóãöäú ÃóÌúáö åóÐóÇ Çáäøóåúíö ÇÚúÊõÈöÑó åóÐóÇ ÇáÊøóÍúÑöíãõ áóÛúæðÇ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóáóíúÓó íóáúÒóãõ ÕóÇÍöÈóåõ Ýöí ÌóãöíÚö ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇáøóÊöí áóãú íóÌúÚóáõ ÇáúÅöÓúáóÇãõ áöáÊøóÍúÑöíãö ÓóÈöíáðÇ ÅöáóíúåóÇ æóåöíó ßõáøõ ÍóÇáò ÚóÏóÇ ÊóÍúÑöíãö ÇáÒøóæúÌóÉö. æóáöÐóáößó ÞóÇáó ãóÇáößñ Ýöíãóäú ÍóÑøóãó Úóáóì äóÝúÓöåö ÔóíúÆðÇ ãöäó ÇáúÍóáóÇáö Ãóæú Úóãøóãó ÝóÞóÇáó: ÇáúÍóáóÇáõ Úóáóíøó ÍóÑóÇãñ¡ Ãóäøóåõ áóÇ ÔóíúÁ Úóáóíúåö Ýöí ÔóíúÁò ãöäó ÇáúÍóáóÇáö ÅöáøóÇ ÇáÒøóæúÌóÉó ÝóÅöäøóåóÇ ÊóÍúÑõãõ Úóáóíúåö ßóÇáúÈóÊóÇÊö ãóÇ áóãú íóäúæö ÅöÎúÑóÇÌó ÇáÒøóæúÌóÉö ÞóÈúáó ÇáäøõØúÞö ÈöÕöíÛóÉö ÇáÊøóÍúÑöíãö Ãóæú íõÎúÑöÌõåóÇ ÈöáóÝúÙö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÈóÚúÏó ÇáäøõØúÞö ÈöÕöíÛóÉö ÇáÊøóÍúÑöíãö¡ Úóáóì Íõßúãö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö Ýöí Çáúíóãöíäö. æóæóÌúåõåõ Ãóäøó ÚóÞúÏó ÇáúÚöÕúãóÉö íóÊóØóÑøóÞõ Åöáóíúåö ÇáÊøóÍúÑöíãõ ÔóÑúÚðÇ Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóÍúæóÇáö¡ ÝóßóÇäó ÇáúÊöÒóÇãõ ÇáÊøóÍúÑöíãö áóÇÒöãðÇ ÝöíåóÇ ÎóÇÕøóÉð¡ ÝóÅöäøóåõ áóæú ÍóÑøóãó ÇáÒøóæúÌóÉó æóÍúÏóåóÇ ÍóÑõãóÊú¡ ÝóßóÐóáößó ÅöÐóÇ ÔóãöáóåóÇ áóÝúÙñ ÚóÇãøñ. æóæóÇÝóÞóåõ ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó: ãóäú ÍóÑøóãó Úóáóì äóÝúÓöåö ÔóíúÆðÇ ãöäó ÇáúÍóáóÇáö ÍóÑõãó Úóáóíúåö ÊóäóÇæõáõåõ ãóÇ áóãú íõßóÝøöÑú ßóÝøóÇÑóÉó íóãöíäò¡ ÝóÅöäú ßóÝøóÑó Íóáøó áóåõ ÅöáøóÇ ÇáÒøóæúÌóÉó. æóÐóåóÈó ãóÓúÑõæÞñ æóÃóÈõæ ÓóáóãóÉó Åöáóì ÚóÏóãö áõÒõæãö ÇáÊøóÍúÑöíãö Ýöí ÇáÒøóæúÌóÉö æóÛóíúÑöåóÇ.
æóÝöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú ÊóäúÈöíåñ áöÝõÞóåóÇÁö ÇáúÃõãøóÉö Úóáóì ÇáöÇÍúÊöÑóÇÒö Ýöí ÇáúÞóæúáö ÈöÊóÍúÑöíãö ÔóíúÁò áóãú íóÞõãö ÇáÏøóáöíáõ Úóáóì ÊóÍúÑöíãöåö¡ Ãóæú ßóÇäó Ïóáöíáõåõ ÛóíúÑó ÈóÇáöÛò ÞõæøóÉó Ïóáöíáö Çáäøóåúíö ÇáúæóÇÑöÏö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
Ëõãøó Åöäøó Ãóåúáó ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ßóÇäõæÇ ÞóÏú ÍóÑøóãõæÇ ÃóÔúíóÇÁó Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú ßóãóÇ ÊóÖóãøóäóÊúåõ ÓõæÑóÉõ ÇáúÃóäúÚóÇãö¡ æóÞóÏú ÃóÈúØóáóåóÇ Çááøóåõ ÈöÞóæúáöåö: Þõáú ãóäú ÍóÑøóãó ÒöíäóÉó Çááøóåö ÇáøóÊöí ÃóÎúÑóÌó áöÚöÈÇÏöåö æóÇáØøóíøöÈÇÊö ãöäó ÇáÑøöÒúÞö [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 32] ¡ æóÞóæúáöåö: ÞóÏú ÎóÓöÑó ÇáøóÐöíäó ÞóÊóáõæÇ ÃóæúáÇÏóåõãú ÓóÝóåÇð ÈöÛóíúÑö Úöáúãò æóÍóÑøóãõæÇ ãóÇ ÑóÒóÞóåõãõ Çááøóåõ ÇÝúÊöÑÇÁð Úóáóì Çááøóåö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 140] ¡ æóÞóæúáöåö: Þõáú ÂáÐøóßóÑóíúäö ÍóÑøóãó Ãóãö ÇáúÃõäúËóíóíúäö- Åöáóì Þóæúáöåö- Ýóãóäú ÃóÙúáóãõ ãöãøóäö ÇÝúÊóÑì Úóáóì Çááøóåö ßóÐöÈÇð áöíõÖöáøó ÇáäøóÇÓó ÈöÛóíúÑö Úöáúãò [ÇáúÃóäúÚóÇã: 143¡ 144] ¡ æóÛóíúÑö Ðóáößó ãöäó ÇáúÂíóÇÊö. æóÞóÏú ßóÇäó ßóËöíÑñ ãöäó ÇáúÚóÑóÈö ÞóÏú ÏóÎóáõæÇ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ÈóÚúÏó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó ÏõÝúÚóÉð æóÇÍöÏóÉð ßóãóÇ(7/16)
æóÕóÝóåõãõ Çááøóåõ ÈöÞóæúáöåö: íóÏúÎõáõæäó Ýöí Ïöíäö Çááøóåö ÃóÝúæÇÌÇð [ÇáäøóÕúÑ: 2] . æóßóÇäó ÞöÕóÑõ ÇáÒøóãóÇäö æóÇÊøöÓóÇÚõ ÇáúãóßóÇäö ÍóÇÆöáóíúäö Ïõæäó ÑõÓõæÎö ÔóÑóÇÆöÚö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝöíãóÇ Èóíúäóåõãú¡ ÝóßóÇäõæÇ Ýöí ÍóÇÌóÉò Åöáóì ÇáöÇäúÊöåóÇÁö Úóäú ÃõãõæÑò ßóËöíÑóÉò ÝóÇÔöíóÉò Ýöíåöãú Ýöí ãõÏøóÉö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ æóåöíó ÃóíøóÇãõ ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö æóãóÇ ÊóÞóÏøóãóåóÇ æóãóÇ
ÊóÃóÎøóÑó ÚóäúåóÇ.
æóÌõãúáóÉõ æóáÇ ÊóÚúÊóÏõæÇ ãõÚúÊóÑöÖóÉñ¡ áöãõäóÇÓóÈóÉö Ãóäøó ÊóÍúÑöíãó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÇÚúÊöÏóÇÁñ Úóáóì ãóÇ ÔóÑúÚó Çááøóåö¡ ÝóÇáúæóÇæõ ÇÚúÊöÑóÇÖöíøóÉñ. æóÈöãóÇ Ýöí åóÐóÇ Çáäøóåúíö ãöäó ÇáúÚõãõæãö ßóÇäóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÊóÐúíöíáðÇ.
æóÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ ÇÝúÊöÚóÇáõ ÇáúÚóÏõæøö¡ Ãóíö ÇáÙøõáúãõ. æóÐößúÑõåõ Ýöí ãõÞóÇÈóáóÉö ÊóÍúÑöíãö ÇáØøóíøöÈóÇÊö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Çáäøóåúíõ Úóäú ÊóÌóÇæõÒö ÍóÏøö ÇáúÅöÐúäö ÇáúãóÔúÑõæÚö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Êöáúßó ÍõÏõæÏõ Çááøóåö ÝóáÇ ÊóÚúÊóÏõæåÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 229] . ÝóáóãøóÇ äóåóì Úóäú ÊóÍúÑöíãö ÇáúÍóáóÇáö ÃóÑúÏóÝóåõ ÈöÇáäøóåúíö Úóäö ÇÓúÊöÍúáóÇáö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö æóÐóáößó ÈöÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö Úóáóì ÍõÞõæÞö ÇáäøóÇÓö¡ æóåõæó ÃóÔóÏøõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö¡ Ãóæú Úóáóì ÍõÞõæÞö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Ýöí ÃóãúÑöåö æóäóåúíöåö Ïõæäó ÍóÞøö ÇáäøóÇÓö¡ ßóÊóäóÇæõáö ÇáúÎöäúÒöíÑö Ãóæö ÇáúãóíúÊóÉö. æóíóÚõãøõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ Ýöí ÓöíóÇÞö Çáäøóåúíö ÌóãöíÚó ÌöäúÓöåö ãöãøóÇ ßóÇäóÊú Úóáóíúåö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉõ ãöäó ÇáúÚõÏúæóÇäö¡ æóÃóÚúÙóãõåõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ Úóáóì ÇáÖøõÚóÝóÇÁö ßóÇáúæóÃúÏö¡ æóÃóßúáö ãóÇáö ÇáúíóÊöíãö¡ æóÚóÖúáö ÇáúÃóíóÇãóì¡ æóÛóíúÑö Ðóáößó.
æóÌõãúáóÉõ Åöäøó Çááøóåó áóÇ íõÍöÈøõ ÇáúãõÚúÊóÏöíäó ÊóÐúíöíáñ áöáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ áöáÊøóÍúÐöíÑö ãöäú ßõáøö ÇÚúÊöÏóÇÁò.
æóÞóæúáõåõ: æóßõáõæÇ ãöãøóÇ ÑóÒóÞóßõãõ Çááøóåõ ÍóáÇáðÇ ØóíøöÈÇð ÊóÃúßöíÏñ áöáäøóåúíö Úóäú ÊóÍúÑöíãö ÇáØøóíøöÈóÇÊö æóåõæó ãóÚúØõæÝñ Úóáóì Þóæúáöåö: áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú Ãóíú Ãóäøó Çááøóåó æóÓøóÚó Úóáóíúßõãú ÈöÇáúÍóáóÇáö ÝóáóÇ ÊóÚúÊóÏõæåõ Åöáóì ÇáúÍóÑóÇãö ÝóÊóßúÝõÑõæÇ ÇáäøöÚúãóÉó æóáóÇ ÊóÊúÑõßõæåõ ÈöÇáÊøóÍúÑöíãö ÝóÊõÚúÑöÖõæÇ Úóäö ÇáäøöÚúãóÉö.
æóÇÞúÊõÕöÑó Úóáóì ÇáúÃóßúáö áöÃóäøó ãõÚúÙóãó ãóÇ ÍóÑøóãóåõ ÇáäøóÇÓõ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú åõæó ÇáúãóÂßöáõ. æóßóÃóäøó Çááøóåó íõÚóÑøöÖõ Èöåöãú ÈöÃóäøó ÇáöÇÚúÊöäóÇÁó ÈöÇáúãõåöãøóÇÊö ÎóíúÑñ ãöäó ÇáÊøóåóãøõãö ÈöÇáúÃóßúáö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó áóíúÓó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÌõäÇÍñ ÝöíãÇ ØóÚöãõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 93] ÇáúÂíóÉó. æóÈöÐóáößó ÃóÈúØóáó(7/17)
áóÇ íõÄóÇÎöÐõßõãõ Çááøóåõ ÈöÇááøóÛúæö Ýöí ÃóíúãóÇäößõãú æóáóßöäú íõÄóÇÎöÐõßõãú ÈöãóÇ ÚóÞøóÏúÊõãõ ÇáúÃóíúãóÇäó ÝóßóÝøóÇÑóÊõåõ ÅöØúÚóÇãõ ÚóÔóÑóÉö ãóÓóÇßöíäó ãöäú ÃóæúÓóØö ãóÇ ÊõØúÚöãõæäó Ãóåúáöíßõãú Ãóæú ßöÓúæóÊõåõãú Ãóæú ÊóÍúÑöíÑõ ÑóÞóÈóÉò Ýóãóäú áóãú íóÌöÏú ÝóÕöíóÇãõ ËóáóÇËóÉö ÃóíøóÇãò Ðóáößó ßóÝøóÇÑóÉõ ÃóíúãóÇäößõãú ÅöÐóÇ ÍóáóÝúÊõãú æóÇÍúÝóÙõæÇ ÃóíúãóÇäóßõãú ßóÐóáößó íõÈóíøöäõ Çááøóåõ áóßõãú ÂíóÇÊöåö áóÚóáøóßõãú ÊóÔúßõÑõæäó (89)
ãóÇ Ýöí ÇáÔøóÑóÇÆöÚö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö ãöäú ÔöÏøóÉö ÇáúÚöäóÇíóÉö ÈöÃóÍúßóÇãö ÇáúãóÃúßõæáóÇÊö. æóÝöí Ðóáößó ÊóäúÈöíåñ áöåóÐöåö ÇáúÃõãøóÉö.
æóÞóæúáõåõ æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáøóÐöí ÃóäúÊõãú Èöåö ãõÄúãöäõæäó ÌóÇÁó ÈöÇáúãóæúÕõæáö áöáúÅöíãóÇÁö Åöáóì ÚöáøóÉö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáÊøóÞúæóì¡ Ãóíú áöÃóäøó ÔóÃúäó ÇáúÅöíãóÇäö Ãóäú íóÞúÊóÖöíó ÇáÊøóÞúæóì¡ ÝóáóãøóÇ ÂãóäúÊõãú ÈöÇááøóåö æóÇåúÊóÏóíúÊõãú Åöáóì ÇáúÅöíãóÇäö Ýóßóãøöáõæåõ ÈöÇáÊøóÞúæóì. Ñõæöíó Ãóäøó ÇáúÍóÓóäó ÇáúÈóÕúÑöíøó áóÞöíó ÇáúÝóÑóÒúÏóÞó Ýöí ÌóäóÇÒóÉò¡ æóßóÇäóÇ ÚöäúÏó ÇáúÞóÈúÑö¡ ÝóÞóÇáó ÇáúÍóÓóäõ áöáúÝóÑóÒúÏóÞö: ãóÇ ÃóÚúÏóÏúÊó áöåóÐóÇ. íóÚúäöí ÇáúÞóÈúÑó. ÞóÇáó ÇáúÝóÑóÒúÏóÞõ: ÔóåóÇÏóÉõ Ãóäú áóÇ Åöáóåó ÅöáøóÇ Çááå ßóÐóÇ ßóÐóÇ ÓóäóÉð. ÝóÞóÇáó ÇáúÍóÓóäõ: åóÐóÇ ÇáúÚóãõæÏõ¡ ÝóÃóíúäó ÇáúÃóØúäóÇÈ.
[89]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 89]
áóÇ íõÄÇÎöÐõßõãõ Çááøóåõ ÈöÇááøóÛúæö Ýöí ÃóíúãÇäößõãú æóáßöäú íõÄÇÎöÐõßõãú ÈöãÇ ÚóÞøóÏúÊõãõ ÇáúÃóíúãÇäó ÝóßóÝøóÇÑóÊõåõ ÅöØúÚÇãõ ÚóÔóÑóÉö ãóÓÇßöíäó ãöäú ÃóæúÓóØö ãóÇ ÊõØúÚöãõæäó Ãóåúáöíßõãú Ãóæú ßöÓúæóÊõåõãú Ãóæú ÊóÍúÑöíÑõ ÑóÞóÈóÉò Ýóãóäú áóãú íóÌöÏú ÝóÕöíÇãõ ËóáÇËóÉö ÃóíøóÇãò Ðáößó ßóÝøóÇÑóÉõ ÃóíúãÇäößõãú ÅöÐÇ ÍóáóÝúÊõãú æóÇÍúÝóÙõæÇ ÃóíúãÇäóßõãú ßóÐáößó íõÈóíøöäõ Çááøóåõ áóßõãú ÂíÇÊöåö áóÚóáøóßõãú ÊóÔúßõÑõæäó (89)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ äóÔóÃó ÈöãõäóÇÓóÈóÉö Þóæúáöåö: áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 87] áöÃóäøó ÇáÊøóÍúÑöíãó íóÞóÚõ Ýöí ÛóÇáöÈö ÇáúÃóÍúæóÇáö ÈöÃóíúãóÇäò ãóÚúÒõæãóÉò¡ Ãóæú ÈöÃóíúãóÇäò ÊóÌúÑöí Úóáóì ÇááøöÓóÇäö áöÞóÕúÏö ÊóÃúßöíÏö ÇáúßóáóÇãö¡ ßóÃóäú íóÞõæáõ: æóÇááøóåö áóÇ Âßõáõ ßóÐóÇ¡ Ãóæú ÊóÌúÑöí ÈöÓóÈóÈö ÛóÖóÈò. æóÞöíáó: ÅöäøóåóÇ äóÒóáóÊú ãóÚó ÇáúÂíóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó áöÅöÈúÏóÇÁö ÇáúãõäóÇÓóÈóÉö áöÐößúÑö åóÐóÇ ÈóÚúÏó ãóÇ ÞóÈúáóåõ. Ñóæóì ÇáØøóÈóÑöíøõ æóÇáúæóÇÍöÏöíøõ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò Ãóäøóåõ áóãøóÇ äóÒóáó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 87] æäåÇåã ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÚóãøóÇ ÚóÒóãõæÇ Úóáóíúåö ãöäú Ðóáößó¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ¡ ÞóÇáõæÇ: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö¡ ßóíúÝó äóÕúäóÚõ ÈöÃóíúãóÇäöäóÇ ÇáøóÊöí ÍóáóÝúäóÇåóÇ ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: áóÇ íõÄÇÎöÐõßõãõ Çááøóåõ ÈöÇááøóÛúæö Ýöí ÃóíúãÇäößõãú ÇáúÂíóÉó.(7/18)
ÝóÔóÑóÚó Çááøóåõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉó. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑö ÕóÏúÑö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáöÇÎúÊöáóÇÝõ Ýöí ãóÚúäóì áóÛúæö Çáúíóãöíäö. æóáóíúÓó Ýöí ÔóíúÁò ãöäú Ðóáößó ãóÇ Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáö ÂíóÉö íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 87] ¡ æóáóÇ Ýöí ÌóÚúáö ãöËúáö ãóÇ ÚóÒóãó Úóáóíúåö ÇáøóÐöíäó äóÒóáóÊú Êöáúßó ÇáúÂíóÉõ Ýöí ÔóÃúäöåöãú ãöäú áóÛúæö Çáúíóãöíäö. ÝóÊóÃúæöíáõ ãóÇ ÑóæóÇåõ ÇáØøóÈóÑöíøõ æóÇáúæóÇÍöÏöíøõ Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ãóäøó ÍóÇÏöËóÉó ÃõæáóÆößó ÇáøóÐöíäó ÍóÑøóãõæÇ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú ÈóÚúÖó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÃõáúÍöÞóÊú ÈöÍõßúãö áóÛúæö Çáúíóãöíäö Ýöí ÇáÑøõÎúÕóÉö áóåõãú Ýöí ÇáÊøóÍóáøõáö ãöäú ÃóíúãóÇäöåöãú.
æóÞóæúáõåõ: ÈöãÇ ÚóÞøóÏúÊõãõ ÇáúÃóíúãÇäó¡ Ãóíú ãóÇ ÞóÕóÏúÊõãú Èöåö ÇáúÍóáöÝó. æóåõæó íõÈóíøöäõ ãõÌúãóáó Þóæúáöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [225] ÈöãÇ ßóÓóÈóÊú ÞõáõæÈõßõãú.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ÚóÞøóÏúÊõãõ- ÈöÊóÔúÏöíÏö ÇáúÞóÇÝö-. æóÞóÑóÃóåõ ÍóãúÒóÉõ¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóÃóÈõæ ÈóßúÑò Úóäú ÚóÇÕöãò¡ æóÎóáóÝò- ÈöÊóÎúÝöíÝö ÇáúÞóÇÝö-. æóÞóÑóÃóåõ ÇÈúäõ ÐóßúæóÇäó Úóäö ÇÈúäö ÚóÇãöÑò ÚóÇÞóÏúÊõãõ ÈöÃóáöÝò ÈóÚúÏö ÇáúÚóíúäö ãöäú ÈóÇÈö ÇáúãõÝóÇÚóáóÉö. ÝóÃóãøóÇ ÚóÞøóÏúÊõãõ ÈöÇáÊøóÔúÏöíÏö ÝóíõÝöíÏõ ÇáúãõÈóÇáóÛóÉó Ýöí ÝöÚúáö ÚóÞóÏó¡ æóßóÐóáößó ÞöÑóÇÁóÉõ ÚóÇÞóÏúÊõãõ áöÃóäøó ÇáúãõÝóÇÚóáóÉó Ýöíåö áóíúÓóÊú Úóáóì ÈóÇÈöåóÇ¡ ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåóÇ ÇáúãõÈóÇáóÛóÉõ¡ ãöËúáõ ÚóÇÝóÇåõ Çááøóåõ. æóÃóãøóÇ ÞöÑóÇÁóÉõ ÇáÊøóÎúÝöíÝö ÝóáöÃóäøó ãóÇÏøóÉó ÇáúÚóÞúÏö ßóÇÝöíóÉñ Ýöí ÅöÝóÇÏóÉö ÇáÊøóËúÈöíÊö. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøó ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉó Êóßõæäõ Úóáóì äöíøóÉö ÇáÊøóæóËøõÞö ÈöÇáúíóãöíäö¡ ÝóÇáÊøóÚúÈöíÑõ Úóäö ÇáÊøóæóËøõÞö ÈöËóáóÇËóÉö ÃóÝúÚóÇáò Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö: ÚóÞóÏó ÇáúãõÎóÝøóÝõ¡ æóÚóÞøóÏó ÇáúãõÔóÏøóÏõ¡ æóÚóÇÞóÏó.
æóÞóæúáõåõ: Ðáößó ßóÝøóÇÑóÉõ ÃóíúãÇäößõãú ÅöÔóÇÑóÉñ Åöáóì ÇáúãóÐúßõæÑö¡ ÒöíóÇÏóÉð Ýöí ÇáúÅöíÖóÇÍö. æóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ßóÝóÑó ÈöãóÚúäóì ÓóÊóÑó æóÃóÒóÇáó. æóÃóÕúáõ ÇáúßóÝúÑö- ÈöÝóÊúÍö ÇáúßóÇÝö- ÇáÓøóÊúÑõ. æóÞóÏú ÌóÇÁóÊú ÝöíåóÇ ÏóáóÇáóÊóÇäö Úóáóì ÇáúãõÈóÇáóÛóÉö åõãóÇ ÇáÊøóÖúÚöíÝõ æóÇáÊøóÇÁõ ÇáÒøóÇÆöÏóÉõ¡ ßóÊóÇÁö äóÓøóÇÈóÉò æóÚóáøóÇãóÉò. æóÇáúÚóÑóÈõ íóÌúãóÚõæäó
ÈóíúäóåõãóÇ ÛóÇáöÈðÇ.
æóÞóæúáõåõ: ÅöÐÇ ÍóáóÝúÊõãú Ãóíú ÅöÐóÇ ÍóáóÝúÊõãú æóÃóÑóÏúÊõãõ ÇáÊøóÍóáøõáó ãöãøóÇ ÍóáóÝúÊõãú Úóáóíúåö(7/19)
ÝóÏóáóÇáóÉõ åóÐóÇ ãöäú ÏóáóÇáóÉö ÇáöÇÞúÊöÖóÇÁö áöÙõåõæÑö Ãóäú áóíúÓóÊö ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ Úóáóì ÕõÏõæÑö ÇáúÍóáöÝö Èóáú Úóáóì ÚóÏóãö ÇáúÚóãóáö ÈöÇáúÍóáöÝö áöÃóäøó ãóÚúäóì ÇáúßóÝøóÇÑóÉö íóÞúÊóÖöí ÍõÕõæáó ÅöËúãò¡ æóÐóáößó åõæó ÅöËúãõ ÇáúÍöäúËö.
æóÚóäö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö Ãóäøóåõ ÇÓúÊóÏóáøó ÈöÞóæúáöåö: ßóÝøóÇÑóÉõ ÃóíúãÇäößõãú ÅöÐÇ ÍóáóÝúÊõãú Úóáóì ÌóæóÇÒö ÊóÞúÏöíãö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö Úóáóì æõÞõæÚö ÇáúÍöäúËö¡ ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ ÃóÎóÐó ÈöÙóÇåöÑö ÅöÖóÇÝóÉö ßóÝøóÇÑóÉõ Åöáóì ÃóíúãÇäößõãú¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ ÃóÑóÇÏó Ãóäøó ÇáúÍóáöÝó åõæó ÓóÈóÈõ ÇáÓøóÈóÈö ÝóÅöÐóÇ ÚóÒóãó ÇáúÍóÇáöÝõ Úóáóì ÚóÏóãö ÇáúÚóãóáö Èöíóãöíäöåö ÈóÚúÏó Ãóäú ÍóáóÝó ÌóÇÒó áóåõ Ãóäú íõßóÝøöÑó ÞóÈúáó ÇáúÍöäúËö áöÃóäøóåõ ãöäú ÊóÞúÏöíãö ÇáúÚöæóÖö¡ æóáóÇ ÈóÃúÓó Èöåö. æóáóÇ ÃóÍúÓóÈõ Ãóäøóåõ íóÚúäöí ÛóíúÑó Ðóáößó. æóáóíúÓó ãõÑóÇÏõåõ Ãóäøó ãõÌóÑøóÏó ÇáúÍóáöÝö åõæó ãõæÌöÈõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉö. æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäó Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÏóáóÇáóÉõ ÇÞúÊöÖóÇÁò áóÇ ãóÍóÇáóÉó ÝóáóÇ æóÌúåó áöáöÇÓúÊöÏúáóÇáö ÈöáóÝúÙö ÇáúÂíóÉö Úóáóì ÕöÍøóÉö ÊóÞúÏöíãö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö.
æóÃóÕúáõ åóÐóÇ ÇáúÍõßúãö Þóæúáõ ãóÇáößò ÈöÌóæóÇÒö ÇáÊøóßúÝöíÑö ÞóÈúáó ÇáúÍöäúËö ÅöÐóÇ ÚóÒóãó Úóáóì ÇáúÍöäúËö. æóáóãú íóÓúÊóÏöáú ÈöÇáúÂíóÉö. ÝóÇÓúÊóÏóáøó ÈöåóÇ ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ ÊóÃúíöíÏðÇ áöáÓøõäøóÉö. æóÇáÊøóßúÝöíÑõ ÈóÚúÏó ÇáúÍöäúËö Ãóæúáóì.
æóÚóÞøóÈó ÇáÊøóÑúÎöíÕó ÇáøóÐöí ÑóÎøóÕóåõ Çááøóåõ áöáäøóÇÓö Ýöí ÚóÏóãö ÇáúãõÄóÇÎóÐóÉö ÈöÃóíúãóÇäö ÇááøóÛúæö ÝóÞóÇáó æóÇÍúÝóÙõæÇ ÃóíúãÇäóßõãú. ÝóÃóãóÑó ÈöÊóæóÎøöí ÇáúÈöÑøö ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú Ýöíåö ÍóÑóÌñ æóáóÇ ÖõÑøñ ÈöÇáúÛóíúÑö¡ áöÃóäøó Ýöí ÇáúÈöÑøö ÊóÚúÙöíãó ÇÓúãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. ÝóÞóÏú ÐóßóÑúäóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö Ãóäøóåõãú ÌóÑóì ãõÚúÊóÇÏõåõãú ÈöÃóäú íõÞúÓöãõæÇ ÅöÐóÇ ÃóÑóÇÏõæÇ ÊóÍúÞöíÞó ÇáúÎóÈóÑö¡ Ãóæú ÅöáúÌóÇÁó ÃóäúÝõÓöåöãú Åöáóì Úóãóáò íóÚúÒöãõæäó Úóáóíúåö áöÆóáøóÇ íóäúÏóãõæÇ Úóäú ÚóÒúãöåöãú¡ ÝóßóÇäó Ýöí Þóæúáöåö æóÇÍúÝóÙõæÇ ÃóíúãÇäóßõãú ÒóÌúÑñ áóåõãú Úóäú Êöáúßó ÇáúÚóÇÏóÉö ÇáÓøóÎöíÝóÉö. æóåóÐóÇ ÇáúÃóãúÑõ íóÓúÊóáúÒöãõ ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáúÅöÞúáóÇáö ãöäó ÇáúÍóáöÝö áöÆóáøóÇ íõÚóÑøöÖó ÇáúÍóÇáöÝõ äóÝúÓóåõ áöáúÍöäúËö. æóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ãóÇ åöíó ÅöáøóÇ ÎõÑõæÌñ ãöäó ÇáúÅöËúãö. æóÞóÏú ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì áöÃóíøõæÈó- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-: æóÎõÐú ÈöíóÏößó ÖöÛúËÇð ÝóÇÖúÑöÈú Èöåö æóáÇ ÊóÍúäóËú [Õ: 44] . ÝóäóÒøóåóåõ Úóäö ÇáúÍöäúËö ÈöÝóÊúæðì ÎóÕøóåõ ÈöåóÇ.
æóÌõãúáóÉõ ßóÐáößó íõÈóíøöäõ Çááøóåõ áóßõãú ÂíÇÊöåö ÊóÐúíöíáñ. æóãóÚúäóì ßóÐáößó ßóåóÐóÇ ÇáúÈóíóÇäö íõÈóíøöäõ Çááøóåõ¡ ÝóÊöáúßó ÚóÇÏóÉõ ÔóÑúÚöåö Ãóäú íóßõæäó ÈóíøöäðÇ¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑöåö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóßóÐáößó ÌóÚóáúäÇßõãú ÃõãøóÉð æóÓóØÇð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö(7/20)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöäøóãóÇ ÇáúÎóãúÑõ æóÇáúãóíúÓöÑõ æóÇáúÃóäúÕóÇÈõ æóÇáúÃóÒúáóÇãõ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö ÝóÇÌúÊóäöÈõæåõ áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó (90) ÅöäøóãóÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØóÇäõ Ãóäú íõæÞöÚó Èóíúäóßõãõ ÇáúÚóÏóÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖóÇÁó Ýöí ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö æóíóÕõÏøóßõãú Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáóÇÉö Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó (91)
æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ãóÚúäóì áóÚóáøóßõãú ÊóÔúßõÑõæäó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÇÚúÈõÏõæÇ ÑóÈøóßõãõ Ýöí ÓõæÑóÉ ÇáúÈóÞóÑóÉ [21] .
[90¡ 91]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 90 Åöáóì 91]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöäøóãóÇ ÇáúÎóãúÑõ æóÇáúãóíúÓöÑõ æóÇáúÃóäúÕÇÈõ æóÇáúÃóÒúáÇãõ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØÇäö ÝóÇÌúÊóäöÈõæåõ áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó (90) ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØÇäõ Ãóäú íõæÞöÚó Èóíúäóßõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó Ýöí ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö æóíóÕõÏøóßõãú Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáÇÉö Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó (91)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝõ ÎöØóÇÈò áöáúãõÄúãöäöíäó ÊóÞúÝöíóÉð Úóáóì ÇáúÎöØóÇÈö ÇáøóÐöí ÞóÈúáóåõ áöíõäúÙóãó ãóÖúãõæäõåõ Ýöí ÇáÓøöáúßö ÇáøóÐöí ÇäúÊóÙóãó Ýöíåö ãóÖúãõæäõ ÇáúÎöØóÇÈö ÇáÓøóÇÈöÞö¡ æóåõæó Þóæúáõåõ: æóáÇ ÊóÚúÊóÏõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 87] ÇáúãõÔöíÑõ Åöáóì Ãóäøó Çááøóåó¡ ßóãóÇ äóåóì Úóäú ÊóÍúÑöíãö ÇáúãõÈóÇÍö¡ äóåóì Úóäö ÇÓúÊöÍúáóÇáö ÇáúÍóÑóÇãö æóÃóäøó Çááøóåó áóãøóÇ ÃóÍóáøó ÇáØøóíøöÈóÇÊö ÍóÑøóãó ÇáúÎóÈóÇÆöËó ÇáúãõÝúÖöíóÉó Åöáóì ãóÝóÇÓöÏó¡ ÝóÅöäøó ÇáúÎóãúÑó ßóÇäó ØóíøöÈðÇ ÚöäúÏó ÇáäøóÇÓö¡ æóÞóÏú ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì:
æóãöäú ËóãóÑÇÊö ÇáäøóÎöíáö æóÇáúÃóÚúäÇÈö ÊóÊøóÎöÐõæäó ãöäúåõ ÓóßóÑÇð æóÑöÒúÞÇð ÍóÓóäÇð [ÇáäøóÍúá: 67] . æóÇáúãóíúÓöÑõ ßóÇäó æóÓöíáóÉð áöÅöØúÚóÇãö ÇááøóÍúãö ãóäú áóÇ íóÞúÏöÑõæäó Úóáóíúåö. ÝóßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ßóÇáöÇÍúÊöÑóÇÓö ÚóãøóÇ ÞóÏú íõÓóÇÁõ ÊóÃúæöíáõåõ ãöäú Þóæúáöåö áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú [ÇáúÃóäúÚóÇã: 87] .
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö Ãóäøó ÇáúãõÚóæøóáó Úóáóíúåö ãöäú ÃóÞúæóÇáö ÚõáóãóÇÆöäóÇ Ãóäøó Çáäøóåúíó Úóäö ÇáúÎóãúÑö æóÞóÚó ãõÏóÑøóÌðÇ ËóáóÇËó ãóÑøóÇÊò: ÇáúÃõæáóì Íöíäó äÒáÊ ÂíóÉ íóÓúÆóáõæäóßó Úóäö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö Þõáú ÝöíåöãÇ ÅöËúãñ ßóÈöíÑñ æóãóäÇÝöÚõ áöáäøóÇÓö æóÅöËúãõåõãÇ ÃóßúÈóÑõ ãöäú äóÝúÚöåöãÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 219] ¡ æóÐóáößó íóÊóÖóãøóäõ äóåúíðÇ ÛóíúÑó ÌóÇÒöãò¡ ÝóÊóÑóßó ÔõÑúÈó ÇáúÎóãúÑö äóÇÓñ ßóÇäõæÇ ÃóÔóÏøó ÊóÞúæðì. ÝóÞóÇáó ÚõãóÑõ: Çááøóåõãøó Èóíøöäú áóäóÇ Ýöí ÇáúÎóãúÑö ÈóíóÇäðÇ ÔóÇÝöíðÇ.
Ëõãøó äóÒóáóÊú ÂíóÉõ ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [43] íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÑóÈõæÇ ÇáÕøóáÇÉó æóÃóäúÊõãú ÓõßÇÑì ÍóÊøóì ÊóÚúáóãõæÇ ãóÇ ÊóÞõæáõæäó¡ ÝóÊóÌóäøóÈó ÇáúãõÓúáöãõæäó ÔõÑúÈóåóÇ Ýöí ÇáúÃóæúÞóÇÊö ÇáøóÊöí íõÙóäøõ ÈóÞóÇÁõ ÇáÓøõßúÑö ãöäúåóÇ Åöáóì æóÞúÊö ÇáÕøóáóÇÉö ÝóÞóÇáó ÚõãóÑõ: Çááøóåõãøó Èóíøöäú áóäóÇ Ýöí ÇáúÎóãúÑö ÈóíóÇäðÇ ÔóÇÝöíðÇ.(7/21)
Ëõãøó äóÒóáóÊö ÇáúÂíóÉõ åóÐöåö. ÝóÞóÇáó ÚõãóÑõ: ÇäúÊóåóíúäóÇ.
æóÇáúãóÔúåõæÑõ Ãóäøó ÇáúÎóãúÑó ÍõÑøöãóÊú ÓóäóÉó ËóáóÇËò ãöäó ÇáúåöÌúÑóÉö ÈóÚúÏó æóÞúÚóÉö ÃõÍõÏò¡ ÝóÊóßõæäõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ äóÒóáóÊú ÞóÈúáó ÓõæÑóÉö ÇáúÚõÞõæÏö æóæõÖöÚóÊú ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýöí ãóæúÖöÚöåóÇ åõäóÇ. æóÑõæöíó Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú ÈöÓóÈóÈö ãõáóÇÍóÇÉò ÌóÑóÊú Èóíúäó ÓóÚúÏö Èúäö ÃóÈöí æóÞøóÇÕò æóÑóÌõáò ãöäó ÇáúÃóäúÕóÇÑö. Ñóæóì ãõÓúáöãñ Úóäú ÓóÚúÏö Èúäö ÃóÈöí æóÞøóÇÕò ÞóÇáó: ÃóÊóíúÊõ Úóáóì äóÝóÑò ãöäó ÇáúÃóäúÕóÇÑö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ÊóÚóÇáó äõØúÚöãúßó æóäõÓúÞößó ÎóãúÑðÇ- æóÐóáößó ÞóÈúáó Ãóäú ÊõÍóÑøóãó ÇáúÎóãúÑõ- ÝóÃóÊóíúÊõåõãú Ýöí ÍõÔøò¡ æóÅöÐóÇ ÑóÃúÓõ ÌóÒõæÑò ãóÔúæöíøñ æóÒöÞøñ ãöäú ÎóãúÑò¡ ÝóÃóßóáúÊõ æóÔóÑöÈúÊõ ãóÚóåõãú¡ ÝóÐóßóÑúÊõ ÇáúÃóäúÕóÇÑó æóÇáúãõåóÇÌöÑöíäó ÚöäúÏóåõãú¡ ÝóÞõáúÊõ: ÇáúãõåóÇÌöÑõæäó ÎóíúÑñ ãöäó ÇáúÃóäúÕóÇÑö¡ ÝóÃóÎóÐó ÑóÌõáñ ãöäó ÇáúÃóäúÕóÇÑö áóÍúíó Ìóãóáò ÝóÖóÑóÈóäöí Èöåö ÝóÌóÑóÍó ÈöÃóäúÝöí ÝóÃóÊóíúÊõ ÑóÓõæáó Çááøóåö ÝóÃóÎúÈóÑúÊõåõ¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Ýöíøó ÅöäøóãóÇ ÇáúÎóãúÑõ æóÇáúãóíúÓöÑõ æóÇáúÃóäúÕÇÈõ æóÇáúÃóÒúáÇãõ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØÇäö ÝóÇÌúÊóäöÈõæåõ. æóÑóæóì ÃóÈõæ ÏóÇæõÏó Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ÞóÇáó: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÑóÈõæÇ ÇáÕøóáÇÉó æóÃóäúÊõãú ÓõßÇÑì [ÇáäøöÓóÇÁ: 43] æíóÓúÆóáõæäóßó Úóäö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö Þõáú ÝöíåöãÇ ÅöËúãñ ßóÈöíÑñ
æóãóäÇÝöÚõ áöáäøóÇÓö
[ÇáúÈóÞóÑóÉ: 219] äóÓóÎóÊúåõãóÇ Ýöí ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÅöäøóãóÇ ÇáúÎóãúÑõ æóÇáúãóíúÓöÑõ æóÇáúÃóäúÕÇÈõ æóÇáúÃóÒúáÇãõ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØÇäö.
ÝóáóÇ ÌóÑóãó ßóÇäó åóÐóÇ ÇáÊøóÍúÑöíãõ ÈöãóÍóáøö ÇáúÚöäóÇíóÉö ãöäó ÇáÔøóÇÑöÚö ãõÊóÞóÏøöãðÇ áöáúÃõãøóÉö Ýöí ÅöíÖóÇÍö ÃóÓúÈóÇÈöåö ÑöÝúÞðÇ Èöåöãú æóÇÓúÊöÆúäóÇÓðÇ áöÃóäúÝõÓöåöãú¡ ÝóÇÈúÊóÏóÃóåõãú ÈöÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö¡ æóáóãú íõÓóÝøöåúåõãú ÝöíãóÇ ßóÇäõæÇ íóÊóÚóÇØóæúäó ãöäú Ðóáößó¡ Èóáú ÃóäúÈóÃóåõãú ÈöÚõÐúÑöåöãú Ýöí Þóæúáöåö: Þõáú ÝöíåöãÇ ÅöËúãñ ßóÈöíÑñ æóãóäÇÝöÚõ áöáäøóÇÓö æóÅöËúãõåõãÇ ÃóßúÈóÑõ ãöäú äóÝúÚöåöãÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 219] ¡ Ëõãøó ÈöÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö¡ Ëõãøó ßóÑøó ÚóáóíúåóÇ ÈöÇáÊøóÍúÑöíãö ÈöÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÝóÍóÕóÑó ÃóãúÑóåõãóÇ Ýöí ÃóäøóåõãóÇ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö æóÑóÌóÇ áóåõãõ ÇáúÝóáóÇÍó Ýöí ÇÌúÊöäóÇÈöåöãóÇ ÈöÞóæúáöåö: áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó¡ æóÃóËóÇÑó ãóÇ Ýöí ÇáØøöÈóÇÚö ãöäú ÈõÛúÖö ÇáÔøóíúØóÇäö ÈöÞóæúáöåö: ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØÇäõ Ãóäú íõæÞöÚó Èóíúäóßõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó. Ëõãøó ÞóÇáó Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó¡ ÝóÌóÇÁó ÈöÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö áöÊóãúËöíáö ÍóÇáö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÈöÍóÇáö ãóäú Èóíøóäó áóåõ ÇáúãõÊóßóáøöãõ ÍóÞöíÞóÉó ÔóíúÁò Ëõãøó ÇÎúÊóÈóÑó ãöÞúÏóÇÑó ÊóÃúËöíÑö Ðóáößó ÇáúÈóíóÇäö Ýöí äóÝúÓöåö.
æóÕöíÛóÉõ: åóáú ÃóäúÊó ÝóÇÚöáñ ßóÐóÇ. ÊõÓúÊóÚúãóáõ áöáúÍóËøö Úóáóì ÝöÚúáò Ýöí ãóÞóÇãö ÇáöÇÓúÊöÈúØóÇÁö¡(7/22)
äóÈøóåó Úóáóíúåö Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÞöíáó áöáäøóÇÓö åóáú ÃóäúÊõãú ãõÌúÊóãöÚõæäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáÔøõÚóÑóÇÁö [39] ¡ ÞóÇáó: æóãöäúåõ Þóæúáõ ÊóÃóÈøóØó ÔóÑøðÇ:
åóáú ÃóäúÊó ÈóÇÚöËõ ÏöíäóÇÑò áöÍóÇÌóÊöäóÇ ... Ãóæú ÚóÈúÏö ÑóÈøò ÃóÎóÇ Úóæúäö Èúäö ãöÎúÑóÇÞö
(ÏöíäóÇÑñ ÇÓúãõ ÑóÌõáò¡ æóßóÐóÇ ÚóÈúÏõ ÑóÈøò. æóÞóæúáõåõ: ÃóÎóÇ Úóæúäò Ãóæú ÚóæúÝò äöÏóÇÁñ¡ Ãóíú íóÇ ÃóÎóÇ Úóæúäò) . ÝóÊóÍúÑöíãõ ÇáúÎóãúÑö ãõÊóÞóÑøöÑñ ÞóÈúáó äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ ÝóÅöäøó æóÝúÏó ÚóÈúÏö ÇáúÞóíúÓö æóÝóÏõæÇ ÞóÈúáó ÝóÊúÍö ãóßøóÉó Ýöí ÓóäóÉö ËóãóÇäò¡ ÝóßóÇäó ãöãøóÇ ÃóæúÕóÇåõãú Èöåö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóäú áóÇ íóäúÊóÈöÐõæÇ Ýöí ÇáúÍóäúÊóãö æóÇáäøóÞöíÑö æóÇáúãõÒóÝøóÊö æóÇáÏøõÈøóÇÁö¡ áöÃóäøóåóÇ íõÓúÑöÚõ ÇáöÇÎúÊöãóÇÑõ Åöáóì äóÈöíÐöåóÇ.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÃóäúÕóÇÈö åõäóÇ ÚöÈóÇÏóÉõ ÇáúÃóäúÕóÇÈö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãõ ÈöåóÇ¡ áöÃóäøó ÚóØúÝóåóÇ Úóáóì ÇáúãóíúÓöÑö íóÞúÊóÖöí ÃóäøóåóÇ ÃóÒúáóÇãñ ÛóíúÑõ ÇáúãóíúÓöÑö. ÞóÇáó Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» : ÐößúÑõ ÇáúÃóäúÕóÇÈö æóÇáúÃóÒúáóÇãö ãóÚó ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåõ ÊóÃúßöíÏõ ÇáÊøóÍúÑöíãö áöáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö Ýöí ÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö¡ æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáúÃóäúÕóÇÈö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 3] ¡ æóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáúÃóÒúáóÇãö ÚöäúÏó Þóæúáöåö: æóÃóäú ÊóÓúÊóÞúÓöãõæÇ ÈöÇáúÃóÒúáÇãö Ýöí Ãóæøóáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [3] . æóÃóßøóÏó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÊóÍúÑöíãó ãóÇ ÐõÈöÍó Úóáóì ÇáäøõÕõÈö æóÊóÍúÑöíãó ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö æóåõæó ÇáÊøóÍúÑöíãõ ÇáúæóÇÑöÏõ Ýöí Ãóæøóáö ÇáÓøõæÑóÉö æóÇáúãõÞóÑøóÑõ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö ãöäú Ãóæøóáö ÇáúÈóÚúËóÉö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöåóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö åõäóÇ ÊóÚóÇØöíåóÇ¡ ßõáøñ ÈöãóÇ íõÊóÚóÇØóì Èöåö ãöäú ÔõÑúÈò æóáóÚöÈò æóÐóÈúÍò
æóÇÓúÊöÞúÓóÇãò. æóÇáúÞóÕúÑõ ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏõ ãöäú ÅöäøóãÇ ÞóÕúÑõ ãóæúÕõæÝò Úóáóì ÕöÝóÉò¡ Ãóíú Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉó ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö ãóÞúÕõæÑóÉñ Úóáóì ÇáöÇÊøöÕóÇÝö ÈöÇáÑøöÌúÓö áóÇ ÊóÊóÌóÇæóÒõåõ Åöáóì ÛóíúÑöåö¡ æóåõæó ÇÏøöÚóÇÆöíøñ áöáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÚóÏóãö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÏö ÈöãóÇ ÚóÏóÇ ÕöÝóÉó ÇáÑøöÌúÓö ãöäú ÕöÝóÇÊö åóÐöåö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö. ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó Çááøóåó ÞóÇáó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [219] Ýöí ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö Þõáú ÝöíåöãÇ ÅöËúãñ ßóÈöíÑñ æóãóäÇÝöÚõ áöáäøóÇÓö¡ ÝóÃóËúÈóÊó áóåõãóÇ ÇáúÅöËúãó¡ æóåõæó ÕöÝóÉñ(7/23)
ÊõÓóÇæöí ÇáÑøöÌúÓó Ýöí äóÙóÑö ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúÅöËúãó íóÞúÊóÖöí ÇáÊøóÈóÇÚõÏó Úóäö ÇáÊøóáóÈøõÓö ÈöåöãóÇ ãöËúáõ ÇáÑøöÌúÓö. æóÃóËúÈóÊó áóåõãóÇ ÇáúãóäúÝóÚóÉó¡ æóåöíó ÕöÝóÉñ ÊõÓóÇæöí äóÞöíÖó ÇáÑøöÌúÓö¡ Ýöí äóÙóÑö ÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãóäúÝóÚóÉó ÊóÓúÊóáúÒöãõ ÍöÑúÕó ÇáäøóÇÓö Úóáóì ÊóÚóÇØöíåöãóÇ¡ ÝóÕóÍøó Ãóäøó áöáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ÕöÝóÊóíúäö. æóÞóÏú ÞóÕóÑó Ýöí ÂíóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö Úóáóì ãóÇ íõÓóÇæöí ÅöÍúÏóì Êóíúäößó ÇáÕøöÝóÊóíúäö ÃóÚúäöí ÇáÑøöÌúÓó¡ ÝóãóÇ åõæó ÅöáøóÇ ÞóÕúÑñ ÇÏøöÚóÇÆöíøñ íõÔöíÑõ Åöáóì ãóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [219] ãöäú Þóæúáöåö: æóÅöËúãõåõãÇ ÃóßúÈóÑõ ãöäú äóÝúÚöåöãÇ¡ ÝóÅöäøóåõ áóãøóÇ äóÈøóåóäóÇ Åöáóì ÊóÑúÌöíÍö ãóÇ ÝöíåöãóÇ ãöäó ÇáúÅöËúãö Úóáóì ãóÇ ÝöíåöãóÇ ãöäó ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÝóÞóÏú äóÈøóåóäóÇ Åöáóì ÏóÍúÖö ãóÇ ÝöíåöãóÇ ãöäó ÇáúãóäúÝóÚóÉö ÞõÈóÇáóÉó ãóÇ ÝöíåöãóÇ ãöäó ÇáúÅöËúãö ÍóÊøóì ßóÃóäøóåõãóÇ ÊóãóÍøóÖóÇ áöáöÇÊøöÕóÇÝö Èö ÝöíåöãÇ ÅöËúãñ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 219] ¡ ÝóÕóÍøó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö Ãóäú íõÞóÇáó Ýöí ÍóÞøöåöãóÇ ãóÇ íõÝöíÏõ ÇäúÍöÕóÇÑóåõãóÇ Ýöí ÃóäøóåõãóÇ ÝöíåöãóÇ ÅöËúãñ¡ Ãóíö ÇäúÍöÕóÇÑõåõãóÇ Ýöí ÕöÝóÉö Çáúßóæúäö Ýöí åóÐöåö ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö ßóÇáöÇäúÍöÕóÇÑö ÇáøóÐöí Ýöí Þóæúáöåö: Åöäú ÍöÓÇÈõåõãú ÅöáøóÇ Úóáì ÑóÈøöí [ÇáÔøõÚóÑóÇÁ: 113] ¡ Ãóíú ÍöÓóÇÈõåõãú ãóÞúÕõæÑñ Úóáóì ÇáöÇÊøöÕóÇÝö Èößóæúäöåö Úóáóì ÑóÈøöí¡ Ãóíö ÇäúÍóÕóÑó ÍöÓóÇÈõåõãú Ýöí ãóÚúäóì åóÐóÇ ÇáúÍóÑúÝö. æóÐóáößó åõæó ãóÇ ÚóÈøóÑó Úóäúåõ ÈöÚöÈóÇÑóÉö ÇáÑøöÌúÓö.
æóÇáÑøöÌúÓõ ÇáúÎõÈúËõ ÇáúãõÓúÊóÞúÐóÑõ æóÇáúãóßúÑõæåõ ãöäó ÇáúÃõãõæÑö ÇáÙøóÇåöÑóÉö¡ æóíõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúãóÐóãøóÇÊö ÇáúÈóÇØöäóÉö ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö: æóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ãóÑóÖñ ÝóÒÇÏóÊúåõãú ÑöÌúÓÇð Åöáóì ÑöÌúÓöåöãú [ÇáÊøóæúÈóÉ:
125] ¡ æóÞóæúáöåö: ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ Çááøóåõ áöíõÐúåöÈó Úóäúßõãõ ÇáÑøöÌúÓó Ãóåúáó ÇáúÈóíúÊö [ÇáúÃóÍúÒóÇÈ: 33] . æóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö åõäóÇ ÇáúÎóÈöíËõ Ýöí ÇáäøõÝõæÓö æóÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÔøóÑöíÚóÉö. æóåõæó ÇÓúãõ ÌöäúÓò ÝóÇáúÅöÎúÈóÇÑõ Èöåö ßóÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÈöÇáúãóÕúÏóÑö¡ ÝóÃóÝóÇÏó ÇáúãõÈóÇáóÛóÉó Ýöí ÇáöÇÊøöÕóÇÝö Èöåö ÍóÊøóì ßóÃóäøó åóÐóÇ ÇáúãóæúÕõæÝó Úóíúäõ ÇáÑÌÓ. æóáÐóáöß ÃóíúÖÇ ÃõÝúÑöÏó (ÑöÌúÓñ) ãóÚó ßóæúäöåö ÎóÈóÑðÇ Úóäú ãõÊóÚóÏøöÏò áöÃóäøóåõ ßóÇáúÎóÈóÑö ÈöÇáúãóÕúÏóÑö.
æóãóÚúäóì ßóæúäöåóÇ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö Ãóäøó ÊóÚóÇØöíóåóÇ ÈöãóÇ ÊõÊóÚóÇØóì áöÃóÌúáöåö ãöäú ÊóÓúæöíáöåö áöáäøóÇÓö ÊóÚóÇØöíóåóÇ¡ ÝóßóÃóäøóåõ åõæó ÇáøóÐöí ÚóãöáóåóÇ æóÊóÚóÇØóÇåóÇ¡ æóÝöí Ðóáößó ÊóäúÝöíÑñ áöãõÊóÚóÇØöíåóÇ ÈöÃóäøóåõ íóÚúãóáõ Úóãóáó ÇáÔøóíúØóÇäö¡ Ýóåõæó ÔóíúØóÇäñ¡ æóÐóáößó ãöãøóÇ ÊóÃúÈóÇåõ ÇáäøõÝõæÓõ.(7/24)
æóÇáúÝóÇÁõ Ýöí ÝóÇÌúÊóäöÈõæåõ áöáÊøóÝúÑöíÚö æóÞóÏú ÙóåóÑó ÍõÓúäõ ãóæúÞöÚö åóÐóÇ ÇáÊøóÝúÑöíÚö ÈóÚúÏó ÇáÊøóÞóÏøõãö ÈöãóÇ íõæÌöÈõ ÇáäøõÝúÑóÉó ãöäúåóÇ. æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóäúÕõæÈõ Ýöí Þóæúáöåö ÝóÇÌúÊóäöÈõæåõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáÑøöÌúÓö ÇáúÌóÇãöÚö áöáúÃóÑúÈóÚóÉö. æáóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó ÑóÌóÇÁñ áóåõãú Ãóäú íõÝúáöÍõæÇ ÚöäúÏó ÇÌúÊöäóÇÈö åóÐöåö ÇáúãóäúåöíøóÇÊö ÅöÐóÇ áóãú
íóßõæäõæÇ ÞóÏö ÇÓúÊóãóÑøõæÇ Úóáóì ÛóíúÑöåóÇ ãöäó ÇáúãóäúåöíøóÇÊö. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑöåö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÇÚúÈõÏõæÇ ÑóÈøóßõãõ ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú æóÇáøóÐöíäó ãöäú ÞóÈúáößõãú áóÚóáøóßõãú ÊóÊøóÞõæäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 21] . æóÞóÏú ÈóíøóäúÊõ ãóÇ ÇÎÊÑÊå Ýöí ãóÍá (áóÚóáøó) æóåõæó ÇáúãõØøóÑöÏõ Ýöí ÌóãöíÚö ãóæóÇÞöÚöåóÇ¡ æóÃóãøóÇ ÇáúãóÍóÇãöáõ ÇáøóÊöí ÊóÃóæøóáõæÇ ÈöåóÇ (áóÚóáøó) Ýöí ÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö ÝóÈóÚúÖõåóÇ áóÇ íóÊóÃóÊøóì Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÝóÊóÃóãøóáúåõ.
æóÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáúãóÐúßõæÑóÇÊö åõæó ÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáÊøóáóÈøõÓö ÈöåóÇ ÝöíãóÇ ÊóÞúÕöÏõ áóåõ ãöäó ÇáúãóÝóÇÓöÏö ÈöÍóÓóÈö ÇÎúÊöáóÇÝö ÃóÍúæóÇáöåóÇ ÝóÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáúÎóãúÑö ÇÌúÊöäóÇÈõ ÔõÑúÈöåóÇ æóÇáúãóíúÓöÑö ÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáÊøóÞóÇãõÑö Èöåö¡ æóÇáúÃóäúÕóÇÈö ÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáÐøóÈúÍö ÚóáóíúåóÇ æóÇáúÃóÒúáóÇãö ÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÈöåóÇ æóÇÓúÊöÔóÇÑóÊöåóÇ. æóáóÇ íóÏúÎõáõ ÊóÍúÊó åóÐóÇ ÇáöÇÌúÊöäóÇÈö ÇÌúÊöäóÇÈõ ãóÓøöåóÇ Ãóæú ÅöÑóÇÁóÊöåóÇ áöáäøóÇÓö áöáúÍóÇÌóÉö Åöáóì Ðóáößó ãöäó ÇÚúÊöÈóÇÑò ÈöÈóÚúÖö ÃóÍúæóÇáöåóÇ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÞúØóÇÑö æóäóÍúæöåõ¡ Ãóæú áöãóÚúÑöÝóÉö ÕõæóÑöåóÇ¡ Ãóæú ÍöÝúÙöåóÇ ßóÂËóÇÑò ãöäó ÇáÊøóÇÑöíÎö Ãóæú ÊóÑúßö ÇáúÎóãúÑö Ýöí ØóæúÑö ÇÎúÊöãóÇÑöåóÇ áöãóäú ÚóÕóÑó ÇáúÚöäóÈó áöÇÊøöÎóÇÐöåö ÎóáøðÇ¡ Úóáóì ÊóÝúÕöíáò Ýöí Ðóáößó æóÇÎúÊöáóÇÝò Ýöí ÈóÚúÖöåö.
ÝóÃóãøóÇ ÇÌúÊöäóÇÈõ ãõãóÇÓøóÉö ÇáúÎóãúÑö æóÇÚúÊöÈóÇÑõåóÇ äóÌöÓóÉð áöãóäú ÊóáóØøóÎó ÈöåóÇ ÈóÚúÖõ ÌóÓóÏöåö Ãóæú ËóæúÈöåö Ýóåõæó ãöãøóÇ ÇÎúÊóáóÝó Ýöíåö Ãóåúáõ ÇáúÚöáúãö Ýóãöäúåõãú ãóäú ÍóãóáõæÇ ÇáÑøöÌúÓó Ýöí ÇáúÂíóÉö ÈöÇáäøöÓúÈóÉö áöáúÎóãúÑö Úóáóì ãóÚúäóíóíúåö ÇáúãóÚúäóæöíøö æóÇáÐøóÇÊöíøö¡ ÝóÇÚúÊóÈóÑõæÇ ÇáúÎóãúÑó äóÌöÓó ÇáúÚóíúäö íóÌöÈõ ÛóÓúáõåóÇ ßóãóÇ íóÌöÈõ ÛóÓúáõ ÇáäøóÌóÇÓóÉö¡ ÍóãúáðÇ áöáóÝúÙö ÇáÑøöÌúÓö Úóáóì ÌóãöíÚö ãóÇ íóÍúÊóãöáõåõ. æóåõæó Þóæúáõ ãóÇáößò. æóáóãú íóÞõæáõæÇ ÈöÐóáößó Ýöí ÞöÏóÇÍö ÇáúãóíúÓöÑö æóáóÇ Ýöí ÍöÌóÇÑóÉö ÇáúÃóäúÕóÇÈö æóáóÇ Ýöí ÇáúÃóÒúáóÇãö æóÇáÊøóÝúÑöÞóÉõ Èóíúäó åóÐöåö ÇáËøóáóÇËö æóÈóíúäó ÇáúÎóãúÑö áóÇ æóÌúåó áóåóÇ ãöäó ÇáäøóÙóÑö. æóáóíúÓó Ýöí ÇáúÃóËóÑö ãóÇ íõÍúÊóÌøõ Èöåö áöäóÌóÇÓóÉö ÇáúÎóãúÑö. æóáóÚóáøó ßóæúäó ÇáúÎóãúÑö ãóÇÆöÚóÉð åõæó ÇáøóÐöí ÞóÑøóÈó ÔóÈóåóåóÇ ÈöÇáúÃóÚúíóÇäö ÇáäøóÌöÓóÉö¡ ÝóáóãøóÇ æõÕöÝóÊú ÈöÃóäøóåóÇ ÑöÌúÓñ Íõãöáó Ýöí ÎõÕõæÕöåóÇ Úóáóì ãóÚúäóíóíúåö. æóÃóãøóÇ ãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÍóÏöíËö ÃóäóÓò Ãóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäó(7/25)
ÇáÕøóÍóÇÈóÉö ÛóÓóáõæÇ ÌöÑóÇÑó ÇáúÎóãúÑö áóãøóÇ äõæÏöíó ÈöÊóÍúÑöíã ÔÑÈåóÇ áÐóáöß ãöäó ÇáúãõÈóÇáÛóÉ Ýöí ÇáÊÈÑøí ãöäúåóÇ æóÅöÒóÇáóÉö ÃóËóÑöåóÇ ÞóÈúáó ÇáÊøóãóßøõäö ãöäó ÇáäøóÙóÑö ÝöíãóÇ Óöæóì Ðóáößó¡ ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÈóÚúÖóåõãú ßóÓøóÑó ÌöÑóÇÑóåóÇ¡ æóáóãú íóÞõáú ÃóÍóÏñ ÈöæõÌõæÈö ßóÓúÑö ÇáúÅöäóÇÁö ÇáøóÐöí Ýöíåö ÔóíúÁñ äóÌöÓñ. Úóáóì Ãóäøóåõãú ÝóÚóáõæÇ Ðóáößó æóáóãú íõÄúãóÑõæÇ Èöåö ãä ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÐóåóÈó ÈóÚúÖõ Ãóåúáö ÇáúÚöáúãö Åöáóì ÚóÏóãö äóÌóÇÓóÉö Úóíúäö ÇáúÎóãúÑö. æóåõæó Þóæúáõ ÑóÈöíÚóÉó Èúäö ÃÈí ÚÈÏ ÇáÑÍãÇä¡ æóÇááøóíúËö Èúäö ÓóÚúÏò¡ æóÇáúãõÒóäöíøö ãöäú ÃóÕúÍóÇÈö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö¡ æóßóËöíÑò ãöäó ÇáúÈóÛúÏóÇÏöíøöíäó ãöäó ÇáúãóÇáößöíøóÉö æóãöäó ÇáúÞóíúÑóæóÇäöíøöíäó ãöäúåõãú ÓóÚöíÏõ Èúäõ ÇáúÍóÏøóÇÏö ÇáúÞóíúÑóæóÇäöíøö. æóÞóÏö ÇÓúÊóÏóáøó ÓóÚöíÏõ Èúäõ ÇáúÍóÏøóÇÏö (1) Úóáóì ØóåóÇÑóÊöåóÇ ÈöÃóäøóåóÇ ÓõÝößóÊú Ýöí ØõÑõÞö ÇáúãóÏöíäóÉö¡ æóáóæú ßóÇäóÊú äóÌóÓðÇ áóäõåõæÇ Úóäúåõ¡ ÅöÐú ÞóÏú æóÑóÏó Çáäøóåúíõ
Úóäú ÅöÑóÇÞóÉö ÇáäøóÌóÇÓóÉö Ýöí ÇáØøõÑõÞö. æóÐóßóÑó ÇÈúäõ ÇáúÝóÑóÓö Úóäö ÇÈúäö áõÈóÇÈóÉó Ãóäøóåõ ÃóÞóÇãó ÞóæúáðÇ ÈöØóåóÇÑóÉö Úóíúäö ÇáúÎóãúÑö ãöäó ÇáúãóÐúåóÈö.
æóÃóÞõæáõ: ÇáøóÐöí íóÞúÊóÖöíåö ÇáäøóÙóÑõ Ãóäøó ÇáúÎóãúÑó áóíúÓóÊú äóÌöÓó ÇáúÚóíúäö¡ æóÃóäøó ãóÓóÇÞó ÇáúÂíóÉö ÈóÚöíÏñ Úóäú ÞóÕúÏö äóÌóÇÓóÉö ÚóíúäöåóÇ¡ ÅöäøóãóÇ ÇáúÞóÕúÏõ ÃóäøóåóÇ ÑöÌúÓñ ãóÚúäóæöíøñ¡ æóáöÐóáößó æóÕóÝóåõ ÈöÃóäøóåõ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö¡ æóÈóíøóäóåõ ÈóÚúÏõ ÈöÞóæúáöåö: ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØÇäõ Ãóäú íõæÞöÚó Èóíúäóßõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó¡ æóáöÃóäøó ÇáäøóÌóÇÓóÉó ÊóÚúÊóãöÏõ ÇáúÎóÈóÇËóÉó æóÇáúÞóÐóÇÑóÉó æóáóíúÓóÊö ÇáúÎóãúÑõ ßóÐóáößó¡ æóÅöäøóãóÇ ÊóäóÒøóåó ÇáÓøóáóÝõ Úóäú ãõÞóÇÑóÈóÊöåóÇ áöÊóÞúÑöíÑö ßóÑóÇåöíøóÊöåóÇ Ýöí ÇáäøõÝõæÓö.
æóÌõãúáóÉõ ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØÇäõ ÈóíóÇäñ áößóæúäöåóÇ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö. æóãóÚúäóì íõÑöíÏõ íõÍöÈøõ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ ßóæúäö ÇáúÅöÑóÇÏóÉö ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÍóÈøóÉö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ãóáóãú ÊóÑó Åöáóì ÇáøóÐöíäó ÃõæÊõæÇ äóÕöíÈÇð ãöäó ÇáúßöÊÇÈö íóÔúÊóÑõæäó ÇáÖøóáÇáóÉó æóíõÑöíÏõæäó Ãóäú ÊóÖöáøõæÇ ÇáÓøóÈöíáó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [44] .
æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÃóáúÞóíúäÇ Èóíúäóåõãõ ÇáúÚóÏÇæóÉó æóÇáúÈóÛúÖÇÁó Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [64] .
æóÞóæúáõåõ: Ýöí ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö Ãóíú Ýöí ÊóÚóÇØöíåöãóÇ¡ Úóáóì ãõÊóÚóÇÑóÝö ÅöÖóÇÝóÉö ÇáúÃóÍúßóÇãö Åöáóì ÇáÐøóæóÇÊö¡ Ãóíú ÈöãóÇ íóÍúÏõËõ Ýöí ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö ãöäú ÅöËóÇÑóÉö ÇáúÎõÕõæãóÇÊö æóÇáúÅöÞúÏóÇãö
_________
(1) ÃóÎÐ Úóä ÓóÍúäõæä æáÏ ÓäÉ 319 æóÊõæÝøöí ÓäÉ 330.(7/26)
Úóáóì ÇáúÌóÑóÇÆöãö¡ æóãóÇ íóÞóÚõ Ýöí ÇáúãóíúÓöÑö ãöäó ÇáÊøóÍóÇÓõÏö Úóáóì ÇáúÞóÇãöÑö¡ æóÇáúÛóíúÙö æóÇáúÍóÓúÑóÉö áöáúÎóÇÓöÑö¡ æóãóÇ íóäúÔóÃõ Úóäú Ðóáöß ãä ÇáÊÔÇÊã æóÇáÓøöÈóÇÈö æóÇáÖøóÑúÈö. Úóáóì Ãóäøó ãõÌóÑøóÏó ÍõÏõæËö ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö Èóíúäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ãóÝúÓóÏóÉñ ÚóÙöíãóÉñ¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÄúãöäõæäó ÅöÎúæóÉð ÅöÐú áóÇ íóÓúÊóÞöíãõ ÃóãúÑõ ÃõãøóÉò Èóíúäó ÃóÝúÑóÇÏöåóÇ ÇáúÈóÛúÖóÇÁõ.
æóÝöí ÇáúÍóÏöíËö: «áóÇ ÊóÈóÇÛóÖõæÇ æóáóÇ ÊóÍóÇÓóÏõæÇ æóßõæäõæÇ ÚöÈóÇÏó Çááøóåö ÅöÎúæóÇäðÇ» .
æó (Ýöí) ãöäú Þóæúáöåö Ýöí ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ááÓÈíÈÉ Ãóæö ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö ÇáúãóÌóÇÒöíøóÉö¡ Ãóíú Ýöí ãóÌóÇáöÓö ÊóÚóÇØöíåöãóÇ.
æóÃóãøóÇ ÇáÕøóÏøõ Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáóÇÉö ÝóáöãóÇ Ýöí ÇáúÎóãúÑö ãöäú ÛóíúÈõæÈóÉö ÇáúÚóÞúáö¡ æóãóÇ Ýöí ÇáúãóíúÓöÑö ãöäó ÇÓúÊöÝúÑóÇÛö ÇáúæóÞúÊö Ýöí ÇáúãõÚóÇæóÏóÉö áöÊóØóáøõÈö ÇáÑøöÈúÍö.
æóåóÐöåö ÃóÑúÈóÚõ Úöáóáò ßõáøõ æóÇÍöÏóÉò ãöäúåóÇ ÊóÞúÊóÖöí ÇáÊøóÍúÑöíãó¡ ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú ßóÇäó ÇÌúÊöãóÇÚõåóÇ ãõÞúÊóÖöíðÇ ÊóÛúáöíÙó ÇáÊøóÍúÑöíãö. æóíõáúÍóÞõ ÈöÇáúÎóãúÑö ßõáøõ ãóÇ ÇÔúÊóãóáó Úóáóì ÕöÝóÊöåóÇ ãöäú ÅöáúÞóÇÁö ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö æóÇáÕøóÏøö Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáóÇÉö. æóíõáúÍóÞõ ÈöÇáúãóíúÓöÑö ßõáøõ ãóÇ ÔóÇÑóßóåõ Ýöí ÅöáúÞóÇÁö ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö æóÇáÕøóÏøö Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáóÇÉö¡ æóÐóáößó ÃóäúæóÇÚõ ÇáúÞöãóÇÑö ßõáøöåóÇ ÃóãøóÇ ãóÇ ßóÇäó ãöäó Çááøóåúæö ÈöÏõæäö ÞöãóÇÑò ßóÇáÔøóØúÑóäúÌö Ïõæäó ÞöãóÇÑò¡ ÝóÐóáößó Ïõæäó ÇáúãóíúÓöÑö¡ áöÃóäøóåõ íóäúÏõÑõ Ãóäú íóÕõÏøó Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáóÇÉö¡
æóáöÃóäøóåõ áóÇ íõæÞöÚõ Ýöí ÇáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö ÛóÇáöÈðÇ¡ ÝóÊóÏúÎõáõ ÃóÍúßóÇãõåõ ÊóÍúÊó ÃóÏöáøóÉò ÃõÎúÑóì.
æóÇáÐøößúÑõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ Ýöí Þóæúáöåö: Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö íõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ ãä ÇáÐøßÑ ÇááøöÓóÇä Ýóíóßõæäõ ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÇáúÞõÑúÂäó æóßóáóÇãó ÇáÑøóÓõæáö- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- ÇáøóÐöí Ýöíåö äóÝúÚõåõãú æóÅöÑúÔóÇÏõåõãú¡ áöÃóäøóåõ íóÔúÊóãöáõ Úóáóì ÈóíóÇäö ÃóÍúßóÇãö ãóÇ íóÍúÊóÇÌõæäó Åöáóíúåö ÝóÅöÐóÇ ÇäúÛóãóÓõæÇ Ýöí ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö æóÝöí ÇáÊøóÞóÇãõÑö ÛóÇÈõæÇ Úóäú ãóÌóÇáöÓö ÇáÑøóÓõæáö æóÓóãóÇÚö ÎõØóÈöåö¡ æóÚóäú ãõáóÇÞóÇÉö ÃóÕúÍóÇÈöåö ÇáúãõáóÇÒöãöíäó áóåõ Ýóáóãú íóÓúãóÚõæÇ ÇáÐøößúÑó æóáóÇ íóÊóáóÞøóæúåõ ãöäú ÃóÝúæóÇåö ÓóÇãöÚöíåö ÝóíóÌúåóáõæÇ ÔóíúÆðÇ ßóËöíÑðÇ Ýöíåö ãóÇ íóÌöÈõ Úóáóì ÇáãßáøÝ ãóÚúÑÝóÊå. ÝÇáÓíÁ ÇáøóÐöí íóÕõÏøõ Úóäú åóÐóÇ åõæó ãóÝúÓóÏóÉñ ÚóÙöíãóÉñ íóÓúÊóÍöÞøõ Ãóäú íõÍóÑøóãó ÊóÚóÇØöíåö¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Èöåö ÇáÐøößúÑõ ÇáúÞóáúÈöíøõ æóåõæó ÊóÐóßøõÑõ ãóÇ ÃóãóÑó Çááøóåõ Èöåö æóäóåóì Úóäúåõ ÝóÅöäøó ÐößúÑó Ðóáößó åõæó ÐößúÑõ Çááøóåö ßóÞóæúáö ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö: ÃóÝúÖóáõ ãöäú ÐößúÑö Çááøóåö ÈöÇááøöÓóÇäö ÐößúÑõ Çááøóåö ÚöäúÏó ÃóãúÑöåö æóäóåúíöåö. ÝóÇáÔøóíúÁõ ÇáøóÐöí íóÕõÏøõ Úóäú ÊóÐóßøõÑö ÃóãúÑö Çááøóåö æóäóåúíöåö åõæó ÐóÑöíÚóÉñ áöáúæõÞõæÚö Ýöí ãõÎóÇáóÝóÉö ÇáúÃóãúÑö æóÝöí ÇÞúÊöÍóÇãö(7/27)
Çáäøóåúíö. æóáóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ÈöÇáÐøößúÑö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÐößúÑó Çááøóåö ÈöÇááøöÓóÇäö áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÔóíúÁñ ãöäúåõ ÈöæóÇÌöÈò ÚóÏóÇ ãóÇ åõæó ãöäú ÃóÑúßóÇäö ÇáÕøóáóÇÉö ÝóÐóáößó ãõÓúÊóÛúäðì Úóäúåõ ÈöÞóæúáöåö: æóÚóäö ÇáÕøóáÇÉö.
æóÞóæúáõåõ: Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó ÇáúÝóÇÁõ ÊóÝúÑöíÚñ Úóäú Þóæúáöåö: ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØÇäõ ÇáúÂíóÉó¡ ÝóÅöäøó ãóÇ ÙóåóÑó ãöäú ãóÝóÇÓöÏö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ßóÇÝò Ýöí ÇäúÊöåóÇÁö ÇáäøóÇÓö ÚóäúåõãóÇ Ýóáóãú íóÈúÞó ÍóÇÌóÉñ áöÅöÚóÇÏóÉö äóåúíöåöãú ÚóäúåõãóÇ¡ æóáóßöäú íõÓúÊóÛúäóì Úóäú Ðóáößó ÈöÇÓúÊöÝúåóÇãöåöãú Úóäú ãóÈúáóÛö ÃóËóÑö åóÐóÇ ÇáúÈóíóÇäö Ýöí äõÝõæÓöåöãú ÊóÑúÝöíÚðÇ Èöåöãú Åöáóì ãóÞóÇãö ÇáúÝóØöäö ÇáúÎóÈöíÑö¡ æóáóæú ßóÇäó ÈóÚúÏó åóÐóÇ ÇáúÈóíóÇäö ßõáøöåö äóåóÇåõãú Úóäú ÊóÚóÇØöíåóÇ áóßóÇäó ÞóÏú ÃóäúÒóáóåõãú ãóäúÒöáóÉó ÇáúÛóÈöíøö¡ ÝóÝöí åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö ãöäú ÈóÏöíÚö áõØúÝö ÇáúÎöØóÇÈö ãóÇ ÈóáóÛó Èöåö ÍóÏøó ÇáúÅöÚúÌóÇÒö.
æóáöÐóáößó ÇÎÊíÑ ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇã Èåá ÇáøóÊöí ÃóÕúáõ ãóÚúäóÇåóÇ (ÞóÏú) . æóßóËõÑó æõÞõæÚõåóÇ Ýöí ÍóíøöÒö åóãúÒóÉö ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇã¡ ÝÇÓÊÛäæÇ Èåá Úóäú ÐößúÑö ÇáúåóãúÒóÉö¡ Ýóåöíó áöÇÓúÊöÝúåóÇãò ãõÖóãøóäò ÊóÍúÞöíÞó ÇáúÅöÓúäóÇÏö ÇáúãõÓúÊóÝúåóãö Úóäúåõ æóåõæó ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó¡ Ïõæäó ÇáúåóãúÒóÉö ÅöÐú áóãú íóÞõáú: ÃóÊóäúÊóåõæäó¡ ÈöÎöáóÇÝö ãóÞóÇãö Þóæúáöåö æóÌóÚóáúäÇ ÈóÚúÖóßõãú áöÈóÚúÖò ÝöÊúäóÉð ÃóÊóÕúÈöÑõæäó [ÇáúÝÑúÞóÇä: 20] . æóÌõÚöáóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÈóÚúÏó åóáú ÇÓúãöíøóÉð áöÏóáóÇáóÊöåóÇ Úóáóì ËóÈóÇÊö ÇáúÎóÈóÑö ÒöíóÇÏóÉð Ýöí ÊóÍúÞöíÞö ÍõÕõæáö ÇáúãõÓúÊóÝúåóãö Úóäúåõ¡ ÝóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ åõäóÇ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö¡ æóÃõÑöíÏó ãóÚóåóÇ ãóÚúäóÇåõ ÇáúßöäóÇÆöíøõ¡ æóåõæó ÇáÊøóÍúÐöíÑõ ãöäö ÇäúÊöÝóÇÁö æõÞõæÚö ÇáúãõÓúÊóÝúåóãö Úóäúåõ. æóáöÐóáößó Ñõæöíó Ãóäøó ÚõãóÑó áóãøóÇ ÓóãöÚó ÇáúÂíóÉó ÞóÇáó: «ÇäúÊóåóíúäóÇ! ÇäúÊóåóíúäóÇ!» . æóãöäó ÇáúãóÚúáõæãö áöáÓøóÇãöÚöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáúÈóáóÇÛóÉö Ãóäøó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãó Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ÇáúãóÞóÇãö áóíúÓó ãõÌóÑøóÏðÇ Úóäö ÇáúßöäóÇíóÉö. ÝóãóÇ Íõßöíó Úóäú ÚóãúÑöæ Èúäö ãóÚúÏö íßóÑöÈó ãöäú Þóæúáöåö «ÅöáøóÇ Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÞóÇáó Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó ÝóÞõáúäóÇ: áóÇ» Åöäú ÕóÍøó Úóäúåõ Ðóáößó. æóáöí Ýöí ÕöÍøóÊöåö Ôóßøñ¡ Ýóåõæó ÎóØóÃñ Ýöí ÇáúÝóåúãö Ãóæö ÇáÊøóÃúæöíáö. æóÞóÏú ÔóÐøó äóÝóÑñ ãöäó ÇáÓøóáóÝö äõÞöáóÊú
Úóäúåõãú ÃóÎúÈóÇÑñ ãöäó ÇáöÇÓúÊöãúÑóÇÑö Úóáóì ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö¡ áóÇ íõÏúÑóì ãóÈúáóÛõåóÇ ãöäó ÇáÕøöÍøóÉö. æóãóÍúãóáõåóÇ¡ Åöäú ÕóÍøóÊú¡ Úóáóì Ãóäøóåõãú ßóÇäõæÇ íóÊóÃóæøóáõæäó Þóæúáóåó ÊóÚóÇáóì Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó Úóáóì Ãóäøóåõ äóåúíñ ÛóíúÑõ ÌóÇÒöãò.
æóáóãú íóØõáú Ðóáößó Èóíúäóåõãú.(7/28)
Þöíáó: Åöäøó ÞõÏóÇãóÉó Èúäó ãóÙúÚõæäò¡ ãöãøóäú ÔóåöÏó ÈóÏúÑðÇ¡ æáøÇå ÚãÑ Úóäì ÇáúÈóÍúÑóíúäö¡ ÝóÔóåöÏó Úóáóíúåö ÃóÈõæ åõÑóíúÑóÉó æóÇáúÌóÇÑõæÏõ ÈöÃóäøóåõ ÔóÑöÈó ÇáúÎóãúÑó¡ æóÃóäúßóÑó ÇáúÌóÇÑõæÏõ¡ æóÊóãøóÊö ÇáÔøóåóÇÏóÉõ Úóáóíúåö ÈöÑóÌõáò æóÇãúÑóÃóÉò.
ÝóáóãøóÇ ÃóÑóÇÏó ÚõãóÑõ ÅöÞóÇãóÉó ÇáúÍóÏøö Úóáóíúåö ÞóÇáó ÞõÏóÇãóÉõ: áóæú ÔóÑöÈúÊõåóÇ ßóãóÇ íóÞõæáõæäó ãóÇ ßóÇäó áóßó Ãóäú ÊóÌúáöÏóäöí.
ÞóÇáó ÚõãóÑõ: áóãú¡ ÞóÇáó: áöÃóäøó Çááøóåó íóÞõæáõ: áóíúÓó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÌõäÇÍñ ÝöíãÇ ØóÚöãõæÇ ÅöÐÇ ãóÇ ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 93] ¡- ÝóÞóÇáó ÚõãóÑõ-: ÃóÎúØóÃúÊó ÇáÊøóÃúæöíáó Åöäøóßó ÅöÐóÇ ÇÊøóÞóíúÊó Çááøóåó ÇÌúÊóäóÈúÊó ãóÇ ÍóÑøóãó Úóáóíúßó» . æóíõÑúæóì Ãóäøó æóÍúÔöíøðÇ ßóÇäó íóÔúÑóÈõ ÇáúÎóãúÑó ÈóÚúÏó ÅöÓúáóÇãöåö¡ æóÃóäøó ÌóãóÇÚóÉð ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøóÇãö ÔóÑöÈõæÇ ÇáúÎóãúÑó Ýöí Òóãóäö ÚõãóÑó¡ æóÊóÃóæøóáõæÇ ÇáÊøóÍúÑöíãó ÝóÊóáóæúÇ Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: áóíúÓó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÌõäÇÍñ ÝöíãÇ ØóÚöãõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 93] ¡ æóÃóäøó ÚõãóÑó ÇÓúÊóÔóÇÑó ÚóáöíøðÇ Ýöí ÔóÃúäöåöãú¡ ÝóÇÊøóÝóÞóÇ Úóáóì Ãóäú íõÓúÊóÊóÇÈõæÇ æóÅöáøóÇ ÞõÊöáõæÇ. æóÝöí ÕöÍøóÉö åóÐóÇ äóÙóÑñ ÃóíúÖðÇ. æóÝöí ßõÊõÈö ÇáúÃóÎúÈóÇÑö Ãóäøó ÚõíóíúäóÉó Èúäó ÍöÕúäò äóÒóáó Úóáóì ÚóãúÑöæ Èúäö ãóÚúÏö íßóÑöÈó Ýöí ãóÍóáøóÉö Èóäöí ÒõÈóíúÏò ÈöÇáúßõæÝóÉö ÝóÞóÏøóãó áóåõ ÚóãúÑõæ ÎóãúÑðÇ¡ ÝóÞóÇáó ÚõíóíúäóÉ: Ãóæ áóíúÓó ÞóÏú ÍóÑøóãóåóÇ Çááøóåõ. ÞóÇáó ÚóãúÑõæ: ÃóäúÊó ÃóßúÈóÑõ ÓöäøðÇ Ãóãú ÃóäóÇ¡ ÞóÇáó ÚõíóíúäóÉõ: ÃóäúÊó. ÞóÇáó: ÃóäúÊó ÃóÞúÏóãõ ÅöÓúáóÇãðÇ Ãóãú ÃóäóÇ¡ ÞóÇáó:
ÃóäúÊó. ÞóÇáó: ÝóÅöäøöí ÞóÏú ÞóÑóÃúÊõ ãóÇ Èóíä ÇáÏÝÊíä¡ Ýæ Çááå ãóÇ æóÌóÏúÊõ áóåóÇ ÊóÍúÑöíãðÇ ÅöáøóÇ Ãóäøó Çááøóåó ÞóÇáó:
Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó¡ ÝóÞõáúäóÇ: áóÇ» . ÝóÈóÇÊó ÚöäúÏóåõ æóÔóÑöÈóÇ æóÊóäóÇÏóãóÇ¡ ÝóáóãøóÇ ÃóÑóÇÏó ÚõíóíúäóÉõ ÇáöÇäúÕöÑóÇÝó ÞóÇáó ÚõíóíúäóÉõ Èúäõ ÍöÕúäò:
ÌõÒöíÊó ÃóÈóÇ ËóæúÑò ÌóÒóÇÁó ßóÑóÇãóÉò ... ÝóäöÚúãó ÇáúÝóÊóì ÇáúãõÒúÏóÇÑõ æóÇáúãõÊóÖóíøöÝõ
ÞóÑóíúÊó ÝóÃóßúÑóãúÊó ÇáúÞöÑóì æóÃóÝóÏúÊóäóÇ ... ÊóÍöíøóÉó Úöáúãò (1) áóãú Êóßõäú ÞóÈúáõ ÊõÚúÑóÝõ
æóÞõáúÊó: ÍóáóÇáñ Ãóäú äõÏöíÑó ãõÏóÇãóÉð ... ßóáóæúäö ÇäúÚöÞóÇÞö ÇáúÈóÑúÞö æóÇááøóíúáõ ãõÓúÏöÝõ
æóÞóÏøóãúÊó ÝöíåóÇ ÍõÌøóÉð ÚóÑóÈöíøóÉð ... ÊóÑõÏøõ Åöáóì ÇáúÅöäúÕóÇÝö ãóäú áóíúÓó íõäúÕöÝõ
_________
(1) ßáãÉ (ÊóÍöíøóÉ) ËÈÊóÊú Ýöí ØÈÚÉ ÈæáÇÞ ãä «ÇáÃÛÇäí» æóÝöí äõÓúÎóÉ ãÎØæØÉ ãöäúåõ æáÚáåÇ ÊóÍúÑöíÝ.(7/29)
æóÃóØöíÚõæÇ Çááøóåó æóÃóØöíÚõæÇ ÇáÑøóÓõæáó æóÇÍúÐóÑõæÇ ÝóÅöäú ÊóæóáøóíúÊõãú ÝóÇÚúáóãõæÇ ÃóäøóãóÇ Úóáóì ÑóÓõæáöäóÇ ÇáúÈóáóÇÛõ ÇáúãõÈöíäõ (92)
æóÃóäúÊó áóäóÇ æóÇááøóåö Ðöí ÇáúÚóÑúÔö ÞõÏúæóÉñ ... ÅöÐóÇ ÕóÏøóäóÇ Úóäú ÔõÑúÈöåóÇ ÇáúãõÊóßóáøöÝõ
äóÞõæáõ: ÃóÈõæ ËóæúÑò ÃóÍóáøó ÔóÑóÇÈóåóÇ ... æóÞóæúáõ ÃóÈöí ËóæúÑò ÃóÓóÏøõ æóÃóÚúÑóÝõ
æóÍõÐöÝó ãõÊóÚóáøöÞõ ãõäúÊóåõæäó áöÙõåõæÑöåö¡ ÅöÐö ÇáÊøóÞúÏöíÑõ: Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó ÚóäúåõãóÇ¡ Ãóíú Úóäö
ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö¡ áöÃóäøó ÊóÝúÑöíÚó åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö Úóäú Þóæúáöåö: ÅöäøóãÇ íõÑöíÏõ ÇáÔøóíúØÇäõ íõÚóíøöäõ ÃóäøóåõãóÇ ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáöÇäúÊöåóÇÁö.
æóÇÞúÊöÕóÇÑõ ÇáúÂíóÉö Úóáóì ÊóÈúíöíäö ãóÝóÇÓöÏö ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö æóÊóÚóÇØöí ÇáúãóíúÓöÑö Ïõæäó ÊóÈúíöíäö ãóÇ Ýöí ÚöÈóÇÏóÉö ÇáúÃóäúÕóÇÈö æóÇáöÇÓúÊöÞúÓóÇãö ÈöÇáúÃóÒúáóÇãö ãöäó ÇáúÝóÓóÇÏö¡ áöÃóäøó ÅöÞúáóÇÚó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÚóäúåõãóÇ ÞóÏú ÊóÞóÑøóÑó ÞóÈúáó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãöäú Íöíäö ÇáÏøõÎõæáö Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö áöÃóäøóåõãóÇ ãöäú ãóÂËöÑö ÚóÞóÇÆöÏö ÇáÔøöÑúßö¡ æóáöÃóäøóåõ áóíúÓó Ýöí ÇáäøõÝõæÓö ãóÇ íõÏóÇÝöÚõ ÇáúæóÇÒöÚó ÇáÔøóÑúÚöíøó ÚóäúåõãóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ÝóÅöäøó ãóÇ ÝöíåöãóÇ ãöäó ÇááøóÐøóÇÊö ÇáøóÊöí ÊõÒúÌöí ÈöÇáäøõÝõæÓö Åöáóì ÊóÚóÇØöíåöãóÇ ÞÏ íÏÇÝÚ ÇáæÒÇÚ ÇáÔøóÑúÚöíøó¡ ÝóáöÐóáößó ÃõßøöÏó Çáäøóåúíõ ÚóäúåõãóÇ ÃóÔóÏøó ãöãøóÇ ÃõßøöÏó Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáÃäÕÇÈ æÇáÃÒáÇã.
[92]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 92]
æóÃóØöíÚõæÇ Çááøóåó æóÃóØöíÚõæÇ ÇáÑøóÓõæáó æóÇÍúÐóÑõæÇ ÝóÅöäú ÊóæóáøóíúÊõãú ÝóÇÚúáóãõæÇ ÃóäøóãÇ Úóáì ÑóÓõæáöäóÇ ÇáúÈóáÇÛõ ÇáúãõÈöíäõ (92)
ÚõØöÝóÊú ÌõãúáóÉõ æóÃóØöíÚõæÇ Úóáóì ÌõãúáóÉö Ýóåóáú ÃóäúÊõãú ãõäúÊóåõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 91] ¡ æóåöíó ßóÇáÊøóÐúíöíáö¡ áöÃóäøó ØóÇÚóÉó Çááøóåö æóÑóÓõæáöåö ÊóÚõãøõ ÊóÑúßó ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö æóÇáúÃóäúÕóÇÈö æóÇáúÃóÒúáóÇãö æóÊóÚõãøõ ÛóíúÑó Ðóáößó ãöäú æõÌõæåö ÇáöÇãúÊöËóÇáö æóÇáöÇÌúÊöäóÇÈö. æóßõÑøöÑó æóÃóØöíÚõæÇ ÇåúÊöãóÇãðÇ ÈöÇáúÃóãúÑö ÈöÇáØøóÇÚóÉö. æóÚõØöÝó æóÇÍúÐóÑõæÇ Úóáóì ÃóØöíÚõæÇ Ãóíú æóßõæäõæÇ Úóáóì ÍóÐóÑò. æóÍõÐöÝó ãóÝúÚõæáõ ÇÍúÐóÑõæÇ áöíõäóÒøóáó ÇáúÝöÚúáõ ãóäúÒöáóÉó ÇááøóÇÒöãö áöÃóäøó ÇáúÞóÕúÏó ÇáÊøóáóÈøõÓõ ÈöÇáúÍóÐóÑö Ýöí ÃõãõæÑö ÇáÏøöíäö¡ Ãóíö ÇáúÍóÐóÑö ãöäó ÇáúæõÞõæÚö ÝöíãóÇ íóÃúÈóÇåõ Çááøóåõ æóÑóÓõæáõåõ¡ æóÐóáößó ÃóÈúáóÛõ ãöäú Ãóäú íõÞóÇáó æóÇÍúÐóÑõæåõãóÇ¡ áöÃóäøó ÇáúÝöÚúáó ÇááøóÇÒöãó íóÞúÑõÈõ ãóÚúäóÇåõ ãöäú ãóÚúäóì ÃóÝúÚóÇáö ÇáÓøóÌóÇíóÇ¡ æóáöÐóáößó íóÌöíÁõ ÇÓúãõ ÇáúÝóÇÚöáö ãöäúåõ Úóáóì ÒöäóÉö ÝóÚöáò ßóÝóÑöÍò æóäóåöãò.(7/30)
áóíúÓó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö ÌõäóÇÍñ ÝöíãóÇ ØóÚöãõæÇ ÅöÐóÇ ãóÇ ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÃóÍúÓóäõæÇ æóÇááøóåõ íõÍöÈøõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó (93)
æóÞóæúáõåõ: ÝóÅöäú ÊóæóáøóíúÊõãú ÊóÝúÑöíÚñ Úóäú ÃóØöíÚõæÇ- æÇÍúÐóÑõæÇ. æóÇáÊøóæóáøöí åõäóÇ ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ áöáúÚöÕúíóÇäö¡ ÔóÈøóåó ÇáúÚöÕúíóÇäó ÈöÇáúÅöÚúÑóÇÖö æóÇáÑøõÌõæÚö Úóäö ÇáúãóæúÖöÚö ÇáøóÐöí ßóÇäó Èöåö ÇáúÚóÇÕöí¡ ÈöÌóÇãöÚö ÇáúãõÞóÇØóÚóÉö æóÇáúãõÝóÇÑóÞóÉö¡ æóßóÐóáößó íõØúáóÞõ Úóáóíúåö ÇáúÅöÏúÈóÇÑõ. ÝóÝöí ÍóÏöíËö ÇÈúäö ÕóíøóÇÏò «æóáóÆöäú ÃóÏúÈóÑúÊó áóíóÚúÞóÑóäøóßó Çááøóåõ» Ãóíú ÃóÚúÑóÖúÊó Úóäö ÇáúÅöÓúáóÇãö.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÇÚúáóãõæÇ åõæó ÌóæóÇÈõ ÇáÔøóÑúØö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö áóÇÒöãö ãóÚúäóÇåõ áöÃóäøó ÇáúãóÚúäóì: ÝóÅöäú ÊóæóáøóíúÊõãú Úóäú ØóÇÚóÉö ÇáÑøóÓõæáö ÝóÇÚúáóãõæÇ Ãóäú áóÇ íóÖõÑøó Êóæóáøöíßõãõ ÇáÑøóÓõæáó áöÃóäøó Úóáóíúåö ÇáúÈóáóÇÛó ÝóÍóÓúÈõ¡ Ãóíú æóÅöäøóãóÇ íóÖõÑøõßõãú Êóæóáøöíßõãú¡ æóáóæúáóÇ áóÇÒöãõ åóÐóÇ ÇáúÌóæóÇÈö áóãú íóäúÊóÙöãö ÇáÑøóÈúØõ Èóíúäó ÇáÊøóæóáøöí æóÈóíúäó Úöáúãöåöãú Ãóäøó ÇáÑøóÓõæáó Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ ãóÇ ÃõãöÑó ÅöáøóÇ ÈöÇáÊøóÈúáöíÛö. æóÐößúÑõ ÝöÚúáö ÝóÇÚúáóãõæÇ áöáÊøóäúÈöíåö Úóáóì ÃóåóãøöíøóÉö
ÇáúÎóÈóÑö ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøóßõãú ãõáÇÞõæåõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [223] .
æóßóáöãóÉõ ÃóäøóãÇ ÈöÝóÊúÍö ÇáúåóãúÒóÉö ÊõÞóíøöÏõ ÇáúÍóÕúÑó¡ ãöËúáó (ÅöäøóãóÇ) ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÇáúåóãúÒóÉö¡ ÝóßóãóÇ ÃóÝóÇÏóÊö ÇáúãóßúÓõæÑóÉõ ÇáúÍóÕúÑó ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö ÝóÇáúãóÝúÊõæÍóÊõåóÇ ÊõÝöíÏõ ÇáúÍóÕúÑó áöÃóäøóåóÇ ÝóÑúÚñ Úóäö ÇáúãóßúÓõæÑóÉö ÅöÐú åöíó ÃõÎúÊõåóÇ.
æóáóÇ íóäúÈóÛöí ÈóÞóÇÁõ ÎöáóÇÝö ãóäú ÎóÇáóÝó Ýöí ÅöÝóÇÏóÊöåóÇ ÇáúÍóÕúÑó¡ æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøó ÃóãúÑóåõ ãóÍúÕõæÑñ Ýöí ÇáÊøóÈúáöíÛö áóÇ íóÊóÌóÇæóÒõåõ Åöáóì ÇáúÞõÏúÑóÉö Úóáóì åóÏúíö ÇáúãõÈóáøóÛö Åöáóíúåöãú.
æóÝöí ÅöÖóÇÝóÉö ÇáÑøóÓõæáö Åöáóì ÖóãöíÑö ÇáúÌóáóÇáóÉö ÊóÚúÙöíãñ áöÌóÇäöÈö åóÐöåö ÇáÑøöÓóÇáóÉö æóÅöÞóÇãóÉñ áöãóÚúÐöÑóÊöåö Ýöí ÇáÊøóÈúáöíÛö ÈöÃóäøóåõ ÑóÓõæáñ ãöäó ÇáúÞóÇÏöÑö Úóáóì ßõáøö ÔóíúÁò¡ Ýóáóæú ÔóÇÁó ãõÑúÓöáõåõ áóåóÏóì ÇáúãõÑúÓóáó Åöáóíúåöãú ÝóÅöÐóÇ áóãú íóåúÊóÏõæÇ ÝóáóíúÓó Ðóáößó áöÊóÞúÕöíÑò ãöäó ÇáÑøóÓõæáö.
æóæóÕúÝõ ÇáúÈóáóÇÛö Èö ÇáúãõÈöíäõ ÇÓúÊöÞúÕóÇÁñ Ýöí ãóÚúÐöÑóÉö ÇáÑøóÓõæáö æóÝöí ÇáúÅöÚúÐóÇÑö áöáúãõÚúÑöÖöíäó Úóäö ÇáöÇãúÊöËóÇáö ÈóÚúÏó æõÖõæÍö ÇáúÈóáóÇÛö æóßöÝóÇíóÊöåö æóßóæúäöåö ãõÄóíøóÏðÇ ÈÇáÍÌøÉ ÇáÓÇØÚÉ.
[93]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 93]
áóíúÓó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÌõäÇÍñ ÝöíãÇ ØóÚöãõæÇ ÅöÐÇ ãóÇ ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÃóÍúÓóäõæÇ æóÇááøóåõ íõÍöÈøõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó(7/31)
(93)
åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÈóíóÇäñ áöãóÇ ÚóÑóÖó ãöäú ÅöÌúãóÇáò Ýöí Ýóåúãö ÇáúÂíóÉö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ¡ ÅöÐú Ùóäøó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÓúáöãöíäó Ãóäøó ÔõÑúÈó ÇáúÎóãúÑö ÞóÈúáó äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÞóÏú ÊóáóÈøóÓó ÈöÅöËúãò áöÃóäøó Çááøóåó æóÕóÝó ÇáúÎóãúÑó æóãóÇ ÐõßöÑó ãóÚóåóÇ ÈöÃóäøóåóÇ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö. ÝóÞóÏú ßóÇäó ÓóÈóÈõ äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãóÇ Ýöí «ÇáÕøóÍöíÍóíúäö» æóÛóíúÑöåöãóÇ Úóäú ÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò¡ æóÇáúÈóÑóÇÁö Èä ÚóÇÒöÈò¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ Ãóäøóåõ áóãøóÇ äóÒóáó ÊóÍúÑöíãõ ÇáúÎóãúÑö ÞóÇáó äóÇÓñ ãöäú ÃóÕúÍóÇÈ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: ßóíúÝó ÈöÃóÕúÍóÇÈöäóÇ ÇáøóÐöíäó ãóÇÊõæÇ æóåõãú íóÔúÑóÈõæäó ÇáúÎóãúÑó- Ãóæú ÞóÇáó- æóåöíó Ýöí ÈõØõæäöåöãú æóÃóßóáõæÇ ÇáúãóíúÓöÑó. ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ: áóíúÓó Úóáóì ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö ÌõäÇÍñ ÝöíãÇ ØóÚöãõæÇ ÇáúÂíóÉó. æóÝöí ÊóÝúÓöíÑö ÇáúÝóÎúÑö Ñóæóì ÃóÈõæ ÈóßúÑò ÇáúÃóÕóãøõ Ãóäøóåõ áóãøóÇ äóÒóáó ÊóÍúÑöíãõ ÇáúÎóãúÑö ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò ÇáÕøöÏøöíÞõ: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö ßóíúÝó ÈöÅöÎúæóÇäöäóÇ ÇáøóÐöíäó ãóÇÊõæÇ æóÞóÏú ÔóÑöÈõæÇ ÇáúÎóãúÑó æóÝóÚóáõæÇ ÇáúÞöãóÇÑó¡ æóßóíúÝó ÈöÇáúÛóÇÆöÈöíäó ÚóäøóÇ Ýöí ÇáúÈõáúÏóÇäö áóÇ íóÔúÚõÑõæäó Ãóäøó Çááøóåó ÍóÑøóãó ÇáúÎóãúÑó æóåõãú íóØúÚóãõæäóåóÇ. ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö.
æóÞóÏú íóáõæÍõ ÈöÈóÇÏöÆö ÇáÑøóÃúíö Ãóäøó ÍóÇáó ÇáøóÐöíäó ÊõæõÝøõæÇ ÞóÈúáó ÊóÍúÑöíãö ÇáúÎóãúÑö áóíúÓó ÍóÞöíÞðÇ ÈöÃóäú íóÓúÃóáó Úóäúåõ ÇáÕøóÍóÇÈóÉõ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöáúÚöáúãö ÈöÃóäøó Çááøóåó áóÇ íõÄóÇÎöÐõ ÃóÍóÏðÇ ÈöÚóãóáò áóãú íóßõäú ãõÍóÑøóãðÇ ãöäú ÞóÈúáö ÝöÚúáöåö¡ æóÃóäøóåõ áóÇ íõÄóÇÎöÐõ ÃóÍóÏðÇ Úóáóì ÇÑúÊößóÇÈöåö ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó Ãóäú íóÚúáóãó ÈöÇáÊøóÍúÑöíãö¡ ÝóÇáúÌóæóÇÈõ Ãóäøó ÃóÕúÍóÇÈ
ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóÇäõæÇ ÔóÏöíÏöí ÇáúÍóÐóÑö ãöãøóÇ íõäúÞöÕõ ÇáËøóæóÇÈó ÍóÑöíÕöíäó Úóáóì ßóãóÇáö ÇáöÇÓúÊöÞóÇãóÉö ÝóáóãøóÇ äóÒóáó Ýöí ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö ÃóäøóåõãóÇ ÑöÌúÓñ ãöäú Úóãóáö ÇáÔøóíúØóÇäö ÎóÔóæúÇ Ãóäú íóßõæäó áöáÔøóíúØóÇäö ÍóÙøñ Ýöí ÇáøóÐöíäó ÔóÑöÈõæÇ ÇáúÎóãúÑó æóÃóßóáõæÇ ÇááøóÍúãó ÈöÇáúãóíúÓöÑö æóÊõæõÝøõæÇ ÞóÈúáó ÇáúÅöÞúáóÇÚö Úóäú Ðóáößó Ãóæú ãóÇÊõæÇ æóÇáúÎóãúÑõ Ýöí ÈõØõæäöåöãú ãõÎóÇáöØóÉñ ÃóÌúÓóÇÏóåõãú¡ Ýóáóãú íóÊóãóÇáóßõæÇ Ãóäú ÓóÃóáõæÇ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäú ÍóÇáöåöãú áöÔöÏøóÉö ÅöÔúÝóÇÞöåöãú Úóáóì ÅöÎúæóÇäöåöãú. ßóãóÇ ÓóÃóáó ÚóÈúÏõ Çááøóåö Èúäõ Ãõãøö ãóßúÊõæãò áóãøóÇ äóÒóáó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: áóÇ íóÓúÊóæöí ÇáúÞÇÚöÏõæäó ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó ÛóíúÑõ Ãõæáöí ÇáÖøóÑóÑö æóÇáúãõÌÇåöÏõæäó Ýöí ÓóÈöíáö Çááøóåö ÈöÃóãúæÇáöåöãú æóÃóäúÝõÓöåöãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 95] ÝóÞóÇáó: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö¡ ÝóßóíúÝó æóÃóäóÇ ÃóÚúãóì áóÇ ÃõÈúÕöÑõ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÛóíúÑõ Ãõæáöí ÇáÖøóÑóÑö [ÇáäøöÓóÇÁ: 143] . æóßóÐóáößó ãóÇ æóÞóÚó áóãøóÇ ÛõíøöÑóÊö ÇáúÞöÈúáóÉõ ãöäó ÇÓúÊöÞúÈóÇáö ÈóíúÊö ÇáúãóÞúÏöÓö Åöáóì ÇÓúÊöÞúÈóÇáö ÇáúßóÚúÈóÉö ÞóÇáó äóÇÓñ: ÝóßóíúÝó ÈöÅöÎúæóÇäöäóÇ ÇáøóÐöíäó ãóÇÊõæÇ æóåõãú íóÓúÊóÞúÈöáõæäó ÈóíúÊó ÇáúãóÞúÏöÓö¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì(7/32)
æóãÇ ßÇäó Çááøóåõ áöíõÖöíÚó ÅöíãÇäóßõãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 143] ¡ Ãóíú ÕóáóÇÊóßõãú ÝóßóÇäó ÇáúÞóÕúÏõ ãöäó ÇáÓøõÄóÇáö ÇáÊøóËóÈøõÊó Ýöí ÇáÊøóÝóÞøõåö æóÃóäú áóÇ íóÊóÌóÇæóÒõæÇ ÇáÊøóáóÞøöí ãöäú ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÃõãõæÑö Ïöíäöåöãú.
æóäóÝúíõ ÇáúÌõäóÇÍö äóÝúíõ ÇáúÅöËúãö æóÇáúÚöÕúíóÇäö. æó (ãóÇ) ãóæúÕõæáóÉñ. æØóÚöãõæÇ ÕöáóÉñ. æóÚóÇÆöÏõ ÇáÕøöáóÉö ãóÍúÐõæÝñ. æóáóíúÓóÊú (ãóÇ) ãóÕúÏóÑöíøóÉð áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÇáúÚóÝúæõ Úóäú ÔóíúÁò ØóÚöãõæåõ ãóÚúáõæãò ãöäó ÇáÓøõÄóÇáö¡ ÝóÊóÚúáöíÞõ ÙóÑúÝöíøóÉö ãóÇ ØóÚöãõæÇ ÈöÇáúÌõäóÇÍö åõæó Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö: Ýöí ØóÚúãö ãóÇ ØóÚöãõæåõ.
æóÃóÕúáõ ãóÚúäóì ØóÚöãõæÇ Ãóäøóåõ ÈöãóÚúäóì ÃóßóáõæÇ¡ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÝóÅöÐÇ ØóÚöãúÊõãú ÝóÇäúÊóÔöÑõæÇ [ÇáúÃóÍúÒóÇÈ: 259] . æóÍóÞöíÞóÉõ ÇáØøóÚúãö ÇáúÃóßúáõ æóÇáÔøóíúÁõ ÇáúãóÃúßõæáõ ØóÚóÇãñ. æóáóíúÓó ÇáÔøóÑóÇÈõ ãöäó ÇáØøóÚóÇãö Èóáú åõæó ÛóíúÑõåõ¡ æóáöÐóáößó ÚõØöÝó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì ÝóÇäúÙõÑú Åöáì ØóÚÇãößó æóÔóÑÇÈößó áóãú íóÊóÓóäøóåú [ÇáúÈóÞóÑóÉ:
259] . æóíóÏõáøõ áöÐóáößó ÇÓúÊËöúäóÇÁ ÇáãÃßæáÇÊ ãöäúåõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú áóÇ ÃóÌöÏõ Ýöí ãóÇ ÃõæÍöíó Åöáóíøó ãõÍóÑøóãÇð Úóáì ØÇÚöãò íóØúÚóãõåõ ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ãóíúÊóÉð Ãóæú ÏóãÇð ãóÓúÝõæÍÇð Ãóæú áóÍúãó ÎöäÒöíÑò ÝóÅöäøóåõ ÑöÌúÓñ Ãóæú ÝöÓúÞÇð Ãõåöáøó áöÛóíúÑö Çááøóåö Èöåö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 145] . æóíõÞóÇáõ: ØóÚöãó ÈöãóÚúäóì ÃóÐóÇÞó æóãóÕúÏóÑõåõ ÇáØøõÚúãõ- ÈöÖóãøö ÇáØøóÇÁö- ÇÚúÊóÈóÑõæåõ ãõÔúÊóÞøðÇ ãöäó ÇáØøóÚúãö ÇáøóÐöí åõæó ÍóÇÓøóÉõ ÇáÐøóæúÞö. æóÊóÞóÏøóãó Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì æóãóäú áóãú íóØúÚóãúåõ ÝóÅöäøóåõ ãöäøöí [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 249] ¡ Ãóíú æóãóäú áóãú íóÐõÞúåõ¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö Ýóãóäú ÔóÑöÈó ãöäúåõ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 249] .
æóíõÞóÇáõ: æóÌóÏúÊõ Ýöí ÇáúãóÇÁö ØóÚúãó ÇáÊøõÑóÇÈö. æóíõÞóÇáõ ÊóÛóíøóÑó ØóÚúãõ ÇáúãóÇÁö¡ Ãóíú ÃóÓöäó. Ýóãöäú ÝóÕóÇÍóÉö ÇáúÞõÑúÂäö ÅöíÑóÇÏõ ÝöÚúáö ØóÚöãõæÇ åõäóÇ áöÃóäøó ÇáúãõÑóÇÏó äóÝúíõ ÇáÊøóÈöÚóÉö Úóãøóäú ÔóÑöÈõæÇ ÇáúÎóãúÑó æóÃóßóáõæÇ áóÍúãó ÇáúãóíúÓöÑö ÞóÈúáó äõÒõæáö ÂíóÉö ÊóÍúÑöíãöåöãóÇ. æóÇÓúÊõÚúãöáó ÇááøóÝúÙõ Ýöí ãóÚúäóíóíúåö¡ Ãóíú Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö æóãóÌóÇÒöåö¡ Ãóæú åõæó ãöäú ÃõÓúáõæÈö ÇáÊøóÛúáöíÈö.
æóÅöÐú ÞóÏú ÚóÈøóÑó ÈöÕöíÛóÉö ÇáúãõÖöíøö Ýöí Þóæúáöåö ØóÚöãõæÇ ÊóÚóíøóäó Ãóäú íóßõæäó ÅöÐÇ ÙóÑúÝðÇ áöáúãóÇÖöí¡
æóÐóáößó Úóáóì ÃóÕóÍøö ÇáúÞóæúáóíúäö áöáäøõÍóÇÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúãóÔúåõæÑõ Ãóäøó (ÅöÐóÇ) ÙóÑúÝñ áöáúãõÓúÊóÞúÈóáö¡ æóÇáúÍóÞøõ Ãóäøó (ÅöÐóÇ) ÊóÞóÚõ ÙóÑúÝðÇ áöáúãóÇÖöí. æóåõæó ÇáøóÐöí ÇÎúÊóÇÑóåõ ÇÈúäõ ãóÇáößò æóÏóÑóÌó Úóáóíúåö ÇÈúäõ åöÔóÇã Ýöí «ãÚäí ÇááøóÈöíÈö» . æóÔóÇåöÏõåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: æóáÇ Úóáóì ÇáøóÐöíäó(7/33)
ÅöÐÇ ãóÇ ÃóÊóæúßó áöÊóÍúãöáóåõãú [ÇáÊøóæúÈóÉ: 92] ¡ æóÞóæúáõåõ:
æóÅöÐÇ ÑóÃóæúÇ ÊöÌÇÑóÉð Ãóæú áóåúæÇð ÇäúÝóÖøõæÇ ÅöáóíúåÇ [ÇáúÌõãõÚóÉ: 11] ¡ æóÂíóÇÊñ ßóËöíÑóÉñ. ÝóÇáúãóÚúäóì áóÇ ÌõäóÇÍó Úóáóíúåöãú ÅöÐú ßóÇäõæÇ ÂãäõæÇ æÇÊøÞæÇ¡ æíÄæøá ãóÚúäóì ÇáúßóáóÇãö: áóíúÓó Úóáóíúåöãú ÌõäóÇÍñ áöÃóäøóåõãú ÂãóäõæÇ æóÇÊøóÞóæúÇ ÝöíãóÇ ßóÇäó ãõÍóÑøóãðÇ íóæúãóÆöÐò æóãóÇ ÊóäóÇæóáõæÇ ÇáúÎóãúÑó æóÃóßóáõæÇ ÇáúãóíúÓöÑó ÅöáøóÇ ÞóÈúáó ÊóÍúÑöíãöåöãóÇ.
åóÐóÇ ÊóÝúÓöíÑõ ÇáúÂíóÉö ÇáúÌóÇÑöí Úóáóì ãóÇ ÇÚúÊóãóÏóåõ ÌõãúåõæÑõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ÌóÇÑöíðÇ Úóáóì ãóÇ æóÑóÏó Ýöí ãóäú ÓóÈøóÈó äõÒõæáóåóÇ Ýöí ÇáúÃóÍóÇÏöíËö ÇáÕøóÍöíÍóÉö.
æóãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ãóäú ÌóÚóáó ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ÛóíúÑó ãõÊøóÕöáò ÈöÂíóÉö ÊóÍúÑöíãö ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö. æóÃóÍúÓóÈõ Ãóäøóåõãú áóãú íõáóÇÍöÙõæÇ ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáöåóÇ áöÃóäøóåõãú ÑóÃóæúÇ Ãóäøó ÓóÈóÈó äõÒõæáöåóÇ áóÇ íõÞúÕöÑõåóÇ Úóáóì ÞóÖöíøóÉö ÇáÓøóÈóÈö Èóáú íóÚúãóáõ ÈöÚõãõæãö áóÝúÙöåóÇ Úóáóì ãóÇ åõæó ÇáúÍóÞøõ Ýöí Ãóäøó Úõãõæãó ÇááøóÝúÙö áóÇ íõÎóÕøóÕõ ÈöÎõÕõæÕö ÇáÓøóÈóÈö¡ ÝóÞóÇáõæÇ: ÑóÝóÚó Çááøóåõ ÇáúÌõäóÇÍó Úóäö ÇáúãõÄúãöäöíäó Ýöí Ãóíøö ÔóíúÁò ØóÚöãõæåõ ãöäú ãõÓúÊóáóÐøóÇÊö ÇáúãóØóÇÚöãö æóÍóáóÇáöåóÇ¡ ÅöÐóÇ ãóÇ ÇÊøóÞóæúÇ ãóÇ ÍóÑøóãó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú¡ Ãóíú áóíúÓó ãöäó ÇáúÈöÑøö ÍöÑúãóÇäõ ÇáäøóÝúÓö ÈöÊóÍúÑöíãö ÇáØøóíøöÈóÇÊö Èóáö ÇáúÈöÑøõ åõæó ÇáÊøóÞúæóì¡ Ýóíóßõæäõ ãöäú ÞóÈöíáö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóíúÓó ÇáúÈöÑøõ ÈöÃóäú ÊóÃúÊõæÇ ÇáúÈõíõæÊó ãöäú ÙõåõæÑöåÇ æóáßöäøó ÇáúÈöÑøó ãóäö ÇÊøóÞì [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 189] . æóÝõÓøöÑó Èöåö Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ãõÈúÊóÏöÆðÇ Èöåö. æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö íóßõæäõ ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ãõÊøóÕöáðÇ ÈöÂíóÉö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú¡ ÝóÊóßõæäõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ áöãõäóÇÓóÈóÉö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäó Çáäøóåúíö Úóäú Ãóäú íõÍóÑøöãõæÇ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú ØóíøöÈóÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóåõãú ÈöäóÐúÑò Ãóæú íóãöíäò Úóáóì ÇáöÇãúÊöäóÇÚö.
æóÇÏøóÚóì ÈóÚúÖõåõãú Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú Ýöí ÇáúÞóæúãö ÇáøóÐöíäó ÍóÑøóãõæÇ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãõ ÇááøõÍõæãó æóÓóáóßõæÇ ØóÑöíÞó ÇáÊøóÑóåøõÈö. æóãöäúåõãú ÚõËúãóÇäõ Èúäõ ãóÙúÚõæäò¡ æóáóãú íóÕöÍøó Ãóäøó åóÐóÇ ÓóÈóÈõ äõÒõæáöåóÇ. æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÝúÓöíÑö íóßõæäõ ØóÚöãõæÇ ãõÓúÊóÚúãóáðÇ Ýöí ÇáúãóÚúäóì ÇáúãóÔúåõæÑö æóåõæó ÇáúÃóßúáõ¡ æóÊóßõæäõ ßóáöãóÉõ (ÅöÐóÇ) ãõÓúÊóÚúãóáóÉð Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö¡ æóÝöÚúáõ(7/34)
ØóÚöãõæÇ ãöäó ÇáÊøóÚúÈöíÑö Úóäö ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö ÈöáóÝúÙö ÇáúãóÇÖöí ÈöÞóÑöíäóÉö ßóáöãóÉö (ÅöÐóÇ) ¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ëõãøó ÅöÐÇ ÏóÚÇßõãú ÏóÚúæóÉð ãöäó ÇáúÃóÑúÖö ÅöÐÇ ÃóäúÊõãú ÊóÎúÑõÌõæäó [ÇáÑøæã:
25] .
æóíõÚóßøöÑõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÝúÓöíÑö Ãóäøó ÇáøóÐöíäó ÍóÑøóãõæÇ ÇáØøóíøöÈóÇÊö Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú áóãú íóäúÍóÕöÑú ÊóÍúÑöíãõåõãú Ýöí ÇáúãóØúÚõæãö æóÇáÔøóÑóÇÈö Èóáú íóÔúãóáõ ÇááøöÈóÇÓó æóÇáäøöÓóÇÁó¡ Çááøóåõãøó ÅöáøóÇ Ãóäú íõÞóÇáó: Åöäøó ÇáúßóáóÇãó ÌóÑóì Úóáóì ãõÑóÇÚóÇÉö ÇáúÛóÇáöÈö Ýöí ÇáÊøóÍúÑöíãö.
æóÞóÇáó ÇáúÝóÎúÑõ: ÒóÚóãó ÈóÚúÖõ ÇáúÌõåøóÇáö Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì áóãøóÇ ÌóÚóáó ÇáúÎãÑ ãÍÑøãÉ ÚöäúÏ ãóÇ Êóßõæäõ ãõæÞöÚóÉð áöáúÚóÏóÇæóÉö æóÇáúÈóÛúÖóÇÁö æóÕóÇÏøóÉð Úóäú ÐößúÑö Çááøóåö æóÚóäö ÇáÕøóáóÇÉö Èóíøóäó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ãóäøóåõ áóÇ ÌõäóÇÍó Úóáóì ãóäú ØóÚöãóåóÇ ÅöÐóÇ áóãú íóÍúÕõáõ ãóÚóåõ ÔóíúÁñ ãöäú Êöáúßó ÇáúãóÝóÇÓöÏö¡ Èóáú ÍóÕóáó ãóÚóåõ ÇáØøóÇÚóÉõ æóÇáÊøóÞúæóì æóÇáúÅöÍúÓóÇäõ Åöáóì ÇáúÎóáúÞö¡ æóáóÇ íõãúßöäõ Íóãúáõåõ Úóáóì ÃóÍúæóÇáö ãóäú ÔóÑöÈó ÇáúÎóãúÑó ÞóÈúáó äõÒõæáö ÂíóÉö ÇáÊøóÍúÑöíãö áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó Ðóáößó áóÞóÇáó ãóÇ ßóÇäó ÌõäóÇÍñ Úóáóì ÇáøóÐöíäó ØóÚöãõæÇ¡ ßóãóÇ ÐóßóÑó Ýöí ÂíóÉö ÊóÍúæöíáö ÇáúÞöÈúáóÉö¡ ÝóÞóÇáó æóãÇ ßÇäó Çááøóåõ áöíõÖöíÚó ÅöíãÇäóßõãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 143] æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó (ÅöÐóÇ) áöáúãõÓúÊóÞúÈóáö áóÇ áöáúãóÇÖöí.
ÞóÇáó ÇáúÝóÎúÑõ: æóåóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ ãóÑúÏõæÏñ ÈöÅöÌúãóÇÚö ßõáøö ÇáúÃõãøóÉö. æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõãú (ÅöÐóÇ) áöáúãõÓúÊóÞúÈóáö¡ ÝóÌóæóÇÈõåõ Ãóäøó ÇáúÍóáøó áöáúãõÓúÊóÞúÈóáö Úóäú æóÞúÊö äõÒõæáö ÇáúÂíóÉö Ýöí ÍóÞøö ÇáúÛóÇÆöÈöíäó.
æóÇáÊøóÞúæóì ÇãúÊöËóÇáõ ÇáúãóÃúãõæÑóÇÊö æóÇÌúÊöäóÇÈõ ÇáúãóäúåöíøóÇÊö¡ æóáöÐóáößó ÝóÚóØúÝõ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö Úóáóì ÇÊøóÞóæúÇ ãä ÚØá ÇáúÎóÇÕøö Úóáóì ÇáúÚóÇãøö¡ áöáöÇåúÊöãóÇãö Èöåö¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãóäú ßÇäó ÚóÏõæøðÇ áöáøóåö æóãóáÇÆößóÊöåö æóÑõÓõáöåö æóÌöÈúÑöíáó æóãöíßÇáó¡ æóáöÃóäøó ÇÌúÊöäóÇÈó ÇáúãóäúåöíøóÇÊö ÃóÓúÈóÞõ ÊóÈóÇÏõÑðÇ Åöáóì ÇáúÃóÝúåóÇãö Ýöí áóÝúÙö ÇáÊøóÞúæóì áöÃóäøóåóÇ ãõÔúÊóÞøóÉñ ãöäó ÇáÊøóæóÞøöí æóÇáúßóÝøö.
æóÃóãøóÇ ÚóØúÝõ æóÂãóäõæÇ Úóáóì ÇÊøóÞóæúÇ Ýóåõæó ÇÚúÊöÑóÇÖñ áöáúÅöÔóÇÑóÉö Åöáóì Ãóäøó ÇáúÅöíãóÇäó åõæó ÃóÕúáõ ÇáÊøóÞúæóì¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì Ýóßøõ ÑóÞóÈóÉò Ãóæú ÅöØúÚÇãñ- Åöáóì Þóæúáöåö- Ëõãøó ßÇäó ãöäó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ ÇáÙøóÑúÝö ÇáøóÐöí åõæó ßóÇáÔøóÑúØö ãõÌóÑøóÏõ ÇáÊøóäúæöíåö ÈöÇáÊøóÞúæóì æóÇáúÅöíãóÇäö æóÇáúÚóãóáö ÇáÕøóÇáöÍö¡ æóáóíúÓó ÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøó äóÝúíó(7/35)
ÇáúÌõäóÇÍö Úóäúåõãú ãõÞóíøóÏñ ÈöÃóäú íóÊøóÞõæÇ æóíõÄúãöäõæÇ æóíóÚúãóáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö¡ áöáúÚöáúãö ÈöÃóäøó áößõáøö Úóãóáò ÃóËóÑðÇ Úóáóì ÝöÚúáöåö Ãóæú Úóáóì ÊóÑúßöåö¡ æóÅöÐú ÞóÏú ßóÇäõæÇ ãõÄúãöäöíäó ãöäú ÞóÈúáõ¡ æóßóÇäó ÇáúÅöíãóÇäõ ÚóÞúÏðÇ ÚóÞúáöíøðÇ áóÇ íóÞúÈóáõ ÇáÊøóÌóÏøõÏó ÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÞóæúáöåö: æóÂãóäõæÇ ãóÚúäóì æóÏóÇãõæÇ Úóáóì ÇáúÅöíãóÇäö æóáóãú íõäúÞöÖõæåõ ÈöÇáúßõÝúÑö.
æóÌõãúáóÉõ Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ ÊóÃúßöíÏñ áóÝúÙöíøñ áöÌõãúáóÉö ÅöÐÇ ãóÇ ÇÊøóÞóæúÇ æóÂãóäõæÇ æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö æóÞõÑöäó ÈöÍóÑúÝö Ëõãøó ÇáÏøóÇáøö Úóáóì ÇáÊøóÑóÇÎöí ÇáÑÊÈí áíóßõæä ÅíãÇÁÇ Åöáóì ÇáöÇÒúÏöíóÇÏö Ýöí ÇáÊøóÞúæóì æóÂËóÇÑö ÇáúÅöíãóÇäö¡ ßóÇáÊøóÃúßöíÏö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ßóáøóÇ ÓóíóÚúáóãõæäó Ëõãøó ßóáøóÇ ÓóíóÚúáóãõæäó [ÇáäÈÅ: 4¡ 5] æóáöÐóáößó áóãú íõßóÑøöÑú Þóæúáóåõ: æóÚóãöáõæÇ ÇáÕøóÇáöÍÇÊö áöÃóäøó Úóãóáó ÇáÕøóÇáöÍóÇÊö ãóÔúãõæáñ áöáÊøóÞúæóì.
æóÃóãøóÇ ÌõãúáóÉõ Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÃóÍúÓóäõæÇ ÝóÊõÝöíÏõ ÊóÃúßöíÏðÇ áóÝúÙöíøðÇ áöÌõãúáóÉö Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ æóÊõÝöíÏõ ÇáöÇÑúÊöÞóÇÁó Ýöí ÇáÊøóÞúæóì ÈöÏóáóÇáóÉö ÍóÑúÝö Ëõãøó Úóáóì ÇáÊøóÑóÇÎöí ÇáÑøõÊúÈöíøö. ãóÚó ÒöíóÇÏóÉö ÕöÝóÉö ÇáúÅöÍúÓóÇäö. æóÞóÏú ÝÓøÑ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇáúÅöÍúÓóÇäó ÈöÞóæúáöåö: «Ãóäú ÊóÚúÈõÏó Çááøóåó ßóÃóäøóßó ÊóÑóÇåõ ÝóÅöäú áóãú Êóßõäú ÊóÑóÇåõ ÝóÅöäøóåõ íóÑóÇßó» . æóåóÐóÇ íóÊóÖóãøóäõ ÇáúÅöíãóÇäó áóÇ ãóÍóÇáóÉó ÝóáöÐóáößó ÇÓúÊõÛúäöíó Úóäú ÅöÚóÇÏóÉö æóÂãóäõæÇ åõäóÇ. æóíóÔúãóáõ ÝöÚúáõ
æóÃóÍúÓóäõæÇ ÇáúÅöÍúÓóÇäó Åöáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóåõæó ÒóÇÆöÏñ Úóáóì ÇáÊøóÞúæóì¡ áöÃóäøó ãöäúåõ ÅöÍúÓóÇäðÇ ÛóíúÑó æóÇÌöÈò æóåõæó ãöãøóÇ íóÌúáöÈõ ãóÑúÖóÇÉó Çááøóåö¡ æóáöÐóáößó Ðóíøóáóåõ ÈöÞóæúáöåö: æóÇááøóåõ íõÍöÈøõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó.
æóÞóÏú ÐóåóÈó ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Ýöí ÊóÃúæöíáö ÇáÊøóßúÑöíÑö ÇáúæóÇÞöÚö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ØóÑóÇÆöÞó ãõÎúÊóáöÝóÉð áóÇ ÏóáóÇÆöáó ÚóáóíúåóÇ Ýöí äóÙúãö ÇáúÂíóÉö¡ æóãóÑúÌöÚõåóÇ ÌóÚúáõ ÇáÊøóßúÑöíÑö Ýöí Þóæúáöåö: Ëõãøó ÇÊøóÞóæúÇ Úóáóì ãóÚúäóì ÊóÛóÇíõÑö ÇáÊøóÞúæóì æóÇáúÅöíãóÇäö ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáÒøóãóÇäö Ãóæú ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÃóÍúæóÇáö. æóÐóåóÈó ÈóÚúÖõåõãú Ýöí ÊóÃúæöíáö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöÐÇ ãóÇ ÇÊøóÞóæúÇ æóãóÇ ÚõØöÝó Úóáóíúåö Åöáóì æõÌõæåò äóÔóÃóÊú Úóäú Íóãúáöåö Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóÞúíöíÏö áöäóÝúíö ÇáúÌõäóÇÍö ÈöÍõÕõæáö ÇáúãóÔúÑõæØö. æóÝöí ÌóáúÈöåóÇ Øõæáñ.
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ãóäøó ÈóÚúÖðÇ ãöäó ÇáÓøóáóÝö ÊóÃóæøóáó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÑøõÎúÕóÉö Ýöí(7/36)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÊóäóÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú æóÑöãóÇÍõßõãú áöíóÚúáóãó Çááøóåõ ãóäú íóÎóÇÝõåõ ÈöÇáúÛóíúÈö Ýóãóäö ÇÚúÊóÏóì ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýóáóåõ ÚóÐóÇÈñ Ãóáöíãñ (94)
ÔõÑúÈö ÇáúÎóãúÑö áöãóäö ÇÊøóÞóì Çááøóåó ÝöíãóÇ ÚÏø¡ æóáã íßä ÇáúÎóãúÑõ æóÓöíáóÉð áóåõ Åöáóì ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö¡ æóáóÇ Åöáóì ÅöÖúÑóÇÑö ÇáäøóÇÓö.
æóíõäúÓóÈõ åóÐóÇ Åöáóì ÞõÏóÇãóÉó Èúäö ãóÙúÚõæäò¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÊóÝúÓöíÑö ÂíóÉö ÊóÍúÑöíãö ÇáúÎóãúÑö: æóÃóäøó ÚõãóÑó Èúäó ÇáúÎóØøóÇÈö æóÚóáöíøó Èúäó ÃóÈöí ØóÇáöÈò áóãú íÞÈáÇå ãöäúåõ.
[94]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 94]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÊóäÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú æóÑöãÇÍõßõãú áöíóÚúáóãó Çááøóåõ ãóäú íóÎÇÝõåõ ÈöÇáúÛóíúÈö Ýóãóäö ÇÚúÊóÏì ÈóÚúÏó Ðáößó Ýóáóåõ ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ (94)
áóÇ ÃóÍúÓóÈõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÅöáøóÇ ÊóÈúíöíäðÇ áöÞóæúáöåö Ýöí ÕóÏúÑö ÇáÓøõæÑóÉö ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 1] ¡ æóÊóÎóáøõÕðÇ áöÍõßúãö ÞóÊúáö ÇáÕøóíúÏö Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ æóÊóãúåöíÏðÇ áöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] ÌóÑøóÊú Åöáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÎóáøõÕö ãõäóÇÓóÈóÉõ ÐößúÑö ÇáúãõÍóÑøóãóÇÊö ãöäó ÇáúÎóãúÑö æóÇáúãóíúÓöÑö æóãóÇ ÚõØöÝó ÚóáóíúåöãóÇ ÝóÎóÇØóÈó Çááøóåõ ÇáúãõÄúãöäöíäó ÈöÊóäúÈöíåöåöãú Åöáóì ÍóÇáóÉò ÞóÏú íóÓúÈöÞõ ÝöíåóÇ ÍöÑúÕõåõãú¡ ÍóÐóÑóåõãú æóÔóåúæóÊõåõãú ÊóÞúæóÇåõãú. æóåöíó ÍóÇáóÉõ ÇÈúÊöáóÇÁò æóÊóãúÍöíÕò¡ íóÙúåóÑõ ÈöåóÇ Ýöí ÇáúæõÌõæÏö ÇÎúÊöáóÇÝõ ÊóãóÓøõßöåöãú ÈöæóÕóÇíóÇ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóåöíó ÍóÇáóÉñ áóãú ÊóÞóÚú æóÞúÊó äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ áóíóÈúáõæóäøóßõãõ ÙóÇåöÑñ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö¡ áöÃóäøó äõæäó ÇáÊøóæúßöíÏö áóÇ ÊóÏúÎõáõ Úóáóì ÇáúãõÖóÇÑöÚö Ýöí ÌóæóÇÈö ÇáúÞóÓóãö ÅöáøóÇ æóåõæó ÈöãóÚúäóì ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó Íõßúãó ÅöÕóÇÈóÉö ÇáÕøóíúÏö Ýöí ÍóÇáóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö Ãóæú Ýöí ÃóÑúÖö ÇáúÍóÑóãö áóãú íóßõäú ãõÞóÑøóÑðÇ ÈöãöËúáö åóÐóÇ. æóÞóÏú Ñõæöíó Úóäú ãõÞóÇÊöáò: Ãóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÚõãúÑóÉö ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö ÛóÔöíóåõãú ÕóíúÏñ ßóËöíÑñ Ýöí ØóÑöíÞöåöãú¡ ÝóÕóÇÑó íóÊóÑóÇãóì Úóáóì ÑöÍóÇáöåöãú æóÎöíóÇãöåöãú¡ Ýóãöäúåõãõ ÇáúãõÍöáøõ æóãöäúåõãõ ÇáúãõÍúÑöãõ¡ æóßóÇäõæÇ íóÞúÏöÑõæäó Úóáóì ÃóÎúÐöåö ÈöÇáúÃóíúÏöí¡ æóÕóíúÏö ÈóÚúÖöåö ÈöÇáÑøöãóÇÍö. æóáóãú íóßõæäõæÇ ÑóÃóæúÇ ÇáÕøóíúÏó ßóÐóáößó ÞóØøñ¡ ÝóÇÎúÊóáóÝóÊú ÃóÍúæóÇáõåõãú Ýöí ÇáúÅöÞúÏóÇãö Úóáóì ÅöãúÓóÇßöåö. Ýóãöäúåõãú ãóäú ÃóÎóÐó ÈöíóÏöåö æóØóÚóäó ÈöÑõãúÍöåö. ÝóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ Çå. ÝóáóÚóáøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÃõáúÍöÞóÊú ÈöÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÅöáúÍóÇÞðÇ¡ áöÊóßõæäó
ÊóÐúßöÑóÉð áóåõãú Ýöí ÚóÇãö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö áöíóÍúÐóÑõæÇ ãöËúáó ãóÇ Íóáøó Èöåöãú íóæúãó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö. æóßóÇäõæÇ(7/37)
Ýöí ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö ÃóÍúæóÌó Åöáóì ÇáÊøóÍúÐöíÑö æóÇáúÈóíóÇäö¡ áößóËúÑóÉö ÚóÏóÏö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÚóÇãó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö æóßóËúÑóÉö ãóäú Ýöíåöãú ãöäó ÇáúÃóÚúÑóÇÈö¡ ÝóÐóáößó íõÈóíøöäõ ãóÚúäóì Þóæúáöåö ÊóäÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú æóÑöãÇÍõßõãú áöÅöÔúÚóÇÑö Þóæúáöåö ÊóäÇáõåõ ÈöÃóäøó Ðóáößó Ýöí ãõßúäóÊöåöãú æóÈöÓõåõæáóÉö ÇáúÃóÎúÐö.
æóÇáúÎöØóÇÈõ áöáúãõÄúãöäöíäó¡ æóåõæó ãõÌúãóáñ Èóíøóäóåõ Þóæúáõåõ ÚóÞöÈóåõ íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] . ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò Èúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö: ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ýöí ÇáúãõÎóÇØóÈö ÈöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö Úóáóì Þóæúáóíúäö: ÃóÍóÏõåõãóÇ: Ãóäøóåõãõ ÇáúãõÍöáøõæäó¡ ÞóÇáóåõ ãóÇáößñ¡ ÇáËøóÇäöí: Ãóäøóåõãõ ÇáúãõÍúÑöãõæäó¡ ÞóÇáóåõ ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò æóÛóíúÑõåõ Çå. æóÞóÇáó Ýöí «ÇáúÞóÈóÓö» : Êóæóåøóãó ÈóÚúÖõ ÇáäøóÇÓö Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáúÂíóÉö ÊóÍúÑöíãõ ÇáÕøóíúÏö Ýöí ÍóÇáö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ æóåóÐöåö ÚõÖúáóÉñ¡ ÅöäøóãóÇ ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÇáöÇÈúÊöáóÇÁõ Ýöí ÍóÇáóÊóíö ÇáúÍöáøö æóÇáúÍõÑúãóÉö Çå.
æóãóÑúÌöÚõ åóÐóÇ ÇáöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáäøóÙóÑõ Ýöí Ôõãõæáö ÇáúÂíóÉö áöÍõßúãö ãóÇ íóÕúØóÇÏõåõ ÇáúÍóáóÇáõ ãöäú ÕóíúÏö ÇáúÍóÑóãö æóÚóÏóãö ÔõãõæáöåóÇ ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Ýöí ÅöËúÈóÇÊö Íõßúãöåö Åöáóì Ïóáöíáò ÂÎóÑó Ãóæú íóÍúÊóÇÌõ. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö Ýöí «ÇáúÃóÍúßóÇãö» : «Åöäøó Þóæúáóåõ áóíóÈúáõæóäøóßõãõ ÇáøóÐöí íóÞúÊóÖöí Ãóäøó ÇáÊøóßúáöíÝó íóÊóÍóÞøóÞõ Ýöí ÇáúãõÍöáøö ÈöãóÇ ÔõÑöØó áóåõ ãöäú ÃõãõæÑö ÇáÕøóíúÏö æóãóÇ ÔõÑöØó áóåõ ãöäú ßóíúÝöíøóÉö ÇáöÇÕúØöíóÇÏö. æóÇáÊøóßúáöíÝõ ßõáøõåõ ÇÈúÊöáóÇÁñ æóÅöäú ÊóÝóÇÖóáó Ýöí ÇáúÞöáøóÉö æóÇáúßóËúÑóÉö æóÊóÈóÇíóäó Ýöí ÇáÖøóÚúÝö æóÇáÔøöÏøóÉö» . íõÑöíÏõ Ãóäøó Þóæúáóåõ: áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö áóÇ íõÑóÇÏõ Èöåö ÇáúÅöÕóÇÈóÉõ ÈöÈóáúæóì¡ Ãóíú ãõÕöíÈóÉö ÞóÊúáö ÇáÕøóíúÏö ÇáúãõÍóÑøóãö Èóáú íõÑóÇÏõ áóíõßóáøöÝóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÈóÚúÖö ÃóÍúæóÇáö ÇáÕøóíúÏö. æóåóÐóÇ íóäúÙõÑõ Åöáóì Ãóäøó Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] ÔóÇãöáñ áöÍóÇáóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö æóÇáúÍõáõæáö Ýöí ÇáúÍóÑóãö.
æóÞóæúáõåõ: áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö åõæó ÇÈúÊöáóÇÁõ ÊóßúáöíÝò æóäóåúíò¡ ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö ÊóÚóáøõÞõåõ ÈöÃóãúÑò ãöãøóÇ íóÝúÚóáõ¡ Ýóåõæó áóíúÓó ßóÇáöÇÈúÊöáóÇÁö Ýöí Þóæúáöåö: æóáóäóÈúáõæóäøóßõãú ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáúÎóæúÝö æóÇáúÌõæÚö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 155] æóÅöäøóãóÇ ÃóÎúÈóÑóåõãú ÈöåóÐóÇ Úóáóì æóÌúåö ÇáÊøóÍúÐöíÑö. ÝóÇáúÎóÈóÑõ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ãóÚúäóÇåõ æóáóÇÒöãö ãóÚúäóÇåõ¡ æóåõæó ÇáÊøóÍúÐöíÑõ. æóíóÊóÚóíøóäõ Ãóäú íóßõæäó åóÐóÇ ÇáúÎöØóÇÈõ æõÌøöåó Åöáóíúåöãú Ýöí Íöíäö ÊóÑóÏøõÏöåöãú Èóíúäó ÅöãúÓóÇßö ÇáÕøóíúÏö æóÃóßúáöåö¡ æóÈóíúäó ãõÑóÇÚóÇÉö ÍõÑúãóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ ÅöÐú ßóÇäõæÇ ãõÍúÑöãöíäó ÈöÚõãúÑóÉò Ýöí ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö æóÞóÏú ÊóÑóÏøóÏõæÇ ÝöíãóÇ íóÝúÚóáõæäó¡ Ãóíú(7/38)
Ãóäøó ãóÇ ßóÇäó Úóáóíúåö ÇáäøóÇÓõ ãöäú ÍõÑúãóÉö ÅöÕóÇÈóÉö ÇáÕøóíúÏö áöáúãõÍúÑöãö ãõÚúÊóÏøñ Èöåö Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö Ãóæú ÛóíúÑõ ãõÚúÊóÏøò Èöåö. ÝóÇáöÇÈúÊöáóÇÁõ ãõÓúÊóÞúÈóáñ áöÃóäøóåõ áóÇ íóÊóÍóÞøóÞõ ãóÚúäóì ÇáöÇÈúÊöáóÇÁö ÅöáøóÇ ãöäú ÈóÚúÏö Çáäøóåúíö æóÇáÊøóÍúÐöíÑö.
æóæõÌõæÏõ äõæäö ÇáÊøóæúßöíÏö íõÚóíøöäõ ÇáúãõÖóÇÑöÚó áöáöÇÓúÊöÞúÈóÇáö¡ ÝóÇáúãõÓúÊóÞúÈóáõ åõæó ÇáöÇÈúÊöáóÇÁõ. æóÃóãøóÇ ÇáÕøóíúÏõ æóäóæóÇáõ ÇáúÃóíúÏöí æóÇáÑøöãóÇÍö Ýóåõæó ÍóÇÖöÑñ.
æóÇáÕøóíúÏõ: ÇáúãóÕöíÏõ¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ ãöäó ÇáÕøóíúÏö æóÞóÚó ÈóíóÇäðÇ áöÞóæúáöåö ÈöÔóíúÁò. æóíõÛúäöí Úóäö ÇáúßóáóÇãö
Ýöíåö æóÝöí áÝÙ (ÔóíúÁ) ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäó ÇáúßóáóÇãö Úóáóì äóÙöíÑöåö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóäóÈúáõæóäøóßõãú ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáúÎóæúÝö æóÇáúÌõæÚö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉ [155] . æÊäßíÑ ÈöÔóíúÁò åõäóÇ áöáÊøóäúæöíÚö áóÇ áöáÊøóÍúÞöíÑö¡ ÎöáóÇÝðÇ áöáÒøóãóÎúÔóÑöíøö æóãóäú ÊóÇÈóÚóåõ.
æóÃóÔóÇÑó ÈöÞóæúáöåö: ÊóäÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú æóÑöãÇÍõßõãú Åöáóì ÃóäúæóÇÚö ÇáÕøóíúÏö ÕóÛöíÑöåö æóßóÈöíÑöåö. ÝóÞóÏú ßóÇäõæÇ íõãúÓößõæäó ÇáúÝöÑóÇÎó ÈöÃóíúÏöíåöãú æóãóÇ åõæó æóÓöíáóÉñ Åöáóì ÇáúÅöãúÓóÇßö ÈöÇáúÃóíúÏöí ãöäú ÔöÈóÇßò æóÍöÈóÇáóÇÊò æóÌóæóÇÑöÍò¡ áöÃóäøó ÌóãöíÚ Ðóáöß íÄæá Åöáóì ÇáúÅöãúÓóÇßö ÈöÇáúíóÏö. æóßóÇäõæÇ íóÚúÏõæäó æóÑóÇÁó ÇáúßöÈóÇÑö ÈöÇáúÎóíúáö æóÇáÑøöãóÇÍö ßóãóÇ íóÝúÚóáõæäó ÈöÇáúÍõãõÑö ÇáúæóÍúÔöíøóÉö æóÈóÞóÑö ÇáúæóÍúÔö¡ ßóãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÃóÈöí ÞóÊóÇÏóÉó Ãóäøóåõ: ÑóÃóì ÚóÇãó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö ÍöãóÇÑðÇ æóÍúÔöíøðÇ¡ æóåõæó ÛóíúÑõ ãõÍúÑöãò¡ ÝóÇÓúÊóæóì Úóáóì ÝóÑóÓöåö æóÃóÎóÐó ÑõãúÍóåõ æóÔóÏøó æóÑóÇÁó ÇáúÍöãóÇÑö ÝóÃóÏúÑóßóåõ ÝóÚóÞóÑóåõ ÈöÑõãúÍöåö æóÃóÊóì Èöåö.. ÅöáóÎú. æóÑõÈøóãóÇ ßóÇäõæÇ íóÕöíÏõæäó ÈöÑóãúíö ÇáäøöÈóÇáö Úóäú ÞöÓöíøöåöãú¡ ßóãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö «ÇáúãõæóØøóÃö» «Úóäú ÒóíúÏò ÇáúÈóåúÒöíøö Ãóäøóåõ ÎóÑóÌó ãóÚó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íõÑöíÏõ ãóßøóÉó ÝóÅöÐóÇ ÙóÈúíñ ÍóÇÞöÝñ Ýöíåö Óóåúãñ» ÇáúÍóÏöíËó. ÝóÞóÏú ßóÇäó ÈÚÖ ÇáÕÇÆÏíä íÎÊÈìÁ Ýöí ÞõÊúÑóÉò æóíóãúÓößõ ÞóæúÓóåó ÝóÅöÐóÇ ãóÑøó Èöåö ÇáÕøóíúÏõ ÑóãóÇåõ ÈöÓóåúãò. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: æóÎóÕøó ÇáÑøöãóÇÍó ÈöÇáÐøößúÑö áöÃóäøóåóÇ ÃóÚúÙóãõ ãóÇ íõÌúÑóÍõ Èöåö ÇáÕøóíúÏõ.
æóÞóÏú íõÞóÇáõ: ÍóÐóÝó ãóÇ åõæó ÈöÛóíúÑö ÇáúÃóíúÏöí æóÈöÛóíúÑö ÇáÑøöãóÇÍö áöáöÇÓúÊöÛúäóÇÁö ÈöÇáØøóÑóÝóíúäö Úóäö ÇáúÃóæúÓóÇØö.
æóÌõãúáóÉõ ÊóäÇáõåõ ÃóíúÏöíßõãú ÕöÝóÉñ áöáÕøóíúÏö Ãóæú ÍóÇáñ ãöäúåõ. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåóÇ ÇÓúÊöÞúÕóÇÁõ ÃóäúæóÇÚö ÇáÕøóíúÏö áöÆóáøóÇ íõÊóæóåøóãó Ãóäøó ÇáÊøóÍúÐöíÑó ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÇáøóÐöí åõæó ÈöÌóÑúÍò Ãóæú ÞóÊúáò Ïõæäó ÇáúÞóÈúÖö ÈöÇáúíóÏö Ãóæö ÇáúÊöÞóÇØö ÇáúÈóíúÖö Ãóæú äóÍúæöåö.(7/39)
æóÞóæúáõåõ: áöíóÚúáóãó Çááøóåõ ãóäú íóÎÇÝõåõ ÈöÇáúÛóíúÈö ÚöáøóÉñ áÞóæúáå áóíóÈúáõæóäøóßõãõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 94] áöÃóäøó ÇáöÇÈúÊöáóÇÁó ÇÎúÊöÈóÇÑñ¡ ÝóÚöáøóÊõåõ Ãóäú íóÚúáóãó Çááøóåõ ãöäúåõ ãóäú íóÎóÇÝõåõ. æóÌóÚúáõ Úöáúãö Çááøóåö ÚöáøóÉð áöáöÇÈúÊöáóÇÁö ÅöäøóãóÇ åõæó Úóáóì ãóÚúäóì áöíóÙúåóÑó áöáäøóÇÓö ãóäú íóÎóÇÝõ Çááøóåó ãöäú ßõáøö ãóäú Úóáöãó Çááøóåõ Ãóäøóåõ íóÎóÇÝõåõ¡ ÝóÃõØúáöÞó Úöáúãõ Çááøóåö Úóáóì áóÇÒöãöåö¡ æóåõæó ÙõåõæÑõ Ðóáößó æóÊóãóíøõÒõåõ¡ áöÃóäøó Úöáúãó Çááøóåö íõáóÇÒöãõåõ ÇáÊøóÍóÞøõÞõ Ýöí ÇáúÎóÇÑöÌö ÅöÐú áóÇ íóßõæäõ Úöáúãõ Çááøóåö ÅöáøóÇ ãõæóÇÝöÞðÇ áöãóÇ Ýöí äóÝúÓö ÇáúÃóãúÑö¡ ßóãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ ÛóíúÑó ãóÑøóÉò Ãóæú ÃõÑöíÏó ÈöÞóæúáöåö: áöíóÚúáóãó Çááøóåõ ÇáÊøóÚóáøõÞõ ÇáÊøóäúÌöíÒöíøõ áöÚöáúãö Çááøóåö ÈöÝöÚúáö ÈóÚúÖö ÇáúãõßóáøóÝöíäó¡ ÈöäóÇÁð Úóáóì ÅöËúÈóÇÊö ÊóÚóáøõÞò ÊóäúÌöíÒöíøö áöÕöÝóÉö ÇáúÚöáúãö¡ æóåõæó ÇáÊøóÍúÞöíÞõ ÇáøóÐöí ÇäúÝóÕóáó Úóáóíúåö ÚóÈúÏõ ÇáúÍóßöíãö Ýöí «ÇáÑøöÓóÇáóÉö ÇáúÎóÇÞóÇäöíøóÉö» . æóÞöíáó: ÃõØúáöÞó ÇáúÚöáúãõ Úóáóì ÊóÚóáøõÞöåö ÈöÇáúãóÚúáõæãö Ýöí ÇáúÎóÇÑöÌö¡ æóíóáúÒóãõ Ãóäú íóßõæäó ãõÑóÇÏõ åóÐóÇ ÇáúÞóÇÆöáö Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúÅöØúáóÇÞó ÞõÕöÏó ãöäúåõ ÇáÊøóÞúÑöíÈõ áöÚõãõæãö ÃóÝúåóÇãö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö Ýöí ÇáúÞóÈóÓö: «áöíóÚúáóãó Çááøóåõ ãõÔóÇåóÏóÉð ãóÇ Úóáöãóåõ ÛóíúÈðÇ ãöäó ÇãúÊöËóÇáö ãóäö ÇãúÊóËóáó æóÇÚúÊöÏóÇÁö ãóäö ÇÚúÊóÏóì ÝóÅöäøóåõ¡ ÚóÇáöãõ ÇáúÛóíúÈö æóÇáÔøóåóÇÏóÉö íóÚúáóãõ ÇáúÛóíúÈó ÃóæøóáðÇ¡ Ëõãøó íóÎúáõÞõ ÇáúãóÚúÏõæãó ÝóíóÚúáóãõåõ ãõÔóÇåóÏóÉð¡ íóÊóÛóíøóÑõ ÇáúãóÚúáõæãõ æóáóÇ íóÊóÛóíøóÑõ ÇáúÚöáúãõ» . æóÇáúÈóÇÁõ ÅöãøóÇ áöáúãõáóÇÈóÓóÉö Ãóæú
áöáÙøóÑúÝöíøóÉö¡ æóåöíó Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇáö ãöäó ÇáÖøóãöíÑö ÇáúãóÑúÝõæÚö Ýöí íóÎÇÝõåõ.
æóÇáúÛóíúÈõ ÖöÏøõ ÇáúÍõÖõæÑö æóÖöÏøõ ÇáúãõÔóÇåóÏóÉö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÇáøóÐöíäó íõÄúãöäõæäó ÈöÇáúÛóíúÈö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 3] Úóáóì ÃóÍóÏö æóÌúåóíúäö åõäóÇáößó¡ ÝóÊóÚóáøõÞõ ÇáúãóÌúÑõæÑö åõäóÇ ÈöÞóæúáöåö íóÎÇÝõåõ ÇáúÃóÙúåóÑõ Ãäøå ÊÚáøÞ áãÌÑøÉ ÇáúßóÔúÝö Ïõæäó ÅöÑóÇÏóÉö ÊóÞúíöíÏò Ãóæö ÇÍúÊöÑóÇÒò¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóíóÞúÊõáõæäó ÇáäøóÈöíøöíäó ÈöÛóíúÑö ÍóÞøò [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 61] . Ãóíú ãóäú íóÎóÇÝõ Çááøóåó æóåõæó ÛóÇÆöÈñ Úóäö Çááøóåö¡ Ãóíú ÛóíúÑõ ãõÔóÇåóÏò áóåõ. æóÌóãöíÚõ ãóÎóÇÝóÉö ÇáäøóÇÓö ãöäó Çááøóåö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ åöíó ãõÎóÇáÝóÉ ÈöÇáúÛóíúÈö. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Åöäøó ÇáøóÐöíäó íóÎúÔóæúäó ÑóÈøóåõãú ÈöÇáúÛóíúÈö áóåõãú ãóÛúÝöÑóÉñ æóÃóÌúÑñ ßóÈöíÑñ [Çáúãáß: 12] .
æóÝóÇÆöÏóÉõ ÐößúÑöåö Ãóäøóåõ ËóäóÇÁñ Úóáóì ÇáøóÐöíäó íóÎóÇÝõæäó Çááøóåó ÃóËúäóì Úóáóíúåöãú ÈöÕöÏúÞö ÇáúÅöíãóÇäö æóÊóäóæøõÑö ÇáúÈóÕöíÑóÉö¡ ÝóÅöäøóåõãú ÎóÇÝõæåõ æóáóãú íóÑóæúÇ ÚóÙóãóÊóåõ æóÌóáóÇáóåõ æóäóÚöíãóåõ æóËóæóÇÈóåõ æóáóßöäøóåõãú ÃóíúÞóäõæÇ ÈöÐóáößó Úóäú ÕöÏúÞö ÇÓúÊöÏúáóÇáò. æóÞóÏú ÃóÔóÇÑó Åöáóì åóÐóÇ ãóÇ
Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáúÞõÏõÓöíøö: «Åöäøóåõãú ÂãóäõæÇ Èöí æóáóãú íóÑóæúäöí(7/40)
ÝóßóíúÝó áóæú ÑóÃóæúäöí» .
æóãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ãóäú ÝóÓøóÑó ÇáúÛóíúÈó ÈöÇáÏøõäúíóÇ. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: ÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÇáúãóÚúäóì ÈöÇáúÛóíúÈö Úóäö ÇáäøóÇÓö¡ Ãóíú Ýöí ÇáúÎóáúæóÉö. Ýóãóäú ÎóÇÝó Çááøóåó ÇäúÊóåóì Úóä ÇáÕøóíúÏ Ýöí ÐóÇÊö äóÝúÓöåö¡ íóÚúäöí Ãóäøó ÇáúãóÌúÑõæÑó áöáÊøóÞúíöíÏö¡ Ãóíú ãóäú íóÎóÇÝõ Çááøóåó æóåõæó ÛóÇÆöÈñ Úóäú ÃóÚúíõäö ÇáäøóÇÓö ÇáøóÐöíäó íõÊøóÞóì ÅöäúßóÇÑõåõãú Úóáóíúåö Ãóæú ÕóÏøõåõãú ÅöíøóÇåõ æóÃóÎúÐõåõãú Úóáóì íóÏöåö Ãóæö ÇáÊøóÓúãöíÚõ Èöåö¡ æóåóÐóÇ íóäúÙõÑõ Åöáóì ãóÇ ÈóäóæúÇ Úóáóíúåö Ãóäøó ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú Ýöí ÕóíúÏò ÛóÔöíóåõãú Ýöí ÓóÝóÑöåöãú ÚóÇãó ÇáúÍõÏóíúÈöíóÉö íóÛúÔóÇåõãú Ýöí ÑöÍóÇáöåöãú æóÎöíóÇãöåöãú¡ Ãóíú ßóÇäõæÇ ãõÊóãóßøöäöíäó ãöäú ÃóÎúÐöåö ÈöÏõæäö ÑóÞöíÈò¡ Ãóæú íóßõæäõ ÇáÕøóíúÏõ ÇáúãõÍóÐøóÑõ ãöäú ÕóíúÏöåö ãõãóÇËöáðÇ áöÐóáößó ÇáÕøóíúÏö.
æóÞóæúáõåõ: Ýóãóäö ÇÚúÊóÏì ÈóÚúÏó Ðáößó Ýóáóåõ ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ ÊóÕúÑöíÍñ ÈöÇáÊøóÍúÐöíÑö ÇáøóÐöí ÃóæúãóÃó Åöáóíúåö ÈöÞóæúáöåö áóíóÈúáõæóäøóßõãõ¡ ÅöÐú ÞóÏú ÃóÔúÚóÑó Þóæúáõåõ: áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Ãóäøó Ýöí åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö ÊóÍúÐöíÑðÇ ãöäú Úóãöáò ÞóÏú ÊóÓúÈöÞõ ÇáäøóÝúÓõ Åöáóíúåö. æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÐóáößó Åöáóì ÇáÊøóÍúÐöíÑö ÇáúãõÓúÊóÝóÇÏö ãöäú áóíóÈúáõæóäøóßõãõ¡ Ãóí ÈÚÏ ãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ Åöáóíúßõãú æóÃóÚúÐóÑúäóÇ áóßõãú Ýöíåö¡ ÝóáöÐóáößó ÌóÇÁóÊú ÈóÚúÏóåõ ÝóÇÁõ ÇáÊøóÝúÑöíÚö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁõ ÈöÇáÕøóíúÏö¡ æóÓóãøóÇåõ ÇÚúÊöÏóÇÁð áöÃóäøóåõ ÅöÞúÏóÇãñ Úóáóì ãõÍóÑøóãò æóÇäúÊöåóÇßñ áöÍõÑúãóÉö ÇáúÅöÍúÑóÇãö Ãóæö ÇáúÍóÑóãö.
æóÞóæúáõåõ: Ýóáóåõ ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ¡ Ãóíú ÚöÞóÇÈñ ÔóÏöíÏñ Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÈöãóÇ ÇÌúÊóÑóÃó Úóáóì ÇáúÍóÑóãö Ãóæú Úóáóì ÇáúÅöÍúÑóÇãö Ãóæú ßöáóíúåöãóÇ¡ æóÈöãóÇ ÎóÇáóÝó ÅöäúÐóÇÑó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóåóÐöåö ÅöÐóÇ ÇÚúÊóÏóì æóáóãú íóÊóÏóÇÑóßö ÇÚúÊöÏóÇÁóåõ ÈöÇáÊøóæúÈóÉö Ãóæö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö¡ ÝóÇáÊøóæúÈóÉõ ãóÚúáõæãóÉñ ãöäú ÃõÕõæáö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ åöíó ÌóÒóÇÁõ ÇáÕøóíúÏö¡ áöÃóäøó ÇáÙøóÇåöÑó Ãóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó ÊóßúÝöíÑñ Úóäú åóÐóÇ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí. Ñóæóì ÇÈúäõ ÃóÈöí ÍóÇÊöãò Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò:
ÇáúÚóÐóÇÈõ ÇáúÃóáöíãõ Ãóäøóåõ íõæÓóÚõ ÈóØúäõåõ æóÙóåúÑõåõ ÌóáúÏðÇ æóíõÓúáóÈõ ËöíóÇÈõåõ æóßóÇäó ÇáúÃóãúÑõ ßóÐóáößó Èöåö Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö» . ÝóÇáúÚóÐóÇÈõ åõæó ÇáúÃóÐóì ÇáÏøõäúíóæöíøõ¡ æóåõæó íóÞúÊóÖöí Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÞóÑøóÑóÊú ãóÇ ßóÇäó íóÝúÚóáõåõ
Ãóåúáõ ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÂíóÉõ ÇáúãõæóÇáöíóÉõ áóåóÇ äóÓúÎðÇ áóåóÇ. æóáóãú íóÞõáú ÈöåóÐóÇ ÇáúÚöÞóÇÈö ÃóÍóÏñ ãöäú ÝõÞóåóÇÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóÏóáøó Ðóáößó Úóáóì Ãóäøóåõ ÃõÈúØöáó ÈöãóÇ Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáúãõæóÇáöíóÉö¡ æóåóÐóÇ åõæó ÇáøóÐöí íóáúÊóÆöãõ Èöåö ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö ãóÚó ãóÚúäóì ÇáøóÊöí ÊóáöíåóÇ. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÌóÒóÇÁõ ãöäú ÞóÈöíáö ÖóãóÇäö ÇáúãõÊúáóÝóÇÊö æóíóÈúÞóì ÅöËúãõ ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö Ýóåõæó ãõæÌöÈõ ÇáúÚóÐóÇÈö ÇáúÃóáöíãö. ÝóÚóáóì ÇáÊøóÝúÓöíÑö ÇáúãóÔúåõæÑö áóÇ íõÓúÞöØõåõ ÅöáøóÇ ÇáÊøóæúÈóÉõ¡ æóÚóáóì ãóÇ äõÞöáó Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò íóÈúÞóì ÇáÖøóÑúÈõ ÊóÃúÏöíÈðÇ¡ æóáóßöäøó åóÐóÇ áóãú íóÞõáú Èöåö ÃóÍóÏñ ãöäú ÝõÞóåóÇÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó ÓóáóÈóåõ ßóÇäó íóÃúÎõÐõåõ ÝõÞóÑóÇÁõ ãóßøóÉó ãöËúáó ÌöáóÇáö ÇáúÈÏä æäÚÇáåÇ.(7/41)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ æóãóäú ÞóÊóáóåõ ãöäúßõãú ãõÊóÚóãøöÏðÇ ÝóÌóÒóÇÁñ ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ãöäó ÇáäøóÚóãö íóÍúßõãõ Èöåö ÐóæóÇ ÚóÏúáò ãöäúßõãú åóÏúíðÇ ÈóÇáöÛó ÇáúßóÚúÈóÉö Ãóæú ßóÝøóÇÑóÉñ ØóÚóÇãõ ãóÓóÇßöíäó Ãóæú ÚóÏúáõ Ðóáößó ÕöíóÇãðÇ áöíóÐõæÞó æóÈóÇáó ÃóãúÑöåö ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóãøóÇ ÓóáóÝó æóãóäú ÚóÇÏó ÝóíóäúÊóÞöãõ Çááøóåõ ãöäúåõ æóÇááøóåõ ÚóÒöíÒñ Ðõæ ÇäúÊöÞóÇãò (95)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 95]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ æóãóäú ÞóÊóáóåõ ãöäúßõãú ãõÊóÚóãøöÏÇð ÝóÌóÒÇÁñ ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ãöäó ÇáäøóÚóãö íóÍúßõãõ Èöåö ÐóæÇ ÚóÏúáò ãöäúßõãú åóÏúíÇð ÈÇáöÛó ÇáúßóÚúÈóÉö Ãóæú ßóÝøóÇÑóÉñ ØóÚÇãõ ãóÓÇßöíäó Ãóæú ÚóÏúáõ Ðáößó ÕöíÇãÇð áöíóÐõæÞó æóÈÇáó ÃóãúÑöåö ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóãøóÇ ÓóáóÝó æóãóäú ÚÇÏó ÝóíóäúÊóÞöãõ Çááøóåõ ãöäúåõ æóÇááøóåõ ÚóÒöíÒñ Ðõæ ÇäúÊöÞÇãò (95)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ áöÈóíóÇäö ÂíóÉö: áóíóÈúáõæóäøóßõãõ Çááøóåõ ÈöÔóíúÁò ãöäó ÇáÕøóíúÏö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 94] Ãóæú áöäóÓúÎö ÍõßúãöåóÇ Ãóäú ßóÇäóÊú ÊóÖóãøóäóÊú ÍõßúãðÇ áóãú íóÈúÞó Èöåö Úóãóáñ. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ãóÚúäóì æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ Ýöí ØóÇáöÚö åóÐöå ÇáÓøõæÑóÉ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 1] .
æóÇÚúáóãú Ãóäøó Çááøóåó ÍóÑøóãó ÇáÕøóíúÏó Ýöí ÍóÇáóíúäö: ÍóÇáõ ßóæúäö ÇáÕøóÇÆöÏö ãõÍúÑöãðÇ¡ æóÍóÇáõ ßóæúäö ÇáÕøóíúÏö ãöäú ÕóíúÏö ÇáúÍóÑóãö¡ æóáóæú ßóÇäó ÇáÕøóÇÆöÏõ ÍóáóÇáðÇ æóÇáúÍößúãóÉõ Ýöí Ðóáößó Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÚóÙøóãó ÔóÃúäó ÇáúßóÚúÈóÉö ãöäú ÚóåúÏö ÅöÈúÑóÇåöíãó- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- æóÃóãóÑóåõ ÈöÃóäú íóÊøóÎöÐó áóåóÇ ÍóÑóãðÇ ßóãóÇ ßóÇäó Çáúãõáõæßõ íóÊøóÎöÐõæäó ÇáúÍöãóì¡ ÝóßóÇäóÊú ÈóíúÊõ Çááøóåö æóÍöãóÇåõ¡ æóåõæó ÍóÑóãõ ÇáúÈóíúÊö ãõÍúÊóÑóãðÇ ÈöÃóÞúÕóì ãóÇ íõÚóÏøõ ÍõÑúãóÉð æóÊóÚúÙöíãðÇ ÝóáöÐóáößó ÔóÑóÚó Çááøóåõ ÍóÑóãðÇ áöáúÈóíúÊö æóÇÓöÚðÇ æóÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúÈóíúÊó ÃóãúäðÇ áöáäøóÇÓö æóæóÓøóÚó Ðóáößó ÇáúÃóãúäó ÍóÊøóì Ôóãóáó ÇáúÍóíóæóÇäó ÇáúÚóÇÆöÔó Ýöí ÍóÑóãöåö ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÑóì ÇáäøóÇÓõ áöáúÈóíúÊö ÅöáøóÇ ÃóãúäðÇ áöáúÚóÇÆöÐö Èöåö æóÈöÍóÑóãöåö. ÞóÇáó ÇáäøóÇÈöÛóÉõ:
æóÇáúãõÄúãöäö ÇáúÚóÇÆöÐóÇÊö ÇáØøóíúÑó íóãúÓóÍõåóÇ ... ÑõßúÈóÇäõ ãóßøóÉó Èóíúäó ÇáúÛöíáö ÝóÇáÓøóäóÏö
ÝóÇáÊøóÍúÑöíãõ áöÕóíúÏö ÍóíóæóÇäö ÇáúÈóÑøö¡ æóáóãú íõÍóÑøöãú ÕóíúÏó ÇáúÈóÍúÑö ÅöÐú áóíúÓó Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ãöÓóÇÍóÉö ÇáúÍóÑóãö ÈóÍúÑñ æóáóÇ äóåúÑñ. Ëõãøó ÍóÑøóãó ÇáÕøóíúÏó Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö ÈöÍóÌøò Ãóæú ÚõãúÑóÉò¡ áöÃóäøó ÇáÕøóíúÏó ÅöËóÇÑóÉñ áöÈóÚúÖö ÇáúãóæúÌõæÏóÇÊö ÇáúÂãöäóÉö. æóÞóÏú ßóÇäó ÇáúÅöÍúÑóÇãõ íóãúäóÚõ ÇáúãõÍúÑöãöíäó ÇáúÞöÊóÇáó æóãõäöÚõæÇ ÇáÊøóÞóÇÊõáó Ýöí ÇáúÃóÔúåõÑö ÇáúÍõÑõãö áöÃóäøóåóÇ Òóãóäõ ÇáúÍóÌøö æóÇáúÚõãúÑóÉö ÝóÃõáúÍöÞó ãöËúáõ ÇáúÍóíóæóÇäö Ýöí ÇáúÍõÑúãóÉö ÈöÞóÊúáö ÇáúÅöäúÓóÇäö¡ Ãóæú áöÃóäøó ÇáúÛóÇáöÈó Ãóäøó ÇáúãõÍúÑöãó áóÇ íóäúæöí ÇáúÅöÍúÑóÇãó ÅöáøóÇ ÚöäúÏó ÇáúæõÕõæáö Åöáóì ÇáúÍóÑóãö¡ ÝóÇáúÛóÇáöÈõ Ãóäøóåõ áóÇ íóÕöíÏõ ÅöáøóÇ
ÍóíóæóÇäó ÇáúÍóÑóãö.(7/42)
æóÇáÕøóíúÏõ ÚóÇãøñ Ýöí ßõáøö ãóÇ ÔóÃúäõåõ Ãóäú íõÕóÇÏó æóíõÞúÊóáó ãöäó ÇáÏøóæóÇÈøö æóÇáØøóíúÑö áöÃóßúáöåö Ãóæö ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö ÈöÈóÚúÖöåö. æóíõáúÍóÞõ ÈöÇáÕøóíúÏö ÇáúæõÍõæÔõ ßõáøõåóÇ. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÝóÑóÓö: æóÇáúæõÍõæÔõ ÊõÓóãøóì ÕóíúÏðÇ æóÅöäú áóãú ÊõÕóÏú ÈóÚúÏõ¡ ßóãóÇ íõÞóÇáõ: ÈöÆúÓó ÇáÑøóãöíøóÉõ ÇáúÃóÑúäóÈõ¡ æóÅöäú áóãú ÊõÑúãó ÈóÚúÏõ. æóÎõÕøó ãöäú Úõãõæãöåö ãóÇ åõæó ãõÖöÑøñ¡ æóåöíó ÇáÓøöÈóÇÚõ ÇáúãõÄúÐöíóÉõ æóÐóæóÇÊõ ÇáÓøõãõæãö æóÇáúÝóÃúÑõ æóÓöÈóÇÚõ ÇáØøóíúÑö. æóÏóáöíáõ ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÇáÓøõäøóÉõ.
æóÞóÕúÏõ ÇáúÞóÊúáö ÊóÈóÚñ áöÊóÐóßøõÑö ÇáÕøóÇÆöÏö Ãóäøóåõ Ýöí ÍóÇáö ÅöÍúÑóÇãò¡ æóåóÐóÇ ãóæúÑöÏõ ÇáúÂíóÉö¡ Ýóáóæú äóÓöíó Ãóäøóåõ ãõÍúÑöãñ Ýóåõæó ÛóíúÑõ ãõÊóÚóãøóÏò¡ æóáóæú áóãú íóÞúÕöÏú ÞóÊúáóåõ ÝóÃóÕóÇÈóåõ Ýóåõæó ÛóíúÑõ ãõÊóÚóãøöÏò. æóáóÇ æóÌúåó æóáóÇ Ïóáöíáó áöãóäú ÊóÃóæøóáó ÇáÊøóÚóãøõÏó Ýöí ÇáúÂíóÉö ÈöÃóäøóåõ ÊóÚóãøõÏõ ÇáúÞóÊúáö ãóÚó äöÓúíóÇäö Ãóäøóåõ ãõÍúÑöãñ.
æóÞóæúáõåõ: æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ ÍõÑõãñ ÌóãúÚõ ÍóÑóÇãò¡ ÈöãóÚúäóì ãõÍúÑöãò¡ ãöËúáõ ÌóãúÚö ÞóÐóÇáò Úóáóì ÞõÐõáò¡ æóÇáúãõÍúÑöãõ ÃóÕúáõåõ ÇáúãõÊóáóÈøöÓõ ÈöÇáúÅöÍúÑóÇãö ÈöÍóÌøò Ãóæú ÚõãúÑóÉò. æóíõØúáóÞõ ÇáúãõÍúÑöãõ Úóáóì ÇáúßóÇÆöäö Ýöí ÇáúÍóÑóãö.
ÞóÇáó ÇáÑøóÇÚöí:
ÞóÊóáõæÇ ÇÈúäó ÚóÝøóÇäó ÇáúÎóáöíÝóÉó ãõÍúÑöãðÇ Ãóíú ßóÇÆöäðÇ Ýöí ÍóÑóãö ÇáúãóÏöíäóÉö. ÝóÃóãøóÇ ÇáúÅöÍúÑóÇãõ ÈöÇáúÍóÌøö æóÇáúÚõãúÑóÉö Ýóåõæó ãóÚúáõæãñ¡ æóÃóãøóÇ ÇáúÍõÕõæáõ Ýöí ÇáúÍóÑóãö Ýóåõæó ÇáúÍõáõæáõ Ýöí ãóßóÇäö ÇáúÍóÑóãö ãöäú ãóßøóÉó Ãóæö ÇáúãóÏöíäóÉö. æóÒóÇÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ ÇáØøóÇÆöÝõ Ýöí ÍõÑúãóÉö ÕóíúÏöåö áóÇ Ýöí æõÌõæÈö ÇáúÌóÒóÇÁö Úóáóì ÕóÇÆöÏöåö. ÝóÃóãøóÇ ÍóÑóãõ ãóßøóÉó ÝóíóÍúÑõãõ ÕóíúÏõåõ ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö. æóÝöí ÕóíúÏöåö ÇáúÌóÒóÇÁõ. æóÃóãøóÇ ÍóÑóãõ ÇáúãóÏöíäóÉö ÝóíóÍúÑõãõ ÕóíúÏõåõ æóáóÇ ÌóÒóÇÁó Ýöíåö¡ æóãöËúáõåõ ÇáØøóÇÆöÝõ ÚöäúÏó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö.
æóÍóÑóãõ ãóßøóÉó ãóÚúáõæãñ ÈöÍõÏõæÏò ãöäú ÞóÈúáö ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ æóåõæó ÇáúÍóÑóãõ ÇáøóÐöí ÍóÑøóãóåõ ÅöÈúÑóÇåöíãõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- æóæõÖöÚóÊú ÈöÍõÏõæÏöåö ÚóáóÇãóÇÊñ Ýöí Òóãóäö ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö. æóÃóãøóÇ ÍóÑóãõ ÇáúãóÏöíäóÉö
ÝóÞóÇáó ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ÇáúãóÏöíäóÉõ ÍóÑóãñ ãöäú ãóÇ Èóíúäö ÚóíúÑò Ãóæú ÚóÇÆöÑò (ÌóÈóáñ) Åöáóì ËóæúÑò» .
Þöíáó: åõæó ÌóÈóáñ æóáóÇ íõÚúÑóÝõ ËóæúÑñ ÅöáøóÇ Ýöí ãóßøóÉó. ÞóÇáó Çáäøóæóæöíøõ: ÃóßúËóÑõ ÇáÑøõæóÇÉö Ýöí ßöÊóÇÈö «ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» ÐóßóÑõæÇ ÚóíúÑðÇ¡ æóÃóãøóÇ ËóæúÑñ Ýóãöäúåõãú ãóäú ßóäøóì Úóäúåõ ÝóÞóÇáó: ãöäú ÚóíúÑö Åöáóì ßóÐóÇ¡ æóãöäúåõãú ãóäú ÊóÑóßó ãóßóÇäóåõ ÈóíóÇÖðÇ áöÃóäøóåõãõ ÇÚúÊóÞóÏõæÇ ÐößúÑó ËóæúÑò åõäóÇ ÎóØóÃð. æóÞöíáó: Åöäøó ÇáÕøóæóÇÈó Åöáóì ÃõÍõÏò ßóãóÇ ÚöäúÏó ÃóÍúãóÏó æóÇáØøóÈóÑóÇäöíøö. æóÞöíáó: ËóæúÑñ ÌóÈóáñ ÕóÛöíÑñ æóÑóÇÁó ÌóÈóáö ÃõÍõÏò.
æóÞóæúáõåõ: æóãóäú ÞóÊóáóåõ ãöäúßõãú ÅöáóÎú¡ (ãóäú) ÇÓúãõ ÔóÑúØò ãõÈúÊóÏóÃñ¡ æÞóÊóáóåõ ÝöÚúáõ ÇáÔøóÑúØö¡ æãöäúßõãú(7/43)
ÕöÝóÉñ áöÇÓúãö ÇáÔøóÑúØö¡ Ãóíú ãöäó ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ. æóÝóÇÆöÏóÉõ ÅöíÑóÇÏö Þóæúáöåö ãöäúßõãú ÃóÚúÑóÖó Úóäú ÈóíóÇäöåóÇ ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó æóÌúåó ÅöíÑóÇÏö åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö ÇáÊøóäúÈöíåõ Úóáóì ÅöÈúØóÇáö ÝöÚúáö Ãóåúáö
ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ Ýóãóäú ÃóÕóÇÈó ÕóíúÏðÇ Ýöí ÇáúÍóÑóãö ãöäúåõãú ßóÇäõæÇ íóÖúÑöÈõæäóåõ æóíóÓúáõÈõæäóåõ ËöíóÇÈóåõ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ.
æóÊóÚúáöíÞõ Íõßúãö ÇáúÌóÒóÇÁö Úóáóì æõÞõæÚö ÇáúÞóÊúáö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó áóÇ íóÌöÈõ ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ÞóÊóáó ÇáÕøóíúÏó¡ ÝóÃóãøóÇ áóæú ÌóÑóÍóåõ Ãóæú ÞóØóÚó ãöäúåõ ÚõÖúæðÇ æóáóãú íóÞúÊõáúåõ ÝóáóíúÓó Ýöíåö ÌóÒóÇÁñ¡ æóíóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÍõßúãó ÓóæóÇÁñ Ãóßóáó ÇáúÞóÇÊöáõ ÇáÕøóíúÏó Ãóæú áóãú íóÃúßõáúåõ áöÃóäøó ãóäóÇØó ÇáúÍõßúãö åõæó ÇáúÞóÊúáõ.
æóÞóæáå ãõÊóÚóãøöÏÇð ÞíÏ ÃóÎúÑóÌó ÇáúãõÎúØöÆó¡ Ãóíú Ýöí ÕóíúÏöåö. æóáóãú ÊõÈóíøöäú áóåõ ÇáúÂíóÉõ ÍõßúãðÇ áóßöäøóåóÇ ÊóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó Íõßúãóåõ áóÇ íóßõæäõ ÃóÔóÏøó ãöäó ÇáúãõÊóÚóãøöÏö ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó Ýöíåö ÌóÒóÇÁñ ÂÎóÑõ ÃóÎóÝøõ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó áóÇ ÌóÒóÇÁó Úóáóíúåö æóÞóÏú ÈóíøóäóÊúåõ ÇáÓøõäøóÉõ. ÞóÇáó ÇáÒøõåúÑöíøö: äóÒóáó ÇáúÞõÑúÂäõ ÈöÇáúÚóãúÏö æóÌóÑóÊö ÇáÓøõäøóÉõ Ýöí ÇáäøóÇÓöí æóÇáúãõÎúØöÆö ÃóäøóåõãóÇ íõßóÝøöÑóÇäö. æóáóÚóáøóåõ ÃóÑóÇÏó ÈöÇáÓøõäøóÉö ÇáúÚóãóáó ãöäú ÚóåúÏö ÇáäøõÈõæÁóÉö æóÇáúÎõáóÝóÇÁö æóãóÖóì Úóáóíúåö Úóãóáõ ÇáÕøóÍóÇÈóÉö. æóáóíúÓó Ýöí Ðóáößó ÃóËóÑñ Úóä ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÞóÇáó ãóÇáößñ¡ æóÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó¡ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøõ¡ æóÌõãúåõæÑõ ÝõÞóåóÇÁö ÇáúÃóãúÕóÇÑö: Åöäøó ÇáúÚóãúÏó æóÇáúÎóØóÃó Ýöí Ðóáößó ÓóæóÇÁñ¡ æóÞóÏú ÛóáøóÈó ãóÇáößñ Ýöíåö ãóÚúäóì ÇáúÛõÑúãö¡ Ãóíú ÞóÇÓóåõ Úóáóì ÇáúÛõÑúãö. æóÇáúÚóãúÏõ æóÇáúÎóØóÃõ Ýöí ÇáúÛõÑúãö ÓóæóÇÁñ ÝóáöÐóáößó Óóæøóì ÈóíúäóåõãóÇ. æóãóÖóì ÈöÐóáößó Úóãóáõ ÇáÕøóÍóÇÈóÉö.
æóÞóÇáó ÃóÍúãóÏõ Èúäõ ÍóäúÈóáò¡ æóÇÈúäõ ÚóÈúÏö ÇáúÍóßóãö ãä ÇáúãóÇáößöíøóÉ¡ æÏÇææÏ ÇáÙøóÇåöÑöíøõ¡ æóÇÈúä ÌõÈóíÑ æØÇææÓ¡ æóÇáúÞóÇÓöãõ Èúäõ ãõÍóãøóÏò¡ æóÓóÇáöãõ Èúäõ ÚóÈúÏö Çááøóåö¡ æóÚóØóÇÁñ¡ æóãõÌóÇåöÏñ: áóÇ ÔóíúÁó Úóáóì ÇáäøóÇÓöí. æóÑõæöíó ãöËúáõåõ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò.
æóÞóÇáó ãõÌóÇåöÏñ¡ æóÇáúÍóÓóäõ¡ æóÇÈúäõ ÒóíúÏò¡ æóÇÈúäõ ÌõÑóíúÌò: Åöäú ßóÇäó ãõÊóÚóãøöÏðÇ áöáúÞóÊúáö äóÇÓöíðÇ ÅöÍúÑóÇãóåõ Ýóåõæó ãóæúÑöÏõ ÇáúÂíóÉö¡ ÝóÚóáóíúåö ÇáúÌóÒóÇÁõ. æóÃóãøóÇ ÇáúãõÊóÚóãøöÏõ áöáúÞóÊúáö æóåõæó ÐóÇßÑ áÅÍÑÇãå ÝóåóÐóÇ ÃóÚúÙóãõ ãöäú Ãóäú íõßóÝøóÑó æóÞóÏú ÈóØõáó ÍóÌøõåõ¡ æóÕóíúÏõåõ ÌöíÝóÉñ áóÇ íõÄúßóáõ.(7/44)
æóÇáúÌóÒóÇÁõ ÇáúÚöæóÖõ Úóäú Úóãóáò¡ ÝóÓóãøóì Çááøóåõ Ðóáößó ÌóÒóÇÁð¡ áöÃóäøóåõ ÊóÃúÏöíÈñ æóÚõÞõæÈóÉñ ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÔõÑöÚó Úóáóì ÕöÝóÉö ÇáúßóÝøóÇÑóÇÊö ãöËúáó ßóÝøóÇÑóÉö ÇáúÞóÊúáö æóßóÝøóÇÑóÉö ÇáÙøöåóÇÑö. æóáóíúÓó ÇáúÞóÕúÏõ ãöäúåõ ÇáúÛõÑúãó ÅöÐú áóíúÓó ÇáÕøóíúÏõ ÈöãõäúÊóÝóÚò Èöåö ÃóÍóÏñ ãöäó ÇáäøóÇÓö ÍóÊøóì íóÛúÑóãó ÞóÇÊöáõåõ áöíóÌúÈõÑó ãóÇ ÃóÝóÇÊóåõ Úóáóíúåö. æóÅöäøóãóÇ ÇáÕøóíúÏõ ãöáúßõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÃóÈóÇÍóåõ Ýöí ÇáúÍöáøö æóáóãú íõÈöÍúåõ áöáäøóÇÓö Ýöí ÍóÇáö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ Ýóãóäú ÊóÚóÏøóì Úóáóíúåö Ýöí Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉö ÝóÞóÏú ÝóÑóÖó Çááøóåõ Úóáóì ÇáúãõÊóÚóÏøöí ÌóÒóÇÁð. æóÌóÚóáóåõ ÌóÒóÇÁð íóäúÊóÝöÚõ Èöåö ÖöÚóÇÝõ ÚóÈöíÏöåö.
æóÞóÏú ÏóáøóäóÇ Úóáóì Ãóäøó ãóÞúÕöÏó ÇáÊøóÔúÑöíÚö Ýöí Ðóáößó åõæó ÇáúÚõÞõæÈóÉõ Þóæúáõåõ ÚóÞöÈóåõ áöíóÐõæÞó æóÈÇáó ÃóãúÑöåö.
æóÅöäøóãóÇ Óõãøöíó ÌóÒóÇÁð æóáóãú íõÓóãøó ÈößóÝøóÇÑóÉò áöÃóäøóåõ ÑõæÚöíó Ýöíåö ÇáúãõãóÇËóáóÉõ¡ Ýóåõæó ãõÞóÏøóÑñ ÈöãöËúáö ÇáúÚóãóáö ÝóÓõãøöíó ÌóÒóÇÁð¡ æóÇáúÌóÒóÇÁõ ãóÃúÎõæÐñ Ýöíåö ÇáúãõãóÇËóáóÉõ æóÇáúãõæóÇÝóÞóÉõ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: ÌóÒÇÁð æöÝÇÞÇð [ÇáäÈÃ: 26] .
æóÞóÏú ÃóÎúÈóÑó Ãóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ÇáÕøóÇÆöÏõ¡ æóÐóáößó ÇáúãöËúáõ ãöäó ÇáäøóÚóãö¡ æóÐóáößó Ãóäøó ÇáÕøóíúÏó ÅöãøóÇ ãöäó ÇáÏøóæóÇÈøö æóÅöãøóÇ ãöäó ÇáØøóíúÑö¡ æóÃóßúËóÑõ ÕóíúÏö ÇáúÚóÑóÈö ãöäó ÇáÏøóæóÇÈøö¡ æóåöíó ÇáúÍõãõÑõ ÇáúæóÍúÔöíøóÉõ æóÈóÞóÑõ ÇáúæóÍúÔö æóÇáúÃóÑúæóì æóÇáÙøöÈóÇÁõ æóãöäú ÐóæóÇÊö ÇáúÌóäóÇÍö ÇáäøóÚóÇãõ æóÇáúÃóæöÒøõ¡ æóÃóãøóÇ ÇáØøóíúÑõ ÇáøóÐöí íóØöíÑõ Ýöí ÇáúÌóæøö ÝóäóÇÏöÑñ ÕóíúÏõåõ¡ áöÃóäøóåõ áóÇ íõÕóÇÏõ ÅöáøóÇ ÈöÇáúãöÚúÑóÇÖö¡ æóÞóáøóãóÇ ÃóÕóÇÈóåõ ÇáúãöÚúÑóÇÖõ Óöæóì ÇáúÍóãóÇãö ÇáøóÐöí ÈöãóßøóÉó æóãóÇ íóÞúÑõÈõ ãöäúåóÇ¡ ÝóãõãóÇËóáóÉõ ÇáÏøóæóÇÈøö áöáúÃóäúÚóÇãö åóíøöäóÉñ. æóÃóãøóÇ ãõãóÇËóáóÉõ ÇáØøóíúÑö áöáúÃóäúÚóÇãö Ýóåöíó ãõÞóÇÑóÈóÉñ æóáóíúÓóÊú ãõãóÇËóáóÉð ÝóÇáäøóÚóÇãóÉõ ÊõÞóÇÑöÈõ ÇáúÈóÞóÑóÉó Ãóæö ÇáúÈóÏóäóÉó¡ æóÇáúÃóæöÒøõ íõÞóÇÑöÈõ ÇáÓøóÎúáóÉó¡ æóåóßóÐóÇ. æóãóÇ áóÇ äóÙöíÑó áóåõ ßóÇáúÚõÕúÝõæÑö Ýöíåö ÇáúÞöíãóÉõ. æóåóÐóÇ Þóæúáõ ãóÇáößò æóÇáÔøóÇÝöÚöíøö æóãõÍóãøóÏö Èúäö ÇáúÍóÓóäö. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó æóÃóÈõæ íõæÓõÝó: ÇáúãöËúáõ ÇáúÞöíãóÉõ Ýöí ÌóãöíÚö ãóÇ íõÕóÇÈõ ãöäó ÇáÕøóíúÏö. æóÇáúÞöíãóÉõ ÚöäúÏó ãóÇáößò ØóÚóÇãñ.
æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍäíÝóÉ: ÏóÇÑåã. ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáúãóÕöíÑõ Åöáóì ÇáúÞöíãóÉö ÝóÇáúÞöíãóÉõ ÚöäúÏó ãóÇáößò ØóÚóÇãñ íõÊóÕóÏøóÞõ Èöåö¡ Ãóæú íóÕõæãõ Úóäú ßõáøö ãõÏøò ãöäó ÇáØøóÚóÇãö íóæúãðÇ¡ æóáößóÓúÑö ÇáúãõÏøö íóæúãðÇ ßóÇãöáðÇ. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó: íóÔúÊóÑöí ÈöÇáúÞöíãóÉö åóÏúíðÇ Åöäú ÔóÇÁó¡ æóÅöäú ÔóÇÁó ÇÔúÊóÑóì ØóÚóÇãðÇ¡ æóÅöäú ÔóÇÁó ÕóÇãó Úóäú ßõáøö äöÕúÝö ÕóÇÚò íóæúãðÇ.
æóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÚõáóãóÇÁõ Ýöí Ãóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó åóáú íóßõæäõ ÃÞáø ããøÇ íÌÒìÁ Ýöí ÇáÖøóÍóÇíóÇ æóÇáúåóÏóÇíóÇ.
ÝóÞóÇáó ãóÇáß: áóÇ íÌÒìÁ ÃóÞóáøõ ãöäú Ëóäöíøö ÇáúÛóäóãö Ãóæö ÇáúãóÚöÒö áöÃóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÞóÇáó: åóÏúíÇð ÈÇáöÛó ÇáúßóÚúÈóÉö. ÝóãóÇ áóÇ íÌÒìÁ Ãóäú íóßõæäó åóÏúíðÇ ãöäó ÇáúÃóäúÚóÇãö áóÇ íóßõæäõ ÌóÒóÇÁð¡ Ýóãóäú ÃóÕóÇÈó ãöäó(7/45)
ÇáÕøóíúÏö ãóÇ åõæó ÕóÛöíÑñ ßóÇäó ãõÎóíøóÑðÇ Èóíúäó Ãóäú íõÚúØöíó ÃóÞóáøó ãóÇ íõÌúÒöí ãöäó ÇáúåóÏúíö ãöäó ÇáúÃóäúÚóÇãö æóÈóíúäó Ãóäú íõÚúØöíó ÞöíãóÉó ãóÇ ÕóÇÏóåõ ØóÚóÇãðÇ æóáóÇ íõÚúØöí ãöäú ÕöÛóÇÑö ÇáúÃóäúÚóÇãö.
æóÞóÇáó ãóÇáößñ Ýöí «ÇáúãõæóØøóÃö» : æóßõáøõ ÔóíúÁò ÝõÏöíó ÝóÝöí ÕöÛóÇÑöåö ãöËúáõ ãóÇ íóßõæäõ Ýöí ßöÈóÇÑöåö. æóÅöäøóãóÇ ãöËúáõ Ðóáößó ãöËúáõ ÏöíóÉö ÇáúÍõÑøö ÇáÕøóÛöíÑö æóÇáúßóÈöíÑö ÈöãóäúÒöáóÉò æóÇÍöÏóÉò. æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ æóÈóÚúÖõ ÚõáóãóÇÁö ÇáúãóÏöíäóÉö: ÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáÕøóíúÏõ ÕóÛöíÑðÇ ßóÇäó ÌóÒóÇÄõåõ ãóÇ íõÞóÇÑöÈõåõ ãöäú ÕöÛóÇÑö ÇáúÃóäúÚóÇãö áöãóÇ ÑóæóÇåõ ãóÇáößñ Ýöí «ÇáúãõæóØøóÃö» Úóäú ÃóÈöí ÇáÒøõÈóíúÑö Çáúãóßøöíøö Ãóäøó ÚõãóÑó Èúäó ÇáúÎóØøóÇÈö ÞóÖóì Ýöí ÇáúÃóÑúäóÈö ÈöÚóäóÇÞò æóÝöí ÇáúíóÑúÈõæÚö ÈöÌóÝúÑóÉò. ÞóÇáó ÇáúÍóÝöíÏõ ÇÈúäõ ÑõÔúÏò Ýöí ßöÊóÇÈö «ÈöÏóÇíóÉö ÇáúãõÌúÊóåöÏö» : æóÐóáößó ãóÇ Ñõæöíó Úóäú ÚõãóÑó¡ æóÚõËúãóÇäó¡ æóÚóáöíøö¡ æóÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò Çå.
æóÃóÞõæáõ: áóãú íóÕöÍøó Úóä ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí Ðóáößó ÔóíúÁñ¡ ÝóÃóãøóÇ ãóÇ Íóßóãó Èöåö ÚõãóÑõ ÝóáóÚóáøó ãóÇáößðÇ ÑóÂåõ ÇÌúÊöåóÇÏðÇ ãöäú ÚõãóÑó áóãú íõæóÇÝöÞúåõ Úóáóíúåö áöÙõåõæÑö ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: åóÏúíÇð ÈÇáöÛó ÇáúßóÚúÈóÉö. ÝóÅöäøó Ðóáößó ãöäú ÏóáóÇáóÉö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö¡ æóÑóÃóì Ýöí ÇáÑøõÌõæÚö Åöáóì ÇáúÅöØúÚóÇãö ÓóÚóÉð¡ Úóáóì Ãóäøóåõ áóæú ßóÇäó ÇáÕøóíúÏõ áóÇ ãõãóÇËöáó áóåõ ãöäú ÕöÛóÇÑö ÇáúÃóäúÚóÇãö ßóÇáúÌóÑóÇÏóÉö æóÇáúÎõäúÝõÓóÇÁö áóæóÌóÈó ÇáÑøõÌõæÚõ Åöáóì ÇáúÅöØúÚóÇãö¡ ÝóáúíõÑúÌóÚú Åöáóíúåö ÚöäúÏó ßóæúäö ÇáÕøóíúÏö ÃóÕúÛõÑó ãöãøóÇ íãÇËáå ããøÇ íÌÒìÁ Ýöí ÇáúåóÏóÇíóÇ. Ýóãöäó ÇáúÚóÌóÈö Þóæúáõ ÇÈúäö ÇáúÚóÑóÈöíøö:
Åöäøó Þóæúáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøö åõæó ÇáÕøóÍöíÍõ¡ æóåõæó ÇÎúÊöíóÇÑõ ÚõáóãóÇÆöäóÇ. æóáóãú ÃóÏúÑö ãóäú íóÚúäöíåö ãöäú ÚõáóãóÇÆöäóÇ ÝóÅöäøöí áóÇ ÃóÚúÑöÝõ áöáúãóÇáößöíøóÉö ãõÎóÇáöÝðÇ áöãóÇáößò Ýöí åóÐóÇ. æóÇáúÞóæúáõ Ýöí ÇáØøóíúÑö ßóÇáúÞóæúáö Ýöí ÇáÕøóÛöíÑö æóÝöí ÇáÏøóæóÇÈøö¡ æóßóÐóáößó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ÇáúÚóÙöíãö ãöäó ÇáúÍóíóæóÇäö ßóÇáúÝöíáö æóÇáÒøóÑóÇÝóÉö ÝóíóÑúÌöÚõ Åöáóì ÇáúÅöØúÚóÇãö. æóáóãøóÇ Óóãøóì Çááøóåõ åóÐóÇ ÌóÒóÇÁð æóÌóÚóáóåõ ãõãóÇËöáðÇ áöáúãóÕöíÏö ÏóáøóäóÇ Úóáóì Ãóäøó ãóäú ÊóßóÑøóÑó ãöäúåõ ÞóÊúáõ ÇáÕøóíúÏö æóåõæó ãõÍúÑöãñ æóÌóÈó Úóáóíúåö ÌóÒóÇÁñ áößõáøö ÏóÇÈøóÉò ÞóÊáåóÇ¡ ÎáÇÝðÇ áÏÇææÏ ÇáÙøóÇåöÑöíøö¡ ÝóÅöäøó ÇáÔøóíúÆóíúäö ãöäú äóæúÚò æóÇÍöÏò áóÇ íõãóÇËöáõåõãóÇ ÔóíúÁñ æóÇÍöÏñ ãöäú Ðóáößó ÇáäøóæúÚö¡ æóáöÃóäøóåõ ÞóÏú ÊõÞúÊóáõ ÃóÔúíóÇÁõ ãõÎúÊóáöÝóÉõ ÇáäøóæúÚö ÝóßóíúÝó íóßõæäõ ÔóíúÁñ ãöäú äóæúÚò ãõãóÇËöáðÇ áöÌóãöíÚö ãóÇ ÞóÊóáóåõ.
æóÞóÑóÃó ÌõãúåõæÑõ ÇáúÞõÑøóÇÁö ÝóÌóÒÇÁñ ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ÈöÅöÖóÇÝóÉ ÝóÌóÒÇÁñ Åöáóì ãöËúáõ Ýóíßæä ÝóÌóÒÇÁñ ãóÕúÏóÑðÇ ÈóÏóáðÇ Úóäö ÇáúÝöÚúáö¡ æóíóßõæäõ ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ÝóÇÚöáó ÇáúãóÕúÏóÑö ÃõÖöíÝó Åöáóíúåö ãóÕúÏóÑõåõ. æãöäó ÇáäøóÚóãö ÈóíóÇäõ ÇáúãöËúáö áóÇ áö ãóÇ ÞóÊóáó. æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ÝóãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ãä ÇáäÚã íÌÒìÁ ÌóÒóÇÁó(7/46)
ãóÇ ÞóÊáå¡ Ãóí íßÇÝìÁ æóíõÚóæøöÖõ ãóÇ ÞóÊóáóåõ. æóÅöÓúäóÇÏõ ÇáúÌóÒóÇÁö Åöáóì ÇáúãöËúáö ÅöÓúäóÇÏñ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúãóÌóÇÒö ÇáúÚóÞúáöíøö. æóáóßó Ãóäú ÊóÌúÚóáó ÇáúÅöÖóÇÝóÉó ÈóíóÇäöíøóÉð¡ Ãóíú ÝóÌóÒóÇÁñ åõæó ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó¡ æóÇáúÅöÖóÇÝóÉõ Êóßõæäõ áöÃóÏúäóì ãõáóÇÈóÓóÉò. æóäóÙöíÑõåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: ÝóÃõæáÆößó áóåõãú ÌóÒÇÁõ ÇáÖøöÚúÝö ÈöãÇ ÚóãöáõæÇ [ÓÈÃ:
37] . æóåóÐóÇ äóÙúãñ ÈóÏöíÚñ Úóáóì ÍóÏøö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãóäú ÞóÊóáó ãõÄúãöäÇð ÎóØóÃð ÝóÊóÍúÑöíÑõ ÑóÞóÈóÉò ãõÄúãöäóÉò [ÇáäøöÓóÇÁ: 92] ¡ Ãóíú ÝóáúíõÍóÑøöÑú ÑóÞóÈóÉð. æóÌóÚóáóåõ ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» ãöäú ÅöÖóÇÝóÉö ÇáúãóÕúÏóÑö Åöáóì ÇáúãóÝúÚõæáö¡ Ãóíú ÝóáúíõÌúÒó ãöËúáó ãóÇ ÞóÊóáó. æóåõæó íóÞúÊóÖöí Ãóäú íóßõæäó ÇáäøóÚóãõ åõæó ÇáúãõÚóæøóÖó áóÇ ÇáúÚöæóÖó áöÃóäøó ÇáúÚöæóÖó íóÊóÚóÏøóì Åöáóíúåö ÝöÚúáõ (ÌóÒóì) ÈöÇáúÈóÇÁö æóíóÊóÚóÏøóì Åöáóì ÇáúãõÚóæøóÖö ÈöäóÝúÓöåö. ÊóÞõæáõ: ÌóÒóíúÊõ ãóÇ ÃóÊúáóÝúÊõåõ ÈößóÐóÇ ÏöÑúåóãðÇ¡ æóáóÇ ÊóÞõæáõ: ÌóÒóíúÊõ ßóÐóÇ ÏöÑúåóãðÇ ÈöãóÇ ÃóÊúáóÝúÊõåõ¡ ÝóáöÐóáößó ÇÖúØóÑøó ÇáøóÐöíäó ÞóÏøóÑõæÇ åóÐóÇ ÇáúÞóæúáó Åöáóì ÌóÚúáö áóÝúÙö (ãöËúáö) ãõÞúÍóãðÇ. æóäóÙøóÑõæåõ ÈöÞóæúáöåöãú: «ãöËúáõßó áóÇ íóÈúÎóáõ» ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó æóåõæó ãõÚóÇÕöÑñ áöáÒøóãóÎúÔóÑöíøö. æóÓóßóÊó ÕóÇÍöÈõ «ÇáúßóÔøóÇÝö» Úóäö ÇáúÎóæúÖö Ýöí Ðóáößó æóÞóÑøóÑó ÇáúÞõØúÈõ ßóáóÇãó «ÇáúßóÔøóÇÝö» Úóáóì áõÒõæãö ÌóÚúáö áóÝúÙö ãöËúáõ ãõÞúÍóãðÇ æóÃóäøó ÇáúßóáóÇãó Úóáóì æóÌúåö ÇáúßöäóÇíóÉö¡ íóÚúäöí äóÙöíÑó áóíúÓó ßóãöËúáöåö ÔóíúÁñ [ÇáÔæÑì: 11] æóßóÐóáößó ÃáÒãåõ ÅöíøóÇå ÇáÊÝÊÇÒÇäíø¡ æóÇÚúÊóÐóÑó Úóäú ÚóÏóãö ÇáÊøóÕúÑöíÍö Èöåö Ýöí ßóáóÇãöåö ÈöÃóäøó ÇáÒøóãóÎúÔóÑöíøó ÈöÕóÏóÏö ÈóíóÇäö ÇáúÌóÒóÇÁö áóÇ ÈöÕóÏóÏö ÈóíóÇäö Ãóäøó Úóáóíúåö ÌóÒóÇÁó ãóÇ ÞóÊóáó. æóåõæó ÇÚúÊöÐóÇÑñ ÖóÚöíÝñ. ÝóÇáúæóÌúåõ Ãóäú áóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÞúÏöíÑö ãöäú ÃóÕúáöåö. æóÞóÏö ÇÌúÊóÑóÃó ÇáØøóÈóÑöíøõ ÝóÞóÇáó:
Ãóäú áóÇ æóÌúåó áöÞöÑóÇÁóÉö ÇáúÅöÖóÇÝóÉö æóÐóáößó æóåúãñ ãöäúåõ æÛÝáÉ ãä æõÌõæåö ÊóÕóÇÑöíÝö ÇáúßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈöíøö.
æóÞóÑóÃó ÚóÇÕöãñ¡ æóÍóãúÒóÉõ¡ æóíóÚúÞõæÈõ¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóÎóáóÝñ ÝóÌóÒÇÁñ ãöËúáõ ÈöÊóäúæöíäö (ÌóÒóÇÁñ) .
æóÑóÝúÚõ (ãöËúáõ) Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö: ÝóÇáúÌóÒóÇÁõ åõæó ãöËúáõ¡ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÌóÒóÇÁó ãóÕúÏóÑñ ÃõØúáöÞó Úóáóì ÇÓúãö
ÇáúãóÝúÚõæáö¡ Ãóíú ÝóÇáúãóÌúÒöíøõ Èöåö ÇáúãóÞúÊõæáó ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáóåõ ÇáÕøóÇÆöÏõ.
æóÞóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÍúßõãõ Èöåö ÐóæÇ ÚóÏúáò ãöäúßõãú ÌõãúáóÉñ Ýöí ãóæÖöÚ ÇáÕøÝÉ áÌæÇÁ Ãóæö ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈóíóÇäöíøñ¡ Ãóíú íóÍúßõãõ ÈöÇáúÌóÒóÇÁö¡ Ãóíú ÈöÊóÚúíöíäöåö. æóÇáúãóÞúÕöÏõ ãöäú Ðóáößó Ãóäøóåõ áóÇ íóÈúáõÛõ ßõáøõ ÃóÍóÏò ãóÚúÑöÝóÉó ÕöÝóÉö ÇáúãõãóÇËóáóÉö Èóíúäó ÇáÕøóíúÏö æóÇáäøóÚóãö Ýóæóßøóáó Çááøóåõ ÃóãúÑó Ðóáößó Åöáóì ÇáúÍõßúãóíúäö. æóÚóáóì ÇáÕøóÇÆöÏö Ãóäú íóÈúÍóËó Úóãøóäú ÊóÍóÞøóÞóÊú Ýöíåö ÕöÝóÉõ ÇáúÚóÏóÇáóÉö æóÇáúãóÚúÑöÝóÉö ÝóíóÑúÝóÚõ ÇáúÃóãúÑó ÅöáóíúåöãóÇ. æóíóÊóÚóíøóäõ ÚóáóíúåöãóÇ Ãóäú íõÌöíÈóÇåõ Åöáóì ãóÇ ÓóÃóáó ãöäúåõãóÇ æóåõãóÇ íõÚóíøöäóÇäö ÇáúãöËúáó æóíõÎóíøöÑóÇäöåö Èóíúäó Ãóäú íõÚúØöíó ÇáúãöËúáó Ãóæö ÇáØøóÚóÇãó Ãóæö ÇáÕøöíóÇãó¡ æóíõÞóÏøöÑóÇäö áóåõ ãóÇ åõæó ÞóÏúÑõ ÇáØøóÚóÇãö Åöäö ÇÎúÊóÇÑóåõ.(7/47)
æóÞóÏú Íóßóãó ãöäó ÇáÕøóÍóÇÈóÉö Ýöí ÌóÒóÇÁö ÇáÕøóíúÏö ÚõãóÑõ ãóÚó ÚÈÏ ÇáÑÍãÇä Èúäö ÚóæúÝò¡ æóÍóßóãó ãóÚó ßóÚúÈö Èúäö ãóÇáößò¡ æóÍóßóãó ÓóÚúÏõ Èúäõ ÃóÈöí æóÞøóÇÕò ãóÚó ÚÈÏ ÇáÑÍãÇä Èúäö ÚóæúÝò¡ æóÍóßóãó ÚóÈúÏõ Çááøóåö Èúäõ ÚõãóÑó ãóÚó ÇÈúäö ÕóÝúæóÇäó. æóæóÕóÝó ÐóæÇ ÚóÏúáò ÈöÞóæúáöåö: ãöäúßõãú Ãóíú ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ áöáÊøóÍúÐöíÑö ãöäú ãõÊóÇÈóÚóÉö ãóÇ ßóÇäó áöÃóåúáö ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ãöäú Úóãóáò Ýöí ÕóíúÏö ÇáúÍóÑóãö ÝóáóÚóáøóåõãú íóÏøóÚõæäó ãóÚúÑöÝóÉð ÎóÇÕøóÉð ÈöÇáúÌóÒóÇÁö.
æóÞóæúáõåõ: åóÏúíÇð ÈÇáöÛó ÇáúßóÚúÈóÉö ÍóÇáñ ãöäú ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó¡ Ãóæú ãöäó ÇáÖøóãöíÑö Ýöí (Èöåö) .
æóÇáúåóÏúíõ ãóÇ íõÐúÈóÍõ Ãóæú íõäúÍóÑõ Ýöí ãóäúÍóÑö ãóßøóÉó. æóÇáúãóäúÍóÑõ: ãöäðì æóÇáúãóÑúæóÉõ. æóáóãøóÇ ÓóãøóÇåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì åóÏúíÇð Ýóáóåõ ÓóÇÆöÑõ ÃóÍúßóÇãö ÇáúåóÏúíö ÇáúãóÚúÑõæÝóÉö. æóãóÚúäóì ÈÇáöÛó ÇáúßóÚúÈóÉö Ãóäøóåõ íõÐúÈóÍõ Ãóæú íõäúÍóÑõ Ýöí ÍóÑóãö ÇáúßóÚúÈóÉö¡ æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäøóåõ íõäúÍóÑõ Ãóæú íõÐúÈóÍõ Íóæúáó ÇáúßóÚúÈóÉö.
æóÞóæúáõåõ: Ãóæú ßóÝøóÇÑóÉñ ØóÚÇãõ ãóÓÇßöíäó ÚØÝ Úáì ÝóÌóÒÇÁñ æóÓóãøóì ÇáúÅöØúÚóÇãó ßóÝøóÇÑóÉð áöÃóäøóåõ áóíúÓó ÈöÌóÒóÇÁò¡ ÅöÐö ÇáúÌóÒóÇÁõ åõæó ÇáúÚöæóÖõ¡ æóåõæó ãóÃúÎõæÐñ Ýöíåö ÇáúãõãóÇËóáóÉõ. æóÃóãøóÇ ÇáúÅöØúÚóÇãõ ÝóáóÇ íõãóÇËöáõ ÇáÕøóíúÏó æóÅöäøóãóÇ åõæó ßóÝøóÇÑóÉñ ÊõßóÝøóÑõ Èöåö ÇáúÌóÑöíãóÉõ. æóÞóÏú ÃóÌúãóáó ÇáúßóÝøóÇÑóÉó Ýóáóãú íõÈóíøöäú ãöÞúÏóÇÑó ÇáØøóÚóÇãö æóáóÇ ÚóÏóÏó ÇáúãóÓóÇßöíäö. ÝóÃóãøóÇ ãöÞúÏóÇÑõ ÇáØøóÚóÇãö Ýóåõæó ãóæúßõæáñ Åöáóì ÇáúÍõßúãóíúäö¡ æóÞóÏú ÔóÇÚó Úóäö ÇáúÚóÑóÈö Ãóäøó ÇáúãõÏøó ãöäó ÇáØøóÚóÇãö åõæó ØóÚóÇãõ ÑóÌõáò æóÇÍöÏò¡ ÝóáöÐóáößó ÞóÏøóÑóåõ ãóÇáößñ ÈöãõÏøò áößõáøö ãöÓúßöíäò. æóåõæó Þóæúáõ ÇáúÃóßúËóÑö ãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö. æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: ÊóÞúÏöíÑõ ÇáúÅöØúÚóÇãö Ãóäú íõÞóæøóãó ÇáúÌóÒóÇÁõ ãöäó ÇáäøóÚóãö ÈöÞöíãóÊöåö ÏóÑóÇåöãó Ëõãøó ÊõÞóæøóãó ÇáÏøóÑóÇåöãõ ØóÚóÇãðÇ. æóÃóãøóÇ ÚóÏóÏõ ÇáúãóÓóÇßöíäó Ýóåõæó ãõáóÇÒöãñ áöÚóÏóÏö ÇáúÃóãúÏóÇÏö. ÞóÇáó ãóÇáößñ: ÃÍÓä ãóÇ ÓãÍÊ Åöáóíøó Ýöíåö Ãóäøóåõ íõÞóæøóãõ ÇáÕøóíúÏõ ÇáøóÐöí ÃóÕóÇÈó æóíõäúÙóÑõ ßóãú Ëóãóäõ Ðóáößó ãöäó ÇáØøóÚóÇãö¡ ÝóíõØúÚöãõ ãõÏøðÇ áößõáøö ãöÓúßöíäò. æóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÞóÏøóÑó áößõáøö ÍóíóæóÇäò ãõÚóÇÏöáðÇ ãöäó ÇáØøóÚóÇãö. ÝóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: ÊóÚúÏöíáõ ÇáÙøóÈúíö ÈöÅöØúÚóÇãö ÓöÊøóÉö ãóÓóÇßöíäó¡ æóÇáúÃóíøöáö ÈöÅöØúÚóÇãö ÚöÔúÑöíäó ãöÓúßöíäðÇ¡ æóÍöãóÇÑö ÇáúæóÍúÔö ÈöËóáóÇËöíäó¡ æóÇáúÃóÍúÓóäõ Ãóäøó Ðóáößó ãóæúßõæáñ Åöáóì ÇáúÍóßóãóíúäö.
æÃóæú Ýöí Þóæúáöåö Ãóæú ßóÝøóÇÑóÉñ ØóÚÇãõ ãóÓÇßöíäó æóÞóæúáõåõ: Ãóæú ÚóÏúáõ Ðáößó ÊóÞúÊóÖöí ÊóÎúíöíÑõ ÞóÇÊöáö ÇáÕøóíúÏö Ýöí ÃóÍóÏö ÇáËøóáóÇËóÉö ÇáúãóÐúßõæÑóÉö. æóßóÐóáößó ßõáøõ ÃóãúÑò æóÞúÚó Èö «Ãóæú» Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö Ýóåõæó ãöäó ÇáúæóÇÌöÈö ÇáúãõÎóíøóÑö. æóÇáúÞóæúáõ ÈöÇáÊøóÎúíöíÑö åõæó Þóæúáõ ÇáúÌõãúåõæÑö¡ Ëõãøó Þöíáó: ÇáúÎöíóÇÑõ áöáúãóÍúßõæãö Úóáóíúåö áóÇ áöáúÍóßóãóíúäö. æóåõæó Þóæúáõ ÇáúÌõãúåõæÑö ãöäó ÇáúÞóÇÆöáöíäó ÈöÇáÊøóÎúíöíÑö¡ æóÞöíáó: ÇáúÎöíóÇÑõ áöáúÍóßóãóíúäö. æóÞóÇáó Èöåö ÇáËøóæúÑöíøõ¡(7/48)
æóÇÈúäõ ÃóÈöí áóíúáóì¡ æóÇáúÍóÓóäõ. æóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÞóÇáó: Åöäøóåõ áóÇ íõäúÊóÞóáõ ãöäó ÇáúÌóÒóÇÁö Åöáóì ßóÝøóÇÑóÉö ÇáØøóÚóÇãö ÅöáøóÇ ÚöäúÏó ÇáúÚóÌúÒö Úóäö ÇáúÌóÒóÇÁö¡ æóáóÇ íõäúÊóÞóáõ Úóäö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö Åöáóì ÇáÕøóæúãö ÅöáøóÇ ÚöäúÏó ÇáúÚóÌúÒö Úóäö ÇáúÅöØúÚóÇãö¡ Ýóåöíó ÚöäúÏóåõãú Úóáóì ÇáÊøóÑúÊöíÈö. æóäõÓöÈó áöÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ¡ æóÇÈúäõ ÚóÇãöÑò¡ æóÃóÈõæ ÌóÚúÝóÑò ßóÝøóÇÑóÉñ- ÈöÇáÑøóÝúÚö ÈöÏõæäö Êóäúæöíäò ãõÖóÇÝðÇ Åöáóì ØóÚóÇãò- ßóãóÇ ÞóÑóÃó ÝóÌóÒÇÁñ ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó. æóÇáúæóÌúåõ Ýöíåö ÅöãøóÇ Ãóäú äóÌúÚóáóåõ ßóæóÌúåö ÇáÑøóÝúÚö æóÇáúÅöÖóÇÝóÉö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÌóÒÇÁñ ãöËúáõ ãóÇ ÞóÊóáó ÝóäóÌúÚóáõ ßóÝøóÇÑóÉñ ÇÓúãó ãóÕúÏóÑò ÚöæóÖðÇ Úóäö ÇáúÝöÚúáö æóÃõÖöíÝó Åöáóì ÝóÇÚöáöåö¡ Ãóíú íõßóÝøöÑõåõ ØóÚóÇãõ ãóÓóÇßöíäó æóÅöãøóÇ Ãóäú äóÌúÚóáóåõ ãöäó ÇáúÅöÖóÇÝóÉö ÇáúÈóíóÇäöíøóÉö¡ Ãóíú ßóÝøóÇÑóÉñ ãöäú ØóÚóÇãò¡ ßóãóÇ íõÞóÇáõ: ËóæúÈõ ÎóÒøò¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ÈöãóÚúäóì ÇáúãõßóÝøóÑö Èöåö áöÊóÕöÍøó ÅöÖóÇÝóÉõ ÇáúÈóíóÇäö¡ ÝóÇáúßóÝøóÇÑóÉõ ÈóíøóäóåóÇ ÇáØøóÚóÇãõ¡ Ãóíú áóÇ ßóÝøóÇÑóÉó ÛóíúÑõåõ ÝóÅöäøó ÇáúßóÝøóÇÑóÉó ÊóÞóÚõ ÈöÃóäúæóÇÚò. æóÌóÒóãó ÈöåóÐóÇ ÇáúæóÌúåö Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ¡ æóÝöíåö ÊóßóáøõÝñ. æóÞóÑóÃóåõ ÇáúÈóÇÞõæäó- ÈöÊóäúæöíäö ßóÝøóÇÑóÉñ æóÑóÝúÚö ØóÚÇãõ Úóáóì Ãóäøóåõ ÈóÏóáñ ãöäú ßóÝøóÇÑóÉñ.
æóÞóæúáõåõ Ãóæú ÚóÏúáõ Ðáößó ÕöíÇãÇð ÚõØöÝó Úóáóì ßóÝøóÇÑóÉñ æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÇáØøóÚóÇãö. æóÇáúÚóÏúáõ- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÚóíúäö- ãóÇ ÚóÇÏóáó ÇáÔøóíúÁó ãöäú ÛóíúÑö ÌöäúÓöåö. æóÃóÕúáõ ãóÚúäóì ÇáúÚóÏúáö ÇáúãõÓóÇæóÇÉõ. æóÞóÇáó ÇáÑøóÇÛöÈõ: ÅöäøóãóÇ íóßõæäõ ÝöíãóÇ íõÏúÑóßõ ÈöÇáúÈóÕöíÑóÉö ßóãóÇ åõäóÇ. æóÃóãøóÇ ÇáúÚöÏúáõ- ÈößóÓúÑö ÇáúÚóíúäö- ÝóÝöí ÇáúãóÍúÓõæÓóÇÊö ßóÇáúãóæúÒõæäóÇÊö æóÇáúãóßöíáóÇÊö¡ æóÞöíáó: åõãóÇ ãõÊóÑóÇÏöÝóÇäö. æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÈöÞóæúáöåö: Ðáößó Åöáóì ØóÚÇãõ ãóÓÇßöíäó. æóÇäúÊóÕóÈó ÕöíÇãÇð Úóáóì ÇáÊøóãúíöíÒö áöÃóäøó Ýöí áóÝúÙö ÇáúÚóÏúáö ãóÚúäóì ÇáÊøóÞúÏöíÑö.
æóÃóÌúãóáóÊö ÇáúÂíóÉõ ÇáÕøöíóÇãó ßóãóÇ ÃóÌúãóáóÊö ÇáØøóÚóÇãó¡ æóåõæó ãóæúßõæáñ Åöáóì Íõßúãö ÇáúÍóßóãóíúäö. æóÞóÇáó ãóÇáößñ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøõ: íóÕõæãõ Úóäú ßõáøö ãõÏøò ãöäó ÇáØøóÚóÇãö íóæúãðÇ. æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÍóäöíÝóÉó: Úóäú ßõáøö ãõÏøóíúäö íóæúãðÇ¡ æóÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí ÃóÞúÕóì ãóÇ íõÕóÇãõ ÝóÞóÇáó ãóÇáößñ æóÇáúÌõãúåõæÑõ: áóÇ íõäúÞöÕõ Úóäú ÃóÚúÏóÇÏö ÇáúÃóãúÏóÇÏö ÃóíøóÇãðÇ æóáóæú ÊóÌóÇæóÒó ÔóåúÑóíúäö¡ æóÞóÇáó ÈóÚúÖõ Ãóåúáö ÇáúÚöáúãö: áóÇ íóÒöíÏõ Úóáóì ÔóåúÑóíúäö áöÃóäøó Ðóáößó ÃóÚúáóì ÇáúßóÝøóÇÑóÇÊö. æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: íóÕõæãõ ËóáóÇËóÉó ÃóíøóÇãò Åöáóì ÚóÔóÑóÉò.
æóÞóæúáõåõ áöíóÐõæÞó ãõÊóÚóáøöÞñ ÈöÞóæúáöåö ÝóÌóÒÇÁñ¡ æóÇááøóÇãõ áöáÊøóÚúáöíáö¡ Ãóíú ÌõÚöáó Ðóáößó ÌóÒóÇÁð Úóäú ÞóÊúáöåö ÇáÕøóíúÏó áöíóÐõæÞó æóÈóÇáó ÃóãúÑöåö.
æóÇáÐøóæúÞõ ãõÓúÊóÚóÇÑñ áöáúÅöÍúÓóÇÓö ÈöÇáúßóÏóÑö. ÔóÈøóåó Ðóáößó ÇáúÅöÍúÓóÇÓó ÈöÐóæúÞö ÇáØøóÚúãö ÇáúßóÑöíåö ßóÃóäøóåõãú(7/49)
ÑóÇÚóæúÇ Ýöíåö ÓõÑúÚóÉó ÇÊøöÕóÇáö Ãóáóãöåö ÈöÇáúÅöÏúÑóÇßö¡ æóáöÐóáößó áóãú äóÌúÚóáúåõ ãóÌóÇÒðÇ ãõÑúÓóáðÇ ÈöÚóáóÇÞóÉö ÇáúÅöØúáóÇÞö ÅöÐú áóÇ ÏóÇÚöíó áöÇÚúÊöÈóÇÑö Êöáúßó ÇáúÚóáóÇÞóÉö¡ ÝóÅöäøó ÇáúßóÏóÑó ÃóÙúåóÑõ ãöäú ãõØúáóÞö ÇáúÅöÏúÑóÇßö. æóåóÐóÇ ÇáúÅöØúáóÇÞõ ãõÚúÊóäóì Èöåö Ýöí ßóáóÇãöåöãú¡ áöÐóáößó ÇÔúÊõåöÑó ÅöØúáóÇÞõ ÇáÐøóæúÞö Úóáóì ÅöÏúÑóÇßö ÇáúÂáóÇãö æóÇááøóÐøóÇÊö. ÝóÝöí ÇáúÞõÑúÂäö ÐõÞú Åöäøóßó ÃóäúÊó ÇáúÚóÒöíÒõ ÇáúßóÑöíãõ [ÇáÏøõÎÇä: 49] ¡ áóÇ íóÐõæÞõæäó ÝöíåóÇ ÇáúãóæúÊó [ÇáÏøõÎÇä: 56] . æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÓõÝúíóÇäó íóæúãó ÃõÍõÏò ãõÎóÇØöÈðÇ ÌõËøóÉó ÍóãúÒóÉó «ÐõÞú ÚõÞóÞó» . æóÔõåúÑóÉõ åóÐöåö ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö ÞóÇÑóÈóÊö ÇáúÍóÞöíÞóÉó¡ ÝóÍóÓõäó Ãóäú ÊõÈúäóì ÚóáóíúåóÇ ÇÓúÊöÚóÇÑóÉñ ÃõÎúÑóì Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÃóÐÇÞóåóÇ Çááøóåõ áöÈÇÓó ÇáúÌõæÚö æóÇáúÎóæúÝö [ÇáäøóÍúá:
112] .
æóÇáúæóÈóÇáõ ÇáÓøõæÁõ æóãóÇ íõßúÑóåõ ÅöÐóÇ ÇÔúÊóÏøó¡ æóÇáúæóÈöíáõ ÇáúÞóæöíøõ Ýöí ÇáÓøõæÁö ÝóÃóÎóÐúäÇåõ ÃóÎúÐÇð æóÈöíáðÇ [ÇáãÒãá: 16] . æóØóÚóÇãñ æóÈöíáñ: ÓóíøöÁõ ÇáúåóÖúãö¡ æóßóáóÃñ æÈíá æãÓÊæÈá¡ ÊÓÊæáÈå ÇáúÅöÈöáõ¡ Ãóíú ÊóÓúÊóæúÎöãõåõ. ÞóÇáó ÒõåóíúÑñ:
Åöáóì ßóáóÃò ãõÓúÊóæúÈöáò ãõÊóæóÎøöãò æóÇáúÃóãúÑõ: ÇáÔøóÃúäõ æóÇáúÝöÚúáõ¡ Ãóíú ÃóãúÑõ ãóäú ÞóÊóáó ÇáÕøóíúÏó ãõÊóÚóãøöÏðÇ. æóÇáúãóÚúäóì áöíóÌöÏú ÓõæÁó ÚóÇÞöÈóÉö ÝöÚúáöåö ÈöãóÇ ßóáøóÝóåõ ãöäú ÎóÓóÇÑóÉò Ãóæú ãöäú ÊóÚóÈò.
æóÃóÚúÞóÈó Çááøóåõ ÇáÊøóåúÏöíÏó ÈöãóÇ ÚóæøóÏó Èöåö ÇáúãõÓúáöãöíäó ãöäó ÇáÑøóÃúÝóÉö ÝóÞóÇáó: ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóãøóÇ ÓóáóÝó¡ Ãóíú ÚóÝóÇ ÚóãøóÇ ÞóÊóáúÊõãú ãöäó ÇáÕøóíúÏö ÞóÈúáó åóÐóÇ ÇáúÈóíóÇäö æóãóäú ÚóÇÏó Åöáóì ÞóÊúáö ÇáÕøóíúÏö æóåõæó ãõÍúÑöãñ ÝóÇááøóåõ íóäúÊóÞöãõ ãöäúåõ.
æóÇáöÇäúÊöÞóÇãõ åõæó ÇáøóÐöí ÚóÈøóÑó Úóäúåõ ÈöÇáúæóÈóÇáö ãöäú ÞóÈúáõ¡ æóåõæó ÇáúÎóÓóÇÑóÉõ Ãóæö ÇáÊøóÚóÈõ¡ ÝóÝõåöãó ãöäúåõ Ãóäøóåõ ßõáøóãóÇ ÚóÇÏó æóÌóÈó Úóáóíúåö ÇáúÌóÒóÇÁõ Ãóæö ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ Ãóæö ÇáÕøóæúãõ¡ æóåóÐóÇ Þóæúáõ ÇáúÌõãúåõæÑö. æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÔõÑóíúÍò¡ æóÇáäøóÎóÚöíøö¡ æóãõÌóÇåöÏò¡ æóÌóÇÈöÑö Èúäö ÒóíúÏò: Ãóäøó ÇáúãõÊóÚóãøöÏó áóÇ íóÌöÈõ Úóáóíúåö ÇáúÌóÒóÇÁõ ÅöáøóÇ ãóÑøóÉð æóÇÍöÏóÉð ÝóÅöäú ÚóÇÏó ÍõÞøó Úóáóíúåö ÇäúÊöÞóÇãõ ÇáúÚóÐóÇÈö Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö æóáóãú íõÞúÈóáú ãöäúåõ ÌóÒóÇÁñ. æóåóÐóÇ ÔõÐõæÐñ.
æóÏóÎóáóÊö ÇáúÝóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö: ÝóíóäúÊóÞöãõ Çááøóåõ ãöäúåõ ãóÚó Ãóäøó ÔóÃúäó ÌóæóÇÈö ÇáÔøóÑúØö ÅöÐóÇ ßóÇäó ÝöÚúáðÇ Ãóäú áóÇ ÊóÏúÎõáó Úóáóíúåö ÇáúÝóÇÁõ ÇáÑøóÇÈöØóÉõ áöÇÓúÊöÛúäóÇÆöåö Úóäö ÇáÑøóÈúØö ÈöãõÌóÑøóÏö ÇáöÇÊøöÕóÇáö ÇáúÝöÚúáöíøö¡ ÝóÏõÎõæáõ(7/50)
ÃõÍöáøó áóßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö æóØóÚóÇãõåõ ãóÊóÇÚðÇ áóßõãú æóáöáÓøóíøóÇÑóÉö æóÍõÑøöãó Úóáóíúßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÑøö ãóÇ ÏõãúÊõãú ÍõÑõãðÇ æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáøóÐöí Åöáóíúåö ÊõÍúÔóÑõæäó (96)
ÇáúÝóÇÁö íóÞóÚõ Ýöí ßóáóÇãöåöãú Úóáóì ÎöáóÇÝö ÇáúÛóÇáöÈö¡ æóÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøóåõãú íóÑúãõæäó Èöåö Åöáóì ßóæúäö ÌõãúáóÉö ÇáúÌóæóÇÈö ÇÓúãöíøóÉð ÊóÞúÏöíÑðÇ ÝóíóÑúãöÒõæäó ÈöÇáúÝóÇÁö Åöáóì ãõÈúÊóÏóÃò ãóÍúÐõæÝò ÌõÚöáó ÇáúÝöÚúáõ ÎóÈóÑðÇ Úóäúåõ áöÞóÕúÏö ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÇáöÇÎúÊöÕóÇÕö Ãóæö ÇáÊøóÞóæøöí¡ ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: Ýóåõæó íóäúÊóÞöãõ Çááøóåõ ãöäúåõ¡ áöÞóÕúÏö ÇáöÇÎúÊöÕóÇÕö áöáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÔöÏøóÉö ãóÇ íóäóÇáõåõ ÍóÊøóì ßóÃóäøóåõ áóÇ íóäóÇáõ ÛóíúÑóåõ¡ Ãóæú áöÞóÕúÏö ÇáÊøóÞóæøöí¡ Ãóíú ÊóÃúßöíÏö ÍõÕõæáö åóÐóÇ ÇáöÇäúÊöÞóÇãö. æóäóÙöíÑõåõ
Ýóãóäú íõÄúãöäú ÈöÑóÈøöåö ÝóáÇ íóÎÇÝõ ÈóÎúÓÇð æóáÇ ÑóåóÞÇð [ÇáúÌöäø: 13] ÝóÞóÏú ÃóÛúäóÊö ÇáúÝóÇÁõ Úóäö ÅöÙúåóÇÑö ÇáúãõÈúÊóÏóÃö ÝóÍóÕóáó ÇáÊøóÞóæøöí ãóÚó ÅöíÌóÇÒò. åóÐóÇ Þóæúáõ ÇáúãõÍóÞøöÞöíäó ãóÚó ÊóæúÌöíåöåö¡ æóãöäó ÇáäøõÍóÇÉö ãóäú ÞóÇáó: Åöäøó ÏõÎõæáó ÇáúÝóÇÁö æóÚóÏóãóåõ Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ÓóæóÇÁñ¡ æóÅöäøóåõ ÌóÇÁó Úóáóì ÎöáóÇÝö ÇáúÛóÇáöÈö.
æóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ ÚóÒöíÒñ Ðõæ ÇäúÊöÞÇãò ÊóÐúíöíáñ. æóÇáúÚóÒöíÒõ ÇáøóÐöí áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åöáóì äóÇÕöÑò¡ æóáöÐóáößó æõÕöÝó ÈöÃóäøóåõ Ðõæ ÇäúÊöÞóÇãò¡ Ãóíú áöÃóäøó ãöäú ÕöÝóÇÊöåö ÇáúÍößúãóÉó¡ æóåöíó ÊóÞúÊóÖöí ÇáöÇäúÊöÞóÇãó ãöäó ÇáúãõÝúÓöÏö áöÊóßõæäó äóÊóÇÆöÌõ ÇáúÃóÚúãóÇáö Úáì æÝÞåÇ.
[96]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 96]
ÃõÍöáøó áóßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö æóØóÚÇãõåõ ãóÊÇÚÇð áóßõãú æóáöáÓøóíøóÇÑóÉö æóÍõÑøöãó Úóáóíúßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÑøö ãóÇ ÏõãúÊõãú ÍõÑõãÇð æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáøóÐöí Åöáóíúåö ÊõÍúÔóÑõæäó (96)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈóíóÇäöíøñ äóÔóÃó Úóäú Þóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
95] ÝóÅöäøóåõ ÇÞúÊóÖóì ÊóÍúÑöíãó ÞóÊúáö ÇáÕøóíúÏö Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö æóÌóÚúáó ÌóÒóÇÁö ÝöÚúáöåö åóÏúíó ãöËúáö ãóÇ ÞóÊóáó ãöäó ÇáäøóÚóãö¡ ÝóßóÇäó ÇáÓøóÇãöÚõ ÈöÍóíúËõ íóÓúÃóáõ Úóäú ÕóíúÏö ÇáúÈóÍúÑö áöÃóäøó ÃóÎúÐóåõ áóÇ íõÓóãøóì Ýöí ÇáúÚõÑúÝö ÞóÊúáðÇ¡ æóáóíúÓó áöãóÇ íõÕóÇÏõ ãöäúåõ ãöËúáñ ãöäó ÇáäøóÚóãö æóáóßöäøóåõ ÞóÏú íõÔóßøõ áóÚóáøó Çááøóåó ÃóÑóÇÏó ÇáúÞóÊúáó ÈöãóÚúäóì ÇáÊøóÓóÈøõÈö Ýöí ÇáúãóæúÊö¡ æóÃóÑóÇÏó ÈöÇáúãöËúáö ãöäó ÇáäøóÚóãö ÇáúãõÞóÇÑöÈó Ýöí ÇáúÍóÌúãö æóÇáúãöÞúÏóÇÑö¡ ÝóÈóíøóäó Çááøóåõ áöáäøóÇÓö Íõßúãó ÕóíúÏö ÇáúÈóÍúÑö æóÃóÈúÞóÇåõ Úóáóì ÇáúÅöÈóÇÍóÉö¡ áöÃóäøó ÕóíúÏó ÇáúÈóÍúÑö áóíúÓó ãöäú ÍóíóæóÇäö ÇáúÍóÑóãö¡ ÅöÐú áóíúÓó Ýöí ÔóíúÁò ãöäú ÃóÑúÖö ÇáúÍóÑóãö ÈóÍúÑñ. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] Ãóäøó ÃóÕúáó ÇáúÍößúãóÉö Ýöí ÍõÑúãóÉö ÇáÕøóíúÏö Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö åöíó ÍöÝúÙõ ÍõÑúãóÉö ÇáúßóÚúÈóÉö æóÍóÑóãöåóÇ.(7/51)
æóãóÚúäóì ÃõÍöáøó áóßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö ÅöÈúÞóÇÁõ ÍöáøöíøóÊöåö áöÃóäøóåõ ÍóáóÇáñ ãöäú ÞóÈúáö ÇáúÅöÍúÑóÇãö. æóÇáúÎöØóÇÈõ Ýöí áóßõãú áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ. æóÇáÕøóíúÏõ åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúãóÕöíÏö áöíóÌúÑöíó ÇááøóÝúÙõ Úóáóì Óóäóäò æóÇÍöÏò Ýöí ãóæóÇÞöÚöåö Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö¡ Ãóíú ÃõÍöáøó áóßõãú ÞóÊúáõåõ¡ Ãóíú ÅöãúÓóÇßõåõ ãöäó ÇáúÈóÍúÑö.
æóÇáúÈóÍúÑõ íóÔúãóáõ ÇáúÃóäúåóÇÑó æóÇáúÃóæúÏöíóÉó áöÃóäøó ÌóãöíÚóåóÇ íõÓóãøóì ÈóÍúÑðÇ Ýöí áöÓóÇäö ÇáúÚóÑóÈö. æóÞóÏú ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: æóãÇ íóÓúÊóæöí ÇáúÈóÍúÑÇäö åóÐóÇ ÚóÐúÈñ ÝõÑÇÊñ ÇáúÂíóÉó. æóáóíúÓó ÇáúÚóÐúÈõ ÅöáøóÇ ÇáúÃóäúåóÇÑó ßóÏöÌúáóÉó æóÇáúÝõÑóÇÊö. æóÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö: ßõáøõ ÏóæóÇÈøö ÇáúãóÇÁö ÇáøóÊöí ÊÕÇÏ Ýöíåö¡ Ýóíóßõæäõ ÅöÎúÑóÇÌõåóÇ ãöäúåõ ÓóÈóÈó ãóæúÊöåóÇ ÞóÑöíÈðÇ Ãóæú ÈóÚöíÏðÇ. ÝóÃóãøóÇ ãóÇ íóÚöíÔõ Ýöí ÇáúÈóÑøö æóÝöí ÇáúãóÇÁö ÝóáóíúÓó ãöäú ÕóíúÏö ÇáúÈóÍúÑö ßóÇáÖøõÝúÏóÚö æóÇáÓøõáóÍúÝóÇÉö¡ æóáóÇ ÎöáóÇÝó Ýöí åóÐóÇ. ÃóãøóÇ ÇáúÎöáóÇÝõ ÝöíãóÇ íõÄúßóáõ ãöäú ÕóíúÏö ÇáúÈóÍúÑö æóãóÇ áóÇ íõÄúßóáõ ãöäúåõ¡ ÚöäúÏó ãóäú íóÑóì Ãóäøó ãöäúåõ ãóÇ áóÇ íõÄúßóáõ¡ ÝóáóíúÓó åóÐóÇ ãóæúÖöÚõ ÐßÑå¡ áÃäø ÇáúÂíóÉ áóíúÓóÊú ÈöãõËúÈöÊóÉò áöÊóÍúáöíáö
Ãóßúáö ÕóíúÏö ÇáúÈóÍúÑö æóáóßöäøóåóÇ ãõäóÈøöåóÉð Úóáóì ÚóÏóãö ÊóÍúÑöíãöåö Ýöí ÍóÇáö ÇáúÅöÍúÑóÇãö.
æóÞóæúáõåõ: æóØóÚÇãõåõ ÚõØöÝó Úóáóì ÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö. æóÇáÖøóãöíÑõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúÈóÍúÑö¡ Ãóíú æóØóÚóÇãõ ÇáúÈóÍúÑö¡ æóÚóØúÝõåõ ÇÞúÊóÖóì ãõÛóÇíóÑóÊóåõ áöáÕøóíúÏö. æóÇáúãóÚúäóì: æóÇáúÊöÞóÇØõ ØóÚóÇãöåö Ãóæú æóÅöãúÓóÇßõ ØóÚóÇãöåö.
æóÞóÏö ÇÎúÊõáöÝó Ýöí ÇáúãõÑóÇÏö ãöäú «ØóÚóÇãöåö» . æóÇáøóÐöí Ñõæöíó Úóäú ÌõáøóÉö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú-: Ãóäøó ØóÚóÇãó ÇáúÈóÍúÑö åõæó ãóÇ ØóÝóÇ Úóáóíúåö ãöäú ãóíúÊóÉò ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ÓóÈóÈõ ãóæúÊöåö ÅöãúÓóÇßó ÇáÕøóÇÆöÏö áóåõ. æóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú äõÞöáó Úóäúåõ Ýöí ÊóÝúÓöíÑö ØóÚóÇãö ÇáúÈóÍúÑö ÛóíúÑõ åóÐóÇ ãöãøóÇ áóÇ íõáóÇÆöãõ ÓöíóÇÞó ÇáúÂíóÉö. æóåóÄõáóÇÁö åõãõ ÇáøóÐöíäó ÍóÑøóãõæÇ Ãóßúáó ãóÇ íõÎúÑöÌõåõ ÇáúÈóÍúÑõ ãóíøöÊðÇ¡ æóíóÑõÏøõ Þóæúáóåõãú ãóÇ
ËóÈóÊó Úóäú ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ãóäøóåõ ÞóÇáó Ýöí ÇáúÈóÍúÑö: «åõæó ÇáØøóåõæÑõ ãóÇÄõåõ ÇáúÍöáøõ ãóíúÊóÊõåõ» .
æóÍóÏöíËõ ÌóÇÈöÑò Ýöí ÇáúÍõæÊö ÇáúãõÓóãøóì ÇáúÚóäúÈóÑó¡ Íöíäó æóÌóÏõæåõ ãóíøöÊðÇ¡ æóåõãú Ýöí ÛóÒúæóÉò¡ æóÃóßóáõæÇ ãöäúåõ¡ æóÃóÎúÈóÑõæÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö¡ æóÃóßóáó ãöäúåõ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
æóÇäúÊóÕóÈó ãóÊÇÚÇð Úóáóì ÇáúÍóÇáö. æóÇáúãóÊóÇÚõ: ãóÇ íõÊóãóÊøóÚõ Èöåö. æóÇáÊøóãóÊøõÚõ: ÇäúÊöÝóÇÚñ ÈöãóÇ íóáóÐøõ æóíóÓõÑøõ. æóÇáúÎöØóÇÈõ Ýöí Þóæúáöåö: ãóÊÇÚÇð áóßõãú áöáúãõÎóÇØóÈöíäó ÈöÞóæúáöåö: ÃõÍöáøó áóßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäöåöãú ãõÊóäóÇæöáöíäó ÇáÕøóíúÏó¡ Ãóíú ãóÊóÇÚðÇ áöáÕøóÇÆöÏöíäó æóáöáÓøóíøóÇÑóÉö.
æóÇáÓøóíøóÇÑóÉõ: ÇáúÌóãóÇÚóÉõ ÇáÓøóÇÆöÑóÉõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áöáÓøóÝóÑö æóÇáÊøöÌóÇÑóÉö¡ ãõÄóäøóËõ ÓóíøóÇÑò¡ æóÇáÊøóÃúäöíËõ(7/52)
ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáúÌóãóÇÚóÉö. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóÌÇÁóÊú ÓóíøóÇÑóÉñ [íõæÓõÝ: 19] . æóÇáúãóÚúäóì ÃõÍöáøó áóßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÍúÑö ÊóÊóãóÊøóÚõæäó ÈöÃóßúáöåö æóíóÊóãóÊøóÚõ Èöåö ÇáúãõÓóÇÝöÑõæäó¡ Ãóíú ÊóÈöíÚõæäóåõ áöãóäú íóÊøóÌöÑõæäó æóíóÌúáöÈõæäóåõ Åöáóì ÇáúÃóãúÕóÇÑö.
æóÞóæúáõåõ: æóÍõÑøöãó Úóáóíúßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÑøö ãóÇ ÏõãúÊõãú ÍõÑõãÇð ÒöíóÇÏóÉõ ÊóÃúßöíÏò áöÊóÍúÑöíãö ÇáÕøóíúÏö¡ ÊóÕúÑöíÍðÇ ÈöãóÝúåõæãö Þóæúáöåö áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] ¡ æóáöÈóíóÇäö Ãóäøó ãõÏøóÉó ÇáÊøóÍúÑöíãö ãõÏøóÉõ ßóæúäöåöãú ÍõÑõãðÇ¡ Ãóíú ãõÍúÑöãöíäó Ãóæú ãóÇÑøöíäó ÈöÍóÑóãö ãóßøóÉó. æóåóÐóÇ ÅöíãóÇÁñ áöÊóÞúáöíáö ãõÏøóÉö ÇáÊøóÍúÑöíãö ÇÓúÊöÆúäóÇÓðÇ ÈöÊóÎúÝöíÝò¡ æóÅöíãóÇÁñ Åöáóì äöÚúãóÉö ÇÞúÊöÕóÇÑö ÊóÍúÑöíãöåö Úóáóì Êöáúßó ÇáúãõÏøóÉö¡ æóáóæú ÔóÇÁó Çááøóåõ áóÍóÑøóãóåõ ÃóÈóÏðÇ. æóÝöí «ÇáúãõæóØøóÃö» :
Ãóäøó ÚóÇÆöÔóÉó ÞóÇáóÊú áöÚõÑúæóÉó Èúäö ÇáÒøõÈóíúÑö: íóÇ Èä ÃõÎúÊöí ÅöäøóãóÇ åöíó ÚóÔúÑõ áóíóÇáò (Ãóíú ãõÏøóÉõ ÇáúÅöÍúÑóÇãö) ÝóÅöäú ÊóÎóáøóÌó Ýöí äóÝúÓößó ÔóíúÁñ ÝóÏóÚúåõ. ÊóÚúäöí Ãóßúáó áóÍúãö ÇáÕøóíúÏö.
æóÐóíøóáó Ðóáößó ÈöÞóæúáöåö: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáøóÐöí Åöáóíúåö ÊõÍúÔóÑõæäó. æóÝöí ÅöÌúÑóÇÁö ÇáúæóÕúÝö ÈöÇáúãóæúÕõæáö æóÊöáúßó ÇáÕøöáóÉõ ÊóÐúßöíÑñ ÈöÃóäøó ÇáúãóÑúÌöÚó Åöáóì Çááøóåö áöíóÚõÏøó ÇáäøóÇÓõ ãóÇ ÇÓúÊóØóÇÚõæÇ ãöäó ÇáØøóÇÚóÉö áöÐóáößó ÇááøöÞóÇÁö.
æóÇáúÍóÔúÑõ: ÌóãúÚõ ÇáäøóÇÓö Ýöí ãóßóÇäò. æóÇáÕøóíúÏõ ãõÑóÇÏñ Èöåö ÇáúãóÕöíÏõ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó.
æóÇáÊøóÍúÑöíãõ ãõÊóÚóáøöÞñ ÈöÞóÊúáöåö áöÞóæúáöåö ÞóÈúáóåõ áóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÇáÕøóíúÏó æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] ÝóáóÇ íóÞúÊóÖöí Þóæúáõåõ: æóÍõÑøöãó Úóáóíúßõãú ÕóíúÏõ ÇáúÈóÑøö ãóÇ ÏõãúÊõãú ÍõÑõãÇð ÊóÍúÑöíãó Ãóßúáö ÕóíúÏö ÇáúÈóÑøö Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö ÅöÐóÇ
ÇÔúÊóÑóÇåõ ãöäú ÈóÇÆöÚò Ãóæú äóÇæóáóåõ ÑóÌõáñ ÍóáóÇáñ ÅöíøóÇåõ¡ áöÃóäøóåõ ÞóÏú Úóáöãó Ãóäøó ÇáÊøóÍúÑöíãó ãõÊóÚóáøöÞñ ÈöãõÈóÇÔóÑóÉö ÇáúãõÍúÑöãö ÞóÊóáóåõ Ýöí ÍóÇáö ÇáúÅöÕóÇÈóÉö.
æóÞóÏú Ãóßóáó ÑóÓõæá Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ãöäó ÇáúÍöãóÇÑö ÇáøóÐöí ÕóÇÏóåõ ÃóÈõæ ÞóÊóÇÏóÉó¡ ßóãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö «ÇáúãõæóØøóÃö» Úóäú ÒóíúÏö Èúäö ÃóÓúáóãó. æóÃóãóÑó ÑóÓõæá Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÈöÞöÓúãóÉö ÇáúÍöãóÇÑö ÇáøóÐöí ÕóÇÏóåõ ÒóíúÏñ ÇáúÈõåúÒöíøõ Èóíúäó ÇáÑøöÝóÇÞö æóåõãú ãõÍúÑöãõæäó.
æóÚóáóì Ðóáößó ãóÖóì Úóãóáõ ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ æóåõæó Þóæúáõ.
æóÃóãøóÇ ãóÇ ÕöíÏó áöÃóÌúáö ÇáúãõÍúÑöãö
ÝóÞóÏú ËóÈóÊó Ãäø ÇáäÈíÁ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÑóÏøó Úóáóì ÇáÕøóÚúÈö Èúäö ÌóËøóÇãóÉó ÍöãóÇÑðÇ æóÍúÔöíøðÇ ÃóåúÏóÇåõ Åöáóíúåö æóÞóÇáó áóåõ: «ÅöäøóÇ áóãú äóÑõÏøóåõ Úóáóíúßó ÅöáøóÇ ÃóäøóÇ ÍõÑõãñ» .
æóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝó ÇáúÝõÞóåóÇÁ Ýöí ãóÍá åóÐóÇ ÇáöÇãúÊöäóÇÚö. ÝóÞöíáó: íóÍúÑõãõ Ãóäú íóÃúßõáóåõ ãóäú ÕöíÏó áöÃóÌúáöåö áóÇ ÛóíúÑó. æóåóÐóÇ Þóæúáõ ÚõËúãóÇäó Èúäö ÚóÝøóÇäó¡ æóÌóãóÇÚóÉò ãöäú ÝõÞóåóÇÁö ÇáúãóÏöíäóÉö¡ æóÑöæóÇíóÉñ Úóäú ãóÇáößò¡ æóåõæó ÇáúÃóÙúåóÑõ¡ áöÃóäøó ÇáÙøóÇåöÑó Ãóäøó ÇáÖøóãöíÑó
Ýöí Þóæá ÇáäÈíÁ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «ÅöäøóãóÇ áóãú äóÑõÏøóåõ Úóáóíúßó ÅöáøóÇ ÃóäøóÇ ÍõÑõãñ»
Ãóäøóåõ ÚóÇÆöÏñ(7/53)
ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑóÇãó ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö æóÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑóÇãó æóÇáúåóÏúíó æóÇáúÞóáóÇÆöÏó Ðóáößó áöÊóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó íóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóÃóäøó Çááøóåó Èößõáøö ÔóíúÁò Úóáöíãñ (97)
Åöáóì ÇáäÈíÁ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - æóÍúÏóåõ¡
áöÞóæúáöåö «áóãú äóÑõÏøóåõ»
¡ æóÅöäøóãóÇ ÑóÏøóåõ åõæó æóÍúÏóåõ. æóÞöíáó: íóÍúÑõãõ Úóáóì ÇáúãõÍúÑöãö Ãóßúáõ ãóÇ ÕöíÏó áöãõÍúÑöãò ÛóíúÑöåö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÈóÚúÖö Ãóåúáö ÇáúãóÏöíäóÉö¡ æóåõæó ÇáúãóÔúåõæÑõ Úóäú ãóÇáößò. æóßóÃóäøó ãõÓúÊóäóÏóåõãú Ýöí Ðóáößó Ãóäøóåõ ÇáöÇÍúÊöíóÇØõ æóÞöíáó: áóÇ íóÃúßõáõ ÇáúãõÍúÑöãõ ÕóíúÏðÇ ÕöíÏó Ýöí ãõÏøóÉö ÅöÍúÑóÇãöåö æóíóÃúßõáõ ãóÇ ÕöíÏó ÞóÈúáó Ðóáößó¡ æóäõÓöÈó Åöáóì Úóáöíøö Èúäö ÃóÈöí ØóÇáöÈò æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÞöíáó: íóÌõæÒõ áöáúãõÍúÑöãö Ãóßúáõ ÇáÕøóíúÏö ãõØúáóÞðÇ¡ æóÅöäøóãóÇ ÍóÑøóãó Çááøóåõ ÞóÊúáó ÇáÕøóíúÏö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó. æóÇáúÍóÇÕöáõ Ãóäøó ÇáÊøóäóÒøõåó Úóäú Ãóßúáö ÇáÕøóíúÏö ÇáøóÐöí ÕöíÏó áöÃóÌúáö ÇáúãõÍúÑöãö ËóÇÈöÊñ Ýöí ÇáÓøõäøóÉö ÈöÍóÏöíËö ÇáÕøóÚúÈö Èúäö ÌóËøóÇãóÉó¡ æóåõæó ãõÍúÊóãóáñ ßóãóÇ ÚóáöãúÊó. æóÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÇáöÇãúÊöäóÇÚö ÇáúÍõÑúãóÉõ áöÃóäøóåõ¡ áóæú ÃóÑóÇÏó ÇáÊøóäóÒøõåó áóÞóÇáó: ÃóãøóÇ ÃóäóÇ ÝóáóÇ Âßõáõåõ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Ýöí ÍóÏöíËö ÎóÇáöÏö Èúäö ÇáúæóáöíÏö Ýöí ÇáÖÈø.
[97]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 97]
ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÞöíÇãÇð áöáäøóÇÓö æóÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó æóÇáúåóÏúíó æóÇáúÞóáÇÆöÏó Ðáößó áöÊóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó íóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóÃóäøó Çááøóåó Èößõáøö ÔóíúÁò Úóáöíãñ (97)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈóíóÇäöíøñ áöÃóäøóåõ íóÍúÕõáõ Èöåö ÌóæóÇÈñ ÚóãøóÇ íóÎúØõÑõ Ýöí äóÝúÓö ÇáÓøóÇãöÚö ãöäó ÇáúÈóÍúËö Úóäú ÍößúãóÉö ÊóÍúÑöíãö ÇáÕøóíúÏö Ýöí ÇáúÍóÑóãö æóÝöí ÍóÇáö ÇáúÅöÍúÑóÇãö¡ ÈöÃóäøó Ðóáößó ãöäú ÊóÚúÙöíãö ÔóÃúäö ÇáúßóÚúÈóÉö ÇáøóÊöí ÍõÑøöãóÊú ÃóÑúÖõ ÇáúÍóÑóãö áöÃóÌúáö ÊóÚúÙöíãöåóÇ¡ æóÊóÐúßöíÑñ ÈöäöÚúãóÉö Çááøóåö Úóáóì ÓõßøóÇäöåö ÈöãóÇ ÌóÚóáó áóåõãú ãöäó ÇáúÃóãúäö Ýöí ÚóáóÇÆöÞöåóÇ æóÔóÚóÇÆöÑöåóÇ.
æóÇáúÌóÚúáõ íõØúáóÞõ ÈöãóÚúäóì ÇáúÅöíÌóÇÏö¡ ÝóíóÊóÚóÏøóì Åöáóì ãóÝúÚõæáò æóÇÍöÏò¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
æóÌóÚóáó ÇáÙøõáõãÇÊö æóÇáäøõæÑó¡ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [1] ¡ æóíõØúáóÞõ ÈöãóÚúäì ÇáÊÕííÑ ÝÊÚÏøì Åöáóì
ãóÝúÚõæáóíúäö¡ æóßöáóÇ ÇáúãóÚúäóíóíúäö ÕóÇáöÍñ åõäóÇ. æóÇáúÃóÙúåóÑõ ÇáúÃóæøóáõ ÝóÅöäøó Çááøóåó ÃóæúÌóÏó ÇáúßóÚúÈóÉó¡ Ãóíú ÃóãóÑó Îóáöíáóåõ ÈöÅöíÌóÇÏöåóÇ áöÊóßõæäó ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö. ÝóÞóæúáõåõ: ÞöíÇãÇð ãóäúÕõæÈñ Úóáóì ÇáúÍóÇáö¡ æóåöíó ÍóÇáñ ãõÞóÏøóÑóÉñ¡ Ãóíú ÃóæúÌóÏóåóÇ ãõÞóÏøöÑðÇ Ãóäú Êóßõæäó ÞöíóÇãðÇ. æóÅöÐóÇ Íõãöáó ÌóÚóáó Úóáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóÕúíöíÑö ßóÇäó ÇáúãóÚúäóì ÃóäøóåóÇ ãóæúÌõæÏóÉñ ÈóíúÊó ÚöÈóÇÏóÉò ÝóÕóíøóÑóåóÇ Çááøóåõ ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö áõØúÝðÇ ÈöÃóåúáöåóÇ æóäóÓúáöåöãú¡ Ýóíóßõæäõ ÞöíÇãÇð ãóÝúÚõæáðÇ ËóÇäöíðÇ áö ÌóÚóáó. æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ: ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó íóÕöÍøõ ÌóÚúáõåõ ãóÝúÚõæáðÇ.
æóÇáúßóÚúÈóÉõ Úóáóãñ Úóáóì ÇáúÈóíúÊö ÇáøóÐöí ÈóäóÇåõ ÅöÈúÑóÇåöíãõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÈöãóßøóÉó ÈöÃóãúÑö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì(7/54)
áöíóßõæäó ÂíóÉð áöáÊøóæúÍöíÏö. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ðóáößó Ýöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Åöäøó Ãóæøóáó ÈóíúÊò æõÖöÚó áöáäøóÇÓö áóáøóÐöí ÈöÈóßøóÉó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [96] . ÞóÇáõæÇ: Åöäøóåõ Úóáóãñ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáúßóÚúÈö¡ æóåõæó ÇáäøõÊõæÁõ æóÇáúÈõÑõæÒõ¡ æóÐóáößó ãõÍúÊóãóáñ. æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõãú ÓóãøóæúÇ ßõáøó ÈóÇÑöÒò ßóÚúÈóÉð¡ ÊóÔúÈöíåðÇ ÈöÇáúÈóíúÊö ÇáúÍóÑóÇãö¡ ÅöÐú ßóÇäó Ãóæøóáó ÈóíúÊò ÚöäúÏóåõãú¡ æóßóÇäõæÇ ãöäú ÞóÈúáöåö Ãóåúáó ÎöíóÇãò¡ ÝóÕóÇÑó ÇáúÈóíúÊõ ãóËóáðÇ íõãóËøóáõ Èöåö ßõáøõ ÈóÇÑöÒò. æóÃóãøóÇ ÅöØúáóÇÞõ ÇáúßóÚúÈóÉö Úóáóì (ÇáúÞóáöíÓö) ÇáøóÐöí ÈóäóÇåõ ÇáúÍóÈóÔóÉõ Ýöí ÕóäúÚóÇÁó¡ æóÓóãøóÇåõ ÈóÚúÖõ ÇáúÚóÑóÈö ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúíóãóÇäöíøóÉó¡ æóÚóáóì ÞõÈøóÉö äóÌúÑóÇäó ÇáøóÊöí ÃóÞóÇãóåóÇ äóÕóÇÑóì äóÌúÑóÇäó áöÚöÈóÇÏóÊöåöãõ ÇáøóÊöí ÚóäóÇåóÇ ÇáúÃóÚúÔóì Ýöí Þóæúáöåö:
ÝóßóÚúÈóÉõ äóÌúÑóÇäó ÍóÊúãñ Úóáóíúßó ... ÍóÊøóì ÊõäóÇÎöí ÈöÃóÈúæóÇÈöåóÇ
ÝóÐóáößó Úóáóì æóÌúåö ÇáúãõÍóÇßóÇÉö æóÇáÊøóÔúÈöíåö¡ ßóãóÇ Óóãøóì Èóäæ ÍäíÝóÉ ãÓáíãÉ ÑÍãÇä.
æóÞóæúáõåõ: ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÈóíóÇäñ áöáúßóÚúÈóÉö. ÞõÕöÏó ãöäú åóÐóÇ ÇáúÈóíóÇäö ÇáÊøóäúæöíåõ æóÇáÊøóÚúÙöíãõ¡ ÅöÐú ÔóÃúäõ ÇáúÈóíóÇäö Ãóäú íóßõæäó ãõæóÖøöÍðÇ áöáúãõÈóíøóäö ÈöÃóäú íóßõæäó ÃóÔúåóÑó ãöäó ÇáúãõÈóíøöäö. æóáóãøóÇ ßóÇäó ÇÓúãõ ÇáúßóÚúÈóÉö ãõÓóÇæöíðÇ áöáúÈóíúÊö ÇáúÍóÑóÇãö Ýöí ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì åóÐóÇ ÇáúÈóíúÊö ÝóÞóÏú ÚóÈøóÑó Èöåö Úóäö ÇáúßóÚúÈóÉö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóÇ Âãøöíäó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 2] ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÐößúÑó ÇáúÈóíóÇäö áöáÊøóÚúÙöíãö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÈóíóÇäó íóÌöíÁõ áöãóÇ íóÌöíÁõ áóåõ ÇáäøóÚúÊõ ãöäú ÊóæúÖöíÍò æóãóÏúÍò æóäóÍúæö Ðóáößó. æóæóÌúåõ ÏóáóÇáóÉö åóÐóÇ ÇáúÚöáúãö Úóáóì ÇáÊøóÚúÙöíãö åõæó ãóÇ Ýöíåö ãöäú áóãúÍö ãóÚúäóì ÇáúæóÕúÝö ÈöÇáúÍóÑóÇãö ÞóÈúáó ÇáÊøóÛúáöíÈö. æóÐóßóÑó ÇáúÈóíúÊó åõäóÇ áöÃóäøó åóÐóÇ ÇáúãóæúÕõæÝó ãóÚó åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö ÕóÇÑóÇ ÚóáóãðÇ ÈöÇáúÛóáóÈóÉö Úóáóì ÇáúßóÚúÈóÉö.
æóÇáúÍóÑóÇãõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö ãóÕúÏóÑõ ÍóÑõãó ÅöÐóÇ ãõäöÚó¡ æóãóÕúÏóÑõåõ ÇáúÍóÑóÇãõ¡ ßóÇáÕøóáóÇÍö ãöäú ÕóáõÍó¡ ÝóæóÕúÝõ ÔóíúÁò ÈöÍóÑóÇãò ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ßóæúäöåö ãóãúäõæÚðÇ. æóãóÚúäóì æóÕúÝö ÇáúÈóíúÊö ÈöÇáúÍóÑóÇãö Ãóäøóåõ ãóãúäõæÚñ ãöäú ÃóíúÏöí ÇáúÌóÈóÇÈöÑóÉö Ýóåõæó ãõÍúÊóÑóãñ ÚóÙöíãõ ÇáúãóåóÇÈóÉö. æóÐóáößó íóÓúÊóÊúÈöÚõ ÊóÍúÌöíÑó æõÞõæÚö ÇáúãóÙóÇáöãö æóÇáúÝóæóÇÍöÔö Ýöíåö¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ãóäøóåõ íõÞóÇáõ ÑóÌõáñ ÍóÑóÇãñ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÛóíúÑó ãõÍöáøöí ÇáÕøóíúÏö æóÃóäúÊõãú ÍõÑõãñ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [1] ¡ æóÃóäøóåõ íõÞóÇáõ: ÔóåúÑñ ÍóÑóÇãñ¡ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóÇ ÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
2] ÝöíåóÇ ÃóíúÖðÇ¡ ÝóíõÍúãóáõ åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝõ Úóáóì ãóÇ íõäóÇÓöÈõåõ ÈöÍóÓóÈö ÇáúãóæúÕõæÝö ÇáøóÐöí íóÌúÑöí Úóáóíúåö¡
æóåõæó Ýöí ßõáøö ãóæúÕõæÝò íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøóåõ ãöãøóÇ íõÊóÌóäøóÈõ ÌóÇäöÈõåõ¡ Ýóíóßõæäõ ÊóÌóäøõÈõåõ áöáÊøóÚúÙöíãö Ãóæú ãóåóÇÈóÊöåö Ãóæú äóÍúæö Ðóáößó¡ Ýóíóßõæäõöö(7/55)
æóÕúÝó ãóÏúÍò¡ æóíóßõæäõ ÊóÌóäøõÈõåõ áöáÊøóäóÒøõåö Úóäúåõ Ýóíóßõæäõ æóÕúÝó Ðóãøò¡ ßóãóÇ ÊóÞõæáõ:
ÇáúÎóãúÑõ ÍóÑóÇãñ.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ÞöíÇãÇð- ÈöÃóáöÝò ÈóÚúÏó ÇáúíóÇÁö-. æóÞóÑóÃóåõ ÇÈúäõ ÚóÇãöÑò ÞöíóãðÇ- ÈöÏõæäö ÃáÝ ÈÚÏ ÇáúíóÇÁ-.
æóÇáúÞöíóÇãõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö ãóÕúÏóÑõ ÞóÇãó ÅöÐóÇ ÇÓúÊóÞóáøó Úóáóì ÑöÌúáóíúåö¡ æóíõÓúÊóÚóÇÑõ áöáäøóÔóÇØö¡ æóíõÓúÊóÚóÇÑõ ãöäú Ðóáößó áöáÊøóÏúÈöíÑö æóÇáúÅöÕúáóÇÍö¡ áöÃóäøó ÔóÃúäó ãóäú íóÚúãóáõ ÚóãóáðÇ ãõåöãøðÇ Ãóäú íóäúåóÖó áóåõ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõåõ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóíõÞöíãõæäó ÇáÕøóáÇÉó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [3] . æóãöäú åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö Þöíáó áöáäøóÇÙöÑö Ýöí ÃõãõæÑö ÔóíúÁò æóÊóÏúÈöíÑöåö: åõæó Þóíøöãñ Úóáóíúåö Ãóæú ÞóÇÆöãñ Úóáóíúåö¡ ÝóÇáúÞöíóÇãõ åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáÕøóáóÇÍö æóÇáäøóÝúÚö. æóÃóãøóÇ ÞöÑóÇÁóÉõ ÇÈúäö ÚóÇãöÑò ÞöíóãðÇ Ýóåõæó ãóÕúÏóÑõ (ÞóÇãó) Úóáóì æóÒúäö ÝöÚóáò- ÈößóÓúÑò ÝóÝóÊúÍò- ãöËúáõ ÔöÈóÚò. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ãóäøóåõ ÃóÍóÏõ ÊóÃúæöíáóíúäö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊõÄúÊõæÇ ÇáÓøõÝóåÇÁó ÃóãúæÇáóßõãõ ÇáøóÊöí ÌóÚóáó Çááøóåõ áóßõãú ÞöíÇãÇð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö. æóÅöäøóãóÇ ÃõÚöáøóÊú æóÇæõåõ ÝóÕóÇÑóÊú íóÇÁð áöÔöÏøóÉö ãõäóÇÓóÈóÉö ÇáúíóÇÁö áöáúßóÓúÑóÉö. æóåóÐóÇ ÇáúÞóáúÈõ äóÇÏöÑñ Ýöí ÇáúãóÕóÇÏöÑö ÇáøóÊöí Úóáóì æóÒúäö ÝöÚóáò ãöäó ÇáúæóÇæöíøö ÇáúÚóíúäö. æóÅöËúÈóÇÊõåõ áöáúßóÚúÈóÉö ãöäó ÇáúÅöÎúÈóÇÑö ÈöÇáúãóÕúÏóÑö áöáúãõÈóÇáóÛóÉö¡ æóåõæó ÅöÓúäóÇÏñ ãóÌóÇÒöíøñ¡ áöÃóäøó ÇáúßóÚúÈóÉó áóãøóÇ ÌóÚóáóåóÇ Çááøóåõ ÓóÈóÈðÇ Ýöí ÃóÍúßóÇãò ÔóÑúÚöíøóÉò ÓóÇÈöÞóÉò ßóÇäó ÈöåóÇ ÕóáóÇÍõ Ãóåúáö ãóßøóÉó æóÛóíúÑöåöãú ãöäó ÇáúÚóÑóÈö æóÞóÇãóÊú ÈöåóÇ ãóÕóÇáöÍõåõãú¡ ÌõÚöáóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ åöíó ÇáúÞóÇÆöãóÉõ áóåõãú áöÃóäøóåóÇ ÓóÈóÈõ ÇáúÞöíóÇãö áóåõãú.
æóÇáäøóÇÓõ åõäóÇ äóÇÓñ ãóÚúåõæÏõæäó¡ ÝóÇáÊøóÚúÑöíÝõ áöáúÚóåúÏö. æóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåöãõ ÇáúÚóÑóÈõ¡ áöÃóäøóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÇäúÊóÝóÚõæÇ ÈöÇáúßóÚúÈóÉö æóÔóÚóÇÆöÑöåóÇ Ïõæäó ÛóíúÑöåöãú ãöäó ÇáúÃõãóãö ßóÇáúÝõÑúÓö æóÇáÑøõæãö. æóÃóãøóÇ ãóÇ íóÍúÕõáõ áöåóÄõáóÇÁö ãöäú ãóäóÇÝöÚö ÇáÊøöÌóÇÑóÉö æóäóÍúæöåóÇ ãöäó ÇáúãõÚóÇãóáóÉö ÝóÐóáößó ÊóÈóÚñ áöæõÌõæÏö ÇáÓøõßøóÇäö áóÇ áößóæúäö ÇáúÈóíúÊö ÍóÑóÇãðÇ¡ ÅöáøóÇ ÅöÐóÇ ÃõÑöíÏó ÇáÊøóÓóÈøõÈõ ÇáúÈóÚöíÏõ¡ æóåõæó Ãóäøóåõ áóæúáóÇ ÍõÑúãóÉõ ÇáúßóÚúÈóÉö æóÍõÑúãóÉõ ÇáúÃóÔúåõÑö Ýöí ÇáúÍóÌøö áóÓóÇÏó ÇáúÎóæúÝõ Ýöí Êöáúßó ÇáÑøõÈõæÚö Ýóáóãú ÊóÓúÊóØöÚö ÇáúÃõãóãõ ÇáÊøöÌóÇÑóÉó åõäóÇáößó.
æóÅöäøóãóÇ ßóÇäóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö áöÃóäøó Çááøóåó áóãøóÇ ÃóãóÑó ÅöÈúÑóÇåöíãó ÈöÃóäú íõäúÒöáó Ýöí ãóßøóÉó ÒóæúÌóåõ æóÇÈúäóåõ ÅöÓúãóÇÚöíáó¡ æóÃóÑóÇÏó Ãóäú Êóßõæäó äóÔúÃóÉõ ÇáúÚóÑóÈö ÇáúãõÓúÊóÚúÑöÈóÉö (æóåõãú ÐõÑøöíøóÉõ ÅöÓúãóÇÚöíáó) Ýöí Ðóáößó ÇáúãóßóÇäö áöíóäúÔóÃõæÇ ÃõãøóÉð ÃóÕöíáóÉó ÇáúÂÑóÇÁö ÚóÒöíÒóÉó ÇáäøõÝõæÓö ËóÇÈöÊóÉó ÇáúÞõáõæÈö¡ áöÃóäøóåõ ÞóÏøóÑó Ãóäú(7/56)
Êóßõæäó Êöáúßó ÇáúÃõãøóÉõ åöíó Ãóæøóáõ ãóäú íóÊóáóÞøóì ÇáÏøöíäó ÇáøóÐöí ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóßõæäó ÃóÝúÖóáó ÇáúÃóÏúíóÇäö æóÃóÑúÓóÎóåóÇ¡ æóÃóäú íßæä ãöäúåõ ÇäÈËÇÊ ÇáúÅöíãóÇäö ÇáúÍóÞøö æóÇáúÃóÎúáóÇÞö ÇáúÝóÇÖöáóÉö. ÝóÃóÞóÇãó áóåõãú ÈóáóÏðÇ ÈóÚöíÏðÇ Úóäö ÇáÊøóÚóáøõÞö ÈöÒóÎóÇÑöÝö ÇáúÍóíóÇÉö ÝóäóÔóÃõæÇ Úóáóì ÅöÈóÇÁö ÇáÖøóíúãö¡ æóÊóáóÞøóæúÇ ÓöíÑóÉð ÕóÇáöÍóÉð äóÔóÃõæÇ ÈöåóÇ Úóáóì ÊóæúÍöíÏö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóÇáÏøóÚúæóÉö Åöáóíúåö æóÃóÞóÇãó
áóåõãú Ýöíåö ÇáúßóÚúÈóÉó ãóÚúáóãðÇ áöÊóæúÍöíÏö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóæóÖóÚó Ýöí äõÝõæÓöåöãú æóäõÝõæÓö ÌöíÑóÊöåöãú ÊóÚúÙöíãóåõ ÍÑãÊå.
æóÏóÚóÇ ãõÌóÇæöÑöíåöãú Åöáóì ÍóÌøöåö ãóÇ ÇÓúÊóØóÇÚõæÇ¡ æóÓóÎøóÑó ÇáäøóÇÓó áöÅöÌóÇÈóÉö Êöáúßó ÇáÏøóÚúæóÉö¡ ÝóÕóÇÑó æõÌõæÏõ ÇáúßóÚúÈóÉö ÚóÇÆöÏðÇ Úóáóì ÓõßøóÇäö ÈóáóÏöåóÇ ÈöÝóæóÇÆöÏó ÇáÊøóÃóäøõÓö ÈöÇáúæóÇÝöÏöíäó¡ æóÇáöÇäúÊöÝóÇÚö ÈöãóÇ íóÌúáöÈõæäóåõ ãöäó ÇáúÃóÑúÒóÇÞö¡ æóÈöãóÇ íóÌúáöÈõ ÇáÊøõÌøóÇÑõ Ýöí ÃóæúÞóÇÊö æõÝõæÏö ÇáäøóÇÓö Åöáóíúåö ÝóÃóÕúÈóÍó ÓóÇßöäõæåõ áóÇ íóáúÍóÞõåõãú ÌõæÚñ æóáóÇ ÚóÑóÇÁñ. æóÌóÚóáó Ýöí äõÝõæÓö Ãóåúáöåö ÇáúÞóäóÇÚóÉó ÝóßóÇäó ÑÒÞåã ßÝÇäÇ. æóÐóáößó ãóÇ ÏóÚóÇ Èöåö ÅöÈúÑóÇåöíãõ Ýöí Þóæúáöåö: ÑóÈøóäÇ Åöäøöí ÃóÓúßóäúÊõ ãöäú ÐõÑøöíøóÊöí ÈöæÇÏò ÛóíúÑö Ðöí ÒóÑúÚò ÚöäúÏó ÈóíúÊößó ÇáúãõÍóÑøóãö ÑóÈøóäÇ áöíõÞöíãõæÇ ÇáÕøóáÇÉó ÝóÇÌúÚóáú ÃóÝúÆöÏóÉð ãöäó ÇáäøóÇÓö Êóåúæöí Åöáóíúåöãú æóÇÑúÒõÞúåõãú ãöäó ÇáËøóãóÑÇÊö áóÚóáøóåõãú íóÔúßõÑõæäó [ÅöÈúÑóÇåöíã: 37] .
ÝóßóÇäóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ ÞöíóÇãðÇ áóåõãú íóÞõæãõ Èöåö ÃóæóÏõ ãóÚóÇÔöåöãú. æóåóÐóÇ ÞöíóÇãñ ÎóÇÕøñ ÈöÃóåúáöåö.
Ëõãøó ÇäúÊóÔóÑóÊú ÐõÑøöíøóÉõ ÅöÓúãóÇÚöíáó æóáóÍöÞóÊú Èöåöãú ÞóÈóÇÆöáñ ßóËöíÑóÉñ ãöäó ÇáúÚóÑóÈö ÇáúÞóÍúØóÇäöíøöíäó æóÃõåöáóÊú ÈöáóÇÏõ ÇáúÚóÑóÈö. æóßóÇäó ÌóãöíÚõ ÃóåúáöåóÇ íóÏöíäõ ÈöÏöíäö ÅöÈúÑóÇåöíãó ÝóßóÇäó ãöäó ÇäúÊöÔóÇÑöåöãú ãóÇ ÔóÃúäõåõ Ãóäú íõÍúÏöËó Èóíúäó ÇáúÃõãøóÉö ÇáúßóËöíÑóÉö ãöäó ÇáöÇÎúÊöáóÇÝö æóÇáÊøóÛóÇáõÈö æóÇáÊøóÞóÇÊõáö ÇáøóÐöí íõÝúÖöí Åöáóì ÇáÊøóÝóÇäöí¡ ÝóÅöÐóÇ åõãú ÞóÏú æóÌóÏõæÇ ÍõÑúãóÉó ÃóÔúåõÑö ÇáúÍóÌøö ÇáËøóáóÇËóÉö æóÍõÑúãóÉó ÔóåúÑö ÇáúÚõãúÑóÉö¡ æóåõæó ÑóÌóÈñ ÇáøóÐöí ÓóäøóÊúåõ ãõÖóÑõ (æóåõãú ãõÚúÙóãõ ÐõÑøöíøóÉö ÅöÓúãóÇÚöíáó) æóÊóÈöÚóåõãú ãõÚúÙóãõ ÇáúÚóÑóÈö. æóÌóÏõæÇ Êöáúßó ÇáúÃóÔúåõÑó ÇáúÃóÑúÈóÚóÉó ãõáúÌöÆóÉð ÅöíøóÇåõãú Åöáóì ÇáúãõÓóÇáóãóÉö ÝöíåóÇ ÝóÃóÕúÈóÍó ÇáÓøöáúãõ ÓóÇÆöÏðÇ Èóíúäóåõãú ãõÏøóÉó ËõáõËö ÇáúÚóÇãö¡ íÕáÍæä ÝöíåóÇ ÔÄæäåã¡ æóíóÓúÊóÈúÞõæäó äõÝõæÓóåõãú¡ æóÊóÓúÚóì ÝöíåóÇ ÓóÇÏóÊõåõãú æóßõÈóÑóÇÄõåõãú æóÐóæõæ ÇáÑøóÃúíö ãöäúåõãú ÈöÇáÕøõáúÍö Èóíúäóåõãú¡ ÝöíãóÇ äóÌóãó ãöäú ÊöÑóÇÊò æóÅöÍóäò. ÝóåóÐóÇ ãöäú ÞöíóÇãö ÇáúßóÚúÈóÉö áóåõãú¡ áöÃóäøó ÇáúÃóÔúåõÑó ÇáúÍõÑõãó ãöäú ÂËóÇÑö ÇáúßóÚúÈóÉö ÅöÐú åöíó Òóãóäõ ÇáúÍóÌøö æóÇáúÚõãúÑóÉö áöáúßóÚúÈóÉö.
æóÞóÏú ÌóÚóáó ÅöÈúÑóÇåöíãõ áöáúßóÚúÈóÉö ãóßóÇäðÇ ãõÊøóÓöÚðÇ ÔóÇÓöÚðÇ íõÍöíØõ ÈöåóÇ ãöäú ÌóæóÇäöÈöåóÇ ÃóãúíóÇáðÇ ßóËöíÑóÉð¡ æóåõæó ÇáúÍóÑóãõ¡ ÝóßóÇäó ÇáÏøóÇÎöáõ Ýöíåö ÂãöäðÇ. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Ãóæóáóãú íóÑóæúÇ ÃóäøóÇ ÌóÚóáúäÇ ÍóÑóãÇð ÂãöäÇð æóíõÊóÎóØøóÝõ ÇáäøóÇÓõ ãöäú Íóæúáöåöãú [ÇáÚäßÈæÊ: 67] . ÝóßóÇäó Ðóáößó ÃóãúäðÇ ãõÓúÊóãöÑøðÇ áöÓõßøóÇäö ãóßøóÉó æóÍóÑóãöåóÇ¡ æóÃóãúäðÇ íóáõæÐõ Åöáóíúåö ãóäú ÚóÑóÇåõ ÎóæúÝñ ãöäú ÛóíúÑö ÓõßøóÇäöåóÇ ÈöÇáÏøõÎõæáö Åöáóíúåö ÚóÇÆöÐðÇ¡ æóáöÊóÍúÞöíÞö Ãóãúäöåö Ãóãøóäó Çááøóåõ(7/57)
æõÍõæÔóåõ æóÏóæóÇÈøóåõ ÊóÞúæöíóÉð áöÍõÑúãóÊöåö Ýöí ÇáäøõÝõæÓö¡ ÝóßóÇäóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ ÞöíóÇãðÇ áößõáøö ÚóÑóÈöíøò ÅöÐóÇ ØóÑóÞóåõ Öóíúãñ.
æóßóÇäó Ãóåúáõ ãóßøóÉó æóÍóÑóãöåóÇ íóÓöíÑõæäó Ýöí ÈöáóÇÏö ÇáúÚóÑóÈö Âãöäöíäó áóÇ íóÊóÚóÑøóÖõ áóåõãú ÃóÍóÏñ ÈöÓõæÁò¡ ÝóßóÇäõæÇ íóÊøóÌöÑõæäó æóíóÏúÎõáõæäó ÈöáóÇÏó ÞóÈóÇÆöáö ÇáúÚóÑóÈö¡ ÝóíóÃúÊõæäóåõãú ÈöãóÇ íóÍúÊóÇÌõæäóåõ æóíóÃúÎõÐõæäó ãöäúåõãú ãóÇ áóÇ íóÍúÊóÇÌõæäóåõ áöíóÈúáõÛõæåõ Åöáóì ãóäú íóÍúÊóÇÌõæäóåõ¡ æóáóæúáóÇåõãú áóãóÇ Ãóãúßóäó áöÊóÇÌöÑò ãöäú ÞóÈöíáóÉò Ãóäú íóÓöíÑó Ýöí ÇáúÈöáóÇÏö¡ ÝóáóÊóÚóØøóáóÊö ÇáÊøöÌóÇÑóÉõ æóÇáúãóäóÇÝöÚõ. æóáöÐóáößó ßóÇäó ÞõÑóíúÔñ íõæÕóÝõæäó Èóíúäó ÇáúÚóÑóÈö ÈöÇáÊøõÌøóÇÑö¡ æóáöÃóÌúáö Ðóáößó ÌóÚóáõæÇ ÑöÍúáóÊóíö ÇáÔøöÊóÇÁö æóÇáÕøóíúÝö ÇááøóÊóíúäö ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÝöíåöãóÇ: áöÅöíáÇÝö ÞõÑóíúÔò ÅöíáÇÝöåöãú ÑöÍúáóÉó
ÇáÔøöÊÇÁö æóÇáÕøóíúÝö
[ÞõÑóíúÔ: 1¡ 2] . æóÈöÐóáößó ßõáøöåö ÈóÞöíóÊú ÃõãøóÉõ ÇáúÚóÑóÈö ãóÍúÝõæÙóÉó ÇáúÌöÈöáøóÉö ÇáøóÊöí ÃóÑóÇÏó Çááøóåõ Ãóäú íóßõæäõæÇ ãóÌúÈõæáöíäó ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÊóåóíøóÃóÊú ÈóÚúÏó Ðóáößó áöÊóáóÞøöí ÏóÚúæóÉ ãõÍóãøóÏ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - æóÍóãúáöåóÇ Åöáóì ÇáúÃõãóãö¡ ßóãóÇ ÃóÑóÇÏó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì æóÊóãøó ÈöÐóáößó ãõÑóÇÏõåõ.
æóÅöÐóÇ ÔöÆúÊó Ãóäú ÊóÚúÏõæó åóÐóÇ ÝóÞõáú: Åöäøó ÇáúßóÚúÈóÉó ßóÇäóÊú ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö æóåõãõ ÇáúÚóÑóÈõ¡ ÅöÐú ßóÇäóÊú ÓóÈóÈó ÇåúÊöÏóÇÆöåöãú Åöáóì ÇáÊøóæúÍöíÏö æóÇÊøöÈóÇÚö ÇáúÍóäöíÝöíøóÉö¡ æóÇÓúÊóÈúÞóÊú áóåõãú ÈóÞöíøóÉð ãöäú Êöáúßó ÇáúÍóäöíÝöíøóÉö Ýöí ãõÏøóÉö ÌóÇåöáöíøóÊöåöãú ßõáøöåóÇ áóãú íóÚúÏóãõæÇ ÚóæóÇÆöÏó äóÝúÚöåóÇ. ÝóáóãøóÇ ÌóÇÁó ÇáúÅöÓúáóÇãõ ßóÇäó ÇáúÍóÌøõ ÅöáóíúåóÇ ãöäú ÃóÝúÖóáö ÇáúÃóÚúãóÇáö¡ æóÈöåö ÊõßóÝøóÑõ ÇáÐøõäõæÈõ¡ ÝóßóÇäóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ ãöäú åóÐóÇ ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö Ýöí ÃõãõæÑö ÃõÎúÑóÇåõãú ÈöãöÞúÏóÇÑö ãóÇ íóÊóãóÓøóßõæäó Èöåö ãöãøóÇ ÌõÚöáóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ áóåõ ÞöíóÇãðÇ.
æóÚóØúÝõ ÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó Úóáóì ÇáúßóÚúÈóÉó ÔöÈúåõ ÚóØúÝö ÇáúÎóÇÕøö Úóáóì ÇáúÚóÇãøö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäö ÇáúßóÚúÈóÉö ÃõÑöíÏó ÈöåóÇ ãóÇ íóÔúãóáõ ÚóáóÇÆöÞóåóÇ æóÊóæóÇÈöÚóåóÇ¡ ÝóÅöäøó ÇáúÃóÔúåõÑó ÇáúÍõÑõãó ãóÇ ÇßúÊóÓóÈóÊö ÇáúÍõÑúãóÉó ÅöáøóÇ ãöäú ÍóíúËõ åöíó ÃóÔúåõÑõ ÇáúÍóÌøö æóÇáúÚõãúÑóÉö áöáúßóÚúÈóÉö ßóãóÇ ÚóáöãúÊó. ÝóÇáÊøóÚúÑöíÝõ Ýöí ÇáÔøóåúÑó áöáúÌöäúÓö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóÇ ÇáÔøóåúÑó ÇáúÍóÑÇãó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 2] . æóáóÇ æóÌúåó áöÊóÎúÕöíÕöåö åõäóÇ ÈöÈóÚúÖö Êöáúßó ÇáúÃóÔúåõÑö. æóßóÐóáößó ÚóØúÝõ ÇáúåóÏúíó æÇáúÞóáÇÆöÏó. æóßóæúäõ ÇáúåóÏúíö ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö ÙóÇåöÑñ¡ áöÃóäøóåõ íóäúÊóÝöÚõ ÈöÈóíúÚöåö áöáúÍóÇÌøö ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúãóæóÇÔöí ãöäó ÇáúÚóÑóÈö¡ æóíóäúÊóÝöÚõ ÈöáõÍõæãöåö ãöäó ÇáúÍóÇÌøö ÝõÞóÑóÇÁõ ÇáúÚóÑóÈö¡ Ýóåõæó ÞöíóÇãñ áóåõãú.
æóßóÐóáößó ÇáúÞóáóÇÆöÏõ ÝóÅöäøóåõãú íóäúÊóÝöÚõæäó ÈöåóÇ ÝóíóÊøóÎöÐõæäó ãöäú ÙóÝóÇÆöÑöåóÇ ãóÇÏøóÉð ÚóÙöíãóÉð áöáúÛóÒúáö æóÇáäøóÓúÌö¡ ÝóÊöáúßó ÞöíóÇãñ áöÝõÞóÑóÇÆöåöãú¡ æóæóÌúåõ ÊóÎúÕöíÕöåóÇ ÈöÇáÐøößúÑö åõäóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäóÊú åöíó ãöäú ÃóÞóáøö ÂËóÇÑö ÇáúÍóÌøö¡ ÇáÊøóäúÈöíåõ Úóáóì Ãóäøó ÌóãöíÚó ÚóáóÇÆöÞö ÇáúßóÚúÈóÉö ÝöíåóÇ ÞöíóÇãñ áöáäøóÇÓö¡ ÍóÊøóì ÃóÏúäóì ÇáúÚóáóÇÆöÞö¡ æóåõæó(7/58)
ÇáúÞóáóÇÆöÏõ¡ ÝóßóíúÝó ÈöãóÇ ÚóÏóÇåóÇ ãöäú ÌöáóÇáö ÇáúÈõÏúäö æóäöÚóÇáöåóÇ æóßöÓúæóÉö ÇáúßóÚúÈóÉö¡ æóáöÃóäøó ÇáúÞóáóÇÆöÏó ÃóíúÖðÇ áóÇ íóÎúáõæ ÚóäúåóÇ åóÏúíñ ãöäó ÇáúåóÏóÇíóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÌöáóÇáö æóÇáäøöÚóÇáö. æóäóÙöíÑõ åóÐóÇ Þóæúáõ ÃóÈöí ÈóßúÑò «æóÇááøóåö áóæú ãóäóÚõæäöí ÚöÞóÇáðÇ» ÅöáóÎú ...
æóÞóæúáõåõ: Ðáößó áöÊóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó íóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÇáúÂíóÉó¡ ãõÑúÊóÈöØñ ÈöÇáúßóáóÇãö ÇáøóÐöí ÞóÈúáóåõ ÈöæóÇÓöØóÉö áóÇãö ÇáÊøóÚúáöíáö Ýöí Þóæúáöåö áöÊóÚúáóãõæÇ. æóÊóæóÓøõØõ ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö Èóíúäó ÇáúßóáóÇãóíúäö áöÒöíóÇÏóÉö ÇáÑøóÈúØö ãóÚó ÇáÊøóäúÈöíåö Úóáóì ÊóÚúÙöíãö ÇáúãõÔóÇÑö Åöáóíúåö¡ æóåõæó ÇáúÌóÚúáõ ÇáúãóÃúÎõæÐõ ãöäú Þóæúáöåö:
ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó¡ ÝóÊóæóÓøõØõ ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö åõäóÇ ÔóÈöíåñ ÈöÊóæóÓøõØö ÖóãöíÑö ÇáúÝóÕúáö¡ ÝóáöÐóáößó ßóÇäó ÇáúßóáóÇãõ ÔóÈöíåðÇ ÈöÇáúãõÓúÊóÃúäóÝö æóãóÇ åõæó ÈãÓÊÃäÝ¡ áÃäø ãóÇ ÕÏÞ ÇÓúãö ÇáúÅöÔóÇÑóÉö åõæó ÇáúßóáóÇãõ ÇáÓøóÇÈöÞõ¡ æóãõÝóÇÏõ áóÇãö ÇáÊøóÚúáöíáö ÇáÑøóÈúØõ ÈöÇáúßóáóÇãö ÇáÓøóÇÈöÞö¡ Ýóáóãú íóßõäú Ýöí åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö ÔóíúÁñ ÌóÏöíÏñ ÛóíúÑõ ÇáÊøóÚúáöíáö¡
æóÇáÊøóÚúáöíáõ ÇÊøöÕóÇáñ æóáóíúÓó ÈöÇÓúÊöÆúäóÇÝò¡ áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöÆúäóÇÝó ÇäúÝöÕóÇáñ. æóáóíúÓó Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÇáÓøóÇÈöÞö ãóÇ íóÕúáõÍõ áöÃóäú ÊóÊóÚóáøóÞó Èöåö áóÇãõ ÇáÊøóÚúáöíáö ÅöáøóÇ Þóæúáõåõ ÌóÚóáó. æóáóíúÓóÊö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ ÅöáøóÇ áöáúÌóÚúáö ÇáúãóÃúÎõæÐö ãöäú Þóæúáöåö ÌóÚóáó.
æóÇáúãóÚúäóì: ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö áöÊóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó íóÚúáóãõ ÅöáóÎú..¡ Ãóíú Ãóäøó ãöäó ÇáúÍößúãóÉö ÇáøóÊöí ÌóÚóáó ÇáúßóÚúÈóÉó ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö áöÃóÌúáöåóÇ Ãóäú ÊóÚúáóãõæÇ Ãóäøóåõ íóÚúáóãõ. ÝóÌóÚúáõ ÇáúßóÚúÈóÉö ÞöíóÇãðÇ ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåõ ÕóáóÇÍ ÇáäøóÇÓ ÈÇÏìÁ Ðöí ÈóÏúÁò áöÃóäøóåõ ÇáúãóÌúÚõæáóÉõ Úóáóíúåö¡ Ëõãøó ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåõ Úöáúãõ ÇáäøóÇÓö ÈöÃóäøóåõ ÊóÚóÇáóì Úóáöíãñ. æóÞóÏú Êóßõæäõ Ýöíåö Íößóãñ ÃõÎúÑóì áöÃóäøó áóÇãó ÇáúÚöáøóÉö áóÇ ÊóÏõáøõ Úóáóì ÇäúÍöÕóÇÑö ÊóÚúáöíáö ÇáúÍõßúãö ÇáúÎóÈóÑöíøö Ýöí ãóÏúÎõæáöåóÇ áöÅöãúßóÇäö ÊóÚóÏøõÏö ÇáúÚöáóáö áöáúÝöÚúáö ÇáúæóÇÍöÏö¡ áöÃóäøó åóÐöåö Úöáóáñ ÌóÚúáöíøóÉñ áóÇ ÅöíÌóÇÏöíøóÉñ¡ æóÅöäøóãóÇ ÇÞúÊõÕöÑó Úóáóì åóÐöåö ÇáúÚöáøóÉö Ïõæäó ÛóíúÑöåóÇ áöÔöÏøóÉö ÇáöÇåúÊöãóÇãö ÈöåóÇ¡ áöÃóäøóåóÇ ØóÑöíÞñ Åöáóì ãóÚúÑöÝóÉö ÕöÝóÉò ãöäú ÕöÝóÇÊö Çááøóåö ÊóÍúÕõáõ ãöäú ãóÚúÑöÝóÊöåóÇ ÝóæóÇÆöÏõ ÌóãøóÉñ áöáúÚóÇÑöÝöíäó ÈöåóÇ Ýöí ÇáöÇãúÊöËóÇáö æóÇáúÎóÔúíóÉö æóÇáöÇÚúÊöÑóÇÝö ÈöÚóÌúÒö ãóäú ÓöæóÇåõ æóÛóíúÑõ Ðóáößó. ÝóÍõÕõæáõ åóÐóÇ ÇáúÚöáúãö ÛóÇíóÉñ ãöäó ÇáúÛóÇíóÇÊö ÇáøóÊöí ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÞöíóÇãðÇ áöÃóÌúáöåóÇ.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ Ãóäøóåõ íóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóæóÇÊ æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÞóÈúáó æõÞõæÚöåö áöÃóäøóåõ ÌóÚóáó ÇáÊøóÚúáöíáó ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÌóÚúáö ÇáúßóÚúÈóÉö æóãóÇ ÊóÈöÚóåóÇ ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö. æóÞóÏú ßóÇäó ÞöíóÇãõåóÇ áöáäøóÇÓö ÍóÇÕöáðÇ ÈóÚúÏó æóÞúÊö ÌóÚúáöåóÇ ÈöãõÏøóÉò¡ æóÞóÏú ÍóÕóáó ÈóÚúÖõåõ íóÊúáõæ ÈóÚúÖðÇ Ýöí ÃóÒúãöäóÉò ãõÊóÑóÇÎöíóÉò ßóãóÇ åõæó æóÇÖöÍñ. æóÃóãøóÇ ßóæúäõåõ íóÚúáóãõ Ðóáößó ÈóÚúÏó æõÞõæÚöåö ÝóáóÇ íõÍúÊóÇÌõ áöáöÇÓúÊöÏúáóÇáö áöÃóäøóåõ Ãóæúáóì¡ æóáöÃóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäó ÇáúÎóáóÇÆöÞó ÞóÏú Úóáöãó Êöáúßó ÇáúÃóÍúæóÇáö ÈóÚúÏó æõÞõæÚöåóÇ.(7/59)
ÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞóÇÈö æóÃóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (98) ãóÇ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅöáøóÇ ÇáúÈóáóÇÛõ æóÇááøóåõ íóÚúáóãõ ãóÇ ÊõÈúÏõæäó æóãóÇ ÊóßúÊõãõæäó (99)
æóæóÌúåõ ÏóáóÇáóÉö ÌóÚúáö ÇáúßóÚúÈóÉö ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö æóãóÇ ÚõØöÝó ÚóáóíúåóÇ¡ Úóáóì ßóæúäöåö ÊóÚóÇáóì íóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ Ãóäøóåõ ÊóÚóÇáóì ÃóãóÑó ÈöÈöäóÇÁö ÇáúßóÚúÈóÉö Ýöí Òóãóäö ÅöÈúÑóÇåöíãó¡ Ýóáóãú íóÏúÑö ÃóÍóÏñ íóæúãóÆöÐò ÅöáøóÇ Ãóäøó ÅöÈúÑóÇåöíãó ÇÊøóÎóÐóåóÇ ãóÓúÌöÏðÇ¡ æóãóßøóÉõ íóæúãóÆöÐò ÞóáöíáóÉõ ÇáÓøõßøóÇäö¡ Ëõãøó Åöäøó Çááøóåó ÃóãóÑó ÈöÍóÌøö ÇáúßóÚúÈóÉö æóÈöÍõÑúãóÉö ÍóÑóãöåóÇ æóÍõÑúãóÉö ÇáúÞóÇÕöÏöíäó ÅöáóíúåóÇ¡ æóæóÞøóÊó ááäøóÇÓ ÃÔåÑÇ ÇáúÞóÕúÏ ÝöíåóÇ¡ æóåóÏóÇíðÇ íóÓõæÞõæäóåóÇ ÅöáóíúåóÇ ÝóÅöÐóÇ Ýöí ÌóãöíÚö Ðóáößó ÕóáóÇÍñ ÚóÙöíãñ æóÍóæóÇÆöáõ Ïõæäó ãóÖóÇÑøò ßóËöíÑóÉò ÈöÇáúÚóÑóÈö áóæúáóÇ ÅöíÌóÇÏõ ÇáúßóÚúÈóÉö¡ ßóãóÇ ÈóíøóäóÇåõ ÂäöÝðÇ. ÝóßóÇäóÊö ÇáúßóÚúÈóÉõ ÓóÈóÈó ÈóÞóÇÆöåöãú ÍóÊøóì ÌóÇÁó Çááøóåõ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö. ÝóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáøóÐöí ÃóãóÑó ÈöÈöäóÇÆöåóÇ ÞóÏú Úóáöãó Ãóäú ÓóÊóßõæäõ åõäóÇáößó ÃõãøóÉñ ßóÈöíÑóÉñ¡ æóÃóäú ÓóÊóÍúãóÏõ Êöáúßó ÇáúÃõãøóÉõ ÚóÇÞöÈóÉó ÈöäóÇÁö ÇáúßóÚúÈóÉö æóãóÇ ãóÚóåõ ãöäú ÂËóÇÑöåóÇ. æóßóÇäó Ðóáößó ÊóãúåöíÏðÇ áöãóÇ Úóáöãóåõ ãöäú ÈÚËÉ ãõÍóãøóÏ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Ýöíåöãú¡ æóÌóÚúáöåöãú ÍóãóáóÉó ÔóÑöíÚóÊöåö Åöáóì ÇáúÃõãóãö¡ æóãóÇ ÚóÞöÈó Ðóáößó ãöäú ÚöÙóãö ÓõáúØóÇäö ÇáúãõÓúáöãöíäó æóÈöäóÇÁö ÍóÖóÇÑóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö. Ëõãøó åõæó íóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö æóáóíúÓó åõæó Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÈöÏóáöíáö ÇáúãõÔóÇåóÏóÉö¡ Ãóæú ÈöÇáÊøóÑóÝøõÚö Úóäö
ÇáäøóÞúÕö ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäú íóßõæäó ÚóÇáöãðÇ ÈöãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊ¡ áÃäø ÇáÓøóãóæóÇÊ ÅöãøóÇ Ãóäú Êóßõæäó ãõÓóÇæöíóÉð áöáúÃóÑúÖö Ýöí Ãóäøóåõ ÊóÚóÇáóì áóíúÓó ÈöãõÓúÊóÞöÑøò ÝöíåóÇ¡ æóáóÇ åöíó ÃóÞúÑóÈõ Åöáóíúåö ãöäó ÇáúÃóÑúÖö¡ ßóãóÇ åõæó ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏõ ÇáúÎóÇÕøõ¡ ÝóËóÈóÊó áóåõ ÇáúÚöáúãõ ÈöãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö ÈöÞöíóÇÓö ÇáúãõÓóÇæóÇÉö æóÅöãøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÊóÚóÇáóì Ýöí ÃóÑúÝóÚö ÇáúãóßóÇäö æóÃóÔúÑóÝö ÇáúÚóæóÇáöãó¡ Ýóíóßõæäõ Úöáúãõåõ ÈöãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö ÃóÍúÑóì ãöäú Úöáúãöåö ÈöãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ áöÃóäøóåóÇ ÃóÞúÑóÈõ Åöáóíúåö æóåõæó ÈöåóÇ ÃóÚóäóì¡ ÝóíóÊöãøõ ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáõ áöáúÝóÑöíÞóíúäö.
æóÃóãøóÇ ÏóáóÇáóÉõ Ðóáößó Úóáóì Ãóäøóåõ Èößõáøö ÔóíúÁò Úóáöíãñ ÝóáöÃóäøó ÝöíãóÇ ËóÈóÊó ãöäú åóÐóÇ ÇáúÚöáúãö ÇáøóÐöí ÊóÞóÑøóÑó ãöäú Úöáúãöåö ÈöãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóãóÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÃóäúæóÇÚðÇ ãöäó ÇáúãóÚúáõæãóÇÊö ÌóáöíáóÉð æóÏóÞöíÞóÉð ÝóÇáúÚöáúãõ ÈöåóÇ ÞóÈúáó æõÞõæÚöåóÇ áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ Ýóáóæú áóãú íóßõäú íóÚúáóãõ ÌóãöíÚó ÇáúÃóÔúíóÇÁö áóãú íóÎúáõ ãöäú Ìóåúáö ÈóÚúÖöåóÇ¡ Ýóíóßõæäõ Ðóáößó ÇáúÌóåúáõ ãõÚóØøöáðÇ áöÚöáúãöåö ÈößóËöíÑò ãöãøóÇ íóÊóæóÞøóÝõ ÊóÏúÈöíÑõåõ Úóáóì ÇáúÚöáúãö ÈöÐóáößó ÇáúãóÌúåõæáö Ýóåõæó ãóÇ ÏóÈøóÑó ÌóÚúáó ÇáúßóÚúÈóÉö ÞöíóÇãðÇ æóãóÇ äóÔóÃó Úóäú Ðóáößó ÅöáøóÇ Úóäú Úõãõæãö Úöáúãöåö ÈöÇáúÃóÔúíóÇÁö æóáóæúáóÇ Úõãõæãõåõ ãóÇ Êóãøó ÊóÏúÈöíÑõ Ðóáöß ÇáãÞÏøÑ.
[98¡ 99]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 98 Åöáóì 99]
ÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö æóÃóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ (98) ãóÇ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅöáÇøó ÇáúÈóáÇÛõ æóÇááøóåõ íóÚúáóãõ ãóÇ ÊõÈúÏõæäó æóãÇ ÊóßúÊõãõæäó(7/60)
(99)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ æóÊóÐúíöíáñ áöãóÇ ÓóÈóÞó ãöäú ÍóÙúÑö ÇáÕøóíúÏö áöáúãõÍúÑöãö æóÅöÈóÇÍóÉö ÕóíúÏö ÇáúÈóÍúÑö æóÇáöÇãúÊöäóÇäö ÈöãóÇ ÌõÚöáó áöáúßóÚúÈóÉö ãöäó ÇáäøöÚóãö Úóáóíúåöãú áöíóØúãóÆöäøõæÇ áöãóÇ Ýöí ÊóÔúÑöíÚö Êöáúßó ÇáúÃóÍúßóÇãö ãöäú ÊóÖúíöíÞò Úóáóì ÊóÕóÑøõÝóÇÊöåöãú áöíóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Ðóáößó Ýöí ÕóáóÇÍöåöãú¡ ÝóÐóíøóáó ÈöÇáÊøóÐúßöíÑö ÈöÃóäøó Çááøóåó ãöäúåõãú ÈöÇáúãöÑúÕóÇÏö íõÌóÇÒöí ßõáøó ÕóÇäöÚò ÈöãóÇ ÕóäóÚó ãöäú ÎóíúÑò Ãóæú ÔóÑøò. æóÇÝúÊöÊóÇÍõ ÇáúÌõãúáóÉö Èö ÇÚúáóãõæÇ áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöãóÖúãõæäöåóÇ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøóßõãú ãõáÇÞõæåõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [223] . æóÞóÏö ÇÓúÊóæúÝóì Þóæúáõåõ: Ãóäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö æóÃóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ ÃóÞúÓóÇãó ãõÚóÇãóáóÊöåö ÊóÚóÇáóì Ýóåõæó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞóÇÈö áöãóäú ÎóÇáóÝó ÃóÍúßóÇãóåõ æóÛóÝõæÑñ áöãóäú ÊóÇÈó æóÚóãöáó ÕóÇáöÍðÇ. æóÇÝúÊöÊóÇÍõ ÇáúÌõãúáóÉö ÈöáóÝúÙö ÇÚúáóãõæÇ áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöÇáúÎóÈóÑö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÚúáóãõæÇ Ãóäøóßõãú ãõáÇÞõæåõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [223] .
æóÌõãúáóÉõ ãóÇ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅöáøóÇ ÇáúÈóáÇÛõ ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Ðóíøóáó ÈöåóÇ ÇáÊøóÚúÑöíÖó ÈöÇáúæóÚöíÏö æóÇáúæóÚúÏö.
æóãóÖúãõæäõåóÇ ÅöÚúÐóÇÑõ ÇáäøóÇÓö áöÃóäøó ÇáÑøóÓõæáó ÞóÏú ÈóáøóÛó Åöáóíúåöãú ãóÇ ÃóÑóÇÏó Çááøóåõ ãöäúåõãú ÝóáóÇ ÚõÐúÑó áóåõãú Ýöí ÇáÊøóÞúÕöíÑö¡ æóÇáúãöäøóÉõ áöáøóåö æóáöÑóÓõæáöåö ÝöíãóÇ ÃóÑúÔóÏóåõãú Åöáóíúåö ãöäú ÎóíúÑò.
æóÇáúÞóÕúÑõ áóíúÓó ÈöÍóÞöíÞöíøò áöÃóäøó Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÃõãõæÑðÇ ÃõÎóÑó ÛóíúÑó ÇáúÈóáóÇÛö ãöËúáó ÇáÊøóÚóÈøõÏö áöáøóåö ÊóÚóÇáóì¡
æóÇáúÎõÑõæÌö Åöáóì ÇáúÌöåóÇÏö¡ æóÇáÊøóßóÇáöíÝö ÇáøóÊöí ßóáøóÝóåõ Çááøóåõ ÈöåóÇ ãöËúáó ÞöíóÇãö Çááøóíúáö¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ãóÚúäóì ÇáúÞóÕúÑö:
ãóÇ Úóáóíúåö ÅöáøóÇ ÇáúÈóáóÇÛõ¡ Ãóíú Ïõæäó ÅöáúÌóÇÆößõãú Åöáóì ÇáúÅöíãóÇäö¡ ÝóÇáúÞóÕúÑõ ÅöÖóÇÝöíøñ ÝóáóÇ íõäóÇÝöí Ãóäøó Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÃóÔúíóÇÁó ßóËöíÑóÉð. æóÇáúÅöÊúíóÇäõ ÈöÍóÑúÝö (Úóáóì) Ïõæäó (ÇááøóÇãö) æóäóÍúæöåóÇ ãõÄúÐöäñ ÈöÃóäøó ÇáúãóÑúÏõæÏó ÔóíúÁñ íõÊóæóåøóãõ Ãóäøóåõ áóÇÒöãñ áöáÑøóÓõæáö ãöäú ÍóíúËõ Ãóäøóåõ íóÏøóÚöí ÇáÑøöÓóÇáóÉó Úóäö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
æóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ íóÚúáóãõ ãóÇ ÊõÈúÏõæäó æóãÇ ÊóßúÊõãõæäó ÚõØöÝó Úóáóì ÌõãúáóÉö ÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö. æóåöíó ÊóÊúãöíãñ áöáÊøóÚúÑöíÖö ÈöÇáúæóÚöíÏö æóÇáúæóÚúÏö ÊóÐúßöíÑðÇ ÈöÃóäøóåõ áóÇ íóÎúÝóì Úóáóíúåö ÔóíúÁñ ãöäú ÃóÚúãóÇáöåöãú ÙóÇåöÑöåóÇ æóÈóÇØöäöåóÇ. æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö Úóáóì ÇáúÎóÈóÑö ÇáúÝöÚúáöíøö åõäóÇ áöÅöÝóÇÏóÉö ÊóÞóæøöí ÇáúÍõßúãö æóáóíúÓó áöÅöÝóÇÏóÉö ÇáÊøóÎúÕöíÕö áöäõÈõæøö ÇáúãóÞóÇãö Úóäú Ðóáößó.(7/61)
Þõáú áóÇ íóÓúÊóæöí ÇáúÎóÈöíËõ æóÇáØøóíøöÈõ æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö ÝóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó íóÇ Ãõæáöí ÇáúÃóáúÈóÇÈö áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó (100)
æóÐößúÑõ ãóÇ ÊõÈúÏõæäó ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåõ ÇáÊøóÚúãöíãõ æóÇáÔøõãõæáõ ãóÚó ãóÇ ÊóßúÊõãõæäó æóÅöáøóÇ ÝóÇáúÛóÑóÖõ åõæó ÊóÚúáöíãõåõãú Ãóäøó Çááøóåó íóÚúáóãõ ãóÇ íõÓöÑøõæäóåõ ÃóãøóÇ ãóÇ íõÈúÏõæäóåõ¡ ÝóáóÇ íõÙóäøõ Ãóäøó Çááøóåó áóÇ íõÚáãåõ.
[100]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 100]
Þõáú áóÇ íóÓúÊóæöí ÇáúÎóÈöíËõ æóÇáØøóíøöÈõ æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö ÝóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó íóÇ Ãõæáöí ÇáúÃóáúÈÇÈö áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó (100)
áóãøóÇ ÂÐóäó Þóæúáõåõ: ÇÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÔóÏöíÏõ ÇáúÚöÞÇÈö æóÃóäøó Çááøóåó ÛóÝõæÑñ ÑóÍöíãñ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 98] æóÞóæúáõåõ: æóÇááøóåõ íóÚúáóãõ ãóÇ ÊõÈúÏõæäó æóãÇ ÊóßúÊõãõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 99] ÈöÃóäøó ÇáäøóÇÓó ÝóÑöíÞóÇäö: ãõØöíÚõæäó æóÚõÕóÇÉñ¡ ÝóÑöíÞñ ÚóÇäóÏõæÇ ÇáÑøóÓõæáó æóáóãú íóãúÊóËöáõæÇ¡ æóåõãú ãóäú ÈóÞöíó ãöäú Ãóåúáö ÇáÔøöÑúßö æóãóäú ÚóÇÖóÏóåõãú ãöäó ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ æóÑõÈøóãóÇ ßóÇäõæÇ íõÙúåöÑõæäó áöáúÞóÈóÇÆöáö Ãóäøóåõãú ÌóãúÚñ ßóËöíÑñ¡ æóÃóäøó ãöËúáóåõãú áóÇ íóßõæäõ Úóáóì ÎóØóÃò¡ ÝóÃóÒóÇáó Çááøóåõ ÇáúÃóæúåóÇãó ÇáøóÊöí ÎóÇãóÑóÊú äõÝõæÓóåõãú ÝóßóÇäóÊú ÝöÊúäóÉð Ãóæú ÍõÌøóÉð ÖóÇáøóÉð íõãóæøöåõ ÈöåóÇ ÈóÚúÖñ ãöäúåõãú Úóáóì ÇáúãõåúÊóÏöíäó ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó. ÝóÇáúÂíóÉõ ÊõÄúÐöäõ ÈöÃóäú ÞóÏú æõÌöÏóÊú ßóËúÑóÉñ ãöäú ÃóÔúíóÇÁó ÝóÇÓöÏóÉò ÎöíÝó Ãóäú ÊóÓúÊóåúæöíó ãóäú ßóÇäõæÇ ÈöÞöáøóÉò ãöäó ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇáÕøóÇáöÍóÉö¡ ÝóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú Êóßõæäó Êöáúßó ÇáúßóËúÑóÉõ ßóËúÑóÉó ÚóÏóÏò Ýöí ÇáäøóÇÓö ÅöÐú ãóÚúáõæãñ Ýöí ãõÊóÚóÇÑóÝö ÇáúÚóÑóÈö Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö æóÝöí Ãóæøóáö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÇáöÇÚúÊöÒóÇÒõ ÈöÇáúßóËúÑóÉö æóÇáúÅöÚúÌóÇÈö ÈöåóÇ. ÞóÇáó ÇáúÃóÚúÔóì:
æóáóÓúÊó ÈöÇáúÃóßúËóÑö ãöäúåõãú ÍóÕðì ... æóÅöäøóãóÇ ÇáúÚöÒøóÉõ áöáúßóÇËöÑö
æóÞóÇáó ÇáÓøóãóæúÃóáõ Ãóæú ÚóÈúÏõ Çáúãóáößö ÇáúÍóÇÑöËöíøõ:
ÊõÚóíøöÑõäóÇ ÃóäøóÇ Þóáöíáñ ÚóÏöíÏõäóÇ æóÞóÏú ÊóÚóÌøóÈó ÇáúÚóäúÈóÑöíøõ ÅöÐú áóÇãó Þóæúãóåõ ÝóÞóÇáó:
áóßöäøó Þóæúãöíó æóÅöäú ßóÇäõæÇ Ðóæöí ÚóÏóÏò ... áóíúÓõæÇ ãöäó ÇáÔøóÑøö Ýöí ÔóíúÁò æóÅöäú åóÇäóÇ
ÞóÇáó ÇáÓøõÏøöíøõ: ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö åõãõ ÇáúãõÔúÑößõæäó¡ æóÇáØøóíøöÈõ åõãõ ÇáúãõÄúãöäõæäó. æóåóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì(7/62)
íõäóÇÓöÈõ áóæú íóßõæäõ äõÒõæáõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÞóÈúáó ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Íöíäó ßóÇäó ÇáúãõÔúÑößõæäó ÃóßúËóÑó ÚóÏóÏðÇ ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó áóßöäøó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉó ßõáøóåóÇ äóÒóáóÊú Ýöí ÚóÇãö ÍóÌøóÉö ÇáúæóÏóÇÚö Ýóíõãúßöäõ Ãóäú Êóßõæäó ÅöÔóÇÑóÉð Åöáóì ßóËúÑóÉö äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö Ýöí ÇáÔøóÇãö æóÇáúÚöÑóÇÞö æóãóÔóÇÑöÝö ÇáÔøóÇãö áöÃóäøó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÞóÏú ÊóØóáøóÚõæÇ íóæúãóÆöÐò Åöáóì Êöáúßó ÇáúÃóÕúÞóÇÚö¡ æóÞöíáó: ÃõÑöíÏó ãöäúåóÇ ÇáúÍóÑóÇãõ æóÇáúÍóáóÇáõ ãöäó ÇáúãóÇáö¡ æóäõÞöáó Úóäö ÇáúÍóÓóäö.
æóãóÚúäóì áóÇ íóÓúÊóæöí äóÝúíõ ÇáúãõÓóÇæóÇÉö¡ æóåöíó ÇáúãõãóÇËóáóÉõ æóÇáúãõÞóÇÑóÈóÉõ æóÇáúãõÔóÇÈóåóÉõ. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåõ ÅöËúÈóÇÊõ ÇáúãõÝóÇÖóáóÉö ÈóíúäóåõãóÇ ÈöØóÑöíÞö ÇáúßöäóÇíóÉö¡ æóÇáúãóÞóÇãõ åõæó ÇáøóÐöí íõÚóíøöäõ ÇáúÝóÇÖöáó ãöäó ÇáúãóÝúÖõæáö¡ ÝóÅöäøó ÌóÚúáó ÃóÍóÏöåöãóÇ ÎóÈöíËðÇ æóÇáúÂÎóÑö ØóíøöÈðÇ íõÚóíøöäõ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÊóÝúÖöíáõ ÇáØøóíøöÈö. æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóíúÓõæÇ ÓóæÇÁð Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [113] . æóáóãøóÇ ßóÇäó ãöäó ÇáúãóÚúáõæãö Ãóäøó ÇáúÎóÈöíËó áóÇ íõÓóÇæöí ÇáØøóíøöÈó æóÃóäøó ÇáúÈóæúäó ÈóíúäóåõãóÇ ÈóÚöíÏñ¡ Úóáöãó ÇáÓøóÇãöÚõ ãöäú åóÐóÇ Ãóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ÇÓúÊöäúÒóÇáõ Ýóåúãöåö Åöáóì ÊóãúíöíÒö ÇáúÎóÈöíËö ãöäó ÇáØøóíøöÈö Ýöí ßõáøö ãóÇ íóáúÊóÈöÓõ Ýöíåö ÃóÍóÏõåõãóÇ ÈöÇáúÂÎóÑö¡ æóåóÐóÇ ÝóÊúÍñ áöÈóÕóÇÆöÑö ÇáúÛóÇÝöáöíäó ßóíúáóÇ íóÞóÚõæÇ Ýöí ãóåúæóÇÉö ÇáöÇáúÊöÈóÇÓö áöíóÚúáóãõæÇ Ãóäøó ËóãøóÉó ÎóÈöíËðÇ ÞóÏö ÇáúÊóÝøó Ýöí áöÈóÇÓö ÇáúÍóÓóäö ÝóÊõãõæøöåó Úóáóì ÇáäøóÇÙöÑöíäó¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö. ÝóßóÇäó ÇáúÎóÈöíËõ ÇáúãóÞúÕõæÏõ Ýöí ÇáúÂíóÉö ÔóíúÆðÇ ÊóáóÈøóÓó ÈöÇáúßóËúÑóÉö ÝóÑóÇÞó Ýöí ÃóÚúíõäö ÇáäøóÇÙöÑöíäó áößóËúÑóÊöåö¡ ÝóÝóÊóÍó ÃóÚúíõäóåõãú áöáÊøóÃóãøõáö Ýöíåö áöíóÚúáóãõæÇ ÎõÈúËóåõ æóáóÇ ÊõÚúÌöÈõåõãú ßóËúÑóÊõåõ.
ÝóÞóæúáõåõ: æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúãóÞõæáö ÇáúãóÃúãõæÑö Èöåö ÇáäÈíÁ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Ãóíú Þõáú áóåõãú åóÐóÇ ßõáøóåõ¡ ÝóÇáúßóÇÝõ Ýöí Þóæúáöåö: ÃóÚúÌóÈóßó áöáúÎöØóÇÈö¡ æóÇáúãõÎóÇØóÈõ ÈöåóÇ ÛóíúÑõ ãõÚóíøóäò Èóáú ßõáøõ ãóäú íóÕúáõÍõ áöáúÎöØóÇÈö¡ ãöËúáó æóáóæú ÊóÑì ÅöÐú æõÞöÝõæÇ Úóáóì ÇáäøóÇÑö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 27] ¡ Ãóíú æóáóæú ÃóÚúÌóÈó ãõÚúÌóÈðÇ ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö. æóÞóÏú ÚóáöãúÊó æóÌúåó ÇáúÅöÚúÌóÇÈö ÈöÇáúßóËúÑóÉö Ýöí Ãóæøóáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
æóáóíúÓó Þóæúáõåõ: æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö ÈöãõÞúÊóÖò Ãóäøó ßõáøó ÎóÈöíËò íóßõæäõ ßóËöíÑðÇ æóáóÇ Ãóäú íóßõæäó ÃóßúËóÑó ãöäó ÇáØøóíøöÈö ãöäú ÌöäúÓöåö¡ ÝóÅöäøó ØóíøöÈó ÇáÊøóãúÑö æóÇáúÈõÑøö æóÇáËøöãóÇÑö ÃóßúËóÑõ ãöäú ÎóÈöíËöåóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäú áóÇ ÊõÚúÌöÈóßõãú ãöäó ÇáúÎóÈöíËö ßóËúÑóÊõåõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ßóËöíÑðÇ ÝóÊóÕúÑöÝõßõãú Úóäö ÇáÊøóÃóãøõáö ãöäú ÎõÈúËöåö æóÊóÍúÏõæßõãú Åöáóì ãõÊóÇÈóÚóÊöåö áößóËúÑóÊöåö¡ Ãóíú æóáóßöäö ÇäúÙõÑõæÇ Åöáóì ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÈöÕöÝóÇÊöåóÇ æóãóÚóÇäöíåóÇ áóÇ ÈöÃóÔúßóÇáöåóÇ æóãóÈóÇäöíåóÇ¡ Ãóæú ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö Ýöí Ðóáößó ÇáúæóÞúÊö ÈöæóÝúÑóÉö Ãóåúáö Çáúãöáóáö ÇáÖøóÇáøóÉö.(7/63)
æóÇáúÅöÚúÌóÇÈõ íóÃúÊöí ÇáúßóáóÇãõ Úóáóíúåö ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóáÇ ÊõÚúÌöÈúßó ÃóãúæÇáõåõãú æóáÇ ÃóæúáÇÏõåõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÈóÑóÇÁóÉó [55] .
æóÝöí «ÊóÝúÓöíÑö ÇÈúäö ÚóÑóÝóÉó» ÞóÇáó: «æóßõäúÊõ ÈóÍóËúÊõ ãóÚó ÇÈúäö ÚóÈúÏö ÇáÓøóáóÇãö æóÞõáúÊõ áóåõ: åóÐöåö ÊóÏõáøõ
Úóáóì ÇáÊøóÑúÌöíÍö ÈöÇáúßóËúÑóÉö Ýöí ÇáÔøóåóÇÏóÉö áöÃóäøóåõãõ ÇÎúÊóáóÝõæÇ ÅöÐóÇ ÔóåöÏó ÚóÏúáóÇäö ÈöÃóãúÑò æóÔóåöÏó ÚóÔóÑóÉõ ÚõÏõæáò ÈöÖöÏøöåö¡ ÝóÇáúãóÔúåõæÑõ Ãóäú áóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó ÇáúÚóÔóÑóÉö æóÇáúÚóÏúáóíúäö¡ æóåõãóÇ ãõÊóßóÇãöáóÇäö. æóÝöí ÇáúãóÐúåóÈö Þóæúáñ ÂÎóÑõ ÈöÇáÊøóÑúÌöíÍö ÈöÇáúßóËúÑóÉö. ÝóÞóæúáõåõ: æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó ßóËúÑóÉõ ÇáúÎóÈöíËö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúßóËúÑóÉó áóåóÇ ÇÚúÊöÈóÇÑñ ÈöÍóíúËõ ÅöäøóåóÇ ãóÇ ÃõÓúÞöØóÊú åõäóÇ ÅöáøóÇ áöáúÎõÈúËö¡ æóáóãú íõæóÇÝöÞúäöí Úóáóíúåö ÇÈúäõ ÚóÈúÏö ÇáÓøóáóÇãö ÈöæóÌúåò. Ëõãøó æóÌóÏúÊõ ÇÈúäó ÇáúãõäöíÑö ÐóßóÑóåõ ÈöÚóíúäöåö» Çå.
æóÇáúæóÇæõ Ýöí Þóæúáöåö æóáóæú ÃóÚúÌóÈóßó æóÇæõ ÇáúÍóÇáö¡ æáóæú ÇÊøöÕóÇáöíøóÉñ¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ ãóÚúäóÇåõãóÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ýóáóäú íõÞúÈóáó ãöäú ÃóÍóÏöåöãú ãöáúÁõ ÇáúÃóÑúÖö ÐóåóÈÇð æóáóæö ÇÝúÊóÏì Èöåö Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [91] .
æóÊóÝúÑöíÚõ Þóæúáöåö: ÝóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó íóÇ Ãõæáöí ÇáúÃóáúÈÇÈö Úóáóì Ðóáößó ãõÄúÐöäñ ÈöÃóäøó Çááøóåó íõÑöíÏõ ãöäøóÇ ÅöÚúãóÇáó ÇáäøóÙóÑö Ýöí ÊóãúíöíÒö ÇáúÎóÈöíËö ãöäó ÇáØøóíøöÈö¡ æóÇáúÈóÍúËó Úóäö ÇáúÍóÞóÇÆöÞö¡ æóÚóÏóãó ÇáöÇÛúÊöÑóÇÑö ÈöÇáúãóÙóÇåöÑö ÇáúÎóáøóÇÈóÉö ÇáúßóÇÐöÈóÉö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáÊøóÞúæóì íóÓúÊóáúÒöãõ ÇáúÃóãúÑó ÈöÇáäøóÙóÑö Ýöí ÊóãúíöíÒö ÇáúÃóÝúÚóÇáö ÍóÊøóì íõÚúÑóÝó ãóÇ åõæó ÊóÞúæóì Ïõæäó ÛóíúÑöåö.
æóäóÙöíÑõ åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö ÇÓúÊöÏúáóÇáõ ÇáúÚõáóãóÇÁö Úóáóì æõÌõæÈö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ãóÇ ÇÓúÊóØóÚúÊõãú [ÇáÊÛÇÈä: 16] ¡ áöÃóäøó ãöãøóÇ íóÏúÎõáõ ÊóÍúÊó ÇáöÇÓúÊöØóÇÚóÉö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏó ÈöÇáäøöÓúÈóÉö áöáúãõÊóÃóåøöáö Åöáóíúåö ÇáËøóÇÈöÊö áóåõ ÇßúÊöÓóÇÈõ ÃóÏóÇÊöåö. æóáöÐóáößó ÞóÇáó åõäóÇ: íóÇ Ãõæáöí ÇáúÃóáúÈÇÈö ÝóÎóÇØóÈó ÇáäøóÇÓ ÈöÕÝÉ áíÄãìÁ Åöáóì Ãóäøó ÎóáúÞó ÇáúÚõÞõæáö Ýöíåöãú íõãóßøöäõåõãú ãöäó ÇáÊøóãúíöíÒö Èóíúäó ÇáúÎóÈöíËö æóÇáØøóíøöÈö áöÇÊøöÈóÇÚö ÇáØøóíøöÈö æóäóÈúÐö ÇáúÎóÈöíËö. æóãöäú Ãóåóãøö ãóÇ íóÙúåóÑõ Ýöíåö ÇãúÊöËóÇáõ åóÐóÇ ÇáúÃóãúÑö ÇáäøóÙóÑõ Ýöí ÏóáóÇÆöáó ÕöÏúÞö ÏóÚúæóì ÇáÑøóÓõæáö æóÃóäú áóÇ íóÍúÊóÇÌó Ýöí Ðóáößó Åöáóì ÊóØóáøõÈö ÇáúÂíóÇÊö æóÇáúÎóæóÇÑöÞó ßóÍóÇáö ÇáøóÐöíäó Íóßóì Çááøóåõ Úóäúåõãú æóÞÇáõæÇ áóäú äõÄúãöäó áóßó ÍóÊøóì ÊóÝúÌõÑó áóäÇ ãöäó ÇáúÃóÑúÖö íóäúÈõæÚÇð [ÇáúÅöÓúÑóÇÁ: 90] ÇáúÂíóÉó¡ æóÃóäú íõãóíøöÒó Èóíúäó ÍóÇáö ÇáÑøóÓõæáö æóÍóÇáö ÇáÓøóÍóÑóÉö æóÇáúßõåøóÇäö æóÅöäú ßóÇäó ÚóÏóÏõåõãú ßóËöíÑðÇ.
æóÞóæúáõåõ: áóÚóáøóßõãú ÊõÝúáöÍõæäó ÊóÞúÑöíÈñ áöÍõÕõæáö ÇáúÝóáóÇÍö Èöåöãú ÅöÐóÇ ÇÊøóÞóæúÇ åóÐöåö ÇáÊøóÞúæóì ÇáøóÊöí ãöäúåóÇ ÊóãúíöíÒõ ÇáúÎóÈöíËö ãöäó ÇáØøóíøöÈö æóÚóÏóãõ ÇáöÇÛúÊöÑóÇÑö ÈößóËúÑóÉö ÇáúÎóÈöíËö æóÞöáøóÉö ÇáØøóíøöÈö Ýöí åóÐóÇ.(7/64)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÓúÃóáõæÇ Úóäú ÃóÔúíóÇÁó Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú æóÅöäú ÊóÓúÃóáõæÇ ÚóäúåóÇ Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ ÊõÈúÏó áóßõãú ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóäúåóÇ æóÇááøóåõ ÛóÝõæÑñ Íóáöíãñ (101) ÞóÏú ÓóÃóáóåóÇ Þóæúãñ ãöäú ÞóÈúáößõãú Ëõãøó ÃóÕúÈóÍõæÇ ÈöåóÇ ßóÇÝöÑöíäó (102)
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 101 Åöáóì 102]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÓúÆóáõæÇ Úóäú ÃóÔúíÇÁó Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú æóÅöäú ÊóÓúÆóáõæÇ ÚóäúåÇ Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ ÊõÈúÏó áóßõãú ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóäúåÇ æóÇááøóåõ ÛóÝõæÑñ Íóáöíãñ (101) ÞóÏú ÓóÃóáóåÇ Þóæúãñ ãöäú ÞóÈúáößõãú Ëõãøó ÃóÕúÈóÍõæÇ ÈöåÇ ßÇÝöÑöíäó (102)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ áöáäøóåúíö Úóäö ÇáúÚóæúÏóÉö Åöáóì ãóÓóÇÆöáó ÓóÃóáóåóÇ ÈóÚúÖõ ÇáúãõÄúãöäöíäó ÑóÓõæá Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -
áóíÓÊ Ýöí ÔÄæä ÇáÏøöíäö æáßäøåÇ Ýöí ÔÄæä ÐóÇÊöíøóÉò ÎóÇÕøóÉò Èöåöãú¡ ÝóäõåõæÇ Ãóäú íóÔúÛóáõæÇ ÇáÑøóÓõæáó ÈöãöËóÇáöåóÇ ÈóÚúÏó Ãóäú ÞóÏøóãó áóåõãú ÈóíóÇäó ãõåöãøóÉö ÇáÑøóÓõæáö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãóÇ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅöáøóÇ ÇáúÈóáÇÛõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 99] ÇáÕøóÇáöÍõ áöÃóäú íóßõæäó ãõÞóÏøöãóÉð áöãóÖúãõæäö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö æóáöãóÖúãõæäö ÇáúÂíóÉö ÇáÓøóÇÈöÞóÉö¡ æóåöíó Þóæúáõåõ: Þõáú áóÇ íóÓúÊóæöí ÇáúÎóÈöíËõ æóÇáØøóíøöÈõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 100] ÝóÇáúÂíóÊóÇäö ßöáúÊóÇåõãóÇ ãõÑúÊóÈöØóÊóÇäö ÈöÂíóÉö ãóÇ Úóáóì ÇáÑøóÓõæáö ÅöáøóÇ ÇáúÈóáÇÛõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 99] ¡ æóáóíúÓóÊú ÅöÍúÏóì åóÇÊóíúäö ÇáúÂíóÊóíúäö ÈöãõÑúÊóÈöØóÉò ÈöÇáúÃõÎúÑóì.
æóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝóÊö ÇáÑøöæóÇíóÇÊõ Ýöí ÈóíóÇäö äóæúÚö åóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇáúãóÓúÆõæáö ÚóäúåóÇ æóÇáÕøóÍöíÍõ ãöäú Ðóáößó
ÍóÏöíËõ ãõæÓóì Èúäö ÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò Úóäú ÃóÈöíåö Ýöí «ÇáÕøóÍöíÍóíúäö» ÞóÇáó: ÓóÃóáó ÇáäøóÇÓõ ÑóÓõæá Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÍóÊøóì ÃóÍúÝóæúåõ ÈöÇáúãóÓúÃóáóÉö¡ ÝóÕóÚöÏó ÇáúãöäúÈóÑó ÐóÇÊó íóæúãò ÝóÞóÇáó: «áóÇ ÊóÓúÃóáõæäóäöí Úóäú ÔóíúÁò ÅöáøóÇ ÈóíøóäúÊõ áóßõãú» ¡ ÝóÃóäúÔóÃó ÑóÌõáñ ßóÇäó ÅöÐÇ áóÇ Íì íõÏúÚóì áöÛóíúÑö ÃóÈöíåö¡ ÝóÞóÇáó: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö ãóäú ÃóÈöí ÞóÇáó:
ÃóÈõæßó ÍõÐóÇÝóÉõ
(Ãóíú ÝóÏóÚóÇåõ áöÃóÈöíåö ÇáøóÐöí íõÚúÑóÝõ Èöåö) ¡ æóÇáÓøóÇÆöáõ åõæó ÚóÈúÏõ Çááøóåö Èúäõ ÍõÐóÇÝóÉó ÇáÓøóåúãöíøõ¡ ßóãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÈóÚúÖö ÑöæóÇíóÇÊö ÇáúÍóÏöíËö.
æóÝöí ÑöæóÇíóÉò áöãõÓúáöãò Úóäú ÃóÈöí ãõæÓóì: ÝóÞóÇãó ÑóÌõáñ ÂÎóÑõ ÝóÞóÇáó ãóäú ÃóÈöí¡ ÞóÇáó: ÃóÈõæßó ÓóÇáöãñ ãóæúáóì ÔóíúÈóÉó. æóÝöí ÈóÚúÖö ÑöæóÇíóÇÊö åóÐóÇ ÇáúÎóÈóÑö Ýöí ÛóíúÑö ÇáÕøóÍöíÍö Úóäú ÃóÈöí åõÑóíúÑóÉó Ãóäøó ÑóÌõáðÇ ÂÎóÑó ÞóÇãó ÝóÞóÇáó: Ãóíúäó ÃóÈöí. æóÝöí ÑöæóÇíóÉò: Ãóíúäó ÃóäóÇ¿ ÝóÞóÇáó: Ýöí ÇáäøóÇÑö.
æóÝöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ÞóÇáó: ßóÇäó Þóæúãñ¡ Ãóíú ãöäó ÇáúãõäóÇÝöÞöíäó¡ íóÓúÃóáõæäó ÑóÓõæáó Çááøóåö ÇÓúÊöåúÒóÇÁð ÝóíóÞõæáõ ÇáÑøóÌõáõ ÊóÖöáøõ äóÇÞóÊõåõ: Ãóíúäó äóÇÞóÊöí¡ æóíóÞõæáõ ÇáÑøóÌõáõ: ãóäú ÃóÈöí¡ æóíóÞõæáõ ÇáúãõÓóÇÝöÑõ: ãóÇÐóÇ ÃóáúÞóì Ýöí ÓóÝóÑöí¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ Ýöíåöãú åóÐöåö ÇáúÂíóÉó: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÓúÆóáõæÇ(7/65)
Úóäú ÃóÔúíÇÁó Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú. ÞóÇáó ÇáÃÆãøÉ: æóÞóÏö ÇäúÝóÑóÏó Èöåö ÇáúÈõÎóÇÑöíøõ. æóãóÍúãóáõåõ Ãóäøóåõ ÑóÃúíñ ãöäó ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóåõæó áóÇ íõäóÇÓöÈõ ÇÝúÊöÊóÇÍó ÇáúÂíóÉö ÈöÎöØóÇÈö ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Çááøóåõãøó ÅöáøóÇ Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ÊóÍúÐöíÑó ÇáúãõÄúãöäöíäó ãöäú äóÍúæö Êöáúßó ÇáúãóÓóÇÆöáö Úóäú ÛóÝúáóÉò ãöäú ãóÞóÇÕöÏö ÇáúãõÓúÊóåúÒöÆöíäó¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö:
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÞõæáõæÇ ÑÇÚöäÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 104] ¡ Ãóæú ÃõÑöíÏó ÈöÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó ÃóÙúåóÑõæÇ ÇáúÅöíãóÇäó¡ Úóáóì Ãóäøó áóåúÌóÉó ÇáúÎöØóÇÈö Ýöí ÇáúÂíóÉö ÎóÇáöíóÉñ Úóäö ÇáúÅöíãóÇÁö Åöáóì ÞóÕúÏö ÇáúãõÓúÊóåúÒöÆöíäó¡ ÈöÎöáóÇÝö Þóæúáöåö: áóÇ ÊóÞõæáõæÇ ÑÇÚöäÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 104] ÝóÞóÏú ÚóÞøóÈó ÈöÞóæúáöåö: æóáöáúßÇÝöÑöíäó ÚóÐÇÈñ Ãóáöíãñ [ÇáúÈóÞóÑóÉ:
104] .
æóÑóæóì ÇáÊøöÑúãöÐöíøõ æóÇáÏøóÇÑóÞõØúäöíøõ Úóäú Úóáöíøö Èúäö ÃóÈöí ØóÇáöÈò áóãøóÇ äóÒóáóÊú æóáöáøóåö Úóáóì ÇáäøóÇÓö ÍöÌøõ ÇáúÈóíúÊö [Âá ÚãÑóÇä: 97] ÞóÇáõæÇ: íóÇ ÑóÓõæáó Çááøóåö Ýöí ßõáøö ÚóÇãò¡ ÝóÓóßóÊó¡ ÝóÃóÚóÇÏõæÇ. ÝóÞóÇáó: áóÇ¡ æóáóæú ÞõáúÊõ: äóÚóãú áóæóÌóÈóÊú¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÓúÆóáõæÇ Úóäú ÃóÔúíÇÁó Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú
ÞóÇáó: åóÐóÇ ÍóÏöíËñ ÍóÓóäñ ÛóÑöíÈñ. æóÑóæóì ÇáØøóÈóÑöíøõ ÞóÑöíÈðÇ ãöäúåõ Úóäú ÃóÈöí ÃõãóÇãóÉó æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò.
æóÊóÃúæöíáõ åóÐöåö ÇáúÃóÓóÇäöíÏö Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ÊõáöíóÊú ÚöäúÏó æõÞõæÚö åóÐóÇ ÇáÓøõÄóÇáö æóÅöäøóãóÇ ßóÇäó äõÒõæáõåóÇ ÞóÈúáó ÍõÏõæËöåö ÝóÙóäøóåóÇ ÇáÑøóÇæõæäó äóÒóáóÊú ÍöíäóÆöÐò. æóÊóÃúæöíáõ ÇáúãóÚúäóì Úóáóì åóÐóÇ Ãóäøó ÇáúÃõãøóÉó Êóßõæäõ Ýöí ÓóÚóÉò ÅöÐóÇ áóãú íõÔúÑóÚú áóåóÇ Íõßúãñ¡ Ýóíóßõæäõ ÇáäøóÇÓõ Ýöí ÓóÚóÉö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö ÚöäúÏó äõÒõæáö ÇáúÍóÇÏöËóÉö Èöåöãú ÈÚÏ ÇáÑøóÓõæá- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -¡ ÝóÅöÐóÇ ÓóÃóáõæÇ æóÃõÌöíÈõæÇ ãöäú ÞÈá ÇáÑøóÓõæá- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÊóÚóíøóäó Úóáóíúåöãõ ÇáúÚóãóáõ ÈöãóÇ ÃõÌöíÈõæÇ Èöåö. æóÞóÏú ÊóÎúÊóáöÝõ ÇáúÃóÍúæóÇáõ æóÇáúÃóÚúÕóÇÑõ Ýóíóßõæäõæäó Ýöí ÍóÑóÌò Åöäú ÑóÇãõæÇ ÊóÛúíöíÑóåõ Ýóíóßõæäõ ãóÚúäóì Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÃóäøóåóÇ ÊóÓõæÁõ ÈóÚúÖóåóãú Ãóæú ÊóÓõæÁõåõãú Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóÍúæóÇáö ÅöÐóÇ ÔóÞøóÊú Úóáóíúåöãú. æóÑóæóì ãõÌóÇåöÏñ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: äóÒóáóÊú Ýöí Þóæúãò ÓóÃóáõæÇ ÑóÓõæá Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Úóäö ÇáúÈóÍöíÑóÉö æóÇáÓøóÇÆöÈóÉö æóÇáúæóÕöíáóÉö æóÇáúÍóÇãöí. æóÞóÇáó ãöËúáóåõ ÓóÚöíÏõ Èúäõ ÌõÈóíúÑò æóÇáúÍóÓóäõ.
æóÞóæúáõåõ: ÃóÔúíÇÁó ÊóßúËöíÑõ ÔóíúÁò¡ æóÇáÔøóíúÁõ åõæó ÇáúãóæúÌõæÏõ¡ ÝóíóÕúÏõÞõ ÈöÇáÐøóÇÊö æóÈöÍóÇáö ÇáÐøóÇÊö¡ æóÞóÏú ÓóÃóáõæÇ Úóäú ÃóÍúæóÇáö ÈóÚúÖö ÇáúãóÌúåõæáóÇÊö Ãóæö ÇáÖøóæóÇáøö Ãóæú Úóäú ÃóÍúßóÇãö ÈóÚúÖö ÇáúÃóÔúíóÇÁö.
æó (ÃóÔúíóÇÁó) ßóáöãóÉñ ÊóÏõáøõ Úóáóì ÌóãúÚö (ÔóíúÁò) ¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ ÕöíÛóÉõ ÌóãúÚò áöÃóäøó ÒöäóÉó ÔóíúÁò (ÝóÚúáñ) ¡ æó (ÝóÚúáñ) ÅöÐóÇ ßóÇäó ãõÚúÊóáøó ÇáúÚóíúäö ÞöíóÇÓõ ÌóãúÚöåö (ÃóÝúÚóÇáñ) ãöËúáó ÈóíúÊò æóÔóíúÎò. ÝóÇáúÌóÇÑöí Úóáóì ãõÊóÚóÇÑóÝö(7/66)
ÇáÊøóÕúÑöíÝö Ãóäú íóßõæäó (ÃóÔúíóÇÁõ) ÌóãúÚðÇ æóÃóäøó åóãúÒóÊóåõ ÇáúÃõæáóì åóãúÒóÉñ ãóÒöíÏóÉñ áöáúÌóãúÚö. ÅöáøóÇ Ãóäøó (ÃóÔúíóÇÁó) æóÑóÏó Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö åõäóÇ ãóãúäõæÚðÇ ãöäó ÇáÕøóÑúÝö¡ ÝóÊóÑóÏøóÏó ÃóÆöãøóÉõ ÇááøõÛóÉö Ýöí ÊóÃúæöíáö Ðóáößó¡ æóÃóãúËóáõ ÃóÞúæóÇáöåöãú Ýöí Ðóáößó Þóæúáõ ÇáúßöÓóÇÆöíøö: Åöäøóåõ áóãøóÇ ßóËõÑó ÇÓúÊöÚúãóÇáõåõ Ýöí ÇáúßóáóÇãö ÃóÔúÈóåó (ÝóÚúáóÇÁó) ¡ ÝóãóäóÚõæåõ ãöäó ÇáÕøóÑúÝö áöåóÐóÇ ÇáÔøóÈóåö¡ ßóãóÇ ãóäóÚõæÇ ÓóÑóÇæöíáó ãöäó ÇáÕøóÑúÝö æóåõæó ãõÝúÑóÏñ áöÃóäøóåõ ÔóÇÈóåó ÕöíÛóÉó ÇáúÌóãúÚö ãöËúáó ãóÕóÇÈöíÍó.
æóÞóÇáó ÇáúÎóáöíáõ æóÓöíÈóæóíúåö: (ÃóÔúíóÇÁõ) ÇÓúãõ ÌóãúÚö (ÔóíúÁò) æóáóíúÓó ÌóãúÚðÇ¡ Ýóåõæó ãöËúáõ ØóÑúÝóÇÁó æóÍóáúÝóÇÁó ÝóÃóÕúáõåõ ÔóíúÆóÇÁõ¡ ÝóÇáúãóÏøóÉõ Ýöí ÂÎöÑöåö ãóÏøóÉõ ÊóÃúäöíËò¡ ÝóáöÐóáößó ãõäöÚó ãöäó ÇáÕøóÑúÝö¡ æóÇÏøóÚóì Ãóäøóåõãú ÕóíøóÑõæåõ ÃóÔúíóÇÁó ÈöÞóáúÈò ãóßóÇäöíøò. æóÍóÞøõåõ Ãóäú íõÞóÇáó: ÔóíúÆóÇÁõ ÈöæóÒúäö (ÝóÚúáóÇÁó) ÝóÕóÇÑó ÈöæóÒúäö (áóÝúÚóÇÁó) .
æóÞóæúáõåõ Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú ÕöÝóÉõ ÃóÔúíÇÁó¡ Ãóíú Åöäú ÊóÙúåóÑú áóßõãú æóÞóÏú ÃõÎúÝöíóÊú Úóäúßõãú íóßõäú Ýöí ÅöÙúåóÇÑöåóÇ ãóÇ íóÓõæÁõßõãú¡ æóáóãøóÇ ßóÇäóÊö ÇáúÃóÔúíóÇÁõ ÇáúãóÓúÆõæáõ ÚóäúåóÇ ãöäúåóÇ ãóÇ ÅöÐóÇ ÙóåóÑó ÓóÇÁó ãóäú ÓóÃóáó Úóäúåõ æóãöäúåóÇ ãóÇ áóíúÓó ßóÐóáößó¡ æóßóÇäóÊú ÞóÈúáó ÅöÙúåóÇÑöåóÇ ÛóíúÑó ãõÊóãóíøöÒóÉò ßóÇäó ÇáÓøõÄóÇáõ Úóäú ãóÌúãõæÚöåóÇ ãõÚóÑøóÖðÇ áöáúÌóæóÇÈö ÈöãóÇ ÈóÚúÖõåõ íóÓõæÁõ¡ ÝóáóãøóÇ ßóÇäó åóÐóÇ ÇáúÈóÚúÖõ ÛóíúÑó ãõÚóíøóäò áöáÓøóÇÆöáöíäó ßóÇäó ÓõÄóÇáõåõãú ÚóäúåóÇ ÓõÄóÇáðÇ Úóäú ãóÇ ÅöÐóÇ ÙóåóÑó íóÓõæÁõåõãú¡ ÝóÅöäøóåõãú ÓóÃóáõæÇ Ýöí ãóæúØöäò æóÇÍöÏò ÃóÓúÆöáóÉð ãöäúåóÇ: ãóÇ ÓóÑøõåõãú ÌóæóÇÈõåõ¡ æóåõæó ÓõÄóÇáõ ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÍõÐóÇÝóÉó Úóäú ÃóÈöíåö ÝóÃõÌöíÈó ÈöÇáøóÐöí íõÕóÏøöÞõ äóÓóÈóåõ¡ æóãöäúåóÇ ãóÇ ÓóÇÁóåõãú ÌóæóÇÈõåõ¡ æóåõæó ÓõÄóÇáõ ãóäú ÓóÃóáó Ãóíúäó ÃóÈöí¡ Ãóæú Ãóíúäó ÃóäóÇ ÝóÞöíáó áóåõ: Ýöí ÇáäøóÇÑö¡ ÝóåóÐóÇ íóÓõæÁõåõ áóÇ
ãóÍóÇáóÉó. ÝóÊóÈóíøóäó ÈöåóÐóÇ Ãóäøó Þóæúáóåõ: Åöäú ÊõÈúÏó áóßõãú ÊóÓõÄúßõãú ÑõæÚöíó Ýöíåö Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáúãóÌúãõæÚö áößóÑóÇåöíóÉö ÈóÚúÖö Ðóáößó ÇáúãóÌúãõæÚö. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ ÇÓúÊöÆúäóÇÓõåõãú áöáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäú äóÍúæö åóÐöåö ÇáúãóÓóÇÆöáö¡ æóÅöáøóÇ ÝóÅöäøó Çáäøóåúíó ÛóíúÑõ ãõÞóíøóÏò ÈöÍóÇáö ãóÇ íóÓõæÁõåõãú ÌóæóÇÈõåõ¡ ÈöÏóáöíáö Þóæúáöåö ÈóÚúÏóåõ ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóäúåÇ. áöÃóäøó ÇáúÚóÝúæó áóÇ íóßõæäõ ÅöáøóÇ Úóäú ÐóäúÈò æóÈöÐóáößó ÊóÚúáóãõ Ãóäøóåõ áóÇ ãóÝúåõæãó áöáÕøöÝóÉö åõäóÇ áöÊóÚóÐøõÑö ÊóãúíöíÒö ãóÇ íóÓõæÁõ ÚóãøóÇ áóÇ íóÓõæÁõ.
æóÌõãúáóÉ æóÅöäú ÊóÓúÆóáõæÇ ÚóäúåÇ Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ ÊõÈúÏó áóßõãú ÚóØúÝñ Úóáóì ÌãáóÉ áóÇ ÊóÓúÆóáõæÇ¡ æóåöíó ÊõÝöíÏõ ÅöÈóÇÍóÉó ÇáÓøõÄóÇáö ÚóäúåóÇ Úóáóì ÇáúÌõãúáóÉö áÞóæúáå: æóÅöäú ÊóÓúÆóáõæÇ ÝóÌóÚóáóåõãú ãõÎóíøóÑöíäó Ýöí ÇáÓøõÄóÇáö Úóäú ÃóãúËóÇáöåóÇ¡ æóÃóäøó ÊóÑúßó ÇáÓøõÄóÇáö åõæó ÇáúÃóæúáóì áóåõãú¡ ÝóÇáöÇäúÊöÞóÇáõ Åöáóì ÇáúÅöÐúäö ÑõÎúÕóÉñ æóÊóæúÓöÚóÉñ¡ æóÌóÇÁó Èö Åöäú áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì Ãóäøó ÇáúÃóæúáóì ÊóÑúßõ ÇáÓøõÄóÇáö ÚóäúåóÇ áöÃóäøó ÇáúÃóÕúáó Ýöí (Åöäú) Ãóäú ÊóÏõáøó Úóáóì Ãóäøó ÇáÔøóÑúØó äóÇÏöÑõ ÇáúæõÞõæÚö Ãóæú ãóÑúÛõæÈñ Úóäú æõÞõæÚöåö.(7/67)
æóÞóæúáõåõ: Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ ÙóÑúÝñ íóÌõæÒõ ÊóÚóáøõÞõåõ ÈöÝöÚúáö ÇáÔøóÑúØ æóåõæó ÊóÓúÆóáõæÇ¡ æóíóÌõæÒõ ÊóÚóáøõÞõåõ ÈöÝöÚúáö ÇáúÌóæóÇÈö æóåõæó ÊõÈúÏó áóßõãú¡ æóåõæó ÃóÙúåóÑõ ÅöÐö ÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøó Íöíäó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö áóãú íõÌúÚóáú æóÞúÊðÇ áöÅöáúÞóÇÁö ÇáúÃóÓúÆöáóÉö Èóáú ÌõÚöáó æóÞúÊðÇ áöáúÌóæóÇÈö Úóäö ÇáúÃóÓúÆöáóÉö. æóÊóÞúÏöíãõåõ Úóáóì ÚóÇãöáöåö áöáöÇåúÊöãóÇãö¡ æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõãú áóÇ íóäúÊóÙöÑõæäó ÇáúÌóæóÇÈó ÚóãøóÇ íóÓúÃóáõæäó Úóäúåõ ÅöáøóÇ ÈóÚúÏó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö¡ áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
Þõáú áóÇ ÃóÞõæáõ áóßõãú ÚöäúÏöí ÎóÒÇÆöäõ Çááøóåö æóáÇ ÃóÚúáóãõ ÇáúÛóíúÈó- Åöáóì Þóæúáöåö- Åöäú ÃóÊøóÈöÚõ ÅöáøóÇ ãóÇ íõæÍì Åöáóíøó [ÇáúÃóäúÚóÇã: 50] ÝóäóÈøóåóåõãõ Çááøóåõ ÈöåóÐóÇ Úóáóì Ãóäøó ÇáäøóÈöíÁó íóÊóáóÞøóì ÇáúæóÍúíó ãöäú ÚóáøóÇãö ÇáúÛõíõæÈö. Ýóãóäú ÓóÃóáó Úóäú ÔóíúÁò ÝóáúíóäúÊóÙöÑö ÇáúÌóæóÇÈó ÈóÚúÏó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö¡ æóãóäú ÓóÃóáó ÚöäúÏó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö ÍóÕóáó ÌóæóÇÈõåõ ÚóÞöÈó ÓõÄóÇáöåö. æóæóÞúÊõ äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö íóÚúÑöÝõåõ ãóäú íóÍúÖõÑõ ãöäúåõãú ãÌúáöÓ ÇáäÈíÁ- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÝóÅöäøó áóåõ ÍóÇáóÉð ÎóÇÕøóÉð ÊÚÊÑí ÇáÑøóÓõæá- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - íóÚúÑöÝõåóÇ ÇáäøóÇÓõ¡ ßóãóÇ æóÑóÏó íóÚúáóì Èúäö ÃõãóíøóÉó Ýöí Íõßúãö ÇáúÚõãúÑóÉö.
æóãöãøóÇ íóÏõáøõ áöåóÐóÇ ãóÇ æóÞóÚó
Ýöí ÍóÏöíËö ÃóäóÓò ãöäú ÑöæóÇíóÉö ÇÈúäö ÔöåóÇÈò Ýöí «ÕóÍöíÍö ãõÓúáöãò» Ãóäøó ÑóÓõæáó Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Õóáøóì áóåõãú ÕóáóÇÉó ÇáÙøõåúÑö ÝóáóãøóÇ Óóáøóãó ÞóÇãó Úóáóì ÇáúãöäúÈóÑö ÝóÐóßóÑó ÇáÓøóÇÚóÉó æóÐóßóÑó Ãóäøó ÞóÈúáóåóÇ ÃõãõæÑðÇ ÚöÙóÇãðÇ Ëõãøó ÞóÇáó: ãóäú ÃóÍóÈøó Ãóäú íóÓúÃóáóäöí Úóäú ÔóíúÁò ÝáíÓÃáäí Úóäåõ Ýæ Çááå áóÇ ÊóÓúÃóáõæäóäöí Úóäú ÔóíúÁò ÅöáøóÇ ÃóÎúÈóÑúÊõßõãú Èöåö ãóÇ ÏõãúÊõ Ýöí ãóÞóÇãöí åóÐóÇ. Ëõãøó ÞóÇáó: «áóÞóÏú ÚõÑöÖóÊú Úóáóíøó ÇáúÌóäøóÉõ æóÇáäøóÇÑõ ÂäöÝðÇ Ýöí ÚõÑúÖö åóÐóÇ ÇáúÍóÇÆöØö Ýóáóãú ÃóÑó ßóÇáúíóæúãö Ýöí ÇáúÎóíúÑö æóÇáÔøóÑøö»
ÇáúÍóÏöíËó¡ ÝóÏóáøó Ðóáößó Úóáóì Ãóäøó ÑóÓõæá Çááå- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ßóÇäó Ðóáößó ÇáúÍöíäõ Ýöí ÍóÇáö äõÒõæáö æóÍúíò Úóáóíúåö. æóÞóÏú ÌóÇÁó Ýöí ÑöæóÇíóÉö ãõæÓóì Èúäö ÃóäóÓò Úóäú ÃóÈöíåö ÃóäóÓò Ãóäøóåõ ÃõäúÒöáó Úóáóíúåö ÍöíäóÆöÐò Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊóÓúÆóáõæÇ Úóäú ÃóÔúíÇÁó ÇáúÂíóÉó. ÝóÊöáúßó áóÇ ãóÍóÇáóÉó ÓóÇÚóÉó äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö æóÇÊøöÕóÇáö ÇáÑøóÓõæáö- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- ÈöÚóÇáóãö
ÇáúæóÍúíö.
æóÞóæúáõåõ: ÚóÝóÇ Çááøóåõ ÚóäúåÇ íõÍúÊóãóáõ Ãóäøóåõ ÊóÞúÑöíÑñ áöãóÖúãõæäö Þóæúáå: æóÅöäú ÊóÓúÆóáõæÇ ÚóäúåÇ Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ ÊõÈúÏó áóßõãú¡ Ãóíú Ãóäøó Çááøóåó äóåóÇßõãú Úóäö ÇáúãóÓúÃóáóÉö æóÚóÝóÇ Úóäúßõãú Ãóäú ÊóÓúÃóáõæÇ Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ. æóåóÐóÇ ÃÙåÑ áÚæÐ ÇáÖøóãöíÑö Åöáóì ÃóÞúÑóÈö ãóÐúßõæÑò ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÊóÞúíöíÏöåö Íöíäó íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ.
æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú íóßõæäó ÅöÎúÈóÇÑðÇ Úóäú ÚóÝúæöåö ÚóãøóÇ ÓóáóÝó ãöäú ÅößúËóÇÑö ÇáúãóÓóÇÆöáö æÅÍÝÇÁ ÇáÑøóÓõæá- Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÝöíåóÇ áöÃóäøó Ðóáößó áóÇ íõäóÇÓöÈõ ãóÇ íóÌöÈõ ãöäú ÊóæúÞöíÑöåö.(7/68)
æóÞóæúáõåõ: ÞóÏú ÓóÃóáóåÇ Þóæúãñ ãöäú ÞóÈúáößõãú Ëõãøó ÃóÕúÈóÍõæÇ ÈöåÇ ßÇÝöÑöíäó ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈóíóÇäöíøñ ÌóæóÇÈõ ÓõÄóÇáò íõËöíÑõåõ Çáäøóåúíõ Úóäö ÇáÓøõÄóÇáö Ëõãøó ÇáúÅöÐúäõ Ýöíåö Ýöí Íöíäö íõäóÒøóáõ ÇáúÞõÑúÂäõ¡ Ãóäú íóÞõæáó ÓóÇÆöáñ: Åöäú ßóÇäó ÇáÓøõÄóÇáõ Ýöí æóÞúÊö äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö æóÃóäøó ÈóÚúÖó ÇáúÃóÓúÆöáóÉö íóÓõæÁõ ÌóæóÇÈõåõ ÞóæúãðÇ¡ Ýóåóáö ÇáúÃóæúáóì ÊóÑúßõ ÇáÓøõÄóÇáö Ãóæú ÅöáúÞóÇÄõåõ. ÝóÃõÌöíÈó ÈöÊóÝúÕöíáö ÃóãúÑöåóÇ ÈöÃóäøó ÃóãúËóÇáóåóÇ ÞóÏú ßóÇäóÊú ÓóÈóÈðÇ Ýöí ßõÝúÑö Þóæúãò ÞóÈúáó ÇáúãõÓúáöãöíäó.
æóÖóãöíÑõ ÓóÃóáóåÇ ÌõæøöÒó Ãóäú íóßõæäó ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ãóÕúÏóÑò ãóÃúÎõæÐò ãöäó ÇáúßóáóÇãö ÛóíúÑö ãóÐúßõæÑò Ïóáøó Úóáóíúåö ÝÚá ÊóÓúÆóáõæÇ¡ Ãóíú ÓóÃóáó ÇáúãóÓúÃóáóÉó¡ Ýóíóßõæäõ ÇáÖøóãöíÑõ ãóäúÕõæÈðÇ Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáöíøóÉö ÇáúãõØúáóÞóÉö.
æóÌóÑóì ÌõãúåõæÑõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö ãõÖóÇÝò¡ Ãóíú ÓóÃóáó ÃóãúËóÇáóåóÇ. æóÇáúãõãóÇËóáóÉõ Ýöí ÖóÂáóÉö ÇáúÌóÏúæóì. æóÇáúÃóÍúÓóäõ ÚöäúÏöí Ãóäú íóßõæäó ÖóãöíÑõ ÓóÃóáóåÇ ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ÃóÔúíÇÁó¡ Ãóíú Åöáóì áóÝúÙöåö Ïõæäó ãóÏúáõæáöåö. ÝóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: ÞóÏú ÓóÃóáó ÃóÔúíóÇÁó Þóæúãñ ãóäú ÞóÈúáößõãú¡ æóÚõÏøöíó ÝöÚúáõ ÓóÃóáó Åöáóì ÇáÖøóãöíÑö Úóáóì ÍóÐúÝö ÍóÑúÝö ÇáúÌóÑøö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì íóßõæäõ ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ØóÑöíÞóÉò ÞóÑöíÈóÉò ãöäú ØóÑöíÞóÉö ÇáöÇÓúÊöÎúÏóÇãö Èóáú åöíó ÃóÍóÞøõ ãöäó ÇáöÇÓúÊöÎúÏóÇãö¡ ÝóÅöäøó ÃóÕúáó ÇáÖøóãöíÑö Ãóäú íóÚõæÏó Åöáóì áóÝúÙò ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÏúáõæáöåö æóÞóÏú íóÚõæÏõ Åöáóì áóÝúÙò Ïõæäó ãóÏúáõæáöåö¡ äóÍúæó Þóæúáößó: áóßó ÏöÑúåóãñ æóäöÕúÝõåõ¡ Ãóíú äöÕúÝõ ÏöÑúåóãò áóÇ ÇáÏøöÑúåóãõ ÇáøóÐöí ÃóÚúØóíúÊõåõ ÅöíøóÇåõ. æóÇáöÇÓúÊöÎúÏóÇãõ ÃóÔóÏøõ ãöäú Ðóáößó áöÃóäøóåõ ÚóæúÏõ ÇáÖøóãöíÑó Úóáóì ÇááøóÝúÙö ãóÚó ãóÏúáõæáò ÂÎóÑó.
æËõãøó Ýöí Þóæúáöåö: Ëõãøó ÃóÕúÈóÍõæÇ ÈöåÇ ßÇÝöÑöíäó áöáÊøóÑúÊöíÈö ÇáÑøõÊúÈöíøö ßóÔóÃúäöåóÇ Ýöí ÚóØúÝö ÇáúÌõãóáö ÝóÅöäøóåóÇ áóÇ ÊõÝöíÏõ Ýöíåö ÊóÑóÇÎöíó ÇáÒøóãóÇäö æóÅöäøóãóÇ ÊõÝöíÏõ ÊóÑóÇÎöí ãóÖúãõæäö ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúãóÚúØõæÝóÉö Ýöí ÊóÕóæøõÑö ÇáúãõÊóßóáøöãö Úóäú ÊóÕóæøõÑö ãóÖúãõæäö ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúãóÚúØõæÝö ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóÊóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÌõãúáóÉó ÇáúãóÚúØõæÝóÉó áóãú íóßõäú íõÊóÑóÞøóÈõ ÍõÕõæáõ ãóÖúãõæäöåóÇ ÍóÊøóì ÝóÇÌóÃó ÇáúãõÊóßóáøöãõ. æóÞóÏú ãóÑøóÊö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ëõãøó ÃóäúÊõãú åÄõáÇÁö ÊóÞúÊõáõæäó ÃóäúÝõÓóßõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [85] .
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö ÈöåÇ íóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó áöáÓøóÈóÈöíøóÉö¡ ÝóÊóÊóÚóáøóÞõ Èö ÃóÕúÈóÍõæÇ¡ Ãóíú ßóÇäóÊú Êöáúßó ÇáúãóÓóÇÆöáõ ÓóÈóÈðÇ Ýöí ßõÝúÑöåöãú¡ Ãóíú ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÇ ÍóÕóáó ãöäú ÌóæóÇÈöåóÇ¡ æóíõÍúÊóãóáõ Ãóäú Êóßõæäó «áöáÊøóÚúÏöíóÉö»
ÝóÊóÊóÚóáøóÞõ Èö ßÇÝöÑöíäó¡ Ãóíú ßóÝóÑõæÇ ÈöåóÇ¡ Ãóíú ÈöÌóæóÇÈöåóÇ ÈöÃóäú áóãú íõÕóÏøöÞõæÇ ÑõÓõáóåõãú ÝöíãóÇ ÃóÌóÇÈõæÇ Èöåö¡ æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö ÝóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãóÌúÑõæÑö Úóáóì ÚóÇãöáöåö ãõÝöíÏñ áöáÊøóÎúÕöíÕö¡ Ãóíú ãóÇ ßóÝóÑõæÇ ÅöáøóÇ ÈöÓóÈóÈöåóÇ¡ Ãóíú ßóÇäõæÇ Ýöí ãóäóÚóÉò ãöäó ÇáúßõÝúÑö áóæúáóÇ Êöáúßó ÇáúãóÓóÇÆöáõ¡ ÝóÞóÏú ßóÇäõæÇ ßóÇáúÈóÇÍöËö Úóáóì ÍóÊúÝöåö ÈöÙöáúÝöåö¡ Ýóåõæó ÊóÎúÕöíÕñ ÇÏøöÚóÇÆöíøñ¡ Ãóæú åõæó ÊóÞúÏöíãñ áöãõÌóÑøóÏö ÇáöÇåúÊöãóÇãö áöáÊøóäúÈöíåö Úóáóì ÇáÊøóÍúÐöíÑö ãöäúåóÇ.(7/69)
ãóÇ ÌóÚóáó Çááøóåõ ãöäú ÈóÍöíÑóÉò æóáóÇ ÓóÇÆöÈóÉò æóáóÇ æóÕöíáóÉò æóáóÇ ÍóÇãò æóáóßöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ íóÝúÊóÑõæäó Úóáóì Çááøóåö ÇáúßóÐöÈó æóÃóßúËóÑõåõãú áóÇ íóÚúÞöáõæäó (103)
æóÝöÚúáõ ÃóÕúÈóÍõæÇ ãõÓúÊóÚúãóáñ ÈöãóÚúäóì ÕóÇÑõæÇ¡ æóåõæó Ýöí åóÐóÇ ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö ãõÔúÚöÑñ ÈöãóÕöíÑò ÚóÇÌöáò áóÇ ÊóÑóíøõËó Ýöíåö áöÃóäøó ÇáÕøóÈóÇÍó Ãóæøóáõ ÃóæúÞóÇÊö ÇáöÇäúÊöÔóÇÑö áöáúÃóÚúãóÇáö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÞóæúãö ÈóÚúÖõ ÇáúÃõãóãö ÇáøóÊöí ßóÇäóÊú ÞóÈúáó ÇáúÅöÓúáóÇãö¡ ÓóÃóáõæÇ ãöËúáó åóÐöåö ÇáúãóÓóÇÆöáö¡ ÝóáóãøóÇ ÃõÚúØõæÇ ãóÇ ÓóÃóáõæÇ áóãú íõÄúãöäõæÇ¡ ãöËúáõ ËóãõæÏó¡ ÓóÃóáõæÇ ÕóÇáöÍðÇ ÂíóÉð¡ ÝóáóãøóÇ ÃóÎúÑóÌó áóåõãú äóÇÞóÉð ãöäó ÇáÕøóÎúÑö ÚóÞóÑõæåóÇ¡ æóåóÐóÇ ÔóÃúäõ Ãóåúáö ÇáÖøóáóÇáóÉö ãõÊóÇÈÚóÉ Çáúåæì Ýßáø ãóÇ íóÃúÊöíåöãú ãöãøóÇ áóÇ íõæóÇÝöÞõ ÃóåúæóÇÁóåõãú ßóÐøóÈõæÇ Èöåö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: æóÅöÐÇ ÏõÚõæÇ Åöáóì Çááøóåö æóÑóÓõæáöåö áöíóÍúßõãó Èóíúäóåõãú ÅöÐÇ ÝóÑöíÞñ ãöäúåõãú ãõÚúÑöÖõæäó æóÅöäú íóßõäú áóåõãõ ÇáúÍóÞøõ íóÃúÊõæÇ Åöáóíúåö ãõÐúÚöäöíäó [ÇáäøõæÑ: 48¡ 49] ¡ æóßóãóÇ æóÞóÚó áöáúíóåõæÏö Ýöí ÎóÈóÑö ÅöÓúáóÇãö ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÓóáóÇãò. æóÞóÑöíÈñ ãöãøóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãóÇ ÞóÏøóãúäóÇåõ ÚöäúÏó ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú ãóäú ßÇäó ÚóÏõæøðÇ áöÌöÈúÑöíáó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [97] . ÝóÅöäøó ÇáúíóåõæÏó ÃóÈúÛóÖõæÇ ÌöÈúÑöíáó áöÃóäøóåõ ÃóÎúÈóÑó ÏóÇäúíóÇáó ÈöÇÞúÊöÑóÇÈö ÎóÑóÇÈö ÃõæÑúÔóáöíãó¡ æóÊóÚúØöíáö ÈóíúÊö ÇáúÞõÏúÓö¡ ÍóÓúÈóãóÇ Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáÊøóÇÓöÚö ãöäú ßöÊóÇÈö ÏóÇäúíóÇáó. æóÞóÏú ÓóÃóáó ÇáúíóåõæÏõ ÒóßóÑöíøóÇÁó æóÇÈúäóåõ íóÍúíóì Úóäú ÚöíÓóì¡ æóßóÇäóÇ ãõÞóÏøóÓóíúäö ÚöäúÏó ÇáúíóåõæÏö¡ ÝóáóãøóÇ ÔóåöÏóÇ áöÚöíÓóì ÈöÇáäøõÈõæÁóÉö ÃóÈúÛóÖóåõãóÇ ÇáúíóåõæÏõ æóÃóÛúÑóæúÇ ÈöåöãóÇ ÒóæúÌóÉó åöíÑõæÏóÓó ÝóÍóãóáóÊúåõ Úóáóì ÞóÊúáöåöãóÇ ßóãóÇ Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáÑøóÇÈöÚö ãöäú ÅöäúÌöíáö ãóÊøóì æóÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáËøóÇáöËö ãöäú ãõÑúÞõÓó.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐóÇ Ðóãøõ ÃóãúËóÇáö åóÐöåö ÇáúãóÓóÇÆöáö ÈöÃóäøóåóÇ áóÇ ÊóÎúáõæ ãöäú Ãóäú Êóßõæäó ÓóÈóÈðÇ Ýöí Ûóãøö ÇáäøóÝúÓö æóÍóÔúÑóÌóÉö ÇáÕøóÏúÑö æóÓóãóÇÚö ãóÇ íõßúÑóåõ ãöãøóäú íõÍöÈøõåõ. æóáóæúáóÇ Ãóäøó ÅöíãóÇäó ÇáúãõÄúãöäöíäó æóÇÒöÚñ áóåõãú ãöäó ÇáúæõÞõæÚö Ýöí ÃóãúËóÇáö ãóÇ æóÞóÚó Ýöíåö Þóæúãñ ãöäú ÞóÈúáöåöãú áóßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúãóÓóÇÆöáõ ãõÍóÑøóãóÉð Úóáóíúåöãú áöÃóäøóåóÇ Êóßõæäõ ÐóÑöíÚóÉð áöáúßõÝúÑö.
ÝóåóÐóÇ ÇÓúÊöÞúÕóÇÁõ ÊóÃúæöíáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÇáúÚóÌöíÈóÉö ÇáúãóÚóÇäöí ÇáúÈóáöíÛóÉö ÇáúÚöÈóÑö ÇáúÌóÏöíÑóÉö ÈöÇÓúÊöÌúáóÇÆöåóÇ¡ ÝóÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö ÇáøóÐöí ãäø ÈÇÓÊÖæÇÆåÇ.
[103]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 103]
ãóÇ ÌóÚóáó Çááøóåõ ãöäú ÈóÍöíÑóÉò æóáÇ ÓÇÆöÈóÉò æóáÇ æóÕöíáóÉò æóáÇ ÍÇãò æóáßöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ íóÝúÊóÑõæäó Úóáóì Çááøóåö ÇáúßóÐöÈó æóÃóßúËóÑõåõãú áóÇ íóÚúÞöáõæäó(7/70)
(103)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ ÌóÇÁó ÝóÇÑöÞðÇ Èóíúäó ãóÇ ÃóÍúÏóËóåõ Ãóåúáõ ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ãöäú äóÞóÇÆöÖö ÇáúÍóäöíÝöíøóÉö æóÈóíúäó ãóÇ
äóæøóåó Çááøóåõ Èöåö ãöãøóÇ ßóÇäõæÇ Úóáóíúåö ãöäú ÔóÚóÇÆöÑö ÇáúÍóÌøö¡ ÝóÅöäøóåõ áóãøóÇ Èóíøóäó Ãóäøóåõ ÌóÚóáó ÇáúßóÚúÈóÉó ÞöíóÇãðÇ áöáäøóÇÓö æóÌóÚóáó ÇáúåóÏúíó æóÇáúÞóáóÇÆöÏó ÞöíóÇãðÇ áóåõãú¡ Èóíøóäó åõäóÇ Ãóäøó ÃõãõæÑðÇ ãóÇ ÌóÚóáóåóÇ Çááøóåõ æóáóßöäú ÌóÚóáóåóÇ Ãóåúáõ ÇáÖøóáóÇáóÉö áöíóãöíÒó ÇáúÎóÈöíËó ãöäó ÇáØøóíøöÈö¡ Ýóíóßõæäõ ßóÇáúÈóíóÇäö áöÂíóÉö Þõáú áóÇ íóÓúÊóæöí ÇáúÎóÈöíËõ æóÇáØøóíøöÈõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 100] ¡ ÝóÅöäøó ÇáúÈóÍöíÑóÉó æóãóÇ ÚõØöÝó ÚóáóíúåóÇ åõäóÇ ÊõÔúÈöåõ ÇáúåóÏúíó Ýöí ÃóäøóåóÇ ÊõÍóÑøóÑõ ãóäóÇÝöÚõåóÇ æóÐóæóÇÊõåóÇ ÍóíøóÉð áöÃóÕúäóÇãöåöãú ßóãóÇ ÊõåúÏóì ÇáúåóÏóÇíóÇ áöáúßóÚúÈóÉö ãõÐóßøóÇÉð¡ ÝóßóÇäõæÇ Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö íóÒúÚõãõæäó Ãóäøó Çááøóåó ÔóÑóÚó áóåõãú Ðóáößó æóíóÎúáöØõæäó Ðóáößó ÈöÇáúåóÏóÇíóÇ¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: Þõáú åóáõãøó ÔõåóÏÇÁóßõãõ ÇáøóÐöíäó íóÔúåóÏõæäó Ãóäøó Çááøóåó ÍóÑøóãó åóÐóÇ æóÞóÇáó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö: æóáßöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ íóÝúÊóÑõæäó Úóáóì Çááøóåö ÇáúßóÐöÈó. ÝóÇáÊøóÕóÏøöí áöáÊøóÝúÑöÞóÉö Èóíúäó ÇáúåóÏúíö æóÈóíúäó ÇáúÈóÍöíÑóÉö æóÇáÓøóÇÆöÈóÉö æóäóÍúæöåöãóÇ¡ ßóÇáÊøóÕóÏøöí áöÈóíóÇäö ÚóÏóãö ÇáÊøóÝúÑöÞóÉö Èóíúäó ÇáØøóæóÇÝö æóÈóíúäó ÇáÓøóÚúíö áöáÕøóÝóÇ æóÇáúãóÑúæóÉö Ýöí Þóæúáöåö: Åöäøó ÇáÕøóÝÇ æóÇáúãóÑúæóÉó ãöäú ÔóÚÇÆöÑö Çááøóåö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 158] ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó åõäóÇáößó. æóÞóÏú ÞóÏøóãúäóÇ ãóÇ ÑóæóÇåõ ãõÌóÇåöÏñ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: Ãóäøó äóÇÓðÇ ÓóÃóáõæÇ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäö ÇáúÈóÍöíÑóÉö æóÇáÓøóÇÆöÈóÉö æóäóÍúæöåöãóÇ ÝóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ.
æóãöãøóÇ íóÒöíÏõßó ËöÞóÉð ÈöãóÇ ÐóßóÑúÊõåõ Ãóäøó Çááøóåó ÇÝúÊóÊóÍó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ÈöÞóæúáöåö: ãóÇ ÌóÚóáó Çááøóåõ áöÊóßõæäó ãõÞóÇÈöáðÇ áöÞóæúáöåö Ýöí ÇáúÂíóÉö ÇáúÃõÎúÑóì ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 97] . æóáóæúáóÇ ãóÇ ÊóæóÓøóØó Èóíúäó ÇáúÂíóÊóíúäö ãöäó ÇáúÂíö ÇáúßóËöíÑóÉö áóßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ãóÚúØõæÝóÉð Úóáóì ÇáúÃõæáóì ÈöÍóÑúÝö ÇáúÚóØúÝö ÅöáøóÇ Ãóäøó ÇáúÝóÕúáó åõäóÇ ßóÇäó ÃóæúÞóÚó áöíóßõæäó Èöåö ÇÓúÊöÞúáóÇáõ ÇáúßóáóÇãö ÝóíõÝöíÏõ ãóÒöíÏó ÇåúÊöãóÇãò ÈöãóÇ ÊóÖóãøóäóåõ.
æóÇáúÌóÚúáõ åõäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúÃóãúÑö æóÇáÊøóÔúÑöíÚö¡ áöÃóäøó ÃóÕúáó (ÌóÚóáó) ÅöÐóÇ ÊóÚóÏøóì Åöáóì ãóÝúÚõæáò æóÇÍöÏò Ãóäú íóßõæäó ÈöãóÚúäóì ÇáúÎóáúÞö æóÇáÊøóßúæöíäö¡ Ëõãøó íõÓúÊóÚóÇÑõ Åöáóì ÇáÊøóÞúÏöíÑö æóÇáúßóÊúÈö ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåöãú: ÝóÑóÖó Úóáóíúåö ÌóÚóÇáóÉð¡ æóåõæó åõäóÇ ßóÐóáöß ÝíÄæá Åöáóì ãóÚúäóì ÇáÊøóÞúÏöíÑö æóÇáúÃóãúÑö ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ æóÞóÚó Ýöí Þóæúáöåö: ÌóÚóáó Çááøóåõ ÇáúßóÚúÈóÉó ÇáúÈóíúÊó ÇáúÍóÑÇãó ÞöíÇãÇð áöáäøóÇÓö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 97] . ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ åõäóÇ äóÝúíõ ÊóÔúÑöíÚö åóÐöåö ÇáúÃóÌúäóÇÓö ãöäó ÇáúÍóÞóÇÆöÞö ÝóÅöäøóåóÇ ãóæúÌõæÏóÉñ Ýöí ÇáúæóÇÞöÚö. ÝóäóÝóíõ ÌóÚúáöåóÇ ãõÊóÚóíøóäñ áöÃóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäúåõ äóÝúíó ÇáúÃóãúÑö æóÇáÊøóÔúÑöíÚö¡ æóåõæó ßöäóÇíóÉñ Úóäú ÚóÏóãö ÇáÑøöÖóÇ Èöåö æóÇáúÛóÖóÈö Úóáóì ãóäú ÌóÚóáóåõ¡ ßóãóÇ íóÞõæáõ ÇáÑøóÌõáõ áöãóäú ÝóÚóáó ÔóíúÆðÇ: ãóÇ ÃóãóÑúÊõßó ÈöåóÐóÇ. ÝóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÅöÈóÇÍóÊóåõ æóÇáÊøóÎúíöíÑó Ýöí ÝöÚúáöåö æóÊóÑúßöåö(7/71)
ßóãóÇ íõÓúÊóÝóÇÏõ ãöäó ÇáúãóÞóÇãö¡ æóÐóáößó ãöËúáõ Þóæúáöåö: Þõáú åóáõãøó ÔõåóÏÇÁóßõãõ ÇáøóÐöíäó íóÔúåóÏõæäó Ãóäøó Çááøóåó ÍóÑøóãó åóÐóÇ [ÇáúÃóäúÚóÇã: 150] ÝóÅöäøóåõ ßöäóÇíóÉñ Úóäö ÇáúÛóÖóÈö Úóáóì ãóäú ÍóÑøóãõæåõ¡ æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Ãóäøó áóåõãú Ãóäú íóÌúÊóäöÈõæåõ.
æóÃõÏúÎöáóÊú (ãöäú) ÇáÒøóÇÆöÏóÉõ ÈóÚúÏó ÇáäøóÝúíö áöáÊøóäúÕöíÕö Úóáóì Ãóäøó ÇáäøóÝúíó äóÝúíõ ÇáúÌöäúÓö áóÇ äóÝúíó ÃóÝúÑóÇÏò ãõÚóíøóäóÉò¡ ÝóÞóÏú ÓóÇæóì Ãóäú íõÞóÇáó: áóÇ ÈóÍöíÑóÉó æóáóÇ ÓóÇÆöÈóÉó ãóÚó ÞóÖóÇÁö ÍóÞøö ÇáúãóÞóÇãö ãöäú ÈóíóÇäö Ãóäøó åóÐóÇ áóíúÓó ãöäú ÌóÚúáö Çááøóåö æóÃóäøóåõ áóÇ íóÑúÖóì Èöåö Ýóåõæó ÍóÑóÇãñ.
æóÇáúÈóÍöíÑóÉõ- ÈöÝóÊúÍö ÇáúÈóÇÁö ÇáúãõæóÍøóÏóÉö æóßóÓúÑö ÇáúÍóÇÁö ÇáúãõåúãóáóÉö- ÝóÚöíáóÉñ ÈöãóÚúäóì ãóÝúÚõæáóÉò¡ Ãóíú ãóÈúÍõæÑóÉò¡ æóÇáúÈóÍúÑõ ÇáÔøóÞøõ. íõÞóÇáõ: ÈóÍóÑó ÔóÞøó. æóÝöí ÍóÏöíËö ÍóÝúÑö ÒóãúÒóãó Ãóäøó ÚóÈúÏó ÇáúãõØøóáöÈö ÈóÍóÑóåóÇ ÈóÍúÑðÇ¡ Ãóíú ÔóÞøóåóÇ æóæóÓøóÚóåóÇ. ÝóÇáúÈóÍöíÑóÉõ åöíó ÇáäøóÇÞóÉõ¡ ßóÇäõæÇ íóÔõÞøõæäó ÃõÐõäóåóÇ ÈöäöÕúÝóíúäö ØõæáðÇ ÚóáóÇãóÉð Úóáóì ÊóÎúáöíóÊöåóÇ¡ Ãóíú ÃóäøóåóÇ áóÇ ÊõÑúßóÈõ æóáóÇ ÊõäúÍóÑõ æóáóÇ ÊõãúäóÚõ Úóäú ãóÇÁò æóáóÇ Úóäú ãóÑúÚðì æóáóÇ íóÌúÒõÑõæäóåóÇ æóíóßõæäõ áóÈóäõåóÇ áöØóæóÇÛöíÊöåöãú¡ Ãóíú ÃóÕúäóÇãöåöãú¡ æóáóÇ íóÔúÑóÈõ áóÈóäóåóÇ ÅöáøóÇ ÖóíúÝñ¡ æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ íóÔúÑóÈõåõ ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÖöíóÇÝóÉð áöÒöíóÇÑóÉö ÇáÕøóäóãö Ãóæú ÅöÖóÇÝóÉó ÓóÇÏöäöåö¡ Ýóßõáøõ Íóíøò ãöäú ÃóÍúíóÇÁö ÇáúÚóÑóÈö Êóßõæäõ ÈóÍóÇÆöÑõåõãú áöÕóäóãöåöãú.
æóÞóÏú ßóÇäóÊú áöáúÞóÈóÇÆöáö ÃóÕúäóÇãñ ÊóÏöíäõ ßõáøõ ÞóÈöíáóÉò áöÕóäóãò Ãóæú ÃóßúËóÑó. æóÅöäøóãóÇ íóÌúÚóáõæäóåóÇ ÈóÍöíÑóÉð ÅöÐóÇ äõÊöÌóÊú (1) ÚóÔóÑóÉó ÃóÈúØõäò Úóáóì Þóæúáö ÃóßúËóÑö Ãóåúáö ÇááøõÛóÉö. æóÞöíáó: ÅöÐóÇ äõÊöÌóÊú ÎóãúÓóÉó ÃóÈúØõäò æóßóÇäó ÇáúÎóÇãöÓõ ÐóßóÑðÇ.
æóÅöÐóÇ ãóÇÊóÊú ÍóÊúÝó ÃóäúÝöåóÇ Íóáøó Ãóßúáõ áóÍúãöåóÇ áöáÑøöÌóÇáö æóÍõÑøöãó Úóáóì ÇáäøöÓóÇÁö.
æóÇáÓøóÇÆöÈóÉõ: ÇáúÈóÚöíÑõ Ãóæö ÇáäøóÇÞóÉõ íõÌúÚóáõ äóÐúÑðÇ Úóäú ÔöÝóÇÁò ãöäú ãóÑóÖò Ãóæú ÞõÏõæãò ãöäú ÓóÝóÑò¡ ÝóíóÞõæáõ:
ÃóÌúÚóáõåõ áöáøóåö ÓóÇÆöÈóÉð. ÝóÇáÊøóÇÁõ Ýöíåö áöáúãõÈóÇáóÛóÉö Ýöí ÇáúæóÕúÝö ßóÊóÇÁö äóÓøóÇÈóÉò¡ æóáöÐóáößó íõÞóÇáõ: ÚóÈúÏñ ÓóÇÆöÈóÉñ¡ æóåõæó ÇÓúãõ ÝóÇÚöáò ÈöãóÚúäóì ÇáöÇäúØöáóÇÞö æóÇáúÅöåúãóÇáö¡ æóÞöíáó: ÝóÇÚöáñ ÈöãóÚúäóì ãóÝúÚõæáò¡ Ãóíú ãõÓóíøóÈñ.
æóÍõßúãõ ÇáÓøóÇÆöÈóÉö ßóÇáúÈóÍöíÑóÉö Ýöí ÊóÍúÑöíãö ÇáöÇäúÊöÝóÇÚö¡ Ýóíóßõæäõ Ðóáößó ßóÇáúÚöÊúÞö æóßóÇäõæÇ íóÏúÝóÚõæäóåóÇ
_________
(1) äÊÌÊ ãóÈúäöíø ááúãóÝúÚõæá æóåõæó íÊóÚóÏøóì Åöáóì ãÝÚæáíä ÝÃæáåãÇ ÌÚá äóÇÆöÈ ÝóÇÚá æóËóÇäöíåãóÇ åõæó ÇáúãóäúÕõæÈ.(7/72)
Åöáóì ÇáÓøóÏóäóÉö áöíõØúÚöãõæÇ ãöäú ÃóáúÈóÇäöåóÇ ÃóÈúäóÇÁó ÇáÓøóÈöíáö. æóßóÇäóÊú ÚóáóÇãóÊõåóÇ Ãóäú ÊõÞúØóÚó ÞöØúÚóÉñ ãöäú ÌöáúÏóÉö ÝóÞóÇÑö ÇáÙøóåúÑö¡ ÝóíõÞóÇáõ áóåóÇ: ÕóÑöíãñ æóÌóãúÚõåõ ÕõÑõãñ¡ æóÅöÐóÇ æóáóÏóÊö ÇáäøóÇÞóÉõ ÚóÔóÑóÉó ÃóÈúØõäò ßõáøóåõäøó ÅöäóÇËñ ãõÊóÊóÇÈöÚóÉñ ÓóíøóÈõæåóÇ ÃóíúÖðÇ Ýóåöíó ÓóÇÆöÈóÉñ¡ æóãóÇ ÊóáöÏõåõ ÇáÓøóÇÆöÈóÉõ íóßõæäõ ÈóÍöíÑóÉð Ýöí Þóæúáö ÈóÚúÖöåöãú. æóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ íóßõæäõ ãöËúáóåóÇ ÓóÇÆöÈóÉð.
æóÇáúæóÕöíáóÉõ ãöäó ÇáúÛóäóãö åöíó ÇáÔøóÇÉõ ÊóáöÏõ ÃõäúËóì ÈóÚúÏó ÃõäúËóì¡ ÝóÊõÓóãøóì ÇáúÃõãøõ æóÕöíáóÉð áöÃóäøóåóÇ æóÕóáóÊú ÃõäúËóì ÈöÃõäúËóì¡ ßóÐóÇ ÝóÓøóÑóåóÇ ãóÇáößñ Ýöí ÑöæóÇíóÉö ÇÈúäö æóåúÈò Úóäúåõ¡ ÝóÚóáóì åóÐöåö ÇáÑøöæóÇíóÉö Êóßõæäõ ÇáúæóÕöíáóÉõ åöíó ÇáúãõÊóÞóÑøóÈó ÈöåóÇ¡ æóíóßõæäõ ÊóÓúáöíØõ äóÝúíö ÇáúÌóÚúáö ÚóáóíúåóÇ ÙóÇåöÑðÇ. æóÞóÇáó ÇáúÌõãúåõæÑõ: ÇáúæóÕöíáóÉõ Ãóäú ÊóáöÏó ÇáÔøóÇÉõ ÎóãúÓóÉó ÃóÈúØõäò Ãóæú ÓóÈúÚóÉð (Úóáóì ÇÎúÊöáóÇÝö ãõÕúØóáóÍö ÇáúÞóÈóÇÆöáö) ÝóÇáúÃóÎöíÑõ ÅöÐóÇ ßóÇäó ÐóßóÑðÇ ÐóÈóÍõæåõ áöÈõíõæÊö ÇáØøóæóÇÛöíÊö æóÅöäú ßóÇäóÊú ÃõäúËóì ÇÓúÊóÍúíóæúåóÇ¡ Ãóíú áöáØøóæóÇÛöíÊö¡ æóÅöäú ÃóÊúÃóãóÊö ÇÓúÊóÍúíóæúåõãóÇ ÌóãöíÚðÇ æóÞóÇáõæÇ: æóÕóáóÊö ÇáúÃõäúËóì ÃóÎóÇåóÇ ÝóãóäóÚóÊúåõ ãöäó ÇáÐøóÈúÍö¡ ÝóÚóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáö ÝóÇáúæóÕöíáóÉõ ÍóÇáóÉñ ãöäú ÍóÇáóÇÊö äóÓúáö ÇáúÛóäóãö¡ æóåöíó ÇáøóÊöí ÃóÈúØóáóåóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì¡ æóáóãú íóÊóÚóÑøóÖõæÇ áöÈóÞöíøóÉö ÃóÍúæóÇáö ÇáÔøóÇÉö.
æóÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøó ÇáúæóÕöíáóÉó ÇÓúãñ áöáÔøóÇÉö ÇáøóÊöí æóÕóáóÊú ÓóÈúÚóÉó ÃóÈúØõäò ÅöäóÇËðÇ¡ ÌóãúÚðÇ Èóíúäó ÊóÝúÓöíÑö ãóÇáößò
æóÊóÝúÓöíÑö ÛóíúÑöåö¡ ÝóÇáÔøóÇÉõ ÊõÓóíøóÈõ áöáØøóæóÇÛöíÊö¡ æóãóÇ ÐóßóÑõæåõ ãöäú ÐóÈúÍö æóáóÏöåóÇ Ãóæö ÇÈúäóÊöåóÇ åõæó ãöäú ÝõÑõæÚö ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö ÊóÓúíöíÈöåóÇ áöÊóßõæäó ÇáúÂíóÉõ ÔóÇãöáóÉð áöÃóÍúæóÇáöåóÇ ßõáøöåóÇ. æóÚóäö ÇÈúäö ÅöÓúÍóÇÞó: ÇáúæóÕöíáóÉõ ÇáÔøóÇÉõ ÊõÊúÆöãõ Ýöí ÎóãúÓóÉö ÃóÈúØõäò ÚóÔóÑóÉó ÅöäóÇËò ÝóãóÇ æóáóÏóÊú ÈóÚúÏó Ðóáößó Ýóåõæó áöáÐøõßõæÑö ãöäúåõãú Ïõæäó ÇáäøöÓóÇÁö ÅöáøóÇ Ãóäú íóãõæÊó ÔóíúÁñ ãöäúåóÇ ÝóíóÔúÊóÑößõ Ýöí Ãóßúáöåö ÇáÑøöÌóÇáõ æóÇáäøöÓóÇÁõ.
æóÝöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» Úóäú ÓóÚöíÏö Èúäö ÇáúãõÓóíøóÈö: Ãóäøó ÇáúæóÕöíáóÉó ãöäó ÇáúÅöÈöáö ÅöÐóÇ ÈóßøóÑóÊö ÇáäøóÇÞóÉõ Ýöí Ãóæøóáö ÅöäúÊóÇÌö ÇáúÅöÈöáö ÈöÃõäúËóì Ëõãøó ÊõËóäøöí ÈóÚúÏõ ÈöÃõäúËóì Ýöí ÂÎöÑö ÇáúÚóÇãö ÝóßóÇäõæÇ íóÌúÚóáõæäóåóÇ áöØóæóÇÛöíÊöåöãú.
æóåóÐóÇ ÞóÇáóåõ ÓóÚöíÏñ ãöäú äóÝúÓöåö æóáóãú íóÑúæöåö Úóä ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóæóÞóÚó Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö ÅöíåóÇãñ ÇÛúÊóÑøó Èöåö ÈóÚúÖõ ÇáÔøóÇÑöÍöíäó æóäóÈøóåó Úóáóíúåö Ýöí «ÝóÊúÍö ÇáúÈóÇÑöí» . æóÚóáóì ÇáúæõÌõæåö ßõáøöåóÇ ÝóÇáúæóÕöíáóÉõ ÝóÚöíáóÉñ ÈöãóÚúäóì ÝóÇÚöáóÉò.
æóÇáúÍóÇãöí åõæó ÝóÍúáõ ÇáúÅöÈöáö ÅöÐóÇ äõÊöÌóÊú ãöäú ÕõáúÈöåö ÚóÔóÑóÉó ÃóÈúØõäò ÝóíõãúäóÚõ ãöäú Ãóäú íõÑúßóÈó Ãóæú íõÍúãóáó Úóáóíúåö æóáóÇ íõãúäóÚõ ãöäú ãóÑúÚðì æóáóÇ ãóÇÁò. æóíóÞõæáõæäó: Åöäøóåõ Íóãóì ÙóåúÑóåõ¡ Ãóíú ßóÇäó(7/73)
ÓóÈóÈðÇ Ýöí ÍöãóÇíóÊöåö¡ Ýóåõæó ÍóÇãò. ÞóÇáó ÇÈúäõ æóåúÈò Úóäú ãóÇáößò¡ ßóÇäõæÇ íóÌúÚóáõæäó Úóáóíúåö ÑöíÔó ÇáØøóæóÇæöíÓö æóíõÓóíøöÈõæäóåõ¡ ÝóÇáÙøóÇåöÑõ Ãóäøóåõ íóßõæäõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáÓøóÇÆöÈóÉö áóÇ íõÄúßóáõ ÍóÊøóì íóãõæÊó æóíõäúÊóÝóÚó ÈöæóÈóÑöåö áöáúÃóÕúäóÇãö.
æóÞóæúáõåõ: æóáßöäøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ íóÝúÊóÑõæäó Úóáóì Çááøóåö ÇáúßóÐöÈó ÇáöÇÓúÊöÏúÑóÇßõ áöÑóÝúÚö ãóÇ íóÊóæóåøóãõåõ ÇáúãõÔúÑößõæäó ãöäö ÇÚúÊöÞóÇÏö ÃóäøóåóÇ ãöäú ÔóÑúÚö Çááøóåö áöÊóÞóÇÏõãö ÇáúÚóãóáö ÈöåóÇ ãõäúÐõ ÞõÑõæäò. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ åõäóÇ ÌóãöíÚõ ÇáúãõÔúÑößöíäó ÝóÅöäøóåõãú íõßóÐøöÈõæäó Ýöí äöÓúÈóÉö åóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁö Åöáóì ÔóÚóÇÆöÑö Çááøóåö áöÃóäøóåõãú ÌóãöíÚðÇ íõÎúÈöÑõæäó ÈöãóÇ åõæó ãõÎóÇáöÝñ áöãóÇ Ýöí ÇáúæóÇÞöÚö. æóÇáúßóÐöÈõ åõæó ÇáúÎóÈóÑõ ÇáúãõÎóÇáöÝõ áöáúæóÇÞöÚö.
æóÇáúßõÝøóÇÑõ ÝóÑöíÞóÇäö ÎóÇÕøóÉñ æóÚóÇãøóÉñ: ÝóÃóãøóÇ ÇáúÎóÇÕøóÉõ Ýóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÇÈúÊóÏóÚõæÇ åóÐöåö ÇáÖøóáóÇáóÇÊö áöãóÞóÇÕöÏó ãõÎúÊóáöÝóÉò æóäóÓóÈõæåóÇ Åöáóì Çááøóåö¡ æóÃóÔúåóÑõ åóÄõáóÇÁö æóÃóßúÐóÈõåõãú åõæó ÚóãúÑõæ Èúäõ ÚóÇãöÑö Èúäö áõÍóíøò- ÈöÖóãøö ÇááøóÇãö æóÝóÊúÍö ÇáúÍóÇÁö ÇáúãõåúãóáóÉö æóíóÇÁò ãõÔóÏøóÏóÉò- ÇáúÎõÒóÇÚöíøõ¡
ÝóÝöí ÇáÕøóÍöíÍö ÞóÇáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÑóÃóíúÊõ ÚóãúÑóæ Èúäó ÚóÇãöÑö Èúäö áõÍóíøò ÇáúÎõÒóÇÚöíøó íóÌõÑøõ ÞõÕúÈóåõ- ÈöÖóãøö ÇáúÞóÇÝö æóÓõßõæäö ÇáÕøóÇÏö ÇáúãõåúãóáóÉö- Ãóíú ÃóãúÚóÇÁóåõ Ýöí ÇáäøóÇÑö¡ æóßóÇäó Ãóæøóáó ãóäú ÓóíøóÈó ÇáÓøóæóÇÆöÈó
. æóãöäúåõãú ÌõäóÇÏóÉõ Èúäõ ÚóæúÝò (1) .
æóÚóäú ãóÇáößò Ãóäøó ãöäúåõãú ÑóÌõáðÇ ãöäú Èóäöí ãõÏúáöÌò åõæó Ãóæøóáõ ãóäú ÈóÍóÑó ÇáúÈóÍöíÑóÉó æóÃóäøó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÇáó: ÑóÃóíúÊõåõ ãóÚó ÚóãúÑòæ Ýöí ÇáäøóÇÑö. ÑóæóÇåõ ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö. æóÝöí ÑöæóÇíóÉò Ãóäøó ÚóãúÑóæ Èúäó áõÍóíøò Ãóæøóáõ ãóäú ÈóÍóÑó ÇáúÈóÍöíÑóÉó æóÓóíøóÈó
ÇáÓøóÇÆöÈóÉó
. æóÃóÕóÍøõ ÇáÑøöæóÇíóÇÊö æóÃóÔúåóÑõåóÇ
Úóäú ÑóÓõæáö Çááøóåö: Ãóäøó ÚóãúÑóæ Èúäó áõÍóíøò Ãóæøóáõ ãóäú ÓóíøóÈó ÇáÓøóæóÇÆöÈó æóáóãú íóÐúßõÑö ÇáúÈóÍöíÑóÉó.
æóÃóãøóÇ ÇáúÚóÇãøóÉõ Ýóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÈóÚõæÇ åóÄõáóÇÁö ÇáúãõÖöáøöíäó Úóäú ÛóíúÑö ÈóÕöíÑóÉò¡ æóåõãõ ÇáøóÐíä ÃÑíÏæÇ ÈÞæá: æóÃóßúËóÑõåõãú áóÇ íóÚúÞöáõæäó. ÝóáóãøóÇ æõÕöÝó ÇáúÃóßúËóÑõ ÈöÚóÏóãö ÇáúÝóåúãö ÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÇáúÃóÞóáøó åõãõ ÇáøóÐöíäó ÏóÈøóÑõæÇ åóÐöåö ÇáÖøóáóÇáóÇÊö æóÒóíøóäõæåóÇ áöáäøóÇÓö.
æóÇáöÇÝúÊöÑóÇÁõ: ÇáúßóÐöÈõ. æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Ýóãóäö ÇÝúÊóÑì Úóáóì Çááøóåö ÇáúßóÐöÈó ãöäú ÈóÚúÏö Ðáößó
Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó
_________
(1) åõæó ÌõäóÇÏóÉ Èä ÃõãíøóÉ Èä ÚóæúÝ ãä Èäí ãóÇáß Èä ßäóÇäóÉ æåã äÓÃÉ ÇáÔøõåõæÑ. æÌäÇÏÉ åóÐóÇ ÃÏúÑßåõ ÇáúÅöÓúáóÇã æóåõæó ÇáúÞóÇÆöã ÈÇáäÓíÁ.(7/74)
æóÅöÐóÇ Þöíáó áóåõãú ÊóÚóÇáóæúÇ Åöáóì ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóÅöáóì ÇáÑøóÓõæáö ÞóÇáõæÇ ÍóÓúÈõäóÇ ãóÇ æóÌóÏúäóÇ Úóáóíúåö ÂÈóÇÁóäóÇ Ãóæóáóæú ßóÇäó ÂÈóÇÄõåõãú áóÇ íóÚúáóãõæäó ÔóíúÆðÇ æóáóÇ íóåúÊóÏõæäó (104)
æóÝöí ÊóÓúãöíóÉö ãóÇ ÝóÚóáóåõ ÇáúßõÝøóÇÑõ ãöäú åóÐöåö ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇÝúÊöÑóÇÁð æóßóÐöÈðÇ æóäóÝúíö Ãóäú íóßõæäó Çááøóåõ ÃóãóÑó Èöåö ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó Êöáúßó ÇáúÃóÍúÏóÇËó áóÇ ÊóãõÊøõ Åöáóì ãóÑúÖóÇÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÓóÈóÈò ãöäú ÌöåóÊóíúäö: ÅöÍúÏóÇåõãóÇ:
ÃóäøóåóÇ ÊóäúÊóÓöÈõ Åöáóì ÇáúÂáöåóÉö æóÇáúÃóÕúäóÇãö¡ æóÐóáößó ÅöÔúÑóÇßñ æóßõÝúÑñ ÚóÙöíãñ. ÇáËøóÇäöíóÉõ: Ãóäøó ãóÇ íõÌúÚóáõ ãöäúåóÇ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì ãöËúáõ ÇáÓøóÇÆöÈóÉö åõæó Úóãóáñ ÖóÑøõåõ ÃóßúËóÑõ ãöäú äóÝúÚöåö¡ áöÃóäøó Ýöí ÊÓííÈ ÇáúÍóíóæóÇä ÅöÖúÑóÇÑ Èöåö ÅöÐú ÑõÈøóãóÇ áóÇ íóÌöÏõ ãóÑúÚðì æóáóÇ ãóÃúæðì¡ æóÑõÈøóãóÇ ÚóÏóÊú Úóáóíúåö ÇáÓøöÈóÇÚõ¡ æóÝöíåö ÊóÚúØöíáõ ãóäúÝóÚóÊöåö ÍóÊøóì íóãõæÊó ÍóÊúÝó ÃóäúÝöåö. æóãóÇ íóÍúÕõáõ ãöäú ÏóÑøö ÈóÚúÖöåóÇ áöáÖøóíúÝö æóÇÈúäö ÇáÓøóÈöíáö ÅöäøóãóÇ åõæó ãóäúÝóÚóÉñ ÖóÆöíáóÉñ Ýöí ÌóÇäöÈö ÇáúãóÝóÇÓöÏö ÇáÍÇÝøÉ Èöåö.
[104]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 104]
æóÅöÐÇ Þöíáó áóåõãú ÊóÚÇáóæúÇ Åöáì ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóÅöáóì ÇáÑøóÓõæáö ÞÇáõæÇ ÍóÓúÈõäÇ ãóÇ æóÌóÏúäÇ Úóáóíúåö ÂÈÇÁóäÇ Ãóæóáóæú ßÇäó ÂÈÇÄõåõãú áóÇ íóÚúáóãõæäó ÔóíúÆÇð æóáÇ íóåúÊóÏõæäó (104)
ÇáúæóÇæõ áöáúÍóÇáö. æóÇáúÌõãúáóÉõ ÍóÇáñ ãöäú Þóæúáöåö: ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 103] ¡ Ãóíú Ãóäøóåõãú íóäúÓöÈõæäó Åöáóì Çááøóåö ãóÇ áóãú íóÃúãõÑú Èöåö ßóÐöÈðÇ¡ æóÅöÐóÇ ÏõÚõæÇ Åöáóì ÇÊøöÈóÇÚö ãóÇ ÃóãóÑó Çááøóåõ Èöåö ÍóÞøðÇ Ãóæö ÇáÊøóÏóÈøõÑö Ýöíåö ÃóÚúÑóÖõæÇ æóÊóãóÓøóßõæÇ ÈöãóÇ ßóÇäó Úóáóíúåö ÂÈóÇÄõåõãú. ÝóÍóÇáõåõãú ÚóÌöíÈóÉñ Ýöí Ãóäøóåõãú íóÞúÈóáõæäó ÇÏøöÚóÇÁó ÂÈóÇÆöåöãú Ãóäøó Çááøóåó ÃóãóÑóåõãú ÈöãóÇ ÇÎúÊóáóÞõæÇ áóåõãú ãöäó ÇáÖøóáóÇáóÇÊö¡ ãöËúáö ÇáúÈóÍöíÑóÉö æóÇáÓøóÇÆöÈóÉö æóãóÇ ÖÇåÇåãÇ¡ æíÚÑÖæä Úáì ÏóÚúæóÉö ÇáÑøóÓõæáö ÇáÕøóÇÏöÞö ÈöáóÇ ÍõÌøóÉò áóåõãú Ýöí ÇáúÃõæáóì¡ æóÈöÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäö ÇáäøóÙóÑö Ýöí ÍõÌøóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö Ãóæö ÇáúãõßóÇÈóÑóÉö ÝöíåóÇ ÈóÚúÏó ÚöáúãöåóÇ.
æóÇáúÃóãúÑõ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚÇáóæúÇ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ØóáóÈö ÇáúÅöÞúÈóÇáö¡ æóÝöí ÅöÕúÛóÇÁö ÇáÓøóãúÚö¡ æóäóÙóÑö ÇáúÝößúÑö¡ æóÍõÖõæÑö ãÌúáöÓ ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó¡ æóÚóÏóãö ÇáÕøóÏøö Úóäúåõ¡ Ýóåõæó ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÍóÞöíÞóÊöåö æóãóÌóÇÒöåö.
æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÝöÚúáö (ÊóÚóÇáó) ÚöäúÏó ÇáúßóáóÇãö Úóáóì äóÙöíÑö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö.
æóãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ: åõæó ÇáúÞõÑúÂäõ. æóÚóØóÝó æóÅöáóì ÇáÑøóÓõæáö áöÃóäøóåõ íõÑúÔöÏõåõãú Åöáóì Ýóåúãö ÇáúÞõÑúÂäö. æóÃõÚöíÏó ÍóÑúÝõ (Åöáóì) áöÇÎúÊöáóÇÝö ãóÚúäóíóíö ÇáúÅöÞúÈóÇáö ÈöÇáäøöÓúÈóÉö Åöáóì ãõÊóÚóáøöÞóíú ÊóÚÇáóæúÇ ÝóÅöÚóÇÏóÉõ ÇáúÍóÑúÝö ÞóÑöíäóÉñ Úóáóì ÅöÑóÇÏóÉö ãóÚúäóíóíú ÊóÚÇáóæúÇ ÇáúÍóÞöíÞöíøö æóÇáúãóÌóÇÒöíøö.(7/75)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú áóÇ íóÖõÑøõßõãú ãóäú Öóáøó ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú Åöáóì Çááøóåö ãóÑúÌöÚõßõãú ÌóãöíÚðÇ ÝóíõäóÈøöÆõßõãú ÈöãóÇ ßõäúÊõãú ÊóÚúãóáõæäó (105)
æóÞóæúáõåõ ÞÇáõæÇ ÍóÓúÈõäÇ Ãóíú ßóÇÝöíäóÇ¡ ÅöÐóÇ ÌõÚöáóÊú (ÍóÓúÈõ) ÇÓúãðÇ ÕóÑöíÍðÇ æóãóÇ æóÌóÏúäÇ åõæó ÇáúÎóÈóÑó¡ Ãóæú ßóÝóÇäóÇ ÅöÐóÇ ÌõÚöáóÊú (ÍóÓúÈõ) ÇÓúãó ÝöÚúáò æóãóÇ æóÌóÏúäÇ åõæó ÇáúÝóÇÚöáó. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì æóÞÇáõæÇ ÍóÓúÈõäóÇ Çááøóåõ æóäöÚúãó Çáúæóßöíáõ Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [173] .
æó (Úóáóì) Ýöí Þóæúáöåö: ãóÇ æóÌóÏúäÇ Úóáóíúåö ÂÈÇÁóäÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí Êóãóßøõäö ÇáÊøóáóÈøõÓö¡ æóÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÃõæáÆößó Úóáì åõÏìð ãöäú ÑóÈøöåöãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 5] .
æóÞóæúáõåõ: Ãóæóáóæú ßÇäó ÂÈÇÄõåõãú áóÇ íóÚúáóãõæäó ÅöáóÎú¡ ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Úóáóì äóÙöíÑöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [170] ÚöäúÏó Þóæúáöåö: æóÅöÐÇ Þöíáó áóåõãõ ÇÊøóÈöÚõæÇ ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÞÇáõæÇ Èóáú äóÊøóÈöÚõ ãóÇ ÃóáúÝóíúäÇ Úóáóíúåö ÂÈÇÁóäÇ Ãóæóáóæú ßÇäó ÂÈÇÄõåõãú ÇáúÂíóÉó.
æóáóíúÓó áöåóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÊóÚóáøõÞñ ÈöãóÓúÃóáóÉö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö æóÇáÊøóÞúáöíÏö ßóãóÇ Êóæóåøóãóåõ ÌóãúÚñ ãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó¡ áöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó Ýöí ÊóäóÇÒõÚò Èóíúäó Ãóåúáö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ æóÃóåúáö ÇáöÇÝúÊöÑóÇÁö Úóáóì Çááøóåö¡ ÝóÃóãøóÇ ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ æóÇáÊøóÞúáöíÏõ Ýöí ÝõÑõæÚö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝóÐóáößó ßõáøõåõ ãöäö ÇÊøöÈóÇÚö ãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ. ÝóÊóÍúãöíáõ ÇáúÂíóÉö åóÐöåö ÇáúãóÓúÃóáóÉó ÅößúÑóÇåñ áöáúÂíóÉö Úóáóì åóÐóÇ ÇáúãóÚúäì.
[105]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 105]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú áóÇ íóÖõÑøõßõãú ãóäú Öóáøó ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú Åöáóì Çááøóåö ãóÑúÌöÚõßõãú ÌóãöíÚÇð ÝóíõäóÈøöÆõßõãú ÈöãÇ ßõäúÊõãú ÊóÚúãóáõæäó (105)
ÊóÐúíöíáñ ÌóÑóì Úóáóì ãõäóÇÓóÈóÉò Ýöí ÇáöÇäúÊöÞóÇáö ÝóÅöäøóåõ áóãøóÇ ÐóßóÑó ãõßóÇÈóÑóÉó ÇáúãõÔúÑößöíäó æóÅöÚúÑóÇÖóåõãú Úóäú ÏóÚúæóÉö ÇáúÎóíúÑö ÚóÞøóÈóåõ ÈöÊóÚúáöíãö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÍõÏõæÏó ÇäúÊöåóÇÁö ÇáúãõäóÇÙóÑóÉö æóÇáúãõÌóÇÏóáóÉö ÅöÐóÇ ÙóåóÑóÊö ÇáúãõßóÇÈóÑóÉõ¡ æóÚóÐóÑó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÈößöÝóÇíóÉö ÞöíóÇãöåöãú ÈöãóÇ ÇÝúÊóÑóÖó Çááøóåõ Úóáóíúåöãú ãöäó ÇáÏøóÚúæóÉö Åöáóì ÇáúÎóíúÑö¡ ÝóÃóÚúáóãóåõãú åõäóÇ Ãóäú áóíúÓó ÊóÍúÕöíáõ ÃóËóÑö ÇáÏøõÚóÇÁö Úáì ÇáúÎóíúÑ ÈãÓÄæáíä Úóäúåõ¡ Èóáú Úóáóì ÇáÏøóÇÚöí ÈóÐúáõ ÌóåúÏöåö æóãóÇ Úóáóíúåö ÅöÐóÇ áóãú íõÕúÛö ÇáúãóÏúÚõæøõ Åöáóì ÇáÏøóÚúæóÉö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Åöäøóßó áóÇ ÊóåúÏöí ãóäú ÃóÍúÈóÈúÊó æóáßöäøó Çááøóåó íóåúÏöí ãóäú íóÔÇÁõ [ÇáúÞóÕóÕ: 56] .
æÚóáóíúßõãú ÇÓúãõ ÝöÚúáò ÈöãóÚúäóì ÇáúÒóãõæÇ¡ æóÐóáößó Ãóäøó ÃóÕúáóåõ Ãóäú íõÞóÇáó: Úóáóíúßó Ãóäú ÊóÝúÚóáó ßóÐóÇ¡ ÝóÊóßõæäõ ÌõãúáóÉð ãöäú ÎóÈóÑò ãõÞóÏøóãò æóãõÈúÊóÏóÃò ãõÄóÎøóÑò¡ æóÊóßõæäõ (Úóáóì) ÏóÇáøóÉð Úóáóì ÇÓúÊöÚúáóÇÁò(7/76)
ãóÌóÇÒöíøò¡ ßóÃóäøóåõãú
ÌóÚóáõæÇ ÝöÚúáó ßóÐóÇ ãõÚúÊóáöíðÇ Úóáóì ÇáúãõÎóÇØóÈö æóãõÊóãóßøöäðÇ ãöäúåõ ÊóÃúßöíÏðÇ áöãóÚúäóì ÇáúæõÌõæÈö ÝóáóãøóÇ ßóËõÑó Ýöí ßóáóÇãöåöãú ÞóÇáõæÇ: Úóáóíúßó ßóÐóÇ¡ ÝóÑóßøóÈõæÇ ÇáúÌõãúáóÉó ãöäú ãóÌúÑõæÑò ÎóÈóÑò æóÇÓúãö ÐóÇÊò ãõÈúÊóÏóÃò ÈöÊóÞúÏöíÑö: Úóáóíúßó ÝöÚúáó ßóÐóÇ¡ áöÃóäøó Êöáúßó ÇáÐøóÇÊó áóÇ ÊõæÕóÝõ ÈöÇáúÚõáõæøö Úóáóì ÇáúãõÎóÇØóÈö¡ Ãóíö ÇáÊøóãóßøõäö¡ ÝóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÊóÞúÏöíÑò. æóÐóáößó ßóÊóÚóáøõÞö ÇáÊøóÍúÑöíãö æóÇáÊøóÍúáöíáö ÈöÇáÐøóæóÇÊö Ýöí Þóæúáöåö: ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãõ ÇáúãóíúÊóÉõ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
3] ¡ æóÞóæúáöåö ÃõÍöáøóÊú áóßõãú ÈóåöíãóÉõ ÇáúÃóäúÚÇãö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 1] ¡ æóãöäú Ðóáößó ãóÇ
Ñõæöíó Úóáóíúßõãõ ÇáÏøõÚóÇÁõ æóÚóáóíøó ÇáúÅöÌóÇÈóÉõ
æóãöäúåõ Þóæúáõåõãú: Úóáóíøó ÃóáöíøóÉñ¡ æóÚóáóíøó äóÐúÑñ. Ëõãøó ßóËõÑó ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáõ ÝóÚóÇãóáõæÇ (Úóáóì) ãõÚóÇãóáóÉó ÝöÚúáö ÇáúÃóãúÑö ÝóÌóÚóáõæåóÇ ÈöãóÚúäóì ÃóãúÑö ÇáúãõÎóÇØóÈö ÈöÇáúãõáóÇÒóãóÉö æóäóÕóÈõæÇ ÇáöÇÓúãó ÈóÚúÏóåóÇ Úóáóì ÇáúãóÝúÚõæáöíøóÉö. æóÔóÇÚó Ðóáößó Ýöí ßóáóÇãöåöãú ÝóÓóãøóÇåóÇ ÇáäøõÍóÇÉõ ÇÓúãó ÝöÚúáò áöÃóäøóåóÇ ÌõÚöáóÊú ßóÇáöÇÓúãö áöãóÚúäóì ÃóãúÑò ãóÎúÕõæÕò¡ ÝóßóÃóäøóßó ÚóãóÏúÊó Åöáóì ÝöÚúáö (ÇáúÒóãú) ÝóÓóãøóíúÊóåõ (Úóáóì) æóÃóÈúÑóÒúÊó ãóÇ ãóÚóåõ ãöäú ÖóãöíÑò ÝóÃóáúÕóÞúÊóåõ Èö (Úóáóì) Ýöí ÕõæÑóÉö ÇáÖøóãöíÑö ÇáøóÐöí ÇÚúÊöíÏó Ãóäú íóÊøóÕöáó ÈöåóÇ¡ æóåõæó ÖóãöíÑõ ÇáúÌóÑøö ÝóíõÞóÇáõ:
Úóáóíúßó æóÚóáóíúßõãóÇ æóÚóáóíúßõãú. æóáöÐóáößó áóÇ íõÓúäóÏõ Åöáóì ÖóãóÇÆöÑö ÇáúÛóíúÈóÉö áöÃóäøó ÇáúÛóÇÆöÈó áóÇ íõÄúãóÑõ ÈöÕöíÛóÉö ÇáúÃóãúÑö Èóáú íõÄúãóÑõ ÈöæóÇÓöØóÉö áóÇãö ÇáúÃóãúÑö.
ÝóÞóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú åõæó- ÈöäóÕúÈö ÃóäúÝõÓóßõãú- Ãóíö ÇáúÒóãõæÇ ÃóäúÝõÓóßõãú¡ Ãóíö ÇÍúÑöÕõæÇ Úóáóì ÃóäúÝõÓößõãú. æóÇáúãóÞóÇãõ íõÈóíøöäõ ÇáúãóÍúÑõæÕó Úóáóíúåö¡ æóåõæó ãõáóÇÒóãóÉõ ÇáöÇåúÊöÏóÇÁö ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö:
ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú¡ æóåõæó íõÔúÚöÑõ ÈöÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäö ÇáúÛóíúÑö æóÞóÏú Èóíøóäóåõ ÈöÞóæúáöåö: áóÇ íóÖõÑøõßõãú ãóäú Öóáøó.
ÝóÌõãúáóÉõ áóÇ íóÖõÑøõßõãú ãóäú Öóáøó ÊóÊóäóÒøóáõ ãöäó ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ ãóäúÒöáóÉó ÇáúÈóíóÇäö ÝóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú¡ áöÃóäøó ÃóãúÑóåõãú ÈöãõáóÇÒóãóÉö ÃóäúÝõÓöåöãú ãóÞúÕõæÏñ ãöäúåõ ÏóÝúÚõ ãóÇ ÇÚúÊóÑóÇåõãú ãöäó ÇáúÛóãøö æóÇáúÃóÓóÝö Úóáóì ÚóÏóãö ÞóÈõæáö ÇáÖøóÇáøöíäó áöáöÇåúÊöÏóÇÁö¡ æóÎóÔúíóÉö Ãóäú íóßõæäó Ðóáößó áöÊóÞúÕöíÑò Ýöí ÏóÚúæóÊöåöãú¡ ÝóÞöíáó áóåõãú: Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú¡ Ãóíö ÇÔúÊóÛöáõæÇ ÈöÅößúãóÇáö ÇåúÊöÏóÇÆößõãú¡ ÝóÝöÚúáõ íóÖõÑøõßõãú ãóÑúÝõæÚñ.
æóÞóæúáõåõ: ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú ÙóÑúÝñ íóÊóÖóãøóäõ ãóÚúäóì ÇáÔøóÑúØö íóÊóÚóáøóÞõ Èö íóÖõÑøõßõãú. æóÞóÏú Ôóãöáó ÇáöÇåúÊöÏóÇÁõ ÌóãöíÚó ãóÇ ÃóãóÑóåõãú Èöåö Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì. æóãöäú ÌõãúáóÉö Ðóáößó ÏóÚúæóÉõ ÇáäøóÇÓö Åöáóì ÇáúÎóíúÑö æóÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÇáäøóåúíö Úóäö ÇáúãõäúßóÑö¡ Ýóáóæú ÞóÕøóÑõæÇ Ýöí ÇáÏøóÚúæóÉö Åöáóì ÇáúÎóíúÑö æóÇáöÇÍúÊöÌóÇÌö áóåõ æóÓóßóÊõæÇ Úóäö ÇáúãõäúßóÑö áóÖóÑøóåõãú ãóäú Öóáøó áöÃóäøó ÅöËúãó ÖóáóÇáöåö ãóÍúãõæáñ Úóáóíúåöãú.(7/77)
ÝóáóÇ íõÊóæóåøóãõ ãöäú åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÃóäøóåóÇ ÑõÎúÕóÉñ áöáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÊóÑúßö ÇáÏøóÚúæóÉö Åöáóì ÇáúÎóíúÑö æóÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÇáäøóåúíö Úóäö ÇáúãõäúßóÑö¡ áöÃóäøó ÌóãöíÚó Ðóáößó æóÇÌöÈñ ÈöÃóÏöáøóÉò ØóÝóÍóÊú ÈöåóÇ ÇáÔøóÑöíÚóÉõ. ÝóßóÇäó Ðóáößó ÏóÇÎöáðÇ Ýöí ÔóÑúØö ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú. æóáöãóÇ Ýöí Þóæúáöåö Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú ãöäó ÇáúÅöÔúÚóÇÑö ÈöÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäú ÝóÑöíÞò ÂÎóÑó æóåõæó ÇáúãõÈóíøóäõ Èö ãóäú Öóáøó¡ æóáöãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú ãöäú ÎóÝóÇÁö
ÊóÝóÇÑöíÚö ÃóäúæóÇÚö ÇáöÇåúÊöÏóÇÁö ÚóÑóÖó áöÈóÚúÖö ÇáäøóÇÓö ÞóÏöíãðÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÝóÔóßøõæÇ Ýöí Ãóäú íóßõæäó ãõÝóÇÏõåóÇ ÇáÊøóÑúÎöíÕó Ýöí ÊóÑúßö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÇáäøóåúíö Úóäö ÇáúãõäúßóÑö. æóÞóÏú ÍóÏóËó Ðóáößó ÇáÙøóäøõ Ýöí ÚåÏ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
ÃóÎúÑóÌó ÇáÊøöÑúãöÐöíøõ Úóäú ÃóÈöí ÃõãóíøóÉó ÇáÔøóÚúÈóÇäöíøö Ãóäøóåõ ÞóÇáó: ÓóÃóáúÊõ ÚóäúåóÇ ÃóÈóÇ ËóÚúáóÈóÉó ÇáúÎõÔóäöíøó¡ ÝóÞóÇáó áöí: ÓóÃóáúÊó ÚóäúåóÇ ÎóÈöíÑðÇ¡ ÓóÃóáúÊõ ÚóäúåóÇ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÞóÇáó: «Èóáö ÇÆúÊóãöÑõæÇ ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÊóäóÇåóæúÇ Úóäö ÇáúãõäúßóÑö ÍóÊøóì ÅöÐóÇ ÑóÃóíúÊó ÔõÍøðÇ ãõØóÇÚðÇ æóåóæðì ãõÊøóÈóÚðÇ æóÏõäúíóÇ ãõÄúËóÑóÉð æóÅöÚúÌóÇÈó ßõáøö Ðöí ÑóÃúíò ÈöÑóÃúíöåö ÝóÚóáóíúßó ÈöÎóÇÕøóÉö äóÝúÓößó æóÏóÚö ÇáúÚóæóÇãøó» .
æóÍóÏóËó Ýöí Òóãóäö ÃóÈöí ÈóßúÑò:
ÃóÎúÑóÌó ÃóÕúÍóÇÈõ «ÇáÓøõäóäö» Ãóäøó ÃóÈóÇ ÈóßúÑò ÇáÕøöÏøöíÞó ÈóáóÛóåõ Ãóäøó ÈóÚúÖó ÇáäøóÇÓö ÊóÃóæøóáó ÇáúÂíóÉó ÈöÓõÞõæØö æõÌõæÈö ÇáúÃóãúÑö ÈöÇáúãóÚúÑõæÝö æóÇáäøóåúíö Úóäö ÇáúãõäúßóÑö ÝóÕóÚóÏó ÇáúãöäúÈóÑó ÝóÍóãöÏó Çááøóåó æóÃóËúäóì Úóáóíúåö Ëõãøó ÞóÇáó: (íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ Åöäøóßõãú ÊóÞúÑóÁõæäó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú áóÇ íóÖõÑøõßõãú ãóäú Öóáøó ÅöÐóÇ ÇåúÊóÏóíúÊõãú æóÅöäøóßõãú ÊóÖóÚõæäóåóÇ Úóáóì ÛóíúÑö ãóæúÖöÚöåóÇ æóÅöäøöí ÓóãöÚúÊõ ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íóÞõæáõ: Åöäøó ÇáäøóÇÓó ÅöÐóÇ ÑóÃóæúÇ ÇáúãõäúßóÑó æóáóÇ íõÛóíøöÑõæäóåõ íõæÔößõ Çááøóåõ Ãóäú íóÚõãøóåõãú ÈöÚöÞóÇÈöåö¡ æóÅöäøó ÇáäøóÇÓó ÅöÐóÇ ÑóÃóæúÇ ÇáÙøóÇáöãó Ýóáóãú íóÃúÎõÐõæÇ Úóáóì íóÏóíúåö ÃóæúÔóßó Ãóäú íóÚõãøóåõãõ Çááøóåõ ÈöÚóÐóÇÈò ãöäú ÚöäúÏöåö
. æóÚóäö ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò Ãóäøóåõ ÞõÑöÆóÊú ÚöäúÏóåõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÝóÞóÇáó: Åöäøó åóÐóÇ áóíúÓó ÈöÒóãóÇäöåóÇ ÅöäøóåóÇ Çáúíóæúãó ãóÞúÈõæáóÉñ (Ãóíö ÇáäøóÕöíÍóÉõ) æóáóßöäú íõæÔößõ Ãóäú íóÃúÊöíó ÒóãóÇäñ ÊóÃúãõÑõæäó ÝóáóÇ íõÞúÈóáõ ãöäúßõãú ÝóÍöíäóÆöÐò Úóáóíúßõãú ÃóäúÝõÓóßõãú (íõÑöíÏõ Ãóäú áóÇ íóÌöÈó Úóáóíúåöãú ÞöÊóÇáñ áöÊõÞúÈóáó äóÕöíÍóÊõåõãú) . æóÚóäúåõ ÃóíúÖðÇ:
ÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóÝóÊö ÇáúÞõáõæÈõ æóÃõáúÈöÓúÊõãú ÔöíóÚðÇ æóÐóÇÞó ÈóÚúÖõßõãú ÈóÃúÓó ÈóÚúÖò ÝóÇãúÑõÄñ æóäóÝúÓõåõ.
æóÚóäú ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÚõãóÑó Ãóäøóåõ ÞóÇáó: ÅöäøóåóÇ (Ãóíú åóÐöåö ÇáúÂíóÉó) áóíúÓóÊú áöí æóáóÇ áöÃóÕúÍóÇÈöí áöÃóäøó ÑóÓõæáó Çááøóåö ÞóÇáó: «ÃóáóÇ áöíõÈóáøöÛó ÇáÔøóÇåöÏõ ÇáúÛóÇÆöÈó» ÝóßõäøóÇ äóÍúäõ ÇáÔøõåõæÏõ æóÃóäúÊõãõ ÇáúÛóíúÈõ¡
æóáóßöäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉ áÃÞæÇã íÌíÄæä ãöäú ÈóÚúÏöäóÇ Åöäú ÞóÇáõæÇ áóãú íõÞúÈóáú ãöäúåõãú.(7/78)
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÔóåóÇÏóÉõ Èóíúäößõãú ÅöÐóÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ Íöíäó ÇáúæóÕöíøóÉö ÇËúäóÇäö ÐóæóÇ ÚóÏúáò ãöäúßõãú Ãóæú ÂÎóÑóÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú Åöäú ÃóäúÊõãú ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÃóÕóÇÈóÊúßõãú ãõÕöíÈóÉõ ÇáúãóæúÊö ÊóÍúÈöÓõæäóåõãóÇ ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÕøóáóÇÉö ÝóíõÞúÓöãóÇäö ÈöÇááøóåö Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäðÇ æóáóæú ßóÇäó ÐóÇ ÞõÑúÈóì æóáóÇ äóßúÊõãõ ÔóåóÇÏóÉó Çááøóåö ÅöäøóÇ ÅöÐðÇ áóãöäó ÇáúÂËöãöíäó (106) ÝóÅöäú ÚõËöÑó Úóáóì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãðÇ ÝóÂÎóÑóÇäö íóÞõæãóÇäö ãóÞóÇãóåõãóÇ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóÍóÞøó Úóáóíúåöãõ ÇáúÃóæúáóíóÇäö ÝóíõÞúÓöãóÇäö ÈöÇááøóåö áóÔóåóÇÏóÊõäóÇ ÃóÍóÞøõ ãöäú ÔóåóÇÏóÊöåöãóÇ æóãóÇ ÇÚúÊóÏóíúäóÇ ÅöäøóÇ ÅöÐðÇ áóãöäó ÇáÙøóÇáöãöíäó (107) Ðóáößó ÃóÏúäóì Ãóäú íóÃúÊõæÇ ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì æóÌúåöåóÇ Ãóæú íóÎóÇÝõæÇ Ãóäú ÊõÑóÏøó ÃóíúãóÇäñ ÈóÚúÏó ÃóíúãóÇäöåöãú æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÓúãóÚõæÇ æóÇááøóåõ áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúÝóÇÓöÞöíäó (108)
ÝóãóÇ ÕóÏóÞõ åóÐöåö ÇáúÂíóÉö åõæó ãóÇ ÕóÏóÞõ
Þóæá ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí ÊóÛúíöíÑö ÇáúãõäúßóÑö: «ãóäú ÑóÃóì ãöäúßõãú ãõäúßóÑðÇ ÝóáúíõÛóíøöÑúåõ ÈöíóÏöåö ÝóÅöäú áóãú íóÓúÊóØöÚú ÝóÈöáöÓóÇäöåö ÝóÅöäú áóãú íóÓúÊóØöÚú ÝóÈöÞóáúÈöåö æóÐóáößó ÃóÖúÚóÝõ ÇáúÅöíãóÇäö»
ÝóÅöäøó ãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöØóÇÚóÉö ÇáÊøóãóßøõäõ ãöäó ÇáÊøóÛúíöíÑö Ïõæäó ÖõÑøò íóáúÍóÞõåõ Ãóæú íóáúÍóÞõ Úõãõæãó ÇáäøóÇÓö ßóÇáúÝöÊúäóÉö. ÝóÇáúÂíóÉõ ÊõÝöíÏõ ÇáúÅöÚúÑóÇÖó Úóäú Ðóáößó ÅöÐóÇ ÊóÍóÞøóÞó ÚóÏóãõ ÇáúÌóÏúæóì ÈóÚúÏó ÇáÔøõÑõæÚö Ýöí Ðóáößó¡ æóíóáúÍóÞõ ÈöÐóáößó ÅöÐÇ ÙóåÑÊ ÇáãßÇÈÑÉ æóÚóÏóãõ ÇáöÇäúÊöÕóÇÍö ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö ÍóÏöíËõ ÃóÈöí ËóÚúáóÈóÉó ÇáúÎõÔóäöíøö¡ æóßóÐóáößó ÅöÐóÇ ÎöíÝó ÍõÕõæáõ ÇáÖøõÑøö áöáÏøóÇÚöí ÈöÏõæäö ÌóÏúæóì¡ ßóãóÇ Ïóáøó Úóáóíúåö ßóáóÇãõ ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò ÇáúãóÐúßõæÑö ÂäöÝðÇ.
æóÞóæúáõåõ: Åöáóì Çááøóåö ãóÑúÌöÚõßõãú ÌóãöíÚÇð ÚõÐúÑñ áöáúãõåúÊóÏöí æóäöÐóÇÑóÉñ áöáÖøóÇáøö. æóÞóÏøóãó ÇáúãóÌúÑõæÑó áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöãõÊóÚóáøöÞö åóÐóÇ ÇáÑøõÌõæÚö æóÅöáúÞóÇÁö ÇáúãóåóÇÈóÉö Ýöí äõÝõæÓö ÇáÓøóÇãöÚöíäó¡ æóÃóßøóÏó ÖóãöíÑó ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó
ÈöÞóæúáöåö: ÌóãöíÚÇð áöáÊøóäúÕöíÕö Úóáóì ÇáúÚõãõæãö æóÃóäú áóíúÓó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáÊøóÛúáöíÈö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÅöäúÈóÇÁö ÈöãóÇ ßóÇäõæÇ íóÚúãóáõæäó ÇáúßöäóÇíóÉõ Úóäú ÅöÙúåóÇÑö ÃóËóÑö Ðóáößó ãöäó ÇáËøóæóÇÈö áöáúãõåúÊóÏöí ÇáÏøóÇÚöí Åöáóì ÇáúÎóíúÑö¡ æóÇáúÚóÐóÇÈö áöáÖøóÇáøö ÇáúãõÚúÑöÖö Úóäö ÇáÏøóÚúæóÉö.
æóÇáúãóÑúÌöÚõ ãóÕúÏóÑñ ãöíãöíøñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ ÈöÏóáöíáö ÊóÚúÏöíóÊöåö Èö Åöáóì¡ æóåõæó ãöãøóÇ ÌóÇÁó ãöäó ÇáúãóÕóÇÏöÑö ÇáúãöíãöíøóÉö- ÈößóÓúÑö ÇáúÚóíúäö- Úóáóì ÇáúÞóáöíá¡ áÃäø ÇáúãóÔúåõæÏ Ýöí Çáúãöíãöíøö ãöäú íóÝúÚöáõ- ÈößóÓúÑö ÇáúÚóíúäö- Ãóäú íóßõæäó ãóÝúÊõæÍ ÇáúÚíä.
[106- 108]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 106 Åöáóì 108]
íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÔóåÇÏóÉõ Èóíúäößõãú ÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ Íöíäó ÇáúæóÕöíøóÉö ÇËúäÇäö ÐóæÇ ÚóÏúáò ãöäúßõãú Ãóæú ÂÎóÑÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú Åöäú ÃóäúÊõãú ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÃóÕÇÈóÊúßõãú ãõÕöíÈóÉõ ÇáúãóæúÊö ÊóÍúÈöÓõæäóåõãÇ ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÕøóáÇÉö ÝóíõÞúÓöãÇäö ÈöÇááøóåö Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäÇð æóáóæú ßÇäó ÐóÇ ÞõÑúÈì æóáÇ äóßúÊõãõ ÔóåÇÏóÉó Çááøóåö ÅöäøóÇ ÅöÐÇð áóãöäó ÇáúÂËöãöíäó (106) ÝóÅöäú ÚõËöÑó Úóáì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð ÝóÂÎóÑÇäö íóÞõæãÇäö ãóÞÇãóåõãÇ ãöäó ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóÍóÞøó Úóáóíúåöãõ ÇáúÃóæúáóíÇäö ÝóíõÞúÓöãÇäö ÈöÇááøóåö áóÔóåÇÏóÊõäÇ ÃóÍóÞøõ ãöäú ÔóåÇÏóÊöåöãÇ æóãóÇ ÇÚúÊóÏóíúäÇ ÅöäøóÇ ÅöÐÇð áóãöäó ÇáÙøóÇáöãöíäó (107) Ðáößó ÃóÏúäì Ãóäú íóÃúÊõæÇ ÈöÇáÔøóåÇÏóÉö Úóáì æóÌúåöåÇ Ãóæú íóÎÇÝõæÇ Ãóäú ÊõÑóÏøó ÃóíúãÇäñ ÈóÚúÏó ÃóíúãÇäöåöãú æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÓúãóÚõæÇ æóÇááøóåõ áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúÝÇÓöÞöíäó(7/79)
(108)
ÇÓúÊõÄúäöÝóÊú åóÐöåö ÇáúÂíõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøðÇ áöÔóÑúÚö ÃóÍúßóÇãö ÇáÊøóæóËøõÞö áöáúæóÕöíøóÉö áöÃóäøóåóÇ ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáÊøóÔúÑöíÚóÇÊö ÇáøóÊöí ÊóÖóãøóäóÊúåóÇ åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ¡ ÊóÍúÞöíÞðÇ áöÅößúãóÇáö ÇáÏøöíäö¡ æóÇÓúÊöÞúÕóÇÁð áöãóÇ ÞóÏú íÍúÊóÇÌ Åöáóì Úáãå ÇáúãõÓúáöãõæäó æóãóæúÞöÚõåóÇ åõäóÇ ÓóäóÐúßõÑõåõ.
æóÞóÏú ßóÇäóÊ ÇáúæóÕöíøóÉ ãóÔúÑõæÚöíøóÉ ÈöÂíóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [180] ßõÊöÈó Úóáóíúßõãú ÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ Åöäú ÊóÑóßó ÎóíúÑÇð ÇáúæóÕöíøóÉõ. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí ÇÈúÊöÏóÇÁö ãóÔúÑõæÚöíøóÊöåóÇ æóÝöí ãöÞúÏóÇÑö ãóÇ äõÓöÎó ãöäú Íõßúãö Êöáúßó ÇáúÂíóÉö æóãóÇ ÃõÍúßöãó Ýöí ãóæúÖöÚöåö åõäóÇáößó. æóÍóÑóÕó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóáóì ÇáúæóÕöíøóÉö æóÃóãóÑó ÈöåóÇ¡ ÝóßóÇäóÊú ãóÚúÑõæÝóÉð ãõÊóÏóÇæóáóÉð ãõäúÐõ ÚóåúÏò ÈóÚöíÏò ãöäó ÇáúÅöÓúáóÇãö. æóßóÇäóÊú ãóÚúÑõæÝóÉð Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö. æóßóÇäó ÇáúãóÑúÁõ íõæÕöí áöãóäú íõæÕöí áóåõ ÈöÍóÖúÑóÉö æóÑóËóÊöåö æóÞóÑóÇÈóÊöåö ÝóáóÇ íóÞóÚõ äöÒóÇÚñ Èóíúäóåõãú ÈóÚúÏó ãóæúÊöåö ãóÚó ãóÇ Ýöí ÇáäøõÝõæÓö ãöäú ÍõÑúãóÉö ÇáúæóÕöíøóÉö æóÇáúÍöÑúÕö Úóáóì ÅöäúÝóÇÐöåóÇ ÍöÝúÙðÇ áöÍóÞøö ÇáúãóíøöÊö ÅöÐú áóÇ ÓóÈöíáó áóåõ Åöáóì ÊóÍúÞöíÞö ÍóÞøöåö¡ ÝóáöÐóáößó ÇÓúÊóÛúäóì ÇáúÞõÑúÂäõ Úóäú ÔóÑúÚö ÇáÊøóæóËøõÞö áóåóÇ ÈöÇáúÅöÔúåóÇÏö¡ ÎöáóÇÝðÇ áöãóÇ ÊóÞóÏøóãó Èöåö ãöäú ÈóíóÇäö ÇáÊøóæóËøõÞö Ýöí ÇáÊøóÈóÇíõÚö ÈöÂíóÉö æóÃóÔúåöÏõæÇ ÅöÐÇ ÊóÈÇíóÚúÊõãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 282] æóÇáÊøóæóËøõÞõ Ýöí ÇáÏøóíúäö ÈöÂíóÉö íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÅöÐÇ ÊóÏÇíóäúÊõãú ÈöÏóíúäò [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 282] ÅöáóÎú ÝóÃóßúãóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÈóíóÇäó ÇáÊøóæóËøõÞö áöáúæóÕöíøóÉö ÇåúÊöãóÇãðÇ ÈöåóÇ æóáöÌóÏóÇÑóÉö ÇáúæóÕöíøóÉö ÈöÇáÊøóæúËöíÞö áóåóÇ áöÖóÚúÝö ÇáÐøöíóÇÏö ÚóäúåóÇ áöÃóäøó ÇáúÈõíõæÚó æóÇáÏøõíõæäó ÝöíåóÇ ÌóÇäöÈóÇäö ÚóÇáöãóÇäö ÈöÕõæÑóÉö ãóÇ ÇäúÚóÞóÏó ÝöíåóÇ æóíóÐõÈøóÇäö Úóäú ãóÕóÇáöÍöåöãóÇ ÝóíóÊøóÖöÍõ ÇáúÍóÞøõ ãöäú
ÎöáóÇáö ÓóÚúíöåöãóÇ Ýöí ÅöÍúÞóÇÞö ÇáúÍóÞøö ÝöíåóÇ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúæóÕöíøóÉö ÝóÅöäøó ÝöíåóÇ ÌóÇäöÈðÇ æóÇÍöÏðÇ æóåõæó ÌóÇäöÈõ ÇáúãõæÕóì áóåõ áöÃóäøó ÇáúãõæÕöí íóßõæäõ ÞóÏú ãóÇÊó æóÌóÇäöÈõ ÇáúãõæÕóì áóåõ ÖóÚöíÝñ ÅöÐú áóÇ Úöáúãó áóåõ ÈöãóÇ ÚóÞóÏó ÇáúãõæÕöí æóáóÇ ÈöãóÇ ÊóÑóßó¡ ÝóßóÇäóÊú ãõÚóÑøóÖóÉð áöáÖøóíóÇÚö ßõáøõåóÇ Ãóæú ÈóÚúÖõåóÇ.
æóÞóÏú ßóÇäó ÇáúÚóÑóÈõ Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö íóÓúÊóÍúÝöÙõæäó æóÕóÇíóÇåõãú ÚöäúÏó ÇáúãóæúÊö Åöáóì ÃóÍóÏò íóËöÞõæäó Èöåö ãöäú ÃóÕúÍóÇÈöåöãú Ãóæú ßõÈóÑóÇÁö ÞóÈöíáóÊöåöãú Ãóæú ãóäú ÍóÖóÑó ÇÍúÊöÖóÇÑó ÇáúãõæÕöí Ãóæú ãóäú ßóÇäó ÃóæúÏóÚó(7/80)
ÚöäúÏó ÇáúãõæÕöí ÎóÈóÑó ÚóÒúãöåö. ÝóÞóÏú ÃóæúÕóì äöÒóÇÑõ Èúäõ ãóÚóÏøò æóÕöíøóÉð ãõæÌóÒóÉð æóÃóÍóÇáó ÃóÈúäóÇÁóåõ Úóáóì ÇáúÃóÝúÚóì ÇáúÌõÑúåõãöíøö Ãóäú íõÈóíøöäó áóåõãú ÊóÝúÕöíáó ãõÑóÇÏöåõ ãöäúåóÇ.
æóÞóÏú ÍóÏóËóÊú Ýöí ÂÎöÑö ÍóíóÇÉö ÇáÑøóÓõæáö- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- ÍóÇÏöËóÉñ ßóÇäóÊú ÓóÈóÈðÇ Ýöí äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóáóÚóáøó ÍõÏõæËóåóÇ ßóÇäó ãõÞóÇÑöäðÇ áöäõÒõæáö ÇáúÂíö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ ÝóÌóÇÁóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÚóÞöÈóåóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö ãöäó ÇáÓøõæÑóÉö. Ðóáößó Ãóäøóåõ ßóÇäó Ýöí ÓóäóÉö ÊöÓúÚò ãöäó ÇáúåöÌúÑóÉö äóÒóáóÊú ÞóÖöíøóÉñ: åöíó Ãóäøó ÑóÌõáóíúäö ÃóÍóÏõåõãóÇ Êóãöíãñ ÇáÏøóÇÑöíøõ ÇááøóÎúãöíøõ æóÇáúÂÎóÑõ ÚóÏöíøõ Èúäõ ÈóÏøóÇÁò¡ ßóÇäóÇ ãöäú äóÕóÇÑóì ÇáúÚóÑóÈö ÊóÇÌöÑóíúäö¡ æóåõãóÇ ãöäú Ãóåúáö (ÏóÇÑóíúäö) æóßóÇäóÇ íóÊøóÌöÑóÇäö Èóíúäó ÇáÔøóÇãö æóãóßøóÉó æóÇáúãóÏöíäóÉö. ÝóÎóÑóÌó ãóÚóåõãóÇ ãöäó ÇáúãóÏöíäóÉö ÈõÏóíúáõ Èúäõ ÃóÈöí ãóÑúíóãó ãóæúáóì Èóäöí Óóåúãò- æóßóÇäó ãõÓúáöãðÇ- ÈöÊöÌóÇÑóÉò Åöáóì ÇáÔøóÇãö¡ ÝóãóÑöÖó ÈõÏóíúáñ (Þöíáó Ýöí ÇáÔøóÇãö æóÞöíáó Ýöí ÇáØøóÑöíÞö ÈóÑøðÇ Ãóæú ÈóÍúÑðÇ) æóßóÇäó ãóÚóåõ Ýöí ÃóãúÊöÚóÊöåö ÌóÇãñ ãöäú ÝöÖøóÉò ãõÎóæøóÕñ ÈöÇáÐøóåóÈö ÞóÇÕöÏðÇ Èöåö ãóáößó ÇáÔøóÇãö¡ ÝóáóãøóÇ ÇÔúÊóÏøó ãóÑóÖõåõ ÃóÎóÐó ÕóÍöíÝóÉð ÝóßóÊóÈó ÝöíåóÇ ãóÇ ÚöäúÏóåõ ãöäó ÇáúãóÊóÇÚö æóÇáúãóÇáö æóÏóÓøóåóÇ Ýöí ãóØóÇæöí ÃóãúÊöÚóÊöåö æóÏóÝóÚó ãóÇ ãóÚóåõ Åöáóì Êóãöíãò æóÚóÏöíøò æóÃóæúÕóÇåõãóÇ ÈöÃóäú íõÈóáøöÛóÇåõ ãóæóÇáöíåö ãöäú Èóäöí Óóåúãò. æóßóÇäó ÈõÏóíúáñ ãóæúáðì áöáúÚóÇÕöí Èúäö æóÇÆöáò ÇáÓøóåúãöíøö¡ ÝóæóáóÇÄõåõ ÈÚÏ ãóæÊå áöÇÈúäö ÚóãúÑöæ Èúäö ÇáúÚóÇÕöí. æóÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó íóÞõæáõ: Åöäøó æóáóÇÁó ÈõÏóíúáò áöÚóãúÑöæ Èúäö ÇáúÚóÇÕöí æóÇáúãõØøóáöÈö Èúäö æóÏóÇÚóÉó.
æóíõÄóíøöÏõ Þóæúáóåõãú Ãóäøó ÇáúãõØøóáöÈó ÍóáóÝó ãóÚó ÚóãúÑöæ Èúäö ÇáúÚóÇÕöí Úóáóì Ãóäøó ÇáúÌóÇãó áöÈõÏóíúáö Èúäö ÃóÈöí ãóÑúíóãó.
ÝóáóãøóÇ ÑóÌóÚóÇ ÈóÇÚóÇ ÇáúÌóÇãó ÈöãóßøóÉó ÈöÃóáúÝö ÏöÑúåóãò æóÑóÌóÚóÇ Åöáóì ÇáúãóÏöíäóÉö ÝóÏóÝóÚóÇ ãóÇ áöÈõÏóíúáò Åöáóì ãóæóÇáöíåö. ÝóáóãøóÇ äóÔóÑõæåõ æóÌóÏõæÇ ÇáÕøóÍöíÝóÉó¡ ÝóÞóÇáõæÇ áöÊóãöíãò æóÚóÏöíøò: Ãóíúäó ÇáúÌóÇãõ ÝóÃóäúßóÑóÇ Ãóäú íóßõæäó ÏóÝóÚó ÅöáóíúåöãóÇ ÌóÇãðÇ.
Ëõãøó æõÌöÏó ÇáúÌóÇãõ ÈóÚúÏó ãõÏøóÉò íõÈóÇÚõ ÈöãóßøóÉó ÝóÞóÇãó ÚóãúÑõæ Èúäõ ÇáúÚóÇÕöí æóÇáúãõØøóáöÈõ Èúäõ ÃóÈöí æóÏóÇÚóÉó Úóáóì ÇáøóÐöí ÚöäúÏóåõ ÇáúÌóÇãõ ÝóÞóÇáó: Åöäøóåõ ÇÈúÊóÇÚóåõ ãöäú Êóãöíãò æóÚóÏöíøò. æóÝöí ÑöæóÇíóÉò Ãóäøó ÊóãöíãðÇ áóãøóÇ ÃóÓúáóãó Ýöí ÓóäóÉö ÊöÓúÚò ÊóÃóËøóãó ãöãøóÇ ÕóäóÚó ÝóÃóÎúÈóÑó ÚóãúÑóæ Èúäó ÇáúÚóÇÕöí ÈöÎóÈóÑö ÇáúÌóÇãö æóÏóÝóÚó áóåõ ÇáúÎóãúÓóãöÇÆóÉö ÇáÏøöÑúåóãö ÇáÕøóÇÆöÑóÉö Åöáóíúåö ãöäú Ëóãóäöåö¡ æóØóÇáóÈó ÚóãúÑõæ ÚóÏöíøðÇ ÈöÈóÞöíøóÉö ÇáËøóãóäö ÝóÃóäúßóÑó Ãóäú íóßõæäó ÈóÇÚóåõ. æóåóÐóÇ ÃóãúËóáõ ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÓóÈóÈö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáúÂíóÉö. æóÞóÏú ÓóÇÞóåõ ÇáúÈõÎóÇÑöíøõ ÊóÚúáöíÞðÇ Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáúæóÕóÇíóÇ. æóÑóæóÇåõ ÇáÊøöÑúãöÐöíøõ Ýöí ßöÊóÇÈö ÇáÊøóÝúÓöíÑö¡ æóÞóÇáó: áóíúÓó ÅöÓúäóÇÏõåõ ÈöÕóÍöíÍò. æóåõæó æóÅöäú áóãú íóÓúÊóæúÝö ÔõÑõæØó
ÇáÕøöÍøóÉö ÝóÞóÏö ÇÔúÊõåöÑó æóÊõáõÞøöíó ÈöÇáúÞóÈõæáö¡ æóÞóÏú ÃóÓúäóÏóåõ ÇáúÈõÎóÇÑöíøõ Ýöí «ÊóÇÑöíÎöåö» .(7/81)
æóÇÊøóÝóÞóÊö ÇáÑøöæóÇíóÇÊõ Úóáóì Ãäø ÇáúÝóÑöíÞóíúäö ÊÝÇÖæÇ Ýöí Ðóáößó Åöáóì ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóäóÒóáóÊú åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ Ýöí Ðóáößó¡ ÝóÍóáóÝó ÚóãúÑõæ Èúäõ ÇáúÚóÇÕöí æóÇáúãõØøóáöÈõ Èúäõ ÃóÈöí æóÏóÇÚóÉó Úóáóì Ãóäøó ÊóãöíãðÇ æóÚóÏöíøðÇ ÃóÎúÝóíóÇ ÇáúÌóÇãó æóÃóäøó ÈõÏóíúáðÇ ÕóÇÍöÈõåõ æóãóÇ ÈóÇÚóåõ æóáóÇ ÎóÑóÌó ãöäú íóÏöåö. æóÏóÝóÚó áóåõãóÇ ÚóÏöíøñ ÎóãúÓóãöÇÆóÉó ÏöÑúåóãò æóåõæó íóæúãóÆöÐò äóÕúÑóÇäöíøñ. æóÚóÏöíøñ åóÐóÇ Þöíáó: ÃóÓúáóãó¡ æóÚóÏøóåõ ÇÈúäõ ÍöÈøóÇäó æóÇÈúäõ ãóäúÏóåú Ýöí ÚöÏóÇÏö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ æóÞöíáó: ãóÇÊó äóÕúÑóÇäöíøðÇ¡ æóÑóÌøóÍó Ðóáößó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí äõÚóíúãò¡ æóíõÑúæóì Úóäú ãõÞóÇÊöáò¡ æóáóãú íóÐúßõÑúåõ ÇÈúäõ ÚóÈúÏö ÇáúÈóÑøö Ýöí ÇáÕøóÍóÇÈóÉö. æóÇÍúÊõãöáó Ãóäú íóßõæäó äõÒõæáõåóÇ ÞóÈúáó ÇáÊøóÑóÇÝõÚö Èóíúäó ÇáúÎóÕúãö Ýöí ÞóÖöíøóÉö ÇáúÌóÇãö¡ æóÃóäú íóßõæäó äõÒõæáõåóÇ ÈóÚúÏó ÞóÖóÇÁ ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí Êöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉö áöÊóßõæäó ÊóÔúÑöíÚðÇ áöãóÇ íóÍúÏõËõ ãöäú ÃóãúËóÇáö Êöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉö.
æÈóíúäößõãú ÃóÕúáõ (Èóíúäó) ÇÓúãõ ãóßóÇäò ãõÈúåóãò ãõÊóæóÓøöØò Èóíúäó ÔóíúÆóíúäö íõÈóíøöäõåõ ãóÇ íõÖóÇÝõ åõæó Åöáóíúåö¡ æóåõæó åõäóÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáúÃóãúÑö ÇáúãõÊóÚóáøöÞö ÈöÚöÏøóÉö ÃóÔúíóÇÁó¡ æóåõæó ãóÌúÑõæÑñ ÈöÅöÖóÇÝóÉö ÔóåÇÏóÉõ Åöáóíúåö Úóáóì ÇáöÇÊøöÓóÇÚö. æóÃóÕúáõåõ (ÔóåóÇÏóÉñ) ÈöÇáÊøóäúæöíäö æóÇáÑøóÝúÚö «Èóíúäóßõãú» ÈöÇáäøóÕúÈö Úóáóì ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö. ÝóÎóÑóÌó (Èóíúäó) Úóäö ÇáÙøóÑúÝöíøóÉö Åöáóì ãõØúáóÞö ÇáöÇÓúãöíøóÉö ßóãóÇ ÎóÑóÌó ÚóäúåóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÞóÏú ÊóÞóØøóÚó Èóíúäóßõãú [ÇáúÃóäúÚóÇã: 94] Ýöí ÞöÑóÇÁóÉö ÌóãóÇÚóÉò ãöäó ÇáúÚóÔóÑóÉö ÈöÑóÝúÚö Èóíúäößõãú.
æóÇÑúÊóÝóÚó ÔóåÇÏóÉõ Úóáóì ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö¡ æóÎóÈóÑõåõ ÇËúäÇäö. æÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ ÙóÑúÝõ ÒóãóÇäò ãõÓúÊóÞúÈóáñ. æóáóíúÓó Ýöí (ÅöÐóÇ) ãóÚúäóì ÇáÔøóÑúØö¡ æóÇáÙøóÑúÝõ ãõÊóÚóáøöÞñ Èö ÔóåÇÏóÉõ áöãóÇ Ýöíåö ãöäú ãóÚúäóì ÇáúÝöÚúáö¡ Ãóíú áöíõÔúåöÏú ÅöÐóÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ ÇËúäóÇäö¡ íóÚúäöí íóÌöÈõ Úóáóíúåö Ãóäú íõÔúåöÏó ÈöÐóáößó æóíóÌöÈõ ÚóáóíúåöãóÇ Ãóäú íóÔúåóÏóÇ áöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáÇ íóÃúÈó ÇáÔøõåóÏÇÁõ ÅöÐÇ ãóÇ ÏõÚõæÇ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 282] .
æÍöíäó ÇáúæóÕöíøóÉö ÈóÏóáñ ãöäú ÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ ÈóÏóáðÇ ãõØóÇÈöÞðÇ¡ ÝóÅöäøó Íöíäó ÍõÖõæÑö ÇáúãóæúÊö åõæó ÇáúÍöíäõ ÇáøóÐöí íõæÕöí Ýöíåö ÇáäøóÇÓõ ÛóÇáöÈðÇ. ÌöíÁó ÈöåóÐóÇ ÇáÙøóÑúÝö ÇáËøóÇäöí áöíõÊóÎóáøóÕó ÈöåóÐóÇ ÇáúÈóÏóáö Åöáóì ÇáúãóÞúÕõæÏö æóåõæó ÇáúæóÕöíøóÉõ.
æóÞóÏú ßóÇäó ÇáúÚóÑóÈõ ÅöÐóÇ ÑóÃóæúÇ ÚóáóÇãóÉó ÇáúãóæúÊö Úóáóì ÇáúãóÑöíÖö íóÞõæáõæäó: ÃóæúÕö¡ æóÞóÏú ÞóÇáõæÇ Ðóáößó áöÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö Íöíäó ÃóÎúÈóÑó ÇáØøóÈöíÈõ Ãóäøó ÌõÑúÍóåõ Ýöí ÃóãúÚóÇÆöåö. æóãóÚúäóì ÍõÖõæÑö ÇáúãóæúÊö ÍõÖõæÑõ ÚóáóÇãóÇÊöåö áöÃóäøó Êöáúßó ÍóÇáóÉñ íóÊóÎóíøóáõ ÝöíåóÇ ÇáúãóÑúÁõ Ãóäøó ÇáúãóæúÊó ÞóÏú ÍóÖóÑó ÚöäúÏóåõ áöíõÕóíøöÑóåõ ãóíøöÊðÇ¡ æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÍõÕõæáó ÇáúÛóÑúÛóÑóÉö áöÃóäøó ãóÇ ØõáöÈó ãöäó ÇáúãõæÕöí(7/82)
Ãóäú íóÚúãóáóåõ íóÓúÊóÏúÚöí æóÞúÊðÇ ØóæöíáðÇ¡ æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö: ßõÊöÈó Úóáóíúßõãú ÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ Åöäú ÊóÑóßó ÎóíúÑÇð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [180] .
æóÞóæúáõåõ: ÇËúäÇäö ÎóÈóÑñ Úóäú ÔóåÇÏóÉõ¡ Ãóíú ÇáÔøóåóÇÏóÉõ Úóáóì ÇáúæóÕöíøóÉö ÔóåóÇÏóÉõ ÇËúäóíúäö¡ ÝóÍõÐöÝó ÇáúãõÖóÇÝõ æóÃõÞöíãó ÇáúãõÖóÇÝõ Åöáóíúåö ãóÞóÇãóåõ ÝóÃóÎóÐó ÅöÚúÑóÇÈóåõ¡ æóÇáúÞóÑöíäóÉõ æóÇÖöÍóÉñ æóÇáúãóÞúÕõæÏ ÇáÅíÌÇÒ.
ÝóãóÇ ÕÏÞ ÇËúäÇäö ÔóÇåöÏóÇäö¡ ÈöÞóÑöíäóÉö Þóæúáöåö ÔóåÇÏóÉõ Èóíúäößõãú¡ æóÞóæúáöåö: ÐóæÇ ÚóÏúáò. æóåóÐóÇäö ÇáÔøóÇåöÏóÇäö åõãóÇ æóÕöíøóÇäö ãöäó ÇáúãóíøöÊö Úóáóì ÕöÝóÉö æóÕöíøóÊöåö æóÅöÈúáóÇÛöåóÇ¡ ÅöáøóÇ Ãóäú íóÌúÚóáó ÇáúãõæÕöí æóÕöíøðÇ ÛóíúÑóåõãóÇ ÝóíóßõæäóÇ ÔóÇåöÏóíúäö Úóáóì Ðóáößó. æóÇáúÚóÏúáõ æóÇáúÚóÏóÇáóÉõ ãõÊøóÍöÏóÇäö¡ Ãóíú ÕóÇÍöÈóÇ ÇÊøöÕóÇÝò ÈöÇáúÚóÏóÇáóÉö.
æóãóÚúäóì ãöäúßõãú ãöäó ÇáúãõÄúãöäöíäó¡ ßóãóÇ åõæó ãõÞúÊóÖóì ÇáúÎöØóÇÈö ÈöÞóæúáöåö: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ¡ áöÃóäøó ÇáúãõÊóßóáøöãó ÅöÐóÇ ÎóÇØóÈó ãõÎóÇØóÈóåõ ÈöæóÕúÝò Ëõãøó ÃóÊúÈóÚóåõ ÈöãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÈóÚúÖöåö ßóÇäó ãóÚúäóÇåõ Ãóäøóåõ ÈóÚúÖõ ÃóÕúÍóÇÈö ÇáúæóÕúÝö¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇáúÃóäúÕóÇÑõ íóæúãó ÇáÓøóÞöíÝóÉö: ãöäøóÇ ÃóãöíÑñ æóãöäúßõãú ÃóãöíÑñ. ÝóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì æóÕöíøóÉö ÇáúãõÄúãöäöíäó. æóÚóáóì åóÐóÇ ÏóÑóÌó ÌõãúåõæÑõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ãõæÓóì ÇáúÃóÔúÚóÑöíøö¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÓóÚöíÏö Èúäö ÇáúãõÓóíøóÈö¡ æóÞóÊóÇÏóÉó¡ æóÇáúÃóÆöãøóÉö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö. æóåõæó ÇáøóÐöí íóÌöÈõ ÇáÊøóÚúæöíáõ Úóáóíúåö¡ æóåõæó ÙóÇåöÑõ ÇáúæóÕúÝö ÈößóáöãóÉö ãöäúßõãú Ýöí ãóæóÇÞöÚöåóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö.
æóÞóÇáó ÇáÒøõåúÑöíøõ¡ æóÇáúÍóÓóäõ¡ æóÚößúÑöãóÉõ: ãóÚúäóì Þóæúáöåö ãöäúßõãú ãöäú ÚóÔöíÑóÊößõãú æóÞóÑóÇÈóÊößõãú.
æóíóÊóÑóÊøóÈõ Úóáóì ÇáÊøóÝúÓöíÑö ÇáúÃóæøóáö Ãóäú íóßõæäó ãóÚúäóì ãõÞóÇÈöáöåö æóåõæó ãöäú ÛóíúÑößõãú Ãóäøóåõ ãöäú ÛóíúÑö Ãóåúáö ãöáøóÊößõãú. ÝóÐóåóÈó ÝóÑöíÞñ ãöãøóäú ÞóÇáõæÇ ÈöÇáÊøóÝúÓöíÑö ÇáúÃóæøóáö Åöáóì ÅöÚúãóÇáö åóÐóÇ æóÃóÌóÇÒõæÇ ÔóåóÇÏóÉó ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãö Ýöí ÇáÓøóÝóÑö Ýöí ÇáúæóÕöíøóÉö ÎóÇÕøóÉð¡ æóÎóÕøõæÇ Ðóáößó ÈöÇáÐøöãøöíøö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÃóÍúãóÏó¡ æóÇáËøóæúÑöíøö¡ æóÓóÚöíÏö Èúäö ÇáúãõÓóíøóÈö¡ æóäõÓöÈó Åöáóì ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÃóÈöí ãõæÓóì. æóÐóåóÈó ÝóÑöíÞñ Åöáóì Ãóäøó åóÐóÇ ãóäúÓõæÎñ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÃóÔúåöÏõæÇ Ðóæóíú ÚóÏúáò ãöäúßõãú [ÇáØøóáóÇÞ: 2] ¡ æóåõæó Þóæúáõ ãóÇáößò¡ æóÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøö¡ æóäõÓöÈó Åöáóì ÒóíúÏö Èúäö ÃóÓúáóãó. æóÞóÏú Êóãøó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáÕøõæÑóÉö ÇáúßóÇãöáóÉö Ýöí ÔóåóÇÏóÉö ÇáúæóÕöíøóÉö ÈöÞóæúáöåö: ÐóæÇ ÚóÏúáò ãöäúßõãú.(7/83)
æóÞóæúáõåõ: Ãóæú ÂÎóÑÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú ÇáúÂíóÇÊö.. ÊóÝúÕöíáñ áöáúÍóÇáóÉö ÇáøóÊöí ÊóÚúÑöÖõ Ýöí ÇáÓøóÝóÑö.
æó (Ãóæú) áöáÊøóÞúÓöíãö áóÇ áöáÊøóÎúíöíÑö¡ æóÇáÊøóÞúÓöíãõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇÎúÊöáóÇÝö ÇáúÍóÇáóíúäö: ÍóÇáö ÇáúÍóÇÖöÑö æóÍóÇáö ÇáúãõÓóÇÝöÑö¡ æóáöÐóáößó ÇÞúÊóÑóäó Èöåö Þóæúáõåõ: Åöäú ÃóäúÊõãú ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ Ýóåõæó ÞóíúÏñ áöÞóæúáöåö: Ãóæú ÂÎóÑÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú.
æóÌóæóÇÈõ ÇáÔøóÑúØö Ýöí Þóæúáöåö: Åöäú ÃóäúÊõãú ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ãóÍúÐõæÝñ Ïóáøó Úóáóíúåö Þóæúáõåõ:
Ãóæú ÂÎóÑÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú¡ æóÇáÊøóÞúÏöíÑõ: Åöäú ÃóäúÊõãú ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóÔóåóÇÏóÉõ ÂÎóÑóíúäö ãöäú ÛóíúÑößõãú¡ ÝóÇáúãóÕöíÑõ Åöáóì ÔóåóÇÏóÉö ÔóÇåöÏóíúäö ãöäú ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÚöäúÏó ãóäú íóÑóÇåõ ãõÞóíøóÏñ ÈöÔóÑúØö Åöäú ÃóäúÊõãú ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö. æóÇáÖøóÑúÈõ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö: ÇáÓøóíúÑõ ÝöíåóÇ. æóÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÇáÓøóÝóÑõ¡ æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö
ÊóÚóÇáóì: æóÞÇáõæÇ áöÅöÎúæÇäöåöãú ÅöÐÇ ÖóÑóÈõæÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [156] .
æóãóÚúäóì: ÝóÃóÕÇÈóÊúßõãú ãõÕöíÈóÉõ ÇáúãóæúÊö ÍóáøóÊú Èößõãú¡ æóÇáúÝöÚúáõ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ãóÚúäóì ÇáúãõÔóÇÑóÝóÉö æóÇáúãõÞóÇÑóÈóÉö¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáúíóÎúÔó ÇáøóÐöíäó áóæú ÊóÑóßõæÇ ãöäú ÎóáúÝöåöãú ÐõÑøöíøóÉð [ÇáäøöÓóÇÁ: 9] ¡ Ãóíú áóæú ÔóÇÑóÝõæÇ Ãóäú íóÊúÑõßõæÇ ÐõÑøöíøóÉð. æóåóÐóÇ ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ãöäó ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúÃóÝúÚóÇáö. æóãöäúåõ Þóæúáõåõãú Ýöí ÇáúÅöÞóÇãóÉö:
ÞóÏú ÞóÇãóÊö ÇáÕøóáóÇÉõ.
æóÚóØóÝó Þóæúáóåõ ÝóÃóÕÇÈóÊúßõãú Úóáóì ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö¡ ÝóßóÇäó ãöäú ãóÖúãõæäö Þóæúáöåö ÞóÈúáóåõ ÅöÐÇ ÍóÖóÑó ÃóÍóÏóßõãõ ÇáúãóæúÊõ. ÃõÚöíÏó åõäóÇ áöÑóÈúØö ÇáúßóáóÇãö ÈóÚúÏó ãóÇ ÝõÕöáó Èóíúäóåõ ãöäó ÇáÙøõÑõæÝö æóÇáÔøõÑõæØö. æóÖóãöíÑõ ÇáúÌãÚ Ýöí ÝóÃóÕÇÈóÊúßõãú ßóÖóãöíÑö ÇáúÌóãúÚö Ýöí ÖóÑóÈúÊõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö.
æóÇáúãõÕöíÈóÉõ: ÇáúÍóÇÏöËóÉõ ÇáøóÊöí ÊóÍöáøõ ÈöÇáúãóÑúÁö ãöäú ÔóÑøò æóÖõÑøò¡ æóÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóÅöäú ÃóÕÇÈóÊúßõãú ãõÕöíÈóÉñ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [72] .
æóÌõãúáóÉõ ÊóÍúÈöÓõæäóåõãÇ ÍóÇáñ ãöäú ÂÎóÑÇäö ÚöäúÏó ãóäú ÌóÚóáó Þóæúáóåõ ãöäú ÛóíúÑößõãú(7/84)
ÈöãóÚúäóì ãöäú ÛóíúÑö Ãóåúáö Ïöíäößõãú. æóÃóãøóÇ ÚöäúÏó ãóäú ÌóÚóáóåõ ÈöãóÚúäóì ãöäú ÛóíúÑö ÞóÈöíáóÊößõãú ÝóÅöäøóåõ ÍóÇáñ ãöäó ÇËúäÇäö æóãöäú ÂÎóÑÇäö áöÃóäøóåõãóÇ ãõÊóÚóÇØöÝóÇäö Èö (Ãóæú) . ÝóåõãóÇ ÃóÍóÏõ ÞöÓúãóíúäö¡ æóíóßõæäõ ÇáÊøóÍúáöíÝõ ÚöäúÏó ÇáöÇÓúÊöÑóÇÈóÉö.
æóÇáÊøóÍúáöíÝõ Úóáóì åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáö ÈóÚöíÏñ ÅöÐú áóÇ ãõæÌöÈó áöáöÇÓúÊöÑóÇÈóÉö Ýöí ÚóÏúáóíúäö ãõÓúáöãóíúäö.
æóÖóãöíÑõ ÇáúÌóãúÚö Ýöí ÊóÍúÈöÓõæäóåõãÇ ßÖãíÑí ÖóÑóÈúÊõãú- æÝóÃóÕÇÈóÊúßõãú. æóßõáøõåóÇ ãõÓúÊóÚúãóáóÉñ Ýöí ÇáúÌóãúÚö ÇáúÈóÏóáöíøö Ïõæäó ÇáÔøõãõæáöíøö¡ áöÃóäøó ÌóãöíÚó ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÕóÇáöÍõæäó áöÃóäú íóÚúÊóÑöíåöãú åóÐóÇ ÇáúÍõßúãõ æóÅöäøóãóÇ íóÍöáøõ ÈöÈóÚúÖöåöãú. ÝóÖóãóÇÆöÑõ ÌóãúÚö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó æóÇÞöÚóÉñ ãóæúÞöÚó ãõÞúÊóÖóì ÇáÙøóÇåöÑö ßõáøõåóÇ. æóÅöäøóãóÇ ÌóÇÁóÊú ÈöÕöíÛóÉö ÇáúÌóãúÚö áöÅöÝóÇÏóÉö ÇáúÚõãõæãö¡ ÏóÝúÚðÇ áöÃóäú íõÊóæóåøóãó Ãóäøó åóÐóÇ ÇáÊøóÔúÑöíÚó ÎóÇÕøñ ÈöÔóÎúÕóíúäö ãõÚóíøóäóíúäö áöÃóäøó ÞóÖöíøóÉó ÓóÈóÈö ÇáäøõÒõæáö ßóÇäóÊú Ýöí ÔóÎúÕóíúäö Ãóæö ÇáúÎöØóÇÈõ æóÇáúÌóãúÚõ áöáúãõÓúáöãöíäó æóÍõßøóÇãöåöãú.
æóÇáúÍóÈúÓõ: ÇáúÅöãúÓóÇßõ¡ Ãóíö ÇáúãóäúÚõ ãöäó ÇáöÇäúÕöÑóÇÝö. Ýóãöäúåõ ãóÇ åõæó ÈöÅößúÑóÇåò ßóÍóÈúÓö ÇáúÌóÇäöí Ýöí ÈóíúÊò Ãóæú ÅöËúÞóÇÝöåö Ýöí ÞóíúÏò. æóãöäúåõ ãóÇ íóßõæäõ ÈöãóÚúäóì ÇáöÇäúÊöÙóÇÑö¡ ßóãóÇ Ýöí ÍóÏöíËö ÚóÊúÈóÇäó Èúäö ãóÇáößò ÝóÛóÏóÇ Úóáóíøó ÑóÓõæáõ Çááøóåö æóÃóÈõæ ÈóßúÑò- Åöáóì Ãóäú ÞóÇáó- æóÍóÈóÓúäóÇåõ Úóáóì ÎóÒöíÑò ÕóäóÚúäóÇåõ¡ Ãóíú ÃóãúÓóßúäóÇåõ. æóåóÐóÇ åõæó ÇáúãõÑóÇÏõ Ýöí ÇáúÂíóÉö¡ Ãóíú ÊõãúÓößõæäóåõãóÇ æóáóÇ ÊóÊúÑõßõæäóåõãóÇ íõÛóÇÏöÑóÇäößõãú ÍóÊøóì íóÊóÍóãøóáóÇ ÇáúæóÕöíøóÉó. æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ Èöåö ÇáÓøöÌúäó Ãóæú ãóÇ íóÞúÑõÈõ ãöäúåõ¡ áöÃóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÞóÇáó: æóáÇ íõÖóÇÑøó ßÇÊöÈñ æóáÇ ÔóåöíÏñ [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 282] .
æóÞóæúáõåõ: ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÕøóáÇÉö ÊóæúÞöíÊñ áöÅöÍúÖóÇÑöåöãóÇ æóÅöãúÓóÇßöåöãóÇ áöÃóÏóÇÁö åóÐöåö ÇáÔøóåóÇÏóÉö.
æóÇáúÅöÊúíóÇäö Èö (ãöäú) ÇáöÇÈúÊöÏóÇÆöíøóÉö áöÊóÞúÑöíÈö ÇáúÈóÚúÏöíøóÉö¡ Ãóíú ÞõÑúÈö ÇäúÊöåóÇÁö ÇáÕøóáóÇÉö. æóÊóÍúÊóãöáõ ÇáúÂíóÉõ Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáÕøóáóÇÉö ÕóáóÇÉñ ãöäú ÕóáóæóÇÊö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóÈöÐóáößó ÝóÓøóÑóåóÇ ÌóãóÇÚóÉñ ãöäú Ãóåúáö ÇáúÚöáúãö¡ Ýóãöäúåõãú ãóäú ÞóÇáó: åöíó ÕóáóÇÉõ ÇáúÚóÕúÑö. æóÑõæöíó Ãäø ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÃóÍúáóÝó ÊóãöíãðÇ ÇáÏøóÇÑöíøó æóÚóÏöíøó Èúäó ÈóÏøóÇÁò Ýöí ÞóÖöíøóÉö ÇáúÌóÇãö ÈóÚúÏó ÇáúÚóÕúÑö¡ æóåõæó Þóæúáõ ÞóÊóÇÏóÉó¡ æóÓóÚöíÏò¡ æóÔõÑóíúÍò¡ æóÇáÔøóÚúÈöíøö. æóãöäúåõãú ãóäú ÞóÇáó:
ÇáÙøõåúÑõ¡ æóåõæó Úóäö ÇáúÍóÓóäö. æóÊóÍúÊóãöáõ ãöäú ÈóÚúÏö ÕóáóÇÉö ÏöíäöåöãóÇ Úóáóì ÊóÃúæöíáö ãöäú ÛóíúÑößõãú ÈöãóÚúäóì(7/85)
ãöäú ÛóíúÑö Ãóåúáö Ïöíäößõãú. æóäõÞöáó Úóäö ÇáÓøõÏøöíøö¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ Ãóíú ÊõÍúÖöÑõæäóåõãóÇ ÚóÞöÈó ÃóÏóÇÆöåöãóÇ ÕóáóÇÊóåõãóÇ áöÃóäøó Ðóáößó ÞóÑöíÈñ ãöäú ÅöÞúÈóÇáöåöãóÇ Úóáóì ÎóÔúíóÉö Çááøóåö æóÇáúæõÞõæÝö áöÚöÈóÇÏóÊöåö.
æóÞóæúáõåõ: ÝóíõÞúÓöãÇäö ÈöÇááøóåö ÚõØöÝó Úóáóì ÊóÍúÈöÓõæäóåõãÇ ÝóÚõáöãó Ãóäøó ÍóÈúÓóåõãóÇ ÈóÚúÏó ÇáÕøóáóÇÉö áöÃóÌúáö Ãóäú íõÞúÓöãóÇ ÈöÇááøóå. æóÖãíÑ ÝóíõÞúÓöãÇäö ÚóÇÆöÏñ Åöáóì Þóæúáöåö ÂÎóÑÇäö. ÝóÇáúÍóáöÝõ íõÍóáøöÝõåõ ÔóÇåöÏóÇ ÇáúæóÕöíøóÉö ÇááøóÐóÇäö åõãóÇ ÛóíúÑõ ãõÓúáöãóíúäö áöÒöíóÇÏóÉö ÇáËøöÞóÉö ÈöÔóåóÇÏóÊöåöãóÇ áöÚóÏóãö ÇáöÇÚúÊöÏóÇÏö ÈöÚóÏóÇáóÉö ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãö.
æóÞóæúáõåõ Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú ÊóÙóÇÝóÑóÊú ÃóÞúæóÇáõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó Úóáóì Ãóäøó åóÐóÇ ÔóÑúØñ ãõÊøóÕöáñ ÈöÞóæúáöåö ÊóÍúÈöÓõæäóåõãÇ æóãóÇ ÚõØöÝó Úóáóíúåö. æóÇÓúÊõÛúäöíó Úóäú ÌóæóÇÈö ÇáÔøóÑúØö áöÏóáóÇáóÉö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó Úóáóíúåö áöíóÊóÃóÊøóì ÇáúÅöíÌóÇÒõ¡ áöÃóäøóåõ áóæú áóãú íõÞóÏøöãú áöÞöíáó: Ãóæú ÂÎóÑóÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú ÝóÅöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú ÝöíåöãóÇ ÊóÍúÈöÓõæäóåõãóÇ Åöáóì ÂÎöÑöåö. ÝóíóÞúÊóÖöí åóÐóÇ ÇáÊøóÝúÓöíÑõ Ãóäøóåõ áóæú áóãú ÊóÍúÕõáö ÇáÑøöíÈóÉõ Ýöí ÕöÏúÞöåöãóÇ áóãóÇ áóÒöãó ÅöÍúÖóÇÑõåõãóÇ ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÕøóáóÇÉö æóÞóÓóãõåõãóÇ¡ ÝóÕóÇÑó Ðóáößó ãóæúßõæáðÇ áöÎöíÑóÉö Çáúæóáöíøö. æóÌõãúáóÉõ ÇáÔøóÑúØö ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ÝöÚúáö ÇáúÞóÓóãö æóÌóæóÇÈöåö.
æóÇáúæóÌúåõ ÚöäúÏöí Ãóäú íóßõæäó Þóæúáõåõ Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú ãöäú ÌõãúáóÉö ÇáúßóáóÇãö ÇáøóÐöí íóÞõæáõåõ ÇáÔøóÇåöÏóÇäö¡ æóãóÚúäóÇåõ Ãóäøó ÇáÔøóÇåöÏóíúäö íóÞõæáóÇäö: Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú Ýöí ÔóåóÇÏóÊöäóÇ ÝóäóÍúäõ äõÞúÓöãõ ÈöÇááøóåö áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäðÇ æóáóæú ßóÇäó ÐóÇ ÞõÑúÈóì æóáóÇ äóßúÊõãõ ÇáÔøóåóÇÏóÉó¡ Ãóíú íóÞõæáóÇäö Ðóáößó áöÇØúãöÆúäóÇäö äóÝúÓö ÇáúãõæÕöí¡ áöÃóäøó ÇáúÚóÏóÇáóÉó ãóÙóäøóÉõ ÇáÕøöÏúÞö ãóÚó ÇÍúÊöãóÇáö æõÌõæÏö ãóÇ íõäóÇÝöíåóÇ ãöãøóÇ áóÇ íõØøóáóÚõ Úóáóíúåö ÝóÃõßøöÏóÊú ãóÙóäøóÉõ ÇáÕøöÏúÞö ÈöÇáúÍóáöÝö Ýóíóßõæäõ ÔóÑúÚõ åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö Úóáóì ßõáøö ÔóÇåöÏò áöíóÓúÊóæöíó Ýöíåö ÌóãöíÚõ ÇáúÃóÍúæóÇáö ÈöÍóíúËõ áóÇ íóßõæäõ ÊóæúÌöíåõ Çáúíóãöíäö Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóÍúæóÇáö ÍóÑóÌðÇ Úáì ÇáÔøóÇåöÏíä ÇáøóÐíä ÊóæóÌøóåóÊú ÚóáóíúåöãóÇ Çáúíóãöíäõ ãöäú Ãóäøó Çáúíóãöíäó ÊóÚúÑöíÖñ ÈöÇáÔøóßøö Ýöí ÕöÏúÞöåöãóÇ¡ ÝóßóÇäó ÝóÑúÖõ Çáúíóãöíäö ãöäú ÞöÈóáö ÇáÔøóÑúÚö ÏóÇÝöÚðÇ áöáÊøóÍóÑøõÌö ÈóíúäóåõãóÇ æóÈóíúäó Çáúæóáöíøö¡ áöÃóäøó Ýöí ßóæúäö Çáúíóãöíäö ÔóÑúØðÇ ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö ãóÚúÐöÑóÉð Ýöí ÇáúãõØóÇáóÈóÉö ÈöåóÇ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÌõãúåõæÑõ ÝõÞóåóÇÆöäóÇ Ýöí íóãöíäö ÇáúÞóÖóÇÁö ÇáøóÊöí ÊóÊóæóÌøóåõ Úóáóì ãóäú íõËúÈöÊõ ÍóÞøðÇ Úóáóì ãóíøöÊò Ãóæú ÛóÇÆöÈò ãöäú ÃóäøóåóÇ áóÇÒöãóÉñ ÞóÈúáó ÇáúÍõßúãö ãõØúáóÞðÇ æóáóæú ÃóÓúÞóØóåóÇ ÇáúæóÇÑöËõ ÇáÑøóÔöíÏõ. æóáóãú ÃóÞöÝú Úóáóì ãóäú ÚóÑøóÌó Úóáóì åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì
ãöäó ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó(7/86)
ÅöáøóÇ Þóæúáó ÇáúßóæóÇÔöíøö Ýöí «ÊóáúÎöíÕö ÇáÊøóÝúÓöíÑö» : «æóÈóÚúÖõåõãú íÞÝ Úáì ÝóíõÞúÓöãÇäö æíÈÊÏìÁ ÈöÇááøóåö ÞóÓóãðÇ æóáóÇ ÃõÍöÈøõåõ» ¡ æóÅöáøóÇ ãóÇ ÍóßóÇåõ ÇáÕøóÝóÇÞõÓöíøõ Ýöí «ãõÚúÑóÈöåö» Úóäö ÇáúÌõÑúÌóÇäöíøö «Ãóäøó åõäóÇ ÞóæúáðÇ ãóÍúÐõæÝðÇ ÊóÞúÏöíÑõåõ: ÝóíõÞúÓöãóÇäö ÈöÇááøóåö æóíóÞõæáóÇäö» . æóáóãú íóÙúåóÑú áöáÕøóÝóÇÞõÓöíøö ãóÇ ÇáøóÐöí ÏóÚóÇ ÇáúÌõÑúÌóÇäöíøó áöÊóÞúÏöíÑö åóÐóÇ ÇáúÞóæúáö. æóáóÇ ÃóÑóÇåõ Íóãóáóåõ Úóáóíúåö ÅöáøóÇ ÌóÚúáõ Þóæúáöåö Åöäö ÇÑúÊóÈúÊõãú ãöäú ßóáóÇãö ÇáÔøóÇåöÏóíúäö. æóÌóæóÇÈõ ÇáÔøóÑúØö ãóÍúÐõæÝñ íóÏõáøõ Úóáóíúåö ÌóæóÇÈõ ÇáúÞóÓóãö¡ ÝóÅöäøó ÇáúÞóÓóãó Ãóæúáóì ÈöÇáúÌóæóÇÈö áöÃóäøóåõ ãõÞóÏøóãñ Úóáóì ÇáÔøóÑúØö.
æóÞóæúáõåõ áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäÇð ÅöáóÎú¡ Ðóáößó åõæó ÇáúãõÞúÓóãõ Úóáóíúåö. æóãóÚúäóì áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäÇð áóÇ äóÚúÊóÇÖõ ÈöÇáúÃóãúÑö ÇáøóÐöí ÃóÞúÓóãúäóÇ Úóáóíúåö ËóãóäðÇ¡ Ãóíú ÚöæóÖðÇ¡ ÝóÖóãöíÑõ Èöåö¡ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúÞóÓóãö ÇáúãóÝúåõæã ãä ÝóíõÞúÓöãÇäö. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó ÊóäúßöíÑõ ËóãóäÇð Ýöí ÓöíóÇÞö ÇáäøóÝúíö Úõãõæãó ßõáøö Ëóãóäò. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáËøóãóäö ÇáúÚöæóÖõ¡ Ãóíú áóÇ äõÈóÏøöáõ ãóÇ ÃóÞúÓóãúäóÇ Úóáóíúåö ÈöÚöæóÖò ßóÇÆöäðÇ ãóÇ ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ¡ æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÖóãöíÑõ Èöåö ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ÇáúãõÞúÓóãö Úóáóíúåö æóåõæó ãóÇ ÇÓúÊóÔúåóÏóÇ Úóáóíúåö ãöäú ÕöíÛóÉö ÇáúæóÕöíøö ÈöÌóãöíÚö ãóÇ ÝöíåóÇ.
æóÞóæúáõåõ: æóáóæú ßÇäó ÐóÇ ÞõÑúÈì ÍóÇáñ ãöäú Þóæúáöåö ËóãóäÇð ÇáøóÐöí åõæó ÈöãóÚúäóì ÇáúÚöæóÖö¡ Ãóíú æóáóæú ßóÇäó ÇáúÚöæóÖõ ÐóÇ ÞõÑúÈóì¡ Ãóíú ÐóÇ ÞõÑúÈóì ãöäøóÇ¡ æó «áóæú» ÔóÑúØñ íõÝöíÏõ ÇáúãõÈóÇáóÛóÉó ÝóÅöÐóÇ ßóÇäó ÐóÇ ÇáúÞõÑúÈóì áóÇ íóÑúÖöíóÇäöåö ÚöæóÖðÇ Úóäú ÊóÈúÏöíáö ÔóåóÇÏóÊöåöãóÇ ÝóÃóæúáóì ãóÇ åõæó Ïõæäó Ðóáößó. æóÐóáößó Ãóäøó ÃóÚúÙóãó ãóÇ íóÏúÝóÚõ ÇáúãóÑúÁó Åöáóì ÇáúÍóíúÝö Ýöí ÚõÑúÝö ÇáúÞóÈóÇÆöáö åõæó ÇáúÍóãöíøóÉõ æóÇáäøõÕúÑóÉõ áöáúÞóÑöíÈö¡ ÝóÐóáößó ÊóÕúÛõÑõ Ïõæäóåõ ÇáÑøõÔóì æóãóäóÇÝöÚõ ÇáÐøóÇÊö. æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãõÓúÊóÊöÑõ Ýöí ßÇäó ÚóÇÆöÏñ Åöáóì Þóæúáöåö ËóãóäÇð. æóãóÚúäóì ßóæúäö ÇáËøóãóäö¡ Ãóíö ÇáúÚöæóÖö¡ ÐóÇ ÞõÑúÈóì Ãóäøóåõ ÅöÑúÖóÇÁõ Ðöí ÇáúÞõÑúÈóì æóäóÝúÚõåõ ÝóÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÊóÞúÏöíÑö ãõÖóÇÝò¡ æóåõæó ãöäú ÏóáóÇáóÉö ÇáöÇÞúÊöÖóÇÁö áöÃóäøóåõ áóÇ ãóÚúäóì áöÌóÚúáö ÇáúÚöæóÖö ÐóÇÊó Ðöí ÇáúÞõÑúÈóì¡ ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÔóíúÁñ ãöäú ÚóáóÇÆöÞöåö íõÚóíøöäõåõ ÇáúãóÞóÇãõ. æóäóÙöíÑõåõ ÍõÑøöãóÊú Úóáóíúßõãú ÃõãøóåÇÊõßõãú [ÇáäøöÓóÇÁ: 23] . æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó æóÌúåõ ÏóáóÇáóÉö ãöËúáö åóÐóÇ ÇáÔøóÑúØö Èö (áóæú) æóÊóÓúãöíóÊõåóÇ(7/87)
æóÕúáöíøóÉð ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóæö ÇÝúÊóÏì Èöåö ãöäú ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [91] .
æóÞóæúáõåõ æóáÇ äóßúÊõãõ ÚõØöÝó Úóáóì áóÇ äóÔúÊóÑöí¡ áöÃóäøó ÇáúãóÞúÕõæÏó ãöäú ÅöÍúáóÇÝöåöãóÇ Ãóäú íõÄóÏøöíóÇ ÇáÔøóåóÇÏóÉó ßóãóÇ ÊóáóÞøóíóÇåóÇ ÝóáóÇ íõÛóíøöÑóÇ ÔóíúÆðÇ ãöäúåóÇ æóáóÇ íóßúÊõãóÇåóÇ ÃóÕúáðÇ.
æóÅöÖóÇÝóÉõ ÇáÔøóåóÇÏóÉö Åöáóì ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö ÊóÚúÙöíãñ áÎØÑåÇ ÚöäúÏ ÇáÔøóåóÇÏóÉ æóÛóíúÑöåö áöÃóäøó Çááøóåó áóãøóÇ ÃóãóÑó ÈöÃóÏóÇÆöåóÇ ßóãóÇ åöíó æóÍóÖøó ÚóáóíúåóÇ ÃóÖóÇÝóåóÇ Åöáóì ÇÓúãöåö ÍöÝúÙðÇ áóåóÇ ãöäó ÇáÊøóÛúíöíÑö¡ ÝóÇáÊøóÕúÑöíÍõ ÈöÇÓúãöåö ÊóÚóÇáóì ÊóÐúßöíÑñ áöáÔøóÇåöÏö Èöåö Íöíäó ÇáúÞóÓóãö.
æóÝöí Þóæúáöåö æóáÇ äóßúÊõãõ Ïóáöíáñ Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö åõäóÇ ãóÚúäóÇåóÇ ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝõ¡ æóåõæó ÇáúÅöÎúÈóÇÑõ Úóäú ÃóãúÑò ÎóÇÕøò íóÚúÑöÖõ Ýöí ãöËúáöåö ÇáÊøóÑóÇÝõÚõ. æóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöåóÇ Çáúíóãöíäó ßóãóÇ Êóæóåøóãóåõ ÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó ÝóáóÇ äõØöíáõ ÈöÑóÏøöåö ÝóÞóÏú ÑóÏøóåõ ÇááøóÝúÙõ.
æóÌõãúáóÉõ ÅöäøóÇ ÅöÐÇð áóãöäó ÇáúÂËöãöíäó ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ ÇÓúÊöÆúäóÇÝðÇ ÈóíóÇäöíøðÇ áöÃóäøóåóÇ ÌóæóÇÈõ ÓõÄóÇáò ãõÞóÏøóÑò ÈöÏóáöíáö æõÌõæÏö ÅöÐÇ¡ ÝóÅöäøóåõ ÍóÑúÝõ ÌóæóÇÈò: ÇÓúÊóÔúÚóÑó ÇáÔøóÇåöÏóÇäö ÓõÄóÇáðÇ ãöäó ÇáøóÐöí ÍóáóÝóÇ áóåõ ÈöÞóæúáöåöãóÇ: áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäðÇ æóáóÇ äóßúÊõãõ ÔóåóÇÏóÉó Çááøóåö¡ íóÞõæáõ Ýöí äóÝúÓöåö: áóÚóáøóßõãóÇ áóÇ ÊóÈöÑøóÇäö ÈöãóÇ ÃóÞúÓóãúÊõãóÇ Úóáóíúåö¡ ÝÃÌÇÈÇ: ÅäøÇ ÅöÐä áóãöäó ÇáúÂËöãöíäó¡ Ãóíú ÅöäøóÇ äóÚúáóãõ ÊóÈöÚóÉó ÚóÏóãö ÇáúÈöÑøö ÈöãóÇ ÃóÞúÓóãúäóÇ Úóáóíúåö Ãóäú äóßõæäó ãöäó ÇáúÂËöãöíäó¡ Ãóíú æóáóÇ äóÑúÖóì ÈöÐóáößó.
æóÇáúÂËöãõ: ãõÑúÊóßöÈõ ÇáúÅöËúãö. æóÞóÏú Úõáöãó Ãóäøó ÇáúÅöËúãó åõæó ÇáúÍöäúËõ ÈöæõÞõæÚö ÇáúÌõãúáóÉö ÇÓÊÆäÇÝÇ ãóÚó «ÅöÐä» ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÌóæóÇÈö ßóáóÇãò íóÎúÊóáöÌõ Ýöí äóÝúÓö ÃóæúáöíóÇÁö ÇáúãóíøöÊö.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÅöäú ÚõËöÑó Úóáì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð ÝóÂÎóÑÇäö ÇáúÂíóÉó¡ Ãóíú Åöäú ÊóÈóíøóäó ÃóäøóåõãóÇ ßóÊóãóÇ Ãóæú ÈóÏøóáóÇ æóÍóäóËóÇ Ýöí íóãöíäöåöãóÇ¡ ÈóØóáóÊú ÔóåóÇÏóÊõåõãóÇ¡ áöÃóäøó Þóæúáóåõ ÝóÂÎóÑÇäö íóÞõæãÇäö ãóÞÇãóåõãÇ ÝóÑúÚñ Úóäú ÈõØúáóÇäö ÔóåóÇÏóÊöåöãóÇ¡ ÝóÍóÐóÝó ãóÇ íõÚóÈøöÑõ Úóäú ÈõØúáóÇäö ÔóåóÇÏóÊöåöãóÇ ÅöíÌóÇÒðÇ ßóÞóæúáöåö: ÇÖúÑöÈú (1) ÈöÚóÕÇßó ÇáúÍóÌóÑó ÝóÇäúÝóÌóÑóÊú ãöäúåõ ÇËúäóÊÇ ÚóÔúÑóÉó ÚóíúäÇð [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 60] Ãóíú ÝóÖóÑóÈó ÝóÇäúÝóÌóÑóÊú.
_________
(1) Ýöí ÇáãØÈæÚÉ: (Ãóä ÇÖúÑöÈ ÈÚÕÇß ... ) ÇáúãõæóÇÝÞóÉ áöáúÂíóÉö: 160 ãä ÇáúÃóÚúÑóÇÝ¡ æÇáãËÈÊ åõæó ÇáúãõæóÇÝÞ ááÔÑÍ æóÇááå ÃÚáã.(7/88)
æóãóÚúäóì ÚõËöÑó ÇØøóáóÚó æóÊóÈóíøóäó Ðóáößó¡ æóÃóÕúáõ ÝöÚúáö ÚóËóÑó Ãóäøóåõ ãõÕóÇÏóÝóÉõ ÑöÌúáö ÇáúãóÇÔöí ÌöÓúãðÇ äóÇÊöÆðÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö áóãú íóÊóÑóÞøóÈúåõ æóáóãú íóÍúÐóÑú ãöäúåõ ÝóíóÎúÊóáøõ Èöåö ÇäúÏöÝóÇÚõ ãóÔúíöåö¡ ÝóÞóÏú íóÓúÞõØõ æóÞóÏú íóÊóÒóáúÒóáõ.
æóãóÕúÏóÑõåõ ÇáúÚöËóÇÑõ æóÇáúÚõËõæÑõ¡ Ëõãøó ÇÓúÊõÚúãöáó Ýöí ÇáÙøóÝóÑö ÈöÔóíúÁò áóãú íóßõäú ãõÊóÑóÞøóÈðÇ ÇáÙøóÝóÑõ Èöåö Úóáóì ÓóÈöíáö ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö. æóÔóÇÚó Ðóáößó ÍóÊøóì ÕóÇÑó ßóÇáúÍóÞöíÞóÉö¡ ÝóÎóÕøõæÇ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúãóÚúäóì ÇáúÍóÞöíÞöíøó ÈöÃóÍóÏö ÇáúãóÕúÏóÑóíúäö æóåõæó ÇáúÚöËóÇÑõ¡ æóÎóÕøõæÇ ÇáúãóÚúäóì ÇáúãóÌóÇÒöíøó ÈöÇáúãóÕúÏóÑö ÇáúÂÎóÑö¡ æóåõæó ÇáúÚõËõæÑõ.
æóãóÚúäóì ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð ËóÈóÊó ÃóäøóåõãóÇ ÇÑúÊóßóÈóÇ ãóÇ íóÃúËóãóÇäö Èöåö¡ ÝóÞóÏú ÍõÞøó ÚóáóíúåöãóÇ ÇáúÅöËúãõ¡ Ãóíú æóÞóÚó ÚóáóíúåöãóÇ¡ ÝóÇáÓøöíäõ æóÇáÊøóÇÁõ áöáÊøóÃúßöíÏö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúÅöËúãö åõæó ÇáøóÐöí ÊóÈóÑøóÁóÇ ãöäúåõ Ýöí Þóæúáöåö: áóÇ äóÔúÊóÑöí Èöåö ËóãóäÇð æóáóæú ßÇäó ÐóÇ ÞõÑúÈì æóáÇ äóßúÊõãõ ÔóåÇÏóÉó Çááøóåö. ÝóÇáúÅöËúãõ åõæó ÃóÍóÏõ åóÐóíúäö ÈöÃóäú íóÙúåóÑó ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÈúÏóáóÇ ÈöãóÇ ÇÓúÊõÄúãöäóÇ Úóáóíúåö ÚöæóÖðÇ áöÃóäúÝõÓöåöãóÇ Ãóæú áöÛóíúÑöåöãóÇ¡ Ãóæú ÈöÃóäú íóÙúåóÑó ÃóäøóåõãóÇ ßóÊóãóÇ ÇáÔøóåóÇÏóÉó¡ Ãóíú ÈóÚúÖóåóÇ. æóÍóÇÕöáõ ÇáúÅöËúãö Ãóäú íóÊøóÖöÍó ãóÇ íóÞúÏóÍõ Ýöí ÕöÏúÞöåöãóÇ ÈöãõæÌöÈö ÇáËøõÈõæÊö.
æóÞóæúáõåõ ÝóÂÎóÑÇäö Ãóíú ÑóÌõáóÇäö ÂÎóÑóÇäö¡ áöÃóäøó æóÕúÝó ÂÎóÑó íõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúãõÛóÇíöÑö ÈöÇáÐøóÇÊö Ãóæú ÈöÇáúæóÕúÝö ãóÚó ÇáúãõãóÇËóáóÉö Ýöí ÇáúÌöäúÓö ÇáúãõÊóÍóÏøóËö Úóäúåõ¡ æóÇáúãõÊóÍóÏøóËõ Úóäúåõ åõäóÇ ÇËúäÇäö. ÝóÇáúãóÚúäóì ÝóÇËúäóÇäö ÂÎóÑóÇäö íóÞõæãóÇäö ãóÞóÇãóåõãóÇ Ýöí ÅöËúÈóÇÊö ÇáúæóÕöíøóÉö. æóãóÚúäóì íóÞõæãóÇäö ãóÞóÇãóåõãóÇ¡ Ãóíú íõÚóæøöÖóÇäö Êöáúßó ÇáÔøóåóÇÏóÉó. ÝóÅöäøó ÇáúãóÞóÇãó åõæó ãóÍóáøõ ÇáúÞöíóÇãö¡ Ëõãøó íõÑóÇÏõ Èöåö ãóÍóáøõ Úóãóáò ãóÇ¡ æóáóæú áóãú íóßõäú Ýöíåö ÞöíóÇãñ¡ Ëõãøó íõÑóÇÏõ Èöåö ÇáúÚóãóáõ ÇáøóÐöí ãöäú ÔóÃúäöåö Ãóäú íóÞóÚó Ýöí ãóÍóáøò íóÞõæãõ Ýöíåö ÇáúÚóÇãöáõ¡ æóÐóáößó Ýöí ÇáúÚóãóáö Çáúãõåöãøö.
ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: Åöäú ßÇäó ßóÈõÑó Úóáóíúßõãú ãóÞÇãöí æóÊóÐúßöíÑöí [íõæäõÓ: 71] . ÝóãóÞóÇãõ ÇáÔøóÇåöÏóíúäö åõæó ÅöËúÈóÇÊõ ÇáúæóÕöíøóÉö. æãöäó Ýöí Þóæúáöåö: ãöäó ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóÍóÞøó Úóáóíúåöãõ ÊóÈúÚöíÖöíøóÉñ¡ Ãóíú ÔóÎúÕóÇäö ÂÎóÑóÇäö íóßõæäóÇäö ãöäó ÇáúÌóãóÇÚóÉö ãöäó ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊõÍöÞøó Úóáóíúåöãú.
æóÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ ßóæúäõ ÇáÔøóíúÁö ÍóÞöíÞðÇ ÈöÔóíúÁò ÂÎóÑó¡ ÝóíóÊóÚóÏøóì Åöáóì ÇáúãóÝúÚõæáö ÈöäóÝúÓöåö¡ ßóÞóæúáöåö:
ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð¡ æóåõæó ÇáÔøóíúÁõ ÇáúãõÓúÊóÍóÞøõ. æóÅöÐóÇ ßóÇäó ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞõ Úóäú äöÒóÇÚò íõÚóÏøóì ÇáúÝöÚúáõ Åöáóì ÇáãÍÞæÞ ÈÚáì ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö ÈöãóÚúäóì ÇááøõÒõæãö áóåõ æóÅöäú ßõÑöåó¡ ßóÃóäøóåõãú Öóãøóäõæåõ ãóÚúäóì(7/89)
æóÌóÈó ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÍóÞöíÞñ Úóáì Ãóäú áóÇ ÃóÞõæáó Úóáóì Çááøóåö ÅöáøóÇ ÇáúÍóÞøó [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 105] . æóíõÞóÇáõ:
ÇÓúÊóÍóÞøó ÒóíúÏñ Úóáóì ÚóãúÑòæ ßóÐóÇ¡ Ãóíú æóÌóÈó áöÒóíúÏò ÍóÞøñ Úóáóì ÚóãúÑòæ¡ ÝóÃóÎóÐóåõ ãöäúåõ.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ÇÓúÊóÍóÞøó Úóáóíúåöãõ ÈöÇáúÈöäóÇÁö áöáúãóÌúåõæáö ÝóÇáúÝóÇÚöáõ ÇáúãóÍúÐõæÝõ Ýöí Þóæúáöåö ÇÓúÊóÍóÞøó Úóáóíúåöãõ åõæó ãõÓúÊóÍöÞøñ ãóÇ¡ æóåõæó ÇáøóÐöí ÇäúÊóÝóÚó ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö æóÇáúíóãöíäö ÇáúÈóÇØöáóÉö¡ ÝóäóÇáó ãöäú ÊóÑößóÉö ÇáúãõæÕöí ãóÇ áóãú íóÌúÚóáúåõ áóåõ ÇáúãõæÕöí æóÛóáóÈó æóÇÑöËó ÇáúãõæÕöí ÈöÐóáößó. ÝóÇáøóÐöíäó ÇÓúÊõÍöÞøó Úóáóíúåöãú åõãú ÃóæúáöíóÇÁõ ÇáúãõæÕöí ÇáøóÐöíäó áóåõãú ãóÇáõåõ ÈöæóÌúåò ãöäú æõÌõæåö ÇáúÅöÑúËö ÝóÍõÑöãõæÇ ÈóÚúÖóåõ. æóÞóæúáõåõ Úóáóíúåöãõ ÞóÇÆöãñ ãóÞóÇãó äóÇÆöÈö ÝóÇÚöáö ÇÓúÊóÍóÞøó.
æóÞóæúáõåõ: ÇáúÃóæúáóíÇäö ÊóËúäöíóÉõ Ãóæúáóì¡ æóåõæó ÇáúÃóÌúÏóÑõ æóÇáúÃóÍóÞøõ¡ Ãóíö ÇáúÃóÌúÏóÑóÇäö ÈöÞÈõæá ÞóæúáåãóÇ.
ÝóãóÇ ÕÏÞå åõæó ãóÇ ÕÏÞ ÇáúÂÎóÑóÇäö æóãóÑúÌöÚõåõ Åöáóíúåö ÝóíóÌõæÒõ¡ Ãóäú íõÌúÚóáó ÎóÈÑÇ Úóä ÝóÂÎóÑÇäö¡ ÝÅäø ÝóÂÎóÑÇäö áóãøóÇ æõÕöÝó ÈöÌõãúáóÉö íóÞõæãÇäö ãóÞÇãóåõãÇ ÕóÍøó ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁõ Èöåö¡ Ãóíú ÝóÔóÎúÕóÇäö ÂÎóÑóÇäö åõãóÇ ÇáúÃóæúáóíóÇäö ÈöÞóÈõæáö ÞóæúáöåöãóÇ Ïõæäó ÇáÔøóÇåöÏóíúäö ÇáúãõÊøóåóãóíúäö. æóÅöäøóãóÇ ÚõÑøöÝó ÈöÇááøóÇãö áöÃóäøóåõ ãóÚúåõæÏñ áöáúãõÎóÇØóÈö ÐöåúäðÇ áöÃóäøó ÇáÓøóÇãöÚó ÅöÐóÇ ÓóãöÚó Þóæúáóåõ: ÝóÅöäú ÚõËöÑó Úóáì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð ÊóÑóÞøóÈó Ãóäú íóÚúÑöÝó ãóäú åõæó ÇáúÃóæúáóì ÈöÞóÈõæáö Þóæúáöåö Ýöí åóÐóÇ ÇáÔøóÃúäö¡ ÝóÞöíáó áóåõ: ÂÎóÑóÇäö åõãóÇ ÇáúÃóæúáóíóÇäö ÈöåóÇ. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúÃóæúáóíÇäö ãõÈúÊóÏà æÝóÂÎóÑÇäö íóÞõæãÇäö ÎóÈóÑóåõ. æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúÎóÈóÑö áöÊóÚúÌöíáö ÇáúÝóÇÆöÏóÉö¡ áöÃóäøó ÇáÓøóÇãöÚó íóÊóÑóÞøóÈõ ÇáúÍõßúãó ÈóÚúÏó Þóæúáöåö: ÝóÅöäú ÚõËöÑó Úóáì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð ÝóÅöäøó Ðóáößó ÇáúÚõËõæÑó Úóáóì ßóÐöÈö ÇáÔøóÇåöÏóíúäö íõÓúÞöØõ ÔóåóÇÏóÊóåõãóÇ æóíóãöíäóåõãóÇ¡ ÝóßóíúÝó íóßõæäõ ÇáúÞóÖóÇÁõ Ýöí Ðóáößó¡ ÝóÚóÌøóáó ÇáúÌóæóÇÈó.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÈóÏóáÇ ãä ÝóÂÎóÑÇäö Ãóæú ãöäó ÇáÖøóãöíÑö Ýöí íóÞõæãÇäö Ãóæú ÎóÈóÑó ãõÈúÊóÏóÃò ãóÍúÐõæÝò¡ Ãóíú åõãóÇ ÇáúÃóæúáóíóÇäö. æóäõßúÊóÉõ ÇáÊøóÚúÑöíÝ åöíó åöíó Úóáóì ÇáúæõÌõæåö ßõáøöåóÇ.
æóÞóÑóÃó ÍóãúÒóÉõ¡ æóÃóÈõæ ÈóßúÑò Úóäú ÚóÇÕöãò¡ æóíóÚúÞõæÈó¡ æóÎóáóÝò¡ ÇáúÃóæøóáöíäó- ÈöÊóÔúÏöíÏö ÇáúæóÇæö ãóÝúÊõæÍóÉð æóÈößóÓúÑö ÇááøóÇãö æóÓõßõæäö ÇáÊøóÍúÊöíøóÉö- ÌóãúÚó Ãóæøóáò ÇáøóÐöí åõæó ãóÌóÇÒñ ÈöãóÚúäóì ÇáúãõÞóÏøóãö æóÇáúãõÈúÊóÏóÃö Èöåö.
ÝóÇáøóÐöíäó ÇÓúÊõÍöÞøó Úóáóíúåöãú åõãú ÃóæúáöíóÇÁõ ÇáúãõæÕöí ÍóíúËõ ÇÓúÊóÍóÞøó ÇáúãõæÕóì áóåõ ÇáúæóÕöíøóÉó(7/90)
ãöäú ãóÇáö ÇáÊøóÑößóÉö ÇáøóÐöí ßóÇäó áöáúÃóæúáöíóÇÁö¡ Ãóíö ÇáúæóÑóËóÉö áóæúáóÇ ÇáúæóÕöíøóÉõ¡ æóåõæó ãÌÑæÑ äÚÊ (ááøóÐíä ÇÓúÊõÍöÞøó Úóáóíúåöãõ) .
æóÞóÑóÃó ÍóÝúÕñ Úóäú ÚóÇÕöãò ÇÓúÊóÍóÞøó- ÈöÕöíÛóÉö ÇáúÈöäóÇÁö áöáúÝóÇÚöáö- Ýóíóßõæäõ ÇáúÃóæúáóíÇäö åõæó ÝóÇÚöáõ ÇÓúÊóÍóÞøó¡ æóÞóæúáõåõ ÝóíõÞúÓöãÇäö ÈöÇááøóåö ÊóÝúÑöíÚñ Úóáóì Þóæúáöåö íóÞõæãÇäö ãóÞÇãóåõãÇ.
æóãóÚúäóì áóÔóåÇÏóÊõäÇ ÃóÍóÞøõ ãöäú ÔóåÇÏóÊöåöãÇ ÃóäøóåõãóÇ Ãóæúáóì ÈöÃóäú ÊõÞúÈóáó ÔóåóÇÏóÊõåõãóÇ ãöäó ÇááøóÐóíúäö ÚõËöÑó Úóáóì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãðÇ. æóãóÚúäóì ÃóÍóÞøõ ÃóäøóåóÇ ÇáúÍóÞøõ¡ ÝóÕöíÛóÉõ ÇáÊøóÝúÖöíáö ãóÓúáõæÈóÉõ ÇáúãõÝóÇÖóáóÉö.
æóÞóæúáõåõ æóãóÇ ÇÚúÊóÏóíúäÇ ÊóæúßöíÏñ áöáúÃóÍóÞøöíøóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúÃóÍóÞøöíøóÉó ÑóÇÌöÚóÉñ Åöáóì äóÝúÚöåöãóÇ ÈöÅöËúÈóÇÊö ãóÇ ßóÊóãóåõ ÇáÔøóÇåöÏóÇäö ÇáúÃóÌúäóÈöíøóÇäö¡ Ýóáóæú áóãú Êóßõäú ßóÐóáößó Ýöí ÇáúæóÇÞöÚö áóßóÇäóÊú ÈóÇØöáðÇ æóÇÚúÊöÏóÇÁð ãöäúåõãóÇ Úóáóì ãóÇáö ãõÈóáøöÛöí ÇáúæóÕöíøóÉö. æóÇáúãóÚúäóì: æóãóÇ ÇÚúÊóÏóíúäóÇ Úóáóì ÇáÔøóÇåöÏóíúäö Ýöí ÇÊøöåóÇãöåöãóÇ ÈöÅöÎúÝóÇÁö ÈóÚúÖö ÇáÊøóÑößóÉö.
æóÞóæúáõåõ ÅöäøóÇ ÅöÐÇð áóãöäó ÇáÙøóÇáöãöíäó Ãóíú áóæö ÇÚúÊóÏóíúäóÇ áóßõäøóÇ ÙóÇáöãöíäó. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäúåõ ÇáúÅöÔúÚóÇÑõ ÈöÃóäøóåõãóÇ ãõÊóÐóßøöÑóÇäö ãóÇ íóÊóÑóÊøóÈõ Úóáóì ÇáöÇÚúÊöÏóÇÁö æóÇáÙøõáúãö¡ æóÝöí Ðóáößó ÒöíóÇÏóÉõ æóÇÒöÚò.
æóÞóÏú ÊóÖóãøóäó ÇáúÞóÓóãõ Úóáóì ÕöÏúÞö ÎóÈóÑöåöãóÇ íóãöíäðÇ Úóáóì ÅöËúÈóÇÊö ÍóÞøöåöãóÇ Ýóåöíó ãöäó Çáúíóãöíäö ÇáøóÊöí íóËúÈõÊõ ÈöåóÇ ÇáúÍóÞøõ ãóÚó ÇáÔøóÇåöÏö ÇáúÚõÑúÝöíøö¡ æóåõæó ÔóÇåöÏõ ÇáÊøõåúãóÉö ÇáøóÊöí ÚõËöÑó ÚóáóíúåóÇ Ýöí ÇáÔøóÇåöÏóíúäö ÇááøóÐóíúäö íõÈóáøöÛóÇäö ÇáúæóÕöíøóÉó.
æóÇáúßóáóÇã Ýöí «ÅöÐä» åõäóÇ ãöËúáõ ÇáúßóáóÇãö Ýöí Þóæúáöåö: ÅöäøóÇ ÅöÐÇð áóãöäó ÇáúÂËöãöíäó.
æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõ Åöäö ÇÎúÊóáøóÊú ÔóåóÇÏóÉõ ÔóÇåöÏóíö ÇáúæóÕöíøóÉö ÇäúÊõÞöáó Åöáóì íóãöíäö ÇáúãõæÕóì áóåõ ÓóæóÇÁð ßóÇäó ÇáúãõæÕóì áóåõ æóÇÍöÏðÇ Ãóãú ãõÊóÚóÏøöÏðÇ. æóÅöäøóãóÇ ÌóÇÁóÊö ÇáúÂíóÉõ ÈöÕöíÛóÉö ÇáöÇËúäóíúäö ãõÑóÇÚóÇÉð áöáúÞóÖöíøóÉö ÇáøóÊöí äóÒóáóÊú ÝöíåóÇ¡ æóåöíó ÞóÖöíøóÉõ Êóãöíãò ÇáÏøóÇÑöíøö æóÚóÏöíøö Èúäö ÈóÏøóÇÁò¡ ÝóÅöäøó æóÑóËóÉó ÕóÇÍöÈö ÇáÊøóÑößóÉö ßóÇäóÇ ÇËúäóíúäö åõãóÇ:
ÚóãúÑõæ Èúäõ ÇáúÚóÇÕöí æóÇáúãõØøóáöÈõ Èúäõ ÃóÈöí æóÏóÇÚóÉó¡ æóßöáóÇåõãóÇ ãöäú Èóäöí Óóåúãò¡ æóåõãóÇ ãóæúáóíóÇ ÈõÏóíúáö Èúäö ÃóÈöí ãóÑúíóãó ÇáÓøóåúãöíøö ÕóÇÍöÈö ÇáúÌóÇãö. ÝóÈóÚúÖõ ÇáúãõÝóÓøöÑöíäó íóÐúßõÑõ ÃóäøóåõãóÇ ãóæúáóíóÇ(7/91)
ÈõÏóíúáö. æóÈóÚúÖõåõãú íóÞõæáõ: Åöäøó ãóæúáóÇåõ åõæó ÚóãúÑõæ Èúäõ ÇáúÚóÇÕöí. æóÇáÙøóÇåöÑõ ãöäú ÊóÍúáöíÝö ÇáúãõØøóáöÈö ÇÈúä ÃóÈöí æóÏóÇÚóÉó Ãóäøó áóåõ æóáóÇÁð ãöäú ÈõÏóíúáò¡ ÅöÐú áóÇ íõÚúÑóÝõ Ýöí ÇáúÅöÓúáóÇãö Ãóäú íóÍúáöÝó ãóäú áóÇ íóäúÊóÝöÚõ ÈöÇáúíóãöíäö. ÝóÅöäú ßóÇäó ÕóÇÍöÈõ
ÇáúÍóÞøö æóÇÍöÏðÇ ÍóáóÝó æóÍúÏóåõ æóÅöäú ßóÇäó ÃóÕúÍóÇÈõ ÇáúÍóÞøö ÌóãóÇÚóÉð ÍóáóÝõæÇ ÌóãöíÚðÇ æóÇÓúÊóÍóÞøõæÇ. æóáóãú íóÞõáú ÃóÍóÏñ Ãóäøóåõ Åöäú ßóÇäó ÕóÇÍöÈõ ÇáúÍóÞøö æóÇÍöÏðÇ íóÍúáöÝõ ãóÚóåõ ãóäú áóíúÓó ÈöãõÓúÊóÍöÞøò¡ æóáóÇ Åöäú ßóÇäó ÕóÇÍöÈõ ÇáúÍóÞøö ËóáóÇËóÉð ÝóÃóßúËóÑó Ãóäú íóÍúáöÝó ÇËúäóÇäö ãöäúåõãú æóíóÓúÊóÍöÞøõæäó ßõáøõåõãú. ÝóÇáöÇÞúÊöÕóÇÑõ Úóáóì ÇËúäóíúäö Ýöí ÃóíúãóÇäö ÇáúÃóæúáóíóíúäö äóÇÙöÑñ Åöáóì ÞöÕøóÉö ÓóÈóÈö ÇáäøõÒõæáö¡ ÝóÊóßõæäõ ÇáúÂíóÉõ Úóáóì åóÐóÇ ÎóÇÕøóÉð ÈöÊöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉö.
æóíóÌúÑöí ãóÇ íõÎóÇáöÝõ Êöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉó Úóáóì ãóÇ åõæó ÇáúãóÚúÑõæÝõ Ýöí ÇáÔøóÑöíÚóÉö Ýöí ÇáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö æóÇáÊøõåóãö.
æóåóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ íóÞúÊóÖöí Ãóäøó ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú ÞóÈúáó Íßã ÇáÑøóÓõæá Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýöí æóÕöíøóÉö ÈõÏóíúáö Èúäö ÃóÈöí ãóÑúíóãó.
æóÐóáößó ÙóÇåöÑõ ÈóÚúÖö ÑöæóÇíóÇÊö ÇáúÎóÈóÑö¡ æóÝöí ÈóÚúÖö ÇáÑøöæóÇíóÇÊö ãóÇ íóÞúÊóÖöí Ãóäøó ÇáúÂíóÉó äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó Ãóäú Íóßóãó ÇáÑøóÓõæáõ- Úóáóíúåö ÇáÕøóáóÇÉõ æóÇáÓøóáóÇãõ- æóÍöíäóÆöÐò íóÊóÚóíøóäõ Ãóäú Êóßõæäó ÊóÔúÑöíÚðÇ áöÃóãúËóÇáö Êöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉö ãöãøóÇ íóÍúÏõËõ Ýöí ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáö¡ ÝóíóÊóÚóíøóäõ ÇáúãóÕöíÑõ Åöáóì ÇáúæóÌúåö ÇáúÃóæøóáö Ýöí ÇÔúÊöÑóÇØö ßóæúäö ÇáúÃóæúáóíóíúäö ÇËúäóíúäö Åöäú Ãóãúßóäó.
æóÈóÞöíóÊú ÕõæÑóÉñ áóãú ÊóÔúãóáúåóÇ ÇáúÂíóÉõ ãöËúáõ Ãóäú áóÇ íóÌöÏó ÇáúãõÍúÊóÖöÑõ ÅöáøóÇ æóÇÍöÏðÇ ãöäó ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ Ãóæú æóÇÍöÏðÇ ãöäú ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ Ãóæú íóÌöÏó ÇËúäóíúäö ÃóÍóÏõåõãóÇ ãõÓúáöãñ æóÇáúÂÎóÑõ ÛóíúÑõ ãõÓúáöãò. æóßõáøõ Ðóáößó íóÌúÑöí Úóáóì ÃóÍúßóÇãöåö ÇáúãóÚúÑõæÝóÉö Ýöí ÇáúÃóÍúßóÇãö ßõáøöåóÇ ãöäú íóãöíäö ãóäú ÞóÇãó áóåõ ÔóÇåöÏñ Ãóæú íóãöíäö ÇáúãõäúßöÑö.
æóÇáúãõÔóÇÑõ Åöáóíúåö Ýöí Þóæúáöåö: «Ðóáößó ÃóÏúäóì» Åöáóì ÇáúãóÐúßõæÑö ãöäó ÇáúÍõßúãö ãöäú Þóæúáöåö ÊóÍúÈöÓõæäóåõãÇ ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÕøóáÇÉö- Åöáóì Þóæúáöåö- ÅöäøóÇ ÅöÐÇð áóãöäó ÇáÙøóÇáöãöíäó. æÃóÏúäì ÈöãóÚúäóì ÃóÞúÑóÈõ¡ æóÇáúÞõÑúÈõ åõäóÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÞõÑúÈö ÇáúÚöáúãö æóåõæó ÇáÙøóäøõ¡ Ãóíú ÃóÞúæóì Åöáóì ÇáÙøóäøö ÈöÇáÕøöÏúÞö.
æóÖóãöíÑõ íóÃúÊõæÇ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì «ÇáÔøõåóÏóÇÁö» æóåõãú: ÇáúÂÎóÑóÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú¡ æóÇáúÂÎóÑóÇäö ÇááøóÐóÇäö íóÞõæãóÇäö ãóÞóÇãóåõãóÇ¡ Ãóíú Ãóäú íóÃúÊöí ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãú. ÝóÌóãóÚó ÇáÖøóãöíÑó Úóáóì ÅöÑóÇÏóÉö ÇáÊøóæúÒöíÚö.
æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøó ãóÇ ÔóÑóÚó Çááøóåõ ãöäó ÇáÊøóæúËöíÞö æóÇáÖøóÈúØö¡ æóãöäú ÑóÏøö ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÚöäúÏó ÇáúÚõËõæÑö Úóáóì(7/92)
ÇáÑøöíÈóÉö ÃóÑúÌóì Åöáóì ÇáÙøóäøö ÈöÍõÕõæáö ÇáÕøöÏúÞö áößóËúÑóÉö ãóÇ ÖóÈóØó Úóáóì ßöáóÇ ÇáúÝóÑöíÞóíúäö ãöãøóÇ íóäúÝöí ÇáúÛóÝúáóÉó æóÇáÊøóÓóÇåõáó¡ Èóáúåó ÇáÒøõæÑó æóÇáúÌóæúÑó ãóÚó ÊóæóÞøöí ÓõæÁö ÇáÓøõãúÚóÉö.
æóãóÚúäóì Ãóäú íóÃúÊõæÇ ÈöÇáÔøóåÇÏóÉö: Ãóäú íõÄóÏøõæÇ ÇáÔøóåóÇÏóÉó. ÌõÚöáó ÃóÏóÇÄõåóÇ æóÇáúÅöÎúÈóÇÑõ ÈöåóÇ ßóÇáúÅöÊúíóÇäö ÈöÔóíúÁò ãöäú ãóßóÇäò.
æóãóÚúäóì Þóæúáöåö Úóáì æóÌúåöåÇ¡ Ãóíú Úóáóì ÓõäøóÊöåóÇ æóãóÇ åõæó ãõÞóæøöãõ ÊóãóÇãöåóÇ æóßóãóÇáöåóÇ¡ ÝóÇÓúãõ ÇáúæóÌúåö Ýöí ãöËúáö åóÐóÇ ãõÓúÊóÚóÇÑñ áöÃóÍúÓóäö ãóÇ Ýöí ÇáÔøóíúÁö æóÃóßúãóáöåö ÊóÔúÈöíåðÇ ÈöæóÌúåö ÇáúÅöäúÓóÇäö¡ ÅöÐú åõæó ÇáúÚõÖúæõ ÇáøóÐöí íõÚúÑóÝõ Èöåö ÇáúãóÑúÁõ æóíóÊóãóíøóÒõ Úóäú ÛóíúÑöåö. æóáóãøóÇ ÃõÑöíÏó ãöäúåõ ãóÚúäóì ÇáöÇÓúÊöÚóÇÑóÉö áöåóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì¡
æóÔóÇÚó åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì Ýöí ßóáóÇãöåöãú¡ ÞóÇáõæÇ: ÌóÇÁó ÈöÇáÔøóíúÁö ÇáúÝõáóÇäöíøö Úóáóì æóÌúåöåö¡ ÝóÌóÚóáõæÇ ÇáÔøóíúÁó ãóÃúÊöíøðÇ Èöåö¡ æóæóÕóÝõæåõ ÈöÃóäøóåõ ÃõÊöíó Èöåö ãõÊóãóßøöäðÇ ãöäú æóÌúåöåö¡ Ãóíú ãöäú ßóãóÇáö ÃóÍúæóÇáöåö. ÝóÍóÑúÝõ (Úóáóì) áöáöÇÓúÊöÚúáóÇÁö ÇáúãóÌóÇÒöíøö ÇáúãõÑóÇÏõ ãöäúåõ ÇáÊøóãóßøõäõ¡ ãöËúáõ ÃõæáÆößó Úóáì åõÏìð ãöäú ÑóÈøöåöãú [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 5] .
æóÇáúÌóÇÑøõ æóÇáúãóÌúÑõæÑõ Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúÍóÇá ãä ÈöÇáÔøóåÇÏóÉö¡ æóÕóÇÑó Ðóáößó ÞóÑöíäóÉð Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó ãöäó ÇáúæóÌúåö ÛóíúÑõ ãóÚúäóÇåõ ÇáúÍóÞöíÞöíøö.
æóÓõäøóÉõ ÇáÔøóåóÇÏóÉö æóßóãóÇáõåóÇ åõæó ÕöÏúÞõåóÇ æóÇáÊøóËóÈøõÊõ ÝöíåóÇ æóÇáÊøóäóÈøõåõ áöãóÇ íóÛúÝõáõ Úóäúåõ ãöäú ãõÎúÊóáöÝö ÇáúÃóÍúæóÇáö ÇáøóÊöí ÞóÏú íóÓúÊóÎöÝøõ ÈöåóÇ Ýöí ÇáúÍóÇáö æóÊóßõæäõ áöáúÛóÝúáóÉö ÚóäúåóÇ ÚóæóÇÞöÈõ ÊõÖóíøöÚõ ÇáúÍõÞõæÞó¡ Ãóíú Ðóáößó íõÚóáøöãõåõãú æóÌúåó ÇáÊøóËóÈøõÊö Ýöí ÇáÊøóÍóãøõáö æóÇáúÃóÏóÇÁö æóÊóæóÎøöí ÇáÕøöÏúÞö¡ æóåõæó íóÏúÎõáõ Ýöí ÞóÇÚöÏóÉö áõÒõæãö ÕöÝóÉö ÇáúíóÞóÙóÉö áöáÔøóÇåöÏö.
æóÝöí ÇáúÂíóÉö ÅöíãóÇÁñ Åöáóì ÍößúãóÉö ãóÔúÑõæÚöíøóÉö ÇáúÅöÚúÐóÇÑö Ýöí ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÈöÇáØøóÚúäö Ãóæö ÇáúãõÚóÇÑóÖóÉö¡ ÝóÅöäøó Ýöí Ðóáößó ãóÇ íóÍúãöáõ ÔõåõæÏó ÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì ÇáÊøóËóÈøõÊö Ýöí ãõØóÇÈóÞóÉö ÔóåóÇÏóÊöåöãú¡ áöáúæóÇÞöÚö áöÃóäøó ÇáúãõÚóÇÑóÖóÉó æóÇáúÅöÚúÐóÇÑó íóßúÔöÝóÇäö Úóäö ÇáúÍóÞøö.
æóÞóæúáõåõ Ãóæú íóÎÇÝõæÇ Ãóäú ÊõÑóÏøó ÃóíúãÇäñ ÈóÚúÏó ÃóíúãÇäöåöãú ÚõØöÝó Úóáóì Þóæúáöåö Ãóäú íóÃúÊõæÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ãóÇ ÊóÚóáøóÞó Èöåö ãöäó ÇáúãóÌúÑõæÑóÇÊö¡ æóÐóáößó áöÃóäøó ÌõãúáóÉó íóÃúÊõæÇ ÈöÇáÔøóåÇÏóÉö Úóáì æóÌúåöåÇ ÃóÝóÇÏóÊö ÇáúÅöÊúíóÇäó ÈöåóÇ ÕóÇÏöÞóÉð áóÇ äõÞúÕóÇäó ÝöíåóÇ ÈöÈóÇÚöËò ãöäú ÃóäúÝõÓö ÇáÔøõåõæÏö¡ æóáöÐóáößó ÞóÏøóÑúäóÇåõ ÈöãóÚúäóì Ãóäú íóÚúáóãõæÇ ßóíúÝó Êóßõæäõ ÇáÔøóåóÇÏóÉõ ÇáÕøóÇÏöÞóÉõ. ÝóÃóÝóÇÏóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÇáúãóÚúØõæÝõ ÚóáóíúåóÇ ÅöíÌóÇÏó æóÇÒöÚò áöáÔøõåõæÏö ãöäú ÃóäúÝõÓöåöãú¡ æóÃóÝóÇÏóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÇáúãóÚúØõæÝóÉõ æóÇÒöÚðÇ åõæó ÊóæóÞøõÚõ ÙõåõæÑö ßóÐöÈöåöãú.(7/93)
æóãóÚúäóì Ãóäú ÊõÑóÏøó ÃóíúãÇäñ Ãóäú ÊóÑúÌöÚó ÃóíúãóÇäñ Åöáóì æóÑóËóÉö ÇáúãõæÕöí ÈÚÏ ÃóíúãóÇä ÇáÔåíÏíä. ÝóÇáÑøóÏøõ åõäóÇ ãóÌóÇÒñ Ýöí ÇáöÇäúÊöÞóÇáö¡ ãöËúáó Þóæúáöåöãú:
ÞóáóÈó Úóáóíúåö Çáúíóãöíäó¡ ÝóíõÚóíøóÑõæÇ Èöåö Èóíúäó ÇáäøóÇÓö ÝóÍóÑúÝõ (Ãóæú) áöáÊøóÞúÓöíãö¡ æóåõæó ÊóÞúÓöíã íõÝöíÏ ÊóÝúÕöíá ãóÇ ÃÌãáå ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Ýöí Þóæúáöåö: Ðáößó ÃóÏúäì ÅöáóÎú ... æóÌóãóÚó ÇáúÃóíúãóÇäó ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö Úõãõæãö Íõßúãö ÇáúÂíóÉö áöÓóÇÆöÑö ÞóÖóÇíóÇ ÇáúæóÕóÇíóÇ ÇáøóÊöí ãöäú ÌöäúÓöåóÇ¡ Úóáóì Ãóäøó ÇáúÚóÑóÈó ÊóÚúÏöáõ Úóäö ÇáÊøóËúäöíóÉö ßóËöíÑðÇ. æóãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Åöäú ÊóÊõæÈÇ Åöáóì Çááøóåö ÝóÞóÏú ÕóÛóÊú ÞõáõæÈõßõãÇ. [ÇáÊøóÍúÑöíã: 4] æóÐóíøóáó åóÐóÇ ÇáúÍõßúãó ÇáúÌóáöíáó ÈöãóæúÚöÙóÉö ÌóãöíÚö ÇáúÃõãøóÉö ÝóÞóÇáó: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÇáúÂíóÉó.
æóÞóæúáõåõ æóÇÓúãóÚõæÇ ÃóãúÑñ ÈöÇáÓøóãúÚö ÇáúãõÓúÊóÚúãóáö Ýöí ÇáØøóÇÚóÉö ãóÌóÇÒðÇ¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöÐú ÞõáúÊõãú ÓóãöÚúäÇ æóÃóØóÚúäÇ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [7] .
æóÞóæúáõåõ æóÇááøóåõ áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúÝÇÓöÞöíäó ÊóÍúÑöíÖñ Úóáóì ÇáÊøóÞúæóì æóÇáØøóÇÚóÉö áöáøóåö ÝöíãóÇ ÃóãóÑó
æóäóåóì¡ æóÊóÍúÐöíÑñ ãöäú ãõÎóÇáóÝóÉö Ðóáößó¡ áöÃóäøó Ýöí ÇÊøöÈóÇÚö ÃóãúÑö Çááøóåö åõÏðì æóÝöí ÇáúÅöÚúÑóÇÖö ÝöÓúÞðÇ. æóÇááøóåõ áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúÝÇÓöÞöíäó Ãóíö ÇáúãõÚúÑöÖöíäó Úóäú ÃóãúÑö Çááøóåö¡ ÝóÅöäøó Ðóáößó áóÇ íõÓúÊóåóÇäõ Èöåö áöÃóäøóåõ íõÄóÏøöí Åöáóì ÇáÑøóíúäö Úóáóì ÇáúÞóáúÈö ÝóáóÇ íóäúÝõÐõ Åöáóíúåö ÇáúåõÏóì ãöäú ÈóÚúÏõ ÝóáóÇ Êóßõæäõæåõãú æóßõæäõæÇ ãöäó ÇáúãõåúÊóÏöíäó.
åóÐóÇ ÊóÝúÓöíÑõ ÇáúÂíóÇÊö ÊóæóÎøóíúÊõ Ýöíåö ÃóæúÖóÍó ÇáúãóÚóÇäöí æóÃóæúÝóÞóåóÇ ÈöÇáÔøóÑöíÚóÉö¡ æóÃóØóáúÊõ Ýöí ÈóíóÇäö Ðóáößó áöÅöÒóÇáóÉö ãóÇ ÛóãõÖó ãöäó ÇáúãóÚóÇäöí ÊóÍúÊó ÅöíÌóÇÒöåóÇ ÇáúÈóáöíÛö. æóÞóÏú äóÞóáó ÇáØøöíÈöíøõ Úóäö ÇáÒøóÌøóÇÌö Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÂíóÉó ãöäú ÃóÔúßóáö ãóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ãöäó ÇáúÅöÚúÑóÇÈö. æóÞóÇáó ÇáúÝóÎúÑõ: Ñóæóì ÇáúæóÇÍöÏöíøõ Úóäú ÚõãóÑó:
åóÐöåö ÇáúÂíóÉõ ÃóÚúÖóáõ ãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó Úóäú ãóßøöíøö Èúäö ÃóÈöí ØóÇáöÈò:
åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊõ ÚöäúÏó Ãóåúáö ÇáúãóÚóÇäöí ãöäú ÃóÔúßóáö ãóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÅöÚúÑóÇÈðÇ æóãóÚúäðì æóÍõßúãðÇ. ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó: æóåóÐóÇ ßóáóÇãõ ãóäú áóãú íóÞóÚú áóåõ ÇáËøóáóÌõ Ýöí ÊóÝúÓöíÑöåóÇ. æóÐóáößó Èóíøöäñ ãöäú ßöÊóÇÈöåö.
æóáöÞóÕúÏö ÇÓúÊöíÝóÇÁö ãóÚóÇäöí ÇáúÂíóÇÊö ãõÊóÊóÇÈöÚóÉð ÊóÌóäøóÈúÊõ ÇáÊøóÚóÑøõÖó áöãóÇ ÊõÝöíÏõåõ ãöäó ÇáúÃóÍúßóÇãö æóÇÎúÊöáóÇÝö(7/94)
ÚõáóãóÇÁö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÝöíåóÇ Ýöí ÃóËúäóÇÁö ÊóÝúÓöíÑöåóÇ. æóÃóÎøóÑúÊõ Ðóáößó Åöáóì åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö Íöíäó ÇäúÊóåóíúÊõ ãöäú ÊóÝúÓöíÑö ãóÚóÇäöíåóÇ. æóÞóÏö ÇÔúÊóãóáóÊú Úóáóì ÃóÕúáóíúäö: ÃóÍóÏõåõãóÇ ÇáúÃóãúÑõ ÈöÇáúÅöÔúåóÇÏö Úóáóì ÇáúæóÕöíøóÉö¡ æóËóÇäöíåöãóÇ ÝóÕúáõ ÇáúÞóÖóÇÁö Ýöí ÞóÖöíøóÉö Êóãöíãò ÇáÏøóÇÑöíøö æóÚóÏöíøö Èúäö ÈóÏøóÇÁò ãóÚó ÃóæúáöíóÇÁö ÈõÏóíúáö Èúäö ÃóÈöí ãóÑúíóãó.
ÝóÇáúÃóÕúáõ ÇáúÃóæøóáõ: ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÔóåÇÏóÉõ Èóíúäößõãú Åöáóì Þóæúáöåö æóáÇ äóßúÊõãõ ÔóåÇÏóÉó Çááøóåö.
æóÇáúÃóÕúáõ ÇáËøóÇäöí: ãöäú Þóæúáöåö: ÝóÅöäú ÚõËöÑó Úóáì ÃóäøóåõãóÇ ÇÓúÊóÍóÞøóÇ ÅöËúãÇð Åöáóì Þóæúáöåö ÈóÚúÏó ÃóíúãÇäöåöãú. æóíóÍúÕõáõ ãöäú Ðóáößó ãóÚúÑöÝóÉõ æóÌúåö ÇáúÞóÖóÇÁö Ýöí ÃóãúËóÇáö Êöáúßó ÇáúÞóÖöíøóÉö ãöãøóÇ íõÊøóåóãõ Ýöíåö ÇáÔøõåõæÏõ.
æóÞóæúáõåõ: ÔóåÇÏóÉõ Èóíúäößõãú ÇáúÂíóÉó ÈóíóÇäñ áößóíúÝöíøóÉö ÇáÔøóåóÇÏóÉö¡ æóåõæó íóÊóÖóãøóäõ ÇáúÃóãúÑó ÈöåóÇ¡ æóáóßöäú ÚóÏóáó Úóäú ÐößúÑö ÇáúÃóãúÑö áöÃóäøó ÇáäøóÇÓó ãõÚúÊóÇÏõæäó ÈöÇÓúÊöÍúÝóÇÙö æóÕóÇíóÇåõãú ÚöäúÏó ãóÍóáøö ËöÞóÊöåöãú.
æóÃóåóãøõ ÇáúÃóÍúßóÇãö ÇáøóÊöí ÊõÄúÎóÐõ ãöäó ÇáúÂíóÉö ËóáóÇËóÉñ: ÃóÍóÏõåóÇ: ÇÓúÊöÔúåóÇÏõ ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÍõÞõæÞö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ Úóáóì ÑóÃúíö ãóäú ÌóÚóáóåõ ÇáúãõÑóÇÏó ãöäú Þóæúáöåö Ãóæú ÂÎóÑÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú. æóËóÇäöíåóÇ: ÊóÍúáöíÝõ ÇáÔøóÇåöÏö Úóáóì Ãóäøóåõ ÕóÇÏöÞñ Ýöí ÔóåóÇÏóÊöåö. æóËóÇáöËõåóÇ: ÊóÛúáöíÙõ Çáúíóãöíäö ÈöÇáÒøóãóÇäö.
ÝóÃóãøóÇ ÇáúÍõßúãõ ÇáúÃóæøóáõ: ÝóÞóÏú Ïóáøó Úóáóíúåö Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: Ãóæú ÂÎóÑÇäö ãöäú ÛóíúÑößõãú. æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ãóäøó ÇáúÃóÙúåóÑó Ãóäøó ÇáúÛóíúÑöíøóÉó ÛóíúÑöíøóÉñ Ýöí ÇáÏøöíäö. æóÞóÏö ÇÎúÊõáöÝó Ýöí ÞóÈõæáö ÔóåóÇÏóÉö ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÇáúÞóÖóÇíóÇ ÇáúÌóÇÑöíóÉö Èóíúäó ÇáúãõÓúáöãöíäó ÝóÐóåóÈó ÇáúÌõãúåõæÑõ Åöáóì Ãóäøó Íõßúãó åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ãóäúÓõæÎñ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
æóÃóÔúåöÏõæÇ Ðóæóíú ÚóÏúáò ãöäúßõãú [ÇáØøóáóÇÞ: 2]- æóÞóæúáöåö- ãöãøóäú ÊóÑúÖóæúäó ãöäó ÇáÔøõåóÏÇÁö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 282] æóåóÐóÇ Þóæúáõ ãóÇáößò¡ æóÃóÈöí ÍóäöíÝóÉó¡ æóÇáÔøóÇÝöÚöíøö. æóÐóåóÈó ÌóãóÇÚóÉñ Åöáóì Ãóäøó ÇáúÂíóÉó ãõÍúßóãóÉñ¡ Ýóãöäúåõãú ãóäú ÌÚáåóÇ ÎÇÕøÉ ÈöÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì ÇáúæóÕöíøóÉö Ýöí ÇáÓøóÝóÑö ÅöÐóÇ áóãú íóßõäú ãóÚó ÇáúãõæÕöí ãõÓúáöãõæäó. æóåõæó Þóæúáõ ÃóÈöí ãõæÓóì ÇáúÃóÔúÚóÑöíøö¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÞóÖóì ÈöÐóáößó ÃóÈõæ ãõæÓóì ÇáúÃóÔúÚóÑöíøõ Ýöí æóÕöíøóÉò ãöËúáó åóÐöåö¡ ÃóíøóÇãó ÞóÖóÇÆöåö ÈöÇáúßõæÝóÉö¡ æóÞóÇáó: åóÐóÇ ÃóãúÑñ áóãú íóßõäú ÈóÚúÏó ÇáøóÐöí ßóÇäó Ýöí ÚóåúÏö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó. æóåõæó Þóæúáõ ÓóÚöíÏö Èúäö ÇáúãõÓóíøóÈö¡ æóÇÈúäö ÌõÈóíúÑò¡ æóÔõÑóíúÍò¡ æóÇÈúäö(7/95)
ÓöíÑöíäó¡ æóãõÌóÇåöÏò¡ æóÞóÊóÇÏóÉó¡ æóÇáÓøõÏøöíøö¡ æóÓõÝúíóÇäó ÇáËøóæúÑöíøö¡ æóÌóãóÇÚóÉò¡ æóåõãú íóÞõæáõæäó: áóÇ ãóäúÓõæÎó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö¡ ÊóÈóÚðÇ áöÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò.
æóãöäúåõãú ãóäú ÊóÃóæøóáó Þóæúáóåõ ãöäú ÛóíúÑößõãú Úóáóì Ãóäøóåõ ãöäú ÛóíúÑö ÞóÈöíáóÊößõãú¡ æóåõæó Þóæúáõ ÇáÒøõåúÑöíøö¡ æóÇáúÍóÓóäö¡ æóÚößúÑöãóÉó.
æóÞóÇáó ÃóÍúãóÏõ Èúäõ ÍóäúÈóáò ÈöÞöíóÇÓö ÈóÞöíøóÉö ÇáúÚõÞõæÏö ÇáúãóÔúåõæÏö ÝöíåóÇ Ýöí ÇáÓøóÝóÑö Úóáóì ÔóåóÇÏóÉö ÇáúæóÕöíøóÉö¡ ÝóÞóÇáó ÈöÃóäøó ÔóåóÇÏóÉó Ãóåúáö ÇáÐøöãøóÉö Úóáóì ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí ÇáÓøóÝóÑö ãóÇÖöíóÉñ¡ æóÒóÇÏó ÝóÌóÚóáóåóÇ ÈöÏõæäö íóãöíäò.
æóÇáúÃóÙúåóÑõ ÚöäúÏöí Ãóäøó Íõßúãó ÇáúÂíóÉö ÛóíúÑõ ãóäúÓõæÎò¡ æóÃóäøó ÞóÈõæáó ÔóåóÇÏóÉö ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÎóÇÕøñ ÈöÇáúæóÕöíøóÉö Ýöí ÇáÓøóÝóÑö ÍóíúËõ áóÇ íõæÌóÏõ ãõÓúáöãõæäó áöáÖøóÑõæÑóÉö¡ æóÃóäøó æóÌúåó ÇÎúÊöÕóÇÕö ÇáúæóÕöíøóÉö ÈöåóÐóÇ ÇáúÍõßúãö ÃóäøóåóÇ ÊóÚúÑöÖõ Ýöí ÍóÇáóÉò áóÇ íóÓúÊóÚöÏøõ áóåóÇ ÇáúãóÑúÁõ ãöäú ÞóÈúáõ ÝóßóÇäó ãóÚúÐõæÑðÇ Ýöí ÅöÔúåóÇÏö ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó Ýöí Êöáúßó ÇáúÍóÇáóÉö ÎóÔúíóÉó ÇáúÝóæóÇÊö¡ ÈöÎöáóÇÝö ÛóíúÑöåóÇ ãöäó ÇáúÚõÞõæÏö Ýóíõãúßöäõ ÇáöÇÓúÊöÚúÏóÇÏõ áóåóÇ ãöäú ÞóÈúáõ æóÇáÊøóæóËøõÞõ áóåóÇ ÈöÛóíúÑö Ðóáößó ÝóßóÇäó åóÐóÇ ÇáúÍõßúãõ ÑõÎúÕóÉð.
æóÇáúÍößúãóÉõ ÇáøóÊöí ãöäú ÃóÌúáöåóÇ áóãú ÊõÞúÈóáú Ýöí ÔóÑöíÚóÉö ÇáúÅöÓúáóÇãö ÔóåóÇÏóÉõ ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó ÅöáøóÇ Ýöí ÇáÖøóÑõæÑóÉö¡ ÚöäúÏó ãóäú ÑóÃóì ÅöÚúãóÇáóåóÇ Ýöí ÇáÖøóÑõæÑóÉö¡ Ãóäøó ÞóÈõæáó ÇáÔøóåóÇÏóÉö ÊóÒúßöíóÉñ æóÊóÚúÏöíáñ áöáÔøóÇåöÏö æóÊóÑúÝöíÚñ áöãöÞúÏóÇÑöåö ÅöÐú ÌõÚöáó ÎóÈóÑõåõ ãóÞúØóÚðÇ áöáúÍõÞõæÞö. ÝóÞóÏú ßóÇäó ÈóÚúÖõ ÇáúÞõÖóÇÉö ãöäó ÇáÓøóáóÝö íóÞõæáõ áöáÔøõåõæÏö: ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó ÝöíäóÇ ÝóÃóäúÊõãõ ÇáúÞõÖóÇÉõ æóäóÍúäõ ÇáúãõäóÝøöÐõæäó. æóáóãøóÇ ßóÇäó ÑóÓõæáäóÇ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÏú ÏóÚóÇ ÇáäøóÇÓó Åöáóì ÇÊøöÈóÇÚö Ïöíäöåö ÝóÃóÚúÑóÖó Úóäúåõ Ãóåúáõ ÇáúßöÊóÇÈö áóãú íóßõæäõæÇ ÃóåáÇ áöÃóä ÊõÒóßøöíóåõãú ÃõãøóÊõåõ æóÊóÓöãõåõãú ÈöÇáÕøöÏúÞö æóåõãú ßóÐøóÈõæÇ ÑóÓõæáóäóÇ¡ æóáöÃóäøó ãóäú áóãú íóßõäú Ïöíäõåõ ÏöíäóäóÇ áóÇ äóßõæäõ ÚóÇáöãöíäó ÈöÍõÏõæÏö ãóÇ íóÒóÚõåõ Úóäö ÇáúßóÐöÈö Ýöí ÎóÈóÑöåö¡ æóáóÇ áöãóÌóÇáö ÇáÊøóÖúíöíÞö æóÇáÊøóæóÓøõÚö Ýöí ÃóÚúãóÇáöåö ÇáäøóÇÔöÆóÉö Úóäú ãõÚúÊóÞóÏóÇÊöåö¡ ÅöÐú áóÚóáøó Ýöí Ïöíäöåö ãóÇ íõÈöíÍõ áóåõ ÇáúßóÐöÈó¡ æóÈöÎóÇÕøóÉò ÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÔóåóÇÏóÊõåõ Ýöí ÍóÞøò áöãóäú íõÎóÇáöÝõåõ Ýöí ÇáÏøöíäö¡ ÝóÅöäøóäóÇ ÚóåöÏúäóÇ ãöäúåõãú Ãóäøóåõãú áóÇ íóÊóæóÎøóæúäó ÇáöÇÍúÊöíóÇØó Ýöí ÍõÞõæÞö ãóäú áóãú íóßõäú ãöäú Ãóåúáö Ïöíäöåöãú. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì ÍößóÇíóÉð Úóäúåõãú «Ðóáößó ÈöÃóäøóåõãú ÞóÇáõæÇ áóíúÓó ÚóáóíúäóÇ Ýöí ÇáúÃõãøöíøöíäó (Ãóí ÇáúãõÓáãíä) ÓóÈöíáñ» Ýóãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó áóãú íóßõäú ãóÙóäøóÉð áöáúÚóÏóÇáóÉö æóáóÇ ßóÇäó ãöÞúÏóÇÑõåóÇ Ýöíåö ãóÖúÈõæØðÇ. æóåóÐóÇ ÍóÇáõ ÇáúÛóÇáöÈö ãöäúåõãú¡ æóÝöíåöãú ãóäú
ÞóÇáó Çááøóåõ Ýöí ÔóÃúäöåö ãóäú Åöäú ÊóÃúãóäúåõ ÈöÞöäúØÇÑò íõÄóÏøöåö Åöáóíúßó [Âá ÚãÑóÇä: 75] æóáóßöäøó ÇáúÍõßúãó áöáúÛóÇáöÈö.
æóÃóãøóÇ Íõßúãõ ÊóÍúáöíÝö ÇáÔøóÇåöÏö Úóáóì ÕöÏúÞöåö Ýöí ÔóåóÇÏóÊöåö: Ýóáóãú íóÑöÏú Ýöí ÇáúãóÃúËõæÑö ÅöáøóÇ Ýöí åóÐóÇ(7/96)
íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó ÝóíóÞõæáõ ãóÇÐóÇ ÃõÌöÈúÊõãú ÞóÇáõæÇ áóÇ Úöáúãó áóäóÇ Åöäøóßó ÃóäúÊó ÚóáøóÇãõ ÇáúÛõíõæÈö (109) ÅöÐú ÞóÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÇÐúßõÑú äöÚúãóÊöí Úóáóíúßó æóÚóáóì æóÇáöÏóÊößó ÅöÐú ÃóíøóÏúÊõßó ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö Êõßóáøöãõ ÇáäøóÇÓó Ýöí ÇáúãóåúÏö æóßóåúáðÇ æóÅöÐú ÚóáøóãúÊõßó ÇáúßöÊóÇÈó æóÇáúÍößúãóÉó æóÇáÊøóæúÑóÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóÅöÐú ÊóÎúáõÞõ ãöäó ÇáØøöíäö ßóåóíúÆóÉö ÇáØøóíúÑö ÈöÅöÐúäöí ÝóÊóäúÝõÎõ ÝöíåóÇ ÝóÊóßõæäõ ØóíúÑðÇ ÈöÅöÐúäöí æóÊõÈúÑöÆõ ÇáúÃóßúãóåó æóÇáúÃóÈúÑóÕó ÈöÅöÐúäöí æóÅöÐú ÊõÎúÑöÌõ ÇáúãóæúÊóì ÈöÅöÐúäöí æóÅöÐú ßóÝóÝúÊõ Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Úóäúßó ÅöÐú ÌöÆúÊóåõãú ÈöÇáúÈóíøöäóÇÊö ÝóÞóÇáó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäúåõãú Åöäú åóÐóÇ ÅöáøóÇ ÓöÍúÑñ ãõÈöíäñ (110)
ÇáúãóæúÖöÚö ÝóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæÇ ÈöäóÓúÎö ÞóÈõæáö ÔóåóÇÏóÉö ÇáúßóÇÝöÑö ÝóÊóÍúáöíÝõ ÔóÇåöÏóíö ÇáúæóÕöíøóÉö ÇáúßóÇÝöÑóíúäö ãóäúÓõæÎñ ÊóÈóÚðÇ¡ æóåõæó Þóæúáõ ÇáúÌõãúåõæÑö. æóÃóãøóÇ ÇáøóÐöíäó ÌóÚóáõæåõ ãõÍúßóãðÇ ÝóÞóÏö ÇÎúÊóáóÝõæÇ¡ Ýóãöäúåõãú ãóäú ÎóÕøó Çáúíóãöíäó ÈöÔóÇåöÏóíö ÇáúæóÕöíøóÉö ãöäú ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ æóãöäúåõãú ãóäö ÇÚúÊóÈóÑó ÈöÚöáøóÉö ãóÔúÑõæÚöíøóÉö ÊóÍúáöíÝö ÇáÔøóÇåöÏóíúäö ãöäú ÛóíúÑö ÇáúãõÓúáöãöíäó¡ ÝóÞóÇÓó Úóáóíúåö ÊóÍúáöíÝó ÇáÔøóÇåöÏóíúäö ÅöÐóÇ ÊóØóÑøóÞóÊú ÅöáóíúåöãóÇ ÇáÑøöíÈóÉõ æóáóæú ßóÇäóÇ ãõÓúáöãóíúäö. æóåóÐóÇ áóÇ æóÌúåó áóåõ ÅöÐú ÞóÏú ÔóÑóØó Çááøóåõ ÝöíåöãóÇ ÇáúÚóÏóÇáóÉó æóåöíó ÊõäóÇÝöí ÇáÑøöíÈóÉó¡ äóÚóãú ÞóÏú íõÞóÇáõ:
åóÐóÇ ÅöÐóÇ ÊóÚóÐøóÑóÊö ÇáúÚóÏóÇáóÉõ Ãóæú ÖóÚõÝóÊú Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúÃóæúÞóÇÊö æóæóÞóÚó ÇáöÇÖúØöÑóÇÑõ Åöáóì ÇÓúÊöÔúåóÇÏö ÛóíúÑö ÇáúÚõÏõæáö ßóãóÇ åöíó ÍóÇáóÉõ ãõÚúÙóãö ÈöáóÇÏö ÇáúÅöÓúáóÇãö Çáúíóæúãó¡ ÝóáóÇ íóÈúÚõÏõ Ãóäú íóßõæäó áöÊóÍúáöíÝö ÇáÔøóÇåöÏö ÇáúãóÓúÊõæÑö ÇáúÍóÇáö æóÌúåñ Ýöí ÇáúÞóÖóÇÁö. æóÇáúãóÓúÃóáóÉõ ãóÈúÓõæØóÉñ Ýöí ßõÊõÈö ÇáúÝöÞúåö.
æóÃóãøóÇ Íõßúãõ ÊóÛúáöíÙö Çáúíóãöíäö: ÝóÞóÏú ÃõÎöÐó ãöäó ÇáúÂíóÉö Ãóäøó Çáúíóãöíäó ÊóÞóÚõ ÈóÚúÏó ÇáÕøóáóÇÉö¡ ÝóßóÇäó Ðóáößó ÃóÕúáðÇ Ýöí ÊóÛúáöíÙö Çáúíóãöíäö Ýöí äóÙóÑö ÈóÚúÖö Ãóåúáö ÇáúÚöáúãö¡ æóíóÌöíÁõ Ýöí ÊóÛúáöíÙö Çáúíóãöíäö Ãóäú íóßõæäó ÈöÇáÒøóãóÇäö æóÇáúãóßóÇäö æóÇááøóÝúÙö. æóÝöí ÌóãöíÚöåóÇ ÇÎúÊöáóÇÝñ Èóíúäó ÇáúÚõáóãóÇÁö. æóáóíúÓó Ýöí ÇáúÂíóÉö ãóÇ íõÊóãóÓøóßõ Èöåö ÈöæóÇÍöÏò ãöäú åóÐöåö ÇáËøóáóÇËóÉö ÅöáøóÇ Þóæúáõåõ: ãöäú ÈóÚúÏö ÇáÕøóáÇÉö æóÞóÏú ÈóíøóäúÊõ Ãóäøó ÇáúÃóÙúåóÑó Ãóäøóåõ ÎóÇÕøñ ÈöÇáúæóÕöíøóÉö¡ æóÃóãøóÇ ÇáÊøóÛúáöíÙõ ÈöÇáúãóßóÇäö æóÈöÇááøóÝúÙö ÝóÊóÝúÕöíáõåõ Ýöí ßÊÈ ÇáúÎáÇÝ.
[109¡ 110]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 109 Åöáóì 110]
íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó ÝóíóÞõæáõ ãóÇÐóÇ ÃõÌöÈúÊõãú ÞÇáõæÇ áóÇ Úöáúãó áóäÇ Åöäøóßó ÃóäúÊó ÚóáÇøóãõ ÇáúÛõíõæÈö (109) ÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÇÐúßõÑú äöÚúãóÊöí Úóáóíúßó æóÚóáì æÇáöÏóÊößó ÅöÐú ÃóíøóÏúÊõßó ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö Êõßóáøöãõ ÇáäøóÇÓó Ýöí ÇáúãóåúÏö æóßóåúáÇð æóÅöÐú ÚóáøóãúÊõßó ÇáúßöÊÇÈó æóÇáúÍößúãóÉó æóÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó æóÅöÐú ÊóÎúáõÞõ ãöäó ÇáØøöíäö ßóåóíúÆóÉö ÇáØøóíúÑö ÈöÅöÐúäöí ÝóÊóäúÝõÎõ ÝöíåÇ ÝóÊóßõæäõ ØóíúÑÇð ÈöÅöÐúäöí æóÊõÈúÑöÆõ ÇáúÃóßúãóåó æóÇáúÃóÈúÑóÕó ÈöÅöÐúäöí æóÅöÐú ÊõÎúÑöÌõ ÇáúãóæúÊì ÈöÅöÐúäöí æóÅöÐú ßóÝóÝúÊõ Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Úóäúßó ÅöÐú ÌöÆúÊóåõãú ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö ÝóÞÇáó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäúåõãú Åöäú åóÐóÇ ÅöáÇøó ÓöÍúÑñ ãõÈöíäñ(7/97)
(110)
ÌõãúáóÉõ íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÇÈúÊöÏóÇÆöíøñ ãõÊøóÕöáñ ÈöÞóæúáöåö: ÝóÃóËÇÈóåõãõ Çááøóåõ ÈöãÇ ÞÇáõæÇ- Åöáóì Þóæúáöåö- æóÐáößó ÌóÒÇÁõ ÇáúãõÍúÓöäöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 85] . æóãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ Ìõãóáñ ãõÚúÊóÑöÖóÉñ äóÔóÃó ÈóÚúÖõåóÇ Úóäú ÈóÚúÖò¡ ÝóÚóÇÏó ÇáúßóáóÇãõ ÇáúÂäó Åöáóì ÃóÍúæóÇáö ÇáøóÐöíäó ÇÊøóÈóÚõæÇ ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ-¡ ÝóÈóÏøóáó ßóËöíÑñ ãöäúåõãú ÊóÈúÏöíáðÇ ÈóáóÛó Èöåöãú Åöáóì ÇáúßõÝúÑö æóãõÖóÇåóÇÉö ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ áöáÊøóÐúßöíÑö Èöåóæúáò ÚóÙöíãò ãöäú ÃóåúæóÇáö íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö Êóßõæäõ Ýöíåö ÔóåóÇÏóÉõ ÇáÑøõÓõáö Úóáóì ÇáúÃõãóãö æóÈóÑóÇÁóÊõåõãú ãöãøóÇ ÃóÍúÏóËóåõ Ãõãóãõåõãú ÈõÚúÏóåõãú Ýöí ÇáÏøöíäö ãöãøóÇ áóãú
íóÃúÐóäú Èöåö Çááøóåõ¡ æóÇáÊøóÎóáøõÕõ ãöäú Ðóáößó Åöáóì ÔóåóÇÏóÉö ÚöíÓóì Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì ÈöÃóäøóåõ áóãú íóÃúãõÑúåõãú ÈöÊóÃúáöíåöåö æóÚöÈóÇÏóÊöåö. æóåóÐóÇ ãõÊøóÕöáñ Ýöí ÇáúÛóÑóÖö ÈöãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáóÊóÌöÏóäøó ÃóÞúÑóÈóåõãú ãóæóÏøóÉð áöáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ ÅöäøóÇ äóÕÇÑì [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 82] . ÝóÅöäøó Ýöí Êöáúßó ÇáúÂíóÇÊö ÊóÑúÛöíÈðÇ æóÊóÑúåöíÈðÇ¡ æóÅöÈúÚóÇÏðÇ æóÊóÞúÑöíÈðÇ¡ æóÞóÚó ÇáöÇäúÊöÞóÇáõ ãöäúåóÇ Åöáóì ÃóÍúßóÇãò ÊóÔúÑöíÚöíøóÉò äóÇÓóÈóÊú ãóÇ ÇÈúÊóÏóÚóåõ ÇáúíóåõæÏõ æóÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÐóáößó ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ áóÇ ÊõÍóÑøöãõæÇ ØóíøöÈÇÊö ãóÇ ÃóÍóáøó Çááøóåõ áóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 87] æóÊóÝóäøõäõ ÇáöÇäúÊöÞóÇáö Åöáóì åóÐóÇ ÇáúãóÈúáóÛö¡ ÝóåóÐóÇ ÚóæúÏñ Åöáóì ÈóíóÇäö ÊóãóÇãö äõåõæÖö ÇáúÍõÌøóÉö Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ãóÔúåóÏö íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö. æóáóÞóÏú ÌóÇÁó åóÐóÇ ãõäóÇÓöÈðÇ áöáÊøóÐúßöíÑö ÇáúÚóÇãøö ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóÇÓúãóÚõæÇ æóÇááøóåõ áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúÝÇÓöÞöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 108] . æóáöãõäóÇÓóÈóÉö åóÐóÇ ÇáúãóÞóÇãö ÇáúÊóÒóãó æóÕúÝó ÚöíÓóì ÈöÇÈúäö ãóÑúíóãó ßõáøóãóÇ ÊóßóÑøóÑó ÐößúÑõåõ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö ÃóÑúÈóÚõ ãóÑøóÇÊò ÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÅöÈúØóÇáö ÏóÚúæóì Ãóäøóåõ ÇÈúäñ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì.
æóáöÃóäøóåõ áóãøóÇ Êóãøó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÇáöÇÓúÊöÔúåóÇÏö Úóáóì æóÕóÇíóÇ ÇáúãóÎúáõæÞöíäó äóÇÓóÈó ÇáöÇäúÊöÞóÇáó Åöáóì ÔóåóÇÏóÉö ÇáÑøõÓõáö Úóáóì æóÕóÇíóÇ ÇáúÎóÇáöÞö ÊóÚóÇáóì¡ ÝóÅöäøó ÇáúÃóÏúíóÇäó æóÕóÇíóÇ Çááøóåö Åöáóì ÎóáúÞöåö. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì:
ÔóÑóÚó áóßõãú ãöäó ÇáÏøöíäö ãóÇ æóÕøóì Èöåö äõæÍÇð æóÇáøóÐöí ÃóæúÍóíúäÇ Åöáóíúßó æóãÇ æóÕøóíúäÇ Èöåö ÅöÈúÑÇåöíãó æóãõæÓì æóÚöíÓì [ÇáÔæÑì: 13] . æóÞóÏú ÓóãøóÇåõãõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÔõåóÏóÇÁð Ýöí Þóæúáöåö: ÝóßóíúÝó ÅöÐÇ ÌöÆúäÇ ãöäú ßõáøö ÃõãøóÉò ÈöÔóåöíÏò æóÌöÆúäÇ Èößó Úóáì åÄõáÇÁö ÔóåöíÏÇð [ÇáäøöÓóÇÁ: 41] .
ÝóÞóæúáõåõ: íóæúãó íóÌúãóÚõ ÙóÑúÝñ¡ æóÇáúÃóÙúåóÑõ Ãóäøóåõ ãóÚúãõæáñ áöÚóÇãöáò ãóÍúÐõæÝò íõÞóÏøóÑõ ÈöäóÍúæö: ÇÐúßõÑú íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó¡ Ãóæú íõÞóÏøóÑõ áóåõ ÚóÇãöáñ íóßõæäõ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÌóæóÇÈö áöáÙøóÑúÝö¡ áöÃóäøó ÇáÙøóÑúÝó ÅöÐóÇ ÊóÞóÏøóãó íõÚóÇãóáõ ãõÚóÇãóáóÉó ÇáÔøóÑúØö Ýöí ÅöÚúØóÇÆöåö ÌóæóÇÈðÇ. æóÞóÏú ÍõÐöÝó åóÐóÇ ÇáúÚóÇãöáõ áöÊóÐúåóÈó äóÝúÓõ ÇáÓøóÇãöÚö ßõáøó ãóÐúåóÈò ãõãúßöäò ãöäó ÇáÊøóåúæöíáö¡ ÊóÞúÏöíÑõåõ íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó íóßõæäõ åóæúáñ ÚóÙöíãñ áóÇ íóÈúáõÛõåõ Øõæáõ ÇáÊøóÚúÈöíÑö ÝóíóäúÈóÛöí Øóíøõåõ. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÝöÚúáö(7/98)
ÞÇáõæÇ áóÇ Úöáúãó áóäÇ ... ÅöáóÎú¡ Ãóíú Ãóäøó Ðóáößó ÇáúÝöÚúáó åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúãõÓúÊóÃúäóÝóÉö. æóÃóÕúáõ äóÙúãö ÇáúßóáóÇãö: íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó íóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö ÝóíóÞõæáõ ÅöáóÎú. ÝóÛóíøóÑó äóÙúãó ÇáúßóáóÇãö Åöáóì ÇáúÃõÓúáõæÈö ÇáøóÐöí æóÞóÚó Ýöí ÇáúÂíóÉö áöáöÇåúÊöãóÇãö ÈöÇáúÎóÈóÑö¡ ÝóíóÝúÊóÊöÍõ ÈöåóÐóÇ ÇáÙøóÑúÝö Çáúãóåõæáö æóáöíõæÑöÏó ÇáöÇÓúÊöÔúåóÇÏó Ýöí ÕõæÑóÉö ÇáúãõÞóÇæóáóÉö Èóíúäó Çááøóåö æóÇáÑøõÓõáö.
æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúßóáóÇãö åõæó ãóÇ íóÃúÊöí ÈöÞóæúáöåö: æóÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 116] æóãóÇ ÈóíúäóåõãóÇ ÇÚúÊöÑóÇÖñ. æóãöäó ÇáúÈóÚöíÏö Ãóäú íóßõæäó ÇáÙøóÑúÝõ ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÞóæúáöåö: áóÇ íóåúÏöí ÇáúÞóæúãó ÇáúÝÇÓöÞöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 108] áöÃóäøóåõ áóÇ ÌóÏúæóì Ýöí äóÝúíö ÇáúåöÏóÇíóÉö Ýöí íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö¡ æóáöÃóäøó ÌóÒóÇáóÉó ÇáúßóáóÇãö ÊõäóÇÓöÈõ ÇÓúÊöÆúäóÇÝóåõ¡ æóáöÃóäøó ÊóÚóáøõÞóåõ Èöåö ÛóíúÑõ æóÇÓöÚö ÇáúãóÚúäóì.
æóãöËúáõåõ Þóæúáõ ÇáÒøóÌøóÇÌö: Åöäøóåõ ãõÊóÚóáøöÞñ ÈöÞóæúáöåö: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 108] Úóáóì Ãóäøó íóæúãó
ãóÝúÚõæáñ áöÃóÌúáöåö¡ æóÞöíáó: ÈóÏóáõ ÇÔúÊöãóÇáò ãöäó ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö Ýöí Þóæúáöåö: æóÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 108] áöÃóäøó ÌóãúÚó ÇáÑøõÓõá ããøÇ íóÔúãóá Úóáóíúåö ÔóÃúäõ Çááøóåö¡ ÝóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ Ýöí Þóæúáöåö: ãóÇÐóÇ ÃõÌöÈúÊõãú ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÇáöÇÓúÊöÔúåóÇÏö. íóäúÊóÞöáõ ãöäúåõ Åöáóì áóÇÒöãöåö¡ æóåõæó ÊóæúÈöíÎõ ÇáøóÐöíäó ßóÐøóÈõæÇ ÇáÑøõÓõáó Ýöí ÍóíóÇÊöåöãú Ãóæú ÈóÏøóáõæÇ æóÇÑúÊóÏøõæÇ ÈóÚúÏó ãóãóÇÊöåöãú.
æóÙóÇåöÑõ ÍóÞöíÞóÉö ÇáúÅöÌóÇÈóÉö Ãóäøó ÇáúãóÚúäóì: ãóÇÐóÇ ÃóÌóÇÈóßõãõ ÇáúÃóÞúæóÇãõ ÇáøóÐöíäó ÃõÑúÓöáúÊõãú Åöáóíúåöãú¡ Ãóíú ãóÇÐóÇ ÊóáóÞøóæúÇ Èöåö ÏóÚóæóÇÊößõãú¡ ÍóãúáðÇ Úóáóì ãóÇ åõæó ÈöãóÚúäóÇåõ Ýöí äóÍúæö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÝóãÇ ßÇäó ÌóæÇÈó Þóæúãöåö [Çáäøóãúá: 56] . æóíõÍúãóáõ Þóæúáõ ÇáÑøõÓõáö: áóÇ Úöáúãó áóäÇ Úóáóì ãóÚúäóì áóÇ Úöáúãó áóäóÇ ÈöãóÇ íõÖúãöÑõæäó Íöíäó ÃóÌóÇÈõæÇ ÝóÃóäúÊó ÃóÚúáóãõ Èöåö ãöäøóÇ. Ãóæú åõæó ÊóÃóÏøõÈñ ãóÚó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì áöÃóäøó ãóÇ ÚóÏóÇ Ðóáößó ãöãøóÇ ÃóÌóÇÈóÊú Èöåö ÇáúÃõãóãõ íõÚáãåõ ÑÓáåã ÝáÇÈÏø ãöäú ÊóÃúæöíáö äóÝúíö ÇáÑøõÓõáö ÇáúÚöáúãó Úóäú ÃóäúÝõÓöåöãú æóÊóÝúæöíÖöåöãú Åöáóì Úöáúãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöåóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì. ÝóÃóÌúãóÚó ÇáÑøõÓõáõ Ýöí ÇáúÌóæóÇÈö Úóáóì ÊóÝúæöíÖö ÇáúÚöáúãö Åöáóì Çááøóåö¡ Ãóíú Ãóäøó Úöáúãóßó ÓõÈúÍóÇäóßó ÃóÚúáóì ãöäú ßõáøö Úöáúãò æóÔóåóÇÏóÊóßó ÃóÚúÏóáõ ãöäú ßõáøö ÔóåóÇÏóÉò¡ ÝóßóÇäó ÌóæóÇÈó ÇáÑøõÓõáö ãõÊóÖóãøöäðÇ ÃõãõæÑðÇ: ÃóÍóÏõåóÇ: ÇáÔøóåóÇÏóÉõ Úóáóì ÇáúßóÇÝöÑöíäó ãöäú Ãõãóãöåöãú ÈöÃóäøó ãóÇ ÚóÇãóáóåõãõ Çááøóåõ Èöåö åõæó ÇáúÍóÞøõ.
ÇáËøóÇäöí: ÊóÓúÝöíåõ ÃõæáóÆößó ÇáúßóÇÝöÑöíäó Ýöí ÅöäúßóÇÑöåöãõ ÇáøóÐöí áóÇ íõÌúÏöíåöãú. ÇáËøóÇáöË: ÊóÐúßöíÑõ Ãõãóãöåöãú ÈöãóÇ ÚóÇãóáõæÇ Èöåö ÑõÓõáóåõãú áöÃóäøó Ýöí Þóæúáöåöãú: Åöäøóßó ÃóäúÊó ÚóáøóÇãõ ÇáúÛõíõæÈö¡ ÊóÚúãöíãðÇ áöáÊøóÐúßöíÑö Èößõáøö ãóÇ ÕóÏóÑó ãöäú Ãõãóãöåöãú ãöäú ÊóßúÐöíÈò æóÃóÐðì æóÚöäóÇÏò. æóíõÞóÇáõ áöãóäú íóÓúÃóáõ Úóäú ÔóíúÁò áóÇ ÃóÒöíÏõßó ÚöáúãðÇ ÈöÐóáößó¡ Ãóæú ÃóäúÊó ÊóÚúÑöÝõ ãóÇ ÌóÑóì.(7/99)
æóÅöíÑóÇÏõ ÇáÖøóãöíÑö ÇáúãõäúÝóÕöáö ÈóÚúÏó ÇáÖøóãöíÑö ÇáúãõÊøóÕöáö áöÒöíóÇÏóÉö ÊóÞúÑöíÑö ÇáúÎóÈóÑö æóÊóÃúßöíÏöåö.
æóÚóäö ÇÈúäö ÇáúÃóäúÈóÇÑöíøö ÊóÃúæöíáõ Þóæúáö ÇáÑøõÓõáö áóÇ Úöáúãó áóäÇ ÈöÃóäøóåõãú äóÝóæúÇ Ãóäú íóßõæäõæÇ íóÚúáóãõæäó ãóÇ ßóÇäó ãä ÂÎÑ ÃóãÑ ÇáúÃõãóãö ÈóÚúÏó ãóæúÊö ÑõÓõáöåöãú ãöäú ÏóæóÇãò Úóáóì ÅöÞóÇãóÉö ÇáÔøóÑóÇÆöÚö Ãóæö ÇáÊøóÝúÑöíØö ÝöíåóÇ æóÊóÈúÏöíáöåóÇ Ýóíóßõæäõ Þóæúáõ ÇáÑøõÓõáö áóÇ Úöáúãó áóäÇ ãóÍúãõæáðÇ Úóáóì ÍóÞöíÞóÊöåö æóíóßõæäõ ãóÍúãóáõ ãóÇÐóÇ Úóáóì Þóæúáöåö: ãóÇÐóÇ ÃõÌöÈúÊõãú åõæó ãóÇ ÃÌöíÈõæÇ Èöåö ãöäú ÊóÕúÏöíÞò æóÊóßúÐöíÈò æóãöäú ÏóæóÇãö ÇáúãõÕóÏøöÞöíäó Úóáóì ÊÕÏíÞåã Ãóæ äÞÖ Ðóáößó¡ æóíõÚóÖøöÏõ åóÐóÇ ÇáÊøóÃúæöíáó ãóÇ ÌóÇÁó ÈóÚúÏó åóÐóÇ ÇáúßóáóÇãö ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì:
æóÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöí Åöáåóíúäö ãöäú Ïõæäö Çááøóåö¡ æóÞóæúáö ÚöíÓóì Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ æóßõäúÊõ Úóáóíúåöãú ÔóåöíÏÇð ãóÇ ÏõãúÊõ Ýöíåöãú ÇáúÂíóÉó- ÝóÅöäøó ÇáúãõÍóÇæóÑóÉó ãóÚó ÚöíÓóì ÈóÚúÖñ ãöäó ÇáúãõÍóÇæóÑóÉö ãóÚó ÈóÞöíøóÉö ÇáÑøõÓõáö. æóåõæó ÊóÃúæöíáñ ÍóÓóäñ.
æóÚóÈøóÑó Ýöí ÌóæóÇÈö ÇáÑøõÓõáö Èö ÞÇáõæÇ ÇáúãõÝöíÏõ áöáúãõÖöíøö ãóÚó Ãóäøó ÇáúÌóæóÇÈó áóãú íóÞóÚú¡ áöáÏøóáóÇáóÉö Úáì ÊóÍúÞöíÞ Ãäøå ÓóíóÞóÚó ÍóÊøóì ÕóÇÑó ÇáúãõÓúÊóÞúÈóáõ ãöäú ÞõæøóÉö ÇáÊøóÍóÞøõÞö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúãóÇÖöí Ýöí ÇáÊøóÍóÞøõÞö. Úóáóì
Ãóäøó ÇáúÞóæúáó ÇáøóÐöí ÊõÍúßóì Èöåö ÇáúãõÍóÇæóÑóÇÊõ áóÇ íõáúÊóÒóãõ Ýöíåö ãõÑóÇÚóÇÉõ ÕöíÛóÊöåö áöÒóãóÇäö æõÞõæÚöåö áöÃóäøó ÒóãóÇäó ÇáúæõÞõæÚö íóßõæäõ ÞóÏú ÊóÚóíøóäó ÈöÞóÑöíäóÉö ÓöíóÇÞö ÇáúãõÍóÇæóÑóÉö.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ ÇáúÛõíõæÈö- ÈöÖóãøö ÇáúÛóíúäö-. æóÞóÑóÃó ÍóãúÒóÉõ¡ æóÃóÈõæ ÈóßúÑò Úóäú ÚóÇÕöãò- ÈößóÓúÑö ÇáúÛóíúäö- æóåöíó áõÛóÉñ áöÏóÝúÚö ËöÞóáö ÇáöÇäúÊöÞóÇáö ãöäó ÇáÖøóãøóÉö Åöáóì ÇáúÈóÇÁö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÈõíõæÊò Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì ÝóÃóãúÓößõæåõäøó Ýöí ÇáúÈõíõæÊö ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáäøöÓóÇÁö [15] .
æóÝóÕóáó ÞÇáõæÇ ÌóÑúíðÇ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÍößóÇíóÉö ÇáúãõÍóÇæóÑóÇÊö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö æóÅöÐú ÞÇáó ÑóÈøõßó áöáúãóáÇÆößóÉö Åöäøöí ÌÇÚöáñ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÎóáöíÝóÉð Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [30] .
æóÞóæúáõåõ: ÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÙóÑúÝñ¡ åõæó ÈóÏóáñ ãöäú íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó ÈóÏóáõ ÇÔúÊöãóÇáò¡ ÝóÅöäøó íóæúãó ÇáúÌóãúÚö ãõÔúÊóãöáñ Úóáóì Òóãóäö åóÐóÇ ÇáúÎöØóÇÈö áöÚöíÓóì¡ æóáöÐóáößó áóãú ÊõÚúØóÝú åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ Úóáóì ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ. æóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú ÐößúÑö ãóÇ íõÞóÇáõ áöÚöíÓóì íóæúãóÆöÐò åõæó ÊóÞúÑöíÚõ ÇáúíóåõæÏö. æóÇáäøóÕóÇÑóì ÇáøóÐöíäó ÖóáøõæÇ Ýöí ÔóÃúäö ÚöíÓóì Èóíúäó ØóÑóÝóíú ÅöÝúÑóÇØö ÈõÛúÖò æóÅöÝúÑóÇØö ÍõÈøò.
ÝóÞóæúáõåõ ÇÐúßõÑú äöÚúãóÊöí Úóáóíúßó- Åöáóì Þóæúáöåö- áóÇ ÃõÚóÐøöÈõåõ ÃóÍóÏÇð ãöäó ÇáúÚÇáóãöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 115] ÇÓúÊöÆúäóÇÓñ(7/100)
áöÚöíÓóì áöÆóáøóÇ íõÝúÒöÚóåõ ÇáÓøõÄóÇáõ ÇáúæóÇÑöÏõ ÈóÚúÏóåõ ÈöÞóæúáöåö: ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö ÅöáóÎ ...
[ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 116] æóåóÐóÇ ÊóÞúÑöíÚñ áöáúíóåõæÏö¡ æóãóÇ ÈóÚúÏóåóÇ ÊóÞúÑöíÚñ áöáäøóÕóÇÑóì. æóÇáúãõÑóÇÏõ ãöäó ÇÐúßõÑú äöÚúãóÊöí ÇáÐøõßúÑõ- ÈöÖóãøö ÇáÐøóÇáö- æóåõæó ÇÓúÊöÍúÖóÇÑõ ÇáúÃóãúÑö Ýöí ÇáÐøöåúäö. æóÇáúÃóãúÑõ Ýöí Þóæúáöåö ÇÐúßõÑú áöáöÇãúÊöäóÇäö¡ ÅöÐú áóíúÓó ÚöíÓóì ÈöäóÇÓò áöäöÚóãö Çááøóåö Úóáóíúåö æóÚóáóì æóÇáöÏóÊöåö. æóãöäú áóÇÒöãöåö ÎöÒúíõ ÇáúíóåõæÏö ÇáøóÐöíäó ÒóÚóãõæÇ Ãóäøóåõ ÓóÇÍöÑñ ãõÝúÓöÏñ ÅöÐú áóíúÓó ÇáÓøöÍúÑõ æóÇáúÝóÓóÇÏõ ÈöäöÚúãóÉò íóÚõÏøõåóÇ Çááøóåõ Úóáóì ÚóÈúÏöåö. æóæóÌúåõ ÐößúÑö æóÇáöÏóÊöåö åõäóÇ ÇáÒøöíóÇÏóÉõ ãöäú ÊóÈúßöíÊö ÇáúíóåõæÏö æóßóãóÏöåöãú áöÃóäøóåõãú ÊóäóÞøóÕõæåóÇ ÈöÃóÞúÐóÚó ãöãøóÇ ÊóäóÞøóÕõæåõ.
æóÇáÙøóÑúÝõ Ýöí Þóæúáöåö ÅöÐú ÃóíøóÏúÊõßó ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö ãõÊóÚóáøöÞñ Èö äöÚúãóÊöí áöãóÇ ÝöíåóÇ ãöäú ãóÚúäóì ÇáúãóÕúÏóÑö¡ Ãóíö ÇáäøöÚúãóÉó ÇáúÍóÇÕöáóÉó Ýöí Ðóáößó ÇáúæóÞúÊö¡ æóåõæó æóÞúÊõ ÇáÊøóÃúíöíÏö ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö. æóÑõæÍõ ÇáúÞõÏõÓö åõäóÇ ÌöÈúÑöíáõ Úóáóì ÇáúÃóÙúåóÑö. æóÇáÊøóÃúíöíÏõ æóÑõæÍõ ÇáúÞõÏõÓö ÊóÞóÏøóãóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [87] ÚöäúÏó Þóæúáöåö: æóÂÊóíúäÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÇáúÈóíøöäÇÊö æóÃóíøóÏúäÇåõ ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö.
æóÌõãúáóÉõ Êõßóáøöãõ ÍóÇáñ ãöäó ÇáÖøóãöíÑö ÇáúãóäúÕõæÈö Èö ÃóíøóÏúÊõßó æóÐóáößó Ãóäøó Çááøóåó ÃóáúÞóì ÇáúßóáóÇãó ãöäó Çáúãóáößö Úóáóì áöÓóÇäö ÚöíÓóì æóåõæó Ýöí ÇáúãóåúÏö¡ æóÝöí Ðóáößó ÊóÃúíöíÏñ áóåõ áöÅöËúÈóÇÊö äóÒóÇåóÉö Êóßóæøõäöåö¡ æóÝöí Ðóáößó äöÚúãóÉñ Úóáóíúåö¡ æóÚóáóì æóÇáöÏóÊöåö ÅöÐú ËóÈóÊóÊú ÈóÑóÇÁóÊõåóÇ ãöãøóÇ ÇÊøõåöãóÊú Èöåö.
æóÇáúÌóÇÑøõ æóÇáúãóÌúÑõæÑõ Ýöí Þóæúáöåö Ýöí ÇáúãóåúÏö ÍóÇáñ ãöäú ÖóãöíÑö Êõßóáøöãõ. æßóåúáðÇ
ãóÚúØõæÝñ Úóáóì Ýöí ÇáúãóåúÏö áöÃóäøóåõ ÍóÇáñ ÃóíúÖðÇ¡ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÏóÚÇäÇ áöÌóäúÈöåö Ãóæú ÞÇÚöÏÇð Ãóæú ÞÇÆöãÇð [íõæäõÓ: 12] . æóÇáúãóåúÏõ æóÇáúßóåúáõ ÊóÞóÏøóãóÇ Ýöí ÊóÝúÓöíÑö ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó. æóÊóßúáöíãõåõ ßóåúáðÇ ÃõÑöíÏó Èöåö ÇáÏøóÚúæóÉõ Åöáóì ÇáÏøöíäö Ýóåõæó ãöäó ÇáÊøóÃúíöíÏö ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö¡ áöÃóäøóåõ ÇáøóÐöí íõáúÞöí Åöáóì ÚöíÓóì ãóÇ íóÃúãõÑõåõ Çááøóåõ ÈöÊóÈúáöíÛöåö.
æóÞóæúáõåõ: æóÅöÐú ÚóáøóãúÊõßó ÇáúßöÊÇÈó æóÇáúÍößúãóÉó æóÇáÊøóæúÑÇÉó æóÇáúÅöäúÌöíáó ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑöåö Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó¡ æóßóÐóáößó Þóæúáõåõ æóÅöÐú ÊóÎúáõÞõ ãöäó ÇáØøöíäö- Åöáóì Þóæúáöåö- æóÅöÐú ÊõÎúÑöÌõ ÇáúãóæúÊì ÈöÅöÐúäöí ÊóÞóÏøóãó ÇáúÞóæúáõ Ýöí äóÙöíÑöåö åõäóÇáößó.
ÅöáøóÇ Ãóäøóåõ ÞóÇáó åõäóÇ ÝóÊóäúÝõÎõ ÝöíåÇ æóÞóÇáó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [49] ÝóÃóäúÝõÎõ Ýöíåö. ÝóÚóäú ãóßøöíøö Èúäö ÃóÈöí ØóÇáöÈò Ãóäøó ÇáÖøóãöíÑó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó ÚóÇÏó Åöáóì ÇáØøóíúÑö¡ æóÇáÖøóãöíÑó Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö(7/101)
ÚóÇÏó Åöáóì ÇáúåóíúÆóÉö. æóÇÎúÊóÇÑó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó Ãóäú íóßõæäó ÇáÖøóãöíÑõ åõäóÇ ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ãóÇ ÊóÞúÊóÖöíåö ÇáúÂíóÉõ ÖóÑõæÑóÉð. Ãóíú ÈöÏóáóÇáóÉö ÇáöÇÞúÊöÖóÇÁö. æóÐóáößó Ãóäøó Þóæúáóåõ: æóÅöÐú ÊóÎúáõÞõ ãöäó ÇáØøöíäö ßóåóíúÆóÉö ÇáØøóíúÑö íóÞúÊóÖöí ÕõæóÑðÇ Ãóæú ÃóÌúÓóÇãðÇ Ãóæú ÃóÔúßóÇáðÇ¡ æóßóÐóáößó ÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãõÐóßøóÑõ Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [49] íóÚõæÏõ Úóáóì ÇáúãóÎúáõæÞö ÇáøóÐöí íóÞúÊóÖöíåö ÃóÎúáõÞõ. æóÌóÚóáóåõ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» ÚóÇÆöÏðÇ Åöáóì ÇáúßóÇÝö ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ßóæúäöåóÇ ÕöÝóÉð áöáøóÝúÙö åóíúÆóÉö ÇáúãóÍúÐõæÝö ÇáÏøóÇáøö Úóáóíúåö áóÝúÙõ åóíúÆóÉö ÇáúãóÏúÎõæáö áöáúßóÇÝö æßáø Ðóáöß äóÇÙÑ Åöáóì Ãóäøó ÇáúåóíúÆóÉó áóÇ ÊóÕúáõÍõ áöÃóäú Êßæä ãÊÚáøÞ ÝóÊóäúÝõÎõ¡ ÅöÐö ÇáúåóíúÆóÉõ ãóÚúäðì áóÇ íõäúÝóÎõ ÝöíåóÇ æóáóÇ Êóßõæäõ ØóÇÆöÑðÇ.
æóÞóÑóÃó äóÇÝöÚñ æóÍúÏóåõ ÝóÊóßõæäõ ØóÇÆöÑðÇ ÈöÇáúÅöÝúÑóÇÏö ßóãóÇ ÞóÑóÃó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó. æóÊóæúÌöíåõåóÇ åõäóÇ Ãóäøó ÇáÖøóãöíÑó ÌóÑóì Úóáóì ÇáÊøóÃúäöíËö ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäú íóßõæäó ÇáúãõÑóÇÏõ æóÅöÐú ÊóÎúáõÞõ¡ Ãóíú ÊõÞóÏøöÑõ åóíúÆóÉð ßóåóíúÆóÉö ÇáØøóíúÑö ÝóÊóßõæäõ ÇáúåóíúÆóÉõ ØóÇÆöÑðÇ¡ Ãóíú ßõáøõ åóíúÆóÉò ÊõÞóÏøöÑõåóÇ Êóßõæäõ æóÇÍöÏðÇ ãöäó ÇáØøóíúÑö.
æóÞóÑóÃó ÇáúÈóÞöíøóÉõ «ØóíúÑðÇ» - ÈöÕöíÛóÉö ÇÓúãö ÇáúÌóãúÚö- ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÊóÚóÏøõÏö ãóÇ íõÞóÏøöÑõåõ ãöäú åóíúÆóÇÊò ßóåóíúÆóÉö ÇáØøóíúÑö.
æóÞóÇáó åõäóÇ æóÅöÐú ÊõÎúÑöÌõ ÇáúãóæúÊì æóáóãú íóÞõáú: æóÊõÍúíö ÇáúãóæúÊì¡ ßóãóÇ ÞóÇáó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [49] ¡ Ãóíú ÊõÎúÑöÌõåõãú ãöäú ÞõÈõæÑöåöãú ÃóÍúíóÇÁð¡ ÝóÃõØúáöÞó ÇáúÅöÎúÑóÇÌõ æóÃõÑöíÏó Èöåö áóÇÒöãõåõ æóåõæó ÇáúÅöÍúíóÇÁõ¡ áöÃóäøó ÇáúãóíøöÊó æõÖöÚó Ýöí ÇáúÞóÈúÑö áöÃóÌúáö ßóæúäöåö ãóíøöÊðÇ ÝóßóÇäó ÅöÎúÑóÇÌõåõ ãöäó ÇáúÞóÈúÑ ãáÒæãÇ ÇáÇäÚßÇÓ ÇáÓøóÈóÈö ÇáøóÐöí áöÃóÌúáöåö æõÖöÚó Ýöí ÇáúÞóÈúÑö. æóÞóÏú Óóãøóì Çááøóåõ ÇáúÅöÍúíóÇÁó ÎõÑõæÌðÇ Ýöí Þóæúáöåö:
æóÃóÍúíóíúäÇ Èöåö ÈóáúÏóÉð ãóíúÊÇð ßóÐáößó ÇáúÎõÑõæÌõ [Þ: 11] æóÞóÇáó: ÅöÐÇ ãöÊøõãú æóßõäúÊõãú ÊõÑÇÈÇð æóÚöÙÇãÇð Ãóäøóßõãú
ãõÎúÑóÌõæäó (1) [ÇáúãõÄúãöäõæäó: 35] .
æóÞóæúáõåõ: æóÅöÐú ßóÝóÝúÊõ Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó Úóäúßó ÚõØöÝó Úóáóì ÅöÐú ÃóíøóÏúÊõßó æóãóÇ ÚõØöÝó Úóáóíúåö.
æóåóÐóÇ ãöäú ÃóÚúÙóãö ÇáäøöÚóãö¡ æóåöíó äöÚúãóÉõ ÇáúÚöÕúãóÉö ãöäó ÇáúÅöåóÇäóÉö ÝóÞóÏú ßóÝøó Çááøóåõ Úóäúåõ Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Óöäöíäó¡ æóåõæó íóÏúÚõæ Åöáóì ÇáÏøöíäö Èóíúäó ÙóåúÑóÇäóíúåöãú ãóÚó ÍöÞúÏöåöãú æóÞöáøóÉö ÃóäúÕóÇÑöåö¡ ÝóÕóÑóÝóåõãõ Çááøóåõ Úóäú ÖõÑøöåö ÍóÊøóì ÃóÏøóì ÇáÑøöÓóÇáóÉó¡ Ëõãøó áóãøóÇ ÇÓúÊóÝóÇÞõæÇ æóÃóÌúãóÚõæÇ ÃóãúÑóåõãú Úóáóì ÞóÊúáöåö ÚóÕóãóåõ Çááøóåõ ãöäúåõãú ÝóÑóÝóÚóåõ Åöáóíúåö æóáóãú íóÙúÝóÑõæÇ Èöåö¡ æóãóÇÊóÊú äõÝõæÓõåõãú ÈöÛóíúÙöåóÇ. æóÞóÏú Ïóáøó Úóáóì ÌóãöíÚö åóÐöåö ÇáúãõÏøóÉö ÇáÙøóÑúÝõ Ýöí Þóæúáöåö:
ÅöÐú ÌöÆúÊóåõãú ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö ÝóÅöäøó Êöáúßó ÇáúãõÏøóÉó ßõáøóåóÇ ãõÏøóÉõ ÙõåõæÑö ãõÚúÌöÒóÇÊöåö
_________
(1) Ýöí ÇáãØÈæÚÉ: (ÃÆÐÇ ãÊúäÇ æßäøÇ ÊõÑóÇÈÇ æÚÙÇãÇ ÅäøÇ áãÎÑÌæä) æóåõæó ÎØÃ.(7/102)
æóÅöÐú ÃóæúÍóíúÊõ Åöáóì ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó Ãóäú ÂãöäõæÇ Èöí æóÈöÑóÓõæáöí ÞóÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÇÔúåóÏú ÈöÃóäøóäóÇ ãõÓúáöãõæäó (111)
Èóíúäóåõãú. æóÞóæúáõåõ: ÝóÞÇáó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ãöäúåõãú ÊóÎóáøõÕñ ãöäú ÊóäúåöíóÉö ÊóÞúÑöíÚö ãõßóÐøöÈöíåö Åöáóì ßóÑóÇãóÉö ÇáúãõÕóÏøöÞöíäó Èöåö.
æóÇÞúÊõÕöÑó ãöäú ÏóÚóÇæöí ÊóßúÐöíÈöåöãú ÅöíøóÇåõ Úóáóì Þóæúáöåöãú Åöäú åóÐóÇ ÅöáøóÇ ÓöÍúÑñ ãõÈöíäñ¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÇáöÇÏøöÚóÇÁó ÞóÕóÏõæÇ Èöåö ÇáÊøóæóÓøõáó Åöáóì ÞóÊúáöåö¡ áöÃóäøó Íõßúãó ÇáÓøóÇÍöÑö Ýöí ÔóÑöíÚóÉö ÇáúíóåõæÏö ÇáúÞóÊúáõ ÅöÐö ÇáÓøöÍúÑõ ÚöäúÏóåõãú ßõÝúÑñ¡ ÅöÐú ßóÇäó ãöäú ÕöäóÇÚóÉö ÚóÈóÏóÉö ÇáúÃóÕúäóÇãö¡ ÝóÞóÏú ÞóÑóäóÊö ÇáÊøóæúÑóÇÉõ ÇáÓøöÍúÑó æóÚöÑóÇÝóÉö ÇáúÌóÇäøö ÈöÇáÔøöÑúßö¡ ßóãóÇ ÌóÇÁó Ýöí ÓÝÑ ÇááÇæíøíä Ýöí ÇáúÅöÕúÍóÇÍö ÇáúÚöÔúÑöíäó.
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ: Åöäú åóÐóÇ ÅöáøóÇ ÓöÍúÑñ¡ æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Èö åóÐóÇ Åöáóì ãóÌúãõæÚö ãóÇ ÔóÇåóÏõæåõ ãöäó ÇáúÈóíøöäóÇÊö. æóÞóÑóÃó ÍóãúÒóÉõ¡ æóÇáúßöÓóÇÆöíøõ¡ æóÎóáóÝñ ÅöáøóÇ ÓóÇÍöÑñ. æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÚöíÓóì ÇáúãóÝúåõæãö ãöäú Þóæúáöåö: ÅöÐú ÌöÆúÊóåõãú ÈöÇáúÈóíøöäÇÊö. æóáóÇ Ôóßøó Ãóäøó ÇáúíóåõæÏó ÞóÇáõæÇ áöÚöíÓóì ßöáúÊóÇ ÇáúãóÞóÇáóÊóíúäö Úóáóì ÇáÊøóÝúÑöíÞö Ãóæú Úóáóì ÇÎúÊöáóÇÝö ÌóãóÇÚóÇÊö ÇáúÞóÇÆöáöíäó æÃæÞÇÊ ÇáÞóæúá.
[111]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 111]
æóÅöÐú ÃóæúÍóíúÊõ Åöáóì ÇáúÍóæÇÑöíøöíäó Ãóäú ÂãöäõæÇ Èöí æóÈöÑóÓõæáöí ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÇÔúåóÏú ÈöÃóäøóäÇ ãõÓúáöãõæäó (111)
íóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÚóØúÝðÇ Úóáóì ÌõãúáóÉö ÅöÐú ÃóíøóÏúÊõßó ÈöÑõæÍö ÇáúÞõÏõÓö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 110] ¡ Ýóíóßõæäõ ãöäú ÌõãúáóÉö ãóÇ íóÞõæáõåõ Çááøóåõ áöÚöíÓóì íóæúãó íóÌúãóÚõ ÇáÑøõÓõáó. ÝóÅöäøó ÅöíãóÇäó ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó äöÚúãóÉñ Úóáóì ÚöíÓóì ÅöÐú áóæú áóãú íõÄúãöäõæÇ Èöåö áóãóÇ æóÌóÏó ãóäú íóÊøóÈöÚõ Ïöíäóåõ ÝóáóÇ íóÍúÕõáõ áóåõ ÇáËøóæóÇÈõ ÇáúãõÊóÌóÏøöÏõ ÈöÊóÌóÏøõÏö ÇåúÊöÏóÇÁö ÇáúÃóÌúíóÇáö ÈöÏöíäöåö Åöáóì Ãóäú ÌóÇÁó äóÓúÎõåõ ÈöÇáúÅöÓúáóÇãö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúæóÍúíö Åöáóì ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó ÅöáúåóÇãõåõãú ÚöäúÏó ÓóãóÇÚö ÏóÚúæóÉö ÚöíÓóì áöáúãõÈóÇÏóÑóÉö ÈöÊóÕúÏöíÞöåö¡ ÝóáóíúÓó ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáúæóÍúíö ÇáøóÐöí Èöåö ÏóÚóÇåõãú ÚöíÓóì. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÇáúæóÍúíõ ÇáøóÐöí ÃõæÍöíó Èöåö Åöáóì
ÚöíÓóì áöíóÏúÚõæó Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó Åöáóì Ïöíäöåö. æóÎóÕøó ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó Èöåö åõäóÇ ÊóäúæöíåðÇ Èöåöãú ÍóÊøóì ßóÃóäøó ÇáúæóÍúíó ÈöÇáÏøóÚúæóÉö áóãú íóßõäú ÅöáøóÇ áöÃóÌúáöåöãú¡ áöÃóäøó Ðóáößó ÍóÕóáó áöÌóãöíÚö Èóäöí ÅöÓúÑóÇÆöíáó ÝóßóÝóÑó ÃóßúËóÑõåõãú Úóáóì äóÍúæö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ßóãÇ ÞÇáó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó áöáúÍóæÇÑöíøöíäó ãóäú ÃóäúÕÇÑöí Åöáóì Çááøóåö ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó äóÍúäõ ÃóäúÕÇÑõ Çááøóåö ÝóÂãóäóÊú ØÇÆöÝóÉñ ãöäú Èóäöí ÅöÓúÑÇÆöíáó æóßóÝóÑóÊú ØÇÆöÝóÉñ [ÇáÕøóÝø: 14](7/103)
ÅöÐú ÞóÇáó ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó Ãóäú íõäóÒøöáó ÚóáóíúäóÇ ãóÇÆöÏóÉð ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö ÞóÇáó ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó (112) ÞóÇáõæÇ äõÑöíÏõ Ãóäú äóÃúßõáó ãöäúåóÇ æóÊóØúãóÆöäøó ÞõáõæÈõäóÇ æóäóÚúáóãó Ãóäú ÞóÏú ÕóÏóÞúÊóäóÇ æóäóßõæäó ÚóáóíúåóÇ ãöäó ÇáÔøóÇåöÏöíäó (113)
ÝóßóÇäó ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó ÓóÇÈöÞöíäó Åöáóì ÇáúÅöíãóÇäö áóãú íóÊóÑóÏøóÏõæÇ Ýöí ÕöÏúÞö ÚöíÓóì. æÃóäú ÊóÝúÓöíÑöíøóÉñ áöáúæóÍúíö ÇáøóÐöí ÃóáúÞóÇåõ Çááøóåõ Ýöí ÞõáõæÈö ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó.
æóÝóÕúáõ ÌõãúáóÉö ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ áöÃóäøóåóÇ ÌóæóÇÈõ ãóÇ Ýöíåö ãóÚúäóì ÇáúÞóæúáö¡ æóåõæó «ÃóæúÍóíúäóÇ» ¡ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúÝóÕúáö Ýöí ÇáúãõÍóÇæóÑóÉö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö¡ æóåõæó Þóæúáñ äóÝúÓöíøñ ÍóÕóáó Íöíäó ÃóáúÞóì Çááøóåõ Ýöí ÞõáõæÈöåöãú ÊóÕúÏöíÞó ÚöíÓóì ÝóßóÃóäøóåõ ÎóÇØóÈóåõãú ÝóÃóÌóÇÈõæåõ. æóÇáúÎöØóÇÈõ Ýöí Þóæúáöåöãú: æóÇÔúåóÏú áöáøóåö ÊóÚóÇáóì æóÅöäøóãóÇ ÞóÇáõæÇ Ðóáößó ÈößóáóÇãò äóÝúÓöíøò ãöäú áõÛóÊöåöãú¡ ÝóÍóßóì Çááøóåõ ãóÚúäóÇåõ ÈöãóÇ íõÄóÏøöíåö Þóæúáõåõ: æóÇÔúåóÏú ÈöÃóäøóäÇ ãõÓúáöãõæäó. æóÓóãøóì ÅöíãóÇäóåõãú ÅöÓúáóÇãðÇ áöÃóäøóåõ ßóÇäó ÊóÕúÏöíÞðÇ ÑóÇÓöÎðÇ ÞóÏö ÇÑúÊóÝóÚõæÇ Èöåö Úóäú ãóÑúÊóÈóÉö ÅöíãóÇäö ÚóÇãøóÉö ãóäú Âãóäó ÈöÇáúãóÓöíÍö ÛóíúÑõåõãú¡ ÝóßóÇäõæÇ ãõãóÇËöáöíäó áöÅöíãóÇäö ÚöíÓóì¡ æóåõæó ÅöíãóÇä ÇáúÃóäúÈöíóÇÁ æÇáÕÏøíÞíä¡ æóÞóÏú ÞóÏøóãúÊõ ÈóíóÇäóåõ Ýöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóáßöäú ßÇäó ÍóäöíÝÇð ãõÓúáöãÇð Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [67] ¡ æóÝöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÝóáÇ ÊóãõæÊõäøó ÅöáøóÇ æóÃóäúÊõãú ãõÓúáöãõæäó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [132] ÝóÇÑúÌöÚ Åöáóíúåö.
[112¡ 113]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 112 Åöáóì 113]
ÅöÐú ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó Ãóäú íõäóÒøöáó ÚóáóíúäÇ ãÇÆöÏóÉð ãöäó ÇáÓøóãÇÁö ÞÇáó ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó (112) ÞÇáõæÇ äõÑöíÏõ Ãóäú äóÃúßõáó ãöäúåÇ æóÊóØúãóÆöäøó ÞõáõæÈõäÇ æóäóÚúáóãó Ãóäú ÞóÏú ÕóÏóÞúÊóäÇ æóäóßõæäó ÚóáóíúåÇ ãöäó ÇáÔøóÇåöÏöíäó (113)
ÌõãúáóÉõ: ÅöÐú ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó íóÌõæÒõ Ãóäú Êóßõæäó ãöäú ÊóãóÇãö ÇáúßóáóÇãö ÇáøóÐöí íõßóáøöãõ Çááøóåõ Èöåö ÚöíÓóì íóæúãó íóÌúãóÚõ ÇáÑøõÓõáó¡ Ýóíóßõæäõ ÅöÐú ÙóÑúÝðÇ ãõÊóÚóáøöÞðÇ ÈöÝöÚúáö ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 111] Ýóíóßõæäõ ãöãøóÇ íõÐóßøöÑõ Çááøóåõ Èöåö ÚöíÓóì íóæúãó íóÌúãóÚõ ÇáÑøõÓõáó¡ ÝóÍõßöíó Úóáóì ÍóÓóÈö ÍõÕõæáöåö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ æóáóíúÓó Ðóáößó ÈöãõÞúÊóÖò Ãóäøó ÓõÄóÇáóåõãõ ÇáúãóÇÆöÏóÉó ÍóÕóáó Ýöí Ãóæøóáö ÃóæúÞóÇÊö ÅöíãóÇäöåöãú Èóáú Ýöí æóÞúÊò ÂÎóÑó ÞÇáõæÇ ÂãóäøóÇ æóÇÔúåóÏú ÈöÃóäøóäÇ ãõÓúáöãõæäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 111] ÝóÅöäøó Þóæúáóåõãú ÂãóäøóÇ ÞóÏú íóÊóßóÑøóÑõ ãöäúåõãú ÈöãõäóÇÓóÈóÇÊò¡ ßóãóÇ íóßõæäõ ÚöäúÏó ÓóãóÇÚöåöãú ÊóßúÐöíÈó ÇáúíóåõæÏö ÚöíÓóì¡ Ãóæú ÚöäúÏó ãóÇ íõÔóÇåöÏõæäó ÂíóÇÊò Úóáóì íóÏö ÚöíÓóì¡ Ãóæú íóÞõæáõæäóåõ áöÅöÚóÇÏóÉö ÇÓúÊöÍúÖóÇÑö ÇáúÅöíãóÇä ÔóÃúä ÇáÕÏøíÞíä ÇáøóÐöíäó íõÍóÇÓöÈõæäó ÃóäúÝõÓóåõãú æóíõÕúÞöáõæäó ÅöíãóÇäóåõãú(7/104)
ÝóíóÞõæáõæäó Ýöí ßõáøö ãõÚóÇæóÏóÉò. ÂãóäøóÇ æóÇÔúåóÏú ÈöÃóäøóäóÇ ãõÓúáöãõæäó. æóÃóãøóÇ ãóÇ ÞóÑøóÑó Èöåö «ÇáúßóÔøóÇÝõ» æóãõÊóÇÈöÚõæåõ ÝóáóÇ íóÍúÓõäõ ÊóÝúÓöíÑõ ÇáúßóáóÇãö Èöåö.
æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÌõãúáóÉõ: ÅöÐú ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó ÇÈúÊöÏóÇÆöíøóÉð ÈöÊóÞúÏöíÑö: ÇÐúßõÑú¡ Úóáóì ÃõÓúáõæÈö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÅöÐú ÞÇáó ãõæÓì áöÃóåúáöåö Åöäøöí ÂäóÓúÊõ äóÇÑðÇ Ýöí ÓõæÑóÉö Çáäøóãúáö [7] ¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúßóáóÇãõ ÊóÎóáøõÕðÇ Åöáóì ÐößúÑö ÞöÕøóÉö ÇáúãóÇÆöÏóÉö áöãõäóÇÓóÈóÉö ÍößóÇíóÉö ãóÇ ÏóÇÑó Èóíúäó ÚöíÓóì æóÈóíúäó ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóÅöÐú ÃóæúÍóíúÊõ Åöáóì ÇáúÍóæÇÑöíøöíäó Ãóäú ÂãöäõæÇ Èöí æóÈöÑóÓõæáöí.
[ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 111] æóÇÈúÊóÏóÃõæÇ ÎöØóÇÈóåõãú ÚöíÓóì ÈöäöÏóÇÆöåö ÈöÇÓúãöåö áöáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì Ãóäøó ãóÇ ÓóíóÞõæáõæäóåõ ÃóãúÑñ Ýöíåö ÇÞúÊöÑóÇÍñ æóßõáúÝóÉñ áóåõ¡ æóßóÐóáößó ÔóÃúäõ ãóäú íõÎóÇØöÈõ ãóäú íóÊóÌóÔøóãõ ãöäúåõ ßõáúÝóÉð Ãóäú íõØöíáó ÎöØóÇÈóåõ ØóáóÈðÇ áöÅöÞúÈóÇáö ÓóãúÚöåö Åöáóíúåö áöíóßõæäó ÃóæúÚóì áöáúãóÞúÕõæÏö.
æóÌóÑóì Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó Úóáóì ØóÑöíÞóÉò ÚóÑóÈöíøóÉò Ýöí ÇáúÚóÑúÖö æóÇáÏøõÚóÇÁö¡ íóÞõæáõæäó áöáúãõÓúÊóØöíÚö áöÃóãúÑò: åóáú ÊóÓúÊóØöíÚõ ßóÐóÇ¡ Úóáóì ãóÚúäóì ÊóØóáøõÈö ÇáúÚõÐúÑö áóåõ Åöäú áóãú íõÌöÈúßó Åöáóì ãóØúáõæÈößó æóÃóäøó ÇáÓøóÇÆöáó áóÇ íõÍöÈøõ Ãóäú íõßóáøöÝó ÇáúãóÓúÆõæáó ãóÇ íóÔõÞøõ Úóáóíúåö¡ æóÐóáößó ßöäóÇíóÉñ Ýóáóãú íóÈúÞó ãóäúÙõæÑðÇ Ýöíåö Åöáóì ÕóÑöíÍö ÇáúãóÚúäóì ÇáúãõÞúÊóÖöí Ãóäøóåõ íóÔõßøõ Ýöí ÇÓúÊöØóÇÚóÉö ÇáúãóÓúÆõæáö¡ æóÅöäøóãóÇ íóÞõæáõ Ðóáößó ÇáúÃóÏúäóì áöáúÃóÚúáóì ãöäúåõ¡ æóÝöí ÔóíúÁò íóÚúáóãõ Ãóäå ãÓÊØÇÚ ááãÓÄæá¡ ÝóÞóÑöíäóÉõ ÇáúßöäóÇíóÉö ÊóÍóÞøõÞõ ÇáúãóÓúÆõæáö Ãóäøó ÇáÓøóÇÆöáó íóÚúáóãõ ÇÓúÊöØóÇÚóÊóåõ. æóãöäúåõ ãóÇ ÌóÇÁó Ýöí ÍóÏöíËö íóÍúíóì ÇáúãóÇÒöäöíøö «Ãóäøó ÑóÌõáðÇ ÞóÇáó áöÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÒóíúÏò: ÃóÊóÓúÊóØöíÚõ Ãóäú ÊõÑöíóäöí ßóíúÝó ßóÇäó ÑóÓõæáõ Çááøóåö íóÊóæóÖøóÃõ» . ÝóÅöäøó ÇáÓøóÇÆöáó íóÚúáóãõ Ãóäøó ÚóÈúÏó Çááøóåö Èúäó ÒóíúÏò áóÇ íóÔõÞøõ Úóáóíúåö Ðóáößó. ÝóáóíúÓó Þóæúáõ ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó ÇáúãóÍúßöíøõ ÈöåóÐóÇ ÇááøóÝúÙö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÅöáøóÇ áóÝúÙðÇ ãöäú áõÛóÊöåöãú íóÏõáøõ Úóáóì ÇáÊøóáóØøõÝö æóÇáÊøóÃóÏøõÈö Ýöí ÇáÓøõÄóÇáö¡ ßóãóÇ åõæó ãõäóÇÓöÈõ Ãóåúáö ÇáúÅöíãóÇäö ÇáúÎóÇáöÕö. æóáóíúÓó ÔóßøðÇ Ýöí ÞõÏúÑóÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóáóßöäøóåõãú ÓóÃóáõæÇ ÂíóÉð áöÒöíóÇÏóÉö ÇØúãöÆúäóÇäö ÞõáõæÈöåöãú ÈöÇáúÅöíãóÇäö ÈöÃóäú íóäúÊóÞöáõæÇ ãöäó ÇáÏøóáöíáö ÇáúÚóÞúáöíøö Åöáóì ÇáÏøóáöíáö ÇáúãóÍúÓõæÓö. ÝóÅöäøó ÇáäøõÝõæÓó ÈöÇáúãóÍúÓõæÓö ÂäóÓõ¡ ßóãóÇ áóãú íóßõäú ÓõÄóÇáõ ÅöÈúÑóÇåöíãó ÈöÞóæúáöåö ÑóÈøö ÃóÑöäöí ßóíúÝó ÊõÍúíö ÇáúãóæúÊì [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 260] ÔóßøðÇ Ýöí ÇáúÍóÇáö. æóÚóáóì åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÌóÑóì ÊóÝúÓöíÑõ ÇáúãõÍóÞøöÞöíäó ãöËúáó ÇÈúäö ÚóØöíøóÉó¡ æóÇáúæóÇÍöÏöíøö¡ æóÇáúÈóÛóæöíøö ÎöáóÇÝðÇ áöãóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» .(7/105)
æóÞóÑóÃó ÇáúÌõãúåõæÑõ: íóÓúÊóØöíÚõ ÈöíóÇÁö ÇáúÛóíúÈóÉö æóÑóÝúÚö ÑóÈøõßó. æóÞóÑóÃóåõ ÇáúßöÓóÇÆöíøõ åóáú ÊóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøóßó- ÈöÊóÇÁö ÇáúãõÎóÇØóÈö æóäóÕúÈö ÇáúÈóÇÁö ÇáúãõæóÍøóÏóÉö- ãöäú Þóæúáöåö ÑóÈøõßó Úóáóì Ãóäøó ÑóÈøõßó ãóÝúÚõæáñ Èöåö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÚúäóì åóáú ÊóÓúÃóáõ áóäóÇ ÑóÈøóßó¡ ÝóÚóÈøóÑó ÈöÇáöÇÓúÊöØóÇÚóÉö Úóäú ØóáóÈö ÇáØøóÇÚóÉö¡ Ãóíú ÅöÌóÇÈóÉö ÇáÓøõÄóÇáö. æóÞöíáó: åöíó Úóáóì ÍóÐúÝö ãõÖóÇÝò ÊóÞúÏöíÑõåõ åóáú ÊóÓúÊóØöíÚõ ÓõÄóÇáó ÑóÈøößó¡ ÝóÃõÞöíãó ÇáúãõÖóÇÝõ Åöáóíúåö ãóÞóÇãó ÇáúãõÖóÇÝö Ýöí ÅöÚúÑóÇÈöåö. æóÝöí ÑöæóÇíóÉö ÇáØøóÈóÑöíøö Úóäú ÚóÇÆöÔóÉó ÞóÇáóÊú: ßóÇäó ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó ÃóÚúáóãó ÈöÇááøóåö ÚóÒøó æóÌóáøó ãöäú Ãóäú íóÞõæáõæÇ: åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó¡ æóáóßöäú ÞóÇáõæÇ: åóáú ÊóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøóßó. æóÚóäú ãõÚóÇÐö Èúäö ÌóÈóáò ÃóÞúÑóÃúäóÇ ÇáäøóÈöíÁõ åóáú ÊóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøóßó.
æóÇÓúãõ ãÇÆöÏóÉð åõæó ÇáúÎöæóÇäõ ÇáúãóæúÖõæÚõ Úóáóíúåö ØóÚóÇãñ¡ Ýóåõæó ÇÓúãñ áöãóÚúäðì ãõÑóßøóÈò íóÏõáøõ Úóáóì ØóÚóÇãò æóãóÇ íõæÖóÚõ Úóáóíúåö. æóÇáúÎöæóÇäõ- ÈößóÓúÑö ÇáúÎóÇÁö æóÖóãøöåóÇ- ÊóÎúÊñ ãöäú ÎóÔóÈò áóåõ ÞóæóÇÆöãõ ãóÌúÚõæáñ áöíõæÖóÚó Úóáóíúåö ÇáØøóÚóÇãõ áöáúÃóßúáö¡ ÇÊøóÝóÞõæÇ Úóáóì Ãóäøóåõ ãõÚóÑøóÈñ. ÞóÇáó ÇáúÌóæóÇáöíÞöíøõ: åõæó ÃóÚúÌóãöíøñ.
æóÝöí ÍóÏöíËö ÞóÊóÇÏóÉó Úóäú ÃóäóÓò ÞóÇáó: ãóÇ Ãóßóáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóáóì ÎöæóÇäò ÞóØøõ¡ æóáóÇ Ýöí ÓõßúÑõÌóÉò¡ ÞóÇáó ÞóÊóÇÏóÉõ: ÞõáúÊõ áöÃóäóÓò: ÝóÚóáóÇãó ßõäúÊõãú ÊóÃúßõáõæäó ÞóÇáó: Úóáóì ÇáÓøõÝóÑö¡
æóÞöíáó: ÇáúãóÇÆöÏóÉõ ÇÓúãõ ÇáØøóÚóÇãö¡ æóÅöäú áóãú íóßõäú Ýöí æöÚóÇÁò æóáóÇ Úóáóì ÎöæóÇäò. æóÌóÒóãó ÈöÐóáößó ÈóÚúÖõ ÇáúãõÍóÞøöÞöíäó ãöäú Ãóåúáö ÇááøõÛóÉö¡ æóáóÚóáøóåõ ãóÌóÇÒñ ãõÑúÓóáñ ÈöÚóáóÇÞóÉö ÇáúãóÍóáøö. æóÐóßóÑó ÇáúÞõÑúØõÈöíøõ Ãóäøóåõ áóãú Êóßõäú áöáúÚóÑóÈö ãóæóÇÆöÏõ ÅöäøóãóÇ ßóÇäóÊú áóåõãõ ÇáÓøõÝúÑóÉõ. æóãóÇ æóÑóÏó Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ãöäú Þóæúáö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò Ýöí ÇáÖøóÈøö: áóæú ßóÇäó ÍóÑóÇãðÇ ãóÇ Ãõßöáó Úóáóì ãóÇÆöÏóÉö ÑóÓõæáö Çááøóåö¡ ÅöäøóãóÇ íõÚúäóì Èöåö ÇáØøóÚóÇãõ ÇáúãóæúÖõæÚõ Úóáóì ÓõÝúÑóÉò. æóÇÓúãõ ÇáÓøõÝúÑóÉö ÛóáóÈó ÅöØúáóÇÞõåõ Úóáóì æöÚóÇÁò ãöäú ÃóÏöíãò ãõÓúÊóÏöíÑò áóåõ ãóÚóÇáöíÞõ áíÑúÝóÚ ÈåóÇ ÅöÐú ÃõÑöíÏó ÇáÓøóÝóÑõ Èöåö. æóÓõãøöíóÊú ÓõÝúÑóÉð áöÃóäøóåóÇ íóÊøóÎöÐõåóÇ ÇáúãõÓóÇÝöÑõ.
æóÅöäøóãóÇ ÓóÃóáó ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó ßóæúäó ÇáúãóÇÆöÏóÉö ãõäóÒøóáóÉð ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö áöÃóäøóåõãú ÑóÛöÈõæÇ Ãóäú Êóßõæäó ÎóÇÑöÞóÉð áöáúÚóÇÏóÉö ÝóáóÇ Êóßõæäõ ãöãøóÇ ÕõäöÚó Ýöí ÇáúÚóÇáóãö ÇáúÃóÑúÖöíøö ÝóÊóÚóíøóäó Ãóäú Êóßõæäó ãöäú ÚóÇáóãò Úõáúæöíøò.
æóÞóæúáõ ÚöíÓóì Íöíäó ÃóÌóÇÈóåõãõ ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó ÃóãúÑñ ÈöãõáóÇÒóãóÉö ÇáÊøóÞúæóì æóÚóÏóãö ÊóÒóáúÒõáö ÇáúÅöíãóÇäö¡ æóáöÐóáößó ÌóÇÁó Èö Ãóäú ÇáúãõÝöíÏóÉö áöáÔøóßøö Ýöí ÇáúÅöíãóÇäö áöíóÚúáóãó ÇáÏøóÇÚöí Åöáóì Ðóáößó ÇáÓøõÄóÇáö ÎóÔúíóÉó Ãóäú íóßõæäó äóÔóÃó áóåõãú Úóäú Ôóßøò Ýöí ÕöÏúÞö ÑóÓõæáöåöãú¡ ÝóÓóÃóáõæÇ ãõÚúÌöÒóÉð íóÚúáóãõæäó ÈöåóÇ ÕöÏúÞóåõ ÈóÚúÏó Ãóäú ÂãóäõæÇ Èöåö¡ æóåõæó ÞóÑöíÈñ ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì áöÅöÈúÑóÇåöíãó ÇáúãóÍúßöíøö Ýöí Þóæúáöåö: ÞÇáó Ãóæóáóãú ÊõÄúãöäú¡(7/106)
ÞóÇáó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Çááøóåõãøó ÑóÈøóäóÇ ÃóäúÒöáú ÚóáóíúäóÇ ãóÇÆöÏóÉð ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö Êóßõæäõ áóäóÇ ÚöíÏðÇ áöÃóæøóáöäóÇ æóÂÎöÑöäóÇ æóÂíóÉð ãöäúßó æóÇÑúÒõÞúäóÇ æóÃóäúÊó ÎóíúÑõ ÇáÑøóÇÒöÞöíäó (114) ÞóÇáó Çááøóåõ Åöäøöí ãõäóÒøöáõåóÇ Úóáóíúßõãú Ýóãóäú íóßúÝõÑú ÈóÚúÏõ ãöäúßõãú ÝóÅöäøöí ÃõÚóÐøöÈõåõ ÚóÐóÇÈðÇ áóÇ ÃõÚóÐøöÈõåõ ÃóÍóÏðÇ ãöäó ÇáúÚóÇáóãöíäó (115)
Ãóíú Ãóáóãú Êóßõäú ÛóäöíøðÇ Úóäú ØóáóÈö ÇáÏøóáöíáö ÇáúãóÍúÓõæÓö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáÊøóÞúæóì Ýöí ßóáóÇãö ÚöíÓóì ãóÇ íóÔúãóáõ ÇáúÅöíãóÇäó æóÝõÑõæÚóåõ. æóÞöíáó: äóåóÇåõãú Úóäú ØóáóÈö ÇáúãõÚúÌöÒóÇÊö¡ Ãóíú Åöäú ßõäúÊõãú ãõÄúãöäöíäó ÝóÞóÏú ÍóÕóáó ÅöíãóÇäõßõãú ÝóãóÇ ÇáúÍóÇÌóÉõ Åöáóì ÇáúãõÚúÌöÒóÉö. ÝóÃóÌóÇÈõæåõ Úóäú Ðóáößó ÈöÃóäøóåõãú ãóÇ ÃóÑóÇÏõæÇ Ðóáößó áöÖóÚúÝò Ýöí ÅöíãóÇäöåöãú ÅöäøóãóÇ ÃóÑóÇÏõæÇ ÇáÊøóíóãøõäó ÈöÃóßúáö ØóÚóÇãò äóÒóáó ãöäú ÚöäúÏö Çááøóåö ÅößúÑóÇãðÇ áóåõãú¡ æóáöÐóáößó ÒóÇÏõæÇ ãöäúåÇ æóáóãú íóÞúÊóÕöÑõæÇ Úóáóì Ãóäú äóÃúßõáó ÅöÐú áóíúÓó ÛóÑóÖõåõãú ãöäó ÇáúÃóßúáö ÏóÝúÚó ÇáúÌõæÚö Èóáö ÇáúÛóÑóÖõ ÇáÊøóÔóÑøõÝõ ÈöÃóßúáò ãöäú ÔóíúÁò äóÇÒöáò ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö. æóåóÐóÇ ãöËúáõ Ãóßúáö ÃóÈöí ÈóßúÑò ãöäó ÇáØøóÚóÇãö ÇáøóÐöí Ãóßóáó ãöäúåõ ÖóíúÝõåõ Ýöí ÈóíúÊöåö Íöíäó ÇäúÊóÙóÑõæåõ ÈöÇáúÚóÔóÇÁö Åöáóì Ãóäú ÐóåóÈó ÌõÒúÁñ ãöäó Çááøóíúá¡ æóÍÖÑ ÃÈæÈßÑ æóÛóÖöÈó ãöäú ÊóÑúßöåöãõ ÇáØøóÚóÇãó¡ ÝóáóãøóÇ ÃóÎóÐõæÇ íóØúÚóãõæäó ÌõÚöáó ÇáØøóÚóÇãõ íóÑúÈõæ ÝóÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò áöÒóæúÌöåö: ãóÇ åóÐóÇ íóÇ ÃõÎúÊó Èóäöí ÝöÑóÇÓò. æóÍóãóáó ãöäó ÇáúÛóÏö ÈóÚúÖó Ðóáößó ÇáØøóÚóÇãö Åöáóì ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÝóÃóßóáó ãöäúåõ.
æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÇáúÍóæóÇÑöíøõæäó: æóÊóØúãóÆöäøó ÞõáõæÈõäÇ Ãóíú ÈöãõÔóÇåóÏóÉö åóÐöåö ÇáúãõÚúÌöÒóÉö ÝóÅöäøó ÇáÏøóáöíáó ÇáúÍöÓøöíøó ÃóÙúåóÑõ Ýöí ÇáäøóÝúÓö¡ æóäóÚúáóãó Ãóäú ÞóÏú ÕóÏóÞúÊóäÇ¡ Ãóíú äóÚúáóãõ Úöáúãó ÖóÑõæÑóÉò áóÇ Úöáúãó ÇÓúÊöÏúáóÇáò
ÝóíóÍúÕõáõ áóåõãõ ÇáúÚöáúãóÇäö¡ æóäóßõæäó ÚóáóíúåÇ ãöäó ÇáÔøóÇåöÏöíäó¡ Ãóíú ãöäó ÇáÔøóÇåöÏöíäó Úóáóì ÑõÄúíóÉö åóÐöåö ÇáúãõÚúÌöÒóÉö ÝóäõÈóáøöÛõåóÇ ãóäú áóãú íóÔúåóÏúåóÇ. ÝóåóÐöåö ÃóÑúÈóÚõ ÝóæóÇÆöÏó áöÓõÄóÇáö ÅöäúÒóÇáö ÇáúãóÇÆöÏóÉö¡ ßõáøõåóÇ ÏóÑóÌóÇÊò ãöäó ÇáúÝóÖúáö ÇáøóÐöí íóÑúÛóÈõ Ýöíåö ÃóãúËóÇáõåõãú.
æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúÌóÇÑøö æóÇáúãóÌúÑõæÑö Ýöí Þóæúáöåö ÚóáóíúåÇ ãöäó ÇáÔøóÇåöÏöíäó áöáÑøöÚóÇíóÉö Úáì ÇáÝÇÕáÉ.
[114¡ 115]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 114 Åöáóì 115]
ÞÇáó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Çááøóåõãøó ÑóÈøóäÇ ÃóäúÒöáú ÚóáóíúäÇ ãÇÆöÏóÉð ãöäó ÇáÓøóãÇÁö Êóßõæäõ áóäÇ ÚöíÏÇð áöÃóæøóáöäÇ æóÂÎöÑöäÇ æóÂíóÉð ãöäúßó æóÇÑúÒõÞúäÇ æóÃóäúÊó ÎóíúÑõ ÇáÑøóÇÒöÞöíäó (114) ÞÇáó Çááøóåõ Åöäøöí ãõäóÒøöáõåÇ Úóáóíúßõãú Ýóãóäú íóßúÝõÑú ÈóÚúÏõ ãöäúßõãú ÝóÅöäøöí ÃõÚóÐøöÈõåõ ÚóÐÇÈÇð áóÇ ÃõÚóÐøöÈõåõ ÃóÍóÏÇð ãöäó ÇáúÚÇáóãöíäó (115)
Åöäú ßóÇäó Þóæúáõåõ: ÅöÐú ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó Ãóäú íõäóÒøöáó ÚóáóíúäÇ ãÇÆöÏóÉð ãöäó ÇáÓøóãÇÁö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 112](7/107)
ãöäó ÊóãóÇãö ÇáúßóáóÇãö ÇáøóÐöí íõáúÞöíåö Çááøóåõ Úóáóì ÚöíÓóì íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó ßóÇäóÊú åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉõ æóåöíó ÞÇáó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Çááøóåõãøó ÑóÈøóäÇ ÃóäúÒöáú ÚóáóíúäÇ ãÇÆöÏóÉð ÅöáóÎú ...
ãõÚúÊóÑöÖóÉð Èóíúäó ÌõãúáóÉö æóÅöÐú ÃóæúÍóíúÊõ Åöáóì ÇáúÍóæÇÑöíøöíäó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 111] æóÌõãúáóÉõ æóÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 116] ÇáúÂíóÉó.
æóÅöäú ßóÇäó Þóæúáõåõ: ÅöÐú ÞÇáó ÇáúÍóæÇÑöíøõæäó íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó Ãóäú íõäóÒøöáó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 112] ÇáúÂíóÉó ÇÈúÊöÏóÇÁó ßóáóÇãò ÈöÊóÞúÏöíÑö ÝöÚúáö ÇÐúßõÑú ßóÇäóÊú ÌõãúáóÉõ: ÞÇáó ÚöíÓóì ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Çááøóåõãøó ÑóÈøóäÇ ÇáúÂíóÉó ãõÌóÇæóÈóÉð áöÞóæúáö ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó åóáú íóÓúÊóØöíÚõ ÑóÈøõßó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 112] ÇáúÂíóÉó Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÍößóÇíóÉö ÇáúãõÍóÇæóÑóÇÊö.
æóÞóæúáõåõ: Çááøóåõãøó ÑóÈøóäÇ ÃóäúÒöáú ÚóáóíúäÇ ãÇÆöÏóÉð ÇÔúÊóãóáó Úóáóì äöÏóÇÁóíúäö¡ ÅöÐú ßóÇäó Þóæúáõåõ: ÑóÈøóäÇ ÈöÊóÞúÏöíÑö ÍóÑúÝö ÇáäøöÏóÇÁö. ßóÑøóÑó ÇáäøöÏóÇÁó ãõÈóÇáóÛóÉð Ýöí ÇáÖøóÑóÇÚóÉö. æóáóíúÓó Þóæúáõåõ: ÑóÈøóäÇ ÈóÏóáðÇ æóáóÇ ÈóíóÇäðÇ ãöäö ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö¡ áöÃóäøó äöÏóÇÁó Çááøóåõãøó áóÇ íõÊúÈóÚõ ÚöäúÏó ÌõãúåõæÑö ÇáäøõÍóÇÉö áöÃóäøóåõ ÌóÇÑò ãóÌúÑóì ÃóÓúãóÇÁö ÇáúÃóÕúæóÇÊö ãöäú ÃóÌúáö ãóÇ áóÍöÞóåõ ãöäó ÇáÊøóÛúíöíÑö ÍóÊøóì ÕóÇÑó ßóÃóÓúãóÇÁö ÇáúÃóÝúÚóÇáö. æóãöäó ÇáäøõÍóÇÉö ãóäú ÃóÌóÇÒó ÅöÊúÈóÇÚóåõ¡ æóÃóíøðÇ ãóÇ ßóÇäó ÝóÅöäøó ÇÚúÊöÈóÇÑóåõ äöÏóÇÁð ËóÇäöíðÇ ÃóÈúáóÛõ åõäóÇ áóÇ ÓöíøóãóÇ æóÞóÏú ÔóÇÚó äöÏóÇÁõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÑóÈøóäÇ ãóÚó ÍóÐúÝö ÍóÑúÝö ÇáäøöÏóÇÁö ßóãóÇ Ýöí ÇáúÂíóÇÊö ÇáúÎóæóÇÊöãö ãöäú ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó. æóÌóãóÚó ÚöíÓóì Èóíúäó ÇáäøöÏóÇÁö ÈöÇÓúãö ÇáÐøóÇÊö ÇáúÌóÇãöÚö áöÕöÝóÇÊö ÇáúÌóáóÇáö æóÈóíúäó ÇáäøöÏóÇÁö ÈöæóÕúÝö ÇáÑøõÈõæÈöíøóÉö áóåõ æóáöáúÍóæóÇÑöíøöíäó ÇÓúÊöÚúØóÇÝðÇ áöáøóåö áöíõÌöíÈó ÏõÚóÇÁóåõãú.
æóãóÚúäóì Êóßõæäõ áóäÇ ÚöíÏÇð Ãóíú íóßõæäõ ÊóÐóßøõÑõ äõÒõæáöåóÇ ÈöÃóäú íóÌúÚóáõæÇ Çáúíóæúãó ÇáúãõæóÇÝöÞó íóæúãó äõÒõæáöåóÇ ãöäú ßõáøö ÓóäóÉò ÚöíÏðÇ¡ ÝóÅöÓúäóÇÏõ Çáúßóæúäö ÚöíÏðÇ áöáúãóÇÆöÏóÉö ÅöÓúäóÇÏñ ãóÌóÇÒöíøñ¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáúÚöíÏõ Çáúíóæúãõ ÇáúãõæóÇÝöÞõ
áöíóæúãö äõÒõæáöåóÇ¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó: áöÃóæøóáöäÇ æóÂÎöÑöäÇ¡ Ãóíú áöÃóæøóáö ÃõãøóÉö ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉö æóÂÎöÑöåóÇ¡ æóåõãõ ÇáøóÐöíäó ÎõÊöãóÊú Èöåöãõ ÇáäøóÕúÑóÇäöíøóÉõ ÚöäúÏó ÇáúÈóÚúËóÉö ÇáúãõÍóãøóÏöíøóÉö.
æóÇáúÚöíÏõ ÇÓúãñ áöíóæúãò íóÚõæÏõ ßõáøó ÓóäóÉò¡ ÐößúÑóì áöäöÚúãóÉò Ãóæú ÍóÇÏöËóÉò æóÞóÚóÊú Ýöíåö áöáÔøõßúÑö Ãóæú áöáöÇÚúÊöÈóÇÑö.
æóÞóÏú æóÑóÏó ÐößúÑõåõ Ýöí ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö.(7/108)
æóÃóÔúåóÑõ ãóÇ ßóÇäóÊö ÇáúÃóÚúíóÇÏõ Ýöí ÇáúÚóÑóÈö ÚöäúÏó ÇáäøóÕóÇÑóì ãöäúåõãú¡ ÞóÇáó ÇáúÚóÌøóÇÌõ:
ßóãóÇ íóÚõæÏõ ÇáúÚöíÏó äóÕúÑóÇäöíøñ ãËá íóæúãö ÇáÓøóÈóÇÓöÈö Ýöí Þóæúáö ÇáäøóÇÈöÛóÉó:
íõÍóíøóæúäó ÈöÇáÑøóíúÍóÇäö íóæúãó ÇáÓøóÈóÇÓöÈö æóåõæó ÚöíÏõ ÇáÔøóÚóÇäöíäó ÚöäúÏó ÇáäøóÕóÇÑóì.
æóÞóÏú Óãøì ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó íóæúãó ÇáúÝöØúÑö ÚöíÏðÇ Ýöí Þóæúáöåö áöÃóÈöí ÈóßúÑò áóãøóÇ äóåóì ÇáúÌóæóÇÑöíó ÇááøóÇÁö ßõäøó íõÛóäøöíäó ÚöäúÏó ÚóÇÆöÔóÉó «Åöäøó áößõáøö Þóæúãò ÚöíÏðÇ æóåóÐóÇ ÚöíÏõäóÇ»
æóÓóãøóì íóæúãó ÇáäøóÍúÑö ÚöíÏðÇ
Ýöí Þóæúáöåö: «ÔóåúÑóÇ ÚöíÏò áóÇ íóäúÞõÕóÇäö ÑóãóÖóÇäõ æóÐõæ ÇáúÍóÌøóÉö» .
æóÇáúÚöíÏõ ãõÔúÊóÞøñ ãöäó ÇáúÚóæúÏö¡ æóåõæó ÇÓúãñ Úóáóì ÒöäóÉö ÝöÚúáò¡ ÝóÌõÚöáóÊú æóÇæõåõ íóÇÁð áöæõÞõæÚöåóÇ ÅöËúÑó ßóÓúÑóÉò áóÇÒöãóÉò. æóÌóãóÚõæåõ Úóáóì ÃóÚúíóÇÏò ÈöÇáúíóÇÁö Úóáóì ÎöáóÇÝö ÇáúÞöíóÇÓö¡ áöÃóäøó ÞöíóÇÓó ÇáúÌóãúÚö Ãóäøóåõ íóÑõÏøõ ÇáúÃóÔúíóÇÁó Åöáóì ÃõÕõæáöåóÇ¡ ÝóÞöíóÇÓõ¡ ÌóãúÚöåö ÃóÚúæóÇÏñ áóßöäøóåõãú ÌóãóÚõæåõ Úóáóì ÃóÚúíóÇÏò¡ æóÕóÛøóÑõæåõ Úóáóì ÚõíóíúÏò¡ ÊóÝúÑöÞóÉð Èóíúäóåõ æóÈóíúäó ÌóãúÚö ÚõæÏò æóÊóÕúÛöíÑöåö.
æóÞóæúáõåõ: áöÃóæøóáöäÇ ÈóÏóáñ ãöäó ÇáÖøóãöíÑö Ýöí Þóæúáöåö áóäÇ ÈóÏóáõ ÈóÚúÖö ãöäú ßõáøò¡ æóÚóØúÝõ æóÂÎöÑöäÇ Úóáóíúåö íõÕöíøöÑõ ÇáúÌóãöíÚó Ýöí ÞõæøóÉö ÇáúÈóÏóáö ÇáúãõØóÇÈöÞö. æóÞóÏú ÃóÙúåóÑó áóÇãó ÇáúÌóÑøö Ýöí ÇáúÈóÏóáö¡ æóÔóÃúäõ ÇáúÈóÏóáö Ãóäú áóÇ íóÙúåóÑó Ýöíåö ÇáúÚóÇãöáõ ÇáøóÐöí Úóãöáó Ýöí ÇáúãõÈúÏóáö ãöäúåõ áöÃóäøó ßóæúäó ÇáúÈóÏóáö ÊóÇÈöÚðÇ áöáúãõÈúÏóáö ãöäúåõ Ýöí ÇáúÅöÚúÑóÇÈö ãõäóÇÝò áöÐößúÑö ÇáúÚóÇãöáö ÇáøóÐöí Úóãöáó Ýöí ÇáúãóÊúÈõæÚö¡ æóáöåóÐóÇ ÞóÇáó ÇáäøõÍóÇÉõ: Åöäøó ÇáúÈóÏóáó Úóáóì äöíøóÉö ÊößúÑóÇÑö ÇáúÚóÇãöáö¡ Ãóíö ÇáúÚóÇãöáõ ãóäúæöíøñ ÛóíúÑõ ãõÕóÑøóÍò Èöåö. æóÞóÏú ÐóßóÑó ÇáÒøóãóÎúÔóÑöíøõ Ýöí «ÇáúãõÝóÕøóáö» Ãóäøó ÚóÇãöáó ÇáúÈóÏóáö ÞóÏú íõÕóÑøóÍõ Èöåö¡ æóÌóÚóáó Ðóáößó ÏóáöíáðÇ Úóáóì Ãóäøóåõ ãóäúæöíøñ Ýöí ÇáúÛóÇáöÈö æóáóãú íõÞóíøöÏú Ðóáößó ÈöäóæúÚò ãöäó ÇáúÚóæóÇãöáö¡ æóãóËøóáóåõ ÈöÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÌóÚóáúäÇ áöãóäú íóßúÝõÑõ ÈöÇáÑøóÍúãäö áöÈõíõæÊöåöãú ÓõÞõÝÇð ãöäú ÝöÖøóÉò [ÇáÒÎÑÝ: 33] ¡ æóÈöÞóæúáöåö Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóÚúÑóÇÝö [75] ÞÇáó ÇáúãóáóÃõ ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ..
áöáøóÐöíäó ÇÓúÊõÖúÚöÝõæÇ áöãóäú Âãóäó ãöäúåõãú. æóÞóÇáó Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö áöÃóæøóáöäÇ æóÂÎöÑöäÇ ÈóÏóáñ ãöäú áóäÇ ÈöÊóßúÑöíÑö ÇáúÚóÇãöáö. æóÌóæøóÒó ÇáúÈóÏóáó ÃóíúÖðÇ Ýöí ÂíóÉö ÇáÒøõÎúÑõÝö Ëõãøó ÞóÇáó: æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó
ÇááøóÇãóÇäö ÈöãóäúÒöáóÉö ÇááøóÇãóíúäö Ýöí Þóæúáößó: æóåóÈúÊõ áóåõ ËóæúÈðÇ áöÞóãöíÕöåö. íõÑöíÏõ Ãóäú Êóßõæäó ÇááøóÇãõ ÇáúÃõæáóì ãõÊóÚóáøöÞóÉð Èö Êóßõæäõ æóÇáËøóÇäöíóÉõ ãõÊóÚóáøöÞóÉð Èö ÚöíÏÇð.(7/109)
æóÞóÏö ÇÓúÊóÞúÑóíúÊõ ãóÇ ÈóáóÛúÊõ Åöáóíúåö ãöäú ãóæóÇÑöÏö ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö ÝóÊóÍóÕøóáó ÚöäúÏöí Ãóäøó ÇáúÚóÇãöáó ÇáúÃóÕöíáó ãöäú ÝöÚúáò æóÔóÈóåöåö áóÇ íóÊóßóÑøóÑõ ãóÚó ÇáúÈóÏóáö¡ æóÃóãøóÇ ÇáúÚóÇãöáõ ÇáÊøóßúãöíáöíøõ áöÚóÇãöáö ÛóíúÑöåö æóÐóáößó ÍóÑúÝõ ÇáúÌóÑøö ÎóÇÕøóÉð Ýóåõæó ÇáøóÐöí æóÑóÏó ÊóßúÑöíÑõåõ Ýöí ÂíóÇÊò ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö ãöäú Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÞÇáó ÇáúãóáóÃõ ÇáøóÐöíäó ÇÓúÊóßúÈóÑõæÇ ãöäú Þóæúãöåö áöáøóÐöíäó ÇÓúÊõÖúÚöÝõæÇ áöãóäú Âãóäó ãöäúåõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóÚúÑóÇÝö [75] ¡ æóÂíóÉö ÓõæÑóÉö ÇáÒøõÎúÑõÝö¡ æóÞóæúáöåö: æóãöäó ÇáäøóÎúáö ãöäú ØóáúÚöåÇ ÞöäúæÇäñ ÏÇäöíóÉñ [ÇáúÃóäúÚóÇã: 99] . Ðóáößó áöÃóäøó ÍóÑúÝó ÇáúÌóÑøö ãõßóãøöáñ áöÚóãóáö ÇáúÝöÚúáö ÇáøóÐöí íóÊóÚóáøóÞõ åõæó Èöåö áöÃóäøóåõ íõÚóÏøöí ÇáúÝöÚúáó ÇáúÞóÇÕöÑó Åöáóì ãóÝúÚõæáöåö Ýöí ÇáúãóÚúäóì ÇáøóÐöí áóÇ íóÊóÚóÏøóì Åöáóíúåö ÈöãóÚúäóì ãóÕúÏóÑöåö¡ ÝóÍóÑúÝõ ÇáúÌóÑøö áóíúÓó ÈöÚóÇãöáò Þóæöíøò æóáóßöäøóåõ ãõßóãøöáñ áöáúÚóÇãöáö ÇáúãõÊóÚóáøöÞö åõæó Èöåö.
Ëõãøó Åöäøó ÚóáóíúäóÇ Ãóäú äóÊóØóáøóÈó ÇáÏøóÇÚöíó Åöáóì ÅöÙúåóÇÑö ÍóÑúÝö ÇáúÌóÑøö Ýöí ÇáúÈóÏóáö Ýöí ãóæóÇÞöÚö ÙõåõæÑöåö.
æóÞóÏú ÌóÚóáó ÇÈúäõ íóÚöíÔó Ýöí «ÔóÑúÍö ÇáúãõÝóÕøóáö» Ðóáößó áöáÊøóÃúßöíÏö ÞóÇáó: «áöÃóäøó ÇáúÍóÑúÝó ÞóÏú íóÊóßóÑøóÑõ áöÞóÕúÏö ÇáÊøóÃúßöíÏö» . æóåóÐóÇ ÛóíúÑõ ãõÞúäöÚò áóäóÇ áöÃóäøó ÇáÊøóÃúßöíÏó ÃóíúÖðÇ áóÇ ÈõÏøó ãöäú ÏóÇÚò íóÏúÚõæ Åöáóíúåö.
ÝóãóÇ ÃóÙúåóÑó Ýöíåö ÍóÑúÝó ÇáúÌóÑøö ãöäú åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö ßóÇäó ãõÞúÊóÖóì ÅöÙúåóÇÑöåö ÅöãøóÇ ÞóÕúÏõ ÊóÕúæöíÑö ÇáúÍóÇáóÉö ßóãóÇ Ýöí ÃóßúËóÑö ÇáúÂíóÇÊö¡ æóÅöãøóÇ ÏóÝúÚõ ÇááøóÈúÓö¡ æóÐóáößó Ýöí ÎõÕõæÕö ÂíóÉö ÇáúÃóÚúÑóÇÝö áöÆóáøóÇ íóÊóæóåøóãó ÇáÓøóÇãöÚõ Ãóäøó ãóäú íóÊóæóåøóãõ Ãóäøó «ãóäú Âãóäó» ãöäó ÇáúãóÞõæáö æóÃóäøó «ãóäú» ÇÓúÊöÝúåóÇãñ ÝóíóÙõäøõ Ãóäøóåõãú íóÓúÃóáõæäó Úóäú ÊóÚúíöíäö ãóäú Âãóäó ãöäó ÇáúÞóæúãö¡ æóãóÚúäóì ÇáÊøóÃúßöíÏö ÍóÇÕöáñ Úóáóì ßõáøö ÍóÇáò áöÃóäøóåõ ãõáóÇÒöãñ áöÅöÚóÇÏóÉö ÇáúßóáöãóÉö. æóÃóãøóÇ ãóÇ áóíúÓó ÈöÚóÇãöáò Ýóåõæó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ æóÞóÏö ÇáúÊóÒóãó ÙõåõæÑó åóãúÒóÉö ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö Ýöí ÇáúÈóÏóáö ãöäö ÇÓúãö ÇÓúÊöÝúåóÇãò¡ äóÍúæó: Ãóíúäó ÊóäúÒöáõ ÃóÝöí ÇáÏøóÇÑö Ãóãú Ýöí ÇáúÍóÇÆöØö¡ æóãóäú ÐóÇ ÃóÓóÚöíÏñ Ãóãú Úóáöíøñ.
æóåóÐóÇ ÇáúÚöíÏõ ÇáøóÐöí ÐõßöÑó Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö ÛóíúÑõ ãóÚúÑõæÝò ÚöäúÏó ÇáäøóÕóÇÑóì æóáóßöäøóåõãú ÐóßóÑõæÇ Ãóäøó ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- Ãóßóáó ãóÚó ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó Úóáóì ãóÇÆöÏóÉö áóíúáóÉö ÚöíÏö ÇáúÝöÕúÍö¡ æóåöíó ÇááøóíúáóÉõ ÇáøóÊöí íóÚúÊóÞöÏõæäó Ãóäøóåõ ÕõáöÈó ãöäú ÕóÈóÇÍöåóÇ. ÝóáóÚóáøó ãóÚúäóì ßóæúäöåóÇ ÚöíÏðÇ ÃóäøóåóÇ ÕõíøöÑóÊú íóæúãó ÇáúÝöÕúÍö ÚöíÏðÇ Ýöí ÇáúãóÓöíÍöíøóÉö ßóãóÇ ßóÇäó ÚöíÏðÇ Ýöí ÇáúíóåõæÏöíøóÉö¡ Ýóíóßõæäõ Ðóáößó ÞóÏú ÕóÇÑó ÚöíÏðÇ ÈöÇÎúÊöáóÇÝö ÇáöÇÚúÊöÈóÇÑö æóÅöäú ßóÇäó Çáúíóæúãõ æóÇÍöÏðÇ áöÃóäøó ÇáúãóÓöíÍöíøöíäó æóÝøóÞõæÇ áöÃóÚúíóÇÏö ÇáúíóåõæÏö ãõäóÇÓóÈóÇÊò ÃõÎúÑóì áóÇÆöÞóÉð ÈöÇáúãóÓöíÍöíøóÉö ÅöÚúÝóÇÁð Úóáóì ÂËóÇÑö ÇáúíóåõæÏöíøóÉö.(7/110)
æóÌõãúáóÉõ ÞÇáó Çááøóåõ Åöäøöí ãõäóÒøöáõåÇ ÌóæóÇÈõ ÏõÚóÇÁö ÚöíÓóì¡ ÝóáöÐóáößó ÝõÕøöáóÊú Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúãõÍóÇæóÑóÉö. æÃßøÏ ÇáúÎóÈóÑ ÈÅä ÊóÍúÞöíÞðÇ áöáúæóÚúÏö. æóÇáúãóÚúäóì Åöäøöí ãõäóÒøöáõåóÇ Úóáóíúßõãõ ÇáúÂäó¡ Ýóåõæó
ÇÓúÊöÌóÇÈóÉñ æóáóíúÓó ÈöæóÚúÏò.
æóÞóæúáõåõ: Ýóãóäú íóßúÝõÑú ÊóÝúÑöíÚñ Úóäú ÅöÌóÇÈóÉö ÑóÛúÈóÊöåöãú¡ æóÊóÍúÐöíÑñ áóåõãú ãöäó ÇáúæõÞõæÚö Ýöí ÇáúßõÝúÑö ÈóÚúÏó ÇáúÅöíãóÇäö ÅöÚúáóÇãðÇ ÈöÃóåóãøöíøóÉö ÇáúÅöíãóÇäö ÚöäúÏó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ ÝóÌõÚöáó ÌóÒóÇÁõ ÅöÌóÇÈóÊöåö ÅöíøóÇåõãú Ãóäú áóÇ íóÚõæÏõæÇ Åöáóì ÇáúßõÝúÑö ÝóÅöäú ÚóÇÏõæÇ ÚõÐøöÈõæÇ ÚóÐóÇÈðÇ ÃóÔóÏøó ãöäú ÚóÐóÇÈö ÓóÇÆöÑö ÇáúßõÝøóÇÑö áöÃóäøóåõãú ÊóÚóÇÖóÏó áóÏóíúåöãú Ïóáöíáõ ÇáúÚóÞúáö æóÇáúÍöÓøö Ýóáóãú íóÈúÞó áóåõãú ÚõÐúÑñ.
æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóäúÕõæÈõ Ýöí Þóæúáöåö áóÇ ÃõÚóÐøöÈõåõ ÖóãöíÑõ ÇáúãóÕúÏóÑö¡ Ýóåõæó Ýöí ãóæúÖöÚö ÇáúãóÝúÚõæáö ÇáúãõØúáóÞö æóáóíúÓó ãóÝúÚõæáðÇ Èöåö¡ Ãóíú áóÇ ÃõÚóÐøöÈõ ÃóÍóÏðÇ ãöäó ÇáúÚóÇáóãöíäó Ðóáößó ÇáúÚóÐóÇÈó¡ Ãóíú ãöËúáó Ðóáößó ÇáúÚóÐóÇÈö.
æóÞóÏú æóÞóÝóÊú ÞöÕøóÉõ ÓõÄóÇáö ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÚöäúÏó åóÐóÇ ÇáúãöÞúÏóÇÑö æóØõæöíó ÎóÈóÑõ ãóÇÐóÇ ÍóÏóËó ÈóÚúÏó äõÒõæáöåóÇ áöÃóäøóåõ áóÇ ÃóËóÑó áóåõ Ýöí ÇáúãõÑóÇÏö ãöäó ÇáúÞöÕøóÉö¡ æóåõæó ÇáúÚöÈúÑóÉõ ÈöÍóÇáö ÅöíãóÇäö ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó æóÊóÚóáøõÞöåöãú ÈöãóÇ íóÒöíÏõåõãú íóÞöíäðÇ¡ æóÈöÞõÑúÈöåöãú Åöáóì ÑóÈøöåöãú æóÊóÍúÕöíáö ãóÑúÊóÈóÉö ÇáÔøóåóÇÏóÉö Úóáóì ãóäú íóÃúÊöí ÈóÚúÏóåõãú¡ æóÚóáóì ÖóÑóÇÚóÉö ÇáúãóÓöíÍö ÇáÏøóÇáøóÉö Úóáóì ÚõÈõæÏöíøóÊöåö¡ æóÚóáóì ßóÑóÇãóÊöåö ÚöäúÏó ÑóÈøöåö ÅöÐú ÃóÌóÇÈó ÏóÚúæóÊóåõ¡ æóÚóáóì ÓóÚóÉö ÇáúÞõÏúÑóÉö.
æóÃóãøóÇ ÊóÝúÕöíáõ ãóÇ ÍóæóÊúåõ ÇáúãóÇÆöÏóÉõ æóãóÇ ÏóÇÑó Èóíúäóåõãú ÚöäúÏó äõÒõæáöåóÇ ÝóáóÇ ÚöÈúÑóÉó Ýöíåö. æóÞóÏú ÃóßúËóÑó Ýöíåö ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó ÈöÃóÎúÈóÇÑò æóÇåöíóÉö ÇáúÃóÓóÇäöíÏö Óöæóì ãóÇ
ÃóÎúÑóÌóåõ ÇáÊøöÑúãöÐöíøõ Ýöí ÃóÈúæóÇÈö ÇáÊøóÝúÓöíÑö Úóäö ÇáúÍóÓóäö Èúäö ÞóÒóÚóÉó ÈöÓóäóÏöåö Åöáóì ÚãøÇÑ Èä íÓóÇÑ ÞóÇáó: ÞóÇáó ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: «ÃõäúÒöáóÊö ÇáúãóÇÆöÏóÉõ ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö ÎõÈúÒðÇ æóáóÍúãðÇ»
ÇáúÍóÏöíËó. ÞóÇáó ÇáÊøöÑúãöÐöíøõ: åóÐóÇ ÇáúÍóÏöíËõ ÑóæóÇåõ ÛóíúÑõ æóÇÍöÏò Úóäú ÚóãøóÇÑö Èúäö íóÇÓöÑò ãóæúÞõæÝðÇ æóáóÇ äóÚúÑöÝõåõ ãóÑúÝõæÚðÇ ÅöáøóÇ ãöäú ÍóÏöíËö ÇáúÍóÓóäö Èúäö ÞóÒóÚóÉó æóáóÇ äóÚúáóãõ áöáúÍóÏöíËö ÇáúãóÑúÝõæÚö ÃóÕúáðÇ.
æóÇÎúÊóáóÝó ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Ýöí Ãóäøó ÇáúãóÇÆöÏóÉó åóáú äóÒóáóÊú ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö Ãóæú áóãú ÊóäúÒöáú. ÝóÚóäú ãõÌóÇåöÏò æóÇáúÍóÓóäö Ãóäøóåõãú áóãøóÇ ÓóãöÚõæÇ Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: Ýóãóäú íóßúÝõÑú ÈóÚúÏõ ãöäúßõãú ÇáúÂíóÉó ÎóÇÝõæÇ ÝóÇÓúÊóÚóÝøõæÇ ãöäú ØóáóÈö äõÒõæáöåóÇ Ýóáóãú ÊóäúÒöáú. æóÞóÇáó ÇáúÌõãúåõæÑõ: äóÒóáóÊú. æóåõæó ÇáÙøóÇåöÑõ áöÃóäøó Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: Åöäøöí ãõäóÒøöáõåÇ Úóáóíúßõãú æóÚúÏñ áóÇ íõÎúáóÝõ¡ æóáóíúÓó ãóÔúÑõæØðÇ ÈöÔóÑúØò æóáóßöäøóåõ ãõÚóÞøóÈñ ÈöÊóÍúÐöíÑò ãöäó(7/111)
æóÅöÐú ÞóÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöíó Åöáóåóíúäö ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ÞóÇáó ÓõÈúÍóÇäóßó ãóÇ íóßõæäõ áöí Ãóäú ÃóÞõæáó ãóÇ áóíúÓó áöí ÈöÍóÞøò Åöäú ßõäúÊõ ÞõáúÊõåõ ÝóÞóÏú ÚóáöãúÊóåõ ÊóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓöí æóáóÇ ÃóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓößó Åöäøóßó ÃóäúÊó ÚóáøóÇãõ ÇáúÛõíõæÈö (116) ãóÇ ÞõáúÊõ áóåõãú ÅöáøóÇ ãóÇ ÃóãóÑúÊóäöí Èöåö Ãóäö ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú æóßõäúÊõ Úóáóíúåöãú ÔóåöíÏðÇ ãóÇ ÏõãúÊõ Ýöíåöãú ÝóáóãøóÇ ÊóæóÝøóíúÊóäöí ßõäúÊó ÃóäúÊó ÇáÑøóÞöíÈó Úóáóíúåöãú æóÃóäúÊó Úóáóì ßõáøö ÔóíúÁò ÔóåöíÏñ (117) Åöäú ÊõÚóÐøöÈúåõãú ÝóÅöäøóåõãú ÚöÈóÇÏõßó æóÅöäú ÊóÛúÝöÑú áóåõãú ÝóÅöäøóßó ÃóäúÊó ÇáúÚóÒöíÒõ ÇáúÍóßöíãõ (118)
ÇáúßõÝúÑö¡ æóÐóáößó ÍóÇÕöáñ ÃóËóÑõåõ ÚöäúÏó ÇáúÍóæóÇÑöíøöíäó æóáóíúÓõæÇ ãöãøóäú íóÎúÔóì ÇáúÚóæúÏó Åöáóì ÇáúßõÝúÑö ÓóæóÇÁð äóÒóáóÊö ÇáúãóÇÆöÏóÉõ Ãóãú áóãú ÊóäúÒöáú.
æóÃóãøóÇ ÇáäøóÕóÇÑóì ÝóáóÇ íóÚúÑöÝõæäó ÎóÈóÑó äõÒõæáö ÇáúãóÇÆöÏóÉö ãöäó ÇáÓøóãóÇÁö¡ æóßóãú ãöäú ÎóÈóÑò Ãóåúãóáõæåõ Ýöí ÇáÃäÇÌíá.
[116- 118]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÇáúÂíóÇÊ 116 Åöáóì 118]
æóÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöí Åöáåóíúäö ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ÞÇáó ÓõÈúÍÇäóßó ãóÇ íóßõæäõ áöí Ãóäú ÃóÞõæáó ãóÇ áóíúÓó áöí ÈöÍóÞøò Åöäú ßõäúÊõ ÞõáúÊõåõ ÝóÞóÏú ÚóáöãúÊóåõ ÊóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓöí æóáÇ ÃóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓößó Åöäøóßó ÃóäúÊó ÚóáÇøóãõ ÇáúÛõíõæÈö (116) ãóÇ ÞõáúÊõ áóåõãú ÅöáÇøó ãóÇ ÃóãóÑúÊóäöí Èöåö Ãóäö ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú æóßõäúÊõ Úóáóíúåöãú ÔóåöíÏÇð ãóÇ ÏõãúÊõ Ýöíåöãú ÝóáóãøóÇ ÊóæóÝøóíúÊóäöí ßõäúÊó ÃóäúÊó ÇáÑøóÞöíÈó Úóáóíúåöãú æóÃóäúÊó Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÔóåöíÏñ (117) Åöäú ÊõÚóÐøöÈúåõãú ÝóÅöäøóåõãú ÚöÈÇÏõßó æóÅöäú ÊóÛúÝöÑú áóåõãú ÝóÅöäøóßó ÃóäúÊó ÇáúÚóÒöíÒõ ÇáúÍóßöíãõ (118)
æóÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ ÚõØöÝó Úóáóì Þóæúáöåö: ÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÇÐúßõÑú äöÚúãóÊöí Úóáóíúßó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 110] Ýóåõæó ãóÇ íóÞõæáõåõ Çááøóåõ íóæúãó íóÌúãóÚõ ÇáÑøõÓõáó æóáóíúÓó ãöãøóÇ ÞóÇáóåõ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ¡ áöÃóäøó ÚöÈóÇÏóÉó ÚöíÓóì ÍóÏóËóÊú ÈóÚúÏó ÑóÝúÚöåö¡ æóáöÞóæúáöåö: åóÐóÇ íóæúãõ íóäúÝóÚõ ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÕöÏúÞõåõãú. ÝóÞóÏú ÃóÌúãóÚó ÇáúãõÝóÓøöÑõæäó Úóáóì Ãóäøó ÇáúãõÑóÇÏó Èöåö íóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö. æóÃóäøó Þóæúáóåõ: æóÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö Þóæúáñ íóÞõæáõåõ íóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö. æóåóÐóÇ ãóÈúÏóÃõ ÊóÞúÑöíÚö ÇáäøóÕóÇÑóì ÈóÚúÏó Ãóäú ÝóÑóÛó ãöäú ÊóÞúÑöíÚö ÇáúíóåõæÏö ãöäú Þóæúáöåö:
ÅöÐú ÞÇáó Çááøóåõ íóÇ ÚöíÓóì ÇÈúäó ãóÑúíóãó ÇÐúßõÑú äöÚúãóÊöí Úóáóíúßó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 110] Åöáóì åõäóÇ. æóÊóÞúÑöíÚõ ÇáäøóÕóÇÑóì åõæó ÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäú åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊö ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: íóæúãó íóÌúãóÚõ Çááøóåõ ÇáÑøõÓõáó [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
109] ÇáúÂíóÉó¡ ÝóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ åõäóÇ ßóÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãö Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì áöáÑøõÓõáö ãóÇÐóÇ ÃõÌöÈúÊõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 109] æóÇááøóåõ íóÚúáóãõ Ãóäøó ÚöíÓóì áóãú íóÞõáú Ðóáößó æóáóßöäú ÃõÑöíÏó ÅöÚúáóÇäõ ßóÐöÈö ãóäú ßóÝóÑó ãöäó ÇáäøóÕóÇÑóì.(7/112)
æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö Úóáóì ÇáúÎóÈóÑö ÇáúÝöÚúáöíøö Ýöí Þóæúáöåö: ÃóÃóäúÊó ÞõáúÊó áöáäøóÇÓö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãó ãõÊóæóÌøöåñ Åöáóì ÊóÎúÕöíÕöåö ÈöÇáúÎóÈóÑö Ïõæäó ÛóíúÑöåö ãóÚó Ãóäøó ÇáúÎóÈóÑó ÍóÇÕöáñ áóÇ ãóÍóÇáóÉó. ÝóÞóæúáõ ÞóÇÆöáöíäó: ÇÊøóÎöÐõæÇ ÚöíÓóì æóÃõãøóåõ Åöáóåóíúäö¡ æóÇÞöÚñ. æóÅöäøóãóÇ ÃõáúÞöíó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãõ áöÚöíÓóì Ãóåõæó ÇáøóÐöí ÞóÇáó áóåõãú Ðóáößó ÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÇáúÅöÑúåóÇÈö æóÇáúæóÚöíÏö ÈÊæÌøå ÚõÞõæÈóÉ Ðóáöß Åöáóì ãóäú ÞóÇáó åóÐóÇ ÇáúÞóæúáó Åöäú ÊóäóÕøóáó ãöäúåõ ÚöíÓóì ÝóíóÚúáóãõ ÃóÍúÈóÇÑõåõãõ ÇáøóÐöíäó ÇÎúÊóÑóÚõæÇ åóÐóÇ ÇáúÞóæúáó Ãóäøóåõãõ ÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÐóáößó.
æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóåõ Åöäú áóãú íóßõäú åõæó ÞóÇÆöáõ Ðóáößó ÝóáóÇ ÚõÐúÑó áöãóäú ÞóÇáóåõ áöÃóäøóåõãú ÒóÚóãõæÇ Ãóäøóåõãú íóÊøóÈöÚõæäó ÃóÞúæóÇáó ÚöíÓóì æóÊóÚóÇáöíãóåõ¡ Ýóáóæú ßóÇäó åõæó ÇáúÞóÇÆöáõ áóÞóÇáó: ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöí¡ æóáöÐóáößó ÌóÇÁó ÇáÊøóÚúÈöíÑõ ÈöåóÐóíúäö ÇááøóÝúÙóíúäö Ýöí ÇáúÂíóÉö. æóÇáúãõÑóÇÏõ ÈöÇáäøóÇÓö Ãóåúáõ Ïöíäöåö.
æóÞóæúáõåõ: ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãõÊóÚóáøöÞñ Èö ÇÊøóÎöÐõæäöí¡ æóÍóÑúÝõ ãöäú ÕöáóÉñ æóÊóæúßöíÏñ. æóßóáöãóÉõ Ïõæäö ÇÓúãñ áöáúãóßóÇäö ÇáúãõÌóÇæöÒö¡ æóíóßúËõÑõ Ãóäú íóßõæäó ãóßóÇäðÇ ãóÌóÇÒöíøðÇ ãõÑóÇÏðÇ Èöåö ÇáúãõÛóÇíóÑóÉõ¡ ÝóÊóßõæäõ ÈöãóÚúäóì (Óöæóì) . æóÇäúÙõÑú ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ÂäöÝðÇ ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú ÃóÊóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóãúáößõ áóßõãú ÖóÑøðÇ æóáÇ äóÝúÚÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 76] . æóÇáúãóÚúäóì ÇÊøóÎöÐõæäöí æóÃõãøöíó Åöáóåóíúäö Óöæóì Çááøóåö.
æóÞóÏú ÔóÇÚó åóÐóÇ Ýöí ÇÓúÊöÚúãóÇáö ÇáúÞõÑúÂäö ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóãöäó ÇáäøóÇÓö ãóäú íóÊøóÎöÐõ ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ÃóäúÏÇÏÇð íõÍöÈøõæäóåõãú ßóÍõÈøö Çááøóåö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 165] ¡ æóÞóÇáó: æóíóÚúÈõÏõæäó ãöäú Ïõæäö Çááøóåö ãóÇ áóÇ íóÖõÑøõåõãú æóáÇ íóäúÝóÚõåõãú (1) æóíóÞõæáõæäó åÄõáÇÁö ÔõÝóÚÇÄõäÇ ÚöäúÏó Çááøóåö [íõæäõÓ: 18] ¡ æóÛóíúÑõ Ðóáößó ãöäó ÇáúÂíóÇÊö ÇáøóÊöí ÎõæØöÈó ÈöåóÇ ÇáúãõÔúÑößõæäó ãóÚó Ãóäøóåõãú ÃóÔúÑóßõæÇ ãóÚó Çááøóåö ÛóíúÑóåõ æóáóãú íõäúßöÑõæÇ ÅöáóåöíøóÉó Çááøóåö.
æóÐóßóÑó åóÐóÇ ÇáúãõÊóÚóáøöÞó ÅöáúÒóÇãðÇ áóåõãú ÈöÔóäóÇÚóÉö ÅöËúÈóÇÊö ÅöáóåöíøóÉò áöÛóíúÑö Çááøóåö áöÃóäøó ÇáäøóÕóÇÑóì áóãøóÇ ÇÏøóÚóæúÇ Íõáõæáó Çááøóåö Ýöí ÐóÇÊö ÚöíÓóì ÊóæóÒøóÚóÊö ÇáúÅöáóåöíøóÉõ æóÈóØõáóÊö ÇáúæóÍúÏóÇäöíøóÉõ. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ åóÐóÇ ÇáúãóÐúåóÈö ÚöäúÏó ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: áóÞóÏú ßóÝóÑó ÇáøóÐöíäó ÞÇáõæÇ Åöäøó Çááøóåó åõæó ÇáúãóÓöíÍõ ÇÈúäõ ãóÑúíóãó Ýöí åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [17] .
æóÌóæóÇÈõ ÚöíÓóì- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ- ÈöÞóæúáöåö: ÓõÈúÍÇäóßó ÊóäúÒöíåñ áöáøóåö ÊóÚóÇáóì Úóäú ãóÖúãõæäö
_________
(1) Ýöí ÇáãØÈæÚÉ: (ãóÇ áóÇ íóäúÝóÚåõãú æóáóÇ íÖÑåã) æóåõæó ÎØá æÇáãËÈÊ åõæó ÇáúãõæóÇÝÞ ááãÕÍÝ.(7/113)
Êöáúßó ÇáúãóÞóÇáóÉö. æóßóÇäóÊö ÇáúãõÈóÇÏóÑóÉõ ÈöÊóäúÒöíåö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì Ãóåóãøó ãöäú ÊóÈúÑöÆóÊöåö äóÝúÓóåõ¡ Úóáóì ÃóäøóåóÇ ãõÞóÏøöãóÉñ áöáÊøóÈóÑøöí áöÃóäøóåõ ÅöÐóÇ ßóÇäó íõäóÒøöåõ Çááøóåó Úóäú Ðóáößó ÝóáóÇ ÌóÑóãó Ãóäøóåõ áóÇ íóÃúãõÑõ Èöåö ÃóÍóÏðÇ. æóÊóÞóÏøóãó ÇáúßóáóÇãõ Úóáóì ÓõÈúÍÇäóßó Ýöí Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ÞÇáõæÇ ÓõÈúÍÇäóßó áóÇ Úöáúãó áóäÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [32] .
æóÈóÑøóÃó äóÝúÓóåõ ÝóÞóÇáó: ãóÇ íóßõæäõ áöí Ãóäú ÃóÞõæáó ãóÇ áóíúÓó áöí ÈöÍóÞøò ÝóÌõãúáóÉõ ãóÇ íóßõæäõ áöí Ãóäú ÃóÞõæáó ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ áöÃóäøóåóÇ ÌóæóÇÈõ ÇáÓøõÄóÇáö. æóÌõãúáóÉõ ÓõÈúÍÇäóßó ÊóãúåöíÏñ.
æóÞóæúáõåõ: ãóÇ íóßõæäõ áöí ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÇáÊøóÈúÑöÆóÉö ãöäú Ðóáößó¡ Ãóíú ãóÇ íõæÌóÏõ áóÏóíøó Þóæúáõ ãóÇ áóíúÓó áöí ÈöÍóÞøò¡ ÝóÇááøóÇãõ Ýöí Þóæúáöåö: ãóÇ íóßõæäõ áöí áöáöÇÓúÊöÍúÞóÇÞö¡ Ãóíú ãóÇ íõæÌóÏõ ÍóÞøñ Ãóäú ÃóÞõæáó. æóÐóáößó ÃóÈúáóÛõ ãöäú áóãú ÃóÞõáúåõ áöÃóäøóåõ äóÝóì Ãóäú íõæÌóÏó ÇÓúÊöÍúÞóÇÞõåõ Ðóáößó ÇáúÞóæúáó.
æóÇáúÈóÇÁõ Ýöí Þóæúáöåö ÈöÍóÞøò ÒóÇÆöÏóÉñ Ýöí ÎóÈóÑö áóíúÓó áöÊóÃúßöíÏö ÇáäøóÝúíö ÇáøóÐöí ÏóáøóÊú Úóáóíúåö áóíúÓó. æóÇááøóÇãõ Ýöí Þóæúáöåö áóíúÓó áöí ÈöÍóÞøò ãÊÚáøÞÉ ÈöáóÝúÙ ÈöÍóÞøò Úóáóì ÑóÃúíö ÇáúãõÍóÞøöÞöíäó ãöäó ÇáäøõÍóÇÉö Ãóäøóåõ íóÌõæÒõ ÊóÞúÏöíãõ ÇáúãõÊóÚóáøöÞö Úóáóì ãõÊóÚóáøóÞöåö ÇáúãóÌúÑõæÑö ÈöÍóÑúÝö ÇáúÌóÑøö. æóÞõÏøöãó ÇáúÌóÇÑøõ æóÇáúãóÌúÑõæÑõ áöáÊøóäúÕöíÕö Úóáóì Ãóäøóåõ ÙóÑúÝõ áóÛúæ ãÊÚáøÞ ÈöÍóÞøò áöÆóáøóÇ íõÊóæóåøóãó Ãóäøóåõ ÙóÑúÝñ ãÓÊÞÑø ÕÝÉ áÍÞ ÍóÊøóì íõÝúåóãó ãöäúåõ Ãóäøóåõ äóÝóì ßóæúäó Ðóáößó ÍóÞøðÇ áóåõ æóáóßöäøóåõ ÍóÞøñ áöÛóíúÑöåö ÇáøóÐöíäó ÞóÇáõæåõ æóßóÝóÑõæÇ Èöåö¡ æóáöáúãõÈóÇÏóÑóÉö ÈöãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÊóäóÕøõáöåö ãöäú Ðóáößó ÈöÃóäøóåõ áóíúÓó áóåõ. æóÞóÏú ÃóÝóÇÏó ÇáúßóáóÇãõ ÊóÃúßöíÏó ßóæúäö Ðóáößó áóíúÓó ÍóÞøðÇ áóåõ ÈöØóÑöíÞö ÇáúãóÐúåóÈö ÇáúßóáóÇãöíøö áöÃóäøóåõ äóÝóì Ãóäú íõÈóÇÍó áóåõ Ãóäú íóÞõæáó ãóÇ áóÇ íóÍöÞøõ áóåõ¡ ÝóÚóáöãó Ãóäøó Ðóáößó áóíúÓó ÍóÞøðÇ áóåõ æóÃóäøóåõ áóãú íóÞõáúåõ áöÃóÌúáö ßóæúäöåö ßóÐóáößó. ÝóåóÐóÇ ÊóÃúßöíÏñ Ýöí ÛóÇíóÉö ÇáúÈóáóÇÛóÉö æóÇáÊøóÝóäøõäö.
Ëõãøó ÇÑúÊÞì Ýöí ÇáÊÈÑøí ÝóÞóÇáó: Åöäú ßõäúÊõ ÞõáúÊõåõ ÝóÞóÏú ÚóáöãúÊóåõ¡ ÝóÇáúÌõãúáóÉõ ãõÓúÊóÃúäóÝóÉñ áöÃóäøóåóÇ Ïóáöíáñ æóÍõÌøóÉñ áöãóÖúãõæäö ÇáúÌõãúáóÉö ÇáøóÊöí ÞóÈúáóåóÇ¡ ÝóßóÇäóÊú ßóÇáúÈóíóÇäö ÝóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú. æóÇáÖøóãöíÑõ ÇáúãóäúÕõæÈõ Ýöí ÞõáúÊõåõ ÚóÇÆöÏñ Åöáóì ÇáúßóáóÇãö ÇáúãõÊóÞóÏøöãö. æóäóÕúÈõ ÇáúÞóæúáö áöáúãõÝúÑóÏö ÅöÐóÇ ßóÇäó Ýöí ãóÚúäóì ÇáúÌõãúáóÉö ÔóÇÆöÚñ ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ßóáøóÇ ÅöäøóåÇ ßóáöãóÉñ åõæó ÞÇÆöáõåÇ [ÇáúãõÄúãöäõæäó: 100] ¡ ÝóÇÓúÊóÏóáøó Úóáóì ÇäúÊöÝóÇÁö Ãóäú íóÞõæáóåõ ÈöÃóäøó Çááøóåó íóÚúáóãõ Ãóäøóåõ áóãú íóÞõáúåõ¡ æóÐóáößó áöÃóäøóåõ íóÊóÍóÞøóÞõ Ãóäøóåõ áóãú íóÞõáúåõ¡ ÝóáöÐóáößó ÃóÍóÇáó Úóáóì Úöáúãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì.
æóåóÐóÇ ßóÞóæúáö ÇáúÚóÑóÈö: íóÚúáóãõ Çááøóåõ Ãóäøöí áóãú ÃóÝúÚóáú¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÇáúÍóÇÑöËõ Èúäõ ÚóÈøóÇÏò:
áóãú Ãßä ãä ÌäÇÊÚÇ Úóáöãó Çááøóåõ æóÃóäøöí áöÍóÑøöåóÇ Çáúíóæúãó ÕóÇáö(7/114)
æóáöÐóáößó ÞóÇáó: ÊóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓöí¡ ÝóÌõãúáóÉõ ÊóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓöí ÈóíóÇäñ áöÌõãúáóÉö ÇáÔøóÑúØö Åöäú ßõäúÊõ ÞõáúÊõåõ ÝóÞóÏú ÚóáöãúÊóåõ ÝóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊú.
æóÇáäøóÝúÓõ ÊõØúáóÞõ Úóáóì ÇáúÚóÞúáö æóÚóáóì ãóÇ Èöåö ÇáúÅöäúÓóÇäõ¡ ÅöäúÓóÇäñ æóåöíó ÇáÑøõæÍõ ÇáúÅöäúÓóÇäöíøõ¡ æóÊõØúáóÞõ Úóáóì ÇáÐøóÇÊö. æóÇáúãóÚúäóì åõäóÇ: ÊóÚúáóãõ ãóÇ ÃóÚúÊóÞöÏõåõ¡ Ãóíú ÊóÚúáóãõ ãóÇ ÃóÚúáóãõåõ áöÃóäøó ÇáäøóÝúÓó ãóÞóÑøõ ÇáúÚõáõæãö Ýöí ÇáúãõÊóÚóÇÑóÝö.
æóÞóæúáõåõ: æóáÇ ÃóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓößó ÇÚúÊöÑóÇÖñ äóÔóÃó Úóäú ÊóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓöí áöÞóÕúÏö ÇáúÌóãúÚö Èóíúäó ÇáúÃóãúÑóíúäö Ýöí ÇáúæóÞúÊö ÇáúæóÇÍöÏö æóÝöí ßõáøö ÍóÇáò. æóÐóáößó ãõÈóÇáóÛóÉñ Ýöí ÇáÊøóäúÒöíåö æóáóíúÓó áóåõ ÃËÑ Ýöí ÇáÊÈÑøí¡ æóÇáÊøóäóÕøõáö¡ ÝóáöÐóáößó Êóßõæäõ ÇáúæóÇæõ ÇÚúÊöÑóÇÖöíøóÉð.
æóÅöÖóÇÝóÉõ ÇáäøóÝúÓö Åöáóì ÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö åóäóÇ ÈöãóÚúäóì ÇáúÚöáúãö ÇáøóÐöí áóãú íõØúáöÚú Úóáóíúåö ÛóíúÑóåõ¡ Ãóíú æóáóÇ ÃóÚúáóãõ ãóÇ ÊóÚúáóãõåõ¡ Ãóíú ããøÇ ÇäúÝóÑóÏÊ ÈöÚóãóáöåö. æóÞóÏú ÍóÓøóäóåõ åõäóÇ ÇáúãõÔóÇßóáóÉõ ßóãóÇ ÃóÔóÇÑó Åöáóíúåö Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» .
æóÝöí ÌóæóÇÒö ÅöØúáóÇÞö ÇáäøóÝúÓö Úóáóì ÐóÇÊö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÏõæäö ãõÔóÇßóáóÉò ÎöáóÇÝñ Ýóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ãóäóÚó Ðóáößó æóÅöáóíúåö ÐóåóÈó ÇáÓøóÚúÏõ æóÇáÓøóíøöÏõ æóÚóÈúÏõ ÇáúÍóßöíãö Ýöí ÔõÑõæÍ «ÇáúãöÝúÊóÇÍ» æ «ÇáÊÎáíÕ» .
æóåóÄõáóÇÁö íóÌúÚóáõæäó ãóÇ æóÑóÏó ãöäú Ðóáößó Ýöí ÇáúßöÊóÇÈö äóÍúæó æóíõÍóÐøöÑõßõãõ Çááøóåõ äóÝúÓóåõ [Âá ÚãÑóÇä: 28] ãöäú ÞóÈöíáö ÇáúãõÊóÔóÇÈöåö. æóãöäó ÇáúÚõáóãóÇÁö ãóäú ÌóæøóÒó Ðóáößó ãöËúáó ÅöãóÇãö ÇáúÍóÑóãóíúäö ßóãóÇ äóÞóáóåõ ÇÈúäõ ÚóÑóÝóÉó Ýöí «ÇáÊøóÝúÓöíÑö» ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ßóÊóÈó ÑóÈøõßõãú Úóáì äóÝúÓöåö ÇáÑøóÍúãóÉó Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [54] ¡ æóíóÔúåóÏõ áóåõ ÊóßóÑøõÑõ ÇÓúÊöÚúãóÇáöåö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö æóßóáóÇã ÇáäÈíÁ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ßóãóÇ
Ýöí ÇáúÍóÏöíËö ÇáúÞõÏõÓöíøö ÝóÅöäú ÐóßóÑóäöí Ýöí äóÝúÓöåö ÐóßóÑúÊõåõ Ýöí äóÝúÓöí.
æóÞóæúáõåõ: Åöäøóßó ÃóäúÊó ÚóáøóÇãõ ÇáúÛõíõæÈö ÚöáøóÉñ áöÞóæúáöåö: ÊóÚúáóãõ ãóÇ Ýöí äóÝúÓöí æóáöÐóáößó ÌöíÁó
Èö (Åöäøó) ÇáúãõÝöíÏóÉö ÇáÊøóÚúáöíáö. æóÞóÏú ÌõãöÚó Ýöíåö ÃóÑúÈóÚõ ãõÄóßøöÏóÇÊò æóØóÑöíÞóÉõ ÍóÕúÑò¡ ÝóÖóãöíÑõ ÇáúÝóÕúáö ÃóÝóÇÏó ÇáúÍóÕúÑó¡ æóÅöäøó æóÕöíÛóÉõ ÇáúÍóÕúÑö¡ æóÌóãúÚõ ÇáúÛõíõæÈö¡ æóÃóÏóÇÉõ ÇáöÇÓúÊöÛúÑóÇÈö.
æóÈóÚúÏó Ãóäú ÊóÈóÑøóÃó ãöäú Ãóäú íóßõæäó ÃóãóÑó ÃõãøóÊóåõ ÈöãóÇ ÇÎúÊóáóÞõæåõ ÇäúÊóÞóáó ÝóÈóíøóäó Ãóäøóåõ ÃóãóÑóåõãú ÈöÚóßúÓö Ðóáößó ÍóÓúÈóãóÇ ÃóãóÑóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÝóÞóÇáó ãóÇ ÞõáúÊõ áóåõãú ÅöáøóÇ ãóÇ ÃóãóÑúÊóäöí Èöåö¡ ÝóÞóæúáõåõ: ãóÇ ÞõáúÊõ áóåõãú ÇÑúÊöÞóÇÁñ Ýöí ÇáúÌóæóÇÈö¡ Ýóåõæó ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÌóæóÇÈö ÇáúÃóæøóáö æóåõæó ãóÇ íóßõæäõ áöí Ãóäú ÃóÞõæáó ÅöáóÎú ... ÕóÑøóÍó åõäóÇ ÈöãóÇ ÞóÇáóåõ áöÃóäøó ÇáöÇÓúÊöÝúåóÇãó Úóäú ãóÞóÇáöåö. æóÇáúãóÚúäóì: ãóÇ ÊóÌóÇæóÒúÊõ(7/115)
ÝöíãóÇ ÞõáúÊõ ÍóÏøó ÇáÊøóÈúáöíÛö áöãóÇ ÃóãóÑúÊóäöí Èöåö¡ ÝóÇáúãóæúÕõæáõ æóÕöáóÊõåõ åõæó ãóÞõæáõ ãóÇ ÞõáúÊõ áóåõãú æóåõæó ãõÝúÑóÏñ ÏóÇáøñ Úóáóì Ìõãóáò¡ ÝóáöÐóáößó ÕóÍøó æõÞõæÚõåõ ãóäúÕõæÈðÇ ÈöÝöÚúáö ÇáúÞóæúáö.
æÃóäö ãõÝóÓøöÑóÉõ ÃóãóÑúÊóäöí áöÃóäøó ÇáúÃóãúÑó Ýöíåö ãóÚúäóì ÇáúÞóæúáö Ïõæäó ÍõÑõæÝöåö æóÌõãúáóÉõ ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú ÊóÝúÓöíÑöíøóÉñ áö ÃóãóÑúÊóäöí. æóÇÎúÊöíÑó ÃóãóÑúÊóäöí Úóáóì (ÞõáúÊõ áöí) ãõÈóÇáóÛóÉð Ýöí ÇáúÃóÏóÈö.
æóáóãøóÇ ßóÇäó ÃóãóÑúÊóäöí ãõÊóÖóãøöäðÇ ãóÚúäóì ÇáúÞóæúáö ßóÇäóÊú ÌõãúáóÉõ ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú åöíó ÇáúãóÃúãõæÑõ ÈöÃóäú íõÈóáøöÛóåõ áóåõãú ÝóÇááøóåõ ÞóÇáó áóåõ: Þõáú áóåõãõ ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú. ÝóÚóáóì åóÐóÇ íóßõæäõ ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãú ãöäú ãóÞõæáö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì áöÃóäøóåõ ÃóãóÑóåõ ÈöÃóäú íóÞõæáó åóÐöåö ÇáúÚöÈóÇÑóÉó æóáóßöäú áóãøóÇ ÚóÈøóÑó Úóäú Ðóáößó ÈöÝöÚúáö ÃóãóÑúÊóäöí Èöåö ÕóÍøó ÊóÝúÓöíÑõåõ ÈöÍóÑúÝö Ãóäö ÇáÊøóÝúÓöíÑöíøóÉö ÝóÇáøóÐöí ÞóÇáóåõ ÚöíÓóì åõæó Úóíúäõ ÇááøóÝúÙö ÇáøóÐöí ÃóãóÑóåõ Çááøóåõ ÈöÃóäú íóÞõæáóåõ. ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó Åöáóì ãóÇ ÊóßóáøóÝó Èöåö Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝõ» Úóáóì Ãóäøó ÕóÇÍöÈó «ÇáöÇäúÊöÕóÇÝö» ÌóæøóÒó æóÌúåðÇ ÂÎóÑó æóåõæó Ãóäú íóßõæäó ÇáÊøóÝúÓöíÑõ ÌóÑóì Úóáóì ÍößóÇíóÉö ÇáúÞóæúáö ÇáúãóÃúãõæÑö Èöåö ÈöÇáúãóÚúäóì¡ Ýóíóßõæäõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÞóÇáó áóåõ: Þõáú áóåõãú Ãóäú íóÚúÈõÏõæÇ ÑóÈøóßó æóÑóÈøóåõãú. ÝóáóãøóÇ ÍóßóÇåõ ÚöíÓóì ÞóÇáó: ÇÚúÈõÏõæÇ Çááøóåó ÑóÈøöí æóÑóÈøóßõãõ Çå. æóåóÐóÇ ÇáÊøóæúÌöíåõ åõæó ÇáÔøóÇÆöÚõ Èóíúäó Ãóåúáö ÇáúÚöáúãö ÍóÊøóì ÌóÚóáõæÇ ÇáúÂíóÉó ãöËóÇáðÇ áöÍößóÇíóÉö ÇáúÞóæúáö ÈöÇáúãóÚúäóì.
æóÃóÞõæáõ: åõæó ÇÓúÊöÚúãóÇáñ ÝóÕöíÍñ ÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó Ýöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: ãóßøóäøóÇåõãú Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ãóÇ áóãú äõãóßøöäú áóßõãú Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [6] ÅöÐóÇ ÃóÎúÈóÑúÊó Ãóäøóßó ÞõáúÊó áöÛóÇÆöÈò Ãóæú Þöíáó áóåõ Ãóæú ÃóãóÑúÊó Ãóäú íõÞóÇáó áóåõ: Ýóáóßó Ýöí ÝóÕöíÍö ßóáóÇãö ÇáúÚóÑóÈö Ãóäú ÊóÍúßöí ÇáúÃóáúÝóÇÙó ÇáúãóÞõæáóÉó ÈöÚóíúäöåóÇ¡ ÝóÊóÌöíÁõ ÈöáóÝúÙö ÇáúãõÎóÇØóÈóÉö¡ æóáóßó Ãóäú ÊóÃúÊöíó ÈöÇáúãóÚúäóì Ýöí ÇáúÃóáúÝóÇÙö ÈöÐößúÑö ÛóÇÆöÈò Ïõæäó ãõÎóÇØóÈóÉò Çå. æóÚöäúÏöí Ãóäøóåõ ÖóÚöíÝñ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö.
Ëõãøó ÊóÈóÑøóÃó ãöäú ÊóÈöÚóÊöåöãú ÝóÞóÇáó æóßõäúÊõ Úóáóíúåöãú ÔóåöíÏÇð ãóÇ ÏõãúÊõ Ýöíåöãú Ãóíú ßõäúÊõ ãõÔóÇåöÏðÇ áóåõãú æóÑóÞöíÈðÇ íóãúäóÚõåõãú ãöäú Ãóäú íóÞõæáõæÇ ãöËúáó åóÐöåö ÇáúãóÞóÇáóÉö ÇáÔøóäúÚóÇÁö.
æóãóÇ ÏõãúÊõ (ãóÇ) Ýöíåö ÙóÑúÝöíøóÉñ ãóÕúÏóÑöíøóÉñ¡ æó (ÏóÇãó) ÊóÇãøóÉñ áóÇ ÊóØúáõÈõ ãóäúÕõæÈðÇ¡ æÝöíåöãú
ãõÊóÚóáøöÞñ Èö ÏõãúÊõ¡ Ãóíú Èóíúäóåõãú¡ æóáóíúÓó ÎóÈóÑðÇ áö (ÏóÇãó) Úóáóì ÇáúÃóÙúåóÑö¡ áöÃóäøó (ÏóÇãó) ÇáøóÊöí ÊóØúáõÈõ ÎóÈóÑðÇ åöíó ÇáøóÊöí íõÑóÇÏõ ãöäúåóÇ ÇáöÇÓúÊöãúÑóÇÑõ Úóáóì ÝöÚúáò ãõÚóíøóäò åõæó ãóÖúãõæäõ ÎóÈóÑöåóÇ¡ ÃóãøóÇ åöíó åõäóÇ Ýóåöíó ÈöãóÚúäóì ÇáúÈóÞóÇÁö¡ Ãóíú ãóÇ ÈóÞöíÊõ Ýöíåöãú¡ Ãóíú ãóÇ ÈóÞöíÊõ Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ.(7/116)
ÞóÇáó Çááøóåõ åóÐóÇ íóæúãõ íóäúÝóÚõ ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÕöÏúÞõåõãú áóåõãú ÌóäøóÇÊñ ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåóÇÑõ ÎóÇáöÏöíäó ÝöíåóÇ ÃóÈóÏðÇ ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú æóÑóÖõæÇ Úóäúåõ Ðóáößó ÇáúÝóæúÒõ ÇáúÚóÙöíãõ (119)
æóáöÐóáößó ÝóÑøóÚó Úóäúåõ Þóæúáóåó: ÝóáóãøóÇ ÊóæóÝøóíúÊóäöí ßõäúÊó ÃóäúÊó ÇáÑøóÞöíÈó Úóáóíúåöãú¡ Ãóíú ÝóáóãøóÇ ÞóÖóíúÊó ÈöæóÝóÇÊöí¡ áöÃóäøó ãõÈóÇÔöÑó ÇáúæóÝóÇÉö åõæó ãóáóßõ ÇáúãóæúÊö. æóÇáúæóÝóÇÉõ ÇáúãóæúÊõ¡ æóÊóæóÝøóÇåõ Çááøóåõ ÃóãóÇÊóåõ¡ Ãóíú ÞóÖóì Èöåö æóÊóæóÝøóÇåõ ãóáóßõ ÇáúãóæúÊö ÞóÈóÖó ÑõæÍóåõ æóÃóãóÇÊóåõ.
æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó Ðóáößó ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì Åöäøöí ãõÊóæóÝøöíßó Ýöí ÓõæÑóÉö Âáö ÚöãúÑóÇäó [55] . æóÇáúãóÚúäóì:
Ãóäøóßó áóãøóÇ ÊóæóÝøóíúÊóäöí ÞóÏú ÕóÇÑóÊö ÇáúæóÝóÇÉõ ÍóÇÆöáðÇ Èóíúäöí æóÈóíúäóåõãú Ýóáóãú íóßõäú áöí Ãóäú ÃõäúßöÑó Úóáóíúåöãú ÖóáóÇáóåõãú¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó ßõäúÊó ÃóäúÊó ÇáÑøóÞöíÈó Úóáóíúåöãú¡ ÝÌóÇÁ ÈÊÖíÑ ÇáúÝóÕúáö ÇáÏøóÇáøö Úóáóì ÇáúÞóÕúÑö¡ Ãóíú ßõäúÊó ÃóäúÊó ÇáÑøóÞöíÈó áóÇ ÃóäóÇ ÅöÐú áóãú íóÈúÞó Èóíúäöí æóÈóíúäó ÇáÏøõäúíóÇ ÇÊøöÕóÇáñ. æóÇáúãóÚúäóì Ãóäøóßó ÊóÚúáóãõ ÃóãúÑóåõãú æóÊõÑúÓöáõ Åöáóíúåöãú ãóäú íóåúÏöíåöãú ãóÊóì ÔöÆúÊó. æóÞóÏú ÃóÑúÓóáó Åöáóíúåöã ãõÍóãøóÏðÇ Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóåóÏóÇåõãú Èößõáøö æõÌõæåö ÇáöÇåúÊöÏóÇÁö.
æóÃóÞúÕóì æõÌõæåö ÇáöÇåúÊöÏóÇÁö ÅöÈúáóÇÛõåõãú ãóÇ Óóíóßõæäõ Ýöí ÔóÃúäöåöãú íóæúãó ÇáúÞöíóÇãóÉö.
æóÞóæúáõåõ: æóÃóäúÊó Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÔóåöíÏñ ÊóÐúíöíáñ¡ æóÇáúæóÇæõ ÇÚúÊöÑóÇÖöíøóÉñ ÅöÐú áóíúÓó ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì ãóÇ ÊóÞóÏøóãó áöÆóáøóÇ íóßõæäó Ýöí Íßã ÌóæóÇÈ ÝóáóãøóÇ.
æóÞóæúáõåõ: Åöäú ÊõÚóÐøöÈúåõãú ÝóÅöäøóåõãú ÚöÈÇÏõßó æóÅöäú ÊóÛúÝöÑú áóåõãú ÝóÅöäøóßó ÃóäúÊó ÇáúÚóÒöíÒõ ÇáúÍóßöíãõ ÝóæøóÖó ÃóãúÑóåõãú Åöáóì Çááøóåö Ýóåõæó ÃóÚúáóãõ ÈöãóÇ íõÌóÇÒöíåöãú Èöåö áöÃóäøó ÇáúãóÞóÇãó ãóÞóÇãõ ÅöãúÓóÇßò Úóäú ÅöÈúÏóÇÁö ÑóÛúÈóÉò áöÔöÏøóÉö åóæúáö Ðóáößó Çáúíóæúãö¡ æóÛóÇíóÉõ ãóÇ ÚóÑøóÖó Èöåö ÚöíÓóì Ãóäøóåõ ÌóæøóÒó ÇáúãóÛúÝöÑóÉó áóåõãú ÑóÍúãóÉð ãöäúåõ Èöåöãú.
æóÞóæúáõåõ: ÝóÅöäøóßó ÃóäúÊó ÇáúÚóÒöíÒõ ÇáúÍóßöíãõ ÐößúÑõ ÇáúÚóÒöíÒö ßöäóÇíóÉñ Úóäú ßóæúäöåö íóÛúÝöÑõ Úóäú ãóÞúÏöÑóÉò¡ æóÐößúÑõ ÇáúÍóßöíãö áöãõäóÇÓóÈóÊöåö áöáÊøóÝúæöíÖö¡ Ãóíö ÇáúãõÍúßöãõ áöáúÃõãõæÑö ÇáúÚóÇáöãõ ÈöãóÇ íóáöíÞ Èåã.
[119]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 119]
ÞÇáó Çááøóåõ åóÐóÇ íóæúãõ íóäúÝóÚõ ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÕöÏúÞõåõãú áóåõãú ÌóäøóÇÊñ ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåÇÑõ ÎÇáöÏöíäó ÝöíåÇ ÃóÈóÏÇð ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú æóÑóÖõæÇ Úóäúåõ Ðáößó ÇáúÝóæúÒõ ÇáúÚóÙöíãõ (119)
ÌóæóÇÈñ Úóäú Þóæúáö ÚöíÓóì¡ ÝóáöÐóáößó ÝõÕöáóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ Úóáóì ØóÑöíÞóÉö ÇáúÍöæóÇÑö.(7/117)
æóÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö æóåõæó ÍóÇÖöÑñ Íöíäó ÊóÌúÑöí åóÐöåö ÇáúãõÞóÇæóáóÉõ.
æóÌõãúáóÉõ: íóäúÝóÚõ ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÕöÏúÞõåõãú ãõÖóÇÝñ ÅöáóíúåóÇ íóæúãõ¡ Ãóíú åóÐóÇ íóæúãõ äóÝúÚö ÇáÕøöÏúÞö.
æóÞóÏú ÞóÑóÃó ÛóíúÑõ äóÇÝöÚò ãöäó ÇáúÚóÔóÑóÉö íóæúãõ- ãóÖúãõæãðÇ ÖóãøóÉó ÑóÝúÚò- áöÃóäøóåõ ÎóÈóÑõ åóÐóÇ. æóÞóÑóÃóåõ äóÇÝöÚñ
- ãóÝúÊõæÍðÇ- Úóáóì Ãóäøóåõ ãóÈúäöíøñ Úóáóì ÇáúÝóÊúÍö áöÅöÖóÇÝóÊöåö Åöáóì ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúÝöÚúáöíøóÉö. æóÅöÖóÇÝóÉõ ÇÓúãö ÇáÒøóãóÇäö Åöáóì ÇáúÌõãúáóÉö ÇáúÝöÚúáöíøóÉö ÊõÓóæøöÛõ ÈöäóÇÁóåõ Úóáóì ÇáúÝóÊúÍö¡ ÝóÅöäú ßóÇäóÊú ãóÇÖóæöíøóÉð ÝóÇáúÈöäóÇÁõ ÃóßúËóÑõ¡ ßóÞóæúáö ÇáäøóÇÈöÛóÉö:
Úóáóì Íöíäó ÚóÇÊóÈúÊõ ÇáúãóÔöíÈó Úóáóì ÇáÕøöÈóÇ æóÅöäú ßóÇäóÊú ãõÖóÇÑöÚöíøóÉð ÝóÇáúÈöäóÇÁõ æóÇáúÅöÚúÑóÇÈõ ÌóÇÆöÒóÇäö ßóãóÇ Ýöí åóÐöåö ÇáúÂíóÉö¡ æóåõæó ÇáÊøóÍúÞöíÞõ.
æóÅöÖóÇÝóÉõ ÇáÙøóÑúÝö Åöáóì ÇáúÌõãúáóÉö ÊóÞúÊóÖöí Ãóäøó ãóÖúãõæäóåóÇ íóÍúÕõáõ Ýöíåö¡ ÝóäóÝúÚõ ÇáÕøöÏúÞö ÃóÕúÍóÇÈóåõ ÍóÇÕöáñ íóæúãóÆöÐò. æóÚõãõæãõ ÇáÕøóÇÏöÞöíäó íóÔúãóáõ ÇáÕøöÏúÞó ÇáÕøóÇÏöÑó Ýöí Ðóáößó Çáúíóæúãö æóÇáÕøóÇÏöÑó Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ¡ ÝóäóÝúÚõ ßöáóíúåöãóÇ íóÙúåóÑõ íóæúãóÆöÐò ÝóÃóãøóÇ äóÝúÚõ ÇáÕøóÇÏöÑö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ Ýóåõæó ÍõÕõæáõ ËóæóÇÈöåö¡ æóÃóãøóÇ äóÝúÚõ ÇáÕøóÇÏöÑö Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ßóÕöÏúÞö ÇáúãóÓöíÍö ÝöíãóÇ ÞóÇáóåõ Ýóåõæó ÈöÑöÖóì Çááøóåö Úóäö ÇáÕøóÇÏöÞö Ãóæú ÊóÌóäøõÈö ÛóÖóÈöåö Úóáóì ÇáøóÐöí íõßóÐøöÈõåõ ÝóáóÇ ÍóíúÑóÉó Ýöí ãóÚúäóì ÇáúÂíóÉö.
æóÇáúãõÑóÇÏõ Èö ÇáÕøóÇÏöÞöíäó ÇáøóÐöíäó ßóÇäó ÇáÕøöÏúÞõ ÔöÚóÇÑóåõãú áóãú íóÚúÏöáõæÇ Úóäúåõ. æóãöäú Ãóæøóáö ãóÑóÇÊöÈö ÇáÕøöÏúÞö ÕöÏúÞõ ÇáöÇÚúÊöÞóÇÏö ÈöÃóäú áóÇ íóÚúÊóÞöÏõæÇ ãóÇ åõæó ãõÎóÇáöÝñ áöãóÇ Ýöí äóÝúÓö ÇáúÃóãúÑö ãöãøóÇ ÞóÇãó Úóáóíúåö ÇáÏøóáöíáõ ÇáúÚóÞúáöíøõ Ãóæö ÇáÔøóÑúÚöíøõ. ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáøóÐöíäó ÂãóäõæÇ ÇÊøóÞõæÇ Çááøóåó æóßõæäõæÇ ãóÚó ÇáÕøóÇÏöÞöíäó [119] .
æóãóÚúäóì äóÝúÚö ÇáÕøöÏúÞö ÕóÇÍöÈóåõ Ýöí Ðóáößó Çáúíóæúãö Ãóäøó Ðóáößó Çáúíóæúãó íóæúãõ ÇáúÍóÞøö ÝóÇáÕøóÇÏöÞõ íóäúÊóÝöÚõ Ýöíåö ÈöÕöÏúÞöåö¡ áöÃóäøó ÇáÕøöÏúÞó ÍóÓóäñ ÝóáóÇ íóßõæäõ áóåõ Ýöí ÇáúÍóÞøö ÅöáøóÇ ÇáúÃóËóÑõ ÇáúÍóÓóäõ¡ ÈöÎöáóÇÝö ÇáúÍóÇáö Ýöí ÚóÇáóãö ÇáÏøõäúíóÇ ÚóÇáóãö ÍõÕõæáö ÇáúÍóÞøö æóÇáúÈóÇØöáö ÝóÅöäøó ÇáúÍóÞøó ÞóÏú íóÌõÑøõ ÖõÑøðÇ áöÕóÇÍöÈöåö ÈöÊóÍúÑöíÝö ÇáäøóÇÓö áöáúÍóÞóÇÆöÞö¡ Ãóæú ÈöãõÄóÇÎóÐóÊöåö Úóáóì ãóÇ ÃóÎúÈóÑó Èöåö ÈöÍóíúËõ áóæú áóãú íõÎúÈöÑú Èöåö áóãóÇ ÇØøóáóÚó Úóáóíúåö ÃóÍóÏñ. æóÃóãøóÇ ãóÇ íóÊóÑóÊøóÈõ Úóáóíúåö ãöäó ÇáËøóæóÇÈö Ýöí ÇáúÂÎöÑóÉö ÝóÐóáößó ãöäó ÇáäøóÝúÚö ÇáúÍóÇÕöáö Ýöí íóæúãö ÇáúÞöíóÇãóÉö. æóÞóÏö ÇÈúÊõáöíó ßóÚúÈõ Èúäõ ãóÇáößò- ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõ- Ýöí ÇáÕøöÏúÞö Ëõãøó ÑóÃóì ÍõÓúäó ãóÛóÈøóÊöåö Ýöí ÇáÏøõäúíóÇ.(7/118)
áöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãóÇ Ýöíåöäøó æóåõæó Úóáóì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (120)
æóãóÚúäóì äóÝúÚö ÇáÕøöÏúÞö Ãóäøóåõ Åöäú ßóÇäó ÇáúÎóÈóÑõ Úóäú ÃóãúÑò ÍóÓóäò ÇÑúÊóßóÈóåõ ÇáúãõÎúÈöÑõ ÝóÇáÕøöÏúÞõ ÍóÓóäñ æóÇáúãõÎúÈóÑõ Úóäúåõ ÍóÓóäñ Ýóíóßõæäõ äóÝúÚðÇ ãóÍúÖðÇ æóÚóáóíúåö ÌóÒóÇÁóÇäö¡ ßóãóÇ Ýöí Þóæúáö ÚöíÓóì: ÓõÈúÍÇäóßó ãóÇ íóßõæäõ áöí Ãóäú ÃóÞõæáó ãóÇ áóíúÓó áöí ÈöÍóÞò
[ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 116] Åöáóì ÂÎöÑöåö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÇáúÎóÈóÑõ Úóäú ÃóãúÑò ÞóÈöíÍò ÝóÅöäøó ÇáÕøöÏúÞó áóÇ íóÒöíÏõ ÇáúãõÎúÈóÑó Úóäúåõ ÞõÈúÍðÇ áöÃóäøóåõ ÞóÏú ÍóÕóáó ÞóÈöíÍðÇ ÓóæóÇÁñ ÃõÎúÈöÑó Úóäúåõ Ãóãú áóãú íõÎúÈóÑú¡ æóßóÇäó áöÞõÈúÍöåö ãõÓúÊóÍöÞøðÇ ÃóËóÑðÇ ÞóÈöíÍðÇ ãöËúáóåõ. æóíóäúÝóÚõ ÇáÕøöÏúÞõ ÕóÇÍöÈóåõ ãõÑúÊóßöÈó Ðóáößó ÇáúÞóÈöíÍö ÝóíóäóÇáõåõ ÌóÒóÇÁõ ÇáÕøöÏúÞö ÝóíóÎöÝøõ Úóäúåõ ÈóÚúÖõ ÇáúÚöÞóÇÈö ÈöãóÇ ÇÒúÏóÇÏó ãöäú æóÓóÇÆöáö ÇáúÅöÍúÓóÇäö Åöáóíúåö.
æóÌõãúáóÉõ: áóåõãú ÌóäøóÇÊñ ãõÈóíøöäóÉñ áöÌõãúáóÉö: íóäúÝóÚõ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÃóäøóåóÇ Ãóßúãóáõ ÃóÍúæóÇáö äóÝúÚö ÇáÕøöÏúÞö.
æóÌõãúáóÉõ ÊóÌúÑöí ãöäú ÊóÍúÊöåóÇ ÇáúÃóäúåÇÑõ ÕÝÉ á ÌóäøóÇÊñ æÎÇáöÏöíäó ÍóÇáñ. æóßóÐóáößó ÌõãúáóÉõ ÑóÖöíó Çááøóåõ Úóäúåõãú æóÑóÖõæÇ Úóäúåõ.
æóãóÚúäóì: ÑóÖõæÇ Úóäúåõ ÇáúãóÓóÑøóÉõ ÇáúßóÇãöáóÉõ ÈöãóÇ ÌóÇÒóÇåõãú Èöåö ãöäó ÇáúÌóäøóÉö æóÑöÖúæóÇäöåö. æóÃóÕúáõ ÇáÑøöÖóÇ Ãóäøóåõ ÖöÏøó ÇáúÛóÖóÈö¡ Ýóåõæó ÇáúãóÍóÈøóÉõ æóÃóËóÑõåóÇ ãöäó ÇáúÅößúÑóÇãö æóÇáúÅöÍúÓóÇäö. ÝóÑöÖóì Çááøóåö ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÅößúÑóÇãöåö æóÅöÍúÓóÇäöåö ãöËúáó ãóÍóÈøóÊöåö Ýöí Þóæúáöåö: íõÍöÈøõåõãú. æóÑöÖóì ÇáúÎóáúÞö Úóäö Çááøóåö åõæó ãóÍóÈøóÊõåõ æóÍõÕõæáõ ãóÇ Ãóãöáõæåõ ãöäúåõ ÈöÍóíúËõ áóÇ íóÈúÞóì Ýöí äõÝõæÓöåöãú ãõÊóØóáøóÚñ.
æóÇÓúãõ ÇáúÅöÔóÇÑóÉö Ýöí Þóæúáöåö Ðáößó áöÊóÚúÙöíãö ÇáúãõÔóÇÑö Åöáóíúåö¡ æóåõæó ÇáÌäøÇÊ æÇáÑÖæÇä.
[120]
[ÓõæÑóÉ ÇáúãóÇÆöÏóÉ (5) : ÂíóÉ 120]
áöáøóåö ãõáúßõ ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãÇ Ýöíåöäøó æóåõæó Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ (120)
ÊóÐúíöíáñ ãõÄúÐöäñ ÈöÇäúÊöåóÇÁö ÇáúßóáóÇãö¡ áöÃóäøó åóÐöåö ÇáúÌõãúáóÉó ÌóãóÚóÊú ÚõÈõæÏöíøóÉó ßõáøö ÇáúãóæúÌõæÏóÇÊö áöáøóåö ÊóÚóÇáóì¡ ÝóäóÇÓóÈóÊú ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäó ÇáÑøóÏøö Úóáóì ÇáäøóÕóÇÑóì¡ æóÊóÖóãøóäóÊú Ãóäøó ÌóãöíÚóåóÇ Ýöí ÊóÕóÑøõÝöåö ÊóÚóÇáóì ÝäÇÓÈÊ ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú ÌóÒóÇÁö ÇáÕøóÇÏöÞöíäó. æóÝöíåóÇ ãóÚúäóì ÇáÊøóÝúæöíÖö áöáøóåö ÊóÚóÇáóì Ýöí ßõáøö ãóÇ íóäúÒöáõ¡ ÝóÂÐóäóÊú ÈöÇäúÊöåóÇÁö äõÒõæáö ÇáúÞõÑúÂäö Úóáóì ÇáúÞóæúáö ÈöÃóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúãóÇÆöÏóÉö ÂÎöÑõ ãóÇ äóÒóáó¡ æóÈöÇÞúÊöÑóÇÈö æóÝóÇÉö ÑóÓõæá Çááå Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó áöãóÇ Ýöí ÇáúÂíóÉö ãöäú ãóÚúäóì ÇáÊøóÓúáöíãö áöáøóåö æóÃóäøóåõ ÇáúÝóÚøóÇáõ áöãóÇ íõÑöíÏõ.(7/119)
æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãóÌúÑõæÑö ÈöÇááøóÇãö ãõÝöíÏñ áöáúÞóÕúÑö Ãóíú áóåõ áóÇ áöÛóíúÑöåö.
æóÌöíÁó ÈöÇáúãóæúÕõæáö (ãóÇ) Ýöí Þóæúáöåö æóãÇ Ýöíåöäøó Ïõæäó (ãóäú) áöÃóäøó (ãóÇ) åöíó ÇáúÃóÕúáõ Ýöí ÇáúãóæúÕõæáö ÇáúãõÈúåóãö Ýóáóãú íõÚúÊóÈóÑú ÊóÛúáöíÈõ ÇáúÚõÞóáóÇÁö¡ æóÊóÞúÏöíãõ ÇáúãóÌúÑõæÑö Èö Úóáì Ýöí Þóæúáöåö: Úóáì ßõáøö ÔóíúÁò ÞóÏöíÑñ áöáÑøöÚóÇíóÉö Úóáóì ÇáúÝóÇÕöáóÉö ÇáúãóÈúäöíøóÉö Úóáóì ÍóÑúÝóíúäö ÈóíúäóåõãóÇ ÍóÑúÝõ ãóÏøò. æóãÇ Ýöíåöäøó ÚóØúÝñ Úóáóì ãõáúßõ Ãóíú áöáøóåö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö¡ ßóãóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÈóÞóÑóÉö [284] áöáøóåö ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãÇæÇÊö æóãÇ Ýöí ÇáúÃóÑúÖö ÝóíõÝöíÏõ ÞóÕúÑóåóÇ Úóáóì ßóæúäöåóÇ áöáøóåö áóÇ áöÛóíúÑöåö. æóáóíúÓó ãóÚúØõæÝðÇ Úóáóì ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö ÅöÐú áóÇ íóÍúÓõäõ Ãóäú íõÞóÇáó: áöáøóåö ãõáúßõ ãóÇ Ýöí ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö áöÃóäøó Çáúãõáúßó íõÖóÇÝõ Åöáóì ÇáúÃóÞúØóÇÑö æóÇáúÂÝóÇÞö æóÇáúÃóãóÇßöäö ßóãóÇ Íóßóì Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: ÃóáóíúÓó áöí ãõáúßõ ãöÕúÑó [ÇáÒÎÑÝ: 51] æóíõÖóÇÝõ Åöáóì ÕóÇÍöÈö Çáúãõáúßö ßóãóÇ Ýöí Þóæúáöåö: Úóáì ãõáúßö ÓõáóíúãÇäó [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 102] .
æóíõÞóÇáõ: Ýöí ãõÏøóÉö ãõáúßö ÇáúÂÔõæÑöíøöíäó Ãóæö ÇáÑøõæãóÇäö.(7/120)
ÈöÓúãö Çááøóåö ÇáÑøóÍúãóäö ÇáÑøóÍöíãö
6- ÓõæÑóÉõ ÇáúÃóäúÚóÇãö
áóíúÓó áöåóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ÅöáøóÇ åóÐóÇ ÇáöÇÓúãõ ãöäú ÚóåúÏö ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó.
Ñóæóì ÇáØøóÈóÑóÇäöíøõ ÈöÓóäóÏöåö Åöáóì ÚóÈúÏö Çááøóåö Èúäö ÚõãóÑó: ÞóÇáó ÑóÓõæáõ Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó: äóÒóáóÊú Úóáóíøó ÓõæÑóÉõ ÇáúÃóäúÚóÇãö ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð æóÔóíøóÚóåóÇ ÓóÈúÚõæäó ÃóáúÝðÇ ãöäó ÇáúãóáóÇÆößóÉö áóåõãú ÒóÌóáñ ÈöÇáÊøóÓúÈöíÍö æóÇáÊøóÍúãöíÏö.
æóæóÑóÏó Úóäú ÚõãóÑó Èúäö ÇáúÎóØøóÇÈö¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò¡ æóÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò¡ æóÌóÇÈöÑö Èúäö ÚóÈúÏö Çááøóåö¡ æóÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó Èúäö ÇáÓøóßóäö¡ ÊóÓúãöíóÊõåóÇ Ýöí ßóáóÇãöåöãú ÓõæÑóÉó ÇáúÃóäúÚóÇãö. æóßóÐóáößó ËóÈóÊóÊú ÊóÓúãöíóÊõåóÇ Ýöí ÇáúãóÕóÇÍöÝö æóßõÊõÈö ÇáÊøóÝúÓöíÑö æóÇáÓøõäøóÉö.
æóÓõãøöíóÊú ÓõæÑóÉó ÇáúÃóäúÚóÇãö áöãóÇ ÊóßóÑøóÑó ÝöíåóÇ ãöäú ÐößúÑö áóÝúÙö ÇáúÃóäúÚóÇãö ÓöÊøó ãóÑøóÇÊò ãöäú Þóæúáöåö:
æóÌóÚóáõæÇ áöáøóåö ãöãøóÇ ÐóÑóÃó ãöäó ÇáúÍóÑúËö æóÇáúÃóäúÚÇãö äóÕöíÈÇð- Åöáóì Þóæúáöåö- ÅöÐú æóÕøóÇßõãõ Çááøóåõ ÈöåÐÇ [ÇáúÃóäúÚóÇã:
136- 144] .
æóåöíó ãóßøöíøóÉñ ÈöÇáöÇÊøöÝóÇÞö ÝóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÈöãóßøóÉó áóíúáðÇ ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð¡ ßóãóÇ ÑóæóÇåõ Úóäúåõ ÚóØóÇÁñ¡ æóÚößúÑöãóÉõ¡ æóÇáúÚóæúÝöíøõ¡ æóåõæó ÇáúãõæóÇÝöÞõ áöÍóÏöíËö ÇÈúäö ÚõãóÑó Úóäú ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇáúãõÊóÞóÏøöãö ÂäöÝðÇ. æóÑõæöíó Ãóäøó Þóæúáóåõ ÊóÚóÇáóì: æóáÇ ÊóØúÑõÏö ÇáøóÐöíäó íóÏúÚõæäó ÑóÈøóåõãú ÈöÇáúÛóÏÇÉö æóÇáúÚóÔöíøö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 52] ÇáúÂíóÉó äóÒóáó Ýöí ãõÏøóÉö ÍóíóÇÉö ÃóÈöí ØóÇáöÈò¡ Ãóíú ÞóÈúáó ÓóäóÉö ÚóÔúÑò ãöäó ÇáúÈöÚúËóÉö¡ ÝóÅöÐóÇ ÕóÍøó ßóÇäó ÖóÇÈöØðÇ áöÓóäóÉö äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö. æóÑóæóì ÇáúßóáúÈöíøõ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò: Ãóäøó ÓöÊøó ÂíóÇÊò ãöäúåóÇ äóÒóáóÊú ÈöÇáúãóÏöíäóÉö¡ ËóáóÇËðÇ ãöäú Þóæúáöåö: æóãÇ ÞóÏóÑõæÇ Çááøóåó ÍóÞøó ÞóÏúÑöåö [ÇáúÃóäúÚóÇã: 91] Åöáóì ãõäúÊóåóì ËóáóÇËö ÂíóÇÊò¡ æóËóáóÇËðÇ ãöäú Þóæúáöåö: Þõáú ÊóÚÇáóæúÇ ÃóÊúáõ ãóÇ ÍóÑøóãó ÑóÈøõßõãú Úóáóíúßõãú- Åöáóì Þóæúáöåö- Ðáößõãú æóÕøóÇßõãú Èöåö áóÚóáøóßõãú ÊóÐóßøóÑõæäó
[ÇáúÃóäúÚóÇã: 151¡ 152] . æóÚóäú ÃóÈöí ÌõÍóíúÝóÉó Ãóäøó ÂíóÉó æóáóæú ÃóäøóäÇ äóÒøóáúäÇ Åöáóíúåöãõ ÇáúãóáÇÆößóÉó [ÇáúÃóäúÚóÇã: 111] ãóÏóäöíøóÉñ.
æóÞöíáó äóÒóáóÊú ÂíóÉõ æóãóäú ÃóÙúáóãõ ãöãøóäö ÇÝúÊóÑì Úóáóì Çááøóåö ßóÐöÈÇð Ãóæú ÞÇáó ÃõæÍöíó Åöáóíøó [ÇáúÃóäúÚóÇã: 93]
ÇáúÂíóÉó ÈöÇáúãóÏöíäóÉö¡ ÈöäóÇÁð Úóáóì ãóÇ ÐõßöÑó ãöäú ÓóÈóÈö äõÒõæáöåóÇ ÇáúÂÊöí. æóÞöíáó: äóÒóáóÊú ÂíóÉõ ÇáøóÐöíäó ÂÊóíúäÇåõãõ ÇáúßöÊÇÈó íóÚúÑöÝõæäóåõ [ÇáúÃóäúÚóÇã: 20] ÇáúÂíóÉó¡ æóÂíóÉõ ÝóÇáøóÐöíäó ÂÊóíúäÇåõãõ ÇáúßöÊÇÈó íõÄúãöäõæäó Èöåö [ÇáÚäßÈæÊ: 47] ÇáúÂíóÉó¡ ßöáúÊóÇåõãóÇ ÈöÇáúãóÏöíäóÉö ÈöäóÇÁð Úóáóì ãóÇ ÐõßöÑó ãöäú ÃóÓúÈóÇÈö äõÒõæáöåöãóÇ ßóãóÇ ÓóíóÃúÊöí. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÚóÑóÈöíøö Ýöí «ÃóÍúßóÇãö ÇáúÞõÑúÂäö» ÚöäúÏó Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Þõáú áóÇ ÃóÌöÏõ Ýöí ãóÇ ÃõæÍöíó Åöáóíøó ãõÍóÑøóãÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 145] ÇáúÂíóÉó ÃóäøóåóÇ Ýöí Þóæúáö ÇáúÃóßúËóÑö(7/121)
äóÒóáóÊú íóæúãó äõÒõæáö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: Çáúíóæúãó ÃóßúãóáúÊõ áóßõãú Ïöíäóßõãú [ÇáúãóÇÆöÏóÉ:
3] ÇáúÂíóÉó¡ Ãóíú ÓóäóÉó ÚóÔúÑò¡ ÝóÊóßõæäõ åóÐöåö ÇáúÂíóÇÊõ ãõÓúÊóËúäóÇÉð ãöäú ãóßøöíøóÉö ÇáÓøõæÑóÉö ÃõáúÍöÞóÊú ÈöåóÇ. æóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóØöíøóÉó Ýöí ÊóÝúÓöíÑö Þóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: æóãÇ ÞóÏóÑõæÇ Çááøóåó ÍóÞøó ÞóÏúÑöåö ÇáúÂíóÉó ãöäú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö [91] . Åöäøó ÇáäøóÞøóÇÔó Íóßóì Ãóäøó ÓõæÑóÉó ÇáúÃóäúÚóÇãö ßõáøóåóÇ ãóÏóäöíøóÉñ. æóáóßöäú ÞóÇáó ÇÈúäõ ÇáúÍóÕøóÇÑö: áóÇ íóÕöÍøõ äóÞúáñ Ýöí ÔóíúÁò äóÒóáó ãöäó ÇáúÃóäúÚóÇãö Ýöí ÇáúãóÏöíäóÉö. æóåóÐóÇ åõæó ÇáúÃóÙúåóÑõ æóåõæó ÇáøóÐöí ÑóæóÇåõ ÃóÈõæ ÚõÈóíúÏò¡ æóÇáúÈóíúåóÞöíøõ¡ æóÇÈúäõ ãóÑúÏóæóíúåö¡ æóÇáØøóÈóÑóÇäöíøõ¡ Úóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò æóÃóÈõæ ÇáÔøóíúÎö Úóäú ÃõÈóíøö Èúäö ßóÚúÈò. æóÚóäö ÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò ÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÈöãóßøóÉó ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð æóÏóÚóÇ ÑóÓõæáõ Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÇáúßõÊøóÇÈó ÝóßóÊóÈõæåóÇ ãöäú áóíúáóÊöåöãú.
æóÑóæóì ÓõÝúíóÇäõ ÇáËøóæúÑöíøõ¡ æóÔóÑöíßñ Úóäú ÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó ÇáúÃóäúÕóÇÑöíøóÉö: äóÒóáóÊú ÓõæÑóÉõ ÇáúÃóäúÚóÇãö Úóáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÌõãúáóÉð æóåõæó Ýöí ãóÓöíÑò æóÃóäóÇ ÂÎöÐóÉñ ÈöÒöãóÇãö äóÇÞóÊöåö Åöäú ßóÇÏóÊú ãöäú ËöÞóáöåóÇ áóÊóßúÓöÑõ ÚöÙóÇãó ÇáäøóÇÞóÉö. æóáóãú íõÚóíøöäõæÇ åóÐóÇ ÇáúãóÓöíÑó æóáóÇ Òóãóäóåõ ÛóíúÑó Ãóäøó ÃóÓúãóÇÁó åóÐöåö áóÇ íõÚúÑóÝõ áóåóÇ ãóÌöíÁñ Åöáóì ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ÞóÈúáó åöÌúÑóÊöåö æóáóÇ åöíó ãóÚúÏõæÏóÉñ Ýöíãóäú ÈóÇíóÚó Ýöí ÇáúÚóÞóÈóÉö ÇáËøóÇäöíóÉö ÍóÊøóì íõÞóÇáó: ÅöäøóåóÇ áóÞöíóÊúåõ ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáúãóÚúÏõæÏóÉõ ÃóÓúãóÇÁõ ÈöäúÊõ ÚóãúÑöæ Èúäö ÚóÏöíøò. ÝóÍóÇáõ åóÐóÇ ÇáúÍóÏöíËö ÛóíúÑõ Èóíøöäò.
æóáóÚóáøóåõ ÇáúÊóÈóÓó Ýöíåö ÞöÑóÇÁóÉõ ÇáÓøõæÑóÉö Ýöí Ðóáößó ÇáÓøóÝúÑö ÈöÃóäøóåóÇ äóÒóáóÊú ÍöíäóÆöÐò.
ÞóÇáõæÇ: æóáóãú ÊóäúÒöáú ãöäó ÇáÓøõæÑö ÇáØøõæóÇáö ÓõæÑóÉñ ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð ÛóíúÑõåóÇ. æóÞóÏú æóÞóÚó ãöËúáõ Ðóáößó Ýöí ÑöæóÇíóÉö ÔóÑöíßò Úóäú ÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó ßóãóÇ ÚóáöãúÊóåõ ÂäöÝðÇ¡ ÝóáóÚóáøó ÍößúãóÉó ÅöäúÒóÇáöåóÇ ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð ÞóØúÚõ ÊóÚóáøõáö ÇáúãõÔúÑößöíäó Ýöí Þóæúáöåöãú áóæúáÇ äõÒøöáó Úóáóíúåö ÇáúÞõÑúÂäõ ÌõãúáóÉð æÇÍöÏóÉð [ÇáúÝÑúÞóÇä: 32] . ÊóæóåøõãðÇ ãöäúåõãú Ãóäøó ÊóäúÌöíãó äõÒõæáöåö íõäóÇßöÏõ ßóæúäóåõ ßöÊóÇÈðÇ¡ ÝóÃóäúÒóáó Çááøóåõ ÓõæÑóÉó ÇáúÃóäúÚóÇãö. æóåöíó Ýöí ãöÞúÏóÇÑö ßöÊóÇÈò ãöäú ßõÊõÈöåöãõ ÇáøóÊöí íóÚúÑöÝõæäóåóÇ ßóÇáúÅöäúÌöíáö æóÇáÒøóÈõæÑö¡ áöíóÚúáóãõæÇ Ãóäøó Çááøóåó ÞóÇÏöÑñ Úóáóì Ðóáößó¡ ÅöáøóÇ Ãóäøó ÍößúãóÉó ÊóäúÌöíãö ÇáäøõÒõæáö Ãóæúáóì ÈöÇáúãõÑóÇÚóÇÉö. æóÃóíúÖðÇ áöíóÍúÕõáó ÇáúÅöÚúÌóÇÒõ ÈöãõÎúÊóáöÝö ÃóÓóÇáöíÈö ÇáúßóáóÇãö ãöäú ÞöÕóÑò æóØõæáò æóÊóæóÓøõØò¡ ÝóÅöäøó Øõæáó ÇáúßóáóÇãö ÞóÏú íóÞúÊóÖöíåö ÇáúãóÞóÇãõ¡ ßóãóÇ ÞóÇáó ÞóíúÓõ Èúäõ ÎóÇÑöÌóÉó íóÝúÎóÑõ ÈöãóÇ ÚöäúÏóåõ ãöäó ÇáúÝóÖóÇÆöáö: «æóÎõØúÈóÉñ ãöäú áóÏõäú ÊóØúáõÚõ ÇáÔøóãúÓõ Åöáóì Ãóäú ÊóÛúÑõÈó ÅöáóÎú» ...
æóÞóÇáó ÃóÈõæ ÏõÄóÇÏö Èúäõ ÌóÑöíÑò ÇáúÅöíóÇÏöíøõ íóãúÏóÍõ ÎõØóÈóÇÁó ÅöíóÇÏò:(7/122)
íóÑúãõæäó ÈöÇáúÎõØóÈö ÇáØøõæóÇáö æóÊóÇÑóÉð ... æóÍúíõ ÇáúãóáóÇÍöÙö ÎöíÝóÉó ÇáÑøõÞóÈóÇÁö
æóÇÚúáóãú Ãóäøó äõÒõæáó åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð Úóáóì ÇáÕøóÍöíÍö áóÇ íõäóÇßöÏõ ãóÇ íõÐúßóÑõ áöÈóÚúÖö ÂíóÇÊöåóÇ ãöäú ÃóÓúÈóÇÈö äõÒõæáöåóÇ¡ áöÃóäøó ÃóÓúÈóÇÈó äõÒõæáö Êöáúßó ÇáúÂíóÇÊö Åöäú ßóÇäó áöÍóæóÇÏöËó ÞóÈúáó ÇáúåöÌúÑóÉö ÝóÞóÏú ÊóÊóÌóãøóÚõ ÃóÓúÈóÇÈñ ßóËöíÑóÉñ Ýöí ãõÏøóÉò ÞóÕöíÑóÉò ÞóÈúáó äõÒõæáö åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉö¡ Ýóíóßõæäõ äõÒõæáõ Êöáúßó ÇáúÂíóÇÊö ãõÓóÈøóÈðÇ Úóáóì Êöáúßó ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÈóÚúÏó ÇáúåöÌúÑóÉö ÌóÇÒó Ãóäú Êóßõæäó Êöáúßó ÇáúÂíóÇÊõ ãóÏóäöíøóÉð ÃõáúÍöÞóÊú ÈöÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö áöãõäóÇÓóÈóÇÊò. Úóáóì Ãóäøó ÃóÓúÈóÇÈó ÇáäøõÒõæáö áóÇ íóáúÒóãõ Ãóäú Êóßõæäó ãõÞóÇÑöäóÉð áöäõÒõæáö ÂíóÇÊö ÃóÍúßóÇãöåóÇ ÝóÞóÏú íóÞóÚõ ÇáÓøóÈóÈõ æóíóÊóÃóÎøóÑõ ÊóÔúÑöíÚõ Íõßúãöåö.
æóÚóáóì ÇáúÞóæúáö ÇáúÃóÕóÍøö ÃóäøóåóÇ ãóßøöíøóÉñ ÝóÞóÏú ÚõÏøóÊú åóÐöåö ÇáÓøõæÑóÉõ ÇáúÎóÇãöÓóÉó æóÇáúÎóãúÓöíäó Ýöí ÚóÏøö äõÒõæáö ÇáÓøõæóÑö. äóÒóáóÊú ÈóÚúÏó ÓõæÑóÉö ÇáúÍöÌúÑö æóÞóÈúáó ÓõæÑóÉö ÇáÕøóÇÝøóÇÊö.
æóÚóÏóÏõ ÂíóÇÊöåóÇ ãöÇÆóÉñ æóÓóÈúÚñ æóÓöÊøõæäó Ýöí ÇáúÚóÏóÏö ÇáúãóÏóäöíøö æóÇáúãóßøöíøö¡ æóãöÇÆóÉñ æóÎóãúÓñ æóÓöÊøõæäó Ýöí ÇáúÚóÏóÏö ÇáúßõæÝöíøö¡ æóãöÇÆóÉñ æóÃóÑúÈóÚñ æóÓöÊøõæäó Ýöí ÇáÔøóÇãöíøö æóÇáúÈóÕúÑöíøö.
ÃóÛúÑóÇóÖõ åóÐöåö ÇáúÓõæÑóÉ
ÇÈúÊóÏóÃóÊú ÈöÅöÔúÚóÇÑö ÇáäøóÇÓö ÈöÃóäøó ÍóÞøó ÇáúÍóãúÏö áóíúÓó ÅöáøóÇ áöáøóåö áöÃóäøóåõ ãõÈúÏöÚõ ÇáúÚóæóÇáöãö ÌóæóÇåöÑó æóÃóÚúÑóÇÖðÇ ÝóÚõáöãó Ãóäøóåõ ÇáúãõÊóÝóÑøöÏõ ÈöÇáúÅöáóåöíøóÉö. æóÅöÈúØóÇáö ÊóÃúËöíÑö ÇáÔøõÑóßóÇÁö ãöäó ÇáúÃóÕúäóÇãö æóÇáúÌöäøö ÈöÅöËúÈóÇÊö Ãóäøóåõ ÇáúãõÊóÝóÑøöÏõ ÈöÎóáúÞö ÇáúÚóÇáóãö ÌóæóÇåöÑöåö æóÃóÚúÑóÇÖöåö¡ æóÎóáúÞö ÇáúÅöäúÓóÇäö æóäöÙóÇãö ÍóíóÇÊöåö æóãóæúÊöåö ÈöÍößúãóÊöåö ÊóÚóÇáóì æóÚöáúãöåö¡ æóáóÇ Êóãúáößõ ÂáöåóÊõåõãú ÊóÕóÑøõÝðÇ æóáóÇ ÚöáúãðÇ. æóÊóäúÒöíåö Çááøóåö Úóäö ÇáúæóáóÏö æóÇáÕøóÇÍöÈóÉö. ÞóÇáó ÃóÈõæ ÅöÓúÍóÇÞö ÇáúÅöÓúÝöÑóÇÆöíäöíøõ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö ßõáøõ ÞóæóÇÚöÏö ÇáÊøóæúÍöíÏö.
æóãóæúÚöÙóÉö ÇáúãõÚúÑöÖöíäó Úóäú ÂíóÇÊö ÇáúÞõÑúÂäö æóÇáúãõßóÐøöÈöíäó ÈöÇáÏøöíäö ÇáúÍóÞøö¡ æóÊóåúÏöíÏöåöãú ÈöÃóäú íóÍõáøó Èöåöãú ãóÇ Íóáøó ÈöÇáúÞõÑõæäö ÇáúãõßóÐøöÈöíäó ãöäú ÞóÈúáöåöãú æóÇáúßóÇÝöÑöíäó ÈöäöÚóãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì¡ æóÃóäøóåõãú ãóÇ íóÖõÑøõæäó ÈöÇáúÅöäúßóÇÑö ÅöáøóÇ ÃóäúÝõÓóåõãú. æóæóÚöíÏöåöãú ÈöãóÇ ÓóíóáúÞóæúäó ÚöäúÏó äóÒúÚö ÃóÑúæóÇÍöåöãú¡ Ëõãøó ÚöäúÏó ÇáúÈóÚúËö.(7/123)
æóÊóÓúÝöíåö ÇáúãõÔúÑößöíäó ÝöíãóÇ ÇÞúÊóÑóÍõæåõ Úóáóì ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó ãöäú ØóáóÈö ÅöÙúåóÇÑö ÇáúÎóæóÇÑöÞö ÊóåóßøõãðÇ.
æóÅöÈúØóÇáö ÇÚúÊöÞóÇÏöåöãú Ãóäøó Çááøóåó áóÞøóäóåõãú Úóáóì ÚóÞöíÏóÉö ÇáúÅöÔúÑóÇßö ÞóÕúÏðÇ ãöäúåõãú áöÅöÝúÍóÇãö ÇáÑøóÓõæáö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÈóíóÇäö ÍóÞöíÞóÉö ãóÔöíÆóÉö Çááøóåö. æóÅöËúÈóÇÊö ÕöÏúÞö ÇáúÞõÑúÂäö ÈöÃóäøó Ãóåúáó ÇáúßöÊóÇÈö íóÚúÑöÝõæäó Ãóäøóåõ ÇáúÍóÞøõ.
æóÇáúÅöäúÍóÇÁö Úóáóì ÇáúãõÔúÑößöíäó ÊóßúÐöíÈóåõãú ÈöÇáúÈóÚúËö¡ æóÊóÍúÞöíÞö Ãóäøóåõ æóÇÞöÚñ¡ æóÃóäøóåõãú íóÔúåóÏõæäó ÈóÚúÏóåõ ÇáúÚóÐóÇÈó¡ æóÊóÊóÈóÑøóÃõ ãöäúåõãú ÂáöåóÊõåõãõ ÇáøóÊöí ÚóÈóÏõæåóÇ¡ æóÓóíóäúÏóãõæäó Úóáóì Ðóáößó¡ ßóãóÇ ÃóäøóåóÇ áóÇ ÊõÛúäöí Úóäúåõãú ÔóíúÆðÇ Ýöí ÇáúÍóíóÇÉö ÇáÏøõäúíóÇ¡ ÝóÅöäøóåõãú áóÇ íóÏúÚõæäó ÅöáøóÇ Çááøóåó ÚöäúÏó ÇáäøóæóÇÆöÈö.
æóÊóËúÈöíÊö ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó æóÃóäøóåõ áóÇ íõÄóÇÎóÐõ ÈöÅöÚúÑóÇÖö Þóæúãöåö¡ æóÃóãúÑöåö ÈöÇáúÅöÚúÑóÇÖö Úóäúåõãú.
æóÈóíóÇäö ÍößúãóÉö ÅöÑúÓóÇáö Çááøóåö ÇáÑøõÓõáó¡ æóÃóäøóåóÇ ÇáúÅöäúÐóÇÑõ æóÇáÊøóÈúÔöíÑõ æóáóíúÓóÊú æóÙöíÝóÉõ ÇáÑøõÓõáö ÅöÎúÈóÇÑó ÇáäøóÇÓö ÈöãóÇ íóÊóØóáøóÈõæäó Úöáúãóåõ ãöäó ÇáúãõÛóíøóÈóÇÊö.
æóÃóäøó ÊóÝóÇÖõáó ÇáäøóÇÓö ÈöÇáÊøóÞúæóì æóÇáöÇäúÊöÓóÇÈö Åöáóì Ïöíäö Çááøóåö. æóÅöÈúØóÇáö ãóÇ ÔóÑóÚóåõ Ãóåúáõ ÇáÔøöÑúßö ãöäú ÔóÑóÇÆöÚö ÇáÖøóáóÇáö.
æóÈóíóÇäö Ãóäøó ÇáÊøóÞúæóì ÇáúÍóÞøó áóíúÓóÊú ãõÌóÑøóÏó ÍöÑúãóÇäö ÇáäøóÝúÓö ãöäó ÇáØøóíøöÈóÇÊö Èóáú åöíó ÍöÑúãóÇäõ ÇáäøóÝúÓö ãöäó ÇáÔøóåóæóÇÊö ÇáøóÊöí ÊóÍõæáõ Èóíúäó ÇáäøóÝúÓö æóÈóíúäó ÇáúßóãóÇáö æóÇáÊøóÒúßöíóÉö.
æóÖóÑúÈö ÇáúãóËóáö áöáäøóÈöíÁö ãóÚó Þóæúãöåö ÈöãóËóáö ÅöÈúÑóÇåöíãó ãóÚó ÃóÈöíåö æóÞóæúãöåö æóßóÇäó ÇáúÃóäúÈöíóÇÁõ æóÇáÑøõÓõáõ Úóáóì Ðóáößó ÇáúãóËóáö ãóäú ÊóÞóÏøóãó ãöäúåõãú æóãóäú ÊóÃóÎøóÑó.
æóÇáúãöäøóÉö Úóáóì ÇáúÃõãøóÉö ÈöãóÇ ÃóäúÒóáó Çááøóåõ ãöäó ÇáúÞõÑúÂäö åõÏðì áóåõãú ßóãóÇ ÃóäúÒóáó ÇáúßöÊóÇÈó Úóáóì ãõæÓóì¡ æóÈöÃóäú ÌóÚóáóåóÇ Çááøóåõ ÎóÇÊöãóÉó ÇáúÃõãóãö ÇáÕøóÇáöÍóÉö.
æóÈóíóÇäö ÝóÖöíáóÉö ÇáúÞõÑúÂäö æóÏöíäö ÇáúÅöÓúáóÇãö æóãóÇ ãóäóÍó Çááøóåõ áöÃóåúáöåö ãöäú ãõÖóÇÚóÝóÉö ÇáúÍóÓóäóÇÊö.
æóÊóÎóáøóáóÊú Ðóáößó ÞóæóÇÑöÚõ áöáúãõÔúÑößöíäó¡ æóÊóäúæöíåñ ÈöÇáúãõÄúãöäöíäó¡ æóÇãúÊöäóÇäñ ÈöäöÚóãò ÇÔúÊóãóáóÊú ÚóáóíúåóÇ ãóÎúáõæÞóÇÊõ Çááøóåö¡ æóÐößúÑõ ãóÝóÇÊöÍö ÇáúÛóíúÈö.(7/124)
ÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö ÇáøóÐöí ÎóáóÞó ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó æóÌóÚóáó ÇáÙøõáõãóÇÊö æóÇáäøõæÑó Ëõãøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÈöÑóÈøöåöãú íóÚúÏöáõæäó (1)
ÞóÇáó ÝóÎúÑõ ÇáÏøöíäö: ÞóÇáó ÇáúÃõÕõæáöíøõæäó (Ãóíú ÚõáóãóÇÁõ ÃõÕõæáö ÇáÏøöíäö) : ÇáÓøóÈóÈõ Ýöí ÅöäúÒóÇáöåóÇ ÏõÝúÚóÉð æóÇÍöÏóÉð ÃóäøóåóÇ ãõÔúÊóãöáóÉñ Úóáóì ÏóáóÇÆöáö ÇáÊøóæúÍöíÏö æóÇáúÚóÏúáö æóÇáäøõÈõæÁóÉö æóÇáúãóÚóÇÏö æóÅöÈúØóÇáö ãóÐóÇåöÈö ÇáúãõÚóØøöáöíäó æóÇáúãõáúÍöÏöíäó ÝóÅöäúÒóÇáõ ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÃóÍúßóÇãö ÞóÏú Êóßõæäõ ÇáúãóÕúáóÍóÉõ Ãóäú íõäúÒöáóåõ Çááøóåõ Úóáóì ÞóÏúÑö ÍóÇÌóÇÊöåöãú æóÈöÍóÓóÈö ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ æóÃóãøóÇ ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì Úöáúãö ÇáúÃõÕõæáö ÝóÞóÏú ÃóäúÒóáóåõ Çááøóåõ ÌõãúáóÉð æóÇÍöÏóÉð.
æóåöíó ÃóÌúãóÚõ ÓõæóÑö ÇáúÞõÑúÂäö áöÃóÍúæóÇáö ÇáúÚóÑóÈö Ýöí ÇáúÌóÇåöáöíøóÉö¡ æóÃóÔóÏøõåóÇ ãõÞóÇÑóÚóÉó ÌöÏóÇáò áóåõãú æóÇÍúÊöÌóÇÌò Úóáóì ÓóÝóÇåóÉö ÃóÍúæóÇáöåöãú ãöäú Þóæúáöåö: æóÌóÚóáõæÇ áöáøóåö ãöãøóÇ ÐóÑóÃó ãöäó ÇáúÍóÑúËö æóÇáúÃóäúÚÇãö äóÕöíÈÇð [ÇáúÃóäúÚóÇã: 136] ¡ æóÝöíãóÇ ÍóÑøóãõæåõ Úóáóì ÃóäúÝõÓöåöãú ãöãøóÇ ÑóÒóÞóåõãõ Çááøóåõ.
æóÝöí «ÕóÍöíÍö ÇáúÈõÎóÇÑöíøö» Ãóäøó ÇÈúäó ÚóÈøóÇÓò ÞóÇáó: ÅöÐóÇ ÓóÑøóßó Ãóäú ÊóÚúáóãó Ìóåúáó ÇáúÚóÑóÈö ÝóÇÞúÑóÃú ãóÇ ÝóæúÞó ÇáËóáóÇËöíäó æóãöÇÆóÉò ãöäú ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö [140] ÞóÏú ÎóÓöÑó ÇáøóÐöíäó ÞóÊóáõæÇ ÃóæúáÇÏóåõãú ÓóÝóåÇð ÈöÛóíúÑö Úöáúãò æóÍóÑøóãõæÇ ãóÇ ÑóÒóÞóåõãõ Çááøóåõ ÇÝúÊöÑÇÁð Úóáóì Çááøóåö ÞóÏú ÖóáøõæÇ æóãÇ ßÇäõæÇ ãõåúÊóÏöíäó.
æóæóÑóÏóÊú Ýöí ÝóÖúáö ÓõæÑóÉö ÇáúÃóäúÚóÇãö æóÝóÖúáö ÂíóÇÊò ãöäúåóÇ ÑöæóÇíóÇÊñ ßóËöíÑóÉñ Úóäö ÇáäøóÈöíÁö Õóáøóì Çááåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Úóäö
ÇÈúäö ãóÓúÚõæÏò¡ æóÇÈúäö ÚõãóÑó¡ æóÌóÇÈöÑö Èúäö ÚóÈúÏö Çááøóåö¡ æóÃóäóÓö Èúäö ãóÇáößò¡ æóÇÈúäö ÚóÈøóÇÓò¡ æóÃóÓúãóÇÁó ÈöäúÊö íóÒöíÏó.
[ÓõæÑóÉ ÇáúÃóäúÚóÇã (6) : ÂíóÉ 1]
ÈöÓúãö Çááøóåö ÇáÑøóÍúãäö ÇáÑøóÍöíãö
ÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö ÇáøóÐöí ÎóáóÞó ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó æóÌóÚóáó ÇáÙøõáõãÇÊö æóÇáäøõæÑó Ëõãøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÈöÑóÈøöåöãú íóÚúÏöáõæäó (1)
ÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö ÇáøóÐöí ÎóáóÞó ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó æóÌóÚóáó ÇáÙøõáõãÇÊö æóÇáäøõæÑó.
ÌõãúáóÉõ ÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö ÊõÝöíÏõ ÇÓúÊöÍúÞóÇÞó Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÇáúÍóãúÏó æóÍúÏóåõ Ïõæäó ÛóíúÑöåö áöÃóäøóåóÇ ÊóÏõáøõ Úóáóì ÇáúÍóÕúÑö. æóÇááøóÇãõ áöÊóÚúÑöíÝö ÇáúÌöäúÓö¡ ÝóÏóáøóÊú Úóáóì ÇäúÍöÕóÇÑö ÇÓúÊöÍúÞóÇÞö åóÐóÇ ÇáúÌöäúÓö áöáøóåö ÊóÚóÇáóì. æóÞóÏú ÊóÞóÏøóãó ÈóíóÇäõ Ðóáößó ãõÓúÊóæúÝðì Ýöí Ãóæøóáö ÓõæÑóÉö ÇáúÝóÇÊöÍóÉö.
Ëõãøó Åöäøó ÌõãúáóÉó ÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö åõäóÇ ÎóÈóÑñ áóÝúÙðÇ æóãóÚúäðì ÅöÐú áóíúÓó åõäóÇ ãóÇ íóÕúÑöÝõ Åöáóì ÞóÕúÏö ÅöäúÔóÇÁö ÇáúÍóãúÏö ÈöÎöáóÇÝö ãóÇ Ýöí ÓõæÑóÉö ÇáúÝóÇÊöÍóÉö áöÃóäøóåõ ÚóÞøóÈó ÈöÞóæúáöåö: ÅöíøóÇßó äóÚúÈõÏõ [ÇáúÝóÇÊöÍóÉ: 5] Åöáóì ÂÎöÑö ÇáÓøõæÑóÉö¡ Ýóãóäú ÌóæøóÒó Ýöí åóÐöåö Ãóäú Êóßõæäó ÅöäúÔóÇÁó ãóÚúäðì áóãú íóÌöÏö ÇáÊøóÃóãøõáó.(7/125)
ÝóÇáúãóÚúäóì åõäóÇ Ãóäøó ÇáúÍóãúÏó ßõáøóåõ áóÇ íóÓúÊóÍöÞøõåõ ÅöáøóÇ Çááøóåõ¡ æóåóÐóÇ ÞóÕúÑñ ÅöÖóÇÝöíøñ áöáÑøóÏøö Úóáóì ÇáúãõÔúÑößöíäó ÇáøóÐöíäó ÍóãöÏõæÇ ÇáúÃóÕúäóÇãó Úóáóì ãóÇ ÊóÎóíøóáõæåõ ãöäú ÅöÓúÏóÇÆöåóÇ Åöáóíúåöãú äöÚóãðÇ æóäóÕúÑðÇ æóÊóÝúÑöíÌó ßõÑõÈóÇÊò¡ ÝóÞóÏú ÞóÇáó ÃóÈõæ ÓõÝúíóÇäó Íöíäó ÇäúÊóÕóÑó åõæó æóÝóÑöíÞõåõ íóæúãó ÃõÍõÏò: ÇÚúáõ åõÈóáõ áóäóÇ ÇáúÚõÒøóì æóáóÇ ÚõÒøóì áóßõãú. æóíóÌõæÒõ Ãóäú íóßõæäó ÞóÕúÑðÇ ÍóÞöíÞöíøðÇ Úóáóì ãóÚúäóì ÇáúßóãóÇáö æóÃóäøó ÍóãúÏó ÛóíúÑöåö ÊóÚóÇáóì ãöäó ÇáúãõäúÚöãöíäó ÊóÓóÇãõÍñ áöÃóäøóåõ Ýöí ÇáúÍóÞöíÞóÉö æóÇÓöØóÉñ ÕõæÑöíøóÉñ áöÌóÑóíóÇäö äöÚúãóÉö Çááøóåö Úóáóì íóÏóíúåö¡ æóÇáúãóÞúÕõæÏõ åõæó åõæó¡ æóåõæó ÇáÑøóÏøõ Úóáóì ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ áöÃóäøó ÇáúÃóÕúäóÇãó áóÇ ÊóÓúÊóÍöÞøõ ÇáúÍóãúÏó ÇáÕøõæÑöíøó Èóáúåó ÇáúÍóÞöíÞöíøó ßóãóÇ ÞóÇáó ÅöÈúÑóÇåöíãõ- Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇã- «áã äÚúÈÏ ãóÇ áóÇ íóÓúãóÚõ æóáóÇ íõÈúÕöÑõ æóáóÇ íõÛúäöí Úóäúßó ÔóíúÆðÇ» . æóáöÐóáößó ÚõÞøöÈóÊú ÌõãúáóÉõ ÇáúÍóãúÏö Úóáóì ÚóÙöíãö ÎóáúÞö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÌõãúáóÉö Ëõãøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÈöÑóÈøöåöãú íóÚúÏöáõæäó.
æóÇáúãóæúÕõæáõ¡ Ýöí ãóÍóáøö ÇáÕøöÝóÉö áöÇÓúãö ÇáúÌóáóÇáóÉö¡ ÃóÝóÇÏó ãóÚó ÕöáóÊöåö ÇáÊøóÐúßöíÑó ÈöÚóÙöíãö ÕöÝóÉö ÇáúÎóáúÞö ÇáøóÐöí Úóãøó ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó æóãóÇ Ýöíåöäøó ãöäó ÇáúÌóæóÇåöÑö æóÇáúÃóÚúÑóÇÖö. æóÐóáößó ÃóæúÌóÒõ áóÝúÙò Ýöí ÇÓúÊöÍúÖóÇÑö ÚóÙóãóÉö ÞõÏúÑóÉö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì. æóáóíúÓó Ýöí ÇáÊøóÚúÑöíÝö ÈöÇáúãóæúÕõæáöíøóÉö åõäóÇ ÅöíÐóÇäñ ÈöÊóÚúáöíáö ÇáúÌõãúáóÉö ÇáøóÊöí ÐõßöÑóÊú ÞóÈúáóåõ¡ ÅöÐú áóíúÓóÊö ÇáúÌõãúáóÉõ ÅöäúÔóÇÆöíøóÉð ßóãóÇ ÚóáöãúÊó. æóÇáúÌõãúáóÉõ ÇáúÎóÈóÑöíøóÉõ áóÇ ÊõÚóáøóáõ¡ áöÃóäøó ÇáúÎóÈóÑó ÍößóÇíóÉõ ãóÇ Ýöí ÇáúæóÇÞöÚö ÝóáóÇ ÍóÇÌóÉó áöÊóÚúáöíáöåö. ÝóÇáúãóÞúÕõæÏõ ãöäó ÇáúÃóæúÕóÇÝö ÇáÊøóãúåöíÏõ áöÞóæúáöåö ÈóÚúÏõ
Ëõãøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÈöÑóÈøöåöãú íóÚúÏöáõæäó.
æóÌóãóÚó: ÇáÓøóãÇæÇÊö áöÃóäøóåóÇ ÚóæóÇáöãõ ßóËöíÑóÉñ¡ ÅöÐú ßõáøõ ßóæúßóÈò ãöäúåóÇ ÚóÇáóãñ ãõÓúÊóÞöáøñ Úóäú ÛóíúÑöåö¡ æóãöäúåóÇ ÇáúßóæóÇßöÈõ ÇáÓøóÈúÚóÉõ ÇáúãóÔúåõæÑóÉõ ÇáúãõÚóÈøóÑõ ÚóäúåóÇ Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÈöÇáÓøóãóÇæóÇÊö ÇáÓøóÈúÚö ÝöíãóÇ äóÑóì. æóÃóÝúÑóÏó ÇáúÃóÑúÖó áöÃóäøóåóÇ ÚóÇáóãñ æóÇÍöÏñ¡ æóáÐóáöß áã íóÌöíÁ áóÝúÙõ ÇáúÃóÑúÖö Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÌóãúÚðÇ.
æóÞóæúáõåõ: æóÌóÚóáó ÇáÙøõáõãÇÊö æóÇáäøõæÑó ÃóÔóÇÑó Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» Ãóäøó (ÌóÚóáó) ÅöÐóÇ ÊóÚóÏøóì Åöáóì ãóÝúÚõæáò æóÇÍöÏò Ýóåõæó ÈöãóÚúäóì ÃóÍúÏóËó æóÃóäúÔóÃó ÝóíõÞóÇÑöÈõ ãõÑóÇÏöÝóÉó ãóÚúäóì (ÎóáóÞó) . æóÇáúÝóÑúÞõ Èóíúäóåõ æóÈóíúäó (ÎóáóÞó) ÝóÅöäøó Ýöí ÇáúÎóáúÞö ãõáóÇÍóÙóÉó ãóÚúäóì ÇáÊøóÞúÏöíÑö¡ æóÝöí ÇáúÌóÚúáö ãõáóÇÍóÙóÉó ãóÚúäóì ÇáöÇäúÊöÓóÇÈö¡ íóÚúäöí ßóæúäó ÇáúãóÌúÚõæáö ãóÎúáõæÞðÇ áöÃóÌúáö ÛóíúÑöåö Ãóæú ãõäúÊóÓöÈðÇ Åöáóì ÛóíúÑöåö¡ ÝóíõÚúÑóÝõ ÇáúãõäúÊóÓöÈõ Åöáóíúåö ÈöãóÚõæäóÉö ÇáúãóÞóÇãö.
ÝóÇáÙøõáõãóÇÊõ æóÇáäøõæÑõ áóãøóÇ ßóÇäóÇ ÚóÑóÖóíúäö ßóÇäó ÎóáúÞõåõãóÇ ÊóßúæöíäðÇ áöÊóßóíøõÝö ãóæúÌõæÏóÇÊö ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö ÈöåöãóÇ. æóíõÚúÑóÝõ Ðóáößó ÈöÐößúÑö ÇáÙøõáõãÇÊö æóÇáäøõæÑó ÚóÞöÈó ÐößúÑö ÇáÓøóãÇæÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó¡ æóÈöÇÎúÊöíóÇÑö áóÝúÙö ÇáúÎóáúÞö áöáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö¡ æóáóÝúÙö ÇáúÌóÚúáö áöáÙøõáõãóÇÊö(7/126)
æóÇáäøõæÑö¡ æóãöäúåõ Þóæúáõåõ ÊóÚóÇáóì: åõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú ãöäú äóÝúÓò æÇÍöÏóÉò æóÌóÚóáó ãöäúåÇ ÒóæúÌóåÇ [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 189] ÝóÅöäøó ÇáÒøóæúÌó æóåõæó ÇáúÃõäúËóì ãõÑóÇÚðì Ýöí ÅöíÌóÇÏöåö Ãóäú íóßõæäó ÊóßúãöáóÉð áöÎóáúÞö ÇáÐøößúÑö¡ æóáöÐóáößó ÚóÞøóÈóåõ ÈöÞóæúáöåö: áöíóÓúßõäó ÅöáóíúåÇ [ÇáúÃóÚúÑóÇÝ: 189] æóÇáúÎóáúÞõ ÃóÚóãøõ Ýöí ÇáúÅöØúáóÇÞö æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì Ýöí ÂíóÉò ÃõÎúÑóì íóÇ ÃóíøõåóÇ ÇáäøóÇÓõ ÇÊøóÞõæÇ ÑóÈøóßõãõ ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú ãöäú äóÝúÓò æÇÍöÏóÉò æóÎóáóÞó ãöäúåÇ ÒóæúÌóåÇ [ÇáäøöÓóÇÁ: 1] áöÃóäøó ßõáøó Êóßúæöíäò áóÇ íóÎúáõæ ãöäú ÊóÞúÏöíÑò æóäöÙóÇãò.
æóÎóÕøó ÈöÇáÐøößúÑö ãöäó ÇáúÌóæóÇåöÑö æóÇáúÃóÚúÑóÇÖö ÚóÑóÖóíúäö ÚóÙöíãóíúäö¡ æóåõãóÇ: ÇáÙøõáõãóÇÊõ æóÇáäøõæÑõ ÝóÞóÇáó æóÌóÚóáó ÇáÙøõáõãÇÊö æóÇáäøõæÑó áöÇÓúÊöæóÇÁö ÌóãöíÚö ÇáäøóÇÓö Ýöí ÅöÏúÑóÇßöåöãóÇ æóÇáÔøõÚõæÑö ÈöåöãóÇ. æóÈöÐößúÑö åóÐöåö ÇáúÃõãõæÑö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÍóÕóáóÊö ÇáúÅöÔóÇÑóÉõ Åöáóì ÌöäúÓóíö ÇáúãóÎúáõæÞóÇÊö ãöäú ÌóæóÇåöÑó æóÃóÚúÑóÇÖò. ÝóÇáÊøóÝúÑöÞóÉõ Èóíúäó ÝöÚúáö (ÎóáóÞó) æóÝöÚúáö (ÌóÚóáó) åõäóÇ ãóÚúÏõæÏñ ãöäú ÝóÕóÇÍóÉö ÇáúßóáöãóÇÊö. æóÅöäøó áößõáøö ßóáöãóÉò ãóÚó ÕóÇÍöÈóÊöåóÇ ãóÞóÇãðÇ¡ æóåõæó ãóÇ íõÓóãøóì Ýöí ÚõÑúÝö ÇáúÃõÏóÈóÇÁö ÈöÑóÔóÇÞóÉö ÇáúßóáöãóÉö ÝóÝöÚúáõ (ÎóáóÞó) ÃóáúíóÞõ ÈöÅöíÌóÇÏö ÇáÐøóæóÇÊö¡ æóÝöÚúáõ (ÌóÚóáó) ÃóáúíóÞõ ÈöÅöíÌóÇÏö ÃóÚúÑóÇÖö ÇáÐøóæóÇÊö æóÃóÍúæóÇáöåóÇ æóäöÙóÇãöåóÇ.
æóÇáöÇÞúÊöÕóÇÑõ Ýöí ÐößúÑö ÇáúãóÎúáõæÞóÇÊö Úóáóì åóÐöåö ÇáúÃóÑúÈóÚóÉö ÊóÚúÑöíÖñ ÈöÅöÈúØóÇáö ÚóÞóÇÆöÏö ßõÝøóÇÑö ÇáúÚóÑóÈö ÝóÅöäøóåõãú Èóíúäó ãõÔúÑößöíäó æóÕóÇÈöÆóÉò æóãóÌõæÓò æóäóÕóÇÑóì¡ æóßõáøõåõãú ÞóÏú ÃóËúÈóÊõæÇ ÂáöåóÉð ÛóíúÑó Çááøóåö ÝóÇáúãõÔúÑößõæäó ÃóËúÈóÊõæÇ ÂáöåóÉð ãöäó ÇáúÃóÑúÖö¡ æóÇáÕøóÇÈöÆóÉõ ÃóËúÈóÊõæÇ ÂáöåóÉð ãöäó ÇáúßóæóÇßöÈö ÇáÓøóãóÇæöíøóÉö¡ æóÇáäøóÕóÇÑóì ÃóËúÈóÊõæÇ ÅöáóåöíøóÉó ÚöíÓóì Ãóæú ÚöíÓóì æóãóÑúíóãó æóåõãóÇ ãöäó ÇáúãóæúÌõæÏóÇÊö ÇáúÃóÑúÖöíøóÉö¡ æóÇáúãóÌõæÓõ æóåõãõ ÇáúãóÇäóæöíøóÉõ ÃóáøóåõæÇ ÇáäøõæÑó æóÇáÙøõáúãóÉó¡ ÝóÇáäøõæÑõ Åöáóåõ ÇáúÎóíúÑö æóÇáÙøõáúãóÉõ Åöáóåõ ÇáÔøóÑøö ÚöäúÏóåõãú. ÝóÃóÎúÈóÑóåõãõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì Ãóäøóåõ ÎóÇáöÞõ
ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö¡ Ãóí ÈöãóÇ Ýíåã¡ æóÎóÇáöÞõ ÇáÙøõáõãóÇÊö æóÇáäøõæÑö.
Ëõãøó Åöäøó Ýöí ÅöíËóÇÑö ÇáÙøõáõãóÇÊö æóÇáäøõæÑö ÈöÇáÐøößúÑö Ïõæäó ÛóíúÑöåöãóÇ ãöäó ÇáúÃóÚúÑóÇÖö ÅöíãóÇÁð æóÊóÚúÑöíÖðÇ ÈöÍóÇáóíö ÇáúãõÎóÇØóÈöíäó ÈöÇáúÂíóÉö ãöäú ßõÝúÑö ÝóÑöíÞò æóÅöíãóÇäö ÝóÑöíÞò¡ ÝóÅöäøó ÇáúßõÝúÑó íõÔúÈöåõ ÇáÙøõáúãóÉó áöÃóäøóåõ ÇäúÛöãóÇÓñ Ýöí ÌóåóÇáóÉò æóÍóíúÑóÉò¡ æóÇáúÅöíãóÇäõ íõÔúÈöåõ ÇáäøõæÑó áöÃóäøóåõ ÇÓúÊöÈóÇäóÉõ ÇáúåõÏóì æóÇáúÍóÞøö. ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: íõÎúÑöÌõåõãú ãöäó ÇáÙøõáõãÇÊö Åöáóì ÇáäøõæÑö [ÇáúÈóÞóÑóÉ: 257] . æóÞóÏøóãó ÐößúÑó ÇáÙøõáõãóÇÊö ãõÑóÇÚóÇÉð áöáÊøóÑóÊøõÈö Ýöí ÇáúæõÌõæÏö áöÃóäøó ÇáÙøõáúãóÉó ÓóÇÈöÞóÉñ ÇáäøõæÑó¡ ÝóÅöäøó ÇáäøõæÑó ÍóÕóáó ÈóÚúÏó ÎóáúÞö ÇáÐøóæóÇÊö ÇáúãõÖöíÆóÉö¡ æóßóÇäóÊö ÇáÙøõáúãóÉõ ÚóÇãøóÉð.
æóÅöäøóãóÇ ÌóãóÚó ÇáÙøõáõãÇÊö æóÃóÝúÑóÏó ÇáäøõæÑó ÇÊøöÈóÇÚðÇ áöáöÇÓúÊöÚúãóÇáö¡ áöÃóäøó áóÝúÙó (ÇáÙøõáõãóÇÊö) ÈöÇáúÌóãúÚö ÃóÎóÝøõ¡ æóáóÝúÙó (ÇáäøõæÑö) ÈöÇáúÅöÝúÑóÇÏö ÃóÎóÝøõ¡ æóáöÐóáößó áóãú íóÑöÏú áóÝúÙõ (ÇáÙøõáõãóÇÊö) Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö ÅöáøóÇ ÌóãúÚðÇ(7/127)
æóáóãú íóÑöÏú áóÝúÙõ (ÇáäøõæÑö) ÅöáøóÇ ãõÝúÑóÏðÇ. æóåõãóÇ ãóÚðÇ ÏóÇáøóÇäö Úóáóì ÇáúÌöäúÓö¡ æóÇáÊøóÚúÑöíÝõ ÇáúÌöäúÓöíøõ íóÓúÊóæöí Ýöíåö ÇáúãõÝúÑóÏõ æóÇáúÌóãúÚõ Ýóáóãú íóÈúÞó áöáöÇÎúÊöáóÇÝö ÓóÈóÈñ áöÇÊøöÈóÇÚö ÇáöÇÓúÊöÚúãóÇáö¡ ÎöáóÇÝðÇ áöãóÇ Ýöí «ÇáúßóÔøóÇÝö» .
Ëõãøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÈöÑóÈøöåöãú íóÚúÏöáõæäó.
ÚõØöÝóÊú ÌõãúáóÉõ Ëõãøó ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ÈöÑóÈøöåöãú íóÚúÏöáõæäó Úóáóì ÌõãúáóÉö: ÇáúÍóãúÏõ áöáøóåö ÇáøóÐöí ÎóáóÞó ÇáÓøóãÇæÇÊö. Ýó Ëõãøó áöáÊøóÑóÇÎöí ÇáÑøõÊúÈöíøö ÇáÏøóÇáøö Úóáóì Ãóäøó ãóÇ ÈóÚúÏóåóÇ íóÊóÖóãøóäõ ãóÚúäóì ãöäú äóæúÚö ãóÇ ÞóÈúáóåõ¡ æóåõæó Ãóåóãøõ Ýöí ÈóÇÈöåö. æóÐóáößó ÔóÃúäõ (Ëõãøó) ÅöÐóÇ æóÑóÏóÊú ÚóÇØöÝóÉð ÌõãúáóÉð Úóáóì ÃõÎúÑóì¡ ÝóÅöäøó ÚõÏõæáó ÇáúãõÔúÑößöíäó Úóäú ÚöÈóÇÏóÉö Çááøóåö ãóÚó Úöáúãöåöãú ÈöÃóäøóåõ ÎóÇáöÞõ ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÃóãúÑñ ÛóÑöíÈñ Ýöíåöãú ÃóÚúÌóÈõ ãöäú Úöáúãöåöãú ÈöÐóáößó.
æóÇáúÍõÌøóÉõ äóÇåöÖóÉñ Úóáóì ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áöÃóäøó ÌóãöíÚóåõãú ÚóÏóÇ ÇáúãóÇäóæöíøóÉó íóÚúÊóÑöÝõæäó ÈöÃóäøó Çááøóåó åõæó ÇáúÎóÇáöÞõ æóÇáúãõÏóÈøöÑõ áöáúßóæúäö¡ æóáöÐóáößó ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: ÃóÝóãóäú íóÎúáõÞõ ßóãóäú áóÇ íóÎúáõÞõ ÃóÝóáÇ ÊóÐóßøóÑõæäó [ÇáäøóÍúá: 17] .
æóÇáúÎóÈóÑõ ãõÓúÊóÚúãóáñ Ýöí ÇáÊøóÚúÌöíÈö Úóáóì æóÌúåö ÇáúßöäóÇíóÉö ÈöÞóÑöíäóÉö ãóæúÞöÚö Ëõãøó æóÏóáóÇáóÉö ÇáúãõÖóÇÑöÚö Úóáóì ÇáÊøóÌóÏøõÏö¡ ÝóÇáÊøóÚúÌöíÈõ ãöäú ÔóÃúäö ÇáúãõÔúÑößöíäó ÙóÇåöÑñ æóÃóãøóÇ ÇáúãóÇäóæöíøóÉõ ÝóÇáÊøóÚúÌöíÈõ ãöäú ÔóÃúäöåöãú Ýöí Ãóäøóåõãú áóãú íóåúÊóÏõæÇ Åöáóì ÇáúÎóÇáöÞö æóÚóÈóÏõæÇ ÈóÚúÖó ãóÎúáõæÞóÇÊöåö. ÝóÇáúãõÑóÇÏõ Èö ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ ßõáøõ ãóäú ßóÝóÑó ÈöÅöËúÈóÇÊö Åöáóåò ÛóíúÑö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÓóæóÇÁð Ýöí Ðóáößó ãóäú ÌóÚóáó áóåõ ÔóÑöíßðÇ ãöËúáó ãõÔúÑößöí ÇáúÚóÑóÈö æóÇáÕøóÇÈöÆóÉö æóãóäú ÎóÕøó ÛóíúÑó Çááøóåö ÈöÇáúÅöáóåöíøóÉö ßóÇáúãóÇäóæöíøóÉö. æóåóÐóÇ ÇáúãõÑóÇÏõ ÏóáøóÊú Úóáóíúåö ÇáúÞóÑöíäóÉõ æóÅöäú ßóÇäó ÛóÇáöÈó ÚõÑúÝö ÇáúÞõÑúÂäö ÅöØúáóÇÞõ ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ Úóáóì ÇáúãõÔúÑößöíäó.
æóãóÚúäóì íóÚúÏöáõæäó íõÓóæøõæäó. æóÇáúÚóÏúáõ: ÇáÊøóÓúæöíóÉõ. ÊóÞõæáõ: ÚóÏóáúÊõ ÝõáóÇäðÇ ÈöÝõáóÇäò¡ ÅöÐóÇ ÓóæøóíúÊóåõ
Èöåö¡ ßóãóÇ ÊóÞóÏøóãó Ýöí Þóæúáöåö: Ãóæú ÚóÏúáõ Ðáößó ÕöíÇãÇð [ÇáúãóÇÆöÏóÉ: 95] ¡ ÝóÞóæúáõåõ ÈöÑóÈøöåöãú ãõÊóÚóáøöÞñ Èö íóÚúÏöáõæäó æóáóÇ íóÕöÍøõ ÊóÚúáöíÞõåõ Èö ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ áöÚóÏóãö ÇáúÍóÇÌóÉö Åöáóì Ðóáößó. æóÍóÐúÝõ ãóÝúÚõæáö íóÚúÏöáõæäó¡ Ãóíú íóÚúÏöáõæäó ÈöÑóÈøöåöãú ÛóíúÑóåõ æóÞóÏú Úóáöãó ßõáøõ ÝóÑöíÞò ãóÇÐóÇ ÚóÏóáó ÈöÇááøóåö. æóÇáúãõÑóÇÏõ íóÚúÏöáõæäóåõ ÈöÇááøóåö Ýöí ÇáúÅöáóåöíøóÉö¡ æóÅöäú ßóÇäó ÈóÚúÖõåõãú íóÚúÊóÑöÝõ ÈöÃóäøó Çááøóåó ÃóÚúÙóãõ ßóãóÇ ßóÇäó(7/128)
åõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú ãöäú Øöíäò Ëõãøó ÞóÖóì ÃóÌóáðÇ æóÃóÌóáñ ãõÓóãøðì ÚöäúÏóåõ Ëõãøó ÃóäúÊõãú ÊóãúÊóÑõæäó (2)
ãõÔúÑößõæ ÇáúÚóÑóÈö íóÞõæáõæäó: áóÈøóíúßó áóÇ ÔóÑöíßó áóßó ÅöáøóÇ ÔóÑöíßðÇ åõæó áóßó Êóãúáößõåõ æóãóÇ ãóáóßó. æóßóãóÇ ÞóÇáóÊö ÇáÕøóÇÈöÆóÉõ Ýöí ÇáúÃóÑúæóÇÍö¡ æóÇáäøóÕóÇÑóì Ýöí ÇáöÇÈúäö æóÇáÑøõæÍö ÇáúÞõÏÓ.
æóãÚäì ÇáÚÌíÈ ÚóÇãøñ Ýöí ÃóÍúæóÇáö ÇáøóÐöíäó ÇÏøóÚóæõÇ ÇáúÅöáóåöíøóÉó áöÛóíúÑö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÓóæóÇÁð Ýöíåöãú ãóäú ßóÇäó ÃóåúáðÇ áöáöÇÓúÊöÏúáóÇáö æóÇáäøóÙóÑö Ýöí ÎóáúÞö ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö æóãóäú áóãú íóßõäú ÃóåúáðÇ áöÐóáößó¡ áöÃóäøó ãóÍóáøó ÇáÊøóÚúÌöíÈö Ãóäøóåõ íóÎúáõÞõåõãú æóíóÎúáõÞõ ãóÚúÈõæÏóÇÊöåöãú ÝóáóÇ íóåúÊóÏõæäó Åöáóíúåö Èóáú æóíóÎúÊóáöÞõæäó ÅöáóåöíøóÉó ÛóíúÑöåö. æóãóÚúáõæãñ Ãóäøó ÇáÊøóÚúÌöíÈó ãöäú ÔóÃúäöåöãú ãõÊóÝóÇæöÊñ Úóáóì ÍóÓóÈö ÊóÝóÇæõÊö ßÝÑåã æÖáÇáåã.
[2]
[ÓõæÑóÉ ÇáúÃóäúÚóÇã (6) : ÂíóÉ 2]
åõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú ãöäú Øöíäò Ëõãøó ÞóÖì ÃóÌóáÇð æóÃóÌóáñ ãõÓóãøðì ÚöäúÏóåõ Ëõãøó ÃóäúÊõãú ÊóãúÊóÑõæäó (2)
ÇÓúÊöÆúäóÇÝñ áöÛóÑóÖò ÂÎóÑó áöáÊøóÚúÌöíÈö ãöäú ÍóÇáö ÇáúãõÔúÑößöíäó ÅöÐú ÃóäúßóÑõæÇ ÇáúÈóÚúËó¡ ÝóÅöäøóåõ ÐóßøóÑóåõãõ ÇÈúÊöÏóÇÁð ÈöÎóáúÞö ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖö¡ æóÚóÌöÈó ãöäú ÍóÇáöåöãú Ýöí ÊóÓúæöíóÊöåöãú ãóÇ áóãú íóÎúáõÞö ÇáÓøóãóÇæóÇÊö æóáóÇ ÇáúÃóÑúÖó ÈöÇááøóåö ÊóÚóÇáóì Ýöí ÇáúÅöáóåöíøóÉö. Ëõãøó ÐóßøóÑóåõãú ÈöÎóáúÞöåöãõ ÇáúÃóæøóáö¡ æóÚóÌöÈó ãöäú ÍóÇáöåöãú ßóíúÝó ÌóãóÚõæÇ Èóíúäó ÇáöÇÚúÊöÑóÇÝö ÈöÃóäøó Çááøóåó åõæó ÎóÇáöÞõåõãõ ÇáúÎóáúÞó ÇáúÃóæøóáó ÝóßóíúÝó íóãúÊóÑõæäó Ýöí ÇáúÎóáúÞö ÇáËøóÇäöí.
æóÃõÊöíó ÈöÖóãöíÑö (åõæó) Ýöí Þóæúáöåö åõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú áöíóÍúÕõáó ÊóÚúÑöíÝõ ÇáúãõÓúäóÏö æóÇáúãõÓúäóÏö Åöáóíúåö ãóÚðÇ¡ ÝóÊõÝöíÏõ ÇáúÌõãúáóÉõ ÇáúÞóÕúÑó Ýöí Ñõßúäóíö ÇáúÅöÓúäóÇÏö æóÝöí ãõÊóÚóáøöÞöåóÇ¡ Ãóíú åõæó ÎóÇáöÞõßõãú áóÇ ÛóíúÑõåõ¡ ãóäú Øöíäò áóÇ ãóäú ÛóíúÑöåö¡ æóåõæó ÇáøóÐöí ÞóÖóì ÃóÌóáðÇ æóÚöäúÏóåõ ÃóÌóáñ ãõÓóãøðì ÝóíóäúÓóÍöÈõ Íõßúãõ ÇáúÞóÕúÑö Úóáóì ÇáúãóÚúØõæÝö Úóáóì ÇáúãóÞúÕõæÑö. æóÇáúÍóÇáõ ÇáøóÐöí ÇÞúÊóÖóì ÇáúÞóÕúÑó åõæó ÍóÇáõ ÅöäúßóÇÑöåöãõ ÇáúÈóÚúËó áöÃóäøóåõãú áóãøóÇ ÃóäúßóÑõæåõ æóåõæó ÇáúÎóáúÞõ ÇáËøóÇäöí äóÒóáõæÇ ãóäúÒöáóÉó ãóäú ÃóäúßóÑó ÇáúÎóáúÞó ÇáúÃóæøóáó ÅöÐú áóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó ÇáúÎóáúÞóíúäö Èóáö ÇáúÅöÚóÇÏóÉõ Ýöí ãõÊóÚóÇÑóÝö ÇáÕøóÇäöÚöíäó ÃóíúÓóÑõ ßóãóÇ ÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: æóåõæó ÇáøóÐöí íóÈúÏóÄõÇ ÇáúÎóáúÞó Ëõãøó íõÚöíÏõåõ æóåõæó Ãóåúæóäõ Úóáóíúåö [ÇáÑøæã: 27] æóÞóÇáó ÃóÝóÚóíöíäÇ ÈöÇáúÎóáúÞö ÇáúÃóæøóáö Èóáú åõãú Ýöí áóÈúÓò ãöäú ÎóáúÞò ÌóÏöíÏò [Þ:
15] . æóÇáúÞóÕúÑõ ÃóÝóÇÏó äóÝúíó ÌóãöíÚö åóÐöåö ÇáÊøóßúæöíäóÇÊö Úóäú ÛóíúÑö Çááøóåö ãöäú ÃóÕúäóÇãöåöãú¡ Ýóåõæó ßóÞóæúáöåö: Çááøóåõ ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú Ëõãøó ÑóÒóÞóßõãú Ëõãøó íõãöíÊõßõãú Ëõãøó íõÍúíöíßõãú åóáú ãöäú ÔõÑóßÇÆößõãú ãóäú íóÝúÚóáõ ãöäú Ðáößõãú ãöäú ÔóíúÁò [ÇáÑøæã: 40] .
æóÇáúÎöØóÇÈõ Ýöí Þóæúáöåö ÎóáóÞóßõãú ãõæóÌøóåñ Åöáóì ÇáøóÐöíäó ßóÝóÑõæÇ¡ ÝóÝöíåö ÇáúÊöÝóÇÊñ ãöäó ÇáúÛöíÈóÉö Åöáóì ÇáúÎöØóÇÈö áöÞóÕúÏö ÇáÊøóæúÈöíÎö.(7/129)
æóÐóßóÑó ãóÇÏøóÉó ãóÇ ãöäúåõ ÇáúÎóáúÞõ ÈöÞóæúáöåö: ãöäú Øöíäò áöÅöÙúåóÇÑö ÝóÓóÇÏö ÇÓúÊöÏúáóÇáöåöãú Úóáóì ÅöäúßóÇÑö ÇáúÎóáúÞö ÇáËøóÇäöí¡ áöÃóäøóåõãõ ÇÓúÊóÈúÚóÏõæÇ Ãóäú íõÚóÇÏó ÎóáúÞõ ÇáúÅöäúÓóÇäö ÈóÚúÏó Ãóäú ÕóÇÑó ÊõÑóÇÈðÇ. æóÊóßóÑøóÑóÊú ÍößóÇíóÉõ Ðóáößó Úóäúåõãú Ýöí ÇáúÞõÑúÂäö¡ ÝóÞóÏö ÇÚúÊóÑóÝõæÇ ÈöÃóäøóåõãú íóÕöíÑõæäó ÊõÑóÇÈðÇ ÈóÚúÏó ÇáúãóæúÊö¡ æóåõãú íóÚúÊóÑöÝõæäó ÈöÃóäøóåõãú ÎõáöÞõæÇ ãöäú ÊõÑóÇÈò¡ áöÃóäøó Ðóáößó ãõÞóÑøóÑñ Èóíúäó ÇáäøóÇÓö Ýöí ÓóÇÆöÑö ÇáúÚõÕõæÑö¡ ÝóÇÓúÊóÏóáøõæÇ Úóáóì ÅöäúßóÇÑö ÇáúÈóÚúËö ÈöãóÇ åõæó ÌóÏöíÑñ ÈöÃóäú íóßõæäó ÇÓúÊöÏúáóÇáðÇ Úóáóì ÅöãúßóÇäö ÇáúÈóÚúËö¡ áöÃóäøó ãóÕöíÑóåõãú Åöáóì ÊõÑóÇÈò íõÞóÑøöÈõ ÅöÚóÇÏóÉó ÎóáúÞöåöãú¡ ÅöÐú ÕóÇÑõæÇ Åöáóì ãóÇÏøóÉö ÇáúÎóáúÞö ÇáúÃóæøóáö¡ ÝóáöÐóáößó ÞóÇáó Çááøóåõ åõäóÇ åõæó ÇáøóÐöí ÎóáóÞóßõãú ãöäú Øöíäò æóÞóÇáó Ýöí ÂíóÇÊö ÇáöÇÚúÊöÈóÇÑö ÈöÚóÌöíÈö Êóßúæöíäöåö ÅöäøóÇ ÎóáóÞúäóÇ ÇáúÅöäúÓÇäó ãöäú äõØúÝóÉò ÃóãúÔÇÌò [ÇáúÅöäúÓóÇä:
2] ¡ æóÃóãúËóÇáó Ðóáößó.
æóåóÐóÇ ÇáúÞóÏúÍõ Ýöí ÇÓúÊöÏúáóÇáöåöãú íõÓóãøóì Ýöí ÇÕúØöáóÇÍö Úöáúãö ÇáúÌóÏóáö ÇáúÞóæúáó ÈöÇáúãõæÌöÈö¡ æóÇáúãõäóÈøóåõ Úóáóíúåö ãöäú ÎóØóÃö ÇÓúÊöÏúáóÇáöåöãú íõÓóãøóì ÝóÓóÇÏó ÇáúæóÖúÚö.
æóãóÚúäóì ÎóáóÞóßõãú ãöäú Øöíäò Ãóäøóåõ ÎóáóÞó ÃóÕúáó ÇáäøóÇÓö æóåõæó ÇáúÈóÔóÑõ ÇáúÃóæøóáõ ãöäú Øöíäò¡ ÝóßóÇäó ßõáøõ ÇáúÈóÔóÑö ÑóÇÌöÚðÇ Åöáóì ÇáúÎóáúÞö ãöäó ÇáØøöíäö¡ ÝóáöÐóáößó ÞóÇáó ÎóáóÞóßõãú ãöäú Øöíäò. æóÞóÇáó Ýöí ãóæúÖöÚò ÂÎóÑó ÅöäøóÇ ÎóáóÞúäóÇ ÇáúÅöäúÓÇäó ãöäú äõØúÝóÉò ÃóãúÔÇÌò [ÇáúÅöäúÓóÇä: 2] Ãóíö ÇáúÅöäúÓóÇäó ÇáúãõÊóäóÇÓöáó ãöäú ÃóÕúáö ÇáúÈóÔóÑö.
æËõãøó áöáÊøóÑúÊöíÈö æóÇáúãõåúáóÉö ÚóÇØöÝóÉñ ÝöÚúáó ÞóÖì Úóáóì ÝöÚúáö ÎóáóÞó Ýóåõæó ÚóØúÝõ ÝöÚúáò Úóáóì ÝöÚúáò æóáóíúÓó ÚóØúÝó ÌõãúáóÉò Úóáóì ÌõãúáóÉò. æóÇáúãõåúáóÉõ åõäóÇ ÈöÇÚúÊöÈóÇÑö ÇáÊøóæúÒöíÚö¡ Ãóíú ÎóáóÞó ßõáøó ÝóÑúÏò ãöäó ÇáúÈóÔóÑö Ëõãøó ÞóÖóì áóåõ ÃóÌóáóåõ¡ Ãóíö ÇÓúÊóæúÝóÇåõ áóåõ¡ Ýó ÞóÖì åõäóÇ áóíúÓó ÈöãóÚúäóì (ÞóÏøóÑó) áöÃóäøó ÊóÞúÏöíÑó ÇáúÃóÌóáö ãõÞóÇÑöäñ áöáúÎóáúÞö Ãóæú ÓóÇÈöÞñ áóåõ æóáóíúÓó ãõÊóÃóÎøöÑðÇ Úóäúåõ æóáóßöäú ÞóÖì åõäóÇ ÈöãóÚúäóì (ÃóæúÝóì) ÃóÌóáó ßõáøö ãóÎúáõæÞò ßóÞóæúáöåö: ÝóáóãøóÇ ÞóÖóíúäÇ Úóáóíúåö ÇáúãóæúÊó [ÓÈÃ: 14] ¡ Ãóíú ÃóãóÊúäóÇåõ. æóáóßó Ãóäú ÊóÌúÚóáó (Ëõãøó) áöáÊøóÑóÇÎöí ÇáÑøõÊúÈöíøö.
æóÅöäøóãóÇ ÇÎúÊöíÑó åõäóÇ ãóÇ íóÏõáøõ Úóáóì ÊóäúåöíóÉö ÃóÌóáö ßõáøö ãóÎúáõæÞò ãöäú Øöíäò Ïõæäó Ãóäú íõÞóÇáó: Åöáóì ÃóÌóáò¡ áöÃóäøó ÏóáóÇáóÉó ÊóäúåöíóÉö ÇáúÃóÌóáö Úóáóì ÅöãúßóÇäö ÇáúÎóáúÞö ÇáËøóÇäöí¡ æóåõæó ÇáúÈóÚúËõ¡ ÃóæúÖóÍõ ãöäú ÏóáóÇáóÉö ÊóÞúÏöíÑö ÇáúÃóÌóáö¡ áöÃóäøó ÇáÊøóÞúÏöíÑó ÎóÝöíøñ æóÇáøóÐöí íóÚúÑöÝõåõ ÇáäøóÇÓõ åõæó ÇäúÊöåóÇÁõ ÃóÌóáö ÇáúÍóíóÇÉö¡ æóáöÃóäøó ÇäúÊöåóÇÁó ÃóÌóáö ÇáúÍóíóÇÉö ãõÞóÏøöãóÉñ áöáúÍóíóÇÉö ÇáËøóÇäöíóÉö.
æóÌõãúáóÉõ æóÃóÌóáñ ãõÓóãøðì ÚöäúÏóåõ ãõÚúÊóÑöÖóÉñ Èóíúäó ÌõãúáóÉö Ëõãøó ÞóÖì ÃóÌóáðÇ. æóÌõãúáóÉö Ëõãøó ÃóäúÊõãú ÊóãúÊóÑõæäó. æóÝóÇÆöÏóÉõ åóÐóÇ ÇáöÇÚúÊöÑóÇÖö ÅöÚúáóÇãõ ÇáúÎóáúÞö ÈöÃóäøó Çááøóåó ÚóÇáöãñ ÂÌóÇáó ÇáäøóÇÓö ÑóÏøðÇ Úóáóì(7/130)